Quaestio 4

¶ Quarta questio prologalis seu introductoria in Primum sententiarum.

QUarto quaero utrum deus sit subiectum theologie per propriam rationem diuinitatis

¶ Et arguitur primo quod non: quia cientie specialis debet esse subiectum sub ratione speciali et contracta / sicut scientie communis q debet esse subiectum sub ratione generali et absoluta: sed ratio diuinitatis non est ratio contracta: sed magis absoluta: ergo etc.

¶ Secundo sic. Nobilissima scientia debet habere subiectum sub ratione nobilissima: sed hec est ratio bonitatis et non ratio diuinitatis: quia ratio bonitatis et ratio finis idem dicitur. Bonum enim et finis idem. 2. metaphisice. Quod autem ratio finis sit nobilissima patet per Auicemnam 6. metaphisice qui dicit quod si esset aliqua scientia de fine illa esset nobilissima: ergo etc.

¶ Tertio sic Illa ratio que ex se formaliter et intrinsece est infinita non est ratio obiectiua scientie finite cum enim obiectorum perfectiones denominent scientias et scientie denominentur ab obiectis sequeretur quod scientia finita esset infinita quod est contradictio sed ratio diuini tatis est huiusmodi ergo etc.

¶ Item quarto sub eadem ratione non videtur esse obiectum scientie in create et huius scientie create. tunc enim non esset proportio inter scientias et obiecta: sed deus sub ratione diuinitatis est obiectum scientie sue: ergo etc.

¶ Confirmatur quia si dicit Hugo de sacramentis in principio quod opera retstaurationis sunt hoc subiectu: ergo deus inquantum quo restauratior vel glorificator. Et Cassiodorus super ni ipsalmum vult quod christus totus caput cum menbris. ergo deus inquantum incarnatus est caput ecclesie: quare etc. Cognitio alicuius sub ratione con

¶ Contra tracta presupponit cognitionem eius sub ratione absoluta: sicut patet de cognitione linee visualis / que praesupponit cognitionem et scientiam de linca absolute per geometriam. Si ergo deus esset subiectum sub aliqua ratione contracta / et non sub ratione absoluta diuinitatis theologia praesupponeret aliquam scientiam priorem de deo: hoc est falsum: ergo etc.

¶ In ista questione sic procedam

¶ Primo ponam opiniones circa eam.

¶ Secundo arguam contra eas ponendo aliam que tamen magis placet.

¶ Tertio respondeo ad rationes eorum.

¶ Quarto in quiram an theologia sit de omnibus per attributionem ad deum sub ratione diuinitatis.

¶ Et quinto ad rationes speciales. primum est quedam opi¬

¶ Quantum ab nio quod deus secundum rationem diuinitatis non est subiectum in theologia quod probant. Tum quia deus sub ratione diuinitatis est subiectum vnius partis metaphisice puta que traditur in. xii ergo non theologie. Antecedens patet / consequentia pro batur: quia quecumque due scientie sunt de eodem obiecti et secundum eandem rationem possunt haberi de eodem in eodem lumine vt videtur: quia correspondentia est inter habitus lumina et obiecta. Si ergo metaphisica possit haberi in lumine naturali: ergo et theologia hoc est falsum ergo etc.

¶ Item quandocumque aliquod obiectum secundum propriam rationem est contentiuum omnium et se extendit ad omnia / etiam scientia que est de ipso secundum illam rationem de eadem se extendit vel saltem non repugnat sibihoc. Sed deus per propriam rationem diuinitatis omnia continet tam intrinseca quam extrinseca vt patet etiam sub propriis rationibus si ergo theologia est de deo secundum propriam rationem diuinitatis / ipsa se extenditad infinita cognoscenda secundum proprias rationes: hoc est falsum: quia tunc esset infinita.

¶ Confirmatur quod si ratio formalis obiectiua theologie vel visionis beatifice esset diuinitas vel aliqua ratio formaliter infinita sequeretur quod actus noticie vel visionis create esset infinitus intensiue quod cum sit impossibilis processus in infinitum in speciebus / et actus diuersificentur et nobilitentur ex obiectis / sequeretur quod actus diuine visionis excederet aliquem actum noticie respectu creature in infinitum / et quod esset nobilior infinitis actib variis secundum speciem / et per consequens quod esset actu in finitus. Et hoc argumentum adduci potest de ratione obiectiua fruitionis vie vel patrie quod non sit aliqua ratio formaliter infinita et est quasi contra omnem opinionem et hoc argumentum eque concludit dato quod non sit possibilis processus in infinitum: quia licet non sit possibilis dato tamen hoc per impossibile adhuc excederet talis actus vt videtur. Posset autem dici quod rationon concludit infinitatem actus: quia licet ceteris paribus talis actus esset nobilior infinitis actibus / non tamen contineret eos perfectionaliter nec excederet quem libet improportionabiliter / sicut actus diuini intel lectus sed quemlibet secundum proportionem determinatam quare etc. Uel sicut dicetur infra tractando de caritate nobilitas maior obiecti non semper tantam nobiltatem in scientia / nec sic oportet subiectum et scientiam conmensurari semper: sed tantum modo obiectum infinitum et scientiam increatam diuinam / non autem scientiam creatam qrgo exceditur ab obiecto. Unde licet ceteris paribus talis est sentia esset nobilior aliis quodammodo intensiue et extensiue: non tamen simpliciter et absolute infinita esset.

¶ Item tertio. Ratio obiectiua scientie debat accipi secundum exi gentiam finis illius scientie vt patet: quia sciens non versatur circa obiectum nisi propter finem ipsum: sed ratio diuinitatis non est ratio deifica secundum exigentiam finis theologie: sed magis ratio boni finis / sed theologia est amor vel caritas quia finis praecepti est caritas quae per se respicit bo num pro per se obiecto: et nihil nisi secundum rationem boni: ergo etc. Item quarto obiecta noticie nunquam excedunt virtum tem luminis correspondentis illi noticie sicut impossibile est quod aliquid habeat rationem obiecti visibilis et excedat lumen sensus visus. Sed ratio diuinitatis cum sit infinita simpliciter excedit lumen quodcumque in nobis siue naturale siue infusum: ergo etc.

¶ Dicit ergo quod impossibile est ationem diuinitatis esse rationem formalem obiecti theologie: sed oportet aliam assignare.

¶ In assignando autem sunt tot scientie quot capita. Quidam enim dicunt quod deus est subiectum theologie sub ratione bonitatis vel ratione finis.

¶ Alii quod inquantum glorificator / vel reparator.

¶ Alii quod est subiectum per vnam rationem fi rnitam quam ponunt in deo ex natura rei litcet sit materialiter ivel fundamentaliter infinita quam ponunt obiici scientie beatorum et ipsi theologie quia non possunt videre quod scientie vel noticie formaliter finite sit obiectiua ideo formaliter infinita.

¶ Propter quod etiam dicit vnus doctor in suo quolibeto quod deus non sub eadem ratione est obiectum scientie sue proprie et scientie beatorum et viatorum: quia est obiectum scientie sue secundum suam infinitatem / ita ratio infinitatis est ratio formalis obiecti scientie divine et ab ipsa infinitate formaliter scientia eius: sed ipse deus secundum rati nem sue essentie est obiectum scientie create: sic quod licet infinitas concomitetur: non tamen est ratio formalis obiectiua: nec ab ipsa formentur et mouentur isti per tres vltimas rationes. Alii dicunt quod sub ratione credibilis quia sub ista rationeest obiectum fidei quae per theologiam nutritur / gignitur / defenditur et roboratur.

¶ Alii quod sub ratione non apparentis: quia theologia est scientia no euidens ex obiecto.

¶ Alii sicut Thomas in prima parte summe quastione prima quod aliquid inquantum supernaturaliter reuelatum: quia per istam rationem saluat veritatem theologie. Et tamen postea dicit ibidem quod deus sub et per rationem diuinitatis est subiectum: quia ipsa ergo per quam omnia considerata attribuuntur sibi et reducuntur in ipsum attribuuntur sibi. vnde non videtur quod ipse dicat consequenr. contra omnes istas opiniones arguo. Et

¶ Sed primo quod deus non sit subiectum theologiesub ratione bonitatis pro quanto bonitas dicit rationem distinctam ab essentia vel diuinitate. Primo prima scientia simpliciter non respicit obiectum suum sub ratione formaliobiectiua secundaria sed sub ratione prima: sed theologia non distinguendo modo de theologia: sed accipiendo eam secundum genus suum et coniter est prima scientia simpieet summa vt patet. Ratio autem bonitatis est ratio secundaria et posterior ratione entitatis divine vel deitatis: ergo etc.

¶ Item bonitas habet rationem passionis respoctu alicuius prioris rationis in deo qumocumque distinguatur ergo non potest esse ratio primi subiecti: quia tuc oporteret dare aliquam priorem scientiam ipsa theologia secundum totum genus quae respiceret priorem rationem sicut sibi per se obiectiuam et primo.

¶ Item cognitio eius quod est quod quid est prifectissima. 7. metha. et prima. et per consequens ratio quidditatiua est ratio primi obiecti: sed nec bonitas nec etiam quae cumque ratio attributalis siue quacumque alia distincta adet tate est ratio eius quicquid est nec cognitio talis est cognitio quod quid est ergo nec aliqua talis ratio est obiectiua. Si cut enim si esset dare supremam et perfectissimam scientiam deu homine in genere suo vel secundum genus / illa non esset de haie secundum rationem generalem: quia esset confusa et indestincta / nec secundum rationem passionis: quia praesupponeret scientiam per rationem quidditatiuam: nec sub ratione alicuius respectus vel negationis: quia praesupponeret noticiam de ipso secundum rationem fundamenti vel alicuius positiui sed de homine ecundum rationem quidditatiuam ita hoc in proposito.

¶ Exquo patet quod nulla ratio quis communitate praedicationis vel n veritatis potest esse ratio obiectiua theologie. Tum quia nulla talis continet virtualiter veritates theologicas Tum quia theologia non esset nisi noticia confusa et indistin cta. Tum quia etiam rationes communes non sunt soli deo naturaliter note nec etiam aliqua ratio attributalis vel cumque posterior ratione quidditatiua. Nam eundem ordinem habent inter se iste rationes ad primam quocumque distingutur ac si realiter distinguerentur: et ideo cum impossibile sit vbi realiter distinguntur quod aliqua posterior ratio ipsa quid ditatiua sit formalis ratio obiectiua et prima aliciius scientie prime de habente ipsam. Ita impossibile est hec in deo dato quod secundum rationem tantummo distinguantur. probo quod deus sub ratione glorifi¬

¶ Secundo cationis credibilis / diligibilis vel capitis seu reparationis siue reuelabilis non sit subiectum theologie. Et siliter de omnibus talibus quae dicunt respectus rationis ad extra quia scientia quae considerat subiectum suum secundum respectum rationis / ita quod ratio eius formalis ob iectiua est aliquid rationis tantum est scientia rationalis et non realis. Hec patet de logica omnes illi respectus praedicti et etiam respectus cuiuscumque causalitatis dei ad creaturam est respectus mere rationis: quia dei ad creaturam est relatio rationis: vt patet. ergo etc. Et nota hic quod etiam ens ratio nis non est in deo formaliter: quia relatio rationis si sit aliquod ens illud est diminutum et imperfectissimum quod non conuenit deo formaliter.

¶ Iterum probatur quia nulla talis ratio facit per se vnum conceptum cum deo per accidens vnum sicut ens rationis cum ente reali: ergo impossibile est quod sit ratio obiectiva secundum quem deus est subiectum in theologia quia vel theologia esset mere scientia rationis: vel oporteret necessario psupponere alias duas quae essent de partibus huius conceptus vnius per accidens hec duo sunt falsa sicut patet.

¶ Si dicas quod ista non dicunt respectus rationis sed aliquam rationem substractam: tunc habeo propositum quod sub ratione vel per rationem diuinitatis: quia isto modo accipiendo eodem modo est deus et redibilis et glorifica tor existente deitate tanquam substracto seu fundamen to istorum respectuum. probo quod ratio non apparentis non potest

¶ Tertio esse ratio obiectia formalis theologie. Impossibile est quod nemo sit prima ratio obiectiua formalis alicuius positiui de non ente enim formaliter non est scientia primo posteriorum. Negatio autem est formaliter et intrinsece non ens sed theologia est habitus positiuus vt patet ergo etc.

¶ Item nemo non nisi per affirmationem cognoscitur / ergo impossibile est quod sit ratio prima formalis obiectiua alicuius noticie vel scientiae quare etc probo quod deus non est subiectum

¶ Quarto sub ratione finiti vel alicuius finitatis quae sit in deo ex natura rei. Primo sic. Illa ratioquae est ficticia et impossibilis non est ratio obiectiva alicui scientie sed ratio talis est ficticia et impossibilis in deo: quod cum deus sit infinitus impossibile est ponere in eo aliquid finitum ex natura rei: sed solum in respectu ad creaturas secundu aliquos hoc ponentes de ydeis.

¶ Item quia cognitaeuidenter ista ratione si esset possibilis in deo: non haberetur euidentia de veritatibus necessariis theologicis: quia taratio vinita non potest vertualiter aliquam includere nec in concptu nec inaffectu veritatem istam quod deus sit trinus et vnus: quia ista ab omnibus doctoribus sper resoluitur ad rationem infinitatis divine. Dicunt enim quod impossibile est de quocumque limitato et finito / ergo illa non potest poni ratio prima formalis obiectius theologie.

¶ Item quae ratione ponis eam obiectiuam theologie pari ratione debes eam ponere obiectiuam beatitud nis tante: vel vnam aliam finita / quia beatitudo creata finita¬ est: sed impossibile est quod aliquis beatificetur in aliqua ratione finita quia nec in ipsam quietari quia potentia beatificabilis non quietatur nisi in obiecto per suam rationem formalem omnia obiecta secundaria continentem perfectionaliter vel vertualiter quoqumo Ultra enim quodcumque finitum datum potest aliquid appetere: ergo nec debet poni ratio formalis obiectiva theologie aliqua rtifinita propter eius finitatem. Sic ergo patet quod nulla praedicta rum opinionum habet veritatem. Hec de primo articulo. articulus est ad quastionem respondo¬

¶ Secundus re. Ad cuius euidentiam distinguo primo de theologia quantum ad partes eius sicut supra Est enim quadam theologia necessariorum. Et quadam theologia contingentium veritatum. De theologia necessariorum quecumque sit illa siue dei siue beatorum siue viatorum. de co quod deus est subiectum eius per se primum sub ratione propriessentie sue huius quae est ratio diuinitatis.

¶ Hoc probo si primo sub illa ratione deus est subiectum theologie huius sulqua vel secundum quam primo continet quasi vertualiter omnes veritates scibiles theologie. Ista patent ex praedictis supra die rotione obiecti: sed hec est ratio essentie dine vel diuinitatis quia hec est ratio simpliciter prima et quidditatiua ipsius dei Alie autem rationes sunt posteriores et quasi passiones ergo etc.

¶ Secundo sic. Sub eadem ratione deus est obiectum in tellectus sui sicut ostendetur distinctione quinta vel septina. ergo etc.

¶ Item sub illa ratione deus est subiectum in theologia sub qua excedit in cognoscibilitate omnia alia considerata in ipsa: vt videtur. sed hec est ratio deitatis et nulla alia ergo etc.

¶ Item sub illa ratione deus est subiectum in theolo gia secundum quam et sub qua omnia alia considerata in ipsa melius attribuuntur ad ipsum et in ipsum reducuntur: quia hec ergo ratio primi subiecti sed hec est roto diuinitatis sicut patet comparando eam ad quamlibet aliam rationem. ergo etc.

¶ Quintam ritionem adducit iste doctor quam non intelligo sub illa ratio ne qua est actualior debet esse deus subiectum theologie: sed ro essentie vel diuinitatis est actualior quam ratio bonitatis quia est magis inconicabilis quam illa. Non sic enim diuinitas conicatur ad ex sicut bonitas: ergo etc. Non intelligo quod plus possit alicui conicare divina bonitas quam diuinitas hec aliter enim vtrumque conicabile est et infinitum etiam secundum eum alibi. praterea Si illud quod est minus conicabile est magis actua le / ergo relatio est magis actualis quam bonitas immo quam diuinitas: hoc est falsum: quia relatio saltem secundum eum nec est finita nec infinita: et per consequens non est ita actualis sicut il lud quod est ex se formaliter infinitum cuiusmodi esquodcumque absolutum.

¶ Teneo igitur me cum rationi bus precedentibus et addo sextam: quia sub illa ratione deus est subiectum theologie per quam praecipue de ipso posumus denominare de eo proprietates theologie et quia euidenter cognita habentur primo per eam euidentiam de talibus passionibus quod insint deo / sed hec est ratio diuinitatis et nulla alia: vt videtur: igitur etc.

¶ Nota quod oportet necessario conceptum diuinitatis vel rationem forma d lem per quandeus est subiectum in theologia esse in deo ex natura rei et distinctam ab aliis rationibus vel non eandem et cum rationibus vel conceptibus passionalibus ante omnem actum intellectus. Prio quia oportet quod ratio formalis propria obiecti scientiae realis sit realis et vt sit distincta a rationibus vel conceptibus passionalibus alioqui vt ratio formalis subiectiua non esset nisi ens rationis formaliter. Secundo quia in tellectus circa deum non potest fabricare vel causare aliquem conceptum sibi quantitatiuum nec obiectum diuinum potest mouere aliquam potentiam ad causandum scipsum ita nec conceptum aliquem sibi quidditatiuum. Et ideo nichil est quod dicunt quod intellectus circa deum fabricat diuersos conceptus: quorum vnus est quidditatiuus quia prius et alius passionalis vel alii passionales. Nullus nim conceptus factus per intellectum potest esse deo quidditatiuus cum sit ens rationis et non deus diuinitas autem et conceptus bei quidditatiuus correspondens actui concipiendi deus est nec ideo aliquis est quidditatiuus: quia posset magis econuerso quia quidditatiuus ideo prius ita quod in omni de quo est proprie scientia demonstratiua et propter quid oportet quod sit ordo quidditatiui conceptus ad alios vel alium / et hoc non est ex parte intellectus vel actu eius quia vnico actu simplici potest haberi scientia. Patet de actu intelligendi diuino et ita oportet esse talem ordinem ante talem actum intellectus in ob iecto de quo est scientia realis: et per consequens oportet ibi esse distinctionem ex natura rei et hec ponitur in ipso deo. vero contingentium siue

¶ De theologia dei siue bcatorum siue viatorum dici potest secundum duplicem viam sicut tactum est in praecedenti quaestione.

¶ Una est secundum doctorem istum quod sub eadem rtione deus est subiectum theologie contingentium puta sul ratione diuinitatis sub qua est obiectum theologie necessariorum / tamen non eodem modo vt vniformiter se habet per istam rationem ad hanc et ad illam: quia ad hanc comparatur vt obiectum non continens determinate veritates contingentes huius theologie contingentis: nec etiam vt notum euidentiam ipsarum dato quod euidenter videntur: sed sicut primum intuibile primum proximum illi cui natum est praedicatum prime contingenti inesse sed ad theologiam necessariorum saltem dei et beato rum quae est theologia simpliciter et in se habet se deus vt continens et virtualiter veritates ipsius: et vt notum euidentias ea rum: quia iste sunt euidentes ex obiecto.

¶ Alious dicere tur sicut tactum fuit supra quod deus secundum rationem essentie sue sic absolute sumptam. Non potest esse subiectum theologie contingentis: quia sic non continet determinate et scibili ter veritates contingentes. Sed secundum quod essentia diuina accipitur vt voluntas stans sub determinatione diuine voluntatis sic continet determinate praedictas veritates eo modo quo superius dicebatur et ita potius secundum rationem voluntatis vt stantis sub actuali determinatione est primum subiectum theologie contingentis. Non quod actus determinationis cadat infra rationem subiecti primi quia ipse est ri dicatum prime contingentis: vt dictum est supra. sed oportet necessario quod hec sit conditio requisita quod voluntas stet sub eo ad hoc vt determinate ipsum habeat et priipsum determinate et scibiliter I certitudinaliter alia contingentia extrinseca contineat et per primam complexionem immediatam contingentem quae non potest cognosci determinate virtute alicuius obiecti vel primi subiecti incomplexi sed solum ex seipsa cognita tota et existente possint alie contingentes veritates certitudinaliter cognosci.

¶ Et sic videtur expeditum qumo et sub qua ratione deus sit subiectum in theologia contingentium. Si enim accipiatur subiectum pro eo quod primo occurrit ad noticiam vel scientiam alicuius sic deus etiam secundum rationem diuinitatis est subiectum i theologia contingentium. Sed si accipiatur subiectum proeo quod primo certitudinaliter et determinate habet vel continet veritates alicuius noticie et scientiae. Dico quod quantum ad istam conditionem deficit essentia diuina vel ratio diuinitatis a ratione subiecti absolute et praecise sumpta / sed oportet concunrere voluntatem stantem sub actu suo determinatiuo: quia sic habet vel continet determinate istas veritates vel satem oportet expectare vsque ad tertium signum in quo essentia etiam secundum propriam rationem diuinitatis illameterminatione facta per voluntatem in secundo signo determinate repentat eam et continet inesse intelligibili et per istam vel mediante ipsa extrinsecas veritates contingentes quocumque trium modorum videtur probabiliter posse dici sic ergo dico quod deus secundum propriam rationem diuinitatis est subiectum in thoologia.

¶ Ad rationes contra rie opinionis.

¶ Ad primam dicitur quod liecet deus sit subiectum illius partis metha. secundum rotionem diuinitatis potest tamen esse subiectum theologie secundum eandem rationem. Qando dicis ergo pastsent haberi ambo in eodem luine dico quod non sequitur. dicimus enim quod deus est subiectum fidei et beatem visionis et tamen secundum multos non posstest actus eorum haberi in eodem luine ergo nec in proposito propter naturam diuersam ipsarum noticiarum in seipsis. Tu dico ergo non est correspondentia obiectorum et luminum diceretur quod non talem qualem tu imaginaris. non enim est tal proportio quod si obiectum est idem quod lumen sit idem / sicut nec in fide nec in visione: sicut etiam non oportet quod si obiectum est idem quod habitus vel noticia sit eadem: sed est tal proportio et correspondentia quod obie ctum idem intelligibile est per quemlibet habitum vel noticiam circa ipsam in luine correspondente habitui illi et hoc sufficit. pratera est illa ratio videtur esse contra alias sequentes: quia tunc metaphisica esset scientia infinita et extenderet se ad omnia distincte et perfecte¬

¶ Ad secundum dico quod quando obiectum se extendit ad omnia non oportet quod scientia propter hoc se extendat ad omnia in quolibet intellectu habente scientiam de illo obiecto sed solum in illo intellectu qui adequatur tali obiecto in intellectiuitate tale ita quod tantum et ita perfecte praet intelligere quantum obiectum est intelligi bile ab intellectu quocumque qualis est solus intellectus diuinus. licet enim scientia quantum est ex parte obiecti possit se extendere ad omnia / tamen ex parte subiecti in quo est et recipitur recipit limitationem et determinationem nec oportet quod quicumque sciens omnia sciat: sed vnus potest scire de eodem pluraalius pauciora sicut ex eodem principio vnus scit elicere plures conclusiones et alius pauciores. Obiectum enim potest excedere scientiam sicut causa equoca eius. Non tamen scientia potest excedere obiectum. quia mensuratur et determinatur exipso. Aliter dicendum est quod si ratio est bona per eam sequitur quod ens non potest esse subiectum in metaphisica sicut pater Et ideo dico quod non oportet actualiter cognosci omnia namliter ad quod se extendit tale obiectum nisi ab intellectu infinito qui adequatur obiecto et quem nichil potest latere. Dico tamen quod etiam ab intellectu creato poatsteusnt cognosci omnia supernaturaliter. Unde credo quod intellectus creatus potest etiam actualiter et distincte intelligere sicut deus quemad modum et ipsum deum non obstante quod sit infinitus: non tamen ita perfecte et clare nec etiam namliter sicut deus.

¶ Ad tertium dico quod ratio deiuinitatis est ratio conuenienter accepta secundum ext gentiam finis in theologia. Dato etiam quod finis theologie sit amor caritatiuus. deus enim per propriam rationem diuinitatis. Primo est diligibilis et amabili( non solum nanliter sed etiam caritatiue. Tu dicis quod non sed per rationem bonitatis sue: dico quod ratio bonitatis in deo quantum ad illud quod dicit positiuum extra intellectum si aliquid tale dicat non distinguitur a ratione diuinitatis sed vel sunt penitus idem et realiter et formaliter vel solum ratio bonitatis ditrab illa secundum intellectum et rationem tantum vel secundum negationem aliquam quae duo non posstent esse rationes obiectiue primarie alicuius habitus vel actus positiui.

¶ Ad quartum patet ex praedictis dico enim quod ob iectum vel ratio obiecti numquam excedit habitum vel noticiam quae est de obiecto secundum rationem obiecti quin possit aliquo attingi ab habitu illo in luine sibi correspondente sed non oportet quod adequante et perfecte sicut dictum est erg. Cum dicis de visu quod nihil est visibile ad quod non extendat se visus in luine propriodico quod istdm est contra te sicut contra me. Tu enim ponis mltaentelligi et de deo et non in luine proprio nanli ipsius intellectus ita quod ad ipsam non sufficit lumen namle.

¶ Dico igitur quod propter imperfectionem et artationem visus prouenit quod nihil possit videre ad quod quantum est ex parte sui non sufficiat lumen visus naturale. Non sic est autem de intellectu: quia potentia illimitata ad omnia entia et potest in multa ad que tamen non potest attingere naturaliter nec perfecte etiam potest ipsa attingere quantum sunt attingibilia ita quod obiecta et excedunt potentiam et excedunt omne lumen sibi possibile infundi in cognoscibilitate. Nota etiam quod posset dici nullum aliud lumen de necessitate requiri nisi lumen naturale ex per te cognoscibilitatis et hec de secundo articulo.

¶ Quantum ad tertium articulum. Utrum scilicet theologia sit de omnibus per attributionem ad ipsum deum sub ratione diuinitatis vel per rationem diuinitatis. Dicitur quod triplex est theologia in genere. Una est dei: alia est beatorum / et alia viatorum.

¶ De prima videretur alicui quod ipsa non est de omnibus scibilibus per rationem diuinitatis / vel essentie diuine quia multe sunt veritates scibiles que continentur. Primo in quidditatibus creatis etiam per impossibile si essentia diuina non esset Si enim non esset deus adhuc triangulo conuenit ret habere tres et homini risibilitas: sed illud quod primo non continet aliquam veritatem non potest es se intellectui ratio cognoscendi eam vt videtur. Cum igitur ratio diuinitatis non contineat primo tales veritates sed magis proprie quidditates rerum non videtur quod possint esse omnia scita a deo per rationem diuinitatis: sed aliqua sciuntur a deo de rebus per proprias quidditates et rationes ipsarum. non potest esse verum primo

¶ Sed istud quia si intellectus diuinus moueretur aliud ad aliquam noticiam ab aliquo extrinseco a sua essentia puta a quidditatibus creato rum necessario dependeret in sua intellectione ab aliquo extrinseco / et non esset simpliciter primum independens: quia suum intelligere est sua essentia et per consequens non esset deus: immo vilesceret suus intellectus. Si enim per suam essentiam non intelligit veritatem aliquam de linea: tunc necessario post intellectionem essentie sue expectat motum linee ad hoc vt cognoscat illam veritatem / et sic est in potentia passiua ad intellectionem suam recipiendam ex linea / quod est impossibile: immo necessario sequereturque essent in eo plures intellectiones realiter distincte vna essentie sue ad quam nihil facit linea: et alia alicuius veritatis geometrice de linea ad quam nichil faceret essentia.

¶ Item omnis potentie actuabilis vel perfectibilis a diuersis obiectis vertute propria eorum primum obiectum non est aliquod eorum sed commune eis vt dictum est supra: sed secundum predictam potentiam quelibet res virtute propria potest causare noticiam alicuius veritatis de seipsa in intellectu diuino sicut linea aliquam veritatem geometricam: ita quod est actuabilis et perfectibilis per diuersa obiecta virtute propria ipsorum: ergo obiectum primum diuini intellectus non est essentia sua sed aliquid conmune sibi et aliis hoc est falsum sicut probabitur in fra ergo etc. Nec valet si dicas quod immo essentia est primum obiectum / quia omnia alia attribuuntur essen ties sue ita enim omnia accidentia attribuuntur substanntie ergo tamen non oportet quod substantia sit primum ob iectum adequatum intellectus nec hoc poneretur.

¶ Item si essentia diuina esset primum obiectum diuini intellectus sicut supponitur planum est quod non con munitate predicationis sed secundum virtutem continentie aliorum sed si quelibet quidditas moueret diuinam intellectualem diuinum intellectum iam non esset pri¬ mum secundum virtutem continendi ergo etc.

¶ Item sequeretur quod intellectio aliqua noua esset in deo cum enim quidditas rei tante non sit in effectum sed et in re ab eternosed de nouo impossibile est quod ab eterno moueat ad aliquam veram intellectionem realem: ergo de nouo diuinus intellectus mouetur ab ipsa et ita mutatur et est ens in potentia: et per consequens non est actus purus nec deus et intellectiones multe eius sunt. Dicendum est ergo quod theologia dei est de omnibus scibilibus per rationem diuinitatis eo modo quo dictum est supra. Assignando rationem obiecti theologie: quia obiectum primum theologie sue facit omnia alia actu cognita in intellectu suo: ita quod in primo signo secundum rationem et modum intelligendi nostrum facit noticiam de seipso. In secundo noticiam omnium quidditatum creata rum quas continet virtualiter. In tertio vero noticiam omnium veritatum in illis quiddiratibus determinate et scibiliter contentarum non autem ipse quiddi tates faciunt apud intellectum diuinum illam noticiam sicut nec suam ita quod iste ordo noticiarum plurium secundum rationem non est sicut creatorum et sicut creatarum: sed sicut trium effectuum vel quasi effectuum ab eodem principio secundum quendam rationis ordinem procedentium puta ab essentia diuina ita quod si mtio essentie diuine respectu diuini intellectus cessaret in primo signo et in prima noticia nunquam deus posset intelligere quidditates creatas nec veritates complexas de ipsis quia mpossibile est quod ab aliquo extrinseco obiecto moueatur dictum sit de theologia dei vt cadit

¶ Et hoi super necessaria.

¶ De ipsa vero vt cadit super contingentia dicitur sicut in praecedenti questione vbi dicebatur quomodo deus est subiectum in ea vel primum obiectum secundum rationem diuinitatis. Dico etiam vltra quod deus noticiam solum theologicam habet deus bmibus et sua theologia est sibi omnis scientia quia ipsa sola non includit aliquam limitationem nec imperfectionem / et est in ipso omnis noticia sibi possibilis per rationem essentie sue qumocumque accepte / sicut superius dicebatur.

¶ Nec valet motiuum aliorum contra hoc quod multe veritates non continentur primo et immediate in essentia diceretur quod hoc non requiritur ad noticiam diuinam theologicam de ipsis: sed sufficit quod mediantibus quidditatibus creatis contineat llas sed hoc bene requireretur ad noticias proprias et distinctas talium veritatum in proprio vel forte posset dici quod ista meditatio quidditatum inter essentiam diuinam et veritates vel passiones eorum non est in ratione cause sed inmediate in ratione cause deus continet tales veritates mul te veritates quam ipse quidditates.

¶ Aliter dicitur melius quod diuina essentia primo continet tales veritates sicut prima causa continens etiam veritates quas sequuntur passiones de quibus sunt. Cum dicis quod non quia si per impossibile deus non esset adhuc iste quidditates continerent eas dico quod ita arguam contra te si tales non essent in re et in effectu adhuddeus contineret et continebat ab eterno quando non erant. Prote ponis incompossibilia. Si enim deus non esset quidditates ille non essent: et per consequens nichil continerent: ergo secundum te et non continerent: quia deus non esset nec ipse essent et ita nichil valet Non quod si deus non esset quidditates creaturarum non essent nec inesse reali nec inesse intelligibili quia quidditates creaturarum primo habent esse intelligibile per diuinam intellectionem sicut dicetur infra: et per consequens non continerent tales veritates nec inesse intelligibili nec inesse reali. theologia in intellectu beatorum dico quod cum

¶ De per eundem actum cognoscatur essenia diuina et quid quid namir repentat secundum rationem essentie quod ipsa est de omnibus quidditatibus et complexionibus necessariis per rationem essentie diuine siue sit finita siue infinita. Non enim possum videre ex quo est actus idem cognitiuus essenie et aliorum per ipsam qumo possit videri diuina essentia vel cognoscieuidenter et clare. non autem omnia que naturaliter et necessario representat cuiusmodi sunt omnes quidditates simplicium terminorum / et per consequens omnes quiddita tes vel complexiones necessarie ipsorum dato quod ista sint infinita: non enim est maius cognoscere infinita extensiue quam infinitum intensiue. Si autem poneretur alius actus et alius actus cognoscendi essentiam et alia per ipsam ( quod tamen non credo esse verum ) tunc deus posset influere ad primum non influendo ad secundum.

¶ Nec valet quod dicunt aliqui quod essentia diuina est obiectum intellectus beatorum non naturale sed voluntarium et ideo non oportet quod omnia representet et quod omnia cognoscantur per eam: quia licet deus sit obiectum volunta rium quantum ad influendum ad actum ipsum ita quod si vult videtur et si non vult non videtur non tamen est obiectum voluntarium quantum ad hoc quod actu posito in esse non videantur omnia que essentia diuina representat necessario et necessitate naturali / quia sicut dicitur idem actus est respectu essentie divine et aliorum per ipsam. et ideo sicut ad eundem actum non potest simul influere et non influere ita nec hoc potest. Cum dico quod theologia beatorum non est omnis noticia eorum sed habent aliam noticiam et scientiam rerum in proprio genere quia non repugnat eis moueri ad actum ab obiectis extrinsecis siue per seipsa siue per representatiua ipsorum et non solum habent noticiam vel scientiam rerum matutinam et in vno sed etiam vespertinam et in proprio genere. Unde non solum habent scientiam de linea per essentiam diuinam: sed etiam per ipsam lineam et sic de aliis obiectis. Unde patet quod distinctio huius doctoris quod theologia beatorum potest considerari in se et sic de omnibus vel vt habita ab intellectu tali puta creato et finito et sic potest haberi de omnibus etiam per rationem essentie divine et de facto limitationem non habet nisi ex voluntate diuina ostendente illa quae placent sibi inessentia sua et ideo loquendo de facto est de tot quot vult deus ostendere non est ad propositum quocumque enim modo capiatur siue in se siue in tali intellectum siue de possibili siue de facto dico quod est de omnibus supradictis.

¶ De theologia eorum respectu contingentium dico quod non oportet dicere quod sit de omnibus per rationem diuinitatis vel ignorantur vel nesciunt multa contingentia de quibus fiunt et possunt eis fieri reuelatio nes immo quod nullam complexionem contingentem cognoscunt per rationem diuitatis cognoscendo verbum vel in verbo: quia qua ratione viderent vnam et omnes alias / et eodem actu: quia essentia diuina pro illo tertio signo pro quo est repraesentatiua contingentium non verificat eos led pro primo tantum: et ideo non cognoscunt aliquas conplexiones contingentes per eam actu suo beatifico: sed si per eam pro illo tertio signo cognoscunt aliqua hoc est peractus alios et varios secundum multitudinem contingentium vero viatorum quae est theoloDe theologia gia nostra reuelata vel exreuelatis procedens dicitur quod ipsa non est de omnibus sed habet tantum secundum diuinam reuelationem et voluntatem ipsius dei reuelantis. Unde ipsa est solum de his quae in sacra scriptura reuelantur et de his quae patest elici ex ipsis illatione necessaria et euidenti quia sicut dicitur apoca. vlt. Si quis apposuerit adhuc apponet ei deus plagas quae sunt in libro isto.

¶ Secundo dicitur quod nec ipsa potest esse de omnibus. Tum propter defectum intellectus nostri pro statu isto non potentis intelligere quidditates omnium terminorum. Reuelatio autem de communi lege et cui intuitur theologia nostra non est nisi de his quorum terminos possumus naturaliter concipere ita quod reuelatio ista tantum est de veritate complexionum non de conceptibus terminorum. Et tamen aliquoo de omnibus etiam aliis a deo secundum quandam rationem generalem quod omia sunt a deo producta vel producibilia: non autem secundum rationes speciales: vt dictum est quare etc. Tum vt dicunt propter defectum theologie nostre quia non potest stare cum cognitione euidenti de eisdem cognoscibilibus propter sui inperfectionem et ineuidentiam. Sed ista fatio est superius soluta nec concludit sicut dictum est supra. Et dico quod theologia reuelata potest stare de notis naturaliter nobis puta quod deus est vnus vel oipes vel huiusmodi. Si tamen ista possent ratione namli demonstrari nec ista ratio impedit in aliquo Tumc enim theologus vel fidetur nulloo deberet addisceredemonstrationes istorum: quia perderet fidem: et per consequens meritum fidei in credendo quod est absurdum. Sic ergo patet qumo theologia est de omnibus et quo non. et hec de tertio ar. principali. rationem quaestionis dico quod

¶ Ad primam specialis scientiae est ratioobiectiua specialis suoo qumocumque hoc intelligatur litcet posset habere in metaphisica. Tu dicis quod ratio diuini tatis non est ratio specialis: dico quod immo specialissima et contracti sima secundum quod contractum opponitur vniuersali et absoluto secundum raedicationem et hoc sufficit: non tamen est contracta ad noticiam sicut alie rationes posteriores nec oportet immo impossibile est hoc sicut superius est probatum.

¶ Ad se cundum dico quod ratio diuinitatis est ratio nobilissimi finis dicit fundamentum et respectus rationis dei ad effectum: et isto modo finis est causa et de ipso est nobilissima: dicit quod non sed ratio diuinitatis iam dictum est ad supra quod eadem est ratio diuinitatis et bonitatis quantum ad illud quod dicunt positiuum extra intellectum

¶ Ad tertium dico quod non omnes perfectiones vel proprieta tes in obiecto denominant scientiam sicut perfectio lapidis quae est lapideitas vel proprietas eius que est duricia non denominat scientiam de lapide. Modo enim dicitur scientia lapidea vel dura vel corporea sicut patet. Ita dico in proposito quod quantumcumque scientia sit de infinito et sub ratione infinita quantum ad illud quod dicit positiuum cuius est ratio deitatis non oportet quod sit vdicatur infinita formaliter et subiectiue. Hoc enim sibirepugnat aliunde et ex seipsa et ex subiecto saltem secundum illos qui ponunt quod non posset esse creatura actu infinita intensiue in propria perfectione sui generis. Et dato quod posset esse non est tamen necessarium quod sit.

¶ Ad quartum dico quod deus est subiectum scientie sue et scientie create sub estadem ratione infinita intrinsece quae est ratio diuinitatis non obstante proportione et correspondentia obiecti ad scientiam vel noticia que non est semper secundum equalitatem perfectionis et gradus in natura sed est talis proportio qualis sufficit scilicet quod hoc possit esse eius noticia et istud cognitum per illud et hoc stat cum predictis. Ad confirmationem de Hugone pro operibus restaurationis. Et Cassiodorus pro christo capite et consimiles dicendum quod non loquuntur quod theologia sit de istis tanquam de obiecto formali et primo sed tanquam de materia considerata in scientia secundum attributionem ad formale obiectum eo modo quo dictum est supra in corpore questionis.