Quaestio 1

¶ Distinctionis duodecime. ¶ Questio prima.

Circa istam distintionem quero primo. Utrum incomposito materia sit aliquod ens positiuum in actu distinctum essentialiter contra formam.

¶ Uidetur quod non sit ens positiuum: quia. 7. metha. diicit Aristoteles quod materia nec est quid nec quantum nec quale nec aliquod aliorum presentorum. Sed si materia esset ens positiuum esset substantia vel quantitas vel aliquid aliorum generum ergo etc.

¶ Secundo sic. Aristoteles. v. phisicorum probat: quod generatio non est motus arguendo sic. Quod mouetur est: quod generatur non est. Sed vniformiter accipit ibi moueri et generari scilicet subiectiue. Subiectum enim motus est ens. actu. Sed subiectum generationis non est in actu: vt videtur dicere ibidem. Sed materia generatur subiectiue et est subiectum generationis. ergo materia non est ens.

¶ Tertio sic. Illud non est ens in actu quod est pura potentia. Sed materia secundum se est pura potentia: quia est sua potentia. ergo etc

¶ Quarto sic quod non sint distincta essentialiter contra formam. Illud quod non potest esse sine alio non est distinctum essentialiter ab eo si vtrumque sit creatum. Sed materia non potest esse sine forma: quia est pura potentia. ergo etc.

¶ Contra quod est per se principium nature distinctum contra formam est ens positiuum in actu distinctum a forma. Sed materia est huiusmodi: primo phisicorum. ergo etc.

¶ In ista questione sic procedam

¶ Primo inquiram. Utrum materia sit aliquod ens reale positiuum in actu distinctum a forma.

¶ Se cundo vtrum materia non obstante quod sit aliquod ens in actu sit sua potentia.

¶ Tertio vtrum non obstante quod sit sua potentia possit existere in re et in essectu sine forma.

¶ Quantum ad primum articulum videtur fuisse opinio aliquorum quod materia imrerum natura non sit ens positiuum: sed aliquid priua tiuum tantum.

¶ Ad hoc adducuntur alique rationes Ex duabus entitatibus per se positiuis in actu non fit aliquid per se vnum. Sed ex materia et forma fit aliquid per se vnum: et planum est quod forma est aliquod ens positiuum in actu / non ergo materia.

¶ Secunda ratio est ista. Transmutatio simpliciter prima non presupponit aliquod ens in actu: quia per transmutationem simpliciter primam habetur primum ens in actu Sed transmutatio simpliciter prima praesupponit materiam. ergo materia non est aliquod ens in actu Tertia ratio est ista. Mataria est medium interesse et nichil vel non esse sicut patet. 2. metha. Et pa tet per Augustinum. 13. confes. Sed inter contradictoria medium est nichil. ergo etc.

¶ Quarta ratio est. Conmunicatio in materia non est nisi priuatio pura. Sed si materia esset aliquod ens positiuum communica tio in ipsa non esset pura priuatio. ergo etc.

¶ Quinta ratio: quia materia non est cognoscibilis nisi per analogiam ad formam. /

¶ Secundo probatur quod non est essentialiter distincta a forma. Dato quod sit aliquod ens lactu.

¶ Ad hoc est prima ratio talis.

¶ Primo de generatione dicitur quod totum transmutatur in totum. Sed si materia esset ens distinctum a forma non sic transmutaretur totum in totum. ergo etc.

¶ Secundo quia dicit commentator. 8. metha. quod generans non largitur multitudinem sed perfectionem. Sed si forma est set distincta a materia vel econuerso: tunc generans largiretur multitudinem: quia materia et forma si essent distincta facerent multitudinem: ergo etc.

¶ Tertia ratio est ista commentator dicit in. 7. metha. quod materia transit in illud quod fit ex ipsa. Sed forma fit de materia: ergo etc.

¶ Quarta ratio: quia potentiale alicuius generis non habet actualitatem aliam ab actua li eius. Sed materia est potentiale generis substantie. ergo non habet actualitatem aliam a forma que est actuale eiusdem generis: ergo non est ens distinctum et sentialiter a forma. Dicunt ergo primi istorum quod materia non est nisi priuatio alterius forme concomitans formam et ita non habet aliquam entitatem in actu positiuam.

¶ Alii secundi dicunt quod et si materia habet entitatem aliquam positiuam non tamen distinctam a quacumque forma substantiali. Nam secundum eos in transmutatione substantiali simpliciter. Prima que est ad formam elementi materia transmutatur in totum generatum quod non est totum per compositionem ex duabus naturis. Sed est vna natura subsistens que est forma in qua reseruatur entitas materie nobilius et perfectius quam in seipsa: et ideo materia prima sic transit in generatum et actualitatem termini generationis quod non corrumpitur. Ita quod materia prima secundum se est quoddanmpotentialissimum ens et indeterminatissimum quod est transmutabile etiam obiectiue in quodlibet generabile ex ipsa: ita quod sit illud sicut dimensiones paste transmutabiles sunt in figuram sic quod non sunt nisi figura ipsa post transmutationem. Unde et secundum Augustinum Sic se habet materia ad formam sicut sonus ad cantum. Et planum est quod sonus et cantus essentialiter non distinguntur: quare etc.

¶ Sed dico quod iste opiniones sunt false. Dico enim quod accipiendo esse in actu formaliter pro differentia entis eo modo quo distinguitur contra esse in potentia sicut dicimus quod homo antequam creetur est ens in potentia et postquam creatus est est ens in actu formaliter extra intellectum quod materia in compsito post sui creationem est ens in actu formaliter non sicut forma in potentia materie nec si cut effectus in virtute vel potentia cause nec sicut elementa in mixto. Sed ens distinctum in actu forma di per propriam entitatem intrinsecam positam in actu a creante per creationem.

¶ Ad hoc adduco aliqua rationes In rerum natura est transmutatio substantialis in actu vt patet de generatione. Sed subiectum transmutationis in actu est ens in actu accipiendo sicut predictum est: quia ens in potentia sicut homo antequam creetur non potest esse subiectum generationis vt patet. Sed materia est subiectum generationis vt par primo phisi. et primo de generatione. ergo etc.

¶ Secunda ratio est ista. Causa per se intrinseca alicuius existentis in actu puta compositi est per se ens in actu Patet quia causa non conuenit nisi enti et causare in actu non nisi enti in actu. Sed materia est per se causa intrinseca alicuius existentis in actu puta compositi. ergo etc.

¶ Tertia ratio. Illud in quo succedunt sibi inuicetm diuerse forme incompossibiles tanquam in subiecto est positiuum reale in actu accipiendo semper esse in actu sicut predixi. Sed materia est huiusmodi. ergo. etc

¶ Quarta ratio est ista et probat specialiter quod materia non sit priuatio nec includens de suo per se conceptu priuationem. Nulla priuatio est de per se conceptu alicuius entis per se positiui. Hoc enim implicat contradictonem quod per se positiuum sit priuati uum vel negatiuum. Sed materia est aliquod ensr se positiuum sicut probatum est. ergo nec est priuatio nec includens priuationem.

¶ Quinta ratio. Mate ria est aliquid per se vnum alias nunquam faceret aliquid per se vnum a forma. Sed si materia esset pri uatio vel includens priuationem non esset aliquid per se vnum vel saltem non faceret aliquid per se vnum quia nunquam ex positiuo et priuatiuo fit aliquid per se vnum nec in conceptu nec in effectu. ergo etc.

¶ Sexta ratio quia materia stat sub opposito priuationis puta cum forma. Sed illud quod stat cum opposito priuationis nec est priuatio nec includens priuationem. ergo etc. Minor patetiquia priuatio non stat cum opposito habitu¬

¶ Septima ratio est per Arist. in primo phisicor qui expresse increpat illos qui non distinxerunt inter materiam et priuationem et ponit materiam distinctum principium phisicum a priuatione. Sed hoc non esset verum si materia esset priuatio vel includens priuationem. ergo etc. hec contra primos.

¶ Contra secundos dico quod dictum eorum est primo contra rati nem. Et arguo contra eos.

¶ Primo sic. Subiectum generationis vel transmutationis differt et distinguitur essentialiter a quolibet per se termino eius hoc patet quia subiectum generationis pexistit et est in actu aliquando siue per se termino tali alioquin non esset trant mutatio. Sed materia est subiectum transmutationis substantialis et forma vel compositum vtrumque est alialiquo modo per se terminus eius vnum sicut terminus quid et aliud sicut terminus quo: puta forma. ergo etc.

¶ Secunda ratio est quia illud in quo succedunt sibi aliqua plura positiua distinguitur essentialiter a quo libet illorum. Sed in eadem materia succedunt sibiinuicem plures forme ipsa manente quia ipsam oportet manere secundum Aristotelem. igitur etc.

¶ Tertia rati Si agens creatum sic transmutaret materiam in formam vel totum virtuale quod non est nisi forma subsistens sicut dicunt. Sequeretur quod posset creare: quia posset aliquid producere cuius nihil presupponeret: quia materia secundum se nihil est compositi vel producti sicut dicis Sed hoc falsum est impossibile igitur etc.

¶ Quarta ratio quia transmutatio non est nisi aliquid aliter se ha beat nunc quam prius. Sed si materia sic fit totum vel forma nihil se habet aliter nunc quam prius: quia nihil quod est modo erat prius: ergo generatio non est transmutatio. Secundo dico quod est contra Augustinum. 12. confessionum Ubi dicit quod materia prior est origine ipsa forma et non est ipsa forma: sed aliud et capax ipsius. Ita quod nec est color nec species noc aliquid huiusmodi si in potentia ad ista. Nec tamen omnino nihil erat ait Augustinus. Est igitur contra Aristotelem. Ubicumque liquitur de materia et primo phisi. vbi dicit quod est aliud principium a forma. et go. metaphi. et. 20. phisicorum vbi dicit quod est alia causa a forma et vbi distinguit naturam. et 5o. phisi. Ubi dicit quod est subiectum transmutationum substantialium. Et primo de generatione vbi idem dicit et. 7. methaph. vbi dicit quod materia qrae qua res potest esse vel non esse et quasi per totum et vbi cumque loquitur de materia. Est etiam contra doctinam communem sicut patet.

¶ Dico igitur quantum ad istum articulum quod materia in coposito naturali et postquam creata est: est aliquod ens positiuum actu existens distinctum contra formam essentialiter. Ex quo concludo quod materia non est aliquod purum potentiale prout potentiale accipitur a potentia distincta contra actum si cut differentia entis postquam creata est licet be sit purum potentiale accipiendo potentiale a potentia quae est pars entis distincta contra actum qui est forma: quia nihil includit de forma nec habet ex se vel secundum se sicut magis dicetur infra.

¶ Secundo concludo quod nulla est opinio dicentium quod materia infra latitudinem sue entitatis potentialis habet multos gradus: ita quod quando est sub tali vel tali gradu est tale vel tale compositum est generans generando tale vel tale compositum non facit nisi materiam reducere ad talem vel talem gradum Ita quod nihil addit tale vel tale compositum quantumcumque alterius speciei nisi talem vel talem gradum perfectiorem vel imperfectiorem entitatis ipsius materie

¶ Istud patet esse fictio pura. Primo quia tunc diuesa generabilia et corruptibilia sicut ignis et aqua non distinguerentur specie sicut nec gradus eiusdem entitatis. Secundo quia compositum non esset nisi materia et sic non esset compositum. quare etc.

¶ Ad rationes ergo aliorum Ad primum dico quod ex duabus entitatibus in actu positiuis eiusdem generis. Puta generis substantie bene fit aliquid vnum per se si vna sit potentia et alia actus vel forma et stant ista duo simul quod materia fiin actu prout actus est differentia entis et quod sit potentia prout est pars et principium entis sicut de forma antequam sit stant ista duo quod ipsa dicitur actus et tamen dicitur esse in potentia. Unde dicimus quod actus qui est forma quandoque est in actu quandoque in potentia sicut et totum compositum.

¶ Ad Secundum. Dico quod transmutatio simpliciter prima presupponit aliquod ens in actu quiam presupponit sul iectum actu existens quod non habetur per ipsam Generatio est transmutatio simpliciter prima ad substantiam. Et ideo dico quod materia presupponitur ab ipsa et aliquam entitatem in actu habet

¶ Ad tertium dicendum quod materia non est proprie medium inter contradictoria nec per abnegationem nec per participationem. sed pro tanto est medium quia est subiectum transmutationis ab vno in aliud. Nec dicitur in secundo metaphi. de materia quod sit medium: sed magis dicitur hoc de generatione que etiam non est proprie medium: sed pro tanto medium quia via et transmutatio ab vno in aliud non valem.

¶ Ad quan tum de commentatore dico quod loquitur de materia secundum quod est vna. Una est autem secundum quod consideratur in se carens omni forma sicut dicit et ideo non intendit dicere quod entitas materie sit priuatio: sed magis vnitas eius Utrum autem dicat verum commentator non curo modo quia non puto quod materia propter hoc sit vna quia considera tur vt in se carens omni forma tunc enim non esset vnanisi secundum rationem per considerationem intellectus nec quia priuatur forma sed prior est vnitas eius quam tais priuatio vel potentia ad formam secundum saltem quod potentia dicit respectum.

¶ Ad quintum dictum est alias quod nteria per se est intelligibilis: licet non a nostro intellectu pro statu presentis comniunctionis nisi aliquo modo secundum analogiam ad formam et ita nec substantia nisi per accidentia

¶ Ad primum aliorum dico quod totum transmutatur in totum non sicut tu dicis quod materia non maneat et fiat aliquid aliud: sed quia quoddam totum compositum corrumpitur et quoddam alid generantur manente materia in vtroque.

¶ Ad secundum dico quod generans non largitur multitudinem quia totum idem quod erat in potentia fit in actu et vnum non multa tota et ideo largitur perfectionem quia actum essendi: non quia materia fiat forma vel transeat in ipso vllo modo licet bene transeat ad ipsam sicut subiectum ad formam. Aliter dicitur quod materia et forma licet essentialiter distincta sint non tamen ad propositum commentatoris faciunt proprie multitudinem sed vnitatem: quia faciunt aliquid vnum per se.

¶ Ad tertium dico quod materia transit in illud quod tit ex ipsa per accidens non quod fiat ipsum: sed quia per modum subiecti transit in formam vel ad fo mam ex qua cum manteria constituitur compositum quod fit de materia.

¶ Ad quartum dico quod potentiale alicuius generis est aliquod ens in actu extra intellectum sicut genus et similiter materia. Tamen genus prout distinguitur ex materia rei non est aliquid actuale respectu differentie: sed in potentia ad differentias et similiter corrumperetur. Dico quod licet materia sit ens in actu tamen est in potentia ad formas et nullam actualitatem aliculus forme habet sibi intrinsecam.

¶ Ad exempla eo rum de sono et cantu et de diuisione paste et figura. Dico ad primum quod sonus differt a cantu formaliter ad cepto: quia cantus dicit consonantiam soni vel dissonantiam cum alio sono et ita distinguitura sono sicut consonantia vel dissonantia.

¶ Ad 3m dico quod dimentio paste et figura non sunt essentialiter idem quia dimensio manet et figura cedit vel transit. Hec de primo articulo.

¶ Quantum ad secundum articulum fuit opinio plurium et est adhuc modo quod materia non est idem realiter cum sua potentia. sed potentia materie est aliquid additum distinctum a materia in re. Ad hoc adducuntur alique rationes secundum diuersos opinantes.

¶ Prima ratio est ista. Illa non sunt idem realiter quorum vnum manet non manente vel ex stente alio. Sed materia manet potentia non manen te vel existente: quia quando forma inest actu iam mateteria non est in potentia ad ipsam et tamen est materia ergo etc.

¶ Secunda ratio est ista. In omni creato distinguntur potens ab illo quo potest. Sed materia potest suscipere formam potentia est illud quo potest ergo materia differt a potentia.

¶ Tertio sic. Non est magis idem potentia materie cum materia quam potentia anime cum anima. Sed potentia anime et anima distinguntur secundum aliquos essentialiter sicut accidens et subiectum ecundum alios saltem ex natura rei. ergo potentia materie ab ipsa distinguitur.

¶ Quarta ratio Respectus realis non est idem realiter cum aliquo absoluto. Sed materia est aliquid absolutum quia est substantia. Potentia vero dicit respectum et ordinem realem ad formam non tantum secundum intellectum vel rationem: sed vt videtur sicut genus ad differentiam.

¶ Quinta ratio. Potentia. et actus sunt eiusdem generis: quia potentia non est in genere nisi per reductionem ad actum et per consequens si vnum differt a materia realiter et illud. Sed forma differt realiter a materia: ergo et potentia ad formam.

¶ Sexta ratio Illud quod numeratur in materia secundum numerum formarum specificarum differt a materia quia materia non numeratur sed est eadem omnium. Sed potentia est huiusmodi secundum commentatorem. ergo etc.

¶ Dicitur ergo de hoc diuersimode a diuersis. Quidam dicunt quod potentia dicit modum intrinsecum materie consubstantialem sibi et distinctum tamen ex natura rei a materia ipsa sicut dictum est in primo de potentia anime respectu ipsius. Et multiplicantur tales modi secundum multitudinem formarum specificarum ad quas materia est in potentia: et quas potest suscipere vt proprio actui et determinato in speciecorrespondeat propria potentia in materia.

¶ Alii dicunt quod potentia est respectus realis in materia ipsa ad formam antequam fit in materia et quod cedit iste respectus adueniente forma et multiplicantur numero potentie in materia secundum multitudinem specificam formarum possibilium recipi in materia sicut videtur dicere commentator et materia secundum suam essentiam absolutam est fundamentum ipsius potentie.

¶ Alii dicunt quod potentia materie non est nisi forma in potentia que aliquo modo est in materia distincta a materia eo modo quo sibi conueniunt esse in potentia. et sicut forma in potentia dicitur a materia sic potentia a materia tunc etiam dicitur potentia materie reduci ad actum quando habetur forma in actu per actionem agentis

¶ Sed nullam istarum opinio num intendo tenere. Et arguo primo quod potentia materie non distinguatur essentialiter a materia nec sicut accidens absolutum nec sicut relatiuum nec sicut forma quia si potentia differt a materia essentialiter sicut aliquod accidens vel forma recepta in ipso cum omne receptiuum alterius per modum subiecti sit in potentia ad ipsum: ore quod materia sit in potentia ad suam potentiam. Aut igitur seipsi et per propriam substantiam et pari ratione ad formam est in potientia per propriam substantiam: aut per aliquid additum et sicu erit processus in infinitum. ergo etc.

¶ Secundo sic ilsim quod substantiatur per potentiam non distinguitur essentialiter a potentia. Sed materia secundum commentatorem prio phisi. sbectiatur per potentiam vel per posse. ergo etc.

¶ Tertio sic si potentia differret essentialiter a materia sicut aliquod accidens abso lutum vel respectiuum tunc ex materia non fieret aliquid per se vnum: quia non est alia rantio quare ex materia et forma fit per se vnum nisi quia vnum est in potentia ad aliud materia ad formam. Sed si illa potentia esset accidens planum est quod ista ratio non valeret: quia ex accidente et substantia non fit aliquid per se vnum: ergo etc.

¶ Quarta ratio: quia sicut se habet actus ad formam. Ita potentia ad materiam. Sed actus non dicit aliquid essentialiter distinctum a forma: ergo nec potentia a materia.

¶ Contra primum modum dicendi. Quod potentia materie sit aliquidsibi consubstantiale absolutum distinctum ex natura rei ab ipsa.

¶ Arguo sic licet istud sit minus impugnabile quam alia multa quia illud consubstantiale aut est alterius rotionis a materia Aut eiusdem rationis non eiusdem rationis patet: quia numquam aliqua sic distincta ex natra rei sunt eiusdem rationis. Et patet in pro posito primo quia potentia variatur secundum variationem et mul titudinem specificam formarum vt dicunt materia autem non

¶ Secundo quia tunc potentia esset materia ex quo esset eiusdem rationis cum materia et non esset nisi gradus materie quod est falsum et contra eos Aut alterius rationis quod est imposibile quia nichil alterius rationis a materia facit idem per se cum forma. Sed potentia materie cum forma facit vnum per se cum forma. ergo etc.

¶ praterea etiam quia nulla necessitas appret ponendi tales formalitates in materia. Eadem enim ratione videm tur posse poni in quolibet subiecto respectu accidentium et similiter in forma respectu materie: quia sicut materia potest recipere formam et informari forma. Ita forma potest informare materiam et accidens subiectum: et ita dicam tibi quod per vnam formalitatem talem qualem ponis in materia / distinctam ex natura rei ab ipsa.

¶ Tertio quia sicut materia est in potentia ad formam vnam specie per potentiam vnam talem specie. Ita est in potentia ad hanc formam per hanc potentiam vt videtur. Cum ergo hec materia sit in potentia ad formas infinitas specie vel saltem nume ro in materia erunt infinite actu formalitates talium potentiarum ad formas quod est falsum.

¶ Contra aliam opinionem de forma in potentia quod ipsa est potentia materie planum est quod fallitur ex inaduertentia distinctionis inter potentiam subiectiuam et obiectiuam: licet enim idem benesit in potentia subiectiua ad seipsum non tamen in potentia subiectiua sicut nec potest esse subiectum suiipsius. Sed potentia materie est potentia subiectiua vt patet. ergo forma in potentia non est potentia materie ad formam.

¶ Secudo quia forma in potentia non est aliquid reale extra intellectum sicut nec homo potentia antequam creetur. Sed potentia materie ad formam est aliquid reale extra intellectum. igitur etc

¶ Tertio quia forma in potentia fit forma in actu. Sed potentia materie non fit forma. ergo etc. Contra tertium modum de respectu videtur quod impossibile est quod potentia materie dicat respectum ad formam.

¶ Quod probo.

¶ Primo sic. quia ad illud quod non est in actu nul lus est respectus realis in actu. Probatio. quia cum respectus sit habitudo ad terminum in actu et similite terminus prior est naturaliter quam respectus. Sed forma antequam adquirarur in materia non est in actu et tame est potentia materie ad ipsam antequam sit. ergo potentia materie non est respectus ad formam.

¶ Secundo Si potentia est respectus realis sequitur quod in materia sint infiniti respectus numero in actu. Proba tio. quia materia est in potentia ad infinitas formas numero saltem. Sed planum est quod respectus numeratur secundum multitudinem terminorum. ergo etc.

¶ Teu tio sic. ille respectus est accidens vel substantia. Non est substantia quia vel esset compositum vel forma quorum vtrumque est falsum vel ipsa substantia materie et tunc esset ad non ens sicut materia est et manet forma non existente vel manente. ergo accidens. Sed tunc ex materia: quia est in potentia non posset per se fieri vnum cum forma que est actus: sed tantum vnum per accidens. ergo etc.

¶ praterea Nota quod secundum aliquos satis nouos materia quiditatiue et per se Primo modo dicit respectum ad formam substantialem et non dicit aliquid absolutum aliquo modo distinctum ex natura rei a tali respectu. Sed materia purus respectus est quem vocant formabilitatem abilitatem ad formam. Alioquin enim non faceret vnum per se cum forma sicut dicit et caderet aliquid medium inter materiam et formam quod impediret vnitatem compositi. Confitentu tamen quod compositum ex materia et forma est aliquid absolutum ne predicamentum substantie absolutum negare videntur. Nec enim compositum sic dicit quiditatem aliquam ordinabilitatem quam aliud sicut materia ad formam vt videtur. Sed ista opinio falsa est et irrationabilis multipliciter.

¶ Primo quia vel materia dicit nihil vel nihil dicit. absolutum sed mem rum respectum vel dicit aliquid absolutum. Non potest dici primo. Tum quia ex materia et forma extrinsece fit aliquid absolutum compositum ad cuius quidi tatem per se pertinent. Tum quia non posset dari fundamentum talis respectus nisi idem fundaretur in seipso. Tum quia septimo de trinitate. Omne quod relatiue dicitur est aliquid praeter relationem sibi in deo propter quod etiam dicit quod si diuina essentia est ad aliquid non est essentia. Sic de materia multo fortius. Tum quia respectus ille qui est materia secundum eos vel est vnus distinctus omnino respectu omnium formarum vel multiplicatur. Non potest dici quod sit vnus: quia termini multiplicantur. Nec potest dici quod plures quia tunc nun quam vna esset materia plurium formarum et ita periret vnitas materie in transmutatione substantiali et per consequens generatio.

¶ Si dicas quod est respectus ad formam in communi non ad talem vel talem. Contra. quia respectus numero vnus debet habere terminum numero vnum et signatum. Tum quia si sit vni ad formas in speciali sequitur quod manet respectus in re et in actu non manente forma vel termino quod est impossibile sicut sine fundamento. Si vero plures idem sequitur quod prius vel sequitur quod materia corrumpitur vel desinit esse sicut et forma. Tum quia forma substantialis non est merus respectus ad materiam Patet de anima ad corpus a quo est separabilis et potest existere non existente corpore non autem respectus sine termino et tamen est forme informare sicut materie informari.

¶ Si dicas quod materia non est respecti actualis sed habitualis vel abilitatis non curo qua lis dum tamen ponatur in re extra intellectum in actu qui opponitur potentie obiectiue. Tum quia sicut materia per suam essentiam nullo mediant: recipit formam. Ita et subiectum compositum aliquod accidens suum. Alioquin esset processus in infinietum et tamen non oportet semper hoc ponere quod compositum subiectum sit merus respectus nec etiam ipsi ponunt

¶ Si dicas quod ex subiecto et accidente non fit per se vnum. Dico primo quod multo minus ex respectu fit ab solutum secundo quod non curo quod immediate ex illis fit vnum et tantum valet michi: licet non fiat per se vnum. Similiter potest argui de accidente et suo respectu ad subiectum Non enim est respectus ad subiectum: Unde et est sine subiecto et separatur ab eo vt patet.

¶ Preterea mirabile est quomodo materia que ponitur fundamenti nature est respectus et multa alia inconuenientia se quuntur ad hoc qua omitto gratia breuitatis.

¶ Si autem materia dicit aliquid absolutum. Aut illud distinguitur ex natura rei a respectu aut non. Si non habeo propositum contra eos scilicet quod non dicit aliquid absolutum distinctum a respectu et illud absolutum voco materiam ex qua per se cum forma fit vnum per se compositum absolutum: non autem ille respectus dicendus est materia sicut patet. Nec totum ex absoluto et respectu cum non sint vnus per se conceditur.

¶ Si secundo modo dicatur: scilicet quod materia dicat absolutum sed indistinctum a respectu. Contra tunc materia non est nisi purus respectus contra quod est supra argutum.

¶ Si dicas quod immo abso lutum cum hoc. Contra tunc non debuit dici purus respectus: quia pari ratione primo et conuenientius purum absolutum vel vtrumque quod non dicunt.

¶ Secundo quia impossibile est hoc scilicet quod absolutum et respectus sint idem per se conceptus ex natura rei quia verum est ad se alius non sic: sed ad aliquid. Absolutum vero non ad aliquid Impossibile est autem contradictoria verificari simul de eodem. Si dicas quod respectus quarti praedicamenti non potest esse idem conceptus nec eadem essentia cum substantia sed bene respectus eiusdem generis.

¶ Contra quia absolutum est non ad aliquid respectus est ad aliquid vel absolutum et respectiuum diuiduntur secundum totam latitudinem suam antequam descendat in praedicamenta saltem quantum ad conceptus quidditationis ex parte rei: quare etc.

¶ Preterea. Si materia esset respectus quidditatiue nunquam esset receptiua alicuius entis absoluti quare etc.

¶ Preterea. Sicut materia per suam essentiam ordinatur ad formam. Ita creatura vel quecunque quidditas creata ad creatorem: et tamen non propter hoc est purus respectus nec creator intrat dispositionem eius: quia non per se primo et quidditatiue per essentiam refertur formaliter: sed tantum fundamentaliter sicut de materia suo modo Relinquitur igitur quod materia dicit aliquid respectiuum absolutum quod nec est respectus nec includit respectum.

¶ Dico igitur de isto articulo aliter quod potentia se tenens ex parte materie in proposito vel potest accipi pro principio quo receptiuo forme et sic dico quod est eadem penitus animi materia nulo modo distincta ab ipsa extra intellectum. Sed ipsa materia per seipsam est in potentia receptiua forme ex qua cum forma fit vnum per se sicut etiam forma per suam essentiam est actus potens informare materiam

¶ Alio modo potest accipi pro respectu quodam vel ordine ad formam suscipiendam et sic dico quod est respectus aptitudinalis tantum vel actualis: et tunc tantum est respectus rationis: et non potest esse realis sicut dictum est supra.

¶ Ad rationes aliorum. Ad primam dico quod maior est vera. Quando dicitur quod materia manet et potentia non dico quod potentia receptiua forme manet manente materia et perficitur per for¬ mam actu habitam. Tu dicis materia non est in potentia ad formam. Dico quod immo: sed non est in carentia forme. Unde dico quod potentia manet sed priuatio cedit.

¶ Ad secundum dico quod maior non est vera. In calore enim non distinguitur ipse calor potens calefacere et potentia eius calefactiua. et ita dico quod nec in matoria differunt ipsa materia potens recipere et sua potentia receptiua.

¶ Ad tertium dico quod non ita distinguitur potentia materie a materia sicut potentia anime ab anima: et loquor de intellectualibus quia inter lectuales potentie cuiusmodi sunt in tellectus et voluntas sunt ad distinctas operationes quarum quelibet dicit perfectionem simpliciter secundum totum genus suum nec per consequens possunt vniri in aliquo quin distinguantur saltem ex natura rei. Sic autem non est de potentia materie sicut patet.

¶ Ad quartum dico quod potentia non dicit respectum realem sicut dictum est supra.

¶ Ad quintum dico quod potentia obiectiua et actus sunt eiusdem generis et rationis: sed per reductionem sed non potentia subiectiua et actus eius sicut de substantia et accidente. Modo dico quod potentia materie ad formam est potentia subiectiva non obiectiua: et ideo non oportet quod distinguatur a materia sicut forma

¶ Ad sextum de commentatore dico vel ipse dicit fasum: quia potentia non mutatur sicut nec substantia materie: quia ipsa substantiatur per posse sicut dicit vel intelligit de potentia vt dicit respectum: et tunc non video quin ita bene debeat mutari potentia secundum formas specificas. hec de secundo articulo.

¶ De tertio dicunt multi quod impossibile est absolute loquendo quacunque virtute et implicat contradictionem materiam fieri et exstere in actu sine forma.

¶ Adducuntur ad hoc mute rationes. Prima est ista. Omne esse in actu est a forma: quia hec est ratio forme quod ipsa dat esse in actu sicut albedo dat esse album: ergo ponere aliquid et se in actu sine forma est contradictio plana sicut ponere album sine albedine. Sed sic ponunt ponentes materiam esse sine forma: ergo etc.

¶ Secundo sic Illud quod est pura potentia non potest actu existere: nisi per aliud a se vt patet. Sed materia secundum se est pura potentia: quia nullum actum sibi determinat: sed est indifferens ad quamlibet actualitatem forme: ergo etc.

¶ Tertio sic. Si materia virtute diuina fieret et existeret in actu sine forma ipsa haberet esse subsistentie in actu. Tunc quero de illo esse subsistentie. Aut est idem cum materia aut aliquid aliud. Non potest dici quod sit idem: quia tunc materia ex se esset ens subsistens: et tunt esset naturaliter separabilis a forma sicut anima a corpore que est naturaliter subsistens: ergo aliud. Sed planum est quod si est aliud est aliqua forma materie: ergo non est sine forma.

¶ Quarta rantio est ista. Priuationes formarum diuersarum opponuntur et sunt incompossibiles sicut forme ille vt videtur et per consequens impossibile est quod sint simul in materia sicut nec forme. Sed si materia esset denudata ab omni forma priuationis omnium formarum simul essent in ipsa quod est impossibile. ergo et illud.

¶ Quinto sic. Quanto magis aliqua faciunt vnum per se tanto minus sunt separabilia ab inuicem. Sed materia et forma magis faciunt vnum per se quam subiectum: et propria passio: et tamen ista duo separari non possunt: ergo nec materia a forma.

¶ Sexto sic. Si materia posset esse sine forma: materia non esset minime entitatis inter omnia. Probatio quia non esset minoris entitatis: quam relatio que non potest esse sine fundamento et termino vel extremo. Sed hoc est falsum et contra Augustinum. II. confes. qui dicit quod materia est prope nichil: ergo etc.

¶ Nota hic exemplum quod ponunt de quantitate et figura de linea et puncto: quia forma est terminus materie et dico ad ista ex nunc quod si punctus differt a linea et figura a quantitate sicut materia a forma vnum potest esse sine alio et econuerso¬

¶ Sed cotra istam opinionem dico quod est falsa et irrationabilis. Ad cuius in proba tionem premitto primo vnam distinctionem de potentia et actu et probo vnum preambulum contra eos et postea ad propositum.

¶ Distinctio est quod possibile non necessarium quod inuenitur in creatura duplex est sicut et potentia duplex. Unum est subiectiuum a potentia subiectiua et actuale sibi correspondens est actuale informans vel actus qui est formam inherens tali possibili. Potentia autem et actus sic accipiendo non sunt differentie entis sed partes entis: quia stant simul in eodem per se composito. Potentia autem et actus differentie entis nuquam stant simul in aliquo ente.

¶ Aliter dicitur possibile quod potest esse obiectum vel terminus alicuius actionis productiue qua poni potest in actu et produci in effectuet hoc est possibile obiectiuum a potentia obiectiua dictum correspondet actus essentialis sibi oppositus et sunt differentie entis. Nec possunt stare simul in eo dem. Impossibile est enim quod idem sit simul homo in actu et homo in potentia primo modo accipiendo possibile.

¶ Dico quod materia est ens possibile ad formam: quia potest recipere formam et forma potest sibi in esse sicut per fectio eius.

¶ Secundo modo dico quod materia erat possibilis antequam crearetur sed postquam creata est in actu est et actualitatem habet oppositam illi possibilitati et est contradictio plana negare ab ea istam actualitatem: quia est ponere quod simul est et non est creata. Sed loquendo de actualitate correspondente possibili primo modo que est actualitas forme informantis. Dico quod materia ex se nullam habet nec sibi aliquam determinat. Stant ergo ista duo simul quod materia postquam creata est sit in actu secundum quod actus est differentia entis et sit pure im potentia subiectiua respectu forme: quia potentia sub iectiua presupponit actum qui est differentia entis.

¶ Ex quo patet quod est aliqua actualitas quae non est a forma vel ex forma: sed magis praesupponitur a forma et talis est actualitas materie quae prior est origine secundum Augustinumquam forma.

¶ Hec est distinctio. Modo probo illud preambulum et est quod materia secundum se posquam creata est: est aliquid in actu secundum aliquam actualitatem que non est aliqua forma nec ex forma et iam pa tet ex praedictis: quia illud quod est per se terminus creatio nis / et creationis distincte a creatione forme vel pro ductione habet aliquam actualitatem que non est ex forma nec per formam. Patet / quia creatio terminatur ad esse inactu quod est differentia entis. Sed materia est huiusmodi: quia est per se terminus alicuius creationis et distincte creationis aforma: quia sicut dictum est secundum Augustinum prior est origine. Similiter etiam sunt dueentitates alioquin constitutum ex ipsis non esset compositum. Impossibile est autem quod ad duas entitates sit per se vnica creatio: quia creatio passio idem est cum creatu¬ ra sicut dixi supra: ergo etc.

¶ Secundo hoc patet sic: potentia et actus diuidunt quodlibet ens et illud quod est in potentia non est in actu. Similiter illud quod est in actu non est in potentia. Patet. 9. metha. et loquitur ibi expresse de potentia et actu quae sunt differentie entis de potentia obiectiua et actu sibi correspondente: quaero igi tur vtrum materia postquam creata est ex se habeat velsecundum se non ex forma esse in actu vel non. Si sic habecpropositum. Si non ergo est in potentia sicut prius fuit antequam crearetur quod est contradictio.

¶ Tertio sic. Ominis entitas presens non praeterita vel futura et habita presentialiter non habenda habet aliquam actualitatem secundum se. Sed materia postquam creata est vel cum creatur est huiusmodi: ergo etc.

¶ Tunc ad propositum dico quod licet virtute naturalis agentis materia non possit esse sine omniforma: quia generatio vnius est corruptio alterius et econuerso. Et agens naturale non spoliat materiam vna forma nisi inducendo aliam tamen virtute diuina. Dico quod hoc est absolute loquendo possibile. Ad hoc adduco rationes.

¶ Prima est ista quae directe aliis opponitur. Omnis entitas absoluta habens secundum se aliquem actum vel aliquam actualitatem distincta essentia liter ab alia potest poni et esse in effectu et in re sine illa alia virtute diuina. Patet / quia hoc nullam implicat contradictionem. Sed materia est huiusmodi respectu forme sicut probatum est supra. Nisi quod sit absoluta non est probatum et statim probatur: quia alioquin nun quam concurreret per se intrinsece ad constitutionem alicu ius compositi absoluti: ergo etc.

¶ Secunda ratio est ista. Si illud quod minus videtur possibile est possibile et in lud quod magis. Sed minus videtur possibile quod accidens cum sit posterius natura suo subiecto et dependens ad ipsum potest esse sine subiecto quam materia quae est prior natura et origine ipsa forma: et que est fundamentum et fulcimentum forme potest esse sine forma: vt patet manifeste omni habenti intellectum: et tamen illud est possibile. Patet de quantitate in eucharistia: ergo etc. Unde nota Augustinum hic. 12. confes. ca. penultimo vbi dicit prior est materies de qua res fit quam illud quod ex ipsa fit.

¶ Tertia ratio est ista. Materia potest esse et poni in revirtute diuina sine illo ad quod non habet necessariam et essentialem et actualem dependentiam hoc patet de se. Sed materia essentialem et actualem dependentiam et habitudinem non habet ad formam. Probatio quia vel ad formam in communiquod est falsum: quia ad formam in communi nullus est respectus realis quia illa vt sic non est ens nisi secunu rationem saltem non est aliquid vnum numero nec ad hanc formam: quia sic est sub hac forma qualibet data quod potest esse sub alia manens eadem. Patet in generato et corrupto et sicut est in potentia ad istam ita ad quamlibet et ita ad nullam quantum est ex se habet dependentiam essentialem actualem: sed tantum ordinem habitualem: ergo potest existere in actu et in re sine quacunque forma.

¶ Quarta ratio est ista et est contra eos qui dicunt materiam non esse sine forma nec posse esse sine ea non ponunt nisi vnam formam in homine. Tunc sic. Si materia hominis disposita ad animam intellectiuam non potest esse sine forma deus de necessitate creat animam in illo instanti vel non potest conseruare materiam: sed vtrunque est falsum: quia nec de necessitate agit aliquid extra se nec de necessitate adnichilat vel conseruat aliquid extrase: ergo materia potest esse sine forma substantiali aliqua vertute diuina sicut materia disposita deus potest non infundere animam: et cum hoc conseruare materinam: quare etc. Dico igitur quod materia potuit creari informis sine omni forma. Tamen dico quod de facto non fuit creata informis.

¶ Et hoc probo breuiter vna auctoritate: licet sint plures Augustini ad hoc. 12. et. 13. confes. Una tamen est expriessa primo super Genesim versus finem. Creator vtique deus non priorem tenpore fecit informen materiam et eam postea per ordinem formauit: et multis locis alibi videtur hoc dicere Augustinus. Sub quibus autem formis vel sub qua forma creata fuerit et an omnia corporalia de ipsa facta sint alias apparebit.

¶ Ad primum aliorum quamdo dicitur quod omne esse in actu est a forma patuit supra istud esse falsum. Sed bene verum est quod omne esse actuale correspondens potentie subiectiue vel possibili: primo modo accepto est a forma non autem esse in actu que opponitur potentie obiectiue que est differentia entis quale esse in actu habet materia secundum sedum creatur vel creata est.

¶ Ex quo patet quod exem plum de albedine nichil valet: quia esse album non est nisi esse actuale correspondens possibili subiectiuo: et ideo non est nisi per formam inherentem que est albedo.

¶ Ad secundum quando dicis quod materia est pura potentia. Dico quod verum est accipiendo pro potentia subiectiua: quia ex se non habet actum formalem que est forma tamen cum hoc stat quod sit in actu qui est differentia entis et non in potentia sicut ante creationem. Unde patet quod turpiter decipiuntur per equiuocationem rudissimam de potentia et actu ex ignorantia distinctionis supradicte.

¶ Ad tertium de subsistere. dico si voces subsistere esse in actu quod materia creata pcundu se est ens subsistens et ens actu et potest sic subsistere sine forma quacumque. Si autem voces subsisterebro esse completo suppositali substantie tunc. dico quod non potest sic subsistere sine forma: quia nunquam materia per se potest facere vnum suppositum cum non sit alicuius speciei: immo nec anima rationalis isto modo subsistens est. Si vocas subsistere non inesse alteri sicut forma actu informans: tunc materia isto modo potest dici subsistere et anima separata dicitur subsistere: non tamen materia forma est sicut anima: quia materia nec inest nec inesse potest alicui vt forma nec de tali subsi stere loquimur nec est ad propositum. Dices saltem accipiendo subsistere primo modo materia poterit esse sine forma sicut anima sine materia et naturaliter. Dico quod non video repugnantiam ex parte materie: sed video ex parte naturalis agentis quod non potest spoliare materiam vna forma nisi largiendo sibialiam.

¶ Ad quartum dico quod maior propositio est falsa quia priuationes plurium formarum incopossibilium non sic repugnant sicut plures forme ille: vt patet in materia nunc de facto: quia in materia lapidis non est nisi vnaforma: et stant tamen cum ea plures quam mille priuationes aliarum formarum sibi inuicem incompossibilium: vt patet. Ad quintum dico breuiter quod omne subiectum essentialiter distinctum a propria passione sicut materia ponitur distingui a forma et potest esse et poni in re sine propria passione existente in actu et ecouerso si sit passio absoluta: quia non video contradictionem aliquam. Tu dicis passio propria sper inest. Dico quod verum est vel actu vel aptitudine. Tu dicis ita etiam accidens commune. Dico quod ppria passio non distinguitur a communi accidente per semper inesse actu sed per conuenire omni et soli quod non est verum de communi accidente.

¶ Ad sextum dico breuiter quod relatio est minoris entitatis quam materia: quia materia est substantia absoluta et relatio est minime entitatis inter accidentia.

¶ Ad Augustinum quando dicit quod est ppe nichil. Dico quod verum est non: quia sit minime entitatis inter entia: sed quia est prima et fundamentum alia rum entitatum materialium aliquo modo vel dici potest quod est prope nichil inter omnes substantias creatas / sicut angelus est prope deum. Sic de tertio articulo.

¶ Ad primum principale dico quod materia nec est quid nec quantum nec aliquid aliorum pro quanto ista dicunt formam: et sic etiam Aristoteles intendit nec est per se in genere substantie tamen non est de intentione Aristotelis quod sit nichil: sed quod sit receptiuum dmnim iustorum et per consequens aliquod ens in actu extra intelle ctum et extra causam suam.

¶ Ad secundum dico quod argumentum Aristotelis tet / per hoc quod subiectum motus est in actu substantiali per formam sed non oportet hoc vniuersaliter de subiecto generationis: quia subiectum generationis est materia: quae licet sit ens actu ante generationem non tamen per aliquam formam substantialem per se et vniuersaliter lo quendo: et ita vniformiter arguendo probat quod generatio non est motus.

¶ Ad tertium dico quod materia dum creatur vel creata est non est pura potentia obiectiua sed est in actu. Tu dicis materia est sua potentia. vel rum est sua potentia subiectiua. Sed cum hoc stat quod habeat in actu entitatem positiuam.

¶ Ad quartum dico quod potest esse sine forma.

¶ Ad probationem quod est pura potentia dicendum est sicut prius.