Table of Contents
Commentarius in libros Sententiarum
Liber 1
Praefatio
Prologus
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Liber 2
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctiones 4-5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctiones 21-22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctiones 26-28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctiones 31-32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctiones 40-41
Distinctio 42
Distinctiones 43-44
Liber 3
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctiones 28-30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Liber 4
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctiones 5-6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctiones 18-19
Distinctiones 20-21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27-29
Distinctio 30
Distinctiones 31-32
Distinctiones 33
Distinctiones 34-36
Distinctiones 37-39
Distinctiones 40-42
Distinctiones 43
Distinctiones 44
Distinctiones 45
Distinctiones 46
Distinctiones 47
Distinctiones 48
Distinctiones 49
Distinctiones 50
Quaestio 1
Uidetur quod sic: quia corruptio ex hoc contingit in mixto quod aliquod elementorum predominans soluit armoniam et contemperamentum mixti. Sed corpus Ade vel hoc minis in statu innocentie erat temperatiuum et elementa in ipso summe disposita: ergo etc.
¶ Secundo sic Corruptio contingit in hominem ex consumptionehumidi radicalis. Sed in statu innocentie nunquam humidum radicale fuisset consumptum quia totum deper ditum fuisset restauratum per esum ligni vite: ergo etc.
¶ Confirmatur hoc: quia quando debuit Adam eiici de paradiso dicit deus. Uidete ne forte sumat de ligno vite et viuat ineternum: quare etc.
¶ Tertio sic. In illo statu in quo mori non potuit homo fuit simpliciter incorporalis et immortalis. Sed in statu in nocentie homo non potuit mori: probatio quia mors est pena peccati. Stipendia enim peccati mors ad Ro. 6. Stante autem innocentie statu non potuit et se peccatum: ergo etc.
¶ Quarto sic. Agens est prestantius passo et nobilius. Sed corpus Ade in statu innocentie fuit nobilissimum: ergo non potuit pat ab aliquo corpore ergo nec per conseques corrupi.
¶ Contra oppositum dicit suagister in hac distinctione et sumitur ab Augustine super Genesim ad litteram vbi dicit quod tres sunt status hominis. Unus ante peccatum et in illo habuit posse mori et posse non mori et hic est status innocentie: ergo si habuit posse mori non fuit immortalis: ergo etc
¶ Secundo dato quod non: sed quod fuerit mortalis vtrum durante statu innocentie aliquando mortuus fuisset.
¶ Quantum ad primum fuit opinio quod Adam in statu innocentie durante illo statu fuit simpliciter nec potuit mori et erat immortalis: non solum quia poterat non mori: sed etiam quia non poterat mori. Ad hoc adducuntur rationes in principio quaestionis et cum eis alique alie.
¶ Quarum prima est talis. In statu innocentie et semper durante illo statu virtutes elementorum erant simpliciter subiecto dominio voluntatis sicut et voluntas erat subdita deo et sicut etiam appetitus sensitiuus erat subiectus voluntati. Unde nec poterat ferri in proprium obiectum nisi ex im perio voluntatis: cum ergo anima semper appetat et velit vniri corpori et non possit appetere oppositum sequitur quod homo non poterat corrumpi nec mori durante isto statu sicut nec ipso durante poterat appetere penam mortis sine culpa.
¶ Secunda ratio est ista. In illo instanti et pro ipso durante anima faciebat et conplebat totum appetitum materie et sicut et forma celi¬ totum appetitum materie celum est simpliciter incoruptibile non potens corrumpi: ergo et similiter homo.
¶ Tertia ratio originalis. Iusticia fuit donum excellentissimum pro statu innocentie. Sed non fuisset conuenientissimum nisi dedisset homini esse simpliciter immortalem sicut dos impassibilitatis post resui rectionem: ergo etc.
¶ Dicunt ergo isti quod licet simpliciter et absolute loquendo: homo esset mortalis et corruptibilis sicut etiam absolute loquendo cadere poterat ab orginali iusticia et astatu innocentie et de facto cecidit tamen durante statu innocentie erat simpliciter immortalis et incorruptibilis et non solum poterat non mori: sed etiam non poterat mori.
¶ Sed ista opinio videtur mihifalsa. Probo enim quod homo in statu innocentie durante etiam nec existente aliquo peccato vel lapsu hominis erat simpliciter corruptibilis et mortalis potens mori.
¶ Primo sic. Omne illud quod indiget alimento et nutritur regulariter et naturaliter pro eodem statu est simpliciter corruptibile. Da oppositum iam non indiget alimento nec oportet quod nutriatur. Sed homo in statu innocentie et pro tali statu durante ipso indigebat alimento et nutrimento. Alioquin non fuisset sibi dictum. Ex omni ligno paradisi comede: ergo etc.
¶ Secundo sic. Omne illud in quo pro aliquo statudurante calidum naturale agit in humidum radicale corrumpendo ipsum est simpliciter corruptibile: quia in humido et calido consistit vita: et ita mors inducitur per consumptionem humidi. Sed in Adam prostatu innocentie quantumcumque durante calidum agebat in humidum consumendo ipsum: quia alias non indiguisset alimento vel nutrimento in statu innocentie: ergo etc.
¶ Tertio sic. Omne illud quod pro aliquo statu ipso durante est simpliciter passibile passione reali et abiectiua contrarii est simpliciter corruptibile: quia talis passio est dispositio ad corruptionem. Sed homo in statu innocentie durante fuisset simpliciter passiblis passione reali abiectiua et hoc ab extrinseco cor ruptiuo vel nociuo approximabili sicut ab igne vel ab intrinseco per actionem vnius sue partis in aliansicut dictum est supra in questione de mixtione elementorum: quia homo pro statu innocentie non fuisset impassibilis simpliciter: ergo etc.
¶ Quarta ratioest ista homo in statu innocentie et illo statu durante fuisset eiusdem rationis cum hominibus qui sunt modo vel cum seipso pro statu nature lapse. Sed si sic tunc fuisset mortalis simpliciter et absolute hoc est enim de ratione hominis quod sit mortalis. Homo enim est animal rationale mortale sicut approbat Augusti mus. 7. et. 8. de trinit. et. 19. et. 19. ergo etc.
¶ Ista ratio nichil valet si mortale non est differentia per se hominis sicut alicui videretur: quia accidit homini vt vt detur quod sit mortalis potest esse immortalis sicut in patria. Modo ista non stant simul quod homo sit mortalis potens mori et immortalis non potens mori siue vnum sit naturaliter et aliud supernaturaliter siue non quia contradictoria non stant simul: quod enim aliquid sit album naturaliter et non album supernaturaliter nichil est dictu.
¶ Pretereadato quod mortale per se ad hominem pertineat: non tamen concluditur ex identitate rationis quod homo esset corruptibilis in potentia propinqua sicut nec homo est in gloria nisi ad rationem adderetur quod homo non habeat dotem impassibilitatis in statu innocentie quod si ista ratio est bona sequitur quod
¶ Dices istatu glorie non erit homo quia sim pliciter loquendo erit immortalis nec poterit mori Dicitur quod ineternum et pro quocunque statu ista vera quod homo est animal rationale mortale et quod est mortale sicut quod homo est homo et pro statu vel in statuglorie. Probatio quia planum est quod immortalitas hominis quam habebit in gloria erit miraculosa et supernaturalis et ex hoc necessario concluditur quod ho erit naturaliter corruptibilis quia si non esset natura liter corruptibilis sed esset incorruptibilis nulla necessitas esset ponendi immortalitatem aliquam miraculosam quod enim nunquam morietur homo in statuglorie licet in perpetuum sit victurus hoc erit miraculum et per consequens oportet quod naturaliter sit mortalis nec aliter potest fieri per quamcumque dotem vel per quodcunque aliud.
¶ Semper ergo est verum quod homo pro quocunque statu durante est naturaliter mortalis et per consequens similiter et absolute loquendo est mortalis non tamen pro quocumque statu ista est vera quod homo sit moriturus vel quod pomo morietur. t dici sustinendo quod homo
¶ Aliter possei in beatitudine erit immor talis licet supernaturaliter quod ista ratio non concludit hominem esse mortalem in statu innocentie vel posse mori in potentia proxima nisi aliquo addito. Puta quod non habebatur dos illa immortalitatis vel impassibilitatis sicut in patria et sic etiam de aliquibus aliis rationibus positis. Uerum est tamen quod bene concludit ista ratio hominem esse mortalem si bi naturaliter relictum et in potentia remota ad monri quantumcumque sit beatus diuisim loquendo non coniunctim Si tamen mortale sit per se differentia hominis. t conclusio principa
¶ Aliter probatur lis sic. Omne conpositum ex contrariis est simpliciter corruptibile et naturaliter. Sed homo pro statu innocentie ipso durante fuisset compositus ex contrariis vel formaliter si elementa maneant in mixto substantialiter vel equipolenter si non maneant ibi in virtute sicut puto vel pomo tantum fuit factus de elemento sicut de terraergo est simpliciter et naturaliter corruptibilis. Eodem modo iudicandum est de ista ratione quantum ad alquid sicut de precedente.
¶ Ultimo sic. Omne generabile est corruptibile primo de celo. Sed homines in statu innocentie ipso durante fuissent generabiles quia fuisset generatio ibi: ergo et corruptibiles.
¶ Dico igitur quod Adam et alii in statu innocentie quam tumcunque durante fuissent simpliciter corruptibiles et mortales.
¶ Ad primum aliorum dico quod pato virtutes elementorum et elementa manere in mixto quod in nullo quantum ad mutuam actionem vel passio nem subfuisset imperio voluntatis et dato quod sibi subfuissent quantum ad actum ne actu agerent vel paterentur ad inuicem tamen quantum ad aptitudinem tollendam non suberant quin apta nata essent agere et pati et sic non tollebant mortalitatem nec corruptibilitatem saltem potentia remota: sed non est ad propositum.
¶ Ad secundum dico quod non plus satiabat appetitum materie anima quam modo. Ita enim erat simpliciter loquendo materia Ade in potentia ad alias formas sicut modo. Ad exemplum de forma celi dico quod nichil valet quia falsum est sicut apparuit supra in questione illa an in celo sit materia.
¶ Ad tertium de iusticia originali dico quod non tollebat corruptibilitatem nec mortalitatem nec ponebat immortalitatem: immo nec hoc potest fieri per aliquam qualitatem Quod dicis de impassibilitate corporis gloriosi. Dico quod nec illa tollit mortalitatem simpliciter. Sed homo simpliciter semper est mortalis potentia remota: licet dicatur immortalis potentia propinqua: quia numquam moriturus licet in perpetuum sit victurus. De hoc autem amplius in quarto apparebit.
¶ Quantum ad secundum articulum. An scilicet aliquando mortuus fuisset durante statu innocentie. Dico quod stante influentia generali et nullo miraculo posito. Adam aliquando corruptus vel mortuus fuisset nisi ante tempus mortis in paradisum translatus fuisset sicut et fuisset vt puto durante statu etiam innocentie.
¶ Hoc probo sic primo Omne corpus naturale a quo aliquid deperditur et aliquid restauratur stante lege communi nature tandem in sua actione restaurandi deperditum fatiga tur et deficit ab agendo. Probatio quia naturale agens ni sibi contrarium naturaliter repatitur et debilitatur et cum sit infinite virtutis tandem deficit et fatiga tur adimendo aliud de virtute. Sed Adam innocentia durante habuisset tale corpus in quo continue fuisset aliquid deperditum et aliquid possibile restaurari. Patet quia indiguisset nutrimento igitur tandem sua virtus nutritiua vel saltem totum compositum de fecisset et sic mortuus et corruptus fuisset.
¶ Secundo sic. Si non fuisset mortuus vel corruptus hoc praecipue videretur quia per esum ligni vite conseruasset humidum vel sufficienter restaurasset ipsum de perditum. Sed hoc est impossibile. Hoc eim non potuisset fuisse nisi conuertendo nutrimentum in naturam alimenti. Sed non potuisset hoc sine actione et passio ne mutua contrariorum et per consequens sine debilitatione agentis et tandem consumptione: ergo etc.
¶ Confirmatur istud. Aut enim natura ipsius fuis set semper fortior et fortior ad agendum et semper crescens in fortitudine per cibum ligni vite. Aut in eodem statu maneret naturasemper. aut debilitata fuisset continue. Non potest dici primo modo: quia est status necessario secundum naturam. Nec secundo modo potest dici vt videtur quia oppositum experimnr in exemplo sensibili quod ponit philosophus quod vinum conuertendo aquam in seipsum debilitatum et tandem aquaticum efficitur et corrumpitur: ergo sic in proposito vt videtur ergo natura fuisset debilitata: quare vltimo modo. hoc patet: quia humidum radicale secundum medicos nunquam restaura tur quicquid sit. De hoc tamen planum est quod non semper restaurari potest ad perpetuationem vite et ita sufficienter quod possit vita perpetuari vt videtur probabile / sed tantum humidum nutrimentale. Sed planum est quod calidum continue agit in humidum radicale deperdendo ipsum. frra quod si homo durante
¶ Et ideo dicii ia e statu innocentie stante influentia generali et non fuisset ante tempus mortis translatus quod tandem fuisset mortuus et corruptus.
¶ Secundo dico quod ante tempus mortis fuisset in paradisum celestem translatus secundum tempus a deo determinatum. ita quod nunquam fuisset mortuus et propter hoc dicitur mors pena peccati: quia si homo non peccasset homo nunquam mortuus fuisset. Et rationabile est di¬ cere quod nunquam mortuus fuisset: sed ante tempus mortis translatus fuisset / vt scilicet mortem anime puta peccatum non gustasset: quia durante statu innocentie non peccasset nec gustasset mortem corporis et sic numquam mortuus fuisset: quare etc.
¶ Secundo dico quod transia tus fuisset quilibet statim completo tpore sui meriti a deo preordinati. Merito enim peracto et expleto videtur rationabile quod premium consequatur. Unde non est probabile quod post tempus sui meriti a deo ordinati pl in paradiso terrestri remansisset: sed statim ad gloriam assumpti fuissent: ita quod non omnes simul fuissent translati: sed vicissim alius prius et alius posterius vellliqui aliquando simul / si simul tempus sui meriti ex pleuissent. Hoc de secundo articulo principali in quo ostensum est quod homo statu innocentie durante numquam fuisset mortuus licet simpliciter loquendo fuisset corruptibilis.
¶ Quantum ad secundum articulum: scilicet a quibus modis corruptionis fuissent immunes durante statu innocentie.
¶ Dico quod est corruptio ab intrinseco vel ab extrinseco. Ab intrinseco duplex est. Una per consumptionem humidi radica lis a calido. Alia per actionem mutuam partis ad pastem vel etiam passionem. Et puto quod si vixissent toto tempore suo et non fuissent tranflati prius quod istis ducbus modis mortui fuissent durante statu innocentie Alia est corruptio ab extrinseco et ista est aliquando ex causa priuatiua aliquando ex causa positiua. Ex causa priuatiua sicut per substractionem vel carentiam alimenti et isto modo puto quod stante originali iusticia siue in vniuersali siue in particulari non fuissent mortui vel corrupti. Si enim in omnibus stetisset innocentia planum est quod et parentes satis habuissent pro seipsis: et similiter suis filiis prouidissent. Alioquin non fuissent innocentes sed nocentes. Similiter stante innocentia in particulari in isto. Dico quod non fuisset mortuus per carentiam alimenti: quia deus sibi prouidisset vndecumque.
¶ Unde non videtur verum quod dicit vnus doctor paruulum fuisse mortuum in illo statu ex carentia alimenti. Eo quod non potuisset sibi prouidise.
¶ Ex causa positiua extrinseca prouenit mors et corruptio duplex. Uno modo propter dispositionem contrariam continentis. Alio modo propter violentiam opprimentis vel occidentis. Primo modo contingit hoc dupliciter: quia continens directe aliquam do et cito corrumpit sicut ignis. Aliquando licet directe: non tamen ita cito sicut aer regionis intemperate. Alio modo non directe corrumpit continens: sed indirecte quia prohibet aliquid necessarium ad vitam sicut terra cum in ipsa sepelitur aliquis viuus prohibet expirationem et respirationem.
¶ Et de istis omnibus dico quod stante innocentia ab omnibus istis modis corruptionis fuisset immunis homo vel huiumines quia stante in nocentia in ipsis non se exposuissent periculis nec vnus alium intulisset. Et similiter quantum ad aliud locusparadisi est temperatissimus ad habitandum: et ideo numquam corrupti fuissent ab aliquo continente nec ab aqua nec ab aere inficiente.
¶ Sed quid de alia causa extrinseca. Puta de inferente violentiam. Dico quod vidlentia potest inferri homini vel ab homine vel ab angelo malo vel ab animali vel bestia quacumque. Ab angelo enim bono non fuisset sibi illata violentia planum est. Ab homine dico quod numquam fuisset violentatus stante vniuersali innocentia quia tunc vnus non nocuisset alteri nec idem sibi. Ab angelo etiam malo non quia licet hoc potuisset malus angelus puta suffocare innocentem vel menbratim disrumpere vel diuidere. Non tamen hoc permisisset deus fieri sed conseruasset innocentem. A bestia etiam vel animali numquam quia omnia animalia erant subiecta homini pro statu innocentie vel amicabilia vel sal tem non nociua vel inimica.
¶ Et dico breuiter quod homo im statu innocentie vel durante secundo statu simpliciter fuisset corruptibilis et tandem fuisset ex duabus causis ab intrinseco vel ab altera mortuus nisi ante mortem fuisset translatus. Sed immunis fuisset ab omni corruptione vel morte a principio extrinseco. Nec puto quod aliquem magnum dolorem lesiuum vnquam sensisset nisi dolorem mortis qui forte etiam in ipso fuisset satis pasuus quia paulatiue defecisset et sic tandem sine magnaviolentia et dolore exspirasset. Ex predictis patet quod statum bonum habuisset si in iusticia perstitisset. hec de tertio principali.
¶ Ad primum principale dico quod non est intelligendum elementa manere in mixto formaliter et substantialiter sic vnum predominans corrumpat ibi alia sicut dictum est prius in vna questione. Unde nec ex hoc homo est corruptibilis nec cor rumpitur sicut imaginatur argumentum: sed sicut dictum est supra.
¶ Ex quo patet quod non valet argumentum quod faciunt aliqui. Quod nullum violentum est perpetuum. Sed elementa in mixto naturaliter tendunt ad propria loca et violenter manent in eo: et sic nullum mixtum est perpetuum. Elementa enim non sunt in mixto formaliter sicut imaginatur argumentum
¶ Aliter dici potest quod dato quod elementa maneant in mixto formaliter et substantialiter sicut posuit Commentator ex hoc sequitur quod Adam fuit naturalite corruptibilis. Non enim sic fuerunt in ipso contempera ta nec potuerunt esse pro aliquo statu quin vnum potuisset agere in aliud puta potentia etiam propinquaet econuerso: et sic totum tandem corrumpi.
¶ Ad secundum de humido radicali quod nunquam fuisset consumptum Patet ex predictis in corppre questionis quod non fuisset semper restauratum sufficienter nec in seipso nec in humido nutrimentali sine debilitatione calidi et tandem consumptione et preterea dato quod sufficienter fuisset restauratum: tamen esus ligni vite potuit sibi subtrahi stante sua innocentia et sic corrumpi potuisset.
¶ Ad confirmationem dico quod viuere et eternum accipitur ibi pro viuere diutissime et quasi sine comparatione plusquam postea vixerit. Adam sicut etiam Enochu et Helias iam vixerunt valde diu in paradiso terrestri.
¶ Ad tertium dico quod in statu inncentie homo potuit mori et corrumpi durante illo statu. Quando dicis quod non: quia non potuit peccare. Mors autem est pena peccati.
¶ Dico quod mors est pena peccatiecundum ordinationem diuinam quam modo habemus traditam per scripturam in quacunque hora comederis morte morieris id est necessitatem moriendi consequeris. Nam sicut dictum est supra: licet homo fuisset simpliciter corruptibilis et tandem mortuus fuisset posita generali influentia et non facto miraculo transiationis circa ipsum: tamen ante tempus mortis translatus fuisset: et nunquam mortuus fuisset: et ideo mors dicitur pena peccati sicut dictum est supra.
¶ Ad quantum quando dicis quod agens est et prestantius patiente. Dico quod hoc non obstante Adam poterat corrum pi ab intrinseco parte prestantiore agente in aliam et calido agente in humidum vel etiam ab aliquo extrinseco quod vt tale agens erat praestantius quam corpus eius non simpliciter sed vt passibile a tali agente sicut ab igne vel a manu percutientis gladio duro et suum corpus molle erat et diuisibile et facta diuisione pastium improportio fuisset corporis ad animam et sic corruptio. Dico tamen quod licet illud fuisset possibile nunquam tamen ab aliquo extrinseco corruptus fuisset de facto. 3 quod si agens et patiens accipiuntur quant
¶ ota tum ad supposita vel etiam quantum ad principium vel principia. Non oportet vnim uersaliter agens esse prestantius patiente precipue quando sunt eadem et indistincta sicut de voluntate patet. Similiter etiam nec quando sunt distincta supposita vel principia. Licet enim aliquando sit ita habet tamen instantiam in multis secundum opinionem multorum qui ponunt obiectum mouere quidditatem sensibilem mouere intellectum: vt quidditatem albedi nis et huiusmodi. Si vero accipiantur quantum ad actionem et passionem sic vniuersaliter est verum.
On this page