Table of Contents
Commentarius in libros Sententiarum
Liber 1
Praefatio
Prologus
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Liber 2
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctiones 4-5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctiones 21-22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctiones 26-28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctiones 31-32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctiones 40-41
Distinctio 42
Distinctiones 43-44
Liber 3
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctiones 28-30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Liber 4
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctiones 5-6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctiones 18-19
Distinctiones 20-21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27-29
Distinctio 30
Distinctiones 31-32
Distinctiones 33
Distinctiones 34-36
Distinctiones 37-39
Distinctiones 40-42
Distinctiones 43
Distinctiones 44
Distinctiones 45
Distinctiones 46
Distinctiones 47
Distinctiones 48
Distinctiones 49
Distinctiones 50
Quaestio 1
¶ Uidetur quod sit filius adoptiuus Nobilitatis enim est in creatura. puta in homine adoptari in filium dei ergo non debet hoc lnegari a christo
¶ Tertio quia christus dicitur filius naturalis patris propter naturam diuninam acceptam a patre. ergo similiter potest dici filius adoptiuus dei propter gratiam sibi datam a deo et acceptanab ipso.
¶ Tertio videtur quod non sit praedestinatus quia pradestinatio praecedit praedestinatum nec est nisi suppositi. Sed nihil precedit suppositum christi quia christus est diuinum suppositum eternum. ergo etc. primum arguitur per Mginsetunm et au¬
¶ Contra 3m dicit Apostolus ad Romanos primo. Dicit enim quod est praedestinatus filius dei in virtute secundum spiritum sanctificationis. etc.
¶ Quantum ad primum Omnes queniunt cum dicto Apostoli ad Romanos I quod christus est praedestinatus tamen videtur alicui quod non quia aut hoc eso secundum quod homo aut secundum quod deus. Non secundum quod deus quia sic si¬ bi conuenit praedestinare. Non autem predestinari. Nec secundum quod homo quia sic non est persona predestinatio vero non videtur nisi persone. ergo etc.
¶ Secundo sic Quicumque predestinatus absolute loquendo et in sensu diuiso potest vel potuit esse reprobatus vel dam natus sicut dictum est in primo. Sed christus homo non potuit esse reprobatus vel damnatus. ergo etc.
¶ Tertio predestinatio est preordinatio dei ad gloriam et gratiam vel merita quibus illam consequatur. Sed Christus suam gloriam non meruit quia ipsam anteomnem actum meritorium habuit in instanti scilicet sue conceptionis in quo nihil potuit mereri vt videtur. quare etc. Oo non obstantibus. Dico primo quod
¶ Sed hip o christus homo secundum naturam pumanam praedestinatus fuit a deo duplici praedestina tione / vna scilicet ad gloriam et gratiam habendam secundum naturam humanam capacem ipsius et receptiuam et ad tantam gloriam et gratiam quod absolute loquendo est impossibile in aliqua creatura inueniri maiorem et ista praedestinatio eius fuit eiusdem rationis cum predestinatione aliorum hominum sicut et gratia et gloria creata in ipso est eiusdem rationis cum gloria aliorum licet multo sit maior et excedens. Alia vero predestinatio christi secundum naturam humanam et hec fuit preordinatio gratuita dei ad vnionem nature humane christi cum verbo vt idem suppositum esset verus homo et verus dei filius et de ista videtur loqui Apostolus in principio autctoritatis sue qui inquit predestinatus est filius dei in virtute. De alia vero quando subdit secundum spiritum sanctificationis. Et illa predestinatio non fuit eiusdem rationis cum predestinatione aliorum quia nullus alius homo sic est predestinatus.
¶ Secundo dico quod predestinatio christi ad vnionem sue nature cum verbo prior fuit secundum rationem quam predestinatio eius ad gloriam vel gratiam: ita quod prius fuit predestinatus ad hoc vt esset filius dei et vnigenitus quam vt esset sic glorificatus et prima aliquo modo videtur fuisse ratio. et sic magis quam econuerso saltem sicut etiam videtur innuiin auctoritate apostoli ex ordine loquendi qui prede stinatus est filius dei. etc. Et Ioham. primo vidimus gloriam eius quasi vnigeniti a patre et sequitur Plenum gratie et veritatis. quare etc.
¶ Tertio dico quod ista preordinatio ad gloriam est eadem et nature et persone christi sed aliter quia nature vt subiecti receptiui glorie sed persone vt suppositi habentis naturam. Unde et personam denominare potest. Eadem enim factio realis que est nature potest denominare personam quia sicut hec est vera. Natura humanata est preordinata et facta subsistens in per sona diuina: ita hec est vera filius dei preordinatus est fieri homo et factus est homo et eadem ordinatio ne vel factione cum materia ipsa. Sic in propositode predestinatione ad gloriam.
¶ Ultimo dico quod Christus sic est predestinatus quod ipse est primus praedestinatus et scriptus in libro vite sicut principium et caput omnium electorum dei excedens in gloria omnem creaturam.
¶ Ex quo patet quod dato quod hocmo non peccasset nihilominus Christus fuisset et verbum dei carnem assumpsisset et ad effectum pre destinationis attigisset. Sua enim predestinatio non fuit occasionata expectans casum hominis tanquam rationem eius sed prius secundum rationem praedestinatus fuit quam praeuideretur aliquis casus. Sic de isto. quod adducitur dici potest quod
¶ Ad primum christuscundu quod homo vel scundum naturam humanam fuit predestinatus si ly secundum tenea tur specificatiue non reduplicatiue: quia natura humana non fuit ratio sue predestinationis eo modo quo illud quod reduplicatur debet esse ratio inherentie praedicamenti ad subiectum: sed magis ipsa volitio dei gretuita sic preordinauit christum. Sed specificatiue potes accipi ly secundum et potest illa propositio concedi quod Christus secundum quod homo est predestinatus esse filius dei et sic beatus quia natura humana in ipso est subtectum receptiuum vnionis ad verbum et etiam gratie et glorie. Quando dicis predestinatio respicit persionam concedo sed etiam bene naturam vel personam secundum talem naturam quam habet. Et per hoc solutum est ad tertium principale. Quando dicitur vtra quod Christus secundum quod homo non est persona. Dico quod verum est accipiendo ly secundum reduplicatiue quia humanitas non est sibi ratio essendi personam tamen benepotest concedi specificatiue: et tunc est sensus quod christus existens homo est persona sed non est vis de hoc: quia li cet predestinatio persone conueniat non tamen oportet quod illud secundum quod sibi conuenit sit persona. Preterea etiam diceretur quod bene conuenit nature predestinatio non solum persone: natura beatificabilis est non solum persona quia ordinabilis ad tale bonum licet non nisi existens in aliqua persona.
¶ Ad secundum dico quod non habeo proimpossibili quod christus secundum naturam humanam potuerit esse reprobatus vel damnatus: quia non video in hoc contradictionem sicut nec in hoc quod potuit esse prede stinatus non enim fuit necessario praedestinatus.
¶ Ad tertium diceretur quod non oportet predestinatum quemlibet mereri effectum predestinationis puta gloriam: licet de aliquibus ita fuerit ordinatum a deo et hoc praecipue diceretur secundum illos qui ponunt quod christus non potuit mereri in primo instanti in quibus ego non consentio. Uidetur enim michi quod potuit mereri in primoinstanti vel in instanti sue conceptionis sicut et angeli in instanti sue creationis potuerunt mereri vel peccare: quemadmodum dictum est in secundo et ita posset dici quod christus meruit gloriam suam in instanti illo vt videtur et ita predestinatus fuit ad meritum sicut ad effectum. Siautem non dicatur sic: tunc aliter potest dici quod christus non meruit gloriam suam sicut nec vnionem nature humane ad verbum non quia non potuerit aliquid mereri in primo instanti nec oportet quod quilibet predestinatus suam gloriam mereatur praecipue quando ad tantam gloriam ordinatur et in instanti sui esse generandam quia ad hoc non videtur suum proprium meritum suffragari: sed mera gratuitas diuine bonitatis. hec de primo articulo principali. re¬
¶ Quantum ad secundum articulum dicitur communiter cum Magistro et auctortatibus sanctorum in litera quod christus nullo modo de bet dici filius adoptiuus dei.
¶ Prima est ista. Filius naturalis alicuius non potest dici filius eiusdem adoptiuus. Ista enim filia tio et illa sunt incompossibiles sicut patet. Unde et in legibus ciuilibus filius naturalis adoptiuus esse non potest. Sed christus filius est naturalis ipsius dei: ergo etc.
¶ Secunda ratio. Filius adoptiuus non habet ius in hereditate ex genere suo sed ex adoptione tantum. Sed christus ex genere suo ius habet in he¬ reditate dei eoipso quod filius naturalis.
¶ Tertia ratio. Filius adoptiuus fit de non filio filius et ita oportet quod aliquando fuerit filius ire et non filius gratie vel dei. Sed christus nunquam fuit non filius: quia ab instanti sue conceptionis fuit filius dei et per naturam et per gratiam: ergo etc.
¶ Quarta ratio: quia si esset filius adoptiuus esset filius totius trinitatis: et per consequens esset filius suiipsius et filius spiritus sancti quod est supra negatum.
¶ Quinta ratio. In christo non est nisi vnica filiatio realis et naturalis scilicet ad patrem Sed secundum filiationem naturalem non potest esse filius adoptiuus: ergo etc.
¶ Uidetur michi quod ad ista faciliter potest solui vel enim nichil concludunt vel non concludunt nisi quod Christus secundum naturam diuinam secundum quam est filius naturalis non est adoptiuus filius. ergo dico quod christus non est filius
¶ Ad primum adoptiuus de scundum naturam diuinam: quia sic est filius naturalis: quin autem secundum naturam humanam ratio non concludit.
¶ Ad secundum per idem. Christus enim heres est naturalis sicut et filius naturalis. Sed secundum naturam humanam non est heres naturalis nec absolute loquendo habet ius in hereditate nisi ex beneplacito diuine voluntatis.
¶ Ad tertium diceretur quod non oportet hoc licet fiat de lege communi quod filius adoptiuus prius fuerit non filius. Alioquin beata virgo quae non contraxit peccatum originale sed fuit concepta in gratia non fuit vel potuit esse filia dei adoptiua vel etiam Adam si stetisset et in gratia creatus fuisset vel angeli si in gratia fuerunt creati quod non videtur verum. Non enim ratio adoptionis vel aliquid necessarium ad ipsam videtur prius esse filium: immo magis vi deretur impedimentum.
¶ Ad quartum non haberetur pro incouenienti quod Christus esset filius suiipsius vel spiritus sancti non per naturam sed per ado ptionis gratiam et hoc secundum naturam assumptam.
¶ Ad vltimum dico quod maior est falsa: quia in christo sunt due filiationes sicut dictum est supra. Et dico etiam quod per filiationem aliam que est ad matrem dato quod sit in christo non posset dici christus filius dei adoptiuus: sed tantum filius virginis naturalis: sed ratione vniformiter diceretur filius adoptius sicut aliquis alius sanctus adoptatus non per aliquam relationem realem nisi forte ad ipsum adoptantem quam tamen relationem realem non video: quia illud adoptare non est nisi velle diuinum de conferendo gratiam et gloriam que non ponit in obie cto volito aliquam relationem realem vt sic sicut etiam nec aliquis quando adoptat alium in filium causat in ipso aliquam relationem realem: quare etc ergo posse dici quod christus
¶ Dideretui. est filius dei adoptiuus seninaturam humanam secundum quam nullum habet ius in hereditate sed tantum inquantum est a deo acceptatus: et sic infilium adoptatus. Nec impedit quod saltem de congruo secundum naturam humanam vt vnita est verbo habet ius in hereditate quia dignitas de congruo vel congruitas ad perfiniendum hereditatem non impedit adoptionem.
¶ Confirmatur: quia ex generatione naturali virginis nullum habet ius licet concomitetur duratione aliquid ex quo habet ius scilicet gratia sufficit autem illud nec oportet quod prius dura tione sit extraneus sicut patet de angelis beatis et de Adam qui secundum aliquos fuerunt creati in gratia Et de virgine beata que concepta fuit in gratia: et tamen non negantur isti filii adoptiui. Similiter patet quod natura humana christi prius natura fuit vnita quam gratificata et ita prius natura christus fuit non adoptatus: quare etc.
¶ Tertio etiam quia si natura humana christi in instanti sue formationis non fuisset assum pta: et tamen fuisset gratificata substitisset in proprio supposito et illud suppositum fuisset filius non obstante quod prius duratione non fuisset non filius. Si dicas quod oportet quod prius potuerit esse non filius et quod potuerit esse filius ire. christus autem neutrum. Dico quod neu trum requiritur quia adoptare ad amicitiam pertinere vdetur magis quam ad iram et dato quod requireretur. Dico quod vtrumque potuit christo conuenire: quia et potuit assume re naturam non gratam sicut et brutam et potuit contra bere originale et peccare sicut dicetur infra et vtrunqui secundum naturam assumptam: et per consequens poni filius dei adoptiuus.
¶ Quid igitur dicetur ad Magistrun et ad sanctos. Dicetur quod sancti non negauerunt Chritum esse filium adoptiuum: quia hoc sit irrationabile vel falsum: sed quia potuit esse occasio errandi cum nostorio et putandi quod non esset filius naturalis sicut videmus in aliis filiis adoptiuis vel quod non negauerunt hoc inquantum ho sed absolute et sic innuit Magister in litera. Et sic secundum istam viam oporteret dice re quod christus esset filius dei naturalis et filius dei perl gratiam vnionis nature humane ad verbum et etiam pergratiam adoptionis.
¶ Ad primum et secundum principale patet quod concludunt pro ista positione. Si autem teneatur positio Magistri: tunc potest dici ad primum quod in creatura licet sit perfectionis adoptari in filium dei: tamen ista perfectio supplet et arguit imperfectionem istam quod scilicet creature non conuenit esse naturaliter filium dei sicut christo: et ideo non est hoc attribuendum christo sicut nec illa imperfectio.
¶ Ad se cundam diceretur quod non sufficit habere gratiam a deo: sed sic habere quod aliquando non habuerit vel sic etiam quod aliunde vel vndeque non habeat ius in hereditate modo christus habet ius in hereditate quia filius natura lis et semper habuit gratiam: ideo etc.
¶ Ad tertium de predestinatione dico quod non oportet quod predestinatio precedat semper suppositum predestinatu: nec natura nec duratione sed bene quod precedat effectum predestinationis. Puta gloriam ipsam vel gratiam vnionis vel etiam naturam humanam secundum quam predestinatus est christus praecedat dico natura saltem non oportet quod duratione licet de facto modo precedat vtroque modo potuit enim deus assumere hominem ab eterno qui ab eterno fuisset beatus: etc.
On this page