Quaestio 3

¶ Distinctionis Decimenone. Questio Tertia.

Tertio quero utrum in diuinis sit ratio totalitatis vel maioritatis alicuius.

¶ Uidetur quod ibi sit ratio totalitatis Primo sic secundum Ambrosium in hymno. In pa tre totus filius / et totus in verabo pater. ergo etc.

¶ Secundo videtur quod ibi sit totum essentiale / quia vbi est aliquid constitutum ex actuali et potentiali / ibi est totum essentiale / sed in diuinis est suppositum constitutum ex essentia quasi materia et potentia / et relatione quasi actu ergo etc.

¶ Tertio quod ibi est totum numerale / quia dicit Athanasius in symbolo quod tote tres persone coeterne sibi sunt et coequales. ergo etc. ibi est tot nunerale

¶ Quarto quod totum vniutrsale / quia secundum Damascenum libro primo non natura sed numero differunt diuine ypostases: ergo supposita comparantur ad essentiam sicut species vt videtur.

¶ Ultimo videtur quod ibi maioritas vel ratio maioritatis: quia ibi est essentia que est ex se formaliter infinita / ergo essentia est aliquid maius quam relatio / et relatio quae non est ex se formaliter infinita¬

¶ Contra. Omne totum est maius sua parte / sed in diuinis non est maius aut minus secundum Athanasium in symbolo et cetera¬

¶ In ista questione sic procedam

¶ Primo ostendam quod in diuinis non est aliqua ratio totalitatis co mpleta et perfecta.

¶ Secundo quod nec ratio maioritatis.

¶ Quantum ad primum Premitto primo quod totum et perfectum sunt proxima et aliqua sunt idem sicut dicitur tertio phisicorum / non tamen vniuersaliter sunt idem: totum enim significat id quod habet vltimum sue perfectionis in ordine ad partes. Ita quod totum dicitur perfectum habens partes sed perfectum dico quod non significat in habitudine ad partes sed solum importat habere vltimum perfectionis sue: non quia necessario habet partem et partem: sed quia sibi nichil restat accipiendum sic ergo conuenunt et differunt / nec oportet quod omne perfectum sit totum quia est dare perfectum non habens partes: sed non est dare totum non habens partes.

¶ Secundo dico ex hoc quod in diuinis licet sit ratio perfecti / non tamen est ratio totius. Probatio quia ibi non est ratio partis nec ratio totius: sed in deo non est ratio partis / quia non est nisi ratio imperfecti: tunc enim deus esset imperfectus / igitur etc.

¶ Secundo hoc in infinito actu et intensiue loquendo de infinitate simpliciter / non est ratio partis: quia omne habens rationem partis est actu finitum: sed deus est huiusmodi. ergo etc.

¶ Tertio dico quod in deo non est ratio alicuius totius proinde hoc quia in speciali distinguitur relatio per singula tota. Circa quod est aduertendum quod est triplex totum in genere. Quoddam est totum essentiale: quoddam integrale: et quoddam vniuersale. Totum essentiale voco aliquid constitutum ex pluribus essen tiis: quarum vna se habet ad aliam sicut potentia ad actum / cuiusmodi est compositum ex materia et forma: ex subiecto et accidente.

¶ Totum integrale vocehabens plures partes integrantes ipsum et hoc est duplex. Primum est quod nullam veram vnitatem realem alicuius nature specifice vel indiuidui habet sed so¬ lum ordinilis vel aggregationis / sicut est totum aggregatione vt aceruus lapidum / et vniuersum: et totum nunerale vt nunerus sicut puto. Aliud est totum in tegrale quod habet veram vnitatem realem numeralem licet ad eam concurrant plures partes etiam distincte ex quibus constituatur ( sicut est aliquid totum homogeneum ) vt linea vel vna albedo intensa / et sic de aliis vel aliquod totum etherogeneum / sicut bos vel asinus et huiusmodi / quorum tamen partes non comparantur sicut potentia et actus vt dictum est supra de augmento caritatis.

¶ Tertium totum scilicet vniuersa le voco omne superius respectu sui inferioris / hapens quatuor coditiones. Prima est quod vniuersale est communicabile vt quid. Secunda est / quod est illimitatum quodammodo / quia ad multa se extendens. Tetia est / quod est contrahibile per conceptus partiales differentiarum / et determinabile vel ad species vel ad indiuidua. Quarta est quod est numerale et partiale / et diuisibile in ipsis inferioribus / et in quibus inuenitur / prime due conditiones non sunt imperfectionis due vltime sunt imperfectionis.

¶ Tunc prodo quod nullum istorum totorum est in diuinis. Primo de toto essentiali: vbi non est aliquid compositum ex esset tialiter distinctis / nec sunt aliqua essentialiter distincta / est ibi non totum essentiale: sed in deo cqum sit summe simplex non sunt ista. ergo etc.

¶ Secundo sic. Omne totum essentiale secundum quod huiusmodi necessario dependet ab aliquo efficiente: quia omne tale est compositum: sed deus est quicquid est in ipso est simliciter independens. ergo etc. Ad hoc est Augusti nus septimo de trinitate capitulo quinto vbi dicit tres personas ex vna essentia non dicimus vnum deum sicut dicimus tres statuas vnum aurum / quasi diceret quod relatio et essentia non constituunt sic personam quae est dei / sicut aurum et figura vnam statuam que est totum essentiale: nec sic etiam quod plus sit de deo in tribus personis quam in vna / sicut in tribus statuis plus de auro quam in vna: nec etiam aliud sit deum esse et personam esse / sicut aurum esse et statuam.

¶ Secundo probo quod indeo non est totum integrale. Omne totum integrale habet partes essentialiter distinctas: sed in diuinis nichil est essentialiter distinctum ab alio / quia omnia sunt vna essentia diuina: ergo etc. Secundo sic Totum integrale vel non est aliquid vere vnum / vel est dependens a partibus / sed omnia in diuinis sunt verevnum singulare: puta essentia vna: nec est in diuins aliquod dependens ergo etc.

¶ Ultimo probo quod nec sit ibi totum vniuersale vbi nichil. est distinguibile vel determinabile nec contrahibile nec diuisibile realiter / ibi nichil est vniuersale: sed in diuinis est huiusmodi. ergo etc.

¶ Secundo sic. Ubi non est genus nec species non est totum vniuersale: nec per consequens totum diffinibile: quia omne totum diffinibile est totum vniuersale / non econuerso: quia genus generalissmum est vniuersale / nec tamen est diffinibile sed in diuinis non est genus nec species sicut probaui distinctione octaua. ergo etc. Ad hoc est Augustinus septimo de trinitate capitulo quinto et vltimo. Et probat hic diffuse quod in deo non est essentia genus nec species nec persone sunt indiuidua non enim sunt plures dii vel plures essentie / nec tres sunt aliquid maius vel plus quam vna. Hoc idem dicit quantum: ad istud vltimum sexto de trinitate octauo / et magister plures auctoritates ponit in litera.

¶ Dico igitur quod in deo non est ratio totalitatis / nec debet ad ipsum transferri / sicut nec ratio partialitatia vel partis / quia vna non est sine alia / nec potest intelligi sine alia. Ex quo concludo contra vnum dictum / aliquorum qui dicunt quod totalitas est in diuins sine pastialitate / sicut prioritas sine posterioritate. Hoc enim superius est improbatum: vbi ostensum est quod sicut in diuinis est prioritas ad intra que est prioritas originis. Ita etiam est ibi posterioritas correspondens Hec de primo articulo

¶ Quantum ad secundum articulum dico quod in diuinis personis non est maioritas aliqua vel minoritas. Hec probo sic. Si esset ibi et aliqua maioritas / aut illa attenderetur penes essentialia / aut penes relationes. Sed non potest attendi penes essentialia: quia sunt communia tribus personis. Ita quod pater communicat ea filio perfecte et oratio pecundum Hylarium tertio de trinitate vbi dicit quod nisi pater totum communicaret filio neuter esset per fectus. Hoc dicit idem Innocentius de summa trini. et fide catho. ca. Damnamus / quod pater non potuit filiocommunicare partem essentie / sed totam essentiam et parratione omnia essentialia que sunt inter se equalia quia omnia sunt ex se formaliter infinita: nec potest attemdi maioritas vel minoritas penes relationes / quia relationes nec dicunt in diuinis quantitatem molis. Patet: nec quantitatem perfectionis vel virtutis. Unde dico quod nullam dicunt perfectionem: tunc enim dicerent perfectionem simpliciter / quia omnis perfectio in summe perfecto simpliciter est perfectio simpliciter.

¶ Quod autem non dicat relatio perfectionem simpliciter. probo sic. Primo illud dicit perfectionem simpliciter secundum Anselmum monologion quintodem cimo quod est melius in quolibet ( non determinando ad naturam aliquam determinate sed absolute ) melius dico ipsum quam non ipsum / id est quam aliquid incompossibilis sibi quodcumque sit illud. Sed relatio diuina non est melior vt paternitas in patre quam incompossibilis relatio: puta filiatio si esset. Unde pater non est perfectior vel melior eoipso quod pater quam filius / nec econuerso. ergo etc.

¶ Secundo sic. Si relatio dicit perfectio. nem simpliciter in diuinis siue absolutam siue respectiuam / sequitur quod nulla persona in diuinis sit simpliciter perfecta / quia nulla persona est qua habeat omnes relationes / nec per consequens omnes perfectiones simpliciter: ergo nulla esset que esset perfecta simpliciter / sicut si iusticia dicit perfectionem simpliciter persona non habens iusticiam non est perfecta simpliciter: sed consequens est falsum. ergo et antecedens. Nota hic quod omnis perfectio simpliciter est communicabilis tribus diuinis suppositis / sicut et quodlibet perfectum est simpliciter relatio originis constitutiua non est communicabilis. ergo etc.

¶ Tertio sic. Si relatio dicit perfectionem simpliciter in diuinis siue absolutam siue respectiuam: sequitur quod nulla persona in diuinis sit simpliciter perfecta / quia nulla persona est que habeat omnes relationes: nec per consequens omnes perfectiones simpliciter: ergo nulla esset qua esset per fecta simpliciter sicut si iusticia dicit perfectionem. simpliciter: persona non habens iusticiam non est perfecta simpliciter: sed consequens est falsum / ergo et antecodens. Nota hic quod omnis perfectio simpliciter est communicabilis tribus diuinis suppositis: sicut et quodlibet perfectum est simpliciter relatio originis constitutiua non est communicabilis. ergo etc.

¶ Quarto sic. Si Relatio dicit perfectionem simpliciter vna persona est perfectior altera simpliciter / puta pater et filius ipso spiritu sancto / sed hoc falsum. ergo etc. Proba tio consequentie quia vna persona habet plures perfectiones simpliciter quam altera / et per consequens plures perfectiones simpliciter.

¶ Quinto sic. Si relatio est perfectio simpliciter / ipsa / est formaliter in finita ex se / sicut et alie perfectiones simpliciter / quia nulli perfectioni simpliciter repugnat infinitas: sed hoc est falsum / quia tunc vna relatio in abstracto potest veraciter predicari de alia / dicendo paternitas est filiatio / sicut dicendo sapientia est iusticia: sed hoc est falsum quia tunc veraciter diceretur pater est filius / quod est inconueniens. Similiter etiam non sunt plura infinita realiter distincta. Ad hoc sunt multe probabilitates de vnitate distinctione secunda. et accipe ad propositum illam probationem illius questionis quam ponit etiam Scotus in suo quolibeto ad istam quaestionem. ergo etc.

¶ Dico igitur quod penes relationem cum non dicam quantitatem alicuius perfectionis vel vit tutis non potest attendi maioritas vel minoritas aliqua in diuinis / et per consequens nullo modo est maioritas vel minoritas in diuinis. Licet Hylarius de trinitate attribuat maioritatem patri propter auctoritatem quam habet respectu filii / filius autem habet subauctoritatem licet non maioritatem proprie sicut nec pater maioritatem

¶ Ad primum principale dico quod Ambrosius accipit totum incomplete / et non proprie / sed prout conuenit cum perfecto.

¶ Ad secundum dico quod non comparatur ad relationem sicut potentia ad actum / sicut visum est distin. 71. nec etiam essentialiter distinguuntur.

¶ Ad tertium dico quod numerus in diuinis transcendens est / nec est totum proprie loquendo / quia tantam perfectionem habet vna persona sicut tres: quod numquam est verum in toto et parte.

¶ Ad quartum dico quod Damascenus non intelligit quod in diuinis sit species / sed quia natura diuina est eadem in diuinis / non quocumque modo / sed singularis existens licet persone differant nummero transcendente / non sicut indiuidua sub specie.

¶ Ad vltimum dico quod relatio ex se formaliter non est infinita sicut probatum est nec finita quia non habet rationem quamtitatis nec molis nec perfectionis sicut nec alicuius quidditatis: sed conditionis suppositalis: finitum autem et infinitum quantitati congruunt / et ideo non est minor essen tia quantumcunque non sit infinita. Sed dicatur quod differentia indiuidualis non est finita per istam rationem quia est comditio indiuidualis propter quod hoc videtur sequi per predicta loquendo formaliter.