Quaestio 1

¶ Distinctionis None Primi Sententiarum. Questio Unica.

CIrca distinctionem Nonam quero. Utrum generatio a patre sit eterna.

¶ Et videtur quod non: quia vbi est idem duratio et esse: quod habet principium suum esse et sue duratio nis: sed in filio dei est idem duratio et esse. Filius autem habet principium sui esse: quia patremigitur et durationis ergo non est eternus.

¶ Secundo sic. Sicut se habet corruptio ad non esse: sic generatio ad esse: sed omne quod corrumpitur habet non esse post esse vt patet / igitur omne quod generatur habet esse post non esse et per consequens est nouum.

¶ Tertio sic. Principium est prius principiato igi pater filio / non natura: quia eadem est natura in ambobus igitur duratione / igitur filius non est eternus.

¶ Quarto sic. Si a et b mensurantur tempore: et f generatur ab a / a est prius tempore ipso b: igitur similiter cum pater et filius mensurentur eternitatem et filius generetur de patre / pater est prior filio eternitate ergo duratione.

¶ Contra in Symbolo Athanasii. Eternus pater / eternus filius / eternus spiritus sanctus. Igitur generatio filii est eterna.

¶ In ista questione sic procedam

¶ Primo inquiram vtrum generatio arguat in diuinis personis realem distinctionem generationis a genito.

¶ Secundo inquiram vtrum generatio diuina sit eterna.

¶ Tertio vtrum inter generationem et genitum sit aliquis ordo realis et ex natura rei¬

¶ Quantum ad primum articulum videretur alicui quod generatio non arguat in diuinis realem distinctionem generantis a genito / sed quod idem suppositum realiter sit generans et genitum pater et filius.

¶ Primo sic. Idem potest esse mouens et motum sicut patet de voluntate / ita quod motio actiua et passiua conuenit eidem: ergo similiter idem potest esse producens et productum generans et genitum / ita quod generatio actiua et passiua eidem supposito conueniant.

¶ Secundo sic. Essentia diuina ratione sue illimitationis et infinitatis est communicabilis nec arguit aliquam distinctionem in habentibus ipsam sed relatio quecumque vel generatio siue actiua siue passiua in diuinis est illimitata et in finita. Probatur quia non est finita. Finitum autem et infinitum diuidunt omne ens: est etiam realiter cum essentia: igitur quelibet est communicabilis et non arguit distinctionem in supposito sed filiatio et patet nitas possunt conuenire eidem supposito vt videtur / et per consequens generatio actiua et passiua

¶ Tertio illud quod quanto perfectius est arguit maiorem vnitatem / in summo raguit maximam vnitatem et per consequens nullam distinctionem. Sed generatio quanto est perfectior tanto arguit maiorem vnitatem vel minorem distinctionem inter generans et genitum / vt dictum est supra: igitur in deo in quo est summe perfecta generatio nullam arguit distinctio. nem sed summam vnitatem.

¶ Quarto sic. Non plus videtur de ratione generationis distinctio quam mutatio: sed generatio inuenitur in diuinis sine mutatione / igitur et sine distinctione. Confirmatur quia idem est ratio communicandi seipsum idem in numero¬ Patet de diuina essentia igitur similiter generandi se. Confirmatur secundo quia idem realiter est communicabile et incommunicabile. Patet de essentia et relatione / igitur idem realiter potest esse generans et genitum: quia non magis repugnat ista circa idem quam contra supradicta. sicut oportet dicere quod gene¬

¶ Sed dico ratio arguit in diuinis realem distinctionem generantis a genito. Hoc primo probatur sic. Nichil dat sibiipsi esse simpliciter. Probatio / quia omne quod dat alicui esse simpliciter pre supponitur illi vt patet: sed generans dat genitaesse simpliciter quia generatio est ad esse simpliciter / igitur generans non est ipsum genitum realiter.

¶ Secundo sic. Relatiua realia abinuicem realite distinguuntur inquantum relatiua sunt. sed generans et genitum in diuinis sunt relatiua realia et relatio nibus oppositis vt patet. igitur etc.

¶ Tertio sic Omnes quod est assimilatiuum alicuius ad seipsum est distinctiuum alicuius a seipso quia nichil assimilatusibiipsi sed alterum alteri sed generatio est huiusmodi. Patet igitur etc.

¶ Quarto sic. Patet ex predictis alibi quod generatio arguat non solum distinctionem realem in diuinis sed etiam suppositalem: quia omne proroductum in diuinis est subsistens: quia nichil potest ibi esse inherens subsistenti: quia in diuinis non est accidens: sed generatum est productum et realiter distinctum vt probatum est / igitur subsistens innatura intellectuali et per consequens persona.

¶ Quinto sic: quia quod generatio non terminetur ad aliquid suppositaliter distinctum a producente hoc est quia est generatio secundum quid non terminata ad substantiam: sed generatio diuina terminatur ad substantiam: quia in diuinis nullum est accidens: nec per consequens potest ibi esse generatio secundum quidsed simpliciter tantum.

¶ Confirmatur ista positio perAugustinum primo de trinitate capitulo primo qui dicit quod nichil generat seipsum vt sit. Hoc idem dicit Anselmus quod nec natura pater nec ratio capit quod idem seipsum generet. quare etc. Dico quod con¬

¶ Ad primum aliorum sequentia non valet quia generare est dare esse genito in actu primoet simpliciter nichil autem continet seipsum in actu primo quia tunc actus primus praesupponeretur actum primo: sed mouere aliquid non est dare esse in actu primo sed in actu secundo nichil obuiat quin actus primus possit continere secundum virtualiter vt patet / et ideo dico quod licet idem possit mouere seipsum notamen producere vel generare seipsum. Preterea etiam. relationes mouentis et moti non sunt formaliter opposite sicut dixi supra: sed relationes producentis et producti sunt formaliter opposite nec possunt stare in eodem per se sicut dictum est supra et precipuquando productum est substantia non inherens produscenti sed subsistens sicut est in genere substantie.

¶ Ad secundum dico quod relatio diuina non est ex se formaliter infinita et ideo non est communicabilis: vel sal tem ex eius infinitate argui non potest quod sit comicabi lis. Tu dicis vel est finita vel infinita dico quod neu trum ex se formaliter. sed bene dico quod realiter quia eadem realiter cum essentia. Et isto modo finitum et infinitum diuidunt ens quantum ad supposita et naturas: non autem quantum ad omnes rationes in ipsis repertas: nisi pro quanto sunt eedem cum illis naturis vel essentiis.

¶ Ad tertium dico quod generatio non arguit vnitatem generantis cum genito sed bene similitudinem aliquam que non stat nisi cum distinctione. Et ideo perfectissima generatio arguit maximam similitudinem et minimam distinctionem vnius ab altero sic est in diuinis.

¶ Ad quartum dico quod generatio transcendens est ad generationem que est creature et ad generationem diuinam que non est mutatio. Unde dico quod generatio accepta in communi ab strahit a mutatione / non autem a distinctione generantis a genito sicut probatum est supra.

¶ Ad comfirmationem. communicandi se non est de ratione cum communicato patet quod communicatum potest existere immopresupponit communicabile in diuinis sit infinitum et ideo intrinsecat ibi realiter ipsum incommunicabile Non sic autem generans est infinitum.

¶ Quantum ad secundum articulum Dico quod fuit opinio Arrii heretica de qua loquitur Augustinus sexto de trinitate capitulo I quod filius dei non est eternus: nec per consequens prodi ctio eius eterna: sed ex tempore non enim potuit inteligere generationem vel productionem alicuius inesse / que non esset ex non esse. Et ita genitum necessario habet non esse antequam generetur et per consequens est nouum et non eternum. Tt similiter. generatio eius Unde posuit filium esse creaturam nobilissimam et perfectum ex temporeest pessimus. Et arguo conste exroe tra eum quod filius in diuinis est eternus et generatio sua. Agens perfectum non dependes ab aliquo nec impedibile / agens per modum nature vel necessario non per motum nec mutationem habet actionem vel productionem sibi coeternam et pro ductum patet ex terminis: sed deus pater est tale producens respectu filii sicut dictum est igitur. Secundo sic. Si filius non est eternus / et per consequens generatio / se quitur quod nec pater nec filius sit deus / hoc est falsum etiam secundum Arrium. ergo etc. Quod filius non sit de patet quia non fuerat antequam esset / et est possibile esse et esse: quod pater non esset deus patet etiam quia ab eternonon esset pater / sed de nouo fieret pater et adueniret sibi paternitas relatio realis ad filium. et sic mutaretur secundum Ambrosium de spiritu sancto ergo etc.

¶ Tertio sic. Illud quod producitur de substantia necesse esse est eternum sicut et ipsum necesse esse de cuius substantia producitur: alias enim eadem substantia esset necesse esse / et non necesse esse: sed filius producitur de substantia patris. ergo etc.

¶ Quarto sic. quia in diuinis ponenda est generatio sine omni imperfectione generantis et geniti sed imperfectionis est in genitoquod incipiat esse et habeat esse nouum et pet consequens quod generatio eius non sit eterna ergo etc. Hoc confirmatur per Augustinum sexto de trinitate capitulo primo Ibi disputando contra Arrium ponit / exenplum de igne et splendore / quod si ignis esset ab eternosplendor eius esset ab eterno / supposito quod ignis sit agens naturale non impeditum / nec agens per motum vel mutationem proprie acceptam: sed per simplicen creationem quia sicut dixi supra. Impossibile est quod mutatio proprie sumpta nec per consequens termini eius sint eterni secundum se tota quia mutatio necessario prae supponit negationem forme in subiecto vel formam negationis. quare etc. Hoc idem vult Damascemus ponens idem exemplum libro primo capitulo. I et capitulo octauo. Ubi probat patrem semper esse et fuisse patrem / et per consequens generare et habere filium. Dixit sic. Non enim fuit vnquam pater quam do non fuit filius / sed simul pater simul filius ex eo genitus. Pater enim sine filio nequaquam vocabitur Si autem esset non habens filium et postea habue rit filium et factus est pater non existens ante hoc pater. Uersus est ab esse et non esse patrem in esse batrem quod est blasphemia. hec Damascenus.

¶ Dico igitur quod generatio filii est eterna / ita quod filius semper generatur quia generatio eius est eterua et stans et necesse esse / et semper genitus est: quia est perfectissima habens secundum terminum suum perfectissime: ita quod non expectat terminum sicut generationes istorum inferiorum quantum ad alteratio nes et dispositiones procedentes propter imperfectiones earum in quibus est verum dictum Augustini. 83. questionum. questione tertia. quod sempenascitur nunquam natum est natiuitas habet enim mora. In diuinis autem quod semper nascitur et semper natum est / et quod semper generatur semper geueratum est. Hec de secundo articulo.

¶ Quantum ad tertium articulum. Utrum scilicet inter generantem et genitum sit aliquis ordo ex natura rei et prioritas aliqua generantis ad genitum.

¶ Notandui quod in re preter ordinem rationis et operationem intellectus / est duplex ordo. Unus est ordo durationis quo aliquid prius est tempore vel duratione / et iste satis patet. Alius est ordo qui dicitur nature. Et iste dicitur ordo quo aliquid est prius alio in esse / sic quod aliud dee pendet in esse ab eo / non econuerso / sicut causatum a causa dependet non econuerso / et sicut noticia conclusionis ex noticia principii non econuerso. Unde et Aristoteles dicit quod premisse sunt priores conclusione / quod intelligo non quantum ad propositiones in se / quia aliquando contingit quod conclusio et premissa sunt realiter eedem sicut patet hic. Omne animal rationale mortale est risibile / omnis ho mo est animal rationale mortale / ergo omnis homo est risibilis / premissa et conclusio sunt eadem ex parte rei signate sicut diffinitio et diffinitum / nisi forte dicatur etiam sicut dictum est supra quod alia est propositio que formatur de diffinitione et alia que forma tur de diffinito Quantum ad noticias earum planum est quod noticie sunt alie et alie et quod vna dependet ex alia et non econuersoprioritatem assignant alii seAlio modo cundum perfectionem naturalem / ita quod est naturaliter perfectius est prius et naturaliter perfectius est posterius sicut videtur dicere Aristoteles nono Methaphisice. quod forma est naturaliter prior materia licet econuerso sit quam tum ad primum modum vel ordinem nature. Iste autem ordo habet tres conditiones quantum ad primum modum suum. Prima est quod a priori natura id quod est posterius dependet realiter. Secunda conditio est quod prius et posterius natura essentialiter distinguntur. Unde in eadem essentia simpliciet inuariata impossibile est saluari istum ordinem. Tertia quod prius sine posteriori potest siue contra dictione esse / quia sicut dixi supra. Omne essentialiter distinctum ab alio quod est prius natura ipso sine contradictione potest esse sine ipso quia ex hoc quod est prius et habet esse distinctum nulla contradictio implicatur. Et est notandum quod esse prius et posterius natura se compatiuntur et possunt esse simtu duratione. Ita quod si multas durationis et ordo nature secundum prius et posterius stant simul / sicut patet de causa et effectu sibi coeuo. Ex quo statim sequitur quod esse prius natura alio non est aliud esse quod est prius quando alterum non est quod est posterius / quia tunc idem simul esset et non esset in eodem instanti temporis quod est contradictio planaordinis vel tertius

¶ Tertius modus ordo dicitur oredo originis et breuiter in hoc consistit iste proprie / quod aliquid est ab alio: vel hoc est ab hoc productiue vel originatiue sicut ab originante ipsum / nec est idem ordo cum ordine nature quod non habet necessario dependentiam inter extrema nec diuersitatem nec separabilitatem: sed abstrahit ab istis omnibus per se loquendo / ita quod hoc tantum dicit quod hoc sit ab hoc siue dependent siue non / siue in diuersitate nature siue non / siue separabiliter siue non. Isto modo / quia sunt correlatiua dicimus quod pater et filius ordinantur secundum ordinem licet sint simul natura. secundum ista / quod vna relatio mu¶

¶ ota tua vel vnum relatiuum mutuum alteri non videtur esse prior vel prius origine alia vel alio / quia secundum philosophum in predicamentis Unum relatiuum vt sic non est alteri causa vt sitl ita quod non est ibi principium vel causa essendi. Et videtur hoc probari: quia tunc non essent simul natura sed vnum prius et aliud posterius: ergo vnum non est a quo aliud. Et ita pater inquantum pater non est prior origine ipso filio / nec paternitas filiatione. Et vltra consequenter ordo originis non videtur stare cum simultate nature. Hoc videtur etiam confirmari quia vna relatio non est ab alia. Productionis enim non est productio / ergo nec est vna persona ab alia quia in persona nichil est nisi essentia et relatio / esse ante hec ordine essentie alicui conuenit produci. Comparantur enim divine origines ad suum fundamentum vt ad principium originatum ex quo originantur et pullulant: et non vna ad aliam / et per consequens habentur persone ab hoc quod vna originet aliam et quod ab vnasit alia et sic vna non est prior origince alia. quare et cetera.

¶ Solutio. Dico quod vna relatio mutua et opposita alteri non potest esse vere causa alterius accipiendo proprie causam: quia tunc non essent simul natura / et hoc intendit Aristoteles. Potest tamen vna relatio mutua esse origo actiua vel quasi passiua vel quasi alia sine ratione vere causalitatis: sed abstrahendo ab ea sicut in proposito de paternitate et filiatione diuina. Et sicut etiam dicit Auicenna suo modo sexto Methaphisice quod causa etiam inquantum causa est prior effectu inquantum effectus et tamen ista secundum quod huiusmodidicunt respectus mutuos / quorum vnus non est causa alterius nec prior natura sed sunt simul natura. Et vltra dico quod pater secundum quod huiusmodi est prior origine filio et tamen simul natura et pater est a quo est filius in diuinis non tamen est causa filii proprie.

¶ Quando dicis vltra quod vna relatio non est / nec originatur ab alia: concedo licet vna perso na ab alia: immo dico quod nec originantur proprie a fundamento / nec vi fundamenti ab aliquo / quia non comparantur ad aliquid sicut termini productiui tunc enim paternitas esset producta et pater esset persona producta / quod est falsum: sed comparantur sicut origines non sicut termini et sic insunt origi nes quod non sunt producte et ideo comparantur ad fundamentum non solum vt ad fundamentum sed vt ad principium productiuum vt origines. Dico non vt producte: sed ipse persone sunt producentes vel producte licet nichil aliud sit in persona quam essentia et relatio: quorum tamen neuter conuenit produci nec per se nec per accidens: licet sit multum difficile intellectu nisi inueniatur simile in creaturis / sicut de multis aliis. Sicut etiam persona formaliter est persona non autem essentia vel relatio. Similiter dico quia vna relatio est prior origine alia / licet minus proprie quam persona quia vna non est ab alia sicut persona a persona: sed vna est sicut origo actiua / et alia sicut passiua: et ita vna prioralia / licet minus proprie et reducibiliter ad modum illum quo vna persona dicitur magis proprie prioralia modo predicto.

¶ Circa hoc etiam intellige quod ordo originis totus potest stare cum eodem signo nature / vnde non oportet si aliquid est prius origine sicut a quo originatur quod alius sit prius natura sed ambo possunt esse simul natura et multofortius duratione. Ex quo statim sequitur quod esse aliquid prius origine alio non est ipsum esse prius et posterius non esse: quia tunc simul natura idem esset et non esset scilicet ipsum posterius quod est contradictio. Sed esse prius origine est esse a quo alius: et esse posterius est esse aliquid quod est ab alio non plus.

¶ Isti sunt tres ordines qui ponuntur preter ordinem rationis. quos etiam est aduertendum vlti¬

¶ Ctri a mo quod respectus prioritatis in primo ordine qui est ourationis / et respectus ad poste rius non potest dici realis licet suum fundamentum sit reale / quia esse prius ab alio duratione est esse alio nondum existente vel saltem necessario concomitante. Unde priori duratione existente secundum quod huiusmodi posterius nondum existit vt patet. Ad non existens in re nulla potest esse relatio realis Similiter etiam patet per idem quod respectus prioritatis non potest dici realis sed sunt respectus rationis / ad quos tamen comparandos intellectus determinate mouetur ex rebus diuersis quarum vnadicitur posterior et alia prior / et ad attribuendum isti prioritatem et illi posterioritatem. Et propter hoc dicitur iste ordo realis non quia sit relatio realis.

¶ Sed de secundo ordine quantum ad primum men brum est magis dubium / quia sicut dictum est supra esse prius natuta non est esse / alio non existente nec ipsum necessario concomitatur. Et ideo videretur quod magis posset dici ordo iste relatio realis et prioritas / quam de alio. Si aliud non impediat quod inmultis accidit quod sint simul duratione. Et posset forte dici quod inter quecumque duo limitata et finita or¬ do iste est relatio realis ex vtraque parte: tamen inter duo quorum vnum est infinitum et illimitatum et aliud finitum et limitatum vt inter deum et creaturam non est relatio realis ordo iste ex parte dei / scilicet respectus prioritatis: licet ex parte creature sit realis et forte idem cum respectu vestigiali. Similiter etiam inter creaturam et creaturam: sed est relatio realis et forte non est nisi relatio cause que est ipsa prioritas / et relatio causati ad causam que est respectus posterioritatis. Uel forte posset dici quod sunt alie relationes / sed nescirem bene in quo genere reponere eas sic determinate / quin forte possent dici in alio. Aduertendum quod si isti sunt respectus reales mutui quod ipsi sunt simul natura / quia hoc est verum de omnibus respectibus mutuis: sed funda menta non sunt simul natura sed se habent sicut prius et posterius. Tertio modo diceret aliquis forte quod nunquam prioris est realis sed solum respectus posterioris sicut etiam respectus mensurati: et ita similes essent isti respectus respectibus de tertiomodo dicatur de hoc quomodocunque videtur me lius iudicandi.

¶ De tertio breuiter quod secundum illos qui ponunt istum ordinem in diuinis ipsi non possunt ponere nisi alterum istorum scilicet quod velnon dicant respectus reales in diuinis / vel quod non dicant alios respectus quam producentis et producti generantis et geniti / spirantis et spirati / quia in diuinis non sunt nisi quatuor relationes reales secundum me / et sicut dicetur infra. Et videtur consonum habens que dicta sunt quod ordo originis extra intel lectum et in re non est nisi quad hoc sit ab hoc / esse a quo / et esse quod ab alio. Sie de istis in creaturis autibi inuenitur ordo originis dicatur de ordine nature suo modo. procedo ad tertium

¶ Diis premissis articulum questionis Et dico sicut omnes catholici / quod inter generans et genitum / producens et productum / in diuinis nullus est ordo durationis ita quod pater non est prior duratione filio. hoc probatum est supra vbiostensum est filium esse coeuum patri. Productioalicuius quod est necesse non ponit immo includit in. ter producens et productum ordinem durationis. Probatio quia excludit in producto nouitatem essendi et durandi / eo ipso quod est necesse esse / quia si potest incipere non est necesse esse sed possibile est esse et non esse sed quodlibet productum diuinum ad intra est necesse esse quia est deus sicut ostensum est supra. ergo et cetera.

¶ Secundo sic. Productum eternum non habet ordinem durationis ad producens / nec producens est posterius ipso / nec ipsum producente operatiua non autem factiua: patet in nobis ex nono Methaphisice: ergo in diuinis voluntas est tantum operatiua ad intra: quia habet bene actum volendi: sed non productiua alicuius suppositaliter distincti a producente.

¶ Sic ergo dicunt isti / quod voluntas secundum quod huiusmodi non est principium communicandi naturam diuinam alicui persone / nec per consequens producendi spiritum sanctum. Sed natura et essen tia precise secundum rationem essentie est immediatum principium duarum productionum diuinarum generationis verbi / et spirationis spiritus sancti. Dicunt tamen secundo quod non obstante hoc filius dicitur per modum intellectus / et spiritus: sanctus per modum voluntatis pro tanto quia filius ab vno est et spiritus sactus a duobus. Ad actionem enim per modum nature in creaturis non concurrit nisi vnum genus secundum rationem sicut ad generationem vnius hominis non concurrit nisi vnus homo. Sed ad actionem per modum voluntatis possunt concurrere duo agentia equalis gradus et perfectionis: sicut patet in tractu nauis Ex ista autem similitudine dicitur filius in diuinis procedere per modum nature vel intellectus: quod idem est sicut dictum est supra / Spiritus sanctus per modum voluntatis quia est a duobus puta a patre et filio spiratur. videtur quod praedicta opi¬

¶ Alus autem vide et no est imposibilis / et quod voluntas necessario est principium conmunicandi naturam et producendi spiritum sanctum. Hoc autem ipsi probant primo sic. Natura intelligibilis non est principium alicuius operationis vel productionis nisi mediante potentia in ratione principii. ergo etc. Potentia enim dicitur quod habet immediatum ordinem ad actum productiuum sicut operatiuum non autem natura. Unde natura sicut etiam ipsi dicunt alibi quia propter hoc ipsi ponunt potentias anime accidentia et in diuinis sunt due potentie tantum scilicem intellectus et voluntas: ergo vel intellectus vel voluntas est principium spiritiis sancti productiuum. Non inter lectus patet secundum omnes: ergo voluntas

¶ Secundo sic. Uoluntas perfectissima et infinita comparatur ad obiectum perfectissimum modo perfectiori ergo potest intelligi sine contradictio ne: sed si non compararetur ad ipsum tanquam productiua amoris spirabilis adequati obiecto non compararetur ad ipsum perfectissimo modo intelligendi sine contradictione quia nullam contradictionem includeret quia eternum sed quodlibet productum diuinum ad intra est eternum: ergo etc.

¶ Tertio sic Cuius productio est simplex acceptio esse: non autem mutatio nec quod inutatio ex non esse non habet ordinem durationis ad producens. Patet quia omne habens ordinem durationis ad aliud aliquando non est et est postquam non fuit: sed productio diuina intrinseca est huiusmodi: ergo et cetera. Confirmatur quia est ei consubstantialis.

¶ Secundo dico cum omnibus quod inter productum diuinum et producens non est aliquis ordo nature aut ille esset ordo perfectio nis aut ordo creationis: non ordo creationis. Pro bo. Quorum vnum non dependet ab alio illa non habent ordinem istum nature: sed quodlibet productum diuinum est simpliciter independens quia est deus: ergo et cetera.

¶ Secundo sic. Quorum est ea dem essentia illa non habent ordinem nature isto modo / sed producentis et producti in diuinis est ea dem essentia et natura ( vt probatum est supra I quia diuina natura simplex est et impartibilis.

¶ Tertio sic. Quorum vnum non potest esse sine contradictione alio non existente non ordinantur naturam sed sic est de producente ad productum diuinum / quia sunt idem necesse esse. ergo et cetera.

¶ Nec etiam habent ordinem nature qui est ordo perfectionis Patet. Primo sic. Illa que sunt summe perfecta simpliciter non ordinantur natura isto modo: pro¬ ducens et productum diuinum sunt huiusmodi qui a quodlibet est deus.

¶ Secundo sic. Si vnum esset perfectius alio: alterum non esset infinitum intensiue: hoc est falsum quia productum adequatur producenti in diuinis / sicut dictum est supra.

¶ Tertio sic. Si vnum esset perfectius alio / aut esset ratione essentialium aut ratione relationis: sed non ratione alicuius essentialis / quia eadem sunt in omni bus: nec ratione relationis quia relatio sicut dictum est non dicit perfectionem / nec similiter imperfectionem. ergo et cetera.

¶ Quarto sic. Nichil quod est in vltimato gradu perfectionis est altero imperfectius sed omnia diuina sunt huiusmodi. ergo etc no scilicet originis

¶ De tertio orditir est magis dubium Et dicunt aliqui quod non est in diuinis ordo originis nisi tantum ordo rationis. Quod probant primo sic Ubicunque est ordo ibi est aliquid prius et posterius sed sicut dicitur in Symbolo in diuinis vel in hac trinitate nichil prius aut posterius. ergo et cetera.

¶ Secundo sic. Ubicunque est aliquid prius et posterius ibi aliquid est indignius et ignobilius: quia sicut prioritas dicit nobilitatem ita posterioritas dicit ignobilitatem / sed in diuinis nullum est indignius vel ignobilius alio / ergo etc.

¶ Tertio sic. Sicut prius in suo priori / sine contradictione potest intelligi sine posteriori / non intelligendo scilicet ipsum posterius vt patet / sed pater non potest intelligi non intelligendo filium / quia sunt simul natura et intellectu: ergo pater non est prior filio.

¶ Quarto sic. Si pater esset prior filio quero a tean in illo priori filius sit vel non sit. Si dicas quod est ergo simul est cum illo quod dicis esse prius et neutrum: vel neuter est prior. Si dicas quod non sit: ergo filius non est deus: quia habet esse postquam non fuit. ergo et cetera. t quod in diuinis est

¶ Alii vero dicunde ordo originis: qui vna persona est ab alia non econuerso. Si autem non esset ordo / talem habitudinem haberet vna ad alim qualem econuerso quod est falsum.

¶ Secundo dicunt quod ibi est ordo sine prioritate et posteriori propter rationes premissas impugnantes prius et posterius in diuinis. Ita quod ordo secundum istos abstrahitur a priori et posteriori / et potest inueniri alicubi vbi non inuenitur prius et posterius: puta quamdo eadem est substantia et natura ordinatorum sicut in proposito. michi dicendum nece¬

¶ Sed videtue sario in diuinis est ordo originis et cum priori et posteriori / circa quoc sic procedo. Primo probo quod in personis diuinis est ordo qui non potest dici rationis tantum sicut dicitur ordo eiusdem et seipsum. Secundo sic quod est ordo originis. Tertio quod cum priori et posteriori.

¶ Primum sic. Inter quecunque distincta realiter non est processus in infinitum: sed inter illa infinita est aliquis ordo. Probatio per aliud non comcluditur primitas nisi per exclusionem processus ininfinitum vt patet: ergo inter eas est ordo ex natura rei: licet enim ordo ( vt puto ) non excludat processum in infinitum secundum aliquem modum vt dictum est supra bene tamen exclusio processus in infinitum inter aliquem ordinem: inter finita equalia non est processus in infinitum et tamen inter ea non est ordo.

¶ Secundo sic. Inter quaslibet vnitates est dare primam vt patet: sicut inter entitates entitatem diuinam inter alias omnes: sed vnitas personalis est aliqua vnitas: ergo interpersonas est dare primam / ergo inter personas diuinas est ordo.

¶ Tertio sic. In qualibet multitudine finita est dare primam vnitatem: sed multitudo diuinarum personarum est finita. ergo et cetera. Similiter in quo libet genere est dare vnum primum. et cetera.

¶ Sic ergo dico quod inter personas diuinas est ordo et realis ordo eodem modo quo dictum est supra sic etiam inter deum et creaturam est ordo realis licet ordo ex parte dei non sit realis relatio.

¶ Secundumprobo sic. Inter quascumque personas non est similis habitudo originis / sed vna sic est ab alia quod non econuerso inter illas est ordo originis: sed sic est inter personas diuinas vt patet. ergo et cetera.

¶ Secundo sic. quecumque tres persone sic habent se cundum originem quod vna sola originat aliam et am be tertiam / inter illa est ordo originis vt patet. Da oppositum / non est ratio quare hec plus originetur tantum ab vna et non a duabus plusquam alia vel econuerso / sed sic se habent tres persone diuine ergo et cetera. Preterea ordo originis nichil aliud est extra intellectum quam hoc ab hoc: sed in diuinis est hec persona ab hac ergo et cetera.

¶ Tertium probo quod cum priori et posteriori vbicunque non est prius neque posterius ibi non est ordo: sed simultas sicut patet inducendo in omnibus: vbi non est pris tempore et posterius ibi est simultas vel nullus ordo durationis. Similiter vbi non est prius natura nec posterius ibi non est ordo nature: sed in diuinis est ordo originis vt probatum est ergo prius et posterius.

¶ Secundo sic. vbicumque est primum secundum et tertium ibi est prius et posterius. Probo quia prius est quod est primo propinquius quinto Metaphisice: sed in diuinis est prima secundaus tertia persona. Secundum autem semper propinquius est primo quam tertium. ergo et cetera.

¶ Tertio sic. Impossibile est absoluere totum a partibus vel relationem a fundamento: sed prius et posterius vel sunt ordinis: scilicet ordines partiales / vel sunt fundamenta ordinis. ergo et cetera.

¶ Unde dico quod simpliciter impossibile est et implicat contradictionem ponere ordinem sine priori et posteriori. Unde dico breuiter quod inter producens et productum diuinum intrinsecum necessario est ordo originis et prius et posterius origine.

¶ Hoc confirno per Augustinum in libro de triplici habitaculo. Ubi dicit quod sancti videbunt in patria quod patet est prior origine filio: et est expressa auctoritas / sicut potest esse. Item primo de trinitate capitulo primo. Nulla res est que seipsam gignat vt sit: quia tunc idem esset prius seipso. ergo generans est ibi prius genito / et maxime origine et hoc siue gignat producendo naturam / siue non producendo: sed tantum communicando.

¶ Secundo sic. Hoc confirmo per origenem Omelia prima super Ioannem. vbidicit quod pater est prior filio non natura sed causa. Modo certum est quod ibi non accipit causam proprie: quia de filio dicit ibi quod est deus / et per consequens increatus ( Non sicut posuit Arrius ) ergo accipit ibi causam pro origine / ergo et cetera. Sic ad istud

¶ Ad primum aliorum Dico quod in diuinis nichil est prius et posterius natura vel. duratione sed bene origine quia prima ponunt imperfectionem. Ista autem non. Per idem patet ad secundum.

¶ Ad tertium dicitur quod maior est falsa de priori origine quia sicut dictum est supra prius et posterius sunt simul natura et intelligibilia: sed de priori duratione vel natura maior est vera.

¶ Ad quartum dico / quod esse prius origine non est prius esse et posterius non esse. Et ideo dico quod imillo priori originis non debet concedi filius non esse simpliciter et absolute / sed tantum non esse prior. sed pater est prior et filius posterior / quia a patre et vterque est. Responde ad omnes auctoritates que videntur contrarie sicut ad primam.

¶ Ad primum principale dico quod in filio duratio et non esse idem sunt. Et dico quod sic habet principium sui esse / scilicet patrem originantem: ita quod habet principium durationis sub hoc sensu / quia principium originantis suam durationem vel ipsum durantem tamen eternalitet: sed non habet principium durationis sic quod incipiat esse: vel potest dici quod principium quando construitur cum esse / tunc signat originationem. sed quando cum duratione tunc denotat inceptionem et hoc ex vsu loquendi vt videtur.

¶ Ad secundum dico quod verum est de generatione que est mutatio que est a non esse in esse cuiusmodi non est in diuinis sed est simplex acceptio esse substantialis viuentis / non de non esse. Unde generatio in diuinis non habet terminum a quo negatiuum / nec est mutatio nec quasi mutatio sicut dictum est supra.

¶ Ad tertium dico quod pater vt pater est principium filii / est prior ipso non natura nec duratione: sed origine.

¶ Ad quartum dico quod genitum ab aliomediante motu necessario est posterius. generante tempore quia motus est quid successiuum et tempus similiter. Sed si esset generatio instantanea non per mutationem genitum non esset posterius generante secundum aliquam durationem. Modo sic est in diuinis quod generatio diuina est in instanti eternitatis quod est instans et permanens et non est mutatio nec quasi. Et ideo dico quod filius genitus non est posterior patre generante / nec eternitate / nec aliqua duratione sed origine.