Table of Contents
Commentarius in libros Sententiarum
Liber 1
Praefatio
Prologus
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Liber 2
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctiones 4-5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctiones 21-22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctiones 26-28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctiones 31-32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctiones 40-41
Distinctio 42
Distinctiones 43-44
Liber 3
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctiones 28-30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Liber 4
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctiones 5-6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctiones 18-19
Distinctiones 20-21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27-29
Distinctio 30
Distinctiones 31-32
Distinctiones 33
Distinctiones 34-36
Distinctiones 37-39
Distinctiones 40-42
Distinctiones 43
Distinctiones 44
Distinctiones 45
Distinctiones 46
Distinctiones 47
Distinctiones 48
Distinctiones 49
Distinctiones 50
Quaestio 1
CIrca istam distintionem quero vnam questionem. Utrum scilicet prueri nati in statu innocentie statim fuissent perfecti quantum ad corpus et quantum ad animam.
¶ Uidetur quod sic quantum ad corpus quia agens perfectum nisi sit impedimentum ex parte passi inducit: suam perfectam similitudinem in passum. Sed in statu innocentie nec ex parte agentis nec exparte patientis fuisset aliquod impedimentum in actione generantis: ergo generasset sibi perfecte simile quantum ad corpus.
¶ Secundo sic. Homo est nobilius animal et perfectius omnibus aliis. Sed quedam sunt animalia que statim nata matres sequuntur et currunt post matres secundum Augustinum contra donastitas de baptismo paruulorum: ergo similiter fuisset de homine in statu sue perfectionis qui erat status innocentie.
¶ Et confirmatur secundum Augustinum ibidem quialproprie infirmitati mentis congruit hec infirmitas carnis Sed ibi non fuisset infirmitas mentis ergo nec infirmitas carnis vel imperfectio corporis
¶ Tertio arguitur quantum ad animam Et primoquod quantum ad intellectum fuissent perfecti quia intellect non impeditur a sua cognitione per corpus nisi propter aliquam indispositionem et infirmitatem in corpore ipso sap. 9. corpus quod corrumpitur aggrauat animam Sed in statu innocentie non fuisset talis indispositio vel infirmitas in corpore ergo etc
¶ Quarto sic quod est perfectionis in aliquibus animalibus minus perfectis homine non est negandum ab homine pro statu perfecto sue institutionis. Sed sunt aliqua animalia que statim nata habent cognitionem perfectam profuturorum sibi et nociuorum sicut agnus statim natus fugit lupum et sequitur matrem quod non est sine cognitione: ergo similiter fuisset in pueris illis status innocentie: ergo etc. primo quod non fuissent omnes perfe¬
¶ Contre cti statim secundum corpus quia in statu illo fuisset generatio mulierum. Sed mulier est viroccasionatus et imperfectus de generatione anima lium: ergo etc.
¶ Et confirmatur quia oportuisset eos masci valde paruos propter vteros matrum quae non erant vel fuissent ita magni: sed subito non accepissent quantitatem perfecti hominis potentis generare. Generatiua enim in duobus primis septenniis non potest habere opus suum: quia semen ante maturari non potest ergo etc.
¶ Secundo quod non quantum ad animam: quia. 2. ethicorum dicitur quod intellectualis virtus indiget ex perimento et tempore et. 7. phisicorum. In quiescendo sit anima prudens. Sed nec experimentum nec quietatio humorum in corpore potuerunt esse in pueris statim natis.
¶ Et confirmatur quia non statim fuissent confirmati in iusticia originali sicut nec Adam quare etc. I
¶ Tertio an in illo statu fuisset generatio mulierum et reproborum. An solum electi qui sunt et fuerunt et erunt fuissent generati.
¶ Quantum ad primum dico quod non fuissent perfecti statim secundum debitam corporis quantitatem: licet deus sic potuisset fecisse vel etiam ordinasse et hoc est rationabile dicere: quia processus nature est de imperfecto ad perfectum: igitur natura liter processissent de imperfecta quantitate ad perfectam et non statim habuissent perfectam quantitatem.
¶ Secundo quia vita hominis secundum totum cursum suum in qua dam circulatione consistit et incipit a defectu et mediatur imperfecto et tandem tendit ad defectum. Modo licet defectus vel mors non fuisset ibi ex ordinatione diuina propter peccati carentiam: tamen non videtur rationabile negare primum defectum puericie tendentis ad perfectionem virilem.
¶ Hec est etiam intentio Magistri in presenti distinctione: licet Augustinus hoc non determinet nec oppositum de baptit mo paruulorum sicut ipsemet allegat et sicut dictum est de quantitate corporis. Ita dicendum est de virtuti bus vel potentiis organicis que ad suos actus exigunt perfectionem quantitatis ipsius quod actiones vel operationes illarum non statim nati habuissent. Unde non statim potuissent comedisse vel masticasse aliqua dura nec statim potuissent ambulasse vel saltas se nec statim generassent vel potuissent generasse et sic de consimilibus est dicendum.
¶ Ad predictam etiam conclusionem bona est ratio adducta ad oppositum uestionis vt patet intuenti. Hec de primo articulo. Dicit tamen vnus quod Augustinus in. 4. lib. contra Iulianum dicit oppositum nec potest glosari illam auctoritatem non vidi si est ita et assertiue dicat Augusti nus teneatur dictum suum. Quantum ad secundum articulum de perfectione anime vel mentis primo quantum ad intellectum. Secundo quantum ad voluntatem.
¶ Quantum ad intellectum et cognitionem naturalem si statim potuissent intellexisse nati sicut perfecti et adulti non possumus intelligere. Uidetur quod non quia si non hoc non videretur impediri nisi propter indispositionem cerebri et fantasie et vsum sensuum imperfectum ex quibus dependet intellectio. Sed istud non impedit quia quod intellectus dependeat in inteligendo ex istis non est nisi pena sicut videtur dicere. August. 19. de trinitate vltimo vbi dicit sic que inquit causa cur ipsam lucem acie fixa videre non possis nisi vtique infirmitas et quis eam tibi fecit nisi iniquitas et si ista sit totacausa tunc cum pena peccati non fuisset in statu innocentie. Uidetur quod intellectus puerorum impeditus non fuisset ab intelligendo ex impedimento sensuum velcorporis siue fantasmatum ex quibus in intelligende non dependebat.
¶ Si autem ista non sit tota causased sit aliqua causa alia communis isti statim presenti et illi puta ordo potentiarum secundum aliquos quod tamen non video bene: quia idem ordo potentiarum erit in resurrectione sicut modo: et tamen intellectus non dependebit ex fantasia nec ex sensibus in intelligendo nec oportebit recurrere ad fantasmata. Tunc oporteret dicere quod proueri non statim fuerunt perfecti secundum mentem sic quod immediate possent intelligere sicut adulti. Infirmitas enim mentis comitabatur infirmitatem corporis. Et hoc videtur tenere Magister. literfox dicendum est de voluntate sud
¶ Sim. et et modo quod vel statim potuissent velle sicut intelligere vel secundum alios non statim Posito autem quod statim potuissent intelligere et velle tanquam adulti non propter hoc fuissent perfecti hasbitibus et scientiis et virtutibus quas potuissent naturaliter adquisiuisse sicut nec adulti modo statim vt possunt intelligere nisi forte deus infundisset eis inlos habitus sicut et fecit Ade in sua creatione et cum hoc forte ipsi Ade infudit aliquam speciem per quam intelligebat deum abstractiue noticia clara de qua dictum est in principio primi saltem postquam vidit deun clare in illo sopore sibi immisso a deo sicut tenetur a multis.
¶ Unde et Magister dicit quod medio modo deum cognoscebat inter fidem et visionem clarius quam prfidem et ex effectibus tamen minus clare quam per gloriam vel visionem per quod intelligo noticiam illam abstractiuam. Sic patet de mente eorum quomodo fuit perfecta quantum ad intellectum et partim de voluntate Sed de originali iusticia que erat habitus quidam pertinens ad voluntatem secundum aliquos de quo videbitur infra.
¶ Dico quod statim habuissent originalem iusticiam sibi a deo infusam ante suam natiuitatem statim cum infusione anime rationalis non merito parentum nec per transfusionem ipsorum: quia ipsam transfundere non poterant: sed ex vera liberalitate diuina cum sit donum supernaturale.
¶ Et dico quod statim nati non fuissent in illa iusticia confirmati aliquo mode sicut nec Adam statim fuit confirmatus in ea: sed post quam primam temptationem vicissent fuissent in ea cefirmati sicut Adam fuisset si in prima temptatione stetisset et fuissent non sic: quin absolute loquendo potuissent peccare: sed quia nunquam deinceps peccassent vel essent peccaturi. Et hoc modo potest aliquis merus viator esse confirmatus sicut tenetur de virgine gloriosa nisi plus detur sibi sic beatis. Hec de secundo articulo
¶ Quantum ad tertium articulum. Dico primo de generatione mulierum quod durante statu innocentie fuisset in ipso generatio mu¬ lierum.
¶ Hoc patet primo: quia sicut fuit institutionature in primis parentibus in viro et muliere ita fuisset multiplicatio eiusdem nature in vtroque sexu¬
¶ Secundo quia sicut dictum est supra in illo statu fuisset generatio hominum et multiplicatio: sed non nisi per mulieres et de multeribus genitis. Nam nullus potuisset habere mulierem attinentem sibi secundum lineam ascendentem vel descendentem. hoc enim est contra naturle dictamen rationis. vnde et si Adam viuerat hocie non posset nubere alicui mulieri nec econtrario alieo mulier posset nubere sibi. tamen quelibet persona esset alicui alteri obligata et fuisset durante statu innocentie per illud preceptum. Crescite et multiplicamini. et non vnus homo pluribus vxoribus quia bigamia. etiam est contra legem nature sicut dicunt aliqui: ergo fuisset in illo statu generatio mulierum et tot mulierum quot hominum vt videtur: ita quod quilibet habuisset suam.
¶ Tertio quia si homo non peccasset et status innocentie permansisset. adhuc puto sicut dixi in primo quod christus fuisset incarnatus. Totus enim ordo electorum in quibus christus est primus preuisus fuit et preordinatus antequam preuideretur aliquod pectantum Sed planum est quod christus fuisset natus et incarnatus de Maria virgine: ergo illa fuisset genita. igitur fuisset generatio aliquarum mulierum.
¶ Dicitur tamen ab aliquibus quod tunc mulieres fuissent genite ex intentione et imaginatione vel saltem secundum intentionem et voluntatem generantium et non casualiter vel occasionaliter sicut modo et preter intentionem generantis. Nam secundum statum modernum mulier est vir occasionatus et generatur interueniente aliquo impedimento generationis viri. Et forte etiam sicut dicit vnus quilibet simul genuisset virum et mulierem et ita fuisset generatio perfecta viri et mulieris sicut etiam ex viro et muliere. qi Secundo dicitur de generatione electorum quod statu innocentie durante electi qui sunt fuerunt et futuri sunt et soli fuissent geniti et non reprobi aliqui. Quod non reprobi aliqui. Patet quia tunc status innocentie saltem in eis non stetisset nec durasset: et ita soli electi fuissent generati. hec videtur fuisse intentio Gregorii. 8. moralinm in fine vbi dicit. Si parentem peccati rubigo corrumperet nequaquam ex se filios gehenne generaret et videtur expressa auctoritas ad istud propositum. Sed contra hoc videntur esse aliqua que tamen non concludunt.
¶ Primo quia non est identitas numeralis effectus nisi stante identitate agentis et materie. 8. meta. Sed non fuisset identitas agentis vel generantis electos si soli electi fuissent generati nec identitas materie. Nam multi electi geniti sunt a reprobis parentibus patre et matre qui tunc non fuissent geniti: ergo nec idem electi qui modo sunt geniti fuissent.
¶ Secundo quia sicut deus preordi nauit quod isti essent praedestinati et electi et preuidit hoc ita preuidit quod de reprobis nascerentur. igitur sicut fuit necessarium quod electi nascerentur. Ita etiam reprobi de quibus fuissent geniti¬
¶ Ad primum istorum dici potest quod non obstante diuersitate generantis siue viri siue mulieris seu virorum vel mulierum et dato quod re¬ probi parentes electorum non fuissent geniti: tamen ipsi electi iidem numero fuissent generati. Nam cum aliquid de substantia parentum non ingrediatur fetum sed superfluum alimenti: et idem semen et idem menstruum potuit ab aliis parentibus ministrari: et ita idem fetus generari sicut etiam idem alimentum potest sumi a diuersis. A diuersis enim in numero potest idem in numero in eadem numero meteria generari: vt videtur sicut a diuersis calefacientibus potest idem calor numero in eodem subiecto generari. Sic etiam. suo modo in proposito idem homo potest generari a diuersis hominibus ex eadem muliere et alius et alius ab eodem ex eadem vel in eadem muliere et hoc si ue semen viri intret substantiam geniti siue non. Naidem alimentum secundum materiam ab vtrisque potest sumi diuisim dico intelligendo: ideo etc. Similiter etiam non cogit: quia diceretur quod stante innocentia et durante statu innocentie deus non preuidisset aliquem reprobum generare. Nec per consequens aliquemele ctu ex reprobis generari: sed electos ex electis. Et ita adhuc soli electi fuissent generati¬
¶ Alii vero dicunt de isto articulo quod non solum illi qui electi sunt non fuissent generati: sed etiam omnes quotquot nati sunt et sunt nascituri: tamen nullus fuisset reprobatus. Ita quod illi qu sunt modo reprobi non fuissent reprobi sed electi: licet iidem numero fuissent generati.
¶ Quod declaratur sic ab eis quia in priori signo rationis preuisa est et determinata a deo natura humana fore quantum ad omnia ista supposita priusquam aliquid fuerit preuisun de casu de lapsu alicuius suppositi vel nature in aliquo supposito. Sed post illud primum signum rationis voluntas diuina determinauit aliquos ad gloriam predestinando eos et isti fecissent primum ordinem electorum inter quos christus homo fuisset primus In tertio vero signd in quo fuit preuisus casus humani generis et aliquorum finaliter discedentium in peccato et reprobatio eorum dicunt quod si homo non cecidisset sed stetisset fuissent praedestinati illi qui sunt modi reprobati et fuisset constitutus secundus ordo electorum ex ipsis minoris glorie et beatitudinis quam illi de primo ordine.
¶ Secundo modo dici potesiquod stante innocentia in parentibus potuerunt reprobi generari et etiam stante malicia in parentibus potuerunt innocentes generari et electi si sic deus ordinare voluisset sed sic non ordinauit. Ordinauit enim vt de peccatoribus et nocentibus peccatores et nocentes vel obnoxii naturaliter nascerentur: hec de isto nisi quod Notandum quod vnus dicit quod in statu innocentie non oportuit tot viros generari quot mulieres vel etiam econuerso. Nam si teneatur quod plures viri sunt saluati qui mulieres et quod soli electi qui sunt modo electi fuissent generati. Tunc potest dici quod fuissent in statu inno centie plures viri quam mulieres per istum modum secundum aliquos: quia vir prolixius vixisset quam mulier. Ita mulier citius fuisset translata quam vir: et tunc maritus remanens assumpsisset aliam mulierem: et sic omnes adimplessent preceptum. Crescite et multiplicamini
¶ Sed quia vt dicunt secunde nuptie non sunt multum laudabiles etiam in presenti statu minus fuissent laudabiles in illo. Sunt enim signum incontinentie
¶ Et ideo dicunt aliter quod eadem persona potuit esse mas et femina. Nam masculus et femina sunt differentie accidentales. Ita quod diuersitas sexus non variat speciem secundum Aristotelem. 4. meta. Et sicut sexus non variat speciem hominis ita nec hic sexus variat hanc personam et tunc illa quae nunc est talis sexus fuisset alterius sexus prius Puta illa que hodie est mulier fuisset heri vir vel que fuit heri vir cras esset mulier et ita fuissent plires viri quam mulieres vel econuerso esse potuit si plures mulieres fuissent saluande quam viri sicut dicunt. Istud est dubium et potius concedendum est quod viri et mulieres fuissent in numero equali sicut superius erat dictum /
¶ Ad primum principale dico quod et ex parte agentis et patientis mulieris fuisset inpeditum nec corpus pueri statim fuisset perfectum Ex parte agentis quia oportuisset quod generasset des cidendo semen modicum. Et ex parte patientis quia vterum habebat non tantum et similiter ministrasset menstruum modicum cuius materia non fuisset tanta quod potuisset suffecisse ad tantum corpus. Uel dicendum est quod proprie loquendo non fuit impedimentum istud: sed magis modus agendi ab imperfecto ad perfectum qui non permittebat quod poueri statim essent perfecti secundum corpus nec oportet etiam puerum in omnibus assimilari patri: sed secundum modum nature possibilem et conuenientem. Tunc enim puer nascere. tur cum geometria patris. Similiter tunc nunquam a masculo fuisset genita femina: sed tantum masculus
¶ Ad secundum dico quod homo ex nobilitate sue conplexionis requirit maius tempus ad sui corporis perfectionem quam aliqua animalia imperfectiora. Unde non oportet quod licet sit nobilior quod statim possit ambulare sicut pulli gallinarum post matres. Unde et communiter perfectiora in natura pluribus indigenet citius ledunturquam imperfectiora.
¶ Ad confirma tionem de Augustino dico quod infirmitas carnis fuisset in statu innocentie sicut dictum est: sed non fuisset ibi infirmitas penalis sicut etiam mors fuisset in statu innocentie stante generali influentia et omni miraculo circumscripto tamen non fuisset in penam: quia non precessisset culpa.
¶ Ad tertium dico secundum primam viam quod non est contra eam: quia secundum eam non fuisset in statu innocentie infirmitas carnis impeditiua saltem intellectus. Secundum aliam dicendum est quod immo quia non fuisset statim in pueris quietatio humorum nec conueniens cerebri dispositionec organorum ad deseruiendum intellectui quod tamen oportuisset sicut modo secundum illam viam.
¶ Ad quartum de cognitione diceretur secundum illam viam que tenet quod potuerunt intelligere statim sicut adulti quod argumentum est pro isto. Secundum aliam viam diceretur quod ex maiori perfectione cognitionis hominum est quod ad ipsam plura requirantur quam ad cognitionem aliquorum imperfectorum animalium sicut dictum est ad secundum illa autem requisita haberi statim non possunt in pruero nato secundum cursum nature etiam constitute. Ad illam in oppositum patet quod procedunt et quomodo viis suis etc.
On this page