Collatio

¶ fratris Ioannis de Bassolis Minorite: Sacre Theologie professoris plani: et exploratoris profundissimi. In Tertium Sententiarum. Collatio. pse est caput corporis ecclesie qui est principi um primogenitus ex mortuis ad Collocenses primo capitulo. Dicebatur in principio ententiarum prosequendo illud thema principium verbo qrum tuorum veritas quod veritas theologica que quasi tota conflatur in quattuor libris sententiarnm circa quattuor versatur principaliter que in libris predictis pertratantur. Primum namque est dignitas diuini generis. Secundum est nouitas diuini operis Tertium caritas diuini federis. Quartum est bonitas diuini muneris. Prima duo pertinent ad primum et secundum. Alia vero duo ad tertium et quartum. duo¬

¶ Expeditis igitur primis budi primo et secundo. Restat dicendum de tertio in hoc tertio libro puta de nouitate diuini federis quod habuit ad genus humanum in sua incarnatione benedicta. fedus diuine miserationis

¶ Hoc autem expremit Apostolus in verbis preassumptis quando dicit de christo verbo in carnato dei filio quod ipse est caput corporis ecclesiem qui est principium primogenitus ex mortuis. Nam secundum hoc dicit istud verbum quod est caput ecclesie nosque membra eius mediator dei et hominum homo christus iesus.

¶ In verbis ergo predictis dico quod Apostolus describit christum verbum dei pronobis incarnatum. Primo quantum ad gradum emimentie principalis cum dicitur. Ipse est caput. Secundo quantum ad nexum amicitie fraternalis vel liperalis cum dicitur corporis ecclesie. Tertio quantum ad actum vel modum influentie virtualis quia est principium. Quarto quantum ad fructum patien tie triumphalis: quia primogenitus ex mortuis. v primo suam presidem

¶ Describit eruo tiam principale sccundo suam liberalem et fraternalem amicitiam. tertio suam virtualem influentiam et quarto suam triumphalem patientiam. Primum probat capitis dignitas. Secundum corporis vnitas. Tertium virtus principii. Quartum fructus supplicii mortalis supple: quia primogenitus ex mortuis quod christus iesus

¶ Dico ergo primo mediator dei et hominum in hoc verbo describitur quantum ad eminentiam principalem. Nam ipse est caput. Sicut enim caput ceteris membris preeminet et superius situa tur. Sic christus omni creature supereminet et ipsi principatur. Ipse est enim caput aureum multotor tius quam ille Nabugodonosor. Ipse est illud caputde quo scriptum est. Lapidem quem reprobauerunt edificantes hic factus est in caput anguli. A domino factum est istud et est mirabile in oculis nostris.

¶ Ubi notantur quattuor que probant ipsius christi principalem eminentiam. Primum est misterium expressiuum vel signatiuum. Secundum est officium excessiuum. Tertium subsidium promotiuum. Et quartum prodigium instructiuum.

¶ Ostenditur ergo christi preeminentia ex misterio probatiuo: quia dicitur. Lapis quem reprobauerunt edificantes. Secundo ex officio excessiuo: quia factus est in caput anguli. Tertio ex subsidio promotiuo: quia a domino factum est istud. Quarto ex prodigio dignatiuo quia est mirabile in oculis nostris.

¶ Dicitur ergo primo lapis non quicunque lapis sed ipse est ladis ille de quo dictum est quod abscisus est lapis de modo te trinitatis sine manibus humane virtutis vel potestatis qui confregit statuam etc. Ipse est lapis ille de quo dicitur. Ecce ponam in syon lapidem electum preciosum et omnis qui crediderit in eum non confundetur. Ipse est lapis ille quem erexit Iacob in titulum fundens oleum desuper. Lapis etiam et ille super caput cherubin de quodicitur quod super caput cherubin est lapis saphirus. Iste est ille lapis primarius eductus a deo de vtero virginali. Educet inquit lapidem primarium et exequabit gratiam gratie eius.

¶ Sed istum lapidem misterialem nescientes virtutem eius reprobauerunt edificantes synagage principes et doctores qui eum edificare debuerunt et sic ab edificio corporis ecclesie defecerunt tanquam illi qui erant per istum lapidem conquassandi cadendo super eos et qui fuit eis lapis offensionis et petra scandali. propter quod etiam dicebat eis predictum verbum etc. De hoc lapide nos idmonet Apostolus petrus. Ad quem inquit accedentes lapidem viuum ab hominibus quidem reprobatum a deo christo electum et honorificatum: etc. Lapis namque viuus est iste. Nam iste est lapis quo deiectus est gigas ille Golias princeps mortis quo infixo in fronte eius cecidit mortuus super terram est lapis electus et a deo honorificatus quia est lapis solidus lapis politus et lapis insculptus: piuinitas enim in ipso sculpta est in materia nostrepumanitatis.

¶ Secundo probatur eius presiden tia vel preeminentia ex officio excessiuo: quia contitutus est in caput anguli. Ecclesia namque quasi quidam angulus in quo secundum duas lineas rectas concurrerunt a principio iudei et gentiles ad christum conuersi. In caput ergo huius anguli factus est christus tanquam pastor et princeps ecclesie in quo iudei et gentiles quasi ediuerso parietes vnirem tur. Unde lapis angularis discrete nominatur sicut de ipso canit ecclesia. Angularis fundamentum lapis Christus missus est qui compage parietis in vtroque nectitur et cetera. Et ipso summo angulari lapide christo iesu et cetera propter quod sibi dicitur. Constituet te dominus deus tuus in cput et non in caudam et eris supra et non subter etipsemet de seipso dicit. Constituet me inquit in caput gentium. Factus est ergo in caput sed in caput anguli: quia ex ipso angulus et ex ipso paxillus et ex ipso arcus prelii. Ex ipso angulus secretorum ex ipso paxillus infirmorum: et ex ipso arcus prelii robustorum. Iste est angulus legis christiane cuius misteria abscondita sunt ab oculis aliorum de quo dictum est quod melius est sedere ilangulo dogmatis quam cum muliere litigiosa cum quacunque alia secta vel doctrina et in domo communi

¶ Tertio probatur eius preeminentia ex subsidio promotiuo a quo promotus est christus in tantam dignitatem. A domino factum est istud. A quo enim potuisset hoc fieri nisi a domino a deo patre et beata trintate: a nullo propter quod dicit dominus pater domino meo filio suo. Sede a dextris meis etc. Sicut Apostolus ad Ephesios 1 Operatus est in christo suscitans eua mortuis et constituens ad dexteram suam in celestibus supra omnem principatum et potestatem et dominationem et virtutem et omne quod nominatur non solum in hoc seculo sed etiam in futuro. A domino ergo summe scientie sum me potentie summe iusticie summe clementie: hoc est bonum subsidium. Uideamus hoc verbum quod factum est quod fecit dominus et ostendit nobis.

¶ Quarto ostenditur eius preeminentia ex prodigio: quia mirabile in oculis nostris. Nonne in christo sunt mirabilia in oculis fidelium: Nonne ipse est totus mirabilis et facies eius plena est gratiarum: Quis sufficit cogitare ista mirabilia quis ea valeat explicare: Nonne mirabile est quod de isto facto conuenerunt et deus et homo mater et virgo quod de ipso conuenerunt fides et ratio: quod supremum vniatur infimo immensum minimo: quod eternum vltimo vt sit simul christus alpha et o. Istud est mirabile excedens facultatem ingenii philosophorun immo et omnium theologorum mirabile quod multi non possunt credere cum narratur eis et tamen mirabile est in ocu lis nostris qui fideles sumus. Reuela ergo deus ocu los meos et considerabo mirabilia tu es enim qui faci mirabilia solus. propter quod optime dicebat ille cecus illuminatus de christo. In hoc mirabile est: quia nescitis vnde sit et aperuit michi oculos. Mirabile est quod ignorant iudei et alii infideles christum mirabilen qui aperit et promptus est aperire oculos cuiuslibet conuersi ad ipsum tanquam caput regitiuum oculorum mentis nostre.

¶ Dicitur ergo primo ipse est caput. Caput inquam tyara pontificali decoratum. Pones tvaram in capite aaron caput corona imperiali venustatum Posuisti in capite eius coronam de lapide precioso In capite eius corona stellarum duodecim. Capungratia spirituali impinguatum et consecratum: quia benedictio eius qui apparuit in rubo super caput vel vel ticem namarei eius: vel impinguasti in oleo caput meum. Caput etiam de torrente hoc mundiali subleuatum et eleuatum. De torrente in via bibit propterea exaltauit caput. Hec de primo principalisecundum principale in quo christus

¶ Sequitui describitur quantum ad nexunamicitie fraternalis vel specialis cum dicitur corporis ecclesie. Est enim nexus huius corporis. Nam sicut in capite connectuntur menbra et ab ipso continetur corpus sic recte corpus ecclesie in christo et a christo propter quod de ipso dicit apostolus ad Ephesios 1 quod deus de¬ dit ipsum caput super omnem ecclesiam que est corpus eius Et ad Collocenses. 2. subdit. Ex quo totum corpus per nexus et coniunctiones subministratum et constructum crescit in augmentum dei.

¶ Ubi tanguntur quatuor que ostendunt vel probant nexum sue amicitie fraternalis liberalis quam habet ad nos exsua incarnatione: habet enim ad nos amicitiam et in nobis complacentiam tanquam noster superior: quia ipsum dedit deus caput supra omnem ecclesiam: quia nobis proximior cognatione quia ecclesia est corpus eius quia nobis intimior affectione ex quo totum corpus per nexus et iuncturas et coniunctiones subministratum et constructum crescit in augmentum dei etc. Quarto quia nobis fecundior donatione: quia ecclesia crescit in ipso in augmentum dei. Est ergo nobis prelatione superior et non prelatus equiuocus vel analogus sicut prius ante suam incarnationem sed prelatus vniuocus de gente nostra et de fratribus nostris suscitatus vniuoce homo nobiscum non tantum deus et communis prelatus supra omnem ecclesiam id est supra totam ecclesiam fidelium suo rum quorumcunque. Caput te constitui in tribubus israel in tribubus israel factus es de quibus dicitur quod Salomon benedixit omni ecclesie israel et significat christum vere pacificum qui toti ecclesie israel fide lium tanquam prelatus benedicit.

¶ Secundo dico quod probatur eius amicitia quia est nobis cognatione proximior: quia nos sumus corpus eius et vnum corpus in ipso prius enim non attinebat nobis corporaliter sed in ista incarnatione benedicta factus est de cognatione nostra. Caro enim et frater noster est. Est ergo ecclesia corpus eius: quia corpus constitutum ex membris eius fidelibus suis corpus inquam ab ipso vegetatum augmentatum ab ipso / gubernatum ab ipso: et ab ipso congregatum de quo corpore dicebat apostolus. Adimpleo ea que desunt passionum christi in carne mea procorpore eius quod est ecclesia ad Ephe. 5. Menbra sumus corporis eius de carneeius et de ossibus eius.

¶ Tertio probatur eius amicitia quia nobis intimior affectione quia corpus istud ab ipso vel per ipsum per nexus et coniunctiones subministratur. Ipse enim intimus nexus huius cor poris: quia in funiculis Adam et in vinculis caritatis traxit et trahit et vnit membra huius corporis. propter nimiam caritatem suam qua dilexit nos deus Datus est ergo nobis membrum huius corporis im vinculum inglutiuum et in nodulum amoris indissolubilem. propter quod dicit Apostolus ad Ephesios quarto. Ueritatem facientes crescamus in illo per omnia qui est caput christus ex quo totum cor pus comparatum et connexum per omnem iuncturam subministrationis secundum operationem in mensuram vniuscuiusque membri augmentum facit in edificationem sui in caritate.

¶ Quarto probatur eius complacentia et amicitia ad nos: quia nobis fecundior donatione crescimus enim in augmentum dei Nam ante incarnationem non habundabant donavirtutum et etiam gratiarum sicut post. Erant enim ante incarnationem dona ista modica et rara: sed modo sunt augmentata et intensiue et extensiue: quia magna et multa. Unde datus est nobis in cumulum et vasculum et loculum omnium gratiarum in aus mentum dei et ad hoc potest accipi medietas vltima auctoritatis premisse resecando eam a tertio mem bro. Ipse est enim in quo omnis edificatio constructa crescit in templum sanctum in domo: quia dictum est quod dabit capiti tuo augmenta gratiarum.

¶ Sequitur tertium principale in quo christus filius dei pro nobis incarnatus describitur quantum ad actum influentie virtualis. quia est principium. Principium enim reale et causale habeinfluere suo principiamento sicut christus. aut verbum dei incarnatum est principium reale et causale nostrum et corporis ecclesie quantum ad totale esse et fabrica eius et non solum ecclesie sed totius creature propter quod dicebat sibi pater in psal. Tecum principium in dievirtutis tue in splendoribus sanctorum ex vtero anteluciferum genui te.

¶ Ubi tanguntur quatuor communia qugo habet cum patre eterno ratione quorum potest nobis influere virtualiter sicut et ipse pater et sicut caput in fluit menbris. habet enim cum patre eandem potestatem. Tecum principium in dievirtutis tue ad influendum nobis efficaciam in exercendo.

¶ Secundo habet cum patre eandem claritatem et veritatem. In splendoribus. sanctorum ad influendum refulgentiam vel sapientiam in sentiendo.

¶ Tertio habet cum patre eandem quidditatem vel entitatem. Ex vtero genui te id est de mea substantia ad influendum permanentiam in subsistendo

¶ Quarto habet cum patre eandem primitatem / ante luciferum ad influendum confidentiam de consequendo vel excellentiam in extollendo.

¶ De primo nota quod bene dicit. Tecum principium quia pater et filius simusunt vnum et idem principium et respectu spiritus san cti et respectu creature sed in die virtutis tue: quia ea dem est virtus vtriusque et ita sicut pater in die virtutis sue: quia in sua eternitate genuit filium ita in die vit tutis filii. Ipse enim christus est dei patris virtus. Nos predicamus christum dei virtutem propter quod sibconuenit esse principium sicut ipse dicit. Io. 8. Si non credideritis quia ego sum moriemini in peccato vestrodicebant ergo ei tu quis es. Dicit eis Iesus principiu qui et loquor eis principium christe principium.

¶ Desecundo dico quod habet cum patre eandem claritatem que quidem claritas est splendor et gloria sanctorum in quo splendere vident omnia et ipsum sicuti est. Unde et divine tres persone sunt quasi tres radii vel splendores vel potius splendor triplex propter quod de christo dicit quod est splendor glorie et figura substantie dei. Un de et sibi dictum est quod ambulabunt gentes in lumine tuo et reges in splendore ortus tui.

¶ De tertio dico quod habet cum patre eandem entitatem vel essentiam: quod de sua substantia impartita indiuisa et vnica genuit eum deus pater sicut dictum est in primo: sed eundem genuit mater ex vtero suo propter quod dicit patur. Si egoqui generationem ceteris tribuo ipse sterilis ero qua si diceret non: sed sicut dicit scriptura. Ex vtero tuo ipsum habebis heredem. Ideo ergo in te confirmatus sum ex vtero potest dicere quilibet nostrum: quia ipse dat nobis permanentiam essendi.

¶ De quarto dico quod habet cum patre eandem primitatem: quia ante luciferum et primogenita ante omnem creaturam quia antequam quicquam faceret a principio etc. Unde et lucifero improperat. Quomodo cecidisti de celo lucifer qui mane orie baris. Non sic sperantes in christo cadent / non. sed cum se consumptos putauerint orientur vt lucifer. Nunquid ergo dicit christus. Producis luciferum in tempore suo: quasi diceret non: sed ego producam: et ideo oportet quod sint ante luciferum.

¶ Hec de tertio in quo notatur eius influentia virtualis cum dicitur quod est princi¬ pium et vere est principium logicum in dirigendo principium phisicum in producendo principium practicum in operando principium speculatiuum in illustrando etc. propter quod tangitur sua influentia virtualis. vbi describit

¶ Sequitur quartum quantum ad fructum sue patientie triumphalis quam habuit pro nobis substinens patienter mortem pro nobis in cruce propter quod recte dicitur primogenitus ex mortuis. Primogentus ex mortuis vocatur recte christus: quia ipse est cuius merito alii ex mortuis suscitantur. Propter quod deuipso dicit Apostolus Io. Apo I. ca. Qui est testis fidelis primogenitus mortuorum et princeps regun terre qui dilexit nos et lauit nos a peccatis nostris in sangvine suo et fecit nos regnum et sacerdotes deo et patri.

¶ Ubi describitur quadruplex fructus patientie triumphalis christi propter quam dicitur primogenitus ex mortuis.

¶ Primus fructus est confirmatio credendorum: quia ipse est testis fidelis eorum quae debemus tenere per fidem. Unde et fidelitas sui testi monii patuit quia ad confirmandum testimonium noue legir mortuus est et passus. Testimonium ergo domini fidele sapientiam prestans paruulis. Testimonia ergo tua domine iesu christe credibilia facta nimis: quia fuerunt testimonia figurarum signaculis designata prophetarum oraculis nunciata et proclamata gratiarum miraculis comprobata.

¶ Tertius fructus est suscitatio defunctorum: quia per mortem suam conuiuificauit nos deo: sed non curo modo sed accipio alium qui fuit / sub iugatio omni mundanorum et principium terrenorum Princeps regum terre. Per mortem enim suam meruit christus sibi mundanum imperium et omne terrenum dominium subiugari et ecclesie christi sicut ad litteram fuit factum tempore Siluestri pape et ideo terribilis est qui aufert spiritum principum terribilis apud reges terre.

¶ Tertius fructus fuit et est expiatio de lictorum et peccatorum. Qui dilexit nos et lauit nos a pctins nostris in sangvine suo. O quale lauachrum in lixiuio sanguinis christi quem effundit in nos habun de dilexit nos. Non enim taliter fecit omni nationi: quia nationi angelorum non fecit sic. Noluit eos redimere sangvine suo precioso. Hec fuit probatica piscina extra hierusalem in quam quicunque ingrederetur saluus fieret a quacumque detineretur infirmitate habens quinque porticus quinque vulnerum christi notabi lium quibus effluxit ille sanguis christi benedictus Unde et omnes christiani lauarunt stolas suas et deatu bauerunt eas in sanguine agni. Agni inquam incontaminati et immaculati christi iesu.

¶ Quartus fructus est consequutio eternorum vel premiorum et fecit nos regnum et sacerdotes. Sicut enim christus est rex et sacerdos sic merito sue triumphalis patientie facit fideles suos reges in celesti regno et sacerdotes in celesti templo ipsis dicitur. Uos estis genus electum non abie ctum regale sacerdotium non seruile gens sancta non fe da populus adquisitionis non perditionis sicut antepassionem christi. Ut virtutes annuncietis eius qui de tenebris peccatorum vocauit vos in admirabile lumen eternorum scilicet gaudiorum et premiorum. Ideo in fine illius auctoritatis Apocalipsis I subiungitur ipsgloria et imperium in secula seculorum. Amen¬