Quaestio 1

¶ Distinctionis Decimeoctaue. ¶ Questio Unica.

CIrca distinctionem decimamoctauam quero. Utrum in materia sint rationes seminales respectu formarum naturalium introducendarum.

¶ Ui detur quod non ratio seminalis vildetur esse actiuum principium Unde et semen reducitur ad genus cause efficientis. 19. metha. et. 2. phisi. Sed materia est principium pure passiuum respectu forme quia est pura potentia subiectiua sicut dictum est supra: ergo etc.

¶ Secundo sic. Si esset in materia ra¬ tio seminalis ad formam. Aut esset aliquid distinctum a materia: aut non sed idem. Sed non potest esse distinctum a materia. Materia enim non est ratio semina lis vt patet nec aliquid distinctum a materia: quia illud non potest esse nisi forma: ergo etc.

¶ Tertio sic. Si in materia esset ratio seminalis pari ratione esset in ipsa aliquid aliud ab ipsa de qua fieret forma. Sed hoc est falsum: quia tunc essent quattuor principia nature scilicet materia et illud quod ponitur in materia et forma et priuatio: ergo etc.

¶ Quarto sic. Si in materia esset ratio seminalis ad formam. Sequeretur quod christus fuisset in lumbis patrum secundum rationem seminalem: et similiter corpus eue fuisset factum de costaAde secundum rationem seminalem. Sed hoc est falsum et contra Augustinum super Genesim. 19. vbi dicit quod christus fuit decunatus in lumbis Abrahe et similiter Leui sed aliter et aliter. Nam Leui fuit in lumbis Abrahe et secundum corpulentam substantiam et secundum rationem seminalem christus autem tantum secundum corpulentam substantiam: quare etc. fr. Augustinus. 3. de trinitate dicit

¶ Cone eR Omnium rerum que corporaliter visibiliterque nascuntur occulta quidam semina in istis corporeis mundi huius elementis latent. Et iterum sexto super Genesim. Deus inseruit rationes seminales rebus secundum quas alia ex aliis proueniunt: vt de hoc semine tale granum: quare etc

¶ In ista questione sic procedam. Primo quia dicitur ab aliquibus quod in materia est aliquid coactiuum agenti extrinseco et productione compositi et forme per consequens et illud voca tur ratio seminalis. Inquiram vtrum in materia sit aliquod principium actiuum forme cooperans ipsi agenti extrinseco.

¶ Secundo quia dicunt alii quod inmateria est aliquid de quo fit forma eo modo quo comuenit forme fieri et distinctum est illud a materia. In quiram vtrum in materia sit aliquid de quo fiat forma vel quod conuertatur in ipsam et fiat forma.

¶ Tertio quia nullum istorum est ratio seminalis ostendam vtrum in materia sint rationes seminales: et per quem modum et quid sunt ipse rationes seminales.

¶ Quarto vtrum corpus mulieris fuerit productum de costaviri secundum rationes seminales.

¶ Et vltimo ad rationes principales.

¶ Quantum ad primum articulum est vna opinio quod ad hoc quod productio vel generatio sit necessario requiritur quod in materia sit aliquod principium actiuum respectu forme vel rei produscende eo modo quo forme conuenit produci. Alioquin nunquam productio esset naturalis. Ad hoc adducun tur multe rationes.

¶ Prima est ista philosophus in. 2. phisicorum ponit differentiam inter artiricialia et naturalia. Nam naturalia habent in se principium sui motus artificialia vero non. Sed non potest hoc de principio passiuo accipi quia artificialia habent principium passiuum sui motus: ergo intelligitur de principio actiuo in naturalibus et sic in materia vel etiam in subiecto quocumque est principium actu uum sui motus: ergo intelligitur de principio actiuo in naturalibus: et sic in materia vel etiam in subiecto quocumquod est principium actiuum sue transmutationis.

¶ Secunda ratio. 6. metha. dicitur quod phisica vel naturalis scientia differt ab arte et a scientia pra ctica quia principium naturalium non est in nobis sed in rebus scitis principium artificialium vel particularium est in nobis vel in sciente. Sed ista differentia non valeret nisi in rebus naturalibus esset principium actiuum sue transmutationis. ergo etc. Unde et ibidem dicitur quod principium naturalium est in moto et oret quod intelligat de principio actiuo accipiendo vniformiter cum principio artificialium quod est in nobis.

¶ Tertia ratio. 7. metaph. dicitur quod aliqua pasent esse a natura et aliqua ab arte. Aliqua vero et a natura et ab arte et aliqua a casu que patsunt fieri a natura vel ab arte sunt illa quorum materia habet in seprinpium motiuum quo possit moueri ad talem effectu sine arte et tunc naturaliter fiunt. Si vero non habent principium motiuum nisi artem tunc ab arte fiunt.

¶ Ex quo patet quod in naturaliter generatis ponit quod principium motiuum actiue est in materia quare etc.

¶ Quarta ratio tertio ethicorum dicitur quod violentum est ab extra non conferente vim passo ergo ex oposito naturale est ab intra conferente ipso passo et non tantum passiue sed etiam actiue quia et illud principium extrinsecum est actiuum principium et ita suum conferens debet esse actiuum. Sed hoc non esset nisi in materia respectu generationis naturalis esset actiuum principium. ergo etc.

¶ Quinta ratio est quia natura est principium motus in eo in quo est per se et non secundum accidens. Sed hoc non intelligitur tantum de principio passiuo quia forma quae est principium actiuum magis est natura quam materia quae est principium passiuum. ergo etc. igitur de actiuo principio magis intelligitur. Sed mutatio non est naturalis quae non habet principium naturale passiuum intrinsecum moto ergo similiter de actiuo

¶ Sic ergo dicunt quod in materia vel etiam in subiecto quocumque est subiectum coagens agenti extrinseco ad hoc vt sit actio vel productio siue mutatio naturalis quicquid sit illud. nio videtur mihi falsa.

¶ Dico

¶ Sed ista opiquod ad transmutationem materie vel subiecti nanlem per se non requiritur principium acti uum namle moto vel etiam transmutato: sed aocidit hoc in aliquibus quando scilicet aliquid est mouens seipsum. Sed per se loquendo ad naturalem transmutationem vel motum sufficit in moto vel passo principium naturale passiuum inclimatiuum ad talem transmutationem vel motum et terminum suum.

¶ Ad hoc adduco rationes. Rista. 8. phisicorum dicitur quod aliqua

¶ Prima eia mouentur ab extrinseco exlatura puta violenter. Alia vero ab extrinseco non extra naturam sed naturaliter. Et ratio subditur ibi quare naturaliter: quia sic sunt nata moueri non dicit mouere sed moueri. Unumquodque enim tunc nanliter agitur vel mouetur quando mouetur vel agitur sicut natum est agi. Sed Aristo. insufficienter dixisset non faciendo mentionem de principio actiuo si ad naturalitatem motus per se requireretur principium aciuum intrinsecum moto. ergo etc. Confirmatur quia in eodem. 8. phisicorum dicitur quod aliqua mouentur naturaliter que habent principium patiendi tantum non agendi.

¶ Secunda ratio. 2. phisicorum dicitur quod natiuitas est quadam mutatio naturalis et est via quaedam et tendentia in formam vel naturam que quidem via consistit in transmutari materiam et moueri. Non dicit ibi mouere et transmutare. ergo ad hoc vt sit mutatio vel motus naturalis non requiritur per se principium actiuum in materia

¶ Tertia ratio est ista Illud quod se habet per accidens ad aliquid non requiritur per se ad illud. Sed principium actiuum intrinsecum moto per accidens se habet ad motum vel mutationem naturalem secundum philosophum. 2. phi¬ sicorum quia medicus sanat seipsum per accidens. Accidit enim per accidens est quod motum naturaliter vel mutatum puta illud quod sanatur habeat in se principium actiuum motus vnde accidit quod aliquis qui sanatur sit medicus Ita enim bene ab alio medico sanaretur et similiter de alio principio actiuo naturali. ergo etc. e¬ quod aliqua mouentur vel

¶ Dico igiti. e mutantur siue fiunt naturaliter. Aliqua naturaliter et aliqua neutraliter siue neutro modo.

¶ Omnia illa fiunt naturaliter ad quae est inclinatio vel potentia naturalis in materia vel subiecto vt sic moueantur vel fiant: sicut materia natura iter mouetur ad formam quia ad quemcunque formam quo uo modo habet inclinationem naturalem vel potentiam entis hoc quod in materia non est violentum graue etiam naturaliter mouetur deorsum ad medium leue sursum et celum circa medium et hoc ex principio passiuo. Posito etiam quod grauia et leuia non moueant.

¶ Uiolenter verodicuntur fieri illa in quorum materia vel subiecto non est potentia naturalis vel inclinatio ad ipsa sed ad opposita sicut graue violenter mouetur sursum et leue deorsum. Talia enim fiunt ab extrinseco non conferente vim passo id est passo non habente inclinationem ad hoc: sed magis ad oppositum.

¶ Sed secundum potentiam neutram fiunt quecumque sic fiunt quod in materia vel subiecto nec est potentia naturalis ad sic fieri inclinans nec ad oppositum sed sunt indifferentia vel neutra ad hoc vt sic fiant vel opposito modo vt hoc fiat vel illud. Isto modo omnia artificialia quaefiunt per appositionem fiunt. Sed artificialia vel figure incisionis fiunt violenter propter amotionem partium subiecti. Isto etiam modo dictum est supra quod angelus sursum vel deorsum mouetur non naturaliter vel violenter sed secundum potentiam neutram.

¶ Et vide quod accepi naturaliter fieri prout nanle accipitur per comparationem ad subiectum vel formam receptam non autem solum prout accipitur secundum habitudinem ad genus creatum et naturale et dicitur secundum ista. Unde et puto quod naturaliter primoo anima recipit gratiam vel beatitudinem naturaliter licet non nisi a deo et ab agente superna turali quia ad ista habet potentiam et inclinationem naturalem sicut perfectibile ad suam perfectionem et ista naturaliter appetit sicut perfectibile suam perfectionem. ras. Dico quod ad istum articulum

¶ Sic igitut quod in materia non est aliquod principium actiuum coagens extrinseco agenti ad generatio nem naturalem nec hoc requiritur. Similiter etiam dico quod nec in subiecto aliquo per se hoc requiritur sicut illa positio dicit. Alioquin enim omnis actio receptain passo totaliter ab extrinseco esset violenta vel artificialis quod patet falsum quia illuminatio aeris a corpore luminoso non est nisi naturalis: tamen est totaliter ab extrinseco effectiue. Nihil enim coagens corpori luminoso precessit in medio vel in aere quia llud maxime videtur aliquid luminis sicut etiam alii ponunt. Hoc autem esse non posset quia pari ratione aliquid de lumine maneret in medio vel in aere luminoso et simul essent tenebra et lumen quod est impossibile

¶ Ad primum aliorum de artificialibus et namlibus. Dico quod artificialia dieterunt a naturalibus vt in plibus et vt frequanter ex parte principii acti ui: quia agens naturale vno modo agit et determinate et non libere. Agens vero artificiale vel artifex ipse pluribus modis et non naturaliter sed libere quia per intellectum et voluntatem. Ex parte etiam principii passim distinguntur quia in materia artificialium non est potentia passiua naturalis vel inclinatio deo terminata ad formam articularem sicut in naturalibus Sed artificialia vel fiunt secundum potentiam neutram velviolentam sicut dictum est supra et ita non distinguntur per se et vniuersaliter naturalia ab artificialibus pro tan to quia naturalia in se habeant principium actiuum sue mutationis vel motus sicut dictum est. Tu dicis aristoteles accipit ibi vniformiter principium. Dico quod verum est passiuum in vtroque.

¶ Ad secundum dico quod exnihil habent de intento sed tantum habent quod sciens naturalia speculatiue sicut phisicus non est principium actiuum ipsorum sicut sciens particularia aliqua saltem est principium ipsorum tanquam artifex quia non sumus principia actiua siue effectiua naturalia: sed ex hoc non se quitur quod materia vel subiectum naturale per se et vni uersaliter habeat in se principium naturale actiuum sui motus vel sue mutationis. Sed tale principiu potest esse aliquid in natura extrinsecum a passiuo vel moto nec dicitur in sexto meta. quod principium actiuum naturalium sit in moto.

¶ Ad tertium de septimo metaph. Dico quod ex illo dicto nihil plus habent nisi quod ad illud qui fit naturaliter est principium passiuum naturale sufficiens quod potest reduci et reducitur ad actum non cooperante arte sed non dicitur quod illud principium naturale actiuum sit illi intrinsecum et sic mere naturale sine arte. Ab arte vero fit cum hoc quando principia naturalia adiuuantur per artem et hoc nihil ad propositum.

¶ Ad quartum de violento dico quod ly passo vim non conferete debet intelligi quia passum vim id est illud quod patitur violentiam non confert potentiam naturalem nec habet inclinationem ad illud quod fit eo modo quo fit: sed magis ad opopsitum. Non quia ad hoc quod sit actio natalis oporteat quod passum habeat aliquod principium naturale actiuum intrinsecum passiuo vel moto aliquam vim actiuam talis mutationis vel motus.

¶ Ad quintum Dico quod natura est principium motus actiuum vel passi uum sed non oportet quod ambo concurrant in eodem licet form magis sit natura. Et praeterea etiam forma est frequenter principium passiuum naturale motus vel quantitas deal bationis. Hec de primo articulo.

¶ Quantum ad secundum est vna conclusio in qua multi modi dicendi habentur scilicet quod in materia est aliquid positiuum reale sibi concreatum de quo fit forma eo modo quo sibi conuenit fieri et esse et est aliquid realiter et essentialiter distinctum a materia.

¶ Hoc autem probatur sic. Aut forma fit de aliquo et illud num est materia quia materia manet tunc habetur propositum. Si quod de nihilo creatur et sic angelus naturale creat quod est impossibile.

¶ Secundo sic. Si in materia non est aliquid aliud re dietrns ab ipsa de quo fiatipsa tunc materia est in pura potentia receptiua ad formam sicut corpus ad animam rotionalem et anima ad gratiam. Si ista non habentur nisi per creationem ergo nec forma igitur creatur sicut prius.

¶ Tertio sic. Illud quod fit per se primo et non de aliquo sui creatur. Sed forma p se fit non per accidens sicut album et primo quia priusquam compositum. Probatio causa enim precedit effectum: compositum vero est effectus forme vt cause intrinsece et finaliter quia dictum est supra quod vnio materie et forme presupponitur composito. Si igitur non sit de aliquo sui aliquid non conuertitur in ipsam sequitur quod creatur.

¶ Quarto sic. Commentator. 8. metaph. dicit quod ge¬ nerans non largitur multitudinem sed perfectionem. Sed si forma vel aliquid forme non praesset in materia generans largiretur multitudinem. quia per generationem haberetur vnum ens quod prius omnino non habebatur putaforma. ergo etc.

¶ Quinto sic. 7. metaphi. dicitur quod a casu fiunt aliqua quando per agens extrinsecum fit aliquid quod est pars forme in materia sicut aliquis causaliter confricans barbam generat calorem et consequetr aliquando sanita tem. igitur in materia precedit aliquid aliud ab ipsa de quo fit forma vel quod conuertitur in ipsam vt videtur.

¶ Et isti variantur in modo ponendi. Dicunt enim quidam quod in materia preest aliqua pars forme vel gradus de qua vel de quo fit ipsa forma per generationem.

¶ Alii vero dicunt quod in materia praest tota essentia forme sub esse tamen incompletoet imperfecto et ipsa per agens extrinsecum excitatuquasi et excitata mouet seipsam ab agente extrinseco et deducit ad vlteriorem perfectionem et actualitatem quiquidem actus secundum ipsos est esse actualis existentie. Ita quod videntur imaginari quod forma secundum esse existentie preest in materia tquod in materia sunt quedam¬

¶ Tertii dicut pura possibilia nullam actualitatem propriam habentia quantumcunque sint entia extra intellectu et quodlibet istorum possibilium est miminoris entitatis quam materia quia materia semper manet et istud possibile non manet: et etiam quia materia est subiectum talis possibilis.

¶ Secundo dicunt quod talia possibilia pura per actionem generantis transmutam tur ad actualitates formarum vnumquodque ad actualitatem proprie forme sibi correspondentis et fit forma ipsa. in actu sicut erat forma in potentia.

¶ Tertio dicunt quod ista possibilia multiplicantur in materia secundum nunerum specerum et non secundum numerum indiuiduorum. Et ideo non oportet quod aliquid corruptum possit redire idem nunero per materiam quia forma per corruptionem non redigitur in purum possibile quod sit idem vel vnum numerosed tantum specie.

¶ Quarto dicunt quod necesse est ponere talia plura possibilia in materia ad euitandum creationem forme et adnihilationem respectu agentis naturalis quia alias forma fieret de nihilo et redigeretur in nihil et sic crearetur et adnihilaretur per agens naturale.

¶ Quinto. Si queratur ab eis vtrum tale purum possibile ad formam sabamlem sit subatm dicunt quod sic in potentia ad formam substantialem non subiectiue sed obiectiue vel terminatiue sicut etiam possibile in subiecto ad formam accidentalem est accidens in potentia non in actu. conclusio in communi est falsa et

¶ Sed dico quod quilibet modus etiam dicen di in speciali est falsus. Et ideo primo arguo contra conclusionem in communi. Secundo contra quemlibet modum dicendi in speciali. Aut per generatio

¶ Arguo primo li. nem aliquid nouum non preexistens adquiritur aut non. Si non frustraest omnis actio creature vel generatio vt patet. Si aliquid nouum habetur quero aut educitur de potentia materie immediate aut de potentia illius quod praesupponitur in materia fit ipsum si immediate educitur de potentia materie frustra ponitur aliquid aliud in materia. Si de potentia tia illius quod presupponitur distinctum a materia ergo illud est subiectum generationis et non materia quod est falsum. Si illud quod presupponitur sit illud quod habetur de nouo quero qumo non nisi i transmutationem et de illa transmutatione cum sit in realiquid quaero de quo fit et vnde et planum est quod non nisi de potentia subiecti vel materie. Non de aliquo alio quia eodem modo illud aliud non fieret ipsa nisi per transmuta tionem et esset processus in infinitum et tamen non crearetur ergo etiam non obstante quod forma non fiat de aliquo alio quam de materia non creatur.

¶ Secundo autem illud praesuppositum cum materia est in ipsa materia formaliter extra intellectum. Aut tantum causaliter vel potentialiter sicut effectus in causa. Si est formaliter in materio extra intellectum oportet quod sit forma in actu. Nihil enim est vere extra intellectum et formaliter in materia aliud ab ipsa nisi forma actualiter existens. Hoc autem est in conueniens quia tunc ante generationem haberetur terminus in actu. Si autem est in materia in potentia tantum sicut ef fectus in causa non videtur esse aliud a cas. Non enim perhoc dicende sunt creature esse realiter extra intellectum ab eterno quia fuerunt in causa sua virtualiter que quidem est deus. Sic enim illud quod habetur de nouo secundum esse nouum quod est in ipso praexistat in causa.

¶ Tertio sic. Illud quod ponitur preexistere in materia autest aliquid in actu aut in potentia secundum quod actus est dectra entis et similiter potentia. Si est aliquid in actu autest forma in actu et sic non habetur forma per generationem sed praesupponitur. Aut aliquid aliud puta compositum vel accidens quia non est materia et patet hoc esse impossibile. Si non est aliquid in actu sed in potentia tunc est simpliciter non ens et nihil in se. Sicut hoet in potentia antequam creetur est nihil et tunc non pratest attingi¬: actionem alicuius sicut nec ipsum nihil et frustra praesupponitur.

¶ Quarto sic pluralitas non est ponenda sinenecessitate. Sed nulla necessitas est ponere aliud tale extra intellectum cum materia immo impossibilitas apparet sicut iam patet et magis apparebit infra quia vel incidunt in positionem contrariam vel in inconueniens quod intendunt vitare. ergo etc.

¶ Contra primum modum inspeciali. Arguo primo sic. Si pars forme preeisti in materia aut eadem pars est que praexistit respectubim formarum. Aut cuilibet forme correspondet sua propria pars distincta numero ab alia. Si primo modo sequi tur quod idem numero includitur in omnibus formis de toto mundo quantumcunque contrariis et incompossbilibus quod est inconueniens. Si autem cuiuslibet forme respondeat pars propia in materia tunc sicut diuersis formis spci respondent diuerse partes specie. Ita et diuersis numero diuese numero quia ita impossibile est quod sit eadem pars numero formarum distinctarum sicut quod eadem pars specie formarum distinctarum speci. Cum ergo materia sit in potentia ad infinitas formas nunero etiam sub qualibet forma spe cifica sequitur quod infinita erunt simul in actu extra intellectum in materia quod est falsum.

¶ praterea Aut ille partes diuersarum rationum omnes simul sunt in materia aunon omnes. Si omnes sunt simul in materia sequitur quod materia eadem simul informetur formis contrariis et incompossibilibus quibuscumque quantumcumque disparatis et etiam pluribus eiusdem rationis quia quelibet illarum partium est aliqua formma vt patet et ita simul eadem materia informatur forma asini et equi et sic de subiecto respectu ad cidentium. Si dicas quod non omnes insunt materie tunc ille que non insunt separate sunt et subsistentes per se quod est falsum et tunc non attinguntur a generante attingendo materiam. pquod non est impossibile plures formas

¶ Dices substantiales quantumque disparatas vel etiam eiusdem rationis esse simul in materia secundum esse completum et partiale.

¶ Dico primo quod istud non valet quia formalis ratio incompossibilitatis talium formarum est ratio formalis ipsarum. Si tamen est in eis formalis incompossibilitas. Cum igitur in parte forme saluetur ratio eius sicut in toto quia est eiusdem rationis in parte et toto sequitur. ita partes esse incompossibiles sicut totas formas.

¶ praterea quia forma substantialis quia specifica est secundum speciem specialissimam necessario constituit naturaliter suppositum in materia vel ad eam consequitur esse suppositale. Si ergo tales forme vel partes simul essent in materia simul eadem numero materia subsisteret in pluribus suppositis et naturaliter quod est falsum et non solum subsisteret simul in pluribus suppositis alterins rationis immo et eiusdem rationis. quia quero de partem formen quae ad¬

¶ Secunda ro quiritur et aduenit alia praesupposita et existente in materia. Aut fit de nihilo vel non de aliquo praesupposito nisi de materia et sic creat secundum te et incidis in illud quod intendis vitare. Aut fit de aliquo. Aut ergo de materia et de nullo alio et sic iterum per te sequitur quod creetur. Aut de illo gradu vel parte supposita et tunc quaeritur qumo. Aut fit de ipso subiecto et sicut de subiecto manente scilicet priori gradu et tunc creatur etiam secundum te quia nihil plus in ipsum comuertitur quam si fieret de sola materia.

¶ praterea etiam hoc non potest dici quia illud de quo fit alterum sicut de subiecto semper est alterius rationis ab ipso. Sed omnes partes vel gradus eiusdem forme sunt eiusdem rationis vt patet et ideo vnus nunquam potest fieri ex alio sicut ex subiecto. Autfit ex illo gradu precedente obiectiue sicut ho in actu fit ex homine in potentia. Ita quod primus gradus sit secundus in actu. Sed hoc est impossibile quia tunc vnum indiuiduum alicuius forme tototaliter conuertetur in alterum eiusdem rationis virtute nature quod est impossibile. Hoc enim soli virtuti divine subest.

¶ praterea potest eodem modo argui sicut supra de illa transmutatione per quam vnum fit ex alio vnde sit vel de quo cum sit aliquid positiuum et sequitur quod de nihilo nisi de materia et tunc est creatio vel sequitur processus in infinitum sicut supra. quare etc potest adduci que adducta est

¶ Tertia ro supra. Aut enim in corpore medio vel in aere est aliqua pars luminis antequam illuminetur aut nulla. Si nulla tunc sequitur quod lumen creetur in medio quod est falsum. Si aliqua pars pari ratione remanet recedente corpore luminoso et sic in eodem corpore simul sunt lumen et tenebra quod non videtur verum quod ista opinio ponit et sup¬

¶ Quarta ro ponit quod forma substantia lis habeat gradum et gradum partem et partem: et quod possit suscipere magis et minus quod non est verum sicut dicetur infra distinctione. xxxii. quare etc

¶ Contra secundum modum discendi in speciali de forma in esse incompleto praexi stente in materia et accipiente complementum per generationem

¶ Primo arguo sic. Illud complementum vel actus concompletiuus aut fit de nihilo aut de materia tantum et sic vtroque modo creatur secundum te. Aut de essentia ipsa forme manente sicut de materia et sic iterum creatio. Aut transeunte et tunc deduca¬ tur sicut prius de gradu vel parte puta illud complementum essentialiter distinguitur ab illo quod presupponitur quia primum est in re sine isto complemento vel saltem illud quod presupponitur essentialiter distinguitur a complemento. Sed essentia vel forma non distinguitur essentialiter a suo existere in actu. Tunc enim alterum istorum posset poni in re et in effectu sine altero quod est contradictio plana ergo illud complementum non est existere actuale forme sicut dicunt.

¶ Tertia ratio quia omnis species rerum secundum esse quiditatiuum saltem simul essent in materia eadem sicut et omnes forme specifice. Sed hoc est falsum. quare etc.

¶ Quarto contra eos quia ipsi ponunt partim talem forma sub esse incompletoad mouendum et transmutandum et coagendum ipsi agen ti extrinseco. Sed hoc est impossibile. Tunc enim forma esset ratio producendi seipsam in esse substantiali actualiSed hoc est falsum quia sicut nihil generat nec producit seipsum. Ita nihil est ratio generandi vel producendi seipsum in esse substantiali. Hoc enim nec intellectus capitnec natura permittit secundum Anselmum et etiam contra Augustinum primo de trinitate.

¶ Ultimo quia idem incomueniens et dubium est de illa excitatione per quam excitatur ista forma quid est et de quo est sicut etiam supra. dictum est de transmutatione et ideo non valet modus iste

¶ Contra tertium modum deus puro possibili. Uidetur mihi quod implicat contradictiolem. Dicere enim quod illud possibile sit ens extra intellectum positiuum et cum hoc quod nullam habeat actualitatem sibi propriam est contradicere. Actus enim et potentia sufficienter diuidunt ens et sic diuidunt quod omne ens extra intellectum necessario est ens actu et quod non est ens actu non est ens extra intellectum positiuum dico. Sed nihil positiuum est in actu nisi habens actualitatem propriam ergo etc.

¶ Secundo sic. Illud purum possibile ex quo est subtatm vel est materia vel forma vel compositum. Sed non est materia. Patet quia ponitur distinctum essentialiter a materia ergo vel forma vel compositum ergo maioris actualitatis quam materia.

¶ praterea etiam si illud purum possibile est forma extra intellectum quia non videtur esse aliud sequitur quod omnis forma ante generationem sit in materia et quod frustra sit generatio et sequitur vltra quod eadem materia simul suppositetur in pluribus suppositis non solum alterius rationis sed eiusdem rationis.

¶ Tertia ratio est ista quero de illo puro possibili quod est aliquid in materia sicut tu dicis. Aut est aliquid corporale coextensum materie secundum dimensiones eius et sic omnia sunt in materia secundum proprias quantitates et etiam in qualibet materia et omnia sunt in quolibet secundum opinionem Anaxago. reprobatam primo phisicorum vel est aliquid spirituale et sic agens corporale non potest ipsum attingere per actionem suam et ita nihil facit ad generationem et frustra ponitur.

¶ Si dicas quod est aliquid corporeum in potentia. Dico quod nihil valet quia oportet ad hoc quod agens naturale ipsum attingat tanquam praesuppositum sue actioni quod sit actu quantum ante actionem sicut et materia ipsa et per consequens aliud actu corporeum

¶ Quarta ratio est de illa transmutatione per quam transmutatur purum possibile in formam de quo est an de materia solum et sic creatur vel si non creatur pari ratione nec forma dato quod non sit de aliquo nisi de materia vel de aliquo puro possibili et cum non fiat nisi per transmutationem queritur de illa transmutatione sicut de ista et est processus in infinitum vel oportet quod licet non creetur non fit tamen de aliquo nisi de materia et ita diceretur de forma igitur frustraponitur purum possibile.

¶ Quinta ratio. Transmutatio vel est in materia praecise sicut in subiecto: et sic non tangit illud purum possibile nec de ipso per consequens fit aliud et nihil habetur per generationem. Aut est sicut in subiecto in illo puro possibili et tunc cum ista transmutatio sit accidens in actu et de genere passio nis oportet necessario quod suum subiectum sit aliquid inactu et aliquid manens distinctum a termino et sic purum possibile est aliquid in actu et manens nec plus comuertitur in formam quam materia et per consequens non plus euitatur creatio per ipsum quam per materiam solam.

¶ Sexta ratio quia aut pura possibilia numerantur in materia secundum multitudinem formarum indiuidualium et sic in materia sunt actu infinita extra intellectum aut numerantur secundum multitudinem formarum specificarum Ita quod ad omnes formas nunerales eiusdem speciei est vnum numero possibile quod est falsum. Primo quia tunc simul et semel vnum et idem purum possibile numero conuerteretur in plures formas numero eiusdem rationis sicut simul et semel contingit esse plures generationes eiusdem rationis. Secundo quia postquam conuersum esset in in vnam formam ipsa manente postea conuerteretur in alianper aliam generationem posteriorem eiusdem rationis et similia inconuenientia multa que poatsesnt adduci. Similiter non vitant quin aliquid corruptum esset reparabile idem numero per naturam si illud purum possibile sit vnum numero ad omnes formas eiusdem rationis sicut etiam si nuneraretur secundum illas. Sicut enim de illo possibili puro fit forma per generationem ita inillud redigitur per generationem et iterato potest eadem de illa reparari vt videtur eque bene sicut si haberet vnum purum possibile sibi tantummodo cor respondens. quod illud purum possibile est ipsa.

¶ Si dicas forma in potentia obiectiua ad seipsam antequam adquiratur.

¶ Contra quia vel forma sic in potentia obiectiua est aliquid extra intellectum in materia et sic currunt omnia inconuenientia supradicta. Aut est nihil et tunc nihil cum materia pre supponitur generationi quod est contra te et ita. i omnino dicendum quod ni¬

¶ Didetur mihi chiloino ponendum est distinctum a materia in ipsa materia de quo fiat forma ad hoc vt vitetur creatio eius. Ad cuius euidentiam. set quod sicut dictum est septino¬

¶ Notandum eu metaphisice et probatum compositum est illud quod fit per se primo primitate per fectionis et sic non originis vel generationis quia ilud quod primo sit diuisibile est in duo de quorum vnius potentia fit et alterum est sibi ratio essendi et ita conpositum est ex materia et forma: forma autem non sic diuisibilis est in talia duo.

¶ Secundo quia composito per se primo conuenit esse primo formatum quod est terminus generationis non autem ipsi forme. quareetc. Forma autem fit per se secundario tamen sicut dictum est supra. Ita quod de eodem fit compositum primo et forma secundario et sicut ad euitandum creationem compositi non oportet ponere aliquid aliud a materia presuppositum generationi de quo fiat ipsum compositum per se primo. Ita nec ad vitandum: creationem forme oportet presupponere aliquid aliud a materia de quo fiat forma secundario. Circa quod.

¶ Notandum quod creatio et mutatio in muntim ditrnt. Primo quia creatio non est actus entis in potentia sicut iecti presuppositi. Mutatio autem vel motus est act entis sic in potentia tertio phisicorum. Creatio enim nec preexigit nec coexigit necessario aliquod subiectum

¶ Secundo differunt quia istud sequitur et illo quod per se primus terminus transmutationis est totum compositum vniuersaliter loquendo et per se quia aliquid quod includit subiectum transmutationis et terminum secundarium quai est forma. Sed per se prius terminus creationis potest esse forma praecise vel etiam aliquando compositum. Ita quod vtrunque sibi ad cidit.

¶ Tertia diestera est quod forma quae est terminus creationis prius ordine nature habet esse quam compositum vel quam respiciat materiam vel subiectum: forma vero quae est terminus transmutationis vt sic non prius est ordine nature quam compositum quod licet compositum sit primus termi

¶ Nota hil nus primitate perfectionis et intentionis et sic primitate nature: eo modo quo perfectio. ra sunt priora non tamen est primus terminus vel prior prioritate generationis sed potius forma. Cum enim forma sit cam compositi ore necessario quod sit prior natura in esse quam compositum: et ita non per hoc vitatur creatio forme quod compositum sit prius natura vel producatur in re quam forma. quia si intelligitur de prioritate perfectionis ita etiam et compositum ex anima et gratia prius est prioritate perfectionis non tamen vitatur per hoc creatio anime vel gratie. Si intelligatur de prioritate generationis falsum quod assumitur quod compositum sit prior terminus quam forma Forma enim prior est generatione: ita quod eadem mutatione prius via generationis adquiritur forma quam compositum licet prius intentione nature et via perfectionis compositum ipsum

¶ Sed per hoc vitatur creatio forme que habetur per mutationem materie vel subiecti presuppositi non sit aliquid quod creatur. Patet de composito quod creatur et de forma puta de anima vel gratia quia habentur vel ponuntur in esse non per mutationem subiecti vel materie. Unde nec mutatio materie vel subiecti prior est anima vel gratia sed magis posterior.

¶ Similite etiam creatio compositi vitatur per idem sed non so lum per hoc sed etiam per aliam rationem quia presupponitur aliud ex quo fiat per mutationem quod est vera pars intrinseca eius non sic autem de forma. Si qua videretur contraria istis in littera questionis modifcentur vel euacuentur per predicta et modo praedicto intelligit Philosophus de factione compositi et alias nego eum. Ex quo patet quod prima nullo modo praesupponit materiam nec dependet ex ipsa nec ex aliqua mutatione materie. Secunda vero praesupponit materiam et mutationem ipsius cuius ipsa ponitur terminus quod forma habita per transmu

¶ Et ita dico tationem materie vel subiecti nullo modo creatur licet non fiat de aliquo quod conuertatur in ipsam sed tantum ex materia ipsa tanquam terminus secundarius ipsius mutatiois.

¶ Fieri enim de aliquo. Uno modo dicitur de aliquo tanquam de aliquo sibi intrinseco et parte sui intrinseca et sic solum compositum per transmutationem materie fit de aliquo et si fianon de aliquo isto modo oportet quod creetur isto modo forma nunquam fit de aliquo quia partes essentiales non habet pr ta materiam et formam: sed fit non de aliquo isto modet tamen non creatur sicut compositum crearetur sifieret non de aliquo isto modo quia compositum non fieret per transmutationem si fieret non de aliquo vt parte sui sicu forma habetur per transmutationem dato quod non sic fiade aliquo.

¶ Alio modo dicitur aliquid fieri de alionon vt de sibi intrinseco vt de parte vel de aliquo in ipsum conuerso. Sed quia per transmutationem naturalem alicuius habet fieri eo modo quo sibi conuenit fieri et ita praesupponit illud necessario vt sic habet fieri sicut et transmutatio ipsa cuius est terminus praesupponit ipsum sicut subiectum suum et isto modo quando forma fit de aliquo non creatur. Sed si fieret non de aliquo isto modo dico quod crearetur: licet etiam compositum non creetur dato quod per trant mutationem fiat non de aliquo isto modo quia fit de aliquo vt parte sui et intrinseco sibi. Ita quod vtrumque scilicem tam compositum quam forma habet proprium modum fiendi de aliquo cum non creatur et fiendi non de aliquo vel deus non aliquo quando creatur.

¶ Ex quo patet quod nulla est consequentia forma non fit de aliquo sibi intrinseco vel quod conuertatur in ipsum ergo creatur sicut etiam non valet conna. Con positum non fit de aliquo eo modo quo forma fit de aliquo ergo compositum creatur. Et dico quod oportet intelligere necessario sicut praedictum est aliquid fieri de aliquo et vterque modus creationem excludit.

¶ Ad prinum aliorum Dico quod forma fit de aliquo Puta de materia per transmutationem materie et dico quod hoc sufficit ad excluden dum creationem.

¶ Ad secundum dico quod materia non est pure potentia receptiua ad formam naturalem sicut ad animam rationalem sed est in potentia transmutabili ad ipsam sicut autem non ad animam. Aima enim non potest haberi sicut terminus siue primarius siue secundarius per transmutatio nem materie causatiuam ipsius anime.

¶ Ad tertium dicetur quod forma non fit per se primo sed magis compositum. Ad probationem quando dicis quod forma prior est quam compositum etiam ordine nature et generationis sicut causa prior est effectu et pars toto. Dicitur quod licet forma prior sit aliquo tamen vert sic adquisita per mutationem non est prior quam compositum sed compositum prius Per idem ad aliud de vnione qui praesupponitur. Dicitur quod licet sit aliquoo prior non tamen vt si adquiritur sed magis compositum. Accidit enim sibi vt causa est et vt prius vnita materie quam sit compositum quod sic. scilicet per transmutationem adquiratur. Aliter dicitur et melius ad istundm quod licet forma fiat prius ordine nature licet non perfectio. nis tamen per mutationem et ita non creatur.

¶ Ad quartum dico quod generans non largitur composito gnato multitudinem sed perfectionem. Non enim generat duo vel plura composita sed idem ipsum quod erat in potentia facit in actu et ideo largitur perfectionem. Nec vult excludere perhoc quin de nouo habeatur forma per generationem que prius non erat.

¶ Ad quintum de. 7. metaphisi. Dico quod illa pars forme in factis a casu non debet intelligi aliquid intrinsecum forme vel pars eius vel aliquid quod fiat ipsa forma sed dispon proxima ad ipsam sicut frequenter calor est dispositio proxima ad sanitatem et calefactus vel proximo dipositus dicitur pertim curatus et partim sanus licet nihil formaliter habeat de sanitate vel etiam pro tanto dicitur hoc quia calefactio talis vel motus quem facit operans a casu est causa partialis sanitatis effectiua aliquo monsicut dicitur secundo phisicorum quod laborare vel ambul are est eam effectiua sanitatis vel enechie. hec de secundo articlo.

¶ Quantum ad tertium In quiro vtrum in materia sint rationes seminales.

¶ Dicunt aliqui quod sic: et dicunt quod sunt forme actue seminum secundum quod semina sunt et sunt rationes producendi actiue illa que producuntur secundum rationes seminales virtus enim vel forma seminis secundum quod huiusmodi actiua est. Unde et semen reducitur ad genus cause efficientis et semen compa¬ ratur ad menstruum sicut artifex ad materiam secundum Aristotelem et secundum hoc rationes seminales non sunt nisi forme naturales actiue ipsorum seminum secundum quas determinante producuntur talia vel talia entia secundum diuers tatem ipsorum seminum. I non videtur mihi verum. Non

¶ Sed istuenim video quod semen etiam viri die quo magis videtur per suam formam substantialem sit actiuum vel generatiuum alicuius substantie producibilis secundum rationem seminalem licet bene secundum qualitates suas sit al teratiuum menstrui et dispositiuum materie ad formam giniti mediante ipso semine sicut dixi alias. Ita quod ratio seminalis que est forma seminalis vel seminis non potest esse forma actiua respectu generationis.

¶ Et hoc probo quia impossibile est agens totale equiuocum esse simpliciter innobilius suo effectu vt patet. Sed se men est aliquid simpliciter innobilius et imperfectius ipso genito mediante semine quia illud est viuum et semen non: viuum autem est simpliciter nobilius non viuo. xi. de ciutate ca. 20. et dato quod per semen non haberetur effectineforma vite sicut dicerent isti tamen haberetur aliqua forma mixtionis vel corporeitatis quae esset simpliciter nobilior forma seminis quia esset dispositio ad formam vite non sic autem forma seminis. igitur cum semen esset causa totalis equiuoca in ordine suo sequeretur quod causa totalis esset simpliciter innobilior effectu suo quod est impossibile quod non esset hoc impossibile quand Diceres talis causa agit in virtute alterius non autem in virtute propria. Modo semen non agit ad generationem per virtutem propriam sed in virtute generantis a quo deriuantur.

¶ Contra hoc argutum est supra in quantione precedente articulo tertio vbi onstensum est hoc esse falsum. Accidit enim cum semen agit quod generans sit vel quod sit praesens. Similiter si ista solutio esset bona de nulla causa posset ostendi per rationem causalitatis quod ipsa esset simpliciter nobilior suo effectu nusi de sola causa prima quae sola agit in virtute propria et non in virtute alterius superioris quod non est verum.

¶ Similiter etiam queritur quid dicit illud in virtute. Aut dicit aliquid receptiuum in semine a generatne aut non. Si non igitur semen non plus agit in virtute illa quam sine tali virtute quia non aliter se habet ad actum primum ergo nec ad actum secundum. Si dicit aliquid receptum a semine aut illud est accidens: aut spiritus aliquis Sed totum quicquid potes ibi ponere est simpliciter innobilius quam genitum vel forma geniti. ergo etc.

¶ praterea per virtu tem alterius extrinsecam non habet formatum esse ergo nec agereSemen in instanti generationis Secunda ro non manet sub forma proprised expirat et corrumpitur secundum Aristotelem de animalibus. Sed nihil agit quando non est ergo non facit actiue ad generationem. quare etc.

¶ praterea etiam si semen esset actiuum generationis tunc esset causa ordinata per accidens cum generante quia posset agere sine ipso sicut praedictum est. Sed causas ordinatas per accidens non ore concurrere. Nec oportet quod vna agat in virtute alterius. ergo etc. equod licet generans sit princi¬

¶ Dico igitur pium actiuum generationis non tamen licet aliquo modo sit medium inter generans et geni tum.

¶ Dico etiam vltra quod semen non est formatiuum diuersitatis que habetur in organis geniti secundum alterationem aliquam cuius ipsum sit principium quia cum sem sit vniforme et agens naturale et materia nunquam potest esse causa tante difformitatis immo vniformiter agit quantum est ex se et effectum vniformen non sic difformen Unde et dico quod recurrendum est ad virtutem diuinam Ita quod virtus formatiua menbrorum et organorum est virtus diuina sicut et Auerrois recurrit in solutio ne illarum questionum difficilium in secundo de celo et mundo. Et Galienus etiam virtutes seminum vocat diuinas. Non enim potest esse aliqua virtus naturalis quia quaelibet talis est vniformis et passum in proposito est vniforme et hec fieri ab agente difformiter per intellectum et voluntatem scilicet a deo.

¶ Quantum ad istum ergo articulum videtur mihi aliter dcundum. Primo quid vocatur ratio seminalis proprie accepta. Secundo in quibus est ponenda et ad generationem quorum. Tertio qumo aliquand large et imprope accipitur. Quarto qumo distingut tur rationes primordiales causales rationes naturales rationes obedientiales et rationes seminales.

¶ Quantum ad primum Dico quod ratio seminalis idem est quod forma seminis vnde semen et dicitur ratio non quia sit ens rationis: sed eo modo quo forma dicitur ratio habentis formam quia est ratio essendi vel substantialiter vel accidentaliter. Semen autem est corpus quod dam naturale imperfectum productum a seminante non propter seipsum sed propter aliud ens perfectius mediam te semine producendum vel hundum seu adquirendum

¶ Dico igitur quod ratio seminalis proprie et stricte accepta nihil aliud est quam forma seminis vnde semen est comcurrens ad potentiam proximam respectu illius cuius dicitur semen vel producti mediate et hoc siue sit forma passi ua et ratio patiendi siue sit actiua et ratio agendi in alterando non dico in generando rationes ergo seminales sunt potentie proxime in seminibus vt habeantur illa respectu quorum dicuntur semina et sunt potentie reducibiles ad actum vertute naturali.

¶ Quod autem ratio semi nalis non sit potentia remota quae est potentia materie prime statim patet quia rationes seminales respectu diuersorum sunt distincte et diuerse et determinate. Infundamento autem nature nihil est distinctum. ita quod potentia materie non distinguitur sicut dictum est supra: sed est eadem distincta respectu omnium sicut et eius essentia quia respectn illius nihil faciunt ad pro positum sed sunt potentie proxime de proximo reducibiles ad actum vel tales quod de proximo secundum ipsas potest haberi productum vel producibile secundum ipsas. Unde sicut diuersorum effectuum et des terminatorum diuerse sunt et deterinate proxine potentie vel propinque sic etiam diuerse rationes seminales.

¶ Sed quod ratio seminalis quando est potentia passiua possit ad actum reduci per agens naturale patet Nam secundum Augustinum nono super Genesim. Deus multa produxit de materia non secundum rationes seminales et ita respectu illorum non fuit ratio seminalis quia potentia illa non potuit ad actum reduci non fuit reducta per agens naturale: sed illam reserua uit sibi deus in actum reducendam supernaturaliter et hoc vel quantum ad effectum in se qui non pratest fieri per naturam sicut resuscitatio mortui in quod non potest tota natura per omnes transmutationes suas nisi posset illud nunero reparare vel quantum ad modum producendi sicut ponit exemplum August. super Iohannem. de conuersione aque in vinum in chana Galilee: que quantum ad effectum non fuit miraculosa quia hoc facit natura omni anno per mutas transmutationes. In vite enim de aqua putre¬ facta facit vinum. Sed quantum ad modum faciendi fuismiraculosa quia subito in quem modum non potest natura pro toto posse suo. Sic igitur patet quid sunt rationes seminales.

¶ Quantum ad secundum dico quod non ponuntur proprie rationes seminales nisi in quia bus ponitur semen et ad generationem quorum est semen necessarium.

¶ Ex quo patet quod non ponuntur nec sunt necessarie in aliqua generatione alicuius inaimati vel alicuius simplicis corporis ex alio simplici corpore vt ignis ex aqua. Semen enim est aliquid nob lius quam aliquod talium corporum cum sit corpus mix tum nec potest per consequens esse aliquid medium ordinatum ad aliquod corpus simplex sicut imperfectum ad perfictum etiam quia generatio corporis simplicis ab alioest immediata nec indiget semine.

¶ Similiter etiam non ponuntur rationes seminales necessarie ad generationem animatorum per putrefactionem quia talia per propagationem et mediante semine non generanttur. Pomuntur ergo solum proprie in generatis per propagatio nem et semine mediante.

¶ Quantum ad tertium dico quod rationes seminales improprie accipiuntur pro potentiis proximis generabilium ex aliquo contemperamento elementorum vel quorumcunque aliorum corporum vel ecundum tale contemparamentum ad quod de proximo natum est sequi tale generatum de proximo et isto modo extendendo nomen ratio seminalis ponitur in generatis per putrefactionem.

¶ Et Augustinus dicit tertio de trinitate illam auctoritatem que allegata est supra in principio questionis ad oppositum et videtur etiam in eodem tertio de trinitate quod rane ille quas fecerunt magi pharaonis et alia fuerunt fata secundum rationes seminales. Nam elementa et actiua passiuis fuerunt approximata ab angelis sub debito temperamento noto ab ipsis quod immediate poterat consequstatim et immediate generatio ranarum vel talium: sed non fuerunt ibi proprie loquendo rationes seminales

¶ Quantum ad quartum dititur quod rationes primordiales sunt rationes actiue inmente artificis secundum quas producit alia et sunt iste imdeo rationes ydeales eo modo quo debet intelligi ydeas esse formas productiuas vel rationes agendi sicut dictum est in primo rationes et concurrunt cum rationibus causalibus Uerum est tamen quod rationes causales conueniunt aliis causis non solum prime cause. Sed rationes primordiales non sed tantum prime cause:

¶ Ronnes verovel potentie obedientiales dicuntur ille secundum quas inmateria vel subiecto aliquo praet fieri a solo deo agente et imperante quicquid non implicat contradictionem fieri in ipso et hoc supernaturaliter vel quantum ad effectum qui non pratet esse nisi a tali causa sicut de gratia in anima vel quantum ad modum sicut est supra de conuersione subita aque in vinum quod non fuit factum secundum rationem se minalem.

¶ Ronnes vero naturales dicuntur quecumque potentie reducibiles ad actum potentes exire inactum naturaliter in materia vel suebiecto virtute agentis naturalis et quantum ad effectum et quantum ad modum.

¶ Ronnes vero seminales bene sunt potentie naturales sed proxime et tales quales dicte sunt supra Ita quod non qualibet rationes naturales sunt seminales licet econuerso saltem in generationibus et generabilibus quorum fosme passnt produci ab agente naturali creato quicquid videtur de aliis. Hec de tertio articulo.

¶ Quantum ad quartum articulum. An scilicet corpus Eue fuit formatus de costaviri secundum rationes seminales. Uidendum est primo. An dei costa viri fuit formatum corpus Eue sine materie alterius actione. Secundo vtrum secundum rationem seminalem.

¶ Quantum ad primum videtur opinio Hugonis et est primo libro de sacramentis parte sexta: quod sine alicuius materie alterius additione. Quod probat quia si fuisset addita extrinseca materia planum est quod portio materie suparaddite fuisset maior quam costa vel materia coste et sic magis deberet dici corpus mulieris formatum de illa extrinseca materia quam de costa quod est falsum. A maiori enim parte debet fieri denominatio sicut dicit. Uidetur ergo quod sine materie extrinsece denominatione vel additione. Et ponit exemplum de panis euan gelicis qui a christo sic fuerunt multiplicati sine materie additione. tamen arguitur coniter sic

¶ Contra istud quia non videtur quod poriomodica materie cuiusmodi est portio coste possit sufficere ad tantum corpus quantum fuit corpus eue sine rarefactione et nisi per rarefactionem. Eadem enim materia non accepit maiorem quantitatem sine additione nisi per rarefactionem quarto phisicorum. Sed si materia coste fuisset rarefacta ad formationem corporis mulieris tunc corpus fuisset valde rarum et multo rarius quam aer vel aqua saltem quod est falsum ergo oportuit quod adderetur materia et hoc vel de nouo creata vel aliunde praexistens assumpta et sic etiam de panibus illis euangelicis. Mugonis responde

¶ Ad argumentutur quod e si illud addimentum fuerit maius secundum quantitatem quam costa tamen denomina tio magis debet fieri a costa quia adiectum non venit in formam mulieris nisi mediante costa sicut ex embrione dicitur magis puer generari quam ex alimento conuerso in embrione licet alimentum sit maius quia alimentum non venit in formam pueri nisi mediente forma embrionis. Aliud exeplum ponitur quod in confectione sanguinis plus apponatur de aqua quam de vino tamen magis dicitur vinum conuerti quam aqua quia aqua non conuertitur in sanguinem nisi prius conuersa in vinum.

¶ Sed ista solutio videtur inconueuiens tunc enim oportuisset quod illa materia addita prius fuisset sub forma coste et tunc costa fuisset tanta quantum et corpus mulieris: sed tunc non fuisset conueniens corpori ade. Nec est probabile quod fuit ita magna costa. aliter vltimo quod vtraque

¶ Dicitur ergoopinio saliari potest

¶ Primo tamen ad saluandum vtramque. Notandum est quod costa illa non fuit de perfectione corporis Ade in se et secundm seipsum sed tantum vt principium alterius sicut semen non est de perfectione generantis vt in se sed vt principium alterius indiuidui ad conseruationem specii ideo fieri potuit quod Adam est vigilante amoueretur ab ipso sine dolore sicut semen diciditur sine dolore immo cum delectatione et quod Adam non fuit imperfectus nec coloboon pus amotionem illius costevel forte si non ptuit amoueri sine dolore propter hoc immisit dominus soporem in Adam ne sentiret dolorem quem sensisset si vigilasset. Certum est tamen mihi quod siue Adam vigilante siue dormiente deus potuit auferre costam non infligendo sed suspendenlo omnem dolorem. ergo opinionem Hugo¬

¶ Ad saluandi nis dicitur quod ila costa non fuit similis sed multum dissimilis aliis costis et potuit esse vel fuisse maior aliis in duplo. Item potuit sine contradictione sub forma illius coste fuisse tantum de materia quia illa extensa per rarefactionem. potuit attingere quantitatem corporis eue et cum hoc habere densitatem conuenientem corpori tali per istum modum. Nam aliquod corpus mixtum equalis quantitatis extensiue cum tanta quantitate terre potest habere in duplo plus de materia terrestri quam terra pura eiusdem quantitatis sicut patet de ferro plumbo vel auro que sunt multo grauiora et ponderosiora licet eiusdem quantitatis cum terra quam terra ipsa et signum huius est quod in eis plus est de materia terrestri. Sicut etiam dicimus quod corpus plus habens de calore plus habet de igne vel natra ignis. igr isto modo potuisset fieri quod costa illa fuisset in duplo vel in triplo maior quam alie et cum hoc habuisset de materia terrestri condensata sub forma sua in duplo vel triplo quam sub eadem quantitate pure terre possunt fieri decem aque. Ita ex vno pugilo coste potuerunt fieri. xx. aque vel. xxx. et ita non videtur impossibile per simile quod illa costa sine materie extrinsece additione potuerit fieri per rarefactionem congruentem corpus eue cum sit probabile cor pus mulieris esse rarius quam corpus viri. Minus enim sunt solida et compacta et magis mollia corpora mulierum vt in pluribus quam virorum. quod iste modus non est proSed dicitur vltra babilis de panibus illis euangelicis. Nam licet essent ordeacei et grossi non tamen sic erant compacti et graues quod in eis esset tanta materia quanta requiritur ad saturitatem. 747 milium hominum nec est probabile quod sub formis eorum tanta fuerit materia. Nam certa est quantitas materie quam nanturaliter perficit tanta forma vel talis forma naturalis quae non videtur fuisse tanta et ideo oportet dicere vt veuquod panes illi fuerunt mltiplicati per additionem materie extrinsece siue de nouo create siue accepte aliunde T saluari potest opinio

¶ Similiter etium alia quod per additionem materie extrinsece non prius conuerse in costam: sed corrupta forma coste vnita fuit materia illa extrinseca cum materia coste et sic de illa formatum est corpus eue.

¶ Et ad argumentum Hugonis decunum quod non oportet semper fieri denominationem a maiori parte sed a costa facta est denominatio in misterium et in ostentionem formationis muliebris de costa siue de latere Ade dormientis et in signum quod sic formaretur eo clesia de latere christi dormientis in cruce quando de latere eius mortui iam et dormientis exiuit sanguis et aqua et fluxerunt sacramenta secundum Augustinum.

¶ De secundo huius articuli Dico quod corpus Eue non fuit formatum de costa Adesecundum rationes seminales proprie accipiendo. Non enim fuit formatum mediante semine. Similiter etiam potentia materie non fuit reducta ad actum ab agente naturaliet secundum nature processum sed modo mirabili et subito fuistotum factum virtute diuina que sola potest faceretali modo. hec de ista questione.

¶ Ad primum principale Dico quod ratio seminalis in semine non est principium actiuum generationis sicut probatum est supra. Sed si est principium actiuum hoc non est nisi alterationis quia alterat materiam vel menstruum secundum aliquam qualitatem et quantum ad hoc semen reducitur ad genus cause efficientis sicut allegatur et antecedenter ad generationem.

¶ Ad secundum dico quod ratio seminalis formaliter accepte est aliud a materia et aliud distinctum ab ipsa quia est aliqua forma quia immo frequenter includit plures formss vnam substantialem quae est forma seminis et alias accidenta les sicut et potentia proxima ipsas includit. Tu dicis forma non est ratio seminalis ad seipsam. Dico quod verum est sed benen ad aliam sequentem de proximo.

¶ Ad tertium dico quod non pari ratione ponendum est aliud in materia de quo fiat forma sicut ratio seminalis: quia illud simpliciter est impossibile et vanum sicut proba tum est supra. Istud autem est necessarium secundum cursum et ordinem nature institutum. Huic enim ordini tota natura astringitur quod quicquid facit faciat secundum rationes seminales proprie vel improprie acceptas secundum Augu.

¶ Ad quartum dicit vnus doctor in fine primeo partis sue quod christus non fuit in Adam nec in lumbis patrum secundum rationem seminalem sed secundum corpulentam substantiam. Et rationem assignat quia materia ministrata a virgine tracta est ab Adam et a parentibus per generationem. Et hanc materiam vocat Augustinus corpulentam substantiam In hoc bene dicit. Sed virtus actiua vel formatiua corporis christi non est tracta ab Adam quia corpus christi non fuit formatum virtute virili seminis et ideo non secundum rationem seminalem descendit christus ab Adam nec fuit in lumbis Abrahe decimatus sicut leui. Nos autem dicit et alii omnes sumus in Adam vtroque quia et materia corporis in nobis tracta est ab Adam et similiter virtus actiua et formatiua corporis nostri que est virtus virilis seminis. istud vltimum dictum: licet de christo

¶ Contra dicat verum tamen ratio sua non valet. Nam sicut dictum est supra et probatum ratio semi nalis non est forma actiua vel productiua seu forma tiua corporis et ideo sua ratio non est bona.

¶ Similiter et non est intelligendum de aliis hominbus quod fuerint in Adam secundum rationem seminalem. Ita quod ratio semina lis eorum fuerit in semine Ade vel in Adam quia ratioseminalis potentia proxima est ad agendum vel patiendum vt de proximo habeatur illud quod habetur ex semine in Adam non fuit potentia proxima respectuhominum nisi solum respectu eorum quos genuit. aliter non ostante quod in mateEt ideo dico ria sint rationes seminales: tamen christus non fuit in lumbis patrum immo nec immateria illa proxima quam ministrauit mater secundum rationem formalem: quia licet in materia illaesset potentia proxima ad formationem corporis ex ipsa non tamen erat reducibilis ad actum virtute agentis naturalis cuiuscumque vel etiam naturaliter vt de ipsa formaretur corpus eo modo quo formatum est puta sine virili semine sed tantum opus est spiritus sancti nec est modus vsitatus nature nec possibilis nature secundum leges et cursus suos visitatos et ideo christus fuit in lumbis patrum aliter quam Leui: quia aliquo modo secundum cor pulentam substantiam non autem secundum rationem seminalem. Leui autem vtroque modo decimatus in Abraham: sed christus in alto tantum

¶ Hoc sufficiat de ista quaetione nisi quod notandum quod sicut dictum est supra non est intelligendum quod ratio seminalis leuifuerit in Abraham formaliter sed vertualiter fuit ibi quia semen et ratio seminalis Leui tracta est ab Abraham et pro tantodicitur Leui fuisse vtroque modo in Abraham et nos in Adam.