Quaestio 1

¶ Distinctionis Decimeoctaue. Questio Unica.

CIrca distinctionem Decimamoctauam quero. Utrum christus potuit mereri aliquid in instanti sue conceptionis exitens iam beatus.

¶ Uidetur quod non. Christus existens beatus ab instanti sue conceptionis non potuit peccare sicut dictum est supra: ergo non potuit etiammereri: quia eiusdem potentie est posse mereri et demereri.

¶ Secundo sic. xps ab instanti sue conceptionis fuit beatus sicut supponitur. Sed beatus mereri non potest quia est in termino et patet de aliis beatis: ergo etc.

¶ Ter tio sic. Meritum est prius praemio. Sed meritum non potuit esse prius primo instanti conceptonis in quo fuit christus sub premio: ergo christus non potuit mereriChristus potuit aliquid mere¬

¶ Contra ri tempore sue passionis: quia me ruit nobis gratiam et gloriam sicut apparebit: ergo in primo instanti consequentia probatur: quia nullum habuit impedimentum in primo instanti plus quam in sua passione. Fuit enim vir perfectus animo et viator habens caritatem sicut et in sua passione.

¶ In ista questione sic procedam.

¶ Primo inquiram vtrum Christus aliquid potuit mereri ab instanti sue conceptionis.

¶ Secundo inquiram. An aliquid meruit de facto.

¶ Ter tio inquiram quid meruit.

¶ Quarto quo actu meruit vel mereri potuit.

¶ Ultimo ad rationes.

¶ Quantum ad primum est vna opinio quod christus non potuit mereri ab instanti sue conceptionis et per consequens quod nichil meruit in illo instanti: sed implicat contradictionem quod potuerit mereri.

¶ Ad hoc adducuntur rationes alique. Prima est ista. Angelus non potuit peccare in instantisue creationis secundum Anselmum de casu dyaboli: quia tunc deus esset causa peccati. Nam quicquid conuenit angelo ab instanti sue creationis habet a deo si cut dicit: ergo similiter nec christus potuit mereri in instanti sue conceptionis. Alioquin habuisset meritum a deo et non a seipso et sic pure passiue se habuisset ad meritum quod est contradictio.

¶ Secunda ratio. Si ab instanti conceptionis potuit christus mereri. Aut hoc fuisset eodem actu cum actu fruitionis beatifico. Aut alio. Non potest dici quod eodem actu quia beatitudine non meretur aliquid sed magis premiatur. Meritum enim et premium non sunt idem sed vnum est causa alterius. Nec potest dici quod alio actu: quia ille actus fuisset prior actu beatifico quod est falsum: quia actus beatificus fuit simpliciter primus actus in voluntate christi. Similiter etiam actus beatificus adequabat voluntatem christi: quia summe beatificabat et quietabat ipsam: ergo non erat capax alicuius alterius actus

¶ Tertia ratio. Si Christus potuit mereri in pri mo instanti ponamus quod meruerit: tunc sic. OQmne quod est quando est necesse est esse: ergo nullus actus quando est contingens est: et per consequens actus tantummodo est comtingens: vt est in potentia. Potentia autem est prioractu illo et potest illum elicere vel non elicere. Sed si actus ponitur in primo instanti tollitur prioritas potentie: et per consequens contingentia actus et per consequens ratio meritorii in actu: quare etc.

¶ Quarta ratio. Agere praesupponit esse. Sed mereri est agere ergo presupponit esse merentis precedens non solum natura: sed duratione: quia ipsum esse non est nisi duratio entis: quare etc.

¶ Quinta ratio. Meritum in voluntate necessario presupponit actum deli beratiuum in ratione: sicut etiam demeritum et sicut electio pre supponit consilium sed deliberatio de agibili vel eligibili non potest esse in instanti: sed oportet quod sit in tempore ergo etc.

¶ Sexta ratio. Uoluntas in instanti creationis creatur indeterminata ab ipso creante ad actum merendi: quia ad actum non determina tur a creante. Sed si ipsa mereretur in primo instanti ipsa esset determinata ad actum merendi: ergo simul esset determinata et indeterminata quod est contradi ctio. Uidetur igitur istis quod Christus nec meruit nec mereri potuit aliquid in instanti sue conceptionis licet bene habuerit voluntatem perfectam et caritatem radicem merendi. non obstantibus dico quod christus po¬

¶ Sed his tuit aliquid mereri et habereactum meritorium ab instanti sue conceptionis non obstante quod fuerit beatus et manens beatus eo modo quo fuisset beatus.

¶ Ad cuius euidentiam. Notan dum est primo quid est meritum et secundo probabo propositum. Dico ergo quod meritum idem est quod actus libere et contingenter elicitus a merente a deo acceptatus in ordine ad aliquod premium dandum ipsi s merenti vel alteri pro quo meretur et si est meritum deus condigno oportet secundum statutum diuinum quod talis actus sit formatus caritate et eliciatur ab habente caritatem. Unde non video plura requiri ad meritum etiam secundum ordinem quem tenemus modo institutum a deo de aliquo actu ad hoc vt sit meritorius nisi forte dica tur quod oportet merentem esse viatorem et non pure beatum nec pure in termino. Et hoc secundum illos qui ponunt quod angeli beati vel anime nichil merentur de nouo sed in proposito non est vis: quia planum est quod Christus non statim fuit purus comprehensor sed cum hoc etiam fuit viator. Et est descriptio meriti accepti forma liter et principaliter non de imperato vel acceptato a voluntate merentis.

¶ Tunc probo quod ab instanti sue conceptionis potuit aliquid mereri.

¶ Primo sic. Pro quocumque instanti ponitur voluntas viato ris perfecta non impedita habens caritatem pro illo potest aliquid mereri quia pro illo instanti potest habere actum aliquem volendi sic acceptabilem deo vel ad ceptatum: sed talis ponitur voluntas Christi pro instanti sue conceptionis vt patet secundum omnes: ergo potuit mereri.

¶ Secunda ratio: quia aliqua potentia non possit in suam operationem in illo instanti in quo est primo. Hoc non videtur nisi vel quia est imperfecta non habens omnia necessaria ad actionem vel quia impedita vel quia actio illa non potest esse in instanti: quia est successiua vel quia presupponit necessario aliam successiuam sicut generatio presupponit motum. Sed nullum currit in proposito de volunta te christi et operatione meritoria vt patet discurrendo Habuit enim christus omnia necessaria ad merendum: quia et facultatem naturalem et scientiam vel noticiam infusam et perfectam et facultatem super naturalem. Nec habuit impedimentum vt videtur. Nec etiam actus meritorius successiuus est sed totus simul nec presupponit aliquem successiuum necessario: ergo etc.

¶ Ter tia ratio. Pro quocumque instanti potest voluntati via toris inesse actus beatificus et actus meritorius vt videtur et coniunctim: quia non habent formalem repugnantiam vt videtur. Sed actus beatificus potest inesse pro primo instanti: ergo et actus meritorius. Dico quod non: quia voluntas elicit actum meritorium non autem actum beatificum sed deus. Similiter etiam actus beatificus simpliciter est et intuitiuus non presupponens deliberationem sicut actus meritorius. Dico quod non video quare posita perfecta noticia de agibili vel eligibili seu diligibili in instanti conceptionis sicut est factum in christo non possit voluntas elicere in instanti actum meritorium si sit voluntas vitare informata caritate.

¶ Quarto videtur hoc confirmari: quia sicut probatum est in. 2. Angelus potuit peccare in instanti sue creationis quare etc Non enim repugnat voluntati habere actum coeuum sicut nec agenti naturali secundum Augustinum non repugnat. Unde et. 6 de trinita. dicit quod si ignis esset ab eterno splendor esset ab eterno. Potuit ergo mereri aliquid. frrar dico expediendo me de secundo

¶ Et l.atie articulo quod probabile est et rationabile quod aliquid meruerit de facto ab instanti conceptionis sue. Quid sit autem illud inferius apparebit opinionis contrarie dico

¶ Ad primumt quod angelus potuit peccare in primo instanti sicut dixi in secundo et actum pecca. ti habuisset a seipso per propriam voluntatem.

¶ Ad Anselmum dico quod ipse fingit ibi vnum angelum qui non habuisset voluntatem a sua creatione sed fuisset creatus sine voluntate et ille non potuisset peccassi in instanti creationis sue: quia si peccasset non a se sed a deo peccasset vt patet: hoc autem non est ad propositum.

¶ Ad secundum potest dici quod alio actu ab actu beatifico potuit mereri. An autem actu beatifico apparebit infra. Quando dicis quod non alio: quia non fuiscompossibilis actui beatifico aliquis alius eo quod replebat capacitatem Christi. Dico quod replebat eam intensiue: quia perfectiorem actum intensiue habere non poterat sed non extensiue: quia ad alium poterat se extendere licet ille quietaret et beatificaretur ipsum. Preterea. Si ratio concluderet pari ratione concluderet quod nec in instanti conceptionis sue nec in alio potuisset christus mereri aliquid sicut patet deducenti rationem.

¶ Ad tertium dico quod omne quod est quando est necesse esse in sensu compositionis et necessitate conditionata non necessitate absoluta et cum tali necessitate stat contingentia simpliciter. Alio quin esset contingens simpliciter quod falsum est. Nam necessarium et contingens diuidunt ens in effectu Dico quod actus esset simpliciter contingens pro primoinstanti sicut pro quolibet alio instanti. Quando dicis quod non: quia potentia non fuisset prior actu. Dico quod verum est duratione sed natura bene et sic prior quod pro eodem instanti diuisim potuit elicere vel non el cere: et sic contingenter et libere fuisset vel fuit actum elicitus ab ea. Falsum est ergo imaginari quod actus sit contingens tantum antequam eliciatur: quia tunc non est contingens sicut nec est ens sed quando est et elicitur tunc est contingens in actu ante vero solum in potentia.

¶ Ad quartum dico quod in creaturis agere secundum nature ordinem presupponit esse sed non duratione sed natura. Tu dicis. Esse est duratio rei. Dico quod hoc comcesso nichil plus habes nisi quod agere praesupponit est se et durationem sed non duratione sed natura.

¶ Ad quintum dico quod meritum etiam in electione non presui ponit necessario deliberationem cum discursu et tempore sed tantum per accidens propter ignorantiam eligentis et modum intelligendi suum sicut patet in nobis. Sed quando potest haberi et habetur aliter perfecta noti cia eligibilis vel agibilis sicut ponitur fuisse in christ ab instanti conceptionis per infusionem. Dico quod non requiritur talis deliberatio cum mora sed potest esse electio in instanti. Unde et perfecti artifices in artesua non deliberant sicut patet.

¶ Ad sextum dico quod voluntas creatur a deo existens actu determinata si ponatur mereri in instanti creationis si illam determinationem habet a seipsa. Ita bene sicut haberet in alio instanti et sic non est simul determinata et indeter¬ minata sicut tu dicis. Hec de primo articulo principali et etiam de secundo.

¶ Quantum ad tertium. Quid scilicet sibi meruerit dicit vnus et probabiliter quod non meruit sibi gloriam animae sed gloriam corporis. Quod autem non gloriam anime Probat primo: quia gloria anime fuit tanta et ita perfecta in christo quod non videtur cecidisse sub merito christi. Et dicit quod non est minus gloriosum in ipso quod tantam gloriam habeat sine merito proprio vel non ex merito quam sit in aliis quod suam gloriam habent ex merito. Sua enim gloria tanta est et ita perfecta et nobilis quod submerito non cadit sed mera liberalitate diuina habetur in christo. Glorie autem aliorum: quia sunt imperfecte reaspectu istius possunt haberi ex meritis: et hoc attestatur imperfectioni earum.

¶ Secundo etiam quia si christus meruisset eam oportuisset ipsum habere perfectiore actum meritorium in voluntate et a voluntate sua quam aliquis actus angelice voluntatis sicut et gloria illa perfectior est et maior quam gloria cuiuscumque angeli. Hoc autem non videtur.

¶ Tertio etiam quia primus actus fruendi simpliciter in voluntate christi fuit beatificus et praecessit vnionem ad verbum: et per consequens non praecessit aliquis meritorius.

¶ Quarto quia decuit hoc ad decentiam diuine curie et graduum eius vt scilicet sicut sunt illi qui habue runt gloriam ex meritis et aliquando fuerunt inimici sicut omnes adulteri homines et aliqui qui habuerunt ex meritis et nunquam fuerunt inimici sicut angeli et aliqui qui non habent ex propriis meritis et aliquando fuerunt inimici si cut paruuli. Ita esset ibi aliquis qui nunquam fuit inimicus nec habuit ex propriis meritis et iste fuit christus et est christus loquendo de gloria anime. Sed de gloria corporis dicitur quod potuit sibi mereri eam et meruit in instanti conceptionis sue. Et hoc videtur probabile ex quo aliquid meruit et non aliis quod sibi meruerit: non autem gloriam anime: igitur gloriam corporis. Nec obstat quod potest dici contra hoc quod christus non meruit illud quod redundasset in corpus et redundat in aliis ex gloria anime cuiusmodiest gloria corporis. Dicunt enim quod et si directe non meruit gloriam corporis tamen indirecte: quia meruit amotionem miraculi impedientis talem redundantiam glorie imcorpus que fit de lege communi. Miraculo enim impediebatur talis redundantia ad tempus secundum dispositionem diuinam vt esset corpus christi passibile et mortale. vt ista sint probabiliter dicta. vt

¶ Sed lici et detur tamen quod aliter potest dici scilicet quod Christus sibi meruit gloriam anime non solum corporis. Nullum enim apparet inconueniens quod christus in instanti sue conceptionis simul habuerit actum meritorium fruendi deo et diligendo ipsum et actum beatificum. prius tamen natura habuit actum illum meritorium quam actum beatificum et sic meruerit sibi gloriam anime eliciendo talem actum perfectissimum formatum a caritate et acceptatum a deo ad tantum premium et hoc siue actus ille fuerit minus perfectus quam aliquis angelus potuit elicere ex naturalibus: quia deus potest acceptare qualem actum ipse vult sicut etiam libere acceptat actum ad premium sue cooperantedeo specialiter fuerit actus perfectior quam potuerit aliquis angelus elicere ex naturalibus suis puris cum influentia generali et videtur rationabile quod Christus suam gloriam assecutus fuerit ex merito licet non fuerit predestinatus ex meritis et ita potest dici licet non possit hoc efficaciter probari. primum aliorum.

¶ Dico enim quod

¶ ec obstae deo acceptante actum ad tantam gloriam ita potest tanta gloria cadere sub men to sicut et minor gloria cuiuscumque.

¶ Ad secundum patet quid dicendum est ex iam dictis quod vtroque actu fuit possibile Christum habere gloriam ex merito si ue fuisset perfectior quam potuisset naturaliter eliceri aliquis angelus deo specialiter cooperante siue imperfectior deo specialiter acceptante ad tantum praemium siue prifectior quam fuerit actus alicuius angeli elicitus: tamen ab anima christi naturaliter sine aliqua influentia speciali sicut credo quod fuerit magis quam aliter.

¶ Ad tertium potest dici quod primus actus fruendi deo vel diligendi deum in voluntate christi non fuit beatificus: sed vnus fuit ibi prior natura et meritorius.

¶ Ad qua tum dicitur quod non esset bona decentia in celesti cu ria quod caput omnium electorum non haberet gloriam ex meritis cum possibile sit ipsam haberi ex meritis sicut dictum est supra. Unde non est ibi ille vltimus gradus quem tu ponis quare etc. De gloria corporis dico quod difficile est capere illam redundantiam sic quod necessario redundet gloria anime in corpus nisi impediatur per miraculum nisi pro tanto quod ita est de lege communi quod aliquo glorificato secundum animamglorificatur et in corpore non ex vi beatitudinis animae sed ex ordinatione et bemplacito dei: sicut etiam infunditur anima corpore disposito et ita miraculum videtu si corpus non glorificetur sicut esset si anima corpore disposito non infunderetur et sic potest intelligi illud. Hec de tertio articulo etc.

¶ Quantum ad quartum articulum. Quo scilicet actu meruerit christus.

¶ Uiden tur aliqui dicere quod non est inconueniens dicere ipsum meruisse actu beatifico fruitionis diuine. Ita quod idem actus esset meritorius et beatificus et christus actu ille merebatur secundum portionem superiorem fruendo deo vso et diligendo ipsum caritatiue et alia bona visa inverbo vel in deo sicut matrem suam et alios: non tamen illo actu meruit sibi beatitudinem anime: quia ille actus est ipsa beatitudo formalis ipsius anime: et tunc eo dem actu meruisset eundem actum quod nichil est dictu. Idem enim actus perfectus non potest esse me ritum sui: licet bene possit esse meritum alterius: sed meruit beatitudinem corporis et forte aliis gratiam et gloriam illo actu acceptato a deo licet esset beatifcus et potuit et decuit fieri vt christus qui solus erat et fuit comprehensor simul et viator eodem actu esset beatus et etiam mereretur quod quidem de aliquo alio non est factum. Unde siue angeli beati mereantur aliquid circa nos siue non hoc tamen non est per actum beatificum ipsorum: sed per alios actus quos exercent circa nos.

¶ Quod autem actus beatificus possit esse meritorius. Patet quia potest esse a deo acceptatus ad tale vel tale premium et est actus elicitus et formatus caritate. Et hoc sufficit ad meritum precipue si habens actum sit viator sicut Christus: licet absolute etiam posset esse dato quod habens actum vel merens non esset viator. Unde nulla est repugnan tia quare actus beatificus michaelis non possit esse meritorius sicut dicunt: licet hoc noluerit deus ordinare de aliquo actu beatifico nisi de actu beatifico christi iuxta hoc quod actus Chri¬

¶ Alii dicum. sti beatificus non solum fuit meritorius glorie corporis vel gratie et glorie aliis eo modo quo dicetur infra sed etiam fuit meritorius suiipsius tamen vt prior seipso. Unde et vt primoinstanti habitus fuit meritorius sui pro aliis instantibus et continuationis sui et hoc fuit in Christosingulare quod scilicet proprio actu suo beatifico me retur sibi beatitudinem: quia de nullo alio factum est sicut dicunt. istos modos dicendi sunt alique

¶ Contra difficultates.

¶ Prima est ista contra primum modum et etiam secundum. Impossibile est quod eodem actu perfecto voluntas quieter in termino et tendat vel moueatur in finem vel termi num: quia quiet ari in termino non dicit nisi negationem vel saltem negationem dicit seu concomitatur vel priuationem tendentie: et sic simul contradictio secundum idem poneretur sed actu fruendi beatifico voluntas christi quietabatur in termino et erat in termivo quia illo erat formaliter beatus et non viator: licet bene esset viator non tamen illo actu: ergo impossibile fuit quod illo merererur aliquid tendendo sciin finem et terminum.

¶ Secundo sic. Si actus beatificus potest esse meritorius cum actus beatificus i nullo dependeat ex statu vie sequitur quod actus alicuius pure beati poterit esse meritorius: et per consequens tendens in terminum et stans in termino et tunc non apparet via distinguendi statum vie a statupatrie. Preterea voluntas christi respectu illius actus se habebat pure passiue mltofortius quam respectu gratie: ergo non erat sibi metitorius vt videtur:.

¶ Tet tio videtur quod non fuerit meritorius ille actus glorie corporis: quia premium debet esse maius merito. Sed gloria corporis non est oliquid maius quam gloria anime ergo etc. Preterea etiam videtur quod christus meruit sibi gloriam corporis in sua passione non ergo in instanti sue conceptionis sua beatifica fruitione. alios qui dicunt quod illo actu sibi¬

¶ Contra ipsi meruit gloriam anime. Uidetur primo: quia meritum est prius natura quam premium. Sed idem actus simplex et semper perfectus non est priorseipso naturaliter: ergo etc.

¶ Secundo. Meritum est minus premio. Sed idem actus non est minor seipso precipue semper perfectus et vniformis existens sicut actus beatificus christi.

¶ Tertio: actus meriti contingens est et liber non semper stans. Sed actus beatificus est quasi necessarius et semper stans: quare etc. 1 ergo aliis dicendum quod christus

¶ Didei a et actu beatifico nihil merui nec sibi nec aliis. Sed omnis actus quo meruit aliquid vel sibi vel aliis fuit actus viatoris et sic viatoris quod posset conuenire Christo si fuisset purus viator quod non potest dici de actu beatifico contradictionem enim implicat quod aliquis habeat actum beatificum et non sit beatus vel sit purus viator sicut patet. Et ideo et meruit sibi gloriam anime ab instanti conceptionis hoc fuit vno actu fruitiuo alio ab actu beatifico et priori ipso naturaliter licet esset simul cum ipso secundum durationem. Et similiter si meruit sibi gloriam corporis hoc fuit aliquo tali actu alio ab acti peatifico. Et similiter de actu quo meruit aliquic aliis de quo magis infra videbitur.

¶ Et hec positio videtur michi probabilior satis. Tamen qui vel let tenere primas vias posset dicere. contra ip¬

¶ Ad primum adductu sam quod ipossibile est iml siue eodem actu siue pluribus voluntatem quietari in fine prout quietari importat negationem tendentie et tendere in finem: sed diceretur quod eodem actu voluntas tendit in finem meritorie et quietatur in ipso beatifice et talis quietatio nec est negatio tendentie nec habet ipsam necessario annexam. Similiter etiam quod sic tenderet in finem non careret fine licet de lege communi ita sit sicut etiam patet deus Christo qui fuit quietatus in finem et tamen tendeba in finem merendo aliquid. Nec refert quantum ad hoc vtrum eodem actu vel pluribus.

¶ Ad secundum dicendum quod adhuc potest distingui status vie a statu patrie non per actum illum qui idem existens est beatificus et meritorius sed per aliquem actum qui potest conuenire statui vie et potest esse meritorius de quo tamen impossibile est quod sit beatificus: licet enim actus omnis beatificus creature possit esse moeritorius: quia a deo ad aliquod premium acceptatus tamen non omnis actus creature qui est meritorius potest esse beatificus.

¶ Ad tertium diceretur. Uno modo quod voluntas christi non se habebat pure passiue ad illum actum: sed cooperabatur actiue ipsi deo. Nec oportet quod si respectu gratie se habet passiue quod propter hoc respectu talis actus: licet sit nobilior. Non enim est eiusdem rationis actus Sicut etiam non oportet quod intellectus possibilis si se habet pure passiue respectu speciei quod similiter respectu actus intelligendi licet sit nobilior specieAliter diceretur quod licet se haberet pure passiue ad huc potuit sibi esse meritorius ex deo acceptante licet nullus actus de lege communi sit meritorius habenti nisi eliciat ipsum vel causet effectiue sicut in de scriptione meriti superius tangebatur vel nisi acti ue acceptet ipsum.

¶ Ad quartum de gloria corporis dicendum quod de lege communi premium est maius merito: sed non oportet hoc semper. Nam deus potest acceptare qualem actum sibi placet: licet maiorem vel nobiliorem ad alium vel ad premium minus perfectum: et precipue quando merens non indiget maiori premio sicut christus non indigebat quia ian erat beatus.

¶ Ad quintum posset dici ab illis quod christus gloriam sui corporis non meruit in passione: sed magis honorem et reuerentiam super alios exhumiliatione sua secundum apostolum ad Philip. 2. Humiliauit semetipsum etc. Propter quod et deus ex altauit illum. Aliter et melius quod christus pluribus actibus vel pluries meruit gloriam corporis nec est inconueniens. etc. contra alios diceretur quod

¶ Ad primum t meritum non oportet es se prius natura quam premium licet ita sit de lege communi.

¶ Uel diceretur quod idem actus secundum quod acceptatus a deo posset esse prior natura aliquo modo seipipso vt retributo in premium.

¶ Ad secundum non oportet meritum esse maius vel minus: licet ita sit de lege communi licet forte secundum rationem meriti. Unde vt habet rationem meriti pro primo instanti minus est quam vt continuatus et habens rationem premii et similiter prior aliquo modo.

¶ Ad tertium diceretur quod accidit merito vel etiam premio quod actus sit stans vel non stans. Aliter diceretur quod magis est permanens: vt habet rationem premii et continuati quam vt habens rationem meriti vel inchoati: quare etc.

¶ Ad primum principale dico quod absolute loquendo christus potuit peccare in primo instanti su esse non obstante aliqua contradictione licet stante ordinatione diuina non potuerit peccare sicut nec beati. Sed dico quod stante ordinatione diuina potuit mereri nec ita decuit quod preseruaretur a merito ex ordinatione diuina sicut a pecto. Preterea. Si argumentum esset bonum. Sequeretur quod pro nullo instanti christus potuisset mereri sicut nec peccare ita parum si cut in primo.

¶ Ad secundum de christo qui fuit beatus et hoc non obstante potuit mereri in instanti conceptionis sicut in aliis in quibus fuit beatus etc.

¶ Ad tertium de merito quomodo est prius respectu premiiapparet ex predictis: ideo etc.