Quaestio 3

¶ Questio tertia. Tertio quero utrum creatio vel productio creaturarum de necessitate presupponat productionem diuinarum personarum

Uidetur quod non Illud quod est essentiale in diet uinis prius est quam notionale quia prius est absolutum quam respectiuum. Sed producerecreaturam est aliquid essentiale et commune quia est idem quod velle. Producere vero personam est notionale et respectus vt patet ergo. etc.

¶ Secundo sic. Si cut principium ad principium / ita operatio ad operationem. Sed principium productiuum creature est prius principio productio persone / quia primum est essentiale et perfectio simpliciter secundum verovidetur notionale et respectus igitur. etc.

¶ Tertio sic Si actio productiua creature presupponeret productionem personarum. Sequeretur quod esset trium suppositorum. Cum igitur actiones sint suppositorum et numerentur secundum supposita vti videtur sequitur quod actio productiua creature non esset vna sed tres sicut tria supposita.

¶ Quarto sic Richardus tertio de trinitate dicit quod si tantum esset vna perso na in diuina natura adhuc in ea esset plenitudo sapientie et potentie. Sed hoc posito ipsa posset creare igitur productio creare no de necessitate presupponit productionem personarum.

¶ Quinto sic Si productio creaturarum necessario presupponeret productionem personarum. Sequeretur quod productio creaturarum argueret productionem perso narum et per consequens philosophi qui secundum rationem naturalem posuerunt creationem et productionem creaturarum potuissent naturaliter deuenisse in noticiam productionis diuinarum personarum quod est falsum.

¶ Contra productio creaturarum presupponit de necessitate suum principium. Sed pater et filius et spiritus sanctus sunt vnum principium creature sicut pater et filius vnum principium spiritus sancti secundum Augustinum quinto de trinitate. igitur creatio presupponit personas productas et per consequens productiones ipsarum.

¶ In ista questione sic procedam. Primo inquiram vtrum creatura secundum esseintellectuale et per consequens secundum esse potentiale pre supponat necessario productiones diuinarum per sonarum.

¶ Secundo vtrum creatura secundum esse suum actualis existentie / creatum et productum presupponat necessario productiones diuinarum personarum.

¶ Tertio an supposito quod in diuinis non esset nisi vna persona absoluta sicut posuerunt philosoph et ponunt iudei an posset stare productio crearturarum.

¶ Quantum ad primum articulum secundum vnam opinionem dico sicut dictum est in primo. distinctione. xxxvi. quod creatura non prius habet esse intelligibile quam intellectum sed simul

¶ Secundo quod idem est iudicium de esse possibili et intellecto esse creature sicut dictum est distinctione. 4 2aDictum est enim ibi quod creatura constituitur in esse possibili per intellectum diuinum seu per intellectum eius inquestione secunda illius distinctionis.

¶ Tunc dico quantum ad istum articulum secundum ista quod creatura quantum ad suum esse intelligibile et intellectum et per consequens quam ad suum esse possibile necessario praesupponit productionem diuinarum personarum. Ita quod productio diuinarum personarum est prior natura ipsa creatura secundum esse intel ligibile vel intellectum et per consequens secundum esse possibile.

¶ Hoc probo primo sic. Unaqueque potentia operatiua vel productiua prius habet actum operandi vel operationem seu productionem circa obiectum primarium quam cir ca obiectum secundarium vt patet de se et prius natura si sit obiectum secundarium et extrinsecum et dependens igitur intellectus diuimus prius habet operationes intelligendi circa obiectum suum primarium quod est essentia. et etiam actum producendi verbum quam circa quod cunque obiectum creatum secundarium vel creabile est. Sed in illo priori conicatur natura diuina ipsifilio a patre et spiritui sancto ab vtroque ergo prior est productio istarum personarum quam creature secundum esse intellectum vel possibile.

¶ Secunda ratio prior est habitudo nature diuine ad propria supposita sibi intrinseca quam ad quodcumque extrinsecum et per consequens quam ad creaturam. Sed supposita plura non sunt in natura diuina nisi per productiones. ergo priores sunt productiones diuinarum personarum quam creaturarum in quocumque esse etiam possi bili vel intelligibili seu intellecto.

¶ Tertia ratio Simpliciter necesse esse independens est prius natura ente diminuto et secundum quid. Sed creatura secundum esse possibile vel intellectum seu intelligibile estens diminutum et secundum quid. Quelibet autem diuina productio cum sit idipsum quod deus est simpliciter necesse esse ergo. etc

¶ Quarta ratio est ista quia aut productio diuinam personarum est prior natura ipsa creatura vel quiditate creature secundum esse intellectum vel esse possibile. Aut simul natura aut posterior. Sed non potest esse simul quia vnum est deus et aliud non / productio enim divine persone / deus est qui non potest esse simul natura cum aliqua creatura / nec etiam sunt inuicem correlativa / nec posterior natura per eandem rationem. igitur prior natura. igitur necessario presupponitur a creatura secundum esse intelligibile et intellectum et esse possibile quia de istis idem est iudicium. Eodem modo praet argui / dato quod creatura prius habeat esse intelligibile per essentiam quam per intellectum / per intellectionem secundum aliam opinionem in primo tactam.

¶ Circa quod est aduertendum quod deus et intrinseca omnia eius prior est ordine nature cuiuscumque extrinse ci positi. In in illo autem priori nature completur totus ordo originis diuinarum personarum et producuntur persone divine et pro illo priori Deus nondum intelligit aliquid extrinsecum. Sed personis productis in secundo signo intelliguntur creature ab ipso et habent primo esse possibile et representantur per essentiam diuinam personis iam productis. Non quia persone producte sint rationes causales vel formales intelligendi / sed propter causas praedictas quia intellectus ordine quodam habet suam operationem circa ob¬ lectum primarium et secundarium / et similiter voluntas. Ita quod prius natura circa obiectum primarium quod est essentia quam circa secundarium quod est creatura et in illo priori nature divine persone producuntur / et sic productiones earum necessario praesupponitur productionicreature secundum esse intellectum vel possibile. In secundo autem signo nature intelligit deus creaturam. Et dico quod nullo seruatur ordo originis inter personas diuinas et in intelligendo creaturam / quia dico quod pate prius origine intelligit. Secundo filius. Tertio spiritus sanctus / quia quod pater intelligat hoc habet a se. Sed quod filius intelligat ho / habet a patre et quod spiritus sanctus intelligat hoc / habet ab vtroque. Et iste ordo in intellectione creature non accipitur ex parte obiecti vel creature intellecte quia obiectum est penitus idem. Nec ex parte intellectus absolute / sed magis ex parte suppositorum intelligentium / quiuorum secudum est a primo et tertium ab vtroque. Secus autem est de intellectione diuinarum personarum in suo priori nature. Pater enim primo secundum originem intelligit seipsum / secundo filium / terton spiritum sanctum. Sed iste ordo non accipitur ex parteintelligentis nec intellectionis sed ex parte obiecto rum cognitorum / puta personarum quarum vna est prima secundum originem / et ideo primo intelligitur. Alia vero est secunda et ideo secundo. Alia est tertia et ideo tertio imtelligitur. Omnes tamen simul et secundum naturam et in eodem signo nature et prius natura quam aliqua creatura.

¶ Ex quibus patet opinio eorum falsa qui dicunt quod prius deus pater intelligit creaturam etiam de quacumque intellectione siue simplici siue dispositiua quam producat personam Similiter etiam quod prius velit amore simplicis complacentie quam producat speitum sanctum apparet esse falsum.

¶ Contra tamen praedicta arguitur dupliciter. Primo sic. Tu dicis quod pater prius intelligit creaturam quam filius Sed in illo priori filius non intelligit nec est. ergo creatura prius habet esse intellectum quam filius sit quia priusquam intelligat. Idem est enim filio intelligere et esse. ergo creatura non praesupponit productionem filii secundum esse inetellectum.

¶ Secundo sic. Illud non praesupponit productionem filii quod conicatur filio a patre quia quod conicatur presupponitur in diuinis illi cui conicetur et productioni per quam communicatur filio a patre quia quod filius intelligat hoc habet a patre sicut quod sit. igitur intellectiocreature non praesupponit productionem filii nec per consequens esse intellectum creature quia simul sunt esse intellectum et intellectio.

¶ Confirmatur quia filio non communicatur intellectio creature nisi per productionem. Sed in illo instanti priori nature in quo completur productio nondum habetur in tellectio secundum te. ergo. etc.

¶ Ad primum dico quod inillo priori nature correspondente omnibus intrinsecis diuinis secundum quod huiusmodi producuntur diuine persone. In signo secundo nature intelligitur creatura et prius origine a patre / sed ex hoc non sequitur quod non a filio. Patrem enim intelligere creaturam prius secundum originem non est patrem intelligereet filium non intelligere sed patrem intelligere a se et filium a patre et ita super falsum curret argumentum.

¶ Ad secundum dico quod pater prius origine habet intellectionem creature quam filius. Non quia habeat ipsam ante productionem filii filio non habete sed quia filio producto pater habet eam a se et filius a patre sicut concreatam sibi / ita quod ibi non est ordo ex perte intelltionis et obiecti sed ex parte suppositorum intel¬ ligentium quorum vnum est ab alio intelligit consequenter ab alio.

¶ Et quando dicis prius est communicatum quam illud cui communicabitur. Dico quod verum est non natura sed origine in diuinis etet non sper sed secundum quod illi cui conicatur est habens ipsum quod commuicatur Unde licet intellectio creature non sit prior filio simpliciter. producto vel productione filii simpliciter / tamen est prior ipso vt intelligens creaturam et hoc in patre quia in patre est a se et in filo a patre et est prior productione filii secundum quid. Puta vt intelligens creati ram licet non productione simpliciter. vt est verbum et deus: et sic patet ad illud quod obiicitur. Et ita dico quod intellectio creature prior est in patre secundum originem quam in filio licet pater non habeat ipsam nisi productofilio quia ipso producto pater habet eam a se et filius a patre sicut recte est de creatione vt dicetur infra.

¶ Si dicas vltra quod creatura prius producitur in esse intelligibili a patre. igitur non potest produci sa filio in eodem esse nisi bis producatur in tali esse quia potentia habens prius origine terminum adequatum quam com municetur alteri non est illi ratio operandi / et ita intel lectus non est in filio ratio constituendi creaturam inesse intellecto vel intelligibili.

¶ Dico quod simul natura et eadem intellectione constituitur creatura in esse intelligibili et intellecto a patre et a filio licet prius prigine a patre quam a filio et ita non bis sed simul.

¶ Dicis vltra de potentia habente terminum adequatum. Dico quod intellectus antequam conicetur filio per productionem simpliciter non habet creaturam pro termineadequato immo nec simpliciter pro termino. Prius enim verbum natura simpliciter producitur et conica tur sibi intellectus.

¶ Secundo vero creatura ab ambobus vel tribus intelligitur. Dicis quod prius origine saltem est terminus potentie intellectiue in patre Dico quod verum est / sed conclusio non est propositum quia iam praeconicatus erat intellectus ordine nature ideo. etc.

¶ Ad confirmationem potest patere ex predictis.

¶ Quantum ad secundum articulum. Est opinio vnius doctoris sextoquolibeto questione tertia. quod philosophi qui non posuerum in deo nisi vnum suppositum absolutum / et per consequens negau runt productiones personarum conquenter circa productinem creaturarum errauerunt. Non enim posuerunt in deo noticiam declaratiuam et dispositiuam expriessam de noticia simplici que quidem noticia declaratiua et dispositiua de fiendo est verbum diuinum productum et filius dei. Nec posuerunt in deo amorem praecedentem et intensiuum seu affectiuum de producendo rem que quidem amor est spiritus sanctus procedens de amore simplicis complacentie rei sed solum posuerunt in deo notciam simplicis intelligentie et amorem simplicis complacentie respectu creaturarum et quia noticia talis et amoretiam necessario cadunt supra creaturas hinc est quod conequenter posuerunt deum agere de necessitate ipsas creaturas sicut necessario intelligit eas noticia simplici et vult eas amore simplicis complacentie sicut est dictum est in primo et in hoc errauerunt.

¶ Sed nos fideles qui ponimus in diuinis verbum productum quasinoticiam et artem patris dispositiuam de fiendis et amirem affectantem de fiendis quae est ipse spiritus sanciquibus deus libere disposuit et vult omnia facere quecunque facit facile possumus vt dicit saluare libetatem et contingentiam creationis et quantum ad effectum et quantum ad perfectionem eius vel modum. Ita quod nec necessario producit creando aliquid nec necessario creat ipsum modo meliori quo potest ex parte effectus vel per fectius sicut potest. Ulterius dicit quod productio intrinseca diunarum personarum necessario secundum causalitati presupponitur productioni creaturarum et per consequens creaturis in esse reali producto vel creato quia noticia simplex et amor rei creande non sunt suficientia nec perfecta principia in deo patre donec perficiantur per noticiam productam dispositiuam que est verbum / et per amorem affectantem productum qui est ipse spiritus sanctus. Sed noticia simplex et amorsunt principia remota productionis creature secundum se accepte / ita quod pater habens filium productum perficit in noticia simplici inquantum talis noticia est principium creature et amor vtriusque per specitum sanctum / et ydee pro quanto spectant ad intellectum paternum secundum se speculatiue sunt et non practice. Sed ad hoc vt sint praeterite necessario expectant vel coexigunt filium productum et spiritum sanctum.

¶ Hoc declarant in nobis rtifex enim habet duplicem noticiam in artificiate vnam in vniuersali et quasi speculatiuam qua absolute in communi cognoscit artificiatum non disponendo ipsum facere. Aliam vero in particulari et practican qua disponit et dictat efficaciter causare illud artificiatum et facere et similiter duplicem amorem. Unum simplicis complacentie quo complacet sibi absolute illud quod apprehensum est per simplicem noticiam non curando adhuc vtrum fiat vel non fiat et alium amen rem affectantem quo vult ipsum efficaciter ponere in re et in effectu volendo et determinando quod fiat. Sic est in de vt dicit et dictum est supra. Et illa simplex noticia ipdeo est noticia essentialis tribus. Noticia vero dispositiua est verbum. Amor etiam simplicis complacetie est amor essentialis. Sed amor affectans et efficax est ipse spiritus sctuns. Sic ergo secundum istum sicut artificiatum in esse producto praesupponit necessario amorem affectantem et noticiam dispositiuam causaliter. Sic creatura in esse producto et creato necessario presui ponit filium et spiritum sanctum et per consequens productones diuinarum personarum. Contra istam positionem ar guo. Et primo quod noticia procedens que est verbum et similiter amor qui est spiritus sctuns non sint nec possit esse rationes producendi aliquid vel creandi ipsi patri et hoc sic. Illud quod est suppositum distinctum ab alio non potest esse sibi ratio operandi. Probatio quia omnis ratio operandi conuenit operanti / vit quo. Sed suppositum non potest alicui conueniret vt quo quia est incommunicabilis et vt quo et vt quod vt dictum est in primo. Sed verbum et spiritus san ctus sunt supposita distincta a patre. ergo non possunt esse sibi ratio vel principium operandi nec mediate nec immediate.

¶ Secundo sic. Illud quo aliquid esse non potest non potest esse sibi ratio agendi vel operandi. Nam omnis ratio operandi dat aliquod esse ipsi operanti sicut calor dat esse calidum calefacienti. et sic de similibus. Sed nec verbum / nec spiritus sanctus sunt ratio essendi aliquid ipsi patri quia pater non est nec sapit sapientia genita secundum Augustinum de trinitate capitulo. 20. ergo. etc.

¶ Trtio sic. Si noticia in patre et amorsunt imper fecti ad producedum creaturam sicut dicit et expectant perfici per verbum et amorem productum. igitur pater vel bum et spiritus sctuns sunt aliquid maius vel perfectius quam pater tantum. Sed hoc est falsum. Tum quia infinito simpliciter nihil est perfectius. Tum quia ho est contra Aus. ergo. etc.

¶ Quarto sic eo quod habet pater / vt producens habet productum vel sibi correlarium et subsistens per se non producit aliquid vt principio productiuo. Sed pashabet filium et specuntum sanctum sicut producens aliud productum subsistens et sicut relatiuum aliud correlatiui non autem sicut formam ergo etc.

¶ Quinto sic quero quid intelligis per sapientiam dispositiuam et amorem affectantem. Aut intelligis aliqua appropriata filioespiritui sancto: aut aliqua eis propria. Si appropata sequitur quod sunt communia / et sic conueniunt patri sicut filio et spiritui sancto quod est contra te. Si propria sequitur quod pater non habens ista / formaliter non est productiuus creature sed solum filius et spiritus sanctus

¶ Sexto Omnis noticia que est filio conicata est a patre. Nec filius addit super illa que conicata sunt a patre nisi respectu originis filiationis ad patrequi non est aliqua noticia formaliter sicut patet. Sed pater prehabet quicquid conicat filio. igitur prior est in patre noticia quelibet quam in filio / et similiter amor et sic pater habet perfectam noticiam et dispositiuam / et similiter perfectum amorem non a filio nec ex filio nec expectat filium / sed potius filius habet eam a patre et similiter de amore affectante.

¶ Septimo sic contra illud quod dicitur quod verbum ponitur ibi ad perficiendum operationem inclinalem vel intellectionem patris quia ratio producendi aliquid secundum operationem vel transeuntem non perficitur pri operatum vel productum vt patet. Calor enim in calefacien te non perficitur per calorem productum. Sed intellectio est ratio in patre gignendi verbum secundum istum doctorem et gignere non est actio manens in gignente quia terminus suus verbum non manet in generante puta in patre sed suppositaliter distinguitur ab ipso. ergo intellectio patris non perficitur per verbum.

¶ Octauo sic Contra illud de ydeis quod sunt speculatiue vt pertinent ad intellectum patris quia est contra Augustinum. 15o. de trinitate vbi dicit de filio dei et patre sic. Ion inquit verbum hoc vere est veritas quia quicquid est in ea scientia de qua genitum est et inipso est quod autem in eo non est nec in ipso esse potest et paulopost. Omienia inquit nouit deus pater in seipso nouit et in filio. Et iterum post Ominia que sunt in eorum scientia vnusquisque eorum plene videt.

¶ Ex quibus ver bis statim appet quod quelibet persona perfectissime nouit omnia et in particulari / et ita ydee non plus sunt pra ctice vel speculatiue in vna quam in alia. Unde dico quod ista positio quasi per omnia est falsa. Quod et dicit philosophos errasse circa creationem rerum ex causa predicta patet falsum. Ita enim est noticia perfecta et dispositi ua et amor affectans et liber in vna persona sicut in tribus. Unde et si per impossibile non esset in deo pluralitas personarum sed vnum tantum suppositum absolutur tamen non deberet negari productio creaturarum sicut dicetur infra in tertio articulo questionis.

¶ Dico ergo aliter de isto articulo quod creatura necessa rio praesupponit productionem psonarum in esse producto sed non causaliter sic quod persone producte sint rationes producendi creaturam ipsam sicut ymaginatur positio pdicta sed per modum alium qui dicetur infra. Quod autem ita sit probo primo sic. Productio contingens et alicuius contingentis praesupponitur de necessitate productionem necessariam et alicuius nocessarii ab eodem principio. Ex quo enim principium est duarum productionum quarum vna est necessaria et alia est contingens et necessaria non potest presupponere contingentem sicut nec ens necessarium potest praesupr ponere contingens / oportet quod econtra contingens praesupponat necessarium. Sed productio creature contingens est et alicuius contingentis. Productio vero diuine persone necessaria est et ab eisdem principiis intellectu scilicet et voluntate igitur. etc.

¶ Secudo sic. Priorest productio alicuius potentie circa obiectum primarium quam secundarium et precipue hoc est verum de obiecto secundario quod constituitur per actum potentiale sicut est creatura. igitur. prior est productio intellectus et voluntatis in deiuinis circa diuinam essentiam que est productio personarum diuinarum quam circa creaturam ergo creatura in esse producto praesupponit productones personarum.

¶ Tertio sic Prior est habitudo nature diuine ad propria supposita quam habitudo ad actum secundum vel ad aliquod extrinsecum / quia habitudo nature ad suppositum pertinet ad esse quod est prius quam operari et actus secundus. Similiter etiam quia est magis necessaria quam habitudo ad extrinsecum contingens et magis intima sibi et proxima et essentialis. Cum igitur persone divine comparentur ad diuinam naturam sicut supposita prius natura habet esse in suppositis illis tribus quam sit principium productiuum creature. ergo creatura in esse producto presupponit personas productas et per consequens productiones ipsarum.

¶ Quarta ratio est specialiter de productione quia creatio presupponit suppositum patris constitutum. Sed suppositum patris constituitur per relationem que est simul natura cum productione passiua verbi. Idem enim est generatio actiua et paternitas et generatio passiua et filiatio ergo productio creature praesupponit productionem verbi.

¶ Sed per quem modum. Dico quod sicut effectus posterior praesupponit priorem ab eodem principio licet non sicut causam suam proprie loquendo. Ita quod creaturarum est principium aliquod absolutum vel plura puta intellectus et voluntas que sunt itaperfecte invna persona sicut intribus et ita perfecta causalitas in vnapersona sicut in tribus. Sed quia principia ista prius natura habent suas operationes et productiones circa ob iectum suum primarium quod est diuina essentia. quam circa obiectum secundarium quod est creatura quod quidem non est obiectum secundarium nisi quia constitutum per tales potentias vel satem non est obiectum simpliciter necessarium sicut diuina essentia circa quod primo habent suas operationes et productiones et in illo priori natura producuntur diuine persone et conicantur eis illud perfectissimum principium et illa principia creature a patre ipsi filio et ab vtroque spiritui sancto anitequam exeant in actum producendi. Hinc est quod productiocreaturarum praesupponit necessario productionem per sonarum sicut productio posterioris effectus natura praesupponit priorem effectum sicut calefacere presupponit illuminare licet vtrumque sit ab eadem cau sa et neutrum sit causa alterius. Sic etiam productio personarum non est causalis respectu productionis creaturarum nisi eo modo quo effectus vel quasi effectus prior habet rationem cause respectu posterioris quia causa non potest in primum nisi prius exeat in primum. In illo autem posteriori natra in qua producitur creatura ptus productionem personarum et creature Dico quod pater prius origine creat quia a se et filius Secundo quia a patre et spiritus sctuns ab vtroque et 3o / et tamen simul natura et eadem creatione. Nec iste ordo accipitur ex paste creationis vel creature / sed ex parte suppositorum creantium quorum secundum est a primo et tertium ab vtroque. Dices contra predicta quod pater creat verboPrimo quia eo pater creat quo dicit / quia dixit et fctansunt. Sed pater dicit verbo secundum August. 19. de cidei. Uerbo tuo tibi coeterno dicis quacumque dicis nec aliter quam dicendo facis.

¶ Secundo quia illo creat patet per quod omnia facta sunt. Sed per verbum omnia facta sunt. Io I. ergo etc.

¶ Tertio quia dicitur in psalmo. Uerbo domini celi firmati sunt etc. Et exponit Gregerius Uerbum enim domini filius est patris etc. Et similes auctoritates plures.

¶ Quarto quia artifexproducit artificiatum sua arte vel principio quo. Sed verbum est ars dei omnipotentis secundum August. go de trinitate ergo. etc.

¶ Ad primum dico sicut dictum est in primo. distin. xxxii. quod dicere non accipitur ibi pro creare vel producere / sed pro manifesta re effectiue. Ita quod sensus est. Pater dicit verbocreaturam I1 declarat creaturam verbo a se producto. Declarat inquit effectiue et declarando racit creaturam non quod declarare sit facere sed concomitatur.

¶ Ad secundum dico quod per verbum omnia facta sunt: non sicut per rationem agendi ipsi patri sed sicut per suppositum creans cum patre. Ita etiam per spiritum sctantum ominafacta sunt et per patrem. Tamen conuenientius dicitur hoc de verbo quam de patre quia verbum est secunda persona et media in trinitate.

¶ Ad tertium per idem de verbo et spiritu sancto. vel aliter potest accipi ibi verbo proimperio domini.

¶ Ad 4m dico quod ars commune nomen est tribus personis diuinis / quelibet enim ars perfectissima creature. Tamen pater est ars non de artefilius ars de arte. Tamen appropriatur verbo propter similitudinem sui modi procedendi per modum intellectus.

¶ Uando dicis quod artifex operatur per suam artem. Uerum est sibi formaliter in existentem et ita pater per suam sapientiam qua formaliter sapit. verbum autem non sic est ars patris sed est ars subsistens producta et suppositaliter a patre distincta. Tali autem arite nullus artifex agit sicut principio quo sicut dictum ergo supra. hec desecundo articulo.

¶ Quantum ad tertium articulum Diceret ille doctor prime opinionis secundi articuli. Quod philosophi et iudei qui non ponunt in deo nisi vnicum suppositum absolutum errant circa productionem creaturarum et quantum ad actum creationis et quantum ad modum necessitatis. Quantum ad actum creationis quia productio personarum causaliter de necessitate supponitur sicut illa per quam habetur ratio formalis proxima et perfecta principii creatiui et ita negando productionem diuinarum personarum consequenter deberent nega re actum creationis quem tamen ipsi concedunt. Quantum ad necessitatem vero dictum est supra quia secundum ipsum tales quo non ponunt in deo nisi vnum suppositum absolutum non ponunt in deo conqunter nisi noticiam simplicem et amorem creaturarum et quia ista sunt nessio in deo etiam respectu creaturarum et hinc est quod ponunt conqueter creaturam deus necessitate produci a deo quod est error.

¶ Sed non videtur mihi ista esse vera. Nam sicut argutum est supra. Principium pductiuum in patre est ita perfectum in tribus nec in aliquo perficitur per verbum vel speantum sctum. Et ideo dico quod creatura nullomodo praesupponit verbum vel specitum sanctum sicut principium quo productiuum nec mediatum nec immediatum nec per consequens productionem verbi vel spiritus sancti ex ista causa. Et ideo dico vltra quod si per impossibile negaretur productiopersonarum et poneretur tantum vnum suppositum absolutum diuinum non deberet negari productio creaturarum esse possi bilis quia illud suppositum vnicum poneretur habere principium creatiuum ita perfectum sicut est modo in tribus et esset suppositum conueniens actioni sicut modo tria supposita ad actionem vel productionem creature non videntur plura requiri ex parte producentis. Et ideo dico quod phlhosoipi et illi qui ponunt vnum suppositum absolutum in natura diuina non debent ex hoc conqueter negare creationem nec ad hoc rotionabiliter patent cogi quia tria supposita nichil perfectionis addunt super vnum: nec per consequens aliquid causalitatis.

¶ Circa quod est aduertendum quod in creaturis si comparetur causa ad duos effectus ordinatos sicut si ponatur ignis calefacere et ignire essentialior est eius conparatio ad vtrumque effectum quam vnius effectus ad alterum propter dependentiam vtriusque ad causam a qua dependent no autem a se inuicem mutuo igitur si per impossibile destruatur ac circumscribatur ille ordo effectuum inter se. Neon propter hoc adhuc negandus est ordo et dependentia vtriui que ad causam quia propter minus impossibile non est concedendum maius impossibile. Nec propter minus neium est negandum magis necessarium.

¶ Unde si ponatur per impossibile ignem non posse calefacere propter hoc non est negandum ipsum ignem posse ignire licet calefacere sit prius et ideo obligans seipsum ad tenendum antecens non est obligatus ad tenendum illud consequens. Non enim tenet illa consequentia. Ignis non potest calefacere. ergo non prtet ignire nisi per hanc propaitionem affirmatiuam. Potens ignire potest calefacere quae ex positione destruitur. igitur propositum applicando. Dico quod in diuinis sunt principia productionis intrinsece personarum et productionis extrinsece creaturarum et habent iste bue productiones ordinem ad eadem principia. Una sicut prior et alia sicut posterior et est magis necessarius ordo vtriusque productionis ad suum principium quam ipsarum adinuicem. Si ergo per impossibile ponatur principium aliquod puta intellectus vel voluntas non principiare primam productionem scilicet intrinsecam et per consequens tollatur ordo productionum ad inuicem non propter hoc negandum est illud principium posse in productionem extrinsecam / quia hoc posito adhuc stat tota ratio perfecti principii respectu productionis extrinsece.

¶ Et io si arguatur. Nulla persona diuina praet aliquid producere ad intra ergo nec ad extra creando. Neganda est consequentia a ponente anteceus quia consequentia non tenet nisi per hanc propoaitionem affirmatiuam. Si aliqua persona diuina prtest creare aliqua potest ad intra personam pro ducere et sic processissent philosophi quia licet viderunt habitudinem effectus ad causam non tamen necessariam habitudinem productionis ad productionem quia nec viderunt productionem intrinsecam in diuinis et licet negarent illam tamen concedebant productionem extrinsecam vel aliquam creationem.

¶ Quantum ad secundum deus necessitate productionis. Patet quod ex hoc non posuerunt philosophi necessitatem creationis. Nec puto quod arguerunt quia negarent productiones intrinsecas diuinarum personarum quia puto quod philosophi bene viderunt hoc et intellexerunt quod ita perfecta et libera vel necessaria est voluntas diuina et scientia dispositiua et amor efficax in vna persona vel supposito quod ponebant sicut in centum milibus si ponerentur sicut nos ponimus ibi tria / et ideo non magis libere vel necessario posuissent creaturam a tribus quam ab vna et dico quod in nullo habet iste doctor intentionem ipsorum et tota sua ymaginatio est falsa. Patet quod ita necessaria est productio diuine persone et persona ipsa producta sicut et producens. Posuerunt enim philosophi necessitatem productionis vel actionis diuine ad extra propter diuinam immutabilitatem non propter suppositi vnitatem. Et ideo dico quod posito in diuinis vnico supposito abso luto stat libertas et contingentia creationis sicut etiam imaginantur et tenent iudei qui licet in deo non ponant nisi vnum suppositum tamen tenent quod voluntarie et libere deus produxit mundum et cum principio durationis. In principio creauit deus caelum et terram etc. Sic igitur de isto articulo dico quod licet productio creaturarum de necessitate presupponat productionem personarum ex causis dictis in secundo articulo. Tamen si per impossibile poneretur vnum suppositum absolutum tantum in natura diuina: et per consequens negaretur productiopersonarum adhuc staret possibilitas creationis et libertas vel contingentia respectu eius in deo. Nec negans productionem illam intrinsecam debet negare creationem vel contingentiam eius sicut declaratum est per predicta in presenti articulo Ad primum principale dico quod ulicet essentialia ad intra sint priora notionalibus tamen essentialia vel communia ad extra sicut est creare non sunt priora sed necessario presupponunt notionalia et personas pro quanto sunt ad extra. Unde licet intelligere et velle sic absolute accepta sint priora notionalibus personalibus non tamen intelligere vel velle creaturam: et vt cadit super ipsam.

¶ Ad secundumde principio dico quod principium est idem vtriusque productionis saltem aliquid essentiale et absolutum. Non autem respectus sicut dictum est in primo. Sed dico quod istud principium prius natura habet suam operatio nem vel productionem circa obiectum primarium quod est essentia quam circa secundarium quod est creatura vt dictum est supra.

¶ Ad tertium dico quod creatio est trium suppositorum sicut vltimo denominatorum et hoc non obstante dico quod non numeratur secundum ista supposita sed magis secundum principium et quia principium est idem in tribus Dico quod ipsa est eadem in tribus et hoc est rationabile quia essentialius et immediatius respicit principium quam suppositum quia non suppositum nisi per principium.

¶ Ad quartum dico quod licet de facto creatio in re presupponat productionem intrinsecam que ponitur in natura diuina secundum fidem. Tamen si per impossibile poneretur vnum suppositum absolutum nichil minus posset creare quia haberet in se plenitudinem sapientie et potentie: sicut habent modo tres persone. Et sicut dicit Richardus. Unde auctoritas est prome.

¶ Ad quintum dico quod si creatio supponeret productionem et personas productas sicut rationes formales agendi sicut disgregare presupponit albedinem vel huiusmodi: tunc per rationem naturalem philo sophi potuissent deuenisse in noticiam trinitatis. Si tamen in aliquam noticiam deuenerunt per rationem naturalem. Sed non sic presupponit creatio prodictionem intrinsecam vt dictum est supra. Sed supposto per fidem quod sit in diuinis productio intrinseca. Oportet quod presuponatur creationi eo modo quo dictum est supra.

¶ Aliter dici potest quod non opor¬ tet quod philosophi deuenissent in hoc propter imbecillitatem intellectus humani. Non enim ad omne naturaliter cognoscibile attigerunt sed multa ipsos latuerunt.