Quaestio 5

¶ Questio quinta

Quinto quaero utrum creatura potuerit creari ab eterno vel vtrum mundus potuerit creari ab eterno.

videtur quod non. Si materia fuisset ab eterno deus non produxisset: nec potuisset producere aliquid ab eterno de ipsa: quia omnis talis productio est mutatio que requirit ne cessario negationem termini producti precedentem in subiecto: et per consequens terminus productus de materia non potest esse eternus. ergo videtur quod deus non potest nec potuerit aliquid creare vel de nichilo producere ab eterno: sicut nec de aliquo.

¶ Secundo sic impossibile est quod idem sit simul secundum durationem ens et non ens: vt patet sed si aliquid potest creari ab eterno simul duratione est et non est non est quidem quia de nichilo: sed etiam est cum hoc quia eternum est ergo etc.

¶ Tertio sic. Omne quod est quando est necesse est esse. ergo similiter quod fuit quando fuit necesse fuit esse: sed eternum semper fuit. ergo semper fuit necesse esse: et sic non potuit non creari: quia nec antequam crearetur quia ante eternum nichil nec dum crearetur vt patet nec post. quia hoc non spectat ad creationem. Similiter etiam deus non potest preterita face re ingenita. si ergo creatura potuit ab eterno creari et ponatur quod creata fuerit ab eterno sequitur quod non potuit non creari et sic deus de necessitate creauit ipsam nec potuit non creare.

¶ Quarto sic sicut anni chilatio est ab entre in non ens. sic creatio a non ente ia ens. quia creatio et annichilatio opponuntur circa eosdem terminos sed illud quod annichilatur non est perpetuum a parte post: sed habet non esse post esse: ergo illud quod creatur non est perpetuum a parte ante sed habet esse post non esse non solum natura: sed duratione sed nihil tale potest esse eternum nec produci ab eterno ergo etc. Contra aut contingit aliquod ens esse ab eterno: aut non contingit. Si aliquod cum illud non sit deus: quia deus est necesse esse: sequitur quod aliquid aliud a deo et illud est creatura: ergo creatura potest esse ab eterno si non contingit aliquod ens esse ab eterno ista negatiuade contingenti non habet nisi duas causas veritatis scilicet quod omne ens est ab eterno de necessitate et sic adhuc creatura est eterna: vel quia de necessitate nullum: et sic deus non est ab eterno quod est falsum. ergo etc.

¶ In ista questione sunt tres modi dicendi: vnus est philosophorum et aliduo theologorum.

¶ Primus est quod mundus quantum ad partes principales et per consequens creatura non solum potuit esse ab eterno: sed etiam fuit de facto. Secundus est quod nec fuit ab eterno nec esse potuit. u

¶ Tertius est quod non fuit ab eterno mundus nec creatura aliqua tamen esse potuit.

¶ Sic ergo procedam Primo tractabo primum modum secundo secundum. tertiotertium: et vltimo ad rationes principales. Quantum ad primum fuit intentio Aristotelis et Commentatoris et Auicenne et algamelis et sequatium suorum quicquidfuerit de mente platonis quod mundus quantum ad partes eius principales puta intellectiuas et celum et materiam primam et species vniuersi etiam generabilium et corruptibilium non dico de indiuiduis ipsorum et motum et tempus est eternus et per consequens mlte creature sunt aeterne de facto.

¶ Ad hoc adducuntur rationes. Primo ex parte dei. Secundo ex parte ipsius mundi vel creature.

¶ Primo sic. A causa antiqua cuius actio est sua substantia non potest procedere effectus nouus quia actio eius non est sine suo effectu. tunc non esset efficax: sed deus est talis causa vt patet. ergo effectus vel mundus ab ipso creatus non potest esse nouus: sed est sibi coeternus

¶ Secundo sic quando aliquid fit de non agente agens non potest fieri sine aliqua mutatione quia a contradi ctorio in contradictorium non est transitus sine mutatione. Si ergo de nouo creat mundum et per consequens de non agente vel creante fit creans oportet quod hoc sit per aliquam mutationem sed non potest dici quod mutatio illa sit in creatura: quia tunc creatio esset mutatio: cuius oppositum dictum est in primo: quia creatio nichil praesupponit de quo igitur in deo: sed hoc est impossibile: quia deus est simpliciter immutabilis et necesse esse ergo etc.

¶ Tertio sic quod agens agat nunc et non statim cum est aut hoc est quia non est sufficiens vel sufficientur potens. Aut quia habet impedimenta sue actionis aut quia expectat tempus oportunum et congruum sue actioni. Primum non habet locum in agente primo quod est omnipotens. Nec secundum patet nec tertium quia tunc determinaretur ex aliquo extrinseco ad agendum sicut dicit commentator. 8. phisicorum. et ageret post motum expectando horam que aduenit per mo¬ tum. Nisi enim determinaretur ex aliquo extrinse co non esset dare rationem quare magis ageret in hac hora quam in illa igitur primum agens non agit creando aliquid de nouo.

¶ Quarto sic. Omne illud quod fit de nouo fit permutationem et de materia vel subiecto hanc habuerunt philosophi pro principio. Sed creatio non est de materia vel subiecto. ergo nichilcreatur de nouo sed quicquid creatur est eternum

¶ Quinto sic voluntas efficax que non potest esse determinata ad duo opposita sed est determinatissima ad alterum necessario producit illud et si est eterma ab eterno producit illud. Sed voluntas diuina non potest esse in determinata vel indifferens ad esse vel non esse creature: quia tunc sicut non potest mutariita non posset determinari ad alteram partem. Est enim ipsa et quicquid est in ipsa necesse esse et purus actus Si dicas quod non est indeterminata ad actum sed ad ob iectum ista non stant simul ergo etc.

¶ Ex parte creaturarum probatur sic. Primo de intelligentiis. Illud quod est necesse esse formaliter est eternum et ab eterno producitur vel creatur sed quelibet intelligentia alia a prima est huiusmodi: quia intelligentia non habet materiam ergo aliquid potest non esse et per consequens non potest non esse et per consequens sequens est necesse esse ergo etc.

¶ Secundo sic de materia prima quod sit eterna quia quod fit de nouo fit dimateria. Sed materia non fit de materia: quia est ingenerabilis et incorruptibilis. Similiter etiam esset pro cessus in infinitum vt deducitur primo phisicorum. ergo etc.

¶ Tertium est de celo. Motus celi estetermus. igitur mobile quod est celum est eternum. consequentia patet. probatur antecedens. 8. phisicorum. quia si motus factus est de nouo hoc est per aliam mutationem vel motum. et sic ante motum est motus in infinitum et per consequens motus est eternus. Similiter etiam patet quod in motu non est dare primum mutatum esse si cut patet. vi. phisicorum. Sed mutatum esse semper continuat partem priorem motus cum posteriori et hoc in infinitum: et ita motus est eternus.

¶ Quarto pro batur hoc de tempore et per idem potest sicut de motuTum quia instans quodlibet est copulatiuum partis prioris ipsius temporis ad posteriorem. Tum quia tem pus presupponitur omni noue factioni. Est enim sactio noua quia est in determinato tempore vel nunc tenporis. Et ita si tempus fieret de nouo tempus necessario presupponeret seipsum. hec est ratio commentatoris. 8. phisicorum. Quod si quis ponat tempus esse factum reuertitur questio super eum. In quo tempore factum est tempus. Si enim de nouo factum est prius non erat. Sed prius non est sine tempore. ergo etc. Tum quia etiam tempus sequitur magnitudinem sicut et motus. Celum autem mobile tale est quod in ipso non est aliquis punctus: nisi copulans partem priorem eum alia. Ita quod in circulo nec est principium nec finis. ergo similiter de instanti in tempore et mutato esse in motu et detempore et motu quod in ipsis non est principium nec finis.

¶ Quinto de speciebus vniuersi quod sunt eterne etiam species corruptibilium probatur quia vniuersum quam tum ad omnia que pertinent ad perfectionem eius est necessarium bonum et maius bonum creatura cum deo quam deus solus: quia in creatura est formaliter aliqua bonitas que non est formaliter in deo. Sed species quaelibet vniuersi partium ad perfectionem eius essentialem quia ad ordinem eius essentialem. ergo est necessaria et deus necessario causat ipsam et communicat necessario ei suam bonitatem sicut et toti vniuerso. Ultimo quod generatio et corruptio sint eterne. Patet quia generatio vnius est corruptio alterius et econuerso. Sed hoc posito. Planum est quod nunquam generatio incepit nec deus sinet nec etiam corruptio. igitur sunt ab eterno.

¶ Iste sunt rationes que adducuntur pro philosophis. Et dicunt aliqui quod Aristoteles putauit se demonstrasse istam conclusionem per aliquas predictarum rationum que tanguntur ab ipso et commentatore suo. 8. phisico. Et hoc videtur probabile si inspiciantur dicta sua et intentio. Primo quia ex ista conclusione probata de eternitate motus processit ad probandum eternitatem primi motoris et actualitatem et immutabilitatem et potentiam infinitam. et in. 8. phisico. et in. 12. methaUnde et in. 12. metha. dicit quod si prime substantie et per consequens omnes substantie sunt corruptibiles et per consequens non eterne sequitur quod omnia essent corruptibilia. Et subdit quod impossibile est motum fieri vel corrumpi. semper enim erat. Sic igitur putaluit se demonstrasse perfectiones primi motoris ex eternitate motus: ita multo fortius eternitatem motus. Nullus enim sensatus plus putat esse certus de conclusione quam de principio.

¶ Alii autem dicunt quod aristoteles non putauit se demonstrasse eternitatem mundi: sed tantum adduxit rationes quas reputauit pro babiles.

¶ Ad hoc mouentur. Tum quia hoc dicit primo thopicorum quod sunt quedam probleumata de quibus ad neutram partem rationem necessariam habemus: et ponit exemplum vt vtrum mundus sit eternus.

¶ Secundo quia probando eternitatem mundi semper adducit testi monia aliorum quod non est demonstrantis sed persua dentis demonstratio enim testibus non eget.

¶ Tum quia tertio hoc dicit expresse Rabi moyses li. 2. ca. 16. vbi dicit sic volo ostendere in hoc capitulo quod aristotees non adduxit demonstrationem super antiquitate mundi et ipse scit quod non habet demonstrationem. Et hoc probat quia sicut dicit in libro de phisico auditu et celi et mundi adducit ad hoc testimonia aliorum

¶ Tum quia non est probabile quod rationes ita debiles et sophisticas reputauerit tantus philosophus si cut demonstrationes.

¶ Sed de hoc dico quicquid sit de intentione aristotelis quod ad neutram partem. Puta quod mundus sit eternus vel non sit possunt adduci de monstrationes. Tum quia propositio contingens est. deus contingentibus autem vt sic non sunt demonstrationes Tum quia mundus vel creatura indifferens est ad esse vel non esse quantum est ex se et potest equaliter vtrique subesse ex diuina voluntate. Tum etiam quia hoc dicit Rabi moyses lib. 2. c. 17. Quicquid dicant loquentes qui putant quod induxerunt demonstrationem de nouitate mundi: tamen non sophisticabo animam meam vevias illorum nominem demonstrationes. Nec pari ratione vias de antiquitate mundi dico. igitur quod nec nonitas mundi nec eternitas possunt demonstratiue onten di nec efficaciter vel demonstratiue impugnari. Sed dico quod habetur a fide et scriptura Genesis I c. Inprincipio creauit deus caelum et terram. Et Io. 17. dicit christus. Clarifica me pater elaritate quam habut apud temetipsum priusquam mundus fieret.

¶ Ex hoc cocludo consequenter. Quod si Aristoteles putauit se demonstrare eternitatem: mundi quod turpiter deceptus fuit et errauit. Unde sue rationes et philosophorum non concludunt. Similiter etiam dico quod illi qui reputant se demonstrare nouitatem mundi probando quod mun¬ dus non potuit esse ab eterno decipiuntur nec demonstrant sicut inferius apparebit.

¶ Ad rationes ergo philosophorum. Respondeo.

¶ Ad primam sumptam ex parte dei dico quod a causa antiqua cuius actio est sua substantia potest esse et produci effectus nouus. Tu dicis. Actionon est sine termino.

¶ Dico quod actio quae est aliquid ab solutum necesse esse cuiusmodi est volitio diuina potest esse sine termino realiter producto precipue quando terminus est contingens sicut in proposito. Unde dico quod deus volitione sua antiqua et eterna producit effectum nouum pro quando vult ipsum producere. Dico quod non est efficax de necessitate nature sed contingenter pro quando vult deus similiter nec necessario peterminata ad effectum sed contingenter. De actione autem productiua que est respectus. Utrum sit vel possit esse sine termino realiter producto. Dictum est in primo quod licet naturaliter non sit sine termino tamen virtute diuina potest esse.

¶ Ad secundum dico quod deus de nominatur vel dicitur de nouo agens propter nouum terminum cognotatum a creatione actiua. Non quia mutetur a negatione actionis ad actionem. sed quia actione eterna creat nouum effectum et ideo non est mutatio aliqua in ipso immo nec in creatura proprie loquendo: sed improprie accipiendo nouitatem pro mutatione.

¶ Ad tertium dico quod nulla causa illarum trium in proposito est. Sed dico quod deus ab eterno non agit licet agere vel creare posset: nisi quia non vult agere ab eterno: sed in tempore et de nouo vult quod creatura producatur nec aliunde sua voluntas determinatur sed a seipsa libere sicut dicetur infra vnde dico quod ratio et imaginatio commentatoris nihil valet

¶ Et si queras causam sue voluntatis quare vult sic. Dico quod queris causam cuius non est causa: quia voluntas dei in hoc est prima causa determinatiua. licet cum aliqua ratione et a proposito.

¶ Ad quar tum de principio philosophorum quod nichil fit de nouo nisi de materia vel subiecto et cum mutatione. dico quod illud primum principium non est verum. Sed dico quod nescirent ipsum demonstratiue impugnare nec ipsi etiam possunt hoc demonstratiue probare.

¶ Ad quintum dico quod voluntas diuina quantum est ex se inquantum est aliquo prior actu suo cadente super creaturam. immoetiam actus ipse secundum se est indifferens vel indistincta ad creaturam fore vel non fore nec determinatur ad alterum nisi ex seipsa a libertate sua nec arguitur ex hoc aliqua mutatio: quia voluntas non est indeterminata sic quod aliquando secundum durationem careat determinatione de fiendo vel non fiendo et postea secundum durationem accedat sibi determinatio de fiendo. tunc enim necessario mutaretur sed ab eterno omnia de terminauit: licet pro eodem instanti eternitatis pro quo determinauit ea potuisset determinasse oppositum diuisim accipiendo sicut dictum est in primo.

¶ Quando dicis quod voluntas determinata est ad actum igitur et ad obiectum. Dico quod ad actum secundum substantiam et secundum quod transit super obiectum diuinum et non vt transit super obiectum secundarium creatum vel creabile est necessario determinata sed contingenter.

¶ Ad primum ex parte creature dico quod intelligentia nulla alia a prima est necesse esse: sed quelibet possibilis est non esse absolute loquendo.

¶ Quando dicis quod non habent materiam. Dico quod verum est: et ideo dico quod non sunt possibiles non esse potentia subiectiua vel alicuius materie vel subiecti inclusi in ipsis quod possit mutari a priuatione ad formam que dat esse vel econuerso sicut corruptibilia et habentia materiam. Sed nichilominus sunt possibiles non esse obiectiue: quia sunt adnichilabiles sicut et fuerunt creabiles.

¶ Ad secundum de materia dico quod illud quod fit de nouo per mutationem fit de materia vel subiecto. Materia autem non fit de nouo per mutationem: et ideo non de alia materia sed de nichilo per creationem.

¶ Ad tertium die co quod motus celi non est eternus. Ad primam probationem. Si non est eternus fit de nouo. Dico quod proprie loquendo nec motus nec mutatio: fiunt sed sunt ipse factiones terminorum et vie in ipsos. Et ideo non oportet licet motus sit nouus vel mutatio quod fiat per alium motum vel mutationem sicut nec oportet de vna parte motus que est modo de nouo cum prius non esset: quia motus non est motus nec actionis actionec sicut subiecti nec sicut termini. 5. phisicorum.

¶ Ad secundam probationem dico quod si esset bona nullus motus esset nouus non solum motus celi. Quando ergo dicis quod in motu non est primum muttatum esse. Dico quod verum est in potentia: quia in quolibet sunt infinita in potentia: sed in actu dico quod est accipere indiuisibile initians et indiuisibile terminans vel aliter dicitur quod mutatum esse secundum impositionem nominis significat indiuisibile continuans motum partem priorem cum posteriore non autem quodlibet indiuisibile motus.

¶ Dices intelligentia semper habet suum optimum finem qui est mouere celum. igitur motus celi est eternus sicut intelligentia. Dico quod nec inteliligentia nec celum sunt eterna.

¶ Secundo dico quod optimus finis intelligentie non est mouere celum.

¶ Tertio dico dato quod esset finis optimus tamen non potest istum finem consequi nisi deo libere agente vel cooperante sibi: et ideo non necessario sor fitur talem finem: sed ex parte potest ipsum sortiri et de nouo.

¶ Ad quartum de tempore dico quod non est eternum. Ad probationem primam dicti argumenti dico quod non oportet quodlibet indiuisibile temporis esse continuatiuum partis ad partem sed potest esse aliquid initiatiuum sicut est de punctis in linea.

¶ Ad secundam dico quod non oportet tempus fieri in alio tempore licet de nouo sed sufficit quod negationi temporis succedat affirmatio et positio temporis sicut nec oportet quod tempus sit in alio tempore.

¶ Ad tertiam probationem dico quod illud prius in quo ponitur non esse temporis vel non est nisi eternitas vel non est nisi prius imaginatum et non est prius temporis sicut etiam dicit Aristoteles quod extra celum nichil est. Sed non oportet arguere ex hoc quod extra celum sit quidam locus positiuus realis. Sic in proposito de tempore et illo priori in quo non erat.

¶ Ad quartam probationem de motu et tempore que sequuntur magnitudinem dico quod pro tanto sequuntur magnitudinem quia secundum continuitatem magnitudinis sunt continua saltem continuitas eorum requirit continuitatem magnitudinis vt videtur sentire philosophus. Sed dico quod secundum circulationem non sequuntur magnitudinem quia tempus et motus non sunt circularia sicut magnitudo sed pro cedit ad modum linee recte in sua successione. Unde non rediit eadem pars motus vel temporis numero si cut eadem pars circuli moti.

¶ Et ideo dico quod in motu vel tempue potest esse et est indiuisibile inicians et aliud indiuisibile terminans. Non autem in circulo in quo non est principium nec finis. Ad quintum de speciebus corruptibilium dico quod non sunt eterne sicut nec indiuidua ipsarum etiam accipiendo ea in tota successione sua. Species enim non habet verum esse reale. nisi indiuiduis.

¶ Quando dicis primo quod immoquia quelibet species est de perfectione vniuersi per se quod est necessarium bonum aliquo modo et necessario productum. Dico quod totum vniuersum est nouum nec est necessarium bonum aliquo modo sed contingens et quicquid pertinet ad perfectionem eius nec deus de necessitate communicat suam bonitatem alicui alteri. Qundeo dicis quod immo quia summum bonum est necessarium modo summum bonum est vniuersum cum deo. quia maius bonum quam deus per seipsum. Dico quod deus et creatura non est maius bonum quam deus tantum intensiue. quia infinito nichil maius. Sed bene sunt plura bona extensiueMirabile enim est quod Aristoteles posuerit indiuidua specierum corruptibilia et cum hoc posuerit species esse coaeternas necessarias increatas. Cum tamen species esse non non possint nisi in ipsis indiuiduis secundum ipsum contra platonem. Et in praedicamentis vbi dicit quod destructis primis substantiis impossibile est aliquid aliorum remanere.

¶ Ad vltimum de generatione et corruptione.

¶ Dico quod non sunt eterne. Quando dicis quod vnaprecedit aliam in infinitum: et etiam concomitatur quia generatio vnius est corruptio alterius.

¶ Dico quod licet ita sit in generationibns quas experimur. Non tamen est hoc vniuersaliter necessarium. Si enim ponatur materia vel subiectum dispositum sufficienter ad aliquam formam non habens in se formam contrariam nec incompossibilem. Tunc potest esse generatio vnius sine corruptione alterius sicut generatio lucis sine cor ruptione alicuius quia generans per se non intendit corrumpere sed generare.

¶ praterea etiam dico quod est dare prima productionem rei totalem quam non concomitatur nec precedit aliqua corruptio et ita non fuerunt in eternum: sed de nouo fuit et generatio et corruptio nec concluditur nec essario aliqua eternitas in mundo per istas rationes.

¶ Nota hic quod prima generatio potest concomitari primam corruptionem et sic est status ante et vltima generatio vltimam corruptionem et sic est status in post sicut quando in fine mundi mixta aliqua resoluentur in elementa etc. Et hoc da primo articulo principali.

¶ Quantum ad secundum articulum. Est vna probabilis opinio quod creatura aliqua esse non potuit ab eterno nec creari nec per consequens mundus potest esse vel potuit esse eternus et ita non est eternus. Ad hoc adducuntur multe rationes quas aliqui reputantdemonstrationes. Alique tacte sunt in argumento principaliter ad questionem et alie subscribentur.

¶ Prima est ista. Si creatura vel mundus potest esse ab eterno sequitur quod multitudo actualis infinita sit possibilis. Sed hoc est impossibile et falsumer. 3. phisic. ergo etc. Probatio consequentie quia si creatura potest esse ab aeterno. Ponatur quod hoc sit ab aetrno. Planum est quod infinite generationes hominum praecesserunt et per consequens infiniti homines generati et cum anime sint incorruptibiles omnes anime eorum possunt simul manere et per consequens infinite sunt in actu sicut infiniti homines praecesserunt. Tum quia reuo lutiones infinite praecesserunt vel potuerunt precedere et in qualibet reuolutione deus potuit creare vnum apidem: et ipsum conseruare. et tunc possent esse infiniti lapides in actu quare etc.

¶ Secunda ratio est ista impossibile est et implicat contradictionem infinita in actu et in accepto esse pertransiri. Sed si mundus et motus celi potuisset esse ab eterno. Ponatur quod fuerit sequitur quod infiniti dies precesserunt istum diem sicut infinite reuolutiones et sic infinitum in acceptoesse est pertransitum ergo etc.

¶ Tertia ratio est ista Si creatura potuit esse ab eterno deus potuit faco re vnum asinum ab eterno et asinam perfectos et potentes statim ab eterno generare. Tunc ergo si generassent ab eterno asini vsque ad istum nunc generatum. Que ro a te vtrum multitudo asinorum genitorum inter me diorum esset finita vel infinita. Non potest dici quod infinita quia inter determinata extrema non stat mul titudo infinita. Nec finita quia tempus fuit infinitum et ab eterno fuerunt generationes asinorum vel si est funita igitur tempus totius generationis est finitum: et sic non est eternum.

¶ Quarta ratio infinito non potest esse aliquid maius: sed oppositum sequitur si creatura potest vel potuit esse ab eterno quia reuolutio nes solis in suo circulo fuissent infinite. Et planum est quod reuolutiones lune essent plures. Similiter etiam. generationes hominum fuissent infinite. Et planum est quod generationes aliorum animalium fuissent plures. ergo etc.

¶ Quinta ratio. Si fuisset vel fuit possibile creaturam esse ab eterno pari ratione et reuolutiones celi et sic dies infinitos fuisse preteritos in ad cepto esse. Sed hoc est impossibile quia omne preteritum aliquando fuit futurum. Sed nunquam fuit futurum infinitum in actu et in accepto esse quia omne futurum aliquando incepit. ergo etc.

¶ Sexta ratio. Creatura aut in aliquo instanti determinato creatur aut semper Non potest dici quod semper quia tunc esse creature esset in continuo fieri et creatio non differret a conseruatio ne que sunt impossibilia ergo in instanti. Sed nullum tale est eternum quia ante illud instans non est ergo etc

¶ Septima ratio est ista. Opposita contradictorie que conueniunt alicui ordine nature nec possunt eidem simul duratione conuenire nec indifferenter vnum ante alterum. Sed quod inest prius natura prius inest duratione et prior est potentia ad illud quam ad aliud. Sed esse et non esse sic se habent respectu creature quod non esse conuenit sibi prius natura quam esse quia non esse conuenit sibi ex se. Esse autem ab alio. ergo prius duratione necessario inest sibi vel conuenit non esse et pripotest non esse quam esse. igitur creatura prius est non ens quam ens nec per consequens potest esse eterna¬

¶ Octaua ratio est ista. Creare dicit et significal accipere totale esse ab alio in diuersitate nature nunc primo quia per hoc differt a conseruari vel conseruatio ne que non dicit nunc primo nec per consequens nouitatem. Sed illud quod in aliquo nunc primo accipit est se de nouo accipit esse nec potest esse eternum vt patet.

¶ Confirmatur hoc quia sicut entitas creata in ratione entitatis minor est quam entitas increata. Ita et quelibet duratio creata in ratione durationis est minor quam eternitas diuina et deficit ab ea. Sed duratio minor eternitate necessario est duratio alicus ius noui et tale quam non est eternum. ergo omne creatum necessario est nouum: nec potest poni eternitas creata sed implicat manifestam contradictionem implicat quod finitum et minus infinito sit infinitum et quod nouum sit eternum. ergo etc.

¶ Adducuntur autem alie rationes ab vno dicente quod supposito vno scilicet quod creatura producatur a deo per liberam ele¬ ctionem sue voluntatis sicut ponit fides intendit demonstrare quod impossibile est creaturam mundi fuisse ab eterno.

¶ Prima est ista. Illud agens quod largitur alicui esse per liberam electionem de nec cessitate preconcipit ipsum sub opposito ipsius esse: quia alias non determinaret illud ad esse nec largire tur sibi illud nisi prius careret illo. Sed deus sic pro duxit mundum determinando ipsum ad esse per liberam electionem. ergo prius intellexit mundum non es se. Prius dico ex parte obiecti. ergo mundus prius fuit non ens in se formaliter quia alias diuine intellectioni subesset falsum. Sed impossibile est quod aliquid tale sit eternum. quia tunc simul duratione esset ens et non ens. ergo etc.

¶ Secunda ratio. In omnielectione in qua voluntas secundum se indeterminata de terminatur ad alteram partem necesse est ipsam tram ire ab opposito in oppositum vel saltem obiectum eius quia hoc non fit sine mutatione sui vel saltem obiecti. Sed voluntas diuina libera erat et indeterminata ad dandum creature esse vel non dandum quia potuit producere mundum vel non producere ex quo libere produxit et nulla mutatio potest esse in ipsa. igitur in obiecto. Puta in creatura est transitus a non esse in esse. Iste autem transitus necessario concernit tempus et nouitatem in creatura. ergo etc.

¶ Tertia ratio de per se formali ratione obiecti ipsius electionis est esse futurum et contingens vt dicitur tertio ethicorum. Sed nullum futurum est vel esse potest eternum secundum quod huiusmodi ergo etc.

¶ Quatta ratio. Aliquid vnum et idem non est simul in potentia ad duo contradictoria vt ambo sibi adquirantur vel vt sub ambobus relinquatur seu vt ambo tollam tur ab ipso quia de quolibet affirmatio vel negatio et de nullo simul. Sed creatura ab eterno fuit possibilis esse igitur ab eterno fuit non ens quia possibilitas ad esse non stat nisi cum negatione ipsius et se fuit. ergo in potentia vt alterum contradictorium scilicet esse sibi adquireretur vel vt sub non esse suo relinqueretur.

¶ Iterum confirmatur quia si deus creasset lapidem ab eterno et postmodum adnichilaret. Aut hoc esset post lapsum temporis finiti et sio totum tempus esset finitum et per consequens non eternum. Aut post lapsum temporis infiniti et sic deus necessario conseruaret lapidem per tempus infinitum Item si tempus esset eternum vel aliquid successiuum tunc partes eius non haberent ordinem ex natura rei quia ordo non est nisi prioris et posterioris vel per comparationem ad extrema seu medium ibi autem nulla esset prima nec per consequens media.

¶ Ad primum isto rum Nullum sequitur inconueniens quia non necessario simpliciter conseruaret deus tempore infinito: sed tantum ex suppositione creationis ab eterno.

¶ Ad se cundum dicendum quod non est ordo positiue sed priuatiue per negationem simultatis et quod ordo finitus requirit extrema non sic infinitus.

¶ Quinta ratio. Si mundus potuit esse ab eterno sicut tu dicis / sequitur quod de necessitate fuerit ab eterno cuius oplositum supponitur per fidem: quia de nouo est. Sed hoc est falsum. ergo etc. Probatio consequentie quia potentia ad eternitatem necessario coniungitur suo actui nec est distans ab actu suo. Da enim oppositum iam non est potentia ad eternitatem: sed ad aliquid nouum seu ad nouitatem et inceptionem propter quod dicitur. 3. phisicorum quod in perpetuis non differt esse et posse. Et potentia infert actum necessario quia indistans est ab actu. Alioquin enim eternum suam potentiam se queretur et ita ante eternum esset aliquid: ergo si mundus potuit esse ab eterno necessario fuit ab eternoquod est contra supposita.

¶ Sexta ratio. Temporale et eternum plus videntur repugnare circa idem actu et potentia quam duo contraria quia non minus quam corruptibile et incorruptibile que differunt plusquam genere. etiam quia duo contraria possunt eidem in esse secundum men suras durationis proportionales. Non sic autem tenporale et eternum. ergo temporale et eternum repugnant sibi inuicem circa idem per contradictionem quia non est maior repugnantia quam inter contraria nisi per contradictionem. igitur contradictionem includit quod aliquid temporale potest esse eternum sicut quod aliquid eternum potest esse nouum. Sed mundus est temporalis et nouus. ergo etc.

¶ Hic est aduertendum quod essentia creature vel creatura est indifferens ad aliqua duo quorum vnum excludit aliud ab ipso pro omni duratione cuius est eternitas et nouitas.

¶ Septima ratio est quia non minus determinant sibi entia proprias durationes intrinsecas quam proprias passiones. ergo non est minus inconueniens quod idem potest esse indifferenter eternum vel temporale quam quod possit esse risibile vel pymnibile: sed hoc est impossibile ergo etc. Cum ergo mundo sit nouus non potuit esse eternus.

¶ Ad loc est auctoritas Damasceni. 2. lib. qui dicit quod creatura non est apta nata esse coeua suo principio quia est de eo quod est non est.

¶ Secunda est Ambrosii in exame ro. Quod maius est inquit in conueniens quam quod creature duratio coniungatur eternitati.

¶ Tertia est Augustini. 8. super Genesim. c. II. Loquens enim de natura diuina incommutabili dicit quod nichil coeuum sibi esse potest. Unde auctoritas est hec quia omnino incommutabilis est natura trinitatis ob hoc ita eternaest vt ei aliquid coeternum esse non possit ergo etc.

¶ Ad hoc etiam est auctoritas Aristotelis est intentio expressa. primo de celo vbi probat quod nullum contingens est eternum sed omne eternum est necessarium. Sic ergo dicunt isti per predicta quod creatura nec fuit nec esse potuit ab eterno vniuersaliter loquendo. Et reputant hoc sufficienter demonstratum et hec de se cundo articulo questionis sufficiat.

¶ Quantum ad tertium articulum sic procedam. Primo inquiram de vno pream bulo. Utrum scilicet creatura prius natura sit non ens quam ens.

¶ Secundo premittendo vnam distinctionem de creatione ostendendo quod creatura vel mundus potuit creari ab eterno. vno modo accipiendo creationem. Alio modo non. Tertio respondebo ad rationes aliorum que posite sunt in secundo articulo

¶ Quantum ad primum est ad uertendum quod Auicenna. 5. metha. et Algamel primo tra ctatu metaphisice sue et multi alii sequaces eorum imhoc ponunt quod creatura necessario prius ordine nature et necessario ordine et immutabili per se habet non esse quam esse et est non ens quam ens.

¶ Prima ratio. Auicenne quia illud prius ordine nature conuenit creature quod conuenit ei ex se quam quod conuenit sibi ex alio sicut etiam ipsam et conuenit primo sibiipsi. Sed non est se in actu conuenit creature ex se. Esse autem conuenit creature ex alio: puta ex agente ergo etc.

¶ Secunda ratio pro ista positione est ista. Deus cum sit causa esse ipsius creature est prius natura ipso esse creature: quia causa naturaliter est prior effectu. Sed in quocumque signo nature vel durationis vnum contradictotum non est oportet ponere reliquum quia non possunt nec simul esse nec simul non esse aliqua simultate. Cum igitur in illo priori nature quo deus est prior creatura ipsum esse creature non sic oportet ponere non esse eius et ita non esse creature est prius natura suo esse.

¶ Tertia ratio prius natura est creatura possibilis et producibilis quam producta et creata in actu vt patet. Sed in illo priori natura non est quia negatioessendi et possibilitas ad esse sunt simul sicut dictum est supra ergo etc.

¶ Quarta ratio est ista. Ista est per se vera et necessaria. Nichil est non ens sicut ista. Nichil est nichil. Sed creatura antequam creetur ante dicit saltem ordine nature est nichil: quia creatur de nichilon ergo etc.

¶ Quinta ratio est quia terminus a quo creationis est prior natura termino ad quem. Sed terminus a quo creationis est non esse creature terminus ad quem est esse creature ergo etc.

¶ Sexta ratio de intentione Aristotelis est quod in omni facto differt / esse et posse et distat posse ab esse et per consequens posuit quod nulum eternum est factum vel creatum saltem de permanentibus quia in eternis non differt esse et posse sicut dicit. iii. phisicorum. Sed si creatum prius natura non esset non ens ita quod non esse eius prius non esset quam esse. Sequeretur quod factum posset esse eternaliter vel eternum nec haperet Aristoteles rationem dicti sui quod in facto differi esse et posse / et posse distat ab esse.

¶ Et confirmatur quia secundum Aristotelem et commentatorem. Omne eternum est necessarium saltem de permanentibus et per consequens est impossibile non esse et per consequens non est possibile et se: quia tunc esset possibile non esse per conuersionem inoppositas qualitates. igitur pro tanto negat Aristoteles. Eternum esse factum quia omne factum est possibile antequam sit: et ita priusquam sit est non ens.

¶ Hec est positio istorum tamen isti sunt bi partiti quia quidam ipsorum dicunt o licet creatura sit non ens prius natura quam ens tamen creature non repugnat esse ab eterno sicut etiam posuit Auicenna.

¶ Et rationem huius assignant aliqui quia nulla contradictio est nec aliquod impossibile quod creatura simul duratione et ab eterno sit non ens a se et ens ab alio puta a caus largiente sibi esse. Alii exponendo Auicennam dicunt quod Auicenna intellexit quod pro tanto non esse creature est prius ordine nature quam esse: quia si creatura sibi relinqueretur esset non ens litcet ab eterno sit ens a causapreueniente dando sibi esse. Et ita possibile fuit apud ipsum quod creatura sit eterna libet isto modo non esse eius praetedat esse.

¶ Alii qui tenent eandem conclusionem dicunt consequenter ad ipsam quod creatura non potest esse eterna. Unde sicut non esse est prius natura: ita dicut quod oportet necessario quod sit prius duratione. Et hoc probant. Sicut in possibile est quod prius et posterius natura quae sunt contradictoria et sibi repugnantia stent simul in aliquo. et conueniant eidem secundum durationem quia oppositum est negatio imi principii.

¶ Sed non esse creature et esse eius sunt contradictoria igitur non poatsent conuenire creature simul secundum durationem. Sed si creatura esset eterna simul conueni rent sibi secundum durationem patet quia vtrumque in aeternitate: ergo etc. igitur oportet necessario quod sicut non esse est prius natura sic est sit prius duratione. Et ista ratio valem contra alios. Et melto probabilius loquuntur isti quam illi Unde contra Auicen. dico quod si posuit ordinem necessarium inter non esse creature et suum esse et per se ordinem immutabilem quod non potuit ponere creaturam ab eterno sed contradixit sibi ipsi sicut et puto quod fecit sequitur enim ex. dicto suo quod idem simul duratione sit et non sit. nec valent expositiones que dantur sibi prima non valet quia creaturam non esse a se non negat creaturam esse et ita non est ad propositum quia lo quimur de non esse creature simpliciter sicut etiam non esse filium a se non est negatio ipsius esse filii simpliciter in diuinis neque filius simpliciter est et in actu: nec potest dici non ens licet non sit a se sed a patre. Non enim cadit ibi negatio super actum essendi sed super modum a se. Non enim vnius quod non sit: sed quod sit licet non a se sed a patre. Sic in proposito. Similiter secunda expositio non valet pro Auicenna quia si pro tanto non esse esset prius quam esse: quia creatura sibi ipsi relicta esset non ens. Tunc sequitur quod accidentaliter quantum est ex se prius sit non ens quam ens: quia potest ab agente preueniri ne vnquam sit non ens sicut etiam potest derelinqui ne sit ens et tunc ratio Auicenne nichil valetet tantum probat de esse quod sit prius sicut de non esse quia non plus creature conuenit ex se non esse quam esse: sed vtrumque ex agente. Nam sicut ex agente praeueniente habet esse ita ex agente dereliquente per possibile vel impossibile habet non esse. Et dico quod magis naturaliter debet dici creature conuenire esse quam non esse ex se formaliter quia primum et si tolleret ratio nem possibilis secundum Auicennam et per consequens rationem creature vt creatura est. Non tamen tolleret esse absolute a creatura sicut non esse tolleret et faceret creaturam impossibilem si conueniret creature ex suo conceptu quidditatiuo vel etiam sicut per se passio eius.

¶ Dico igitur quantum ad hoc quod cum hic loquimur de esse et non esse creature in re et in effectu et neutrum istorum possit esse sine aliqua duratione quod cum creatura ab eterno possit existere sicut dicam infra quod non esse creature necessario ordine quoem voco ordinem nature in proposito qui est ordo extra intellectum et in re non est prius ipso esse creature. Nec oportet quod creatura prius natura sit non ens in effectu et in re quam ens vel etiam econuerso: sed accidentaliter vnumquodque istorum potest immediate et equeprimo conuenire creature ab agente preueniente dam: do sibi esse primo vel delinquente et non dante sibi et se et vtrumque est eque naturale creature quantum est exse. Ad hoc adduco aliquas rationes.

¶ Prima est ista In nullo ordine essentiali et per se necessario primum potest esse secundum vel prius potest esse posterius nec econuerso. Hoc patet in omnibus sed non esse creature idem potest esse prius et posterius ipso esse. Probatio quia creatura postquam non fuit et ita post non et se potest creari et esse et postquam creata est potest adnichilari et non esse et est idem non esse quod prius quia negat idem esse ergo inter esse et non esse creature non est aliquis ordo per se necessarius sed accidentalis simpliciter.

¶ Secunda ratio inter duo oppositapossunt eidem conuenire ex agente et ad que quidam ditas illius est indifferens quantum est ex se nec aliquod eorum est de per se conceptu quidditatiuo eius per consequens nec aliquod eorum sibi determinat non est ordo et sentialis nec per se necessarius in conueniendo illihoc patet. Sed sic est de esse in actu et non esse respectucreature et quidditatis. Ipsa enim quantum est ex se est possibilis esse alias esset impossibilis et possibilis non esse alias esset necesse esse et vtrumque potest sibiconuenire ex agente et neutrum sibi determinat. Nec etiam aliquod istorum est de suo conceptu quidditatiuo quia tunc vel esset impossibilis esse vel necesse esse ergo etc.

¶ Tertia ratio. Si creatura prius necessario esset non ens quam ens ordine nature hoc videretur quia de nichilo. Sed non est necessarium quod creatura producatur de nichilo sed sufficit quod non de aliquo. Productum enim ab alio in diuersitate nature non de aliquo possibiliter non ens est creatura vt patet quia tale ens non potest esse deus. ergo etc.

¶ Quarta ratio. Creatura si prius esset non ens quam ens necessario hoc videretur quia non esse sibi conuenit ex se Sed hoc est falsum. Primo quia sicut esse non conuenit sibi ex se: ita nec non esse. Sed vtrumque ab agente per sui presentiam vel per sui absentiam et derelictio nem sicut patet. 2. phisicorum quod nauta per sui presentiam est causa salutis et esse nauis sed per sui ab sentiam concurrentibus aliis est causa periclitationis et destructionis ergo etc.

¶ Quinta ratio creaura non fit de nichilo vel non de aliquo nec sicut de subiecto nec sicut de opposito. De subiecto patet. Deus opposito etiam patet quia oppositum non fit de opposito nisi per accidens ratione subiecti cui conuenit oppositum quod non est in proposito. Sed si non esse tius precederet esse. hoc videretur quia fit de nichilo quod tamen non oportet sufficit quod non de aliquo ergo etc.

¶ Ultimo quia illud quod corrumpit et destruit naturam alicuius non conuenit ei ex natura sua nec prius natura necessario quam aliud. Sed non esse destruit et priuat naturam creature et creaturam ipsam ergo etc. Uidetur ergo quod necessario ordine et per se non esse creature non sit prius natura quam esse sed vtrumque indifferenter potest esse primum: et ideo ordo accidentalis est inter ista.

¶ Ex quo concludo sicut apparebit inferius quod non repugnat creaturam esse ab eterno.

¶ Dices adhuc quod immo quia secundum Augustinum ad felicianum. Hec est diffinitio creatureque creatura est facta substantia dei voluntate ex eo quod non est velaliquandofuit. igitur prius est non ens. Dico quod non est deseriptio creature vniuersalis secundum omne illud quod est possibile de creatura sed particularis secundum quod creatura facta est de nouo sicut tenemus eam per fidem et sicut etiam concedebat felicianus ille hereticus contra quem disputauit Augustinus probando quod spi ritus sanctus non est creatura.

¶ Ad primum ergo aliorum dico quod non esse non plus conuenit creature ex se quam esse sicut probatum est supra nec aliquod istorum conuenit sibi ex se sed ex agente sicut dictum est supra.

¶ Ad secundum dico breuiter quod deus est prius natura ipsa creatura sed non oportet quod non esse creature sit necessario priusquam esse ex hoc. Tu dicis. Imillo priori creatura non est. Dico quod esse aliquid prius natura alio eo modo quo dicitur deus prior natura non est vnum illorum esse et reliquum non esse sicut dictum est quia tunc contradictoria simul duratione starent et essent vera sicut etiam prius et poste rius natura possunt simul stare. Sed hoc est vnum esse perfectius alio vel causam eius sicut est in proposito ita quod vtrumque sit sed vnum prius alio quia vnum est ab alio vel est imperfectius alio secundum naturam.

¶ Ex hoc ergo non arguitur quod non esse creature sit. prius suo esse quia deus est prior natura ipso esse creature: quia non est necesse creaturam in illo priori non esse. Posito enim quod creatura semper esset adhuc deus et set prior natura sicut dato quod pater sit prior origine fillo non oportet in illo priori filium non esse sed bene oporteret si esset prior duratione.

¶ Ad tertium dico quod non prius natura et ordine necessario creatura est possibilis quam creata. immoprius potest esse creata quam possibilis loquendo de potentia obiectiua que concomitatur negationem. sui esse. Ita quod indifferenter potest esse ens in actu et primo et per consequens possibilis non esse et post ea non ens in actu et possibilis esse vel econuersoQuando enim non est in actu tunc est possibilis et se quando est in actu. tunc est possibilis non esse.

¶ Ex quo apparet quod vnum argumentum quod faciunt aliqui de potentiis contra eternitatem mundi quod prius conuenit creature non esse quam esse et per consequens potentia non essendi quam essendi. quia qua lis est ordo in actibus talis est in potentiis et econuerso est contra eos quia volunt impugnare eternitatem mundi et ipsi concludunt eternitatem mundiSi enim creature conuenit prius potentia ad non esse de necessitate prius conuenit sibi esse quam non esse Nam potentia obiectiua et actus non stant simul sed semper potentia ad non esse stat cum esse et potentia ad esse stat cum non esse.

¶ Ad quartum dico quod non oportet quod creatura antequam creetur sit nichil licet ita sit de facto sicut tenemus per fidem: sed dico quod potest preueniri ab agente dando sibi esse ab eterno nevnquam sit nichil vel fuerit.

¶ Ad quintum quando dicis quod terminus a quo est prior natura ipso termino ad quem vel in quem. Dico quod verum est aliquo modo accipiendo prius natura secundum processum nature per viam motus et mutationis.

¶ Quando dicis vltra quod nichil est terminus a quo creationis et ita non esse creature est terminus a quo sed esse terminus ad quem.

¶ Dico quod vniuersaliter non oportet sicut nec oportet quod de nihilo fiat aliquid etiam per creationem sed sufficit quod non de aliquo: ita quod non nega tur entitas eius quod fit sed entitas cuiuslibet alterius etiam partis de qua vel de quo ipsum fiat.

¶ Ad sextum de aristotele dico quod si aristoteles sensit quod nul lum eternum est factum loquendo de factione quae est creatio pro tanto: quia esse cuiuslibet facti praecedat non esse necessario quod ipse sensit falsum et nego ipsum tamen non credo quod hoc senserit sicut dictum est supra. Si autem senserit quod nullum eternum permanens est factum per mutationem de subiecto: quia esse cuiuslibet talis vt sic factum est necessario precedit non esse. Dico quod verum sensit et non est contra me: quia non pono creaturam posse esse ab eterneper mutationem sicut dicam intra. Si autem vlterius Aristoteles tenuit viam Auicenne quod omne creatum vel factum ex sua quidditate est possibile esse vel non esse. Tamen ex causa dante sibi necessario esse est necesse esse. tunc non est contra me. quia tunc non esse creature non precedit suum esse. Nec est aliqua contradictio quod aliquid eternum sit creatum et necesse esse. Et cum hoc possibile esse vel non esse quia non est secundum idem. Est enim necesse esse ex causa damte sibi necessario esse sed possibile esse vel non esse exsua quidditate que non est suum esse. Et ita philosophus bene habet quod in omni facto differt posse et esse. Non quia non esse sit prius ipso esse sed sicut dictum est. Quod autem dicit in tertio phisicorum quod inperpetuis non differt esse et posse hoc dicit pro tantoquia in eis non distat potentia ab actu essendi expectans ipsum secundum durationem. sed statim sunt idquod sunt. Non quia in omni perpetuo idem sit posse et esse sic quod esse sit de conceptu quidditatiuo en¬ tis vel essentie cuius est. hoc enim habet locum in solo preuio perpetuo quod est deus secundum Auicennam. Per dem ad confirmationem hoc de primo menbro huius articli¬

¶ Quantum ad secundum monbrum premitto vnam distinctionem de creatione. Uno modo dicitur factio totalis alicuius non de aliquo. Alio modo dicitur factio alicuius de nichilo I post nichil vel postquam fuit nichil. Primo modo sicut dictum est in secunda questione philosophi concesserunt creationem nec creatio isto modo concernit nouitatem in creato: sed ad istam sufficit quod aliquid producatur totaliter ab alio in diuersitate nature non de aliquo nec de alio nec de seipso. Secundo modo creatio includit vel concernit nouitatem: et isto modo tenemus creationem per fidem et deu facto. Tunc dico ad istum articulum quod loquendo de creatione. Primo modo creatura potest creari ab eterno vel potuit et sic mundus. Secundo modo. Quod autem non secundo modo patet quia hoc implicat manifestam contradictionem. quod autem aliquid sit cternum vel sit et aliquando fuerit nichil est contradictio plana sed quod absolute loquendo non repugnat creaturam esse vel creari ab eterno. Probo rationibus secundo autctoritatibus rationibus primo sum ptis ex parte dei. secundo ex parte creature.

¶ Exparte dei arguo sic. Primo agens omnipotens per suum velle non impeditum potest ponere effectum suum quandocumque sibi placet et pro quacunque dura tione potest velle ipsam ponere. Sed deus est tale agens vt patet et potest velle creaturam poni in et se ab eterno quia hoc nullam implicat contradictionem ex parte creature sicut probabo infra ergo etc.

¶ Secundo sic. Non est minus potens et efficax voluntas diuina quam natura sicut nec minus perfecta. Sed si deus produceret creaturam de necessitate nature potuisset eam produxisse ab eterno immo produxisset. igitur voluntate libera potuit eam ab eternon producere quantum est ex parte sui dico.

¶ Tertio sic. Effectus potentie passiue potest esse sibi coeternus vel coeuus sicut patet de toto composito ex materia et forma quod potest esse cdeuum materie. Potest enim deus producere simul duratione materiam cum forma: et per consequens totum compositum. Nec oportet quod materia prius duratione sit informis quam formata sicut patet per Augustinum. ergo similiter effectus omnipotentie divine que est sua voluntas potest esse sibi coeuus et coeternus. Talis autem effectus est creatura ergo etc.

¶ Quanto sic. Si deus quantum est ex parte sua non posset per voluntatem liberam creaturam aliquam producere ab eternom: hoc esset. quia electio est respectu futuri et presupponit oppositum eius quod eligitur in volito sicut dicit vnus sed hoc non impedit: quia hoc non habet locum nisi in electione nostra sequente discursum et deliberatio nem consilii per tempus qui non habet locum in deo vt patet ergo etc.

¶ Secundo probo quod hoc est possibile ex parte creature. Et primo ex parte creature in generali. Prima ratio aliquid esse eternum vel produci ab eternosi est creabile cuius non esse necessario ordine non praecedit suum esse non implicat aliquam contradictionem ex parte eius: et per consequens ex parte eius est possibile. quia hoc posito suum esse potest esse primum non praecedente suo non esse: et hoc posito patet quod est vel fuit ab aeterno. Sed non esse creature necessario non praecedit nec praecessit est ordine nature esse eiusd sicut probatum est supra in primo membro huius articuli. ergo etc.

¶ Secunda ratio ad rationem creati non plus requiritur absolute loquendo sicut dictum est supra nisi quod aliquid totali productione producatur ab aliquo in diuersitate nature possibiliter non esse et sicut deu pendens ab ipso et non de aliquo. Omne enim tale productum creatura est. Nec implicat aliquamcontradictionem. sed omnia ista stant cum eternitate. ergo etc. Minor patet discurrendo per singula.

¶ Tertia ratio. Ex parte illius non est impossibile creari vel produci ab eterno quod se habet contingenter vel indifferenter quantum est ex parte sui ad esse vel non esse. Hoc patet quia sibi primo quantum est ex parte sui non repugnat esse. Sed creatura sicut probatum est supra non determinat sibi ex se alterum istorum sed indifferenter et contingenter se habet ad vtrumque quantum est ex parte sua: ergo ex parte sunon repugnat sibi eternitas.

¶ Quarta ratio quia quod effectus quantum est ex parte sui non potest sibi esse coeuus et coeternus sue cause. hoc non videtur nisi quia productio eius est mutatiua vel nisi quia est effectus successiuus: et ita secundum quamlibet sui partem non potest esse coeuus cause quia nec partes possunt simul coexistere vel existere vel quia necessario presupponit aliquid successiuum. Sed nullum istorum habet locum in proposito saltem de creaturis vt in pluribus: non primum: quia creatio non est actio mutatiua nec productio nec secundum quia multe sunt creature que non sunt successiue sed permanentes. Sim liter etiam quia creatura vt sic in communi acceptanon includit aliquam successionem. Nec tertium quia creatio nihil presupponit. ergo etc.

¶ Tertio probo hoc idem ex parte creature in speciali. Et quia rationes adducte ad probandum hoc de creaturis in communi sufficiunt ad probandum hoc de creaturis permanentibus et de qualibet ipsarum. Probo hoc decreaturis que aliquo modo se habent ad successionem. Et primo de creaturis per essentiam successinis secundum partem et totum cuiusmodi sunt tempus et motus. Primo de tempore quod possit esse eternum quia cuilibet instanti temporis et indiuisibili non repugnat esse initium futuri: et finem preteriti. Probatio quia quodlibet instans temporis est eiusdem rationis cum alio. Sed planum est quod alicui instanti non repugnat hoc quia aliquod instans est initium futuri et finis preteriti. ergo nulli repugnat. Sed hoc posito tem pus potest esse eternum quia hoc posito. omne instans potest esse copulatiuum vel cotinuatiuumet nul lum initiatiuum ergo etc.

¶ Secundo hoc patet ex parte pastium temporis quia sicut alicui parti non repugnat habe re partem temporis. Ita nulli parti temporis hoc repugnat eo quod sunt eiusdem rationis et sic ante quamlibet partem potest esse alia eiusdem quantitatis in infinitum Sed hoc posito tempus potest esse eternum. ergo etc

¶ Tertio hoc idem patet: quia sicut tempus potest perpetuari a parte post: quia post quamlibet partem temporis potest succedere alia sicut post vnam ita vi detur que a parte ante quia ante quamlibet potest precedere alia sicut post vnam quia omnes sunt eiusdem rationis nec est aliqua incompossibilitas in hoc. Eodem modo potest probari de motu quod possit esse eternus quia tempus vel est motus vel non est sine motuvt patet quarto phisicorum. Tunc probo eandem conclusionem de illis que licet sint successiua secundum totum ordinem suum non tamen partes sunt successiue sed vel sunt permanentes vel instantanee sicut est tota successio generationis hominum vel asinorum. Et probo quod generatio hominum vel asinorum in tota successione sua potuit esse eterna: quia sicut non repugnat isti homini esse genitum et habere patrem per aliquam contradictionem ita nec patri suo et sic infinitum: quia omnes sunt eiusdem rationis. Sed hoc positogeneratio hominum potuit esse eterna ergo etc. Hoc etiam patet quia sicut isti homini absolute non repugnat generare et habere filium et hominem genitum post se et similiter illi genito non repugnat generare et sic in infinitum a parte post generatio potest perpetuari: ita nulli homini repugnat generari et habere patrem a parte antem sed hoc posito generatio potuit esse eterna ergo etc. Nec video quod hoc tollat infinitas actualis in accepto esse quia non video quod illa sit impossibilis sicut dictum est in primo. immo magis econuerso videtur quod istud arguat possibilitatem infinitatis actualis.

¶ Iste rationes sufficiant. Adduco autoritates. Prima est Augustini. 6 de tri. c 1 vbi dicit quod candor qui gignitur ab igne atquod diffunditur est illi coeuus et esset coeternus si ignis esset eternus. Hoc idem dicit deimagine virgulti in aqua.

¶ Secunda auctoritas est eius decimo de ciui. dei: c. 30. Adducens opinionem platonicorum aliquorum licet in hoc deuiantium a platone vbi dicit quod si pes ab eterno esset in puluere sper ei subesset vestigium quod tamen a calcante factum nullus dubitaret igitur secundum intentionem Augustini creature vel effectui non repugnat esse coeuum sue cause et coeternum. Cum igitur voluntas dei sit eterna. Dico quod non repugnat creature vel mundo esse vel creari ab eterno vel fuisse sed absolute loquendo hoc fuit possibile verum est quod secunda auctoritas allegata de pede et vestigio non est dictum Augustini ex intentione sed est dictum philosophorum quod ipse repetit. Tamen simile videtur omnino in hoc exemplo et in primis. Quod etiam non includat contra dictionem. Nec sit hoc impossibile videtur dicere ibidem Augustinus. 11 de ciuitate dei. c. 4. Dicit enim quod philosiophi modo quodam vix intelligibili posuerunt mundum eternum. igitur modo intelligibili et per consequens modo possibili non implicante contradictionem licet vix intelligibili. Similiter etiam confirmatur hoc auctoritate philosophi quia methaphisicus considerat quatuor causas sub communiori ratione et nomine quam phisicus: ita quod in plus est efficiens quam mouens vel mutans et per consequens quam largiens esse per motum et mutationem et cum nouitate quia omne nouum reputauit produci per motum et mutationem vel esse motum ipsum vel mutationem. igitur possibile est esse aliquod efficiens et producens vel creans ab eterno. Non curo de ista ratione. Sed ad duas primas auctoritates respondetur quod si ignis et pes essent ab eterno candor et vestigium essent ab eterno non tamen essent facta ab igne nec a pede sed conseruata. Alio modo respondetur quod non est simile de agente naturali et voluntario. Illa autem sunt naturalia: et deus respectucreature est agens voluntarie. Ideo non sunt ad propositum. Prima responsio non valet quia ibi dicitur. Candor ab igne diffusus: et similiter quod nemo dubitaret vestigium a calcante factum.

¶ Secunda responsio etiam non valet: quia uon excludit nisi necessitatem coeuitatis creature ad deum quia voluntas nonnecessario vult nec causat sicut illa sed non excludit possib ilitatem quin possit et ita non excludit quin creatura potest esse ab eterno. ergo aliorum que probant

¶ Ad rationes. quod nundus non potuit et se ab aeterno nec creatura aliqua. Dico quod licet multipiolim respondeatur non habeo pro inconuenienti sed pro conuenienti quod infinitas actualis secundum multitudinem sit possibilis sicut dixi in primo: et ita non est impossibilis pinfinitas actualis animarum nec lapidum et respondet ibad Aristotelem.

¶ Aliter respondetur quod licet infinitihomines praecesserint. non tamen sunt actu anime infinite let. enisint incorruptibiles quia tamen vniuersitas creature limitata est ad finitatem actualem. Oportet quod alique ad nichilentur a deo. licet enim possit quamlibet signatam com seruare. non est tamen infinitas simul non ex impotentia ex parte sui sed ex repugnantia ex parte effectus et creature cui repugnat actualis infinitas per contra dictionem.

¶ Aliter respondetur quod ista ratio particularis est nec concludit vniuersaliter quin multe creature possint esse ab eterno sed quod talis successio incorruptibilium non potest esse ab eterno: quia hoc arguit actualem infinitatem que repugnat creature sicut superficiei finite repugnat infinitas angulorum actualis. Non curo de istis solutionibus sed teneo me cum prima. Sed quid dixisset Aristoteles ad istud argume tum dico quod vel sibi contradixisset in hoc et in negando infinitatem actualem in. 3. phisicorum vel posuisset animas humanas esse corruptibiles cum corpore vel secundum aliquos vnum intellectum omnium hominum sicut posuit suus commentator.

¶ Ad secundam probationem de lapidibus respondetur eodem modo. Alio modo dicitur quod non plus concludit argumentum contra eternitatem mundi quam contra nouitatem quia sicut in toto motu fuerunt in finite reuolutiones. Ita in qualibet die sunt infinita instantia. ergo sicut in illis circulationibus infinitis deus potuit producere infinitos lapides et conseuare: ita in qualibet die quia creat in instanti. Nec valet quod dicitur ad hoc quod circulationes sunt vel fuerunt in actu. Sed instantia sunt in potentia in ipso dieet non in actu quia circulationes non sunt in toto motu: nisi sicut partes eius. Partes autem sunt in toto in potentia nec sunt actu discrete in re sed continuatur sicut partes eiusdem motus numero et ita patet quod non valet. Si enim valet tunc deus in diuersis instantibus eiusdem diei non posset creare duos lapides: sed opoteret quod singuli lapides haberent singulos dies quod est falsum.

¶ Ad secundum dico quod non est impossibile: nec implicat contradictionem infinitos dies fuisse inaccepto esse.

¶ Quando dicis infinitum non potest pertransiri. Concedo et dico quod non fuissent pertransiti quia pertransitum necessario habet terminum initialem et finalem: licet est finitum. Et ideo dico quod licet praecesserunt dies infiniti si mundus ponatur eternus non tamen sunt pertransiti sicut etiam nec infinitum a parte post potest esse pertransitum quia terminum non habet: licet etiam non possit esse totum acceptum in actu et in hoc disconuenit et differt ab infinito a parte ante.

¶ Aliter dicitur concedendo quod omnes illi dies sunt pertransiti: quia sic fuerunt quod nihil manet de ipsis. Eodem modo sicut de vno eorum. Nec est impossibile infinita vel etiam infinitum in actu ante a parte finita tamen vel finitum a parte post pertransitum esse per motum vel processum ab eterno vel eternum. Non autem est hoc possibile per processum vel motum nouum et de nouo incipientem a quacumque parte. Similiter etiam nec a parte post possibile est.

¶ Ad tertium dico quod deus ab eterno potuit creare vnum asinum et vnam asinam. Sed dico quod non potuissent ab eterno generasse quia generatio mutatio est que necessario concernit tempus et nouitatem accipiendo quamlibet vnam signatam. Et dico quod tu habes idemdicere. Tu einm dicis quod quantumcumque deus sit perfectus et eternus: tamen ab eterno non potuit aliquid creare: sed oportet quod expectet durationem quod tamen dictum tuum est falsum quia creatio non est mutatio. Ita etiam dico et veraciter quod asinus ab eterno non potest generare: sed oportet quod expectet durationem per tempus infinitum: et tunc non habebis infinitos asinos inter medios necteipsus infinitum inter istum et illum sed finitos asinos et tempus finitum.

¶ Ad quartum dicitur quod si sol et luna fuissent reuoluti ab aeterno quod reuolutiones vtriufque fuissent infinite a parte ante. et tunc a parte ante reuolutiones solis non fuissent pauciores quam lune. Nec econuerso ille plures sed bene a parte post quia ex illa parte essent finite. Et ratio vtriusque quia infinito non est aliquid maius ex ea parte qua infinitum est finito autem vel etiam infinito ex ea parte qua non est infinitum potest esse aliquid maius sicut etiam sibi potest fieri additiotempus finitum.

¶ Aliter dicitur quod reuolutiones lune non essent plures vel pauciores quia pluralitas vel paucitas maior vel minor non conueniunt nisi multitudini finite. Aliter dicitur quod infinito in actu simpliciter et per omnem modum non est aliquid maius eiusdem rationis sed bene alterius reuolutiones autem ille et iste sunt alterius rationis.

¶ Nota hic quod infinito non est maius in ratione quae infinitum est et ex ea parte quae infinitum est. Infinitum eim in actu est cuius ex ea parte quae infinitum est non est aliquid extra et cui non potest fieri additio. Alioquin terminatum esset vel finitum et non infinitum quod est contradictio. Sed si est aliquod infinitum non simpliciter nec ex omni parte sed ex vna parte infinitum ex alia finitum potest sibi conuenire additio et maioritas vel minoritas ex ea parte qua finitum est.

¶ Dicunt aliqui quod numerus nullus est infinitus simpliciter et ex omni parte quia nullus est in quo quecumque vnitas non possit habere rationem principii et ita nec esse nec intelligi potest aliquis numerus cui non possit fieri additio semper in maius. Sed secus est in continuis siue permanentibus siue successiuis. potest enim aliquid sic infinitum quod sibi non pontaliquid addi nec potest esse maius sicut si poneretur vna linea infinita ex vtraque parte et sicut totum tempus comprehendens totum preteritum possibile et totum futurum et sic de consimilibus.

¶ Ad quintum dicitur sicut ad secundum quod infiniti dies fuissent preteriti non tamen pertransiti vel saltem vnus motus continuus infinitus in acceptoesse cuius ille circulationes fuissent partes. Et cum dicitur quod omne preteritum aliquando fuit futurum. Dico quod est falsum. Sicut enim non oportet quod omne futurum aliquando sit preteritum: quia alias nichil posset durare in perpetuum. Ita non oportet quod omne preteritum aliquando fuerit futurum.

¶ Ad sextum dico quod creatura potuit creari ab eterno in instanti sed non in instanti temporis determinato et fluente quia omne tale est nouum: sed in instanti manente sicut est instans eui. Et tunc dico quod semper crearetur quam diu esset. Tu dicis. ergo creatio et conseruatio sunt idem. Dico quod in nullo positiuo reali distinguntur sicut inferius apparebit.

¶ Dicis vltra quod esse creature esset in continuo fieri dico quod non sequitur si vocas continuum fieri¬ successionem aliquam sicut nec filius dei licet semper generetur. non tamen est quid successiuum sed est permanens et eternus. Si voces continuum fieri sempecreari et accipere esse ab alio concedo nec est inconueniens: immo est necessarium.

¶ Ad septimum dico quod esse et non esse conuenit ei ex se plusquam esse sicut dictum est supra. et ideo non oportet quod prius duratione. Si militer etiam secundum ipsos adhuc dato quod non esse conueniret creature ex se et prius natura non oporteret quod prius duratione sicut licet secundum ipsos materia prius natura sit in formis quam formata et necessario quod tamen non reputo verum. Non tamen oportet quod prius duratione sit informis quam formata. Alioquin deus non posset producere materiam sub forma quod est fasum.

¶ Ad octauum dico quod creatio vniuersaliter accepta vel creari non dicit accipere esse nunc primonec per consequens de nouo. Nec in hoc differt a conseruationem sicut dicetur infra. Sed bene creatio ad cepta. secundo modo sicut tenemus eam per fidem hoc dicit et importat nouitatem et habitudinem rationis ad non esse precedens. Et ideo dico bene quod loquendo sic de creatione nullum creatum potest esse eternum: sed bene accipiendo creationem pro productione alicuius non de aliquo: sicut eam philosophi concesserunt.

¶ Ad confirmationem dico quod non repugnat nec includit contradictionem quod aliquod creatum sit eternum. Quam do dicis quod duratio creata in ratione durationis minor est quam duratio increata.

¶ Dico quod verum est intemsiue quia id quod est secundum rationem propriam est ens imperfectius quanduratio increata sicut entitas creata imperfectior quam increata sed non sequitur ex hoc quod sit minor extensiue vel quasi I quod minus duret et quod non possit poni ab eterno et coexistere tempori eterno si poneretur quemadmodum et eternitas dei sicut manifeste patet quod non oportet. omne quod est imperfecti alio minus durare quam aliud. Similiter etiam nec durationem imperfectiorem minus durare quam perfectiorem imaginor enim sicut dicetur infra quod res et sua duratio sunt idem. Tamen non curo de hoc quia non facit multum ad propositum.

¶ Ad alias rationes dico quod dato quod mundus sit productus per liberam voluntatem diuinam et contigenter de nouo tamen potuit produciab eterno. Non est enim necessarium ad hoc vt aliquid contingenter se habeat ad aliquid sicut mundus ad esse quod prius duratione fuerit sub opposito illius puta sub non esse sed potest ei eternaliter conuenire sicut esse predestinatum contingentur conueniebat petro et tamen ab eterno.

¶ Ad primum ergo quando dicis quod largiens esse per liberam electionem necessario preintelligit ipsum sub opposito esse et sub non et se.

¶ Dico quod electio libera sequens discursum et monram consilii sicut est in nobis talis est quod datum per talem electionem vel largitum prius non habebatur saltem eomodo quo datur non tamen oportet quod preconcipia tur non haberi. Sed potest aliquis eligere facere hoc vel illud vel dare hoc vel illud dato quod non cogitetipsum cui largitur habere hoc vel illud in deo autem non est electio sequens discursum et moram consilii si est electio eterna volitio alicuius ad finem propter fnem et determinate secundum alteram partem quod fiat vel non fiat et est volitio efficax pro quando placet sibi et quia potest velle quod fiat ab eterno sicut in instanti temporis vel in tempore. Dico quod potest fieri ab eterno. Preterea etiam istud argumentu est contra eos qui ponunt quod an gelus per liberam electionem potuit peccare in primo¬ instanti sue creationis appetendo diuinam equalitatem pro statim vel aliquis aliud. quaere ergo deus in eternitate per veram electionem liberam non potest produce re mundum ab eterno.

¶ Ad secundum dico quod voluntas diuina non est indeterminata aliquando secundum durationem ad quodcumque obiectum suum extrinsecum: sed ab eterno determinata est licet contingenter ad obiecta sua extrinseca volitione effici et ideo non est in ipsa transitus secundum re ab indeterminato ad determinatum. Nec oportet quod in obiecto sit transitus a non esse inesse. Sed sicut voluntas semper et pro toto eterno potest velle ita et creatura potest esse.

¶ Ad tertium dico quod de per se obiecto formali divine volitionis vel electionis qua vult determinate secundum alteram partem fieri vel non fieri aliquid ad finem non est ficturitio sed indifferenter potest respicere praesens vel futurum sed bene obiectumelectionis nostre sequentis discursum et moram consilii quod quidem consilium non est de praesentibus coniter est futurum hoc autem in proposito locum non habet.

¶ Ad quartum dico quod aliquid vnum et idem non est simul in potentia ad duo contradictoria vt sibi conueniant simul et in actu quia hoc est impossibile. Sed dico quod aliter eidem potest actualiter conuenire vnum contradictorium et reliquum in potentia. Sic est in proposito si mundus fuisset ab eterno sibi conuenisset esse in actu ab eterno tamen cum potentia ad non esse sicut quando factus est de nouo sibi conueniebat non esse actu ab eterno tamen cum potentia ad esse.

¶ Ad quintum dico quod licet mundus fuisset ab eterno non fuisset de necessitate ab eterno sed contingenter. Quando dicis quod potentia ad eternitatem est coniuncta suo actui et infert actum suum. Dico quod verum est de potentia ad eternitatem necessariam et qua est necesse esse sicut eternitas diuina sicut dicimus quod deus est et potest esse eternus. Sed dico quod poten tia adeternitatem non infert suum actum nec est coniuncta suo actui necessario verum est quod coniungi potest: et tunc si coniungatur oportet quod actus sit eternus. Si autem ab eterno non coniugitur nunquam coniungitur. Sic igitur imaginandum est quod duratio creature et creatura idem sunt et sicut creatura est contingens ita et duratio eius et sicut c reatura potest esse eterna ita et duratio eius. Et tuncduratio eius diceretur: eternitas quendam participata et contingens. Sed quando creatura est de nouo duratio eius non dicitur eternitas sed dicitur euum vel tempus vel instans. Si enim argumentum istud esset bonum ita posset argui quod illud quod potest esse modo de necessitate est: quia potentia ad esse modo coniuncta est suo actui et infert suum actum ita bean sicut potentia ad eternitatem. et it a bene sequitur quod mundus sit de necessitate si est modo factus et de nouo sicut ab eterno.

¶ Ad sextum dico quod temporale et eternum quae sunt diuersa entia sicut deus et creatura non minus repugnant circa idem quam duo contraria vel quam corruptibile et incorruptibile. Sed dico quod temporale et eternum prout sunt denominationes eiusdem entis possibiles quod quidem ens secundum se est indifferens ad vtrumque sicut probatum est supra non repugnant circa idem sic quin possint eidem inesse non successiue secundum actum sic quod vnum prius insit actu et postea aliud quia hoc est in possibile sed nec simul in actu sed diuisim pro tota duratione sua vel eternum vel temporale. Et tunc si sit tenporale vel nouum nunquam est eternum. Si eternum nunquam nouum et ad vtrumquam diuisim est in potentia quidditas creature et indifferens ex se et ad alterum determinatur ex agente. Non autem simile de contrariis quae possunt eidem successiue in esse secundum actum. Nec de corruptibili et incorruptibili que dicunt substantiam rei et ita sicut vnum et idem non potest esse duesubstantie nec corruptibile et incorruptibile nec simul nec successiue nec coniunctim nec diuisim.

¶ Ad septimum dico quod vnumquodque distinctum est ad suam durationem prout habet eam in effectu et in riEt ideo impossibile est quod in effectu et in re habeat nisi vnam durationem. Puta verum nouam vel eternam et oportet quod sua duratio sit noua vel eterna in actu Sed dico quod non opportet quod secundum se sit determinatum ad alterum sed ex agente determinatur quia vtrunque quantum est ex se potest sibi conuenire non sic subiectum respectu proprie passionis.

¶ Aliter dicitur quod vnunquodque determinatum est ad suam durationem sicut ad seipsam / sed sua duratio non est determinata ad nouitatem vel eternitatem sed indifferens sicut nec ipsummet et ita vtrumque potest sibi inesse quia neutri est propria passio eius.

¶ Ad auctores Ad damascenum respondeo quod creatura secundum ordinationem diuinam o nunc est non apta nata esse coeua suo prinpio I nonn potest esse sibi cdeua de potentia ordinata loquendo quia deus ordinauit ipsam esse nouam. Sed non excludit quin absente secundum diuinam potentiam hoc sit possi bile.

¶ Ad Ambrosium dico quod si intelligatur dictum suum sicut ipsi accipiunt. Ita concludit contra perpetuitatem creature in futurum sicut in preteritum et ideo sic non potest intelligi. Sed intelligi debet quod duratio creature non potest coniungi eterntati sicut aliqui philophi posuerunt quod mundus esset enaliter et non factus a deo Alii quod factus tamen de necessitate nature contra quos disputant ibi.

¶ Ad argu mentum dicefetur quod illa autctoritas determinatiua est et quod totus ille liber super genesim ad litteram inquisitiuus est et non determinatiuus sicut patet per Augustinum in libro retractationum Aliter dici praet is cut dictum est ad primam auctoritatem Damascen. accipiendo creationem sicut est nunc dee facto et tenemus eam per fidem. Sed hoc non sufficit quia non loquitur Augustinus de creari sed de esse. Et ideo potest dici quod verum est de coeterno ipsi deo quod sit a seipso sicut deus et per consequens simpliciter immutabile sicut deus

¶ Ad primum principale dico quod deus potuisset aliquid fecisse de materia eterna ab eterno sed non per mutationem sed per simplicem acceptionem esse totius compositi De materia tamen et ex materia et forma non mediante mutatione quia impossibile est quod productum per mutationem sit eternum sicut dictum est supra.

¶ Si dicas quod montus quiditatiue et essentialiter mutatio est. Unde et mutatio sicut superius diuiditur in mutationem sud cessiuam que est motus et instantaneam vt est generatio ergo non potest esse eternus sicut nec aliquid pemutationem productum. Si enim productum per mutationem non potest esse eternum nec mutatio ipsa.

¶ Respondeo quod non quilibet motus necessario est mutatio sed motus finitus cuius subiectum in re praecessit et priuatio in sdeo praecessit ipsum. Unde et motus eternus non est dicendus mutatio nec omnis motus est inferior ad mutationem. Aliter diceretur sed non curo quod licet motus secundum quamlibet sui partem signabilem non sit eternus sicut nec pars illa quae incipit et terminatur et est mutatio / tame n secundum suam totalittatem successiuam potest esse eternus nec vt sic proprie est mutatio. Ad secundum dico quod non sequitur idem esse simul et non esse sicu dictum est supra quia si creatura fuisset ab eterno num quam fuisset non ens. Tu dicis est facta de nichilo. Dicitur vieliter quod non est necessarium de omni creatio ne sed sufficit quod non de aliquo.

¶ Ad 3m dico quod contingenter fuisset mundus creatus dico quod ab eternoTu dicis quod non potuit non produci falsum est et dico quod pro eterno in quo productum est potuit non produci absolute loquendo et diuisim capiendo.

¶ Dicis quod non quia omne quod est quando est. etc. Dico quod non est necesse nisi necessitate consequenie non autem necessitate ab soluta. Tunc enim petrus de necessitate absoluta esset praedestinatus quia ab eterno. Nec valet quod dicitur ad hoc quod obiectum praedestinationis est futurum sed obiectum creationis eterne est praesens: quia licet obiectum praedestinatorum sit futurum in re et in effectu tame in esse predestinato praesens est et coeternum et tamen ab solute contingens.

¶ Ad quartum dico quod bene concludit quod creatum creatione sicut terminus eam per fidem que est productio alicuius postquam fuit non ens et nichil non potest esse creatum sicut adnihilatum sed non concludit de creatione vielitr accepta secundum quod dicit productionem alicuius non de aliquo. Nec est simile de creatione isto modo et de adnihilatione quia adnihilatio cum sit versio quaedam ore quod habeat terminum in quem aliquo modo eo modo quo negationibus conuenit terminus et iste est negatio esse rei adnihilate. Similiter etiam cum sit realis ore quod habeat terminum aliquem realem et hoc est esse rei et ista non possunt simul saluari in eodem sicut nec contradictoria. Et ideo orea quod alterum puta esse secundum durationem praecedat et non esse sequatur. Sed creationi sufficit quod habeat terminum in quem et realem in actu et hec possunt saluari in eo dem esse rei quod est reale et ponitur in actu per ipsam et ideo non oportet praecedere non esse. Non enim creatio quecunque versio est sed illa tantum que est de non esse ad esse. etc..