Quaestio 2

¶ Distinctionis Decimequarte Questio Secunda

SEcundo quaero utrum anima christi eodem actu quo videt verbum videat omnia que videt verbum distincte et in actu

¶ Uidetur quod non: quia si videret omnia sequeretur quod conprehenderet verbum sicut et verbum comprehendit seipsum: quia verbum seipsum dicitur comprehendere: quia michi latet ipsummet de seipso. Sed hoc est falsum: quia infinitum comprehendi non potest a finito: ergo etc.

¶ Secundo sic. Si anima christi eodem actu cognosceret omnia que videt verbum. Pari ratione et anima cuiuslibet alterius beati: quia verbum naturaliter representat omnia et similiter de quolibet angelo. Si hoc est falsum: quia tunc vnus angelus non posset alium illuminare: quia quilibet sciret omnia contra Dionysium de angelica hierarchia. Et similiter tunc anima Christi non videret plura in verbo quam anima lini quod est falsum

¶ Tertio sic. 2. meta. improbat Aristoteles processum in infinitum in causis per se alicuius effectus exhoc quod non contingit intelligere infinita sicut oporteret si essent infinite cause alicuius effectus ad cognoscendum illum effectum. Sed illa que videt verbum sunt infinita: ergo etc. Magister in litera capitulo se Contra cundo. Dicit enim quod anima Christi videt omnia quecunque videt verbum. In ista questione sic procedam. Primo inquiram vtrum anima Christi videat verbum sub ratione finita vel infinita vel quod idem est. An deus sit obiectum visionis beatifice secundum rationem aliquam obiectiuam formaliter infinitam.

¶ Secundo ponam aliquas opiniones de questione. An scilicet anima christi videndo deum sub ratione infinita videat omnia vel in finita que videt deus.

¶ Tertio ponam aliam quam tenebo et respondebo ad motiua aliorum.

¶ Ultimo ad rationes principales. Est vna opi¬

¶ Quantum ad primum. no quod licet deus sit obiectum visionis beate: non tamen secundum rationem infinitati sue secundum aliquam aliam rationon.

¶ Ad hoc adducuntur multe rationes.

¶ Prima est ista. Scientia vel visio specificatur ex obiecto secundum rationem formalem obiecti. Patet. 3. de anima. Scientie secantur quemadmodum et res ex hoc sic Impossibile est quod alicuius scientie finite sit obiectum actu infinitum secundum rationem infinitatis sue. Sed visio creata et noticia quaelibet finita est: ergo etc.

¶ Secunda ratio. Im possibile est quod deus secundum eandem rationem sit obiectum visionis sue et visionis create. Sua enim est infinita et creata est finita. Sed deus secundum rationem sue infinitatis est obiectum sue visionis: ergo etc.

¶ Tertia ratio. Scientia vel noticia quae attingit deum secundum rotionem infinitatis sue comprehendit ipsum: quia attingit infinitatem eius et equatur sibi. Sed hoc est impossibile de visione creata. ergo etc.

¶ Quarta ratio. Inter potentiam vel noticiam et obiectum secundum rationem formalem obiecti debet esse aliqua proportio. Sed inter deum secundum rationem sue infinitatis et noticiam creatam vel visionem nulla est proportio quia improportionaliter secundum illam excedit. ergo etc.

¶ Quinta ratio. Qundcumque aliquid est obiectum noticie secundum aliquam rationem formalem ad tot se extenditilla noticia ad quot ipsum obiectum secundum eandem rationem. Cum ergo deus ratione sue infinitatis contineat in finita et ad ipsa virtualiter et eminenter se extendat Sequitur quod si est obiectum visionis create quod visio creata ad infinita se extendat quod est falsum et im possibile vt videtur. Item verum est obiectum intel lectus. ergo secundum rationem veritatis non infinitatis non obstantibus dico aliter quantum

¶ Sed istis ad hoc sicut tetigi in prologo primi. questione quarta. quod deus secundum aliquam rationem formaliter infinitam ex se est obiectum visionis beate

¶ Circa quod Notandum est quod infinitas vel infinitum potest accipi in deo dupliciter. Uno modo quantum ad negationem vel negationes quas dicit. Alios quantum ad positiuum substractum.

¶ Primo modo dico quod deus non est obiectum primum visionis beate secundum rationem infinitatis. Ita quod negatio aliqua in deo sit ratio formalis obiectiua beatitudinis. Non enin beatificatur creatura in negatione vel negationibus sicut patet.

¶ Secundo modo accipiendo infinitatem dico quod deus secundum rationem infinitatis prime perfectionis que est in ipso puta essentie est obiectum formale et primum beatitudinis vel visionis create et ista infinitas extra intellectum non est aliud quandiuina essentia. Ita quod essentia diuina vel deitas ex seipsa formaliter et inquantum deitas infinitas quedam est et infinita excedens improportionabiliter quodlibet extrinsecum adeo et aliud ab ipso vel ab ipsa.

¶ Quod autem ita sit. Proboprimo sic. Impossibile est potentiam que versatur cit ca totum ens perfecte quietari in aliquo obiecto nisi in illo in quo inuenitur perfectissime ratio entis et secundum illam rantionem secundum quam primo in ipso vt videtur quod potentia talis per nullum aliud obiectum adequatur primo nisi per illud et secundum illam rationem et per consequens in nulloalio quietatur vel beatificatur. Sed intellectus quicunque est totins entis. Alioquin non esset intellectus. igitur Deus autem primo secundum rationem deitatis et infinitatis eius perfectissime continet rationem entis vt patet quia ista est prima ratio in vniuersitate entis secundum quam aliquid excedi non potest. ergo intellectus quicumque non beatificatur nisi in deo secundum rationem deitatis vel prime infinitatis eius quod est idem. Alioquin enim deitas exsuo conceptu et inquantum deitas non esset infinita seu infinitas quedam.

¶ Secundo probo hoc idem sic. Deus obiectum visionis beate vel beatitudinis secundum illam rationem secundum quam primo perfectus est continens eminem ter vel perfectionaliter omne obiectum aliud ipsius potentie beatificabilis et est quasi eadem ratio cum prima Sed deus talis est primo per rationem deitatis et infinitatis sue vt patet. ergo etc.

¶ Tertio sic. Deus est obiectum beatitudinis secundum aliam rationem formalem positiuam et existentem in ipso ex natura rei. Hoc patet Aut ergo secundum rationem formaliter infinitam. Aut secundum rationem formaliter finitam. Aut secundum rationem neutram. Non potest dici quod secundum rationem formaliter finitam quia in deo cum sit infinitus nihil est formaliter finitum ex natura rei. Nec potest dici quod secundum rationem neutram quia nulla talis est ibi nisi solum rationes relationum secundum quas non est obiectum formale beatitudinis. Tunc enim plurificarentur rationes obiectiue visionis sicut relationes ergo secundum rationem primam infinitam.

¶ Quarta ratio secundum illam rationem deus est obiectum beate visionis qua euidenter cognita posset ostendi de deo et euidenter cognosci deum esse trinum et vnum. Sed hec est ratio infinitatis diuine essentie sicut dictum est in primo primaquastione prologi.

¶ praterea Aut infinitas in deo vel in essentia sua dicit aliquid positiuum / aut aliquid negatiuum. Si dicit aliquid negati uum tunc non potest dici quod sit ratio formalis obiecti ua divine scientie sicut nec create quia negatio non est prima ratio formalis obiectiua respectu divine scientie et ita debet negari esse ratio formalis obiectiua respectu divine scientiae sicut respectu visionis create. Si dicat aliquid positiuum Aut illud est ex natura rei aut per opus rioionis. Non per opus rationis. Patet et si per opus rationis idem esset sicut in negatione quantum ad istud propositum. Si ex natura rei cum secundum eos quicquid couenit diuine essentie vel deo ex natura rei et conueniat ei per se primo modo. Sicut deus est per se obiectum visionis create secundum aliquam rationem ex natura rei. ita et secundum infinitatem. tt breuiter quod potentia inte

¶ Dico igitue lectus quiditari non potest nec beatificari nisi in aliquo ente perfectissimo secundum primam rationem secundum quam sibi primo conuenit non posse excedi ab aliquo in perfectione et entitate et hec est ratio deitatis vel infinitatis ipsius in deo. quaere etc. Si enim posset excedi intellectus posset in illud excedens et non quietaretur Irum Dico quod lice

¶ Ad primum aliu diuerse sint sciertie si sint diuersorum obiectorum sicut sonat auctoritas aristotelis tamen non ore sicut dixi in primo quod si obiectum est vnum et secundum eandem rationem formalem quod scientia sit vna sed poastesnt scientie plurificari. Nec on quod si vna est infinita quod alia sit infinita. Qndo ergo dicis quod impossibile est obiectum scientie finite esse aliquid infinitum secundum rationem infinitatis sue. Dico quod non est verum. Nec oportet quod scientia sit infinita. Sunt enim multe generationes obiecti quae non conicantur scientie nec oret quod omnes conicentur sicut non oportet scientiam de albedine esse albam et de corpore esse corpoream. Sic in proposito de infinitate. Unde dato quod scientia sit in finiti non tamen est infinita nisi adequetur obiecto inperfectione noticie cuiusmodi est scientia diuina de sua infinitate.

¶ Ad secundum per idem patet quod possibile est esse idem obiectum secundum eandem rationem noticiofinite et infinite.

¶ Ad tertium dico quod noticia attingens deum secundum rationem infinitatis ex parte obiecti non est infinita nisi infinite attingat ipsum et sic comprehendat cuiusmodi est scientia diuina.

¶ Ad quar tum dico quod dei secundum rationem infinitatis sue est sufficiens proportio ad noticiam creatam loquendo de proportione habitudinis obiecti ad potentiam vel noticiam sicut etiam cause ad effectum sed non loquendo de proportione commensurationis.

¶ Ad quintum dico quod non habeo pro inconuenienti quod noticia creata vnica ad infinita se extendat sicut dicetur in articulo subsequenti. Nec plus arguitur ex hoc infinitas eius quam ex hoc quod ad infintum intensiue se extendit.

¶ Ad vltimum dico quod veritas prout distinguitur contra essentiam non potest esse prima ratio formalis obie ctiua visionis quia vt sic sicut dictum est in primo non dicit nisi negationem difformitatis ad intellectum vel respectum conformitatis qui non est nisi respectirationis. Hec de primo articulo principali. quod posset argui multipliciter quod non

¶ ¶ota est idem actus videndi verbum et ea que videntur in verbo vel in essentia diuina.

¶ Prino quia non eodem actu videtur enssentia et relatio vel persona. Nam habent rationes oppositas communicabilis et incommunicabilis ad se et ad alterum quarum vna vt videtur non potest esse ratio cognoscendi alianprecipue noticia intuitiua que formatur et habetur de re secundum rationem propriam vt in se est.

¶ Similiter de essentia et attributo quia quodlibet est formaliter infinitum et neutrum continet aliud formaliter nec eminenter nec virtualiter et per consequens nec intelligibiliter quia sicut vnumquodque ad esse sic ad intelligi et ita quodlibet videtur mouere secundum rationem formalem et actus nunerati.

¶ Similiter tertio de essentiadiuina et quiditate creature quia intellectio essentie vt essentia est respicit obiectum antecedenter ad productionem personarum sicut et ipsa essentia. vt sic prior est. Sed intellectio qui ditatis creature respicit eandem posterius vel consequenter ad productionem personarum quia sic etiam essentia representatiua est earum. Alioquin sequerete tur quod representatio et intellectio creature precederent productionem personanarum et quod creature in aliquo esse suo saltem representato et intellecto essent necesse esse et multa alia.

¶ Similiter quarto de contingentibus et essentia quia intellectio contingentium determinata vel respicit diuinam voluntatem seu de terminationem divine voluntatis tanquam praecedentem et aliquid similiter liberum et contingens. Non sic autem intellectio essentie vt essentia est. Et ita probant etiam quod actus diuine noticie formaliter in seipso distingua tur vt cadit super essentiam et quodlibet predicto rum. Et de duobus primis patet de aliis vltimis quod idem actus simplici et omnino indistinctus non est necessarius et contingens vel praesupponens aliquid contingens actus qui cadit super essentiam necessarius super contingens cuiusmodi est contingens. Unde et praesupoponit actum voluntatis contingentem circa illa.

¶ Similiter de alio quia idem actus omnino indistinctus non est prior et posterior eodem realiter indistincto actus qui cadit super diuinam essentiam prior est productione persone qui vero super quiditatem creature posterior. quare etc.

¶ Uidetur etiam alicui quod actus videndi deum et aliquid contingens in deo haberent distinctas rationes primas obiectiuas scilicet essentiam et voluntatem seu determinationem diuine voluntatis per quam primo videtur cognosci contingentia determinata et non per essentiam ergo sunt diuersi actus Item qua ratione est idem acus videndi deum et aliquid aliud in ipso eadem ratione et quodlibet aliud et sic videns diuinam essentiam necessario videt omnia etiam contingentia vel futura quod est falsum quia tunc non haberent locum reuelationes et illuminationes in beatis.

¶ Item quod non eodem actu diligitur deus et creatura in ipso vel per ipsum in patria. Patet quia amorvnius est frui et amor alterius est vti et non frui¬

¶ Similiter etiam confirmatur quia velle et nolle creatum non sunt idem actus modo beatus de deo viso habet velle et actum a natura dei volendo sibi bonum proprium inesse vt deum esse deum. De malo autem vel negatione seu priuatione visa iu deo vel per potius deum vel verbum habet nolle et actum odiendi. ergo similiter ex parte intellectus non est idem actus videndi hoc et illud.

¶ Item non est idem actus cogitandi principium et causam in se inquantum est principium vel causa effectus vel cognitionis quia principium potest esse sine secundo et et ad tales actus ponuntur distincti habitus necessarii scilitet intellectus respectu principii in se et scientia respectu conclusionis. Unde et primus actus non est formaliter sed secundus. ergo similiter non est actus cognoscere vel videre verbum in se et creaturam per ipsum

¶ Ite im non potest probari vnitas talis actus nec ex vnitate potentie tantum. Patet. Nec ex vnitate obiecti tantum quia sic visio vel fruitio essent idem actus Nec ex vnitate vtriusque quia sic abstractiua et intuiti na de eodem obiecto esset idem actus.

¶ Similiter quia stante vnitate actiui et passiui potest actus variari. Patet de deo et materia prima et diuersis formis inducibilibus in ea. Similiter de subiecto et ac cidentibus variis.

¶ Similiter etiam confirmatur quia oportet ponere quod aliquo eodem actu possit videri diuina essentia et aliquod vel omne contingens inca et tamen ille non esset eiusdem rationis cum illo qui ponitur modo de facto in beatis quia modo non sic vident contingentia eodem actu quo verbum et tamen ille idem actus potest respectu verbi et contingentium sicut ponitur idem actus in deo habere idem primum et eodemmodo presentatum et idem subiectum sicut ille qui ponitur modo de facto. quare etc.

¶ Confirma tur quia Paulus in raptu videndo diuinam essentiam non vidit se esse in corpore vel extra corpus. Unde postea non recordabatur de hoc igitur non eodem actu videtur deus et alia.

¶ Nota hic quod per actum beatificum qui ponitur in patria non videtur contigentia fore vel non fore quia primum obiectum visionis quod est diuina essentia nuda vt talis quiditas est ante voluntatem non repsentat hoc determinate sed se habet indifferenter ad esse vel non esse contingenter. Nisi forte arguatur per eandem rationem de actu diuino.

¶ Contra hoc videtur quia diuina essentia facta depeterminatione de talibus per diuinam uoluntatem equae naturaliter repraesentat ista sicut ante determinationem representabat simplices quiditates. Repsitat enim determinationem et actum voluntatis necessario facta tali determinatione. Cum igitur intellectus beati videat diuinam essentiam clare etiam facta tali determinatione videtur necessario quod videat omnia talia.

¶ Ad hoc videtur posse dici quod licet diuina essentia obiiciatur intellectui beati non tamen pro illo signo pro quo est representatiua talium sed pro signo priori: immo necest possibile quod aliquo actu vno attingatur a creatura pro vtroque signo et quicquid sit de hoc dico quod impossibile est quod aliquo actu beatifico qui ponitur modo de facto nec aliquo eiusdem rationis attingatur a creatura pro illo signo secundo in quo est representatiua contingentium vel divine volitionis vt cadit super contingetia. Sed si aliquo actu attingat oportet quod sit alterius rationis nec forte est beatificus tamen de hoc non curo. Si tamen arguatur contra hoc quod pari ratione deus non videt actu suo beatifico futura contingentia et quod variantur ibi actu sicut et ratio vel ordo in obiecto primo quaere solutionem.

¶ Quantum ad secundum articulum est vna opinio quod anima christi videt in verbo omnia quecumque videt verbum noticia visionis que est solum respectu illorum que determinantur esse fore vel fuisse aliquando a diuina voluntate. Non autem videt omnia que videt verbum noticia simplicis intelligentie qugo est respectu possibilium que non sunt determinata ad existere ex diuina voluntate. et dicunt quod illa quae deus videt noticia visionis sunt finita: licet si mundus fuisset eternus sicut fuit deo possibile talia essent infinita et anima christi tunc videret infinita noticia visionis. Necest hoc inconueniens quia non per infinita sed per vnum quod est verbum imperfecte cognitum. sE quod absolute loquen¶Alia opinio ex. do et simpliciter impossibile est quod anima christi videndo verbum videat omnia quae videt verbum.

¶ Ad hoc adducuntur rationes. Prima est ista. Quando aliquis intellectus per aliquid cognitum plura cognoscit tanto perfectius cognoscit illud. Patet quia quanto aliquis intellectus plures conclusiones cognoscit ex aliquo principio tanto perfectium cognoscit illud principium. Similiter etiam de causa et effectibus infinitis. Si ergo cognoscat infinita infinite cognoscit illud. Sed ea que videt verbum et cognoscit sunt infinita etiam noticia visionis sicul sunt cogitationes hominum vel angelorum durantes secundum successonem in infinitum et planum est quod absolu te loquendo de visione eius illa que videt sunt infinita ergo si omnia illa videt anima christi per verbum et in verbo sequitur quod cognoscit verbum infinite et habet not ciam actu infinitam de ipso. Sed hoc est falsum et im possibile. ergo etc.

¶ Confirmatur ista ratio quia infinitas actualis extensa immo etiam potentialis successiua reducitur ad infinitatem intensiuam igitur in proposito infinitas actualis obiectorum intellectorum vel ad infinitatem intelligentis vel actus intelligendi. Sed vtrumque est impossibile. ergo etc.

¶ Solue a hoc quod licet maior sit vera non est tamen demonstrat: et ipsa concessa non oportet infinitatem intellectorum reduci ad infinitatem videntis vel actus creati sed ob iecti primarii quod est verbum vel diuina essentia pequam cognoscuntur et ita non valet.

¶ Secundo sioc Cognoscere aliquid vnum distincte est alicuius perfectionis et cognoscere plura distincte est maioris pert fectionis ergo cognoscere infinita distincte et vnicoactuest infinite perfectionis in actu Sicut si ferre vnum lapdem est vertutis alicuius ferre duos est maioris vertutis et ferre infintos est infinite virtutis sicut patet. Sed anima christi non habet actum perfectionis infinite. ergo non cognoscit infinita distincte que cognoscit verbum.

¶ Ten tio sic. Si anima christi cognoscit infinita in verbo quae vi det verbum. Sequitur quod argumentum illud nullum est quo probatur diuinus actus intelligendi esse infinitus intensiue quia cognoscit infinita actu et distincte Sed hoc est falsum. ergo etc.

¶ Quarto sic. Si anima christi cognoscit infinita in verbo que videt verbum se quitur quod argumentum vnius doctoris qui ponit quod voluntas vel intellectus non potest esse principium totale effectiuum sui actus quia tunc haberet virtutem actu infinitam intensiue. Eo quod posset producere infinitos actus alterius rationis circa obiecta alterius rationis creata possibilia procedere in infintum in susum nihil valet quia pari ratione argueretur infinitas actu intensiua in actu videndi deum in anima christi quia ipso cognoscerentur omnia illa obiecta et distincte et tumille doctor ponit istam conclusionem. quare etc.

¶ quod essentia diuina

¶ Tertia opinio eu dupicitur potest con¬ siderari. Uno modo secundum se et absolute. Alio modo vt est medium et ratio cognoscendi creaturas secundum rationes ydeales. Et quia essentia diuina vt in se et al solute accepta prior est quam vt ydea vel vt medium: ratio cognoscendi creaturam vel creaturas. Hinc ergo quod non oportet animam christi videntem diuinam essentiam vel verbum videre omnia que videt verbum immo possibile est quod videat verbum vel diuinam essentiam non videndo aliquam creaturam. quod habitualiter

¶ Quarta opinio est anima christi noui omnia in verbo quecumque nouit verbum non autem elici to secundo. Tum quia intellectus diuinus cum sit in infinitum perfectior potest plura cognoscere et cognoscit qua intellectus anime christi. Tum quia quanto intellectus creatus plura cognoscit tanto minus distincte et sic si infinita sequitur quod in infinitum minus distincte et sic nichil distincte. Tum quia etiam commentator ex infinitate extensiua ad infinita concludit infinitatem intensiuam que non potest conuenire actui intellectus. quare etc. habitualiter ergo videt omnia non actualiter per vnum habitum habentem infinitos respectus ad infinita obiecta sicut dicunt. opinionibus non obstantibus

¶ Sed istis Dico quod quantum ad istum articulum aliter primo quod supposito quod sit idem actus beatificus videndi verbum et ea que videntur in verbosicut oportet dicere quod actus non nuneratur secundum nunera tionem obiecti secundarii sed obiecti primarum et hic obiectum primarium est vnum scilicet diuina essentia. Intellectus anime christi eodem actu vibet verbum et omnia que naturaliter representantur per verbum vel per essentiam verbi antecedenter ad actum voluntatis et ista sunt omnes quiditates simplicium terminorum et nega tiones ipsorum et omnes complexiones eorum necesse dico quod oriuntur ex terminis et oppositas ipsarum quantum ad suum esse falsum vel impossibilitem eorum Nec obstante quod ista sint actu infinita in intellectiua ipsa obiectiue. Et hoc probo per aliquas rationes.

¶ Prima est. Quando eodem actu cognoscitur aliquod obiectum et naturaliter vel necessario representatum per ipsum qua ratione vnum illorum cognescitur per illum actum eadem ratione omnia alia. Hoc patet quia non est ratio de vno magis quam de alio. sed sicut dictum est et probatum eodem actu cognoscitur verbum beatifice et creatura in verbo vel aliud ob iectum secundarium ergo qua ratione vnum talium naturaliter et necessario representatum in verbo cognoscitur eadem ratione et alia. Sed probabile videtur quod aliquod cognoscatur ergo et alia omnia.

¶ Confirmatur ista ratio quia cum esse intellectum nihil addat vel dicat vltra intellectionem impossibile est quod ponatur in tellectio alicuius obiecti in aliquo et illud non sit int tellectum. Cum igitur eadem sit intellectio beatifica verbi et cuiuslibet naturaliter representati per verbum sicut supponitur modo impossibile est quod illa ponatur in intellectu creato et omnia talia non sint intellecta et per essentiam repraesentata cum sint infinita igitur etc

¶ Secunda ratio. Si non omnia cognoscantur eodem actu. Aut hoc est quia verbum est speculum voluntarium Aut quia illa sunt infinita. Sed neutrum impedit quia licet verbum sit speculum voluntarium quantum ad hoc quod non ostendit seipsum nisi voluntarie et libere intellectui beato tamen non quantum ad hoc quod si ostendat seipsum possit occultare illa quae naturaliter repsentantur in ipso et necessario quorum est idem actus noticie cum ipso vt videtur. Nec secundum etiam im pedit quia nec infinitas diuina intensiua que est maior repugnat quin velbum possit intelligi ab intellectum finito et per actum finitum. ergo etam nec multitudo obiectorum secundariorum infinita.

¶ Tertia ratio. Aima christi habet summam et perfectissimam visionem verbi possibilem esse in creatura sicut dictum est in questione precedente. Sed perfectissime visioni verbi repugnare non vide tur quod eadem videantur actualiter et non in potentia quecumque naturali necessitate representantur in verbosi sit idem actus beatificus videndi verbum et illud quod representatur in ipso sicut reputo necessarium quia primum obiectum necessarium ad talem actum videndi beatifice alia a verbo est ipse deus nec potest esse aliquid aliud et est secundum rationem diuinitatis representantis naturaliter et necessario omnia predicta. ergo etc.

¶ Ad hoc videtur esse mens Augustini. 11. de trinitate. licet loquatur dubitando vbi dicit. Fortassis inquit non erunt volubiles nostre cogitationes ab aliis in alia euntes atque redeuntes sed omnem scientiam nostram vno simul conspectu videbimus. igitur anima christi simul omnia predicta vnico intuitu videt primo etiam anima cuiuslibet beati et quelibet creatura beata sicut etiam concludunt alique praedictarum rationum et auctoritas August.

¶ Secundo dico quod non oportet dicere quod anima christi non videat omnia que videt verbum quorum ipsum non est representatiuum naturaliter et necessario sed contingenter praesupposita determinatione diuine voluntatis. Si dicas quod non oportet actus mul tiplicari quia eodem actu corporali videtur album et nigrum simul vel etiam plura alba. Stude et dic quod eodem actu quia vnus potest manere alio non manente nec vnum est ratio videndi aliud. Et hoc ex vi actus visionis beatifice sed si nouit talia nouit ea et videt alia speciali reuelatione vel multis actibus de talibus obiectis reuelatis cuiusmodi sunt complexiones pmnes contingentium et omnia contingentia vt sic. Nam essentia diuina secundum rationem essentie vt praeuia est voluntati et actui cuius est obiectum beatifice visionis. Sed vt sic non est representatiua talium contingentium sed vt sequens actum voluntatis vel vt praesentans ipsum. quare etc. Hoc etiam patet quia si ex vi beatutidins et visionis beatifice viderentur talia non posset esse illuminatio in angelis quantum ad obiecta sicut argue batur in principio quaestionis quia quelibet omnia sciret. Sed hoc est falsum. quare.

¶ Tertio dico tamen quod probabile est dicere omnia contingentia deteterminata a diuina voluntate fuisse reuelata animne christi ab instanti sue conceptionis. Non enim apparet repugnantia quare sicut potuit vnum reuelari quare non aliud et pari ratio ne omnia et puto quod non eodem actu sed infinitis acti bus quia non habent adinuicem repugnantiam circa animam christi siue ponantur eiusdem rotionis siue non vt videtur nisi forte dicatur quod vnico actu qui habet pro primo obiecto deum quantum ad actum voluntatis sue determinantis omnia talia contingentia vel quantum ad rationem essentia vt representantis talem actum diuine voluntatis tanquam ratio cognoscendi determinationem talis actus de ipsis contingentibus.

¶ Ultimo dico quod non est probabile omnia contingentia esse alicui reuelata nisi so li anime christi. Et ita dico quod potest illuminare angelos de talibus contingentibus et superior angelus aliuninferiorem vt videtur. Ita quod nulla creatura beata tot nouit de talibus quot anima christi licet breuiter crea¬ tura quelibet beata tot cognoscat in verbo quantum ad simplices rationes terminorum et alia necessario representata per verbum licet non ita clare nec lipide vel perfecte sicut anima christ concludo contra quamlibet

¶ Ex predictis predictarum opinionum quod nulla earum videtur esse vera sicut patet per singulas iuxta praedicta discurrenti.

¶ Nam prima opinio in hoc deficit quod dicit animam christi non videre omnia quae verbum videt vel cognoscit noticia simplicis intel ligentie. Oppositum enim probatum est supra. Et voco hic simplicem noticiam que est respectu quiditatum vel terminorum simplicium vel complexionum necessariarum. Noticiam vero visionis voco illam que est respectu contingentium determinatorum fuisse fore vel esse pro aliqua differentia temporis et complexio num contingetium de ipsis. Et quic quid dicant aliqui ista est bona distinctio. Nec valent aliqua que adducuntur contra ipsam et dimittogratia breuitatis. Non enim intelligit ista distinctio quod verbum habeat aliam noticiam de re praesenti et futura. Necintendit quod habeat aliquam quae noticiam non sit intuitiua sed licet noticia vbi sit vnica simplex indistincta et intuitiua de omnibus obiectis et possibilibus et fiendis contingentibus vel necessariis tamen sicut potest distingui secundum / rationem prouitransit circa varia obiecta vt dicatur noticia simplex quasi non efficax alicuius prout praecedit actum voluntatis et est circa necessaria. Dicatur vero visiua et quasi efficax vel concernens realem existentiam obiecti pro aliqua differentia temporis secundum quod cadit super contingentia et sequeretur actum diuine voluntatis sic determinantis ea fore pro aliqua differentia temporis et talis scientia sicut absolute contingens est ita absolute loquendo potuit esse maior vel minor id est plurium ob iectorum vel etiam paucorum vel aliorum quam sit et determinatio divine voluntatis tamen posita tali determinatione quia deus est immutabilis non potest poni alia vel esse nec plurium nec etiam paucorum sicut dictum est in principio et consequenter nec talis noticia minui nec augeri. Ipsa autem est infinitorum sicut etiam probatum est in primo et dimitto.

¶ Secundo contra istam opinionem est quod magis deberet dici quod ex vi visionis beati fice verbi anima christi videt omnia que videt verbum noticia simplicis intelligentie quam illa que videm noticia vi sionis sicut ostensum est supra cuius tamen oppostum ipsa vi detur dicere sicut patet secundam opinionem que simpli¬

¶ Contra citer negat animam christi videre omnia que videt verbum propter finitatem anime christi et infinitatem obiectorum. Patet quod non est vera. Sicut enim nullum concludit inconueniens quod ipsa existens finita videat deum infinitum intensiue: ita non est inconueniens quod infinita extensiue.

¶ Preterea. tunc anima christi fuisse gnorans aliqua ignoratia qumo ergo ei debuerunt credere homines: hoc habet etiam Mgter pro inconuenienti. cit T opinionem est quia licet

¶ Contra teri ia forte deus posset facere aliquem actum beatificum qui terminaretur tantum ad essentiam vt in se et non ad personas nec ad creaturas vel etiam ad perfectiones attributales tamen actus visionis beatifice quem tenemus fuisse in christo et esse similiter in aliis beatis non est talis. Sed illo actu eodem cognoscitur diuina essentia et attributum et persone et pari ratione creature naturaliter et necessario est repraesentate vt videtur.

¶ Preterea non tolleretur quin possent videri omnia licet non necessario

¶ Preterea. etiam positio est contra ponentem in aliquibus locis. Nam ipse dicit alibi quod intellectus beati non potest apprehendere circa ens rationem veri et non rationem boni quia neutra ratio se habet ad aliam sicut vniuersalis ad particularem. Nec intellectus veri est dicursiuus circa ens. Pari ratione diceretur quod nec intellectus beati cum non sit discursiuus non potest videre diuinam essentiam vt essentia est absolute non videndo eam vt ratio et medium est cognoscendi alia quia neutra ratio est vniuersalis vel particularis quia in deo non est vniuersale nec particulare.

¶ Secundo quia secundum eum alibi In deo non sunt aliqua differentia intensione quia facerent compositionem. Ita quod non possunt facere diuersos conceptus sed differunt tantum secundum rationem et modos concipiendi et sic per consequens differunt essentia vt essentia et vt ydea vel medium et ratio cognoscendi alia. Si militer etiam intellectus vniuersaliter non est discur siuus sed est mere passius respectu actus beatitudins qui est simplex intelligentia igitur nec ex parte obiecti nec ex parte intellectus est dare rationem qua re intellectus possit videre vel concipere diuinam essentiam vt essentia et non vt medium vel ydea. fquartam opinionem videtur esse et est

¶ Con. e set quod sicut non repugnat anime christ cognoscere infinita habitualiter secundum illum habitum habentem respectus infinitos ad infinita obiecta non obstante quod sit finitus ita non repugnat quod actua liter cognoscat infinita vnico actu licet finito.

¶ Secundo videtur contra eam quia si talis habitus potest esse in anima non videtur aliqua contradictio quin possit habere actum sibi correspondentem adequatum et ita respectu infinitorum.

¶ praterea Noticia beatorum in verbo non est noticia habitualis sed actualis. quaereetc.

¶ Ex predictis omnibus concludo vnum correlarium quod impossibile est quod anima christi vel alicuius beati vel angelus aliquis beatus cognoscat aliquid de nouo imverbo de hiis que verbum nouit noticia simplici: quia sicut iam dictum est omnia cognoscit ex vi ipsius visionis beatifice. Similiter etiam impossibile est quod anima christi cognoscat aliquid de nouo quod prius non cognouerit de hiis que verbum nouit noticia visionis quia ab instanti conceptionis omnia sibi sunt reuelata. Sed possibile est de aliis beatis quorum nulli omnia sunt reuelata sicut puto sed soli christo vel anime christi igitur aliarum opinionum.

¶ Ad motiua.

¶ Ad primum secunde opinionis. Dico quod est sibi commune et prime opinioni quantum ad illud menbrum de simplici noticia. Dico quod non vi deo necessitatem huius scilitet quod principium vel causa vel medium prius cognitum perfectius cognoscatur siper ipsum plura cognoscantur quam pauciora. Nam noticia posterior et alicuius posterioris dat perfectionem noticie priori et ipsius prioris.

¶ Unde si aliquid idem simpliciter vel indistinctum est principium vel causa vel medium aliorum non video quin sicut ipso cognito per ipsum cognosci potest vna conclusio vel vnus effectus quin etiam alius vel alii plures effectus quia sicut principiatum vel causatum nihil confert principio vel cause de entitate vel perfectione: ita nec de cognoscibilitate vel perfectione noticie eius que est priore noticia principiati vel cause. Secus forte esset de noticia principii vel cause a posteriori.

¶ Pretreaetiam si cognoscatur principium secundum aliquem gradum noticie vt principium est cum sit idem principium plu¬ rium conclusionum sicut per principium in illo gradunoticie potest haberi noticia vnius conclusionis. Alioquin non esset noticia principii ita vt videtur omnium aliorum. Unde non video quod videns in verboinfinita propter hoc videat verbum infinite et comprehendat ipm plusquam si non videret in ipso nisi vnum solum. Unde sicut non oportet quod videns essentiam verbiinfinitam comprehendat ipsam vel ipsum verbum. Nec oret quod videns infinita in verbo comprehendat ipsum vel infinite videat. Aima ergo christi licet in verbo videat infinita non tamen habet actum infinitum. Bene tamen verum est quod quanto perfectius cognoscitur causa vel principium vel medium tanto et illa que cognoscuntur per ista perfectius cognoscuntur ex illis et prius habet principium vel causa totam noticiam suam ante noticiam principiati vel causati vel mediati. et ideo sicut anima christi perfectius videt verbum quam alie creature beate. Ita et perfectius nouit alia in verbo et per verbum et omnia finite sicut et ipsa videt verbum finite. Sed verbum quia videt seipsum beatifice perfectissime et infinite comprehendit seipsum et alia etiam infinite¬

¶ Ad secundum dici potest vno modo quod cognoscereplura distincte per rationem vnius quod est alterum a cognoscente et primum cognitum et imperfecte notum non est maioris perfectionis quam vnum solum cognoscerequando praecipue illa secundario cognitalnihil dicunt perfectionis vltra primum cognitum infinitum sicut est in pro posito de verbo et creatura. Unde sicut non est maioris perfectionis cognoscere verbum et creaturam per verbum quam cognoscere verbum tantum secundum Augustinum quinto confessionum dicentem deo. Beatus est qui te et illa nouit scilicet creata non tamen propter illa beatiorsed propter te solum beatus ita non est maioris perfectionis vel virtutis in actu videre verbum et infinitas creaturas quam verbum et vnam creaturam tantum vel duas vel tres sub quocumque nunero distincto et determinatoquia actus creature cum non dicatur perfectior nisi secundum intensionem in gradu suo vel secundum excessum in specie. Hic autem nec varietur actus scientie vel multitudine obiectorum secundariorum. Patet. Nec intendatur in sua ratione. Unde infimus gradus talis actus potest extendi ad tot obiecta non oportet actum esse perfectiorem intensiue quanto est plurium per istum modum. Sed si actus esset plurium secundum proprias rationes et adderetur actus ad actum vel gradus ad gradum secundum multitudinem obiectorum oporteret quod essent infiniti actus vel vnus actus infinitus. Sicut suo modo exemplificatur de vertute portandi plures lapides infinitos quod esset infinita. Non sunt enim sic per vnum portabiles sed per seipsos et apponitur vertus ad virtutem vel gradus ad gradum formaliter vel equipollenter. Unde et si argumentum concludit. Dico quod concludit contra omnem opinionem quod imtelligere deum est actus infinitus sicut posset deduci valde bene.

¶ Ad probationem quando dicis quod posse ferre plures lapides est maioris virtutis quam posse ferre vnum tantum. et sic posse ferre infinitos simul est virtutis infinite. Diceretur quod non est simile quia portare lapidem dicit aliquem effectum causatum a vertute portantis actiua. Sed videre verbum et infinita in verbo non dicit aliquem effectum sic natum raliter causatum a vertute videntis sed a deo per influentiam specialem. ideo etc. Sic ergo si esset aliquis qui portaret lapides infinitos in vertute alterius separati ab ipso et esset hoc possibile quod non in virtute pro¬ pria non esset vertutis infinite sed magis ille alius. ita potest dici in propostto. Non oportet ergo quod actus vnicus anime christi quo videntur infinita sit infinitus: sed non curo de hac solutione.

¶ Aliter diceretur quod intelligere plura est maioris perfectionis extensiuead obiecta quam cognoscere pauciora et ideo actus videndi in anima christi non est infinitus intensiue sed extensiue. Sicut non sequitur si est aliquid perfectionis cognoscere aliquod ens finitum et cognoscere aliquod ens nobilius et maius sit maioris perfectionis quam cognoscere ens infinitum sit infinite perfectionis nisi cognosceretur infinite et quantum est cognoscibile.

¶ Ad tertium dico quod ratio illa ad probandum deum esse actum infinitum intensiue vel suum actum intelligendi ex hoc precise quod intelligit infinita distincte non concludit demonstratiue sicut dictum est in primo. Sesi aliunde concludat non intromitto me modo quia ibidem satis dixi distinctione secunda.

¶ Aliter diceretur quod intelligere infinita perfecte et per seipsum et ratione sue essentie contingentis omnia precipue si sint alterius rationis contingentis dico vertualiter vel eminenter sicut ponitur de deo arguit probabiliter infinitatem. Sed non sic de anima christi. Patet quia nec perfecte omnino nec per seipsam sed per aliquod obiectum non comprehensum.

¶ Ad quartum diceretur quod doctor ille qui ponit illam rationem de potentia quod sit causa pertialis et non totalis respectu sui actus no ponit quod eo dem actu anima christi videat infinita. Sed si videat actualiter infinita hoc est pluribus actibus infinitis secundum multitudinem finitis tamen in seipsis intensiuequi sunt simul compossibiles in anima. Si autem actu non videt infinita tunc non currit argumentum contra eum de infinitate actus sicut de infinitate potentie quae posset causare sicut causa totalis infinitos actus alterius rationis sed adhuc reducitur contra eum quia si intellectus sit elicitiuus omnium illorum actuum effectiue cum sint alterius rationis sequitur quod sit virtutis infinite sicut etiam poneretur vnicus actus infinitus respectu plurium obiectorum. Nec obstat quod per modum cause partialis non totalis quia sicut esse causam totalem plurium talium est maioris virtutis quam vnius et per consequens esse causam infinitorum est habere virtutem infinitam.

¶ Diceretur tamen ad hoc quod non est vera illa comparatio de causa partiali. Unde esse causam partialem plurium effectuum alterius rationis vel posse concurrentibus pluribus vel infinitis alterius rationis non est maioris perfectionis quam vnius tantum quia maioritas vel variatio vertutis non attenlitur nisi penes diuersa concurrentia non penes illud quod manet semper idem. Ipse tamen non affirmat quod pluribus actibus vel infinitis anima christi videat infinita sed tandem videtur in inceptatione declinare ad hoc quod habitualiter cognoscat ea in vno habitu quo verbum est sibi habitualiter presens tanquam obiectum primarium et alia sicut obiecta secundaria non in haditu qui sit omnium illorum distincte et eque primosicut ponit quarta opinio et in hoc non teneo ipsum et in ordine videtur tenere vnum actum respectu infinitorum licet finitum. hic istantiam contra predicta. Nam

¶ ota in secundo dictum est quod habitus non potest representare intellectui angelico infinita quia tunc esset infinitus ergo similiter in proposito de actu.

¶ Diceretur quod argumentum uod concludit demonstratiue nisi ad hominem qui consimili ratione negat actum esse infinitorum. Uel etiam diceretur quod non est simile hic et ibi. Nam ille habitus ponitur representare vnumquodque representabile suum perfecte et secundum rationes propas infinitorum repsentabilum et equae primo et ideo videretur infinitus. Sed non sic actus viden di deum ponitur representare sed primo verbum et im perfecte non quantum est representabile etiam per actum creatum qui posset esse infinitus extra subiectum sicut et caritas secundum meipsum et imperfecte secundario alia et habet tantum respectum ad verbum quod est prius obiectum non ad alia. ergo quarte opinionis di e¬

¶ Ad primum ceretur quod ita bene intellectus diuinus cognoscit plura habitualiter quam intellectus creatus sicut tu dicis quod actualiter. Et iedico quod intellectus diuinus non oret quod cognoscat actua liter plura quam intellectus creatus sed bene debet quod linvidius et perfectius et infinite vel actu infinito sic est infinitus.

¶ Ad secundum diceretur quod sicut de cognoscere actualiter ita et habitualiter quod quanto plira minus distincte et ideo dico quod non oportet quod qua to intellectus creatus plura intelligit quod tanto minus distincte nisi in vniuersali intelligat ipsa vel etiam sit potentia impedita et aggrauata mole corporis sicut experimur in nobis. Non sic autem anima christi intelligit in verbo infinita vel plura sicut patet.

¶ Nota hic quod infinitas extensiua non arguit demonstratiue infinitatem extensam.

¶ Ad tertium dico quod ista infinitas extensiua secundum multitudinem obiectorum bene reducitur ad vnum obiectum infinitum quod est verbum sicut et obiecta ipsa sed non ad actum videndi infinita vel ad infinitum se tenens ex parte videntis. Similiter pari ratione reduceretur ad infinitatem habitus sicut videtur vel actus: sic de isto

¶ Ad primum principale dico quod non oportet quod comprehendat verbum nisi forte ac cipiatur comprehendere ex parte obiecti quando nihil latet de obiecto licet actus in se sit imperfectus et noadequatus obiecto et sic etiam beatus dicatur compepensor vel comprehendere verbum quia licet videat verdum et omnia que sunt in verbo non tamen infinite vt det verbum quod actus suus non adequatur verbo inten siue secundum intelligibilitatem verbi.

¶ Ad secundum de illuminationibus angelorum patet quid dicendum ex corpore questionis.

¶ Ad tertium dico quod ratioAristotelis non impugnat demonstratiue processum in infinitum in causis sicut dixi in primo contingenti enim infinita actu intelligere sicut et actu infinitum quod ponit primam causam. Uel dic quod infinita in actu non intelliguntur naturaliter in actu: sed supernaturaliter in proposito. quare etc