Quaestio 1

¶ Distinctionis Decimenone. Questio Unica

CIrca distinctionem Decimamnonam quero. Utrum christus meruit omnibus homini bus gratiam et gloriam.

¶ Uidetur quod non. Primo sic. Illis non meruit christus gratiam et gloriam qui nunquam habuerunt ista lnec sunt habituri. Alioquin me ritum christi a suo praemio frustraretur. Sed multi sunt et fuerunt homines qui nunquam habuerunt nec habebunt gloriam nec gratiam. Patet de sarracenis qui munquam baptimabuntur. De multis etiam christianis baptimatis qui tamen damnantur et sic nunquam habebunt gloriam: ergo etc.

¶ Secundo sic. Si christus meruit omni bus gratiam et gloriam. Sequitur quod suum meritum fuit actu infinitum sicut infiniti homines possunt esse. Sed hoc est impossibile: quia meritum Christifuit actus quidem creatus et limitatus: ergo etc.

¶ Confirmatur quia pari ratione christus meruisset remissio nem culparum omnium. Culpa autem est infinitum malum: quia auertit a bono infinito offendendo deum Tanta est autem offensa quantus est ille qui offenditur et sic meritum christi fuisset infinitum bonum quod est falsum.

¶ Tertio sic. Si christus meruit gratiam alicuius Aut meruit primam gratiam et sic prima gratia non est gratia. Si enim ex meritis non est gratia sed debitaet tunc deus facit iniusticiam quod non dat omnibus hominibus primam gratiam quia christus meruit eam dariomnibus. Aut meruit secundam gratiam. Sed hoc est falsum: quia quilibet meretur sibi ipsi augmentum gratie et ita secundam gratiam: quare etc. Io I. Uidimus gloriam eius qua¬

¶ Contra si vnigeniti a patre: plenum gratie et veritatis. Et sequitur postea quod de plenitudine eius omnes accepimus gratiam: ergo christus omnibus meruit gratiam et gloriam.

¶ In ista questione sic procedam

¶ Primo ponam vnam opinionem de questione et arguam con ea.

¶ Secundo respondebo aliter ad questionem.

¶ Tertio instabo et soluam.

¶ Ultimo ad rationes primum est vna opinio

¶ Quantum d quod crists onnibus meruit quantum ad sufficientiam gratiam et gloriam non obstante quod possint esse homines infiniti: immo dato quod essent homines actu infiniti: quia meritum christi tantum est et aliquomodo infinitum est vel fuit ex supposito merente quod erat et est suppositum infinitum. Ita quod et vita et actus et omnia illius suppositi licet sibi conueniant secundum naturam humanam sunt infinita bona et fuerunt in christo et ideo etiam mors que priuauit vitam Christi humanam sic infinitam suffecit ad satisfaciendum pro infinitis culpis remitendis et infinitis gratiis vel gloriis conrerendis.

¶ Quod autem meritum Christi fuerit infinitum: hoc probant. Tum quia impossibile est quod ab aliquo alio merito attingatur etiam si cresceret illud meritum in infinitum. Tum quia radix merendi in christo. puta gratia fuit infinita: quia datus est ei spiritus non ad mensuram. Tum quia euacuari non potest nec al preciari. Unde ipsum est impreciabilis praecui et exhauriri non potest. Tum quia suppositum merens infinitum est. puta verbum et actio debet pensari secundum conditionem agentis. Tum quia merendo Christus obstulit bonum infinitum scilicet vitam suam sicut videtur dicere Anselmus. 2. lib. Cur deus homo qui dicit quod ho deberet preeligere omne aliud a deo destruquam illi homini mortem scienter inferre / et hoc non vide tur nisi quia vita illius hominis erat bonum infinitum.

¶ Dicunt tamen quod christus non meruit omnibus gratiam et gloriam quantum ad efficaciam: quia non omnes sed pauci gratiam et gloriam consequuntur efficaci ter ex merito christi. hec est positio. istam opinionem arguo accipien¬

¶ Contra do verba sua sicut iacent et sonamt Uidetur enim ista positio dicere quod meritum Christi sit in se formaliter aliquid infinitum: licet non ex se sed ex supposito merente et vnione nature secundum quam est meritum ad diuinum suppositum merens.

¶ Istud non videtur verum. Primo quia meritum Christi non est nisi actus bonus sue voluntatis create. Sed iste actus finitus est in se formaliter et ex se sicut et ipsa voluntas creata in qua recipitur et a qua elicitur: ergo etc.

¶ Secundo sic: quia radix merendi gratiam in christo fuit actu limitata et finita formaliter in se si cut dictum est supra.

¶ Tertio quia si meritum im se formaliter diceretur et esset infinitum ratione suppositi merentis cui vnitur principium merendi vel potentia ipsa seu natura humana. Ita videretur posse dici corpus eius infinitum vel oculus eius formaliter infinitus vel humanitas infinita quod non est vorum.

¶ Quarto. Si meritum Christi puta suum bonum velle secundum voluntatem creatam est formaliter infinitum in se sequitur quod sit bonum infinitum et in infinitum diligibile. Tale autem bonum non est nisi deus: sequitur ergo quod sit deus et ita tantum diligit deus illud velle creatum sicut proprium velle et sicut seipsum et ita perfecte verbum diligit deum illo velle creato sicut suo proprio velle et multa alia que videm tur posse elici que sunt inconuenientia.

¶ Dico igi tur quod licet Christus omnibus meruit quantum ad sufficientiam hoc tamen non est propter hoc quod suum meritum sit infinitum in se formaliter quia dico quod nullam infirmitatem formaliter habet in se: sed ita perfectum meritum et actus meritorius posset esse in pura creatura aliqua sicut fuit in christoaliorum dico quod immo me¬

¶ Ad primum ritum christi et perfectio eius posset attingi immo adequari per aliquod aliud meritum absolute loquendo de possibili licet nunquam attingetur de facto quia deus sic ordinauit.

¶ Ad secundum dico quod gratia fuit finita in christo et non infinita formaliter in se pro tanto dicitur spiritus sibi esse datus non ad mensuram: quia sua gratia sit infinita sed quia tantam dedit sibi deus quantam potuit capere et quantam deus potuit dare quod nulli alteri factum est.

¶ Ad tertium dico quod menritum euacuari et exhauriri non potest: quia sufficit pro infinitis. Non quia sit infinitum: sed quia pro infinitis quantum ad sufficientiam acceptam.

¶ Ad quartum dico quod licet suppositum merens sit infinitum: non tamen meritum ipsum sicut etiam licet sui positum sit homo et sit infinitum: non tamen humanitas est infinita nec corpus vel oculus infinitus: licet suppositum videns sit infinitum.

¶ Ad quin tum dico quod vita christi non fuit infinita nec actus volendi meritorius quo christus voluit et acceptauit ponere vitam suam per mortem.

¶ Ad Ansel mum potest dici quod non est intentio eius vitam Christi esse formaliter infinitam in se sed denominatione quadam extrinseca: quia vita est suppositi verbi quod est infinitum et praeterea dictum Anselmi est dubium. Cum enim vita humana christi sit aliquid aliud a deo et non sit deus quomodo preeligendum est omnia alia a deo non esse quam Christum occidere. In illo enim includitur christum non esse secundum humanam vitam suam et velle ipsum non esse et sic velle occidere. Hec de primo articulo.

¶ Quantum ad secundum articulum videndum est primo quod christus meruit omni bus et quomodo. Secundo quid meruit omnibus.

¶ De primo dico quod sicut alii dicunt: sed non intelligo sicut ipsi dicunt seu intelligunt quod Christus meruit omnibus quantum ad sufficientiam. Cuius ratioest. Nam meritum suum fuit acceptatum pro salute omnium tanquam sufficiens pro omnibus saluandis secundum diuinam voluntatem antecedentem qua vul omnes homines saluos fieri sicut dictum est in primo. Ita quod scilicet deus voluntate consequente et es ficaci voluisset deus omnes homines saluos fieri ad hoc etiam suffecisset meritum Christi: ex acceptatione diuine voluntatis et hoc est rationabile ponere quia naturam omnium hominum curabilem accepit et secundum ipsam meruit. Et ideo qua ratione pro vno vel pro tribus sufficiebat meritum Christi eadem ratione pro quolibet: et ita pro omnibus.

¶ Secundo dico quod non meruit omnibus quam tum ad efficaciam: quia non omnes homines efficaciter facti sunt participes meriti christi: sed predestinatis et electis meruit efficaciter gratiam finalem non solum primam sicut aliquibus reprobis et etiam gloriam quam non meruit reprobis vel a deo reprobatis.

¶ Tertio dico quod predictis non obstantibus non oportet dicere quod meritum Christi fuerit in se formaliter infinitum sicut alii dicunt: sed fuissimpliciter finitum licet pro infinitis quantum ad sufficientiam acceptatum vel acceptabile. Sicut enim deus libere acceptat actum pro aliquo: nec alias actus est meritorius nisi inquantum acceptatus. Ita quemcunque actum potest acceptare pro quotcumque sibiplacet et sufficit pro quotcunque acceptatur et ideo licet meritum Christi simpliciter et formaliter fue rit finitum nec propter habitudinem ad suppositum merens potuerit esse formaliter infinitum: quia et illa habitudo et totum quicquid se tenet formaliter ex parte actus finitum est: potuit tamen acceptari et acceptabilis erat pro infinitis secundum beneplacitum diuine voluntatis. Uerum est tamen quod condecens erat hoc attendendo ad conditionem suppositi merentis quod erat infinitum: quatinus meritum sufficeret pro infinitis et nullum aliud meritum cuiuscunque creature sufficeret: licet absolute loquendo sufficere potuisset si deus sic voluisset.

¶ Quarto dico quod predestinatis Christus efficaciter meruit: non quod meruerit eis predestinationem ita quod meritum Christi vt preuisum fuerit ratio predestinandi eos. Hoc enim non est verum. Nan sicut dixi in primo. Predestinatio non habet causam ex parte predestinati vllo modo. Sed deus predestinando prius ordinate vult finem alicui: putabeatitudinem quam velit sibi gratiam vel meritum adfinem.

¶ Unde dico quod deus certum numerum electorum predestinauit inter quos Christus est caput et primus et principalis. Secundo illis quos prede stinauit voluit gratiam finalem sine qua ordinauit nunquam conferre gloriam alicui. Tertio vidit aliquos casuros per peccatum aliquando sicut Adam et electo qui aliquando erant peccaturi. Quarto secundum ordinem rationis ordinauit remedium reparationis per Christum et meritum Christi.

¶ Ex quo patet quod meritum Christi non fuit ratio predestinandi aliquem: quia predestinatio cuiuslibet electi et certus numerus predestinatorum prior fuit secundum rationem quam meritum Christi preuisum pro quanto ad alios se extendit: sed predestinatis lapsuris datum est in remedium reparationis meritum Christi tanquam illis qui erant efficaciter saluandi a deo effectiue per ipsum christum hominem meritorie. Sic ergo patet quod Christus omnibus meruit et quomodo non obstante quod suum meritum sit finitum formaliter. licet forte aliquomodo secundum denominationem extrinsecam a supposito merente possit dici infinitum sicut opus aliquod dicitur humanum vel etiam quia ad infinitos quantum ad sufficientiam se extendit. vero quid meruit ipse christus

¶ De secundo alis. Dico primo quod moruit eis gloriam et gratiam. Uerum est tamen quod aliquibus secundum sufficientiam vel quantum ad sufficientiam et aliquibus efficaciter. De gratia prima. dico quod me ruit eam omnibus qui habuerunt vel habituri sunt eam et hoc efficaciter. Paruulis tamen meruit eam sine cooperatione ipsorum. Sed adultis de communi lege cum cooperatione vel aliqua dispositione ipso rum per quam disponunt seipsos ad gratiam aliquo modo saltem de congruo. Nec est inconueniens de prima gratia in aliis quod sic cadat sub merito christi de condigno licet bene sit inconueniens quod cadat sub me rito alicuius alterius habentis gratiam ipsam. Et hoc etiam patet. Nam christus meruit quod sacramenta noue legis habeant efficaciam. Et planum est quod in sacramento noue legis aliquo. Puta in baptismo confertur prima gratia: quare etc.

¶ Dico ergo quod meruit christus gratiam primam omnibus etiam antiquis patribus ante tempus legis scripte et sub tempore legis scripte et circuncisionis precedente fide de Christo et merito sue passionis que semper quoquo modo fuit necessaria ad salutem consequendam et gratiam habendam pro omni statu et lege hominis viatoris.

¶ De gratia vero secunda et augmento gratie. Dico quod christus meruit etiam ipsam in omnibus habentibus ipsam et efficaciter tamen cooperantibus ipsis secundum opera bona formata a caritate. De gratia vero penitentiali que non est prima sed recuperatiua magis ipsius gratie. Dico etiam quod christus meruit eam et de condigno sic tamen quod non sicut causa totalis et in mediata sed oportet penitentem ad hoc operari et disponere se quoquo modo: non tamen meretur ipse sibigratiam de condigno per illam dispositionem sed tantum de congruo.

¶ De gratia finali etiam dico quod christus meruit eam omnibus habentibus ipsam finaliter sicut puto et idem dico de virtutibus infusis quod christus meruit eas omnibus sicut de gratia dictum est.

¶ De gloria vero sciendum quod gloria accipitur quantum ad habi ttum vel quantum ad actum. Similiter etiam gloria accipitur pro gloria corporis vel pro gloria anime et omni bus listis modis dici potest quod christus efficaciter meruit gloriam omnibus predestinatis et electis hominibus qui non habuerunt eam ex meritis propriis sicut omnes paruuli decedentes sub baptismo et antiquitus sub circuncisione et ante sub fide parentum applicata ad paruulos.

¶ De illis vero qui habent vel habituri sunt eam ex meritis potest etiam dici quod christuo meruit eis etiam de condigno tanquam principalis causa merens: ipsi vero tanquam sub principales et secundarie cause: ita quod ex duplici causa meritoria debetur eis et maior gloria debetur eis de communi lege quam illis qui non habent gloriam ex merito proprio: sed tantum ex alieno puta ex merito christi.

¶ De apertio ne ianue dico quod illa potest intelligi duplex. Una spiritualis et alia corporalis. Et spiritualis apertio voca tur amotio impedimenti visionis beate. Et apertio corporalis vocatur amotio impedimenti ascensus deatorum ad celum locum illum beatorum ad quem nullus ascendit ante ascensionem Christi. Et dico quod christus suo merito et praecipue merito passionis que fuit emenda satisfactoria meruit vtramque apertionem. Unde et statim passione exhibita fuit aperta prima ianua sicut etiam dicit christus latroni pendenti iuxtase. Amen dico tibi hodie mecum eris in paradiso. Luce. 23. id est hodie videbis deum et frueris / ipso deatifice sicut ego. Uerumtamen dico quod secunda aper tio fuit facta ex ipsa passione exhibita: licet dilatus fuerit ingressus secundum diuinam dispositionem vsque ad ascensionem christi qui primus sicut rex et caput alio rum intrauit et alios secum duxit. Unde et Micheeprimo. Ascendit prudens iter ante eos.

¶ Ex predictis patet quod Christus remissionem omnium peccatorum fotius generis humani sicut et gratia ipsa. per quam peccatum expiatur.

¶ Patet etiam quod omnibus habentibus opera bona et meritoria meo ruit nobis sicut et gratiam que est principium et radix merendi vt vere possimus sibi dicere omnia opera nostra domine operatus es nobis et ad ipsum comparati non sumus nisi serui et inutiles serui sicut etiam dicebat discipulis suis. Cum inquit feceritis omnia benedicite serui inutiles sumus. Hec de secundo articulo principali

¶ Quantum ad tertium articulum. Sunt alique instantie contra predicta

¶ Prima est ista. Meritum est prius premio sal tem ordine nature. Sed meritum Christi vel passio Christi non fuit prius gratia antiquorum patrum: sed posterius etiam duratione: ergo et cetera¬

¶ Secunda est ista. Quod non est non meretur nec meretur alicui. Sed Christus / quantum ad suum me ritum non est modo sicut nec sua passio: nec fuit etiam tempore patrum: ergo nichil merebatur eis.

¶ Tertia instantia. Premium debet esse maius merito et meritum debet ordinari ad ipsum. Sed meritum Christi est aliquid nobilius et perfectius merito aliorum et operibus bonis ipsorum si cut et gratia Christi: ergo etc.

¶ Quarta instantia. Qua ration est Christus dicitur meruisse gloriam tadem ratione vt videtur debet dici meruisse predestinationem. Sed hoc est falsum: ergo etc.

¶ Quinta instantia. Quia si Christus non obstante quod fuerit posterius meruit prioribus et antiquis gratiam: tunc meritum potest esse posterius praemio. Uidetur quod pari ratione angeli beati possint dici meruisse suam beatitudinem postquam habuerunt ipsam. Sed hoc est falsum.

¶ Sexta instantia Si Christus meruit gratiam circuncisionis merito sue passio nis videtur quod circuncisio habuerit efficaciam ex opere operatio sicut secramenta noue legis. Hoc est fal sum: ergo etc.

¶ Septima instantia. Quia si Christus meruit antiquis patribus gloriam sicut et gratiam vel remissionem culpe non apparet ratio qua re non fuerint antiqui patres assumpti ad gloriam sicut accepti ad gratiam. Sed hoc est falsum.

¶ Octaua instantia. Quia si Christus meruit antiquis patribus aliquid. Aut hoc fuit per suum meritum vt preuisum. Aut vt exhibitum. Non primo modo: quia meritum vt preuisum non est nisi ens rationis. Perens autem rationis non meretur quis aliquid reale. Nec vt exhibitum quia nondum erat exhibitum ergo nullo modo. instantiam dico quod non opor¬

¶ Ad primam tet meritum esse prius natura realiter in seipso quam premium sed sufficit quod inacceptante vel in acceptatione ordinantis sicut est in proposito. Meritum enim Christi prius natura fuit in acceptatione dei quam fuit gratia alicui collata ratione ipsius.

¶ Ad secundam quasi per idem scilicet quod illud quod nullo modo est nec in se nec in acceptatione alicuius non est meritum nec ratio alicuius premii Non oportet autem ad hoc quod sit meritum vel ratio alicuius premii quod sit in actu: sed sufficit quod futurum sit vel fuerit et quod sit in actu acceptatum ad tale premium.

¶ Ad tertiam dico quod non oportet omne premium esse maius merito sed potest hoc fieri et esse secundum arbitrium dei acceptantis tale meritum ad tale premium precipue quia liberaliter acceptat nec meritum est meritum nisi quia ab ipso acceptatum Et ideo dico quod acceptare potest vnum perfectiorem actum in se ad aliquem imperfectiorem tanquam ad premium vel dic quod non est totale premium.

¶ Ad quar tam dico quod non pari ratione meretur quis predesti nationem et effectum predestinationis puta gloriam et gratiam. Patet de se quod non eadem ratione meretur quis prius sicut et posterius nec causam sicut effectum. Et ideo licet Christus meruit gratiam et gloriam alicui sicut etiam aliquis sibi ipsi non tamen predestinationem.

¶ Ad quintam dico quod non est aliquod inconueniens si deus sic ordinasset vel ordi nare voluisset quod angeli boni primo habuissent suam beatitudinem et postea meruissent eam sicut non fuisinconueniens de Christo quod simul haberet beatitudinem et mereretur eam vt dictum est supra. Tamen non est ita ordinatum quod aliquis primo beatificetur et postea suam beatitudinem mereatur. Sed angeli boni primo meruerunt et postea beatificati sunt et in termino nec fuerunt amplius viatores nec in statu merendi secundum ordinationem diuine voluntatis.

¶ Ad sextam dico quod sicut Christus meruit quod sa¬ cramenta noue legis haberent efficaciam ex opere operato ita de circuncisione et sacramentis antique legis meruit quod haberent efsicaciam ex opere operantis.

¶ Ad septimam dico quod immo apparet ratio quare sancti patres ante passionem Christi vel suum me ritum exhibitum non fuerunt glorificati sicut gratificati: quia summum premium vel bonum ad quod attingit premium. Puta beatitudo nunquam debet comferri donec meritum sit exhibitum licet aliqua alia bene possint conferri cuiusmodi sunt remissio culpe et infusio gratie.

¶ Ad octauam dico quod christus per actum suum meritorium preuisum meruit antiquis patribus gratiam non vt preuisum vel exhibitum. Ita quod ista sint rationes meritorii in actu sed vt acceptant a deo ad hoc: vt ratione ipsius patripus credentibus in Christum conferretur gratia vel etiam paruulis in fide ipsorum. Hec de tertio articulo.

¶ Ad primum principale dico quod bene concludit quod christus non meruit gratiam et gloriam omnibus secundum efficaciam: licet bene secundum sufficientiam.

¶ Ad secundum dico quod meritum christi non est infinitum sed formaliter finitum: licet ad infinitos homines se extendat quantum ad sufficientiam ex voluntate et beneplacito acceptantis.

¶ Ad comfirmationem de remissione peccati. Dico quod peccatum non est formaliter infinitum sed obiectiue tantum vel auersiue.

¶ Ad tertium dico quod Christus meruit omnibus hominibus primam gratiam pro statu nature lapse: quia si primi parentes in statu innocentie habuerunt gratiam. Dico quod Christus non meruit eis illam gratiam. Prius enim fuit illa gratia conferenda quam preuideretur casus hominis nec meritum Christi prout ad alios se extendit.

¶ Quando dicis. Tunc prima gratia non esset gratia: quia caderet sub merito condigni. Dico quod est gratia habenti: quia non cadit sub merito suo licet sub merito alterius. Uel dic quod totum est gratuitum et gratia: quia totum dependet ex liberali acceptatione diuin a. Ita quod nullus actus ex seipso condignitatem habet ad premium sed inquantum a deo liberaliter ac ceptatur.

¶ Ad aliud de gloria dico quod non est inconueniens quod aliquis mereatur sibi gloriam et cum hoc etiam Christus: Christus tamen sicut principalis merens et agens et ipse homo sicut secundarium agens et minus principale eo modo quo dictum est supra: ideo etc.