Quaestio 2

Distinctionis Decime. Questio Secunda

SEcundo quaero utrum corpus christi sit presens subspeciebus virtute conuersionis: ita quod conuersio sit precisa et per se causa vel ratio essendi corpus christi presens subspecie.

¶ Uidetur quod sic corpus T2o I Ee Achristi eit presens sub speciede nouo per aliquam mutationem. patet. sed non est ibidare aliam mutationem quam conuersionem panis in ipsum. ergo etc.

¶ Secundo lic. omnis per se mutationis noue positiue est aliquis per se terminus nouus positiuus sed conuersio in proposito est talis mutatio. igitur per se habet terminum nouum positiuum: sed non substantia corporis christi: nec esse suum. quia non est nouum. ergo esse presens sub specie: vt videtur. Alioquin enim per istam conuersionem nihil nouum acquireretur: nisi non esse panis. Et sic ista conuersio esset annihilatio et non conuersio.

¶ Tertio sic. Damascenus. IIi. lib. dicit quod corpus non est hic presens: quia corpus quod assumptum est de celo descendit: sed quoniam ipse panis et vinum transit in corpus christi et sanguinem. et videtur anctoritas expressa. ex vi conuersionis substantie in 2o¬d

¶ Conti a substantiam non habetur per se nisi substantia. sed ista est conuersio substantie panis in substantiam corporis. ergo etc.

¶ In ista questione sic procedam.

¶ Primo inquiram vtrum corpus christi posiet esse precsens sub specie panis sine aliqua conuersione panis in ipsum.

¶ Secundo dato quod sic: vtrum pane conuerso in ipsum inquiram: vtrum sit ibi per aliquam sui mutationem: et qualis sit ibi virtute conuersionis.

¶ Tertio dato quod non: in quiram: vtrum sit ibi per aliquam sui mutationem: et qualis sit illa mutatio.

¶ Ultimo ad rationes principales.

¶ Quantum ad primum articulum videtur esse: et est vna opinio quod deus non posset facere corpus suum presens sacramentaliter sub specie panis: nisi conuerteretur substantia panis in ipsum: sed per conuersionem talem possibile est hoc fieri.

¶ Tum quia vt dicunt conuersio est precisa ratio et causa quare corpus christi est presens accidentaliter.

¶ Tum quia non est presens sacramentaliter: nisi per aliquam mutationem. Non sui: quia non mutatur nec mutat locum. ergo alicuius alterius. Non speciei panis que conuertatur in ipsum. quia tunc non maneret sacra mentum: sicut nec species sensibilis. ergo per mutationem vel conuersionem panis.

¶ Tertio quia si esset: hoc possibile scilicet quod corpus christi esset presens sub specie panis sacramentaliter sine conuersione: frustra poneretur talis conuersio. quia frustra fit per plura: quod potest fieri per pauciora et eque bene.

¶ Tum quia multo congruentius esset quod substantia panis manet ret quam quod conuerteretur. Et magis et facilius possent verificari multa de isto sacramento et multa inconuenientia vitarentur. Tunc enim non oportet ponere accidentia sine subiecto: nec difficultates omnes illas que ad hoc consequuntur. vnde per hoc videntur improbare vnam opinionem: que ponit quod possibile est substantiam panis manere simul cum corpore christi. sub specie et econuerso. Nec est conuersio necessaria ad hoc vt corpus christi sit presens ibi sacramentaliter quantum ad istum arti. quod virtu¬

¶ Sed dico te diuina corpus christi posset esse presens sub specie panis sacramentaliter et pre sentia eiusdem rationis: sicut est modo sine conuersionem panis in ipsum. immo eadem presentia numero qua est modo speciei presens precedente conuersione secundum naturam vel ordinationem diuinam.

¶ Ad hoc adduto aliquas rationes. Prima est ista suppono ex predictis quod vbi presentiale secundum quod corpus christi est presens hic sit respectus extrinsecus adueniens corpori christi terminatus ad speciem ipsam panis cui corpus christi est presens. Tunc arguo. respectus extrinsecus potest poni posito fundamento et termino et agente applicante vnum alteri sine quocumque alio. sed hic sine conuersione ponitur et potest poni fundamentum scilicet corpus christi et terminus puta species: et agens applicans scilicet deus causans vel causare potens talem respectum. ergo sine conuersione panis potest corpus christ esse hic praesens.

¶ Secunda ratio. conuersio substantie panis et acquisito praesentie corporis sunt due mutationes vel quasi mutationes habentes duos per se terminos essentialiter distinctos quorum vnus est prior natura alio patet. quia terminus prime est substantia corporis christi. terminus secunde est presentia sub specieEt prior est substantia corporis naturaliter quam sua presentia ad quodcumque corpus: et essentialiter distinguitur ab illa presentia. quia manet et existit non existente illa presentia. sed aliqua mutatio potest esse ad talem terminum posteriorem nulla mutatione posita ad terminum priorem: sicut patet expresse. viii. Phisicorum. vbi Aristo. vult quod incelo est motus: et cadit mutatio ad vbi vel ad situm terminata et in ipso non cadit mutatio ad substantiam. Similiter patet si aliquid mutatur ad quantitatem: non oportet propter hoc mutari ad substantiam: vel ad ipsum aliquam mutationem substantialem terminari. Similiter si ad qualitatem: non oporte quod ad quantitatem. Similiter si ad vbi: non oportet quod ad substantiam vel quantitatem. ergo etc.

¶ Tertia ratio. non est magis incompossibile corpus christi cum substantia panis quanta manente quam cum sua quantitate. quia et si in¬ eodem loco essent incompossibilia ista: hoc precipue videretur ratione quantitatum mutuo se expellen tium: non ratione substantiarum: sed secundum omnes deus potest facere corpus christi presens sacramentaliter cum quantitate panis substantia conuersa. ergo etiam cum quantitate panis manente substantia quanta et non conuersa.

¶ Quarta ratio non est minus possibile deo facere quantitatem panis cum corpore christi manente quantitate cum suo modo naturali quam sine suo modo naturali. immo videtur facilius primum quam secundum sed deus potest facere corpus christi presens quantitati panis manenti sine suo modo naturali. quia sine inperentia ad subiectum. ergo cum suo modo naturali scilicet quantitati inherenti subiecto. et substantie panis. et per consequens sine conuersione panis.

¶ Quinta ratio. non magis est impossibile deo facere vnum miraculum tantum: quam facere duo miracula: quorum vnum non dependet ab alio. sed faciendo corpus christi esse presens substantie panis quante et non conuerse face ret vnum miraculum tantum scilicet presentiam corporis christi cum pane: faciendo vero ipsum presens quantitati separate: facit duo miracula. quia et conuertit substantiam panis. et per consequens facit accidens sine subiecto: et cum hoc etiam facit corpus praeix esse presens. quod quidem miraculum nunquam habetur sufficienter ex primo. posset enim conuertere deus substantiam panis in corpus christi manens in celo: dato quod non fieret hic presens: sicut etiam quantitaetm in quantita tem. et totum in totum. quia hoc nullam implicat contra dictionem. Nec similiter quod corpus christi sit presens exconuersione non dependet. nec sic quin possit fieri et esse sine conuersione: sicut ostensum est supra ex terminis istarum mutationum: ad quorum vnum potest esse mutatio non posita aliqua mutatione ad alium. quare etc.

¶ Sexta ratio deus potest facere omnem effectum suum quantumcumque respectiuum sine omnieo quod non est essentialiter sibi idem: vel subiectum vel fundamentum vel terminus vel per se mutatioad ipsum seu productio eius: sed conuersio non est subiectum presentie: nec essentialiter idem sibi nec fundamentum. patet quia conuersio non manet manente presentia. nec actio per se productiua vel passio respectu presentie: sed magis respectu alterius termini est ipsa conuersio que essentialiter distingueretur ab ipso: sicut dictum est supra. ergo etc. Nec potest dici quod conuersio vel sacramentum ipsum quod est species ipse sit ratio formalis presentie quia ipsa. conuersio nec vt presens cum ipsa transeat: nec vt preterita. quia tunc deus non posset facere quod corpus christi non esset presens sicut nec potest facere quod conuersio non fuerit. Similiter etiam nec species. quia corpus christi non informat. ergo etc.

¶ Ultimo posset argui: quia deus posset facere corpus christi presens pane quanto non sacramentaliter: si ponecretur quod panis esset tante quantitatis saltem quante corpus. vel etiam dato quod minoris: licet non sit ita euidens saltem primo modo. quia potest facere duo corpora in eodem loco localiter. ergo posset hoc facere quantumcunque sacramentaliter. Non est enim maior contradictio in vno quam in alio vt videtur. absolute loquendo

¶ Dico igitur quod possibile est corpus christi esse presens speciei panis sacramentaliter: etiam sicut modo quantum ad rationem sacramenti si ne conuersione panis in ipsum. nec ipsa substantia panis vel conuersio eius pertinent ad rationem sacramenti: cum non sint per se sensibilia: sed species ipse sensibiles: que ita bene manerent substantia non conuersa: sicut substantia conuersa sicut patet.

¶ Secundo dico quod posset esse presens substantie panis non conuersa non sacramentaliter. quia non manenti bus speciebus sensibilibus que habent rationem sacramenti.

¶ Tertio dico quod posset esse presens substantie panis non conuerse sacramentaliter: sic quod non esset alibi: sed tantum in sacramento si deus vel let: et tunc esset ibi etiam diffinitiue

¶ Ad primum aliorum dico: quod illa mutatio per quam corpus christi ibi est non est conuersio panis ( sicut inferius apparebit ) sed alia

¶ Ad secundum dico quod conuersio non est ratio nec precisa causa essendi corpus christi sub speciebus: sicut in sequenti articulo apparebit.

¶ Ad tertium dico quod non ponitur frustra conuersio panis. Ex ordinatione enim diuina ponitur vt sit aliquid primum et hoc congrue secundum legem sue sapientie quam ipse nouit: licet non sit necessaria absolute ad hoc quin sine conuersione posset ibi corpus christi esse presens. sicut etiam deus absolute loquendo posset causar gratiam sacramentalem sine sacramento. et tamen non frustra ponitur sacramentum.

¶ Ad quartum dico quod non congruentius poneretur panis manere quam conuerti: licet posset manere et accidentia etiam in subiecto. Decens enim est vt non maneant nisi illa que per se et intrinsece pertinent ad sacramentum: cuiusmodi sunt accidentia ipsa vel species sensibiles. non autem ipsa substantia panis que per se et intrinsece ad sacramentum non pertineret: dato quod maneret sed tantum per accidens. sicut etiam non est sensibilis per se: sed per accidens: sicut dicitur in secundo de anima. et ita secundum vnam congruentiam decet quod transeat et non maneat. secundum aliquam vel ro quam nouit deus: deceret si vellet sic ordinare: vel voluisset quod maneret et non transiret. Hec de primo articulo principali.

¶ Quantum ad secundum articulum dicunt aliqui quod corpus christi presens est sulpeciebus ex vi conuersionis. ita quod conuersio est tota ratio et precisa causa per quam est ibi presens. Nec ad hoc requititur aliqua alia mutatio: sicut dicunt sed sufficit ipsa conuersio panis in corpus christi

¶ Ad hoc adducuntur alique rationes. Prima est iita. vbicunque est conuersum: ibidem oportet esse conuersionem et ipsum terminum in quem conuertitur illud hoc manifestum est maxime in proposito. quia consio et conuersum esse in hac conuersione sunt idem. sed panis conuersus preerat sub speciebus. ergo corpus christi sub eadem specie est virtute conuersionis.

¶ Secundo sic. vbi est corruptum vel fuit: ibidem virtute generationis acquiritur generatum. patet de formis generati et corrupti succedentibus sibi per se in ea dem materia. Alioquin oporteret quod in omni generatione esset motus localis quo poneretur generatum vbi prefuit corruptum: nisi virtute generationis hoc esset. vnde et generans quantum largitur de forma tantum et de consequentibus ad formam puta de loco vel vbiconsequenter et eadem generatione. sed ista conuersie est quasi quedam corruptio panis et generatio corporis de ipso. ergo virtute eius est corpus christi sub spe cie sub qua prefuit panis.

¶ Tertio sic. in omni con uersione terminus per se ad quem est: vbi est aliquid commune manens sub vtroque termino conuersionis vel mutationis. patet de materia que est aliquid commungenerato et corrupto. et ideo vbi prefuit corruptum: ibi est generatum. et vbi prefuit aqua conuersa in vienum ibi est vinum. Similiter de mutatione accidenta li vbi prefuit albedo expulsa est nigredo expellens. Et sic etiam est vbi prefuit corpus expulsum: ibi est corpus expellens. sed hic est conuersio ad aliquid commune manens cum vtroque termino scilicet cum substantia panis et cum corpore christi species panis scilibet ergo etc.

¶ Quarto sic. Eadem per se mutatione acquiritur substantia et accidens eius. hoc patet. eadem enim generatione habetur ignis et caliditas eius et sua raritas et sua leuitas. et sic de aliis saltem per accidens: ita quod non est necessaria mutatio alia vt videtur. sed esse hic presens est accidens corporis christi. igitur eadem actione vel conuersione qua habetur corpus christi. habetur suum esse hic presens. ergo etc.

¶ Quinta ratio. sicut se habet conuersio naturalis ad idem specie. sic conuersio substantie panis ad idem numero: sed per conuersionem naturalem fit idem specie presens: vbi erat conuersum humores enim in quos conuertitur fiunt vbi attractum est nutrimentum. et sic de aliis. ergo etc.

¶ Dicunt ergo isti quod conuersio panis in corpus christi non solum terminatur ad esse substantiale corporis christi simpliciter et absolute acceptum: sed ad esse corporis christi vt habens esse aliquod nouum: sicut et conuerno est aliquid nouum. Non autem habet aliud esse nouum: nisi esse hic presens. non autem esse substantiale suum absolute sic acceptum quare etc. quantum ad istum articulum quod

¶ Sed dico corpus christi no est hic presens per conuersionem: ex vi conuersionis: sed sicut in sequenti articulo apparebit per vnam aliam mutationem: ita quod conuersio non terminatur ad esse presens corporis christi sulspecie: sed tantum ad esse corpus christi substantiale

¶ Quod autem ex vi conuersionis sicut ex causa precis sa vel mutatione terminata ad esse presens corpus christi non sit ibi presens corpus christi. probo primo sic. aut enim presentia corporis christi ponitur per se termimus conuersionis: aut non: sed per accidens. Non potest ponper se terminus. probatio. quia tunce non esset mutatiovel quasi mutatio substantialis: sed accidentalis terminata ad accidens vnum respectiuum quod est presentia illa. Et tunc magis esset loci mutatio quam transubstantiatio quod est falsum. Ista enim conuersio est transubstantiatio: sicut patet secundum ones. Et ita habet substantiam pro per se termino: et non aliquod accidens. quia impossibile est quod vnius per se mutationis terminus includat substantiam et accidens. ergo terminus accidentalis et per accidens ponitur presentia ipsa respectu conuersionis. Tunc accipio sic cuilibet eisentie distincte ab alia que est accidens eius est aliqua productio distincta a productione illius alterius: siue sit mutatio siue non. quia ipsius est esse distinctum ab ea cuilibet esse producto per se necessario correspondet aliqua productio. sed ista presentia accidens est substantie corporis christia ergo sibi per se aliqua productio correspondet distincta a conuersione que terminatur per se ad substantiam. Non igitur precise habetur ex vi conuersionis: nec per se: sed per accidens tantum: pro tanto quia productio vel causatio presentie concomitatur conuersionem: non quod si conuersio.

¶ Secundo sic. illud non est necessaria nec precisa causa presentie talis: quod potest haberi et poni idem numero: vel specie sine tali presentia habita vel posita: vt videtur sed eadem conuersio panis numero vel specie posset haberi non posita tali presentia. posset enim deus conuertere illum eundem panem vel alium in corpus suum manens in celo: dato quod non faceret corpus suum presens speciei panis. Nec hoc implicat aliquam contradictionem. ergo etc.

¶ Tertio sic. Deus potest facere suum corpus presens substantie panis quante nondum conuerse: sicut probatum est in articulo precedenti: sed substantiam illam panis potest conuerterein corpus suum prius presens in conuersione vniuoca et eiusdem rationis. vel forte eadem numero cum illa que fit modo communiter. igitur potest conuertere panem in corpus etiam supposita presentia. tali ergo presentia non habetur virtute conuersionis.

¶ Quanto sic. illud quod conuertitur in aliquid preexistens localiter distans nihil habens commune sibi intrinsecum cum illo cum quo conuertitur magis sortitur conditiones et proprietates illius in quod conuertitur quam econuerso. patet. si sortes qui est parisius conuertatur in platonem qui est rome: magis sortes sortitur conditiones platonis quam econuerso: nisi sit aliquid aliud quam conuersio ipsa: sed in proposito panis localiter distans a corpore christi preexistente conuertitur in ipsum. et nihil est commune vtrique intrinsecum formaliter. quia species ille non informant corpus christi. igitur magis ipse panis debet sortiri locum corporis christ in celo per conuersionem: si tamen per conuersionem aliquamlocum sortiatur quam corpus christi debeat sortiri locum panis in altari. ergo per conuersionem non fit presentia corporis christi sub specie panis immo dico quod si per conuersionem haberetur aliqua presentia: illa esset pre sentia quam habet corpus christi in celo et ad celum.

¶ Quinto sic. si deus conuerteret panem quantum in copus christi: et quantitatem panis in quantitatem corporis vel cum illa conuersione substantie panis anhilaret species panis: corpus christi non esset presens in altari ad illas species. quia species non essent nec manerent. sed planum est quod esset conuersio eiusdem rationis quantum ad totum illud quod pertinet ad rationem conuersionis cum illa que fit modo communiter manente specie panis. ergo virtute istius que est modo non habetur presentia corporis.

¶ Sexto sic. si quantitas panis conuertatur in quantitatem christi ex vi talis conuersionis non esset corpus christi presens cum substantia panis vel cum aliis accidentibus circunscriptiue et localis ter secundum ipsos saltem quia impossibile est quod corpus idem sit in pluribus locis localiter. sicut dicunt. ergo. Si militer dato quod substantia conuertatur in substantiam ex vi conuersionis in substantiam non oportet corpus christi esse presens sacramentaliter.

¶ Dico igitur absolute loquendo quod nihil habetur ex vi conuersionis in corpus christi nisi ipsum corpus christi secundum esse suum substantiale non obstante quod sit preexistens. et hoc est per se terminus conuersionis. Et non habetur presentia corporis christi: que est aliquid posterius naturaliter et distincta essentialiter a termino conuersionis non pertinens ad terminun tius et terminus per se alicuius alterius mutationis et corpus christi secundum esse suum substantiale indifferens est simpliciter ad esse presens vel non presens. et ita neutrum habetur determinate: nec ex vconuersionis. sed oportet aliquid aliud ponere: sicut dicetur infra. I dico quod ista

¶ Ad primum aliorum e. conuerso quae est transubstatiatio si consideretur quantum ad terminum a quo: qui est ipse panis: habet esse sub accidentibus vel sub specie panis. quia panis conuersus preerat sub specie panis. Sed quantum ad terminum ad quem vel in quem non oportet quod sit sub specie pa nis: sed potest esse in celo vel sub specie panis indifferenter. vnde licet modo de facto sit sub specie panis: non tamen ex vi conuersionis hoc est: sed aliuude sicut dicetur infra. vnde et secundum istam rationem posset argui contra eos probando quod ista conuersio esset in celo ratione termini ad quem: qui est ipsum corpus christi: non minus quam ipsi ponant eam sub accidentibus vel sub specie panis ratione termini a quo scilicet ipsius panis.

¶ Ad secundum dico quod licet conmuniter ita sit: quod in eodem loco sit generatum et corruptum propter idemtitatem materie vtriusque que manet in eodem loco cui imprimitur forma generati cedente forma corrupti: hoc tamen non est ex vi ipsius. generationis. vnde et in instanti generationis posset deus transferre materiam a loco illo ad alium locum. Et sic non esset generatum in eodem loco in quo prefuit corruptum. Sed non curo de hoc. dico primo quod patet nullum esse in proposito. Nam corpori christi et pani nihil est commune intrinsecum iden manens in eodem loco: sicut est generato et corrupto. Secundo dato quod ita sit in generato et corrupiohoc tamen non est ex vi generationis: licet concomitanter ad generationem. Sed dico quod alia est actiocausatiua substantie generantis: et alia est causatiua sui vbi in proprio loco. nam prima est generatio. se cunda vero est alterius generis: et pertinet magis ad vbi quantum ad terminum suum. Quando dicis quod tunc in omni generatione esset mutatio aliqua vel motus localis: quo poneretur generatum vbi prefuit corruptum. dico quod non sequitur. quia licet alia actione vel causatione ponatur substantia generata et vbi suum. illa tamen non est motus vel mutatio localis. quia locatum non preexistit. Et ita imlocato non precessit negatio talis vbi: nec per consequens acquiritur tale vbi per mutationem in locato: quia mutatio vera semper est a negatione precedente in subiecto affirmationem etiam duratione vel econuerso. vnde si deus creando hominem creat substantiam: et causat quantitatem. dico quod creatio passiua substantie est a creatione quantitatis: que educitur de potentia subiecti: et tamen neutra est mutatio. Non est ergo illa acquisitio vbi mutatio. sed acquisitio simplex non presupponens negationem talis vbi in subiecto. quia nec subiectum preexistebat sicut patet. Et preterea etiam sicut dictum est ad primum: patet quod non est simile de generato et corrupto: et de pane et corpore christi. habent enim prima duo aliquid commune sibi intrinsecum manens in eodem loco puta materiam: non sic panis et corpus christi.

¶ Ad tertium iam patet quod licet in generatione vel conuersione naturaliin qua manet aliquid commune intrinsecum vtrique ita sit: hoc tamen non est ex vi generationis vel couersionis substantialis. Similiter etiam in corpore christi et pane nihil est commune intrinsecum vtrique manens in eodem loco species enim panis libet maneat: non tamen est aliquid inirinsecum corpori christi: sicut patet. Nec etiam est aliquod subiectum com¬ mune: cui inhereat vterque terminus: nec vnus terminus expellitur. vel amouetur per subintrationem alterius in eundem locum. sed magis terminus a quo puta panis tollitur per conuersionem ipsam vel transubstantiationem.

¶ Ad quartum patet ex predictis quod generatio alicuius naturalis non terminatur ad aliquod accidens eius. Nec habetur aliquod accidens eius ex vi generationis. tunc enim ad ea terminaretur generatio per se: quod est falsum. vndeet si non esset ibi nisi generatio: non haberetur per generationem nisi substantia ignis. sed necessario requiritur distincta actio vel productio cuislibet sui a cidentis. quia uel accidens tale preexistit: sicut dixi in secundo de dimensionibus que manent eedem in generato et corrupto: et aliis accidentibus simbolis. et sic non habentur per generationem. aut de nouo acquiruntur. et tunc est noua actio aliqua qua vnum quod cunque acquiritur: libet non oportet quod illa acquisitio sit montus vel mutatio proprie dicta eo modo quo dictum est supra. Et sic patet de leuitate vel raritate ignis et huiusmodi accidentibus quid dicendum sit de ipsis. Et magis appareret hoc si esset aliqua generatio que non terminaretur nisi ad aliquid preexistens. planum est enim quod per ipsam non haberetur aliquod nouun accidens generati. sic autem est in proposito de conuersiene panis in corpus christi preexisiens: et de nouo accidente eius quod est presentia ad speciem. Dices quod licet per generationem non habeatur per se accidens aliquod generati: tamen bene per accidens. dico quod istud nihil valet ad propositum: sicut probatum est supra. immo magis concluditur propositum. oportet enim quod accidenti per se correspondeat aliqua productio: sicut per se est ens et productum: ita quod non est ens entitate subiecti. Nec producitur etiam productione subiecti nisi per accidens: pro tanto quia productionem sublecti potest concomitari productio accidentis: licet non sit illa: sicut entitatem subiecti concomitatur en titas accidentis: licet non sit illa.

¶ Ad quintum dico quod iam patet ex predictis quod nec ex vi conuersionis per se est quod simile in specie sit vbi erat conuersum imipsum. Nec etiam est simile: dato quod esset verum. Nec etiam simile specie conuertitur in sibi simile: sed magis dissimile: vt alimentum in carnem vel humorem. Nec etiam in proposito panis conuersus debet dici idem numero cum corpore christi. quia postquam conuersus est: non est nec manet. et per consequens non est idem nec diuerius numero. hec de secundo articulo principali.

¶ Quantum ad tertium artidicitur ab illis qui tenent opiniones precedentium articulorum quod corpus christi non est presens sulspecie panis per aliquam sui mutationem. sed altem rius: puta per conuersionem panis in ipsum

¶ Quod autem non sit hoc per aliquam sui mutationem probatur primo. si hoc esset per aliquam sui mutationem. illa videretur mutatio ad vbi vel ad locum. sed corpus christi quantumcumque fiat presens non imuutat locum quia semper manet in celo. ergo etc.

¶ Secundo sic. non magis oportet corpus chrsti mutari ad vbi: dato quod fiat presens speciei panis quam speciem panis: dato quod fiat presens corpori christi sed species panis nulla mutatione locali mutatur ex eo quod fit presens corpori christi. ergo etc.

¶ Tertio sic. anima fit presens maiori corpoi quam erat prius quando augmentatur corpus sine sui motatione: sed solum per mutationem corporis et aus mentationem. sed non minus est possibile sic esse in proposito. ergo etc.

¶ Quarto sic. libet sit impossibile quod de non presente fiat aliquid presens sine omni mutatione: tamen non est impossibile quod de non presente siat presens sine mutatione sui: sed per solam mutationem alterius: sicut patet de deo qui fit de non pre sente presens per creaturam: vel per gratiam vel per essentiam non mutatione sui: sed mututione creature. ergo similiter in proposito videtur quod corpus christi per mutationem vel conuersionem panis in ipsum sine sui mutatione possit esse presens speciei panis. et cum pauciora semper sint ponenda: videtur quod non sit alia mutatio ponenda. quia frustra poneretur.

¶ Quinto sic. Si corpus esset ibi per mutationem sui: sequeretur quod simul pluribus talibus mutareture et quasi continue mutaretur. et in ipso aliquid innouaretur. sed hoc non videtur conuenire corpori glorioso ergo etc.

¶ Ultimo sic. mutatio ad alium locum in eo in quo est necessario habet secum anne xam negationem loci prioris in quo erat ipsum quioa mutatur ad vbi. quia termini motus sunt per se incompossibiles: vel etiam mutationis. si ergo corpus christi fit presens speciei tamquam alteri loco per mutationem sui: sequitur quod oportet ponere in ipso negationem prioris loci: scilibet celi. et sic non matet in celoquod est falsum.

¶ Dicunt ergo quod corpus christi fit presens non per aliquam mutationem sui: sed perconuersionem panis in ipsum. Et vltra dicunt quod quia virtute conuersionis est ibi presens substantia perse primo: quia in ipsam substantiam corporis per se primo conuertitur substantia: et ideo quantitas corporis non est ibi nisi ratione substantie. et per consequens per modum substantie. et ita indiuinbiliter se quitur enim legem substantie in essendo ibi. Nec est ibi dimensiue nec circunscriptiue: sicut nec substantia: sed tota in toto et tota in qualibet parte. Secus est autem in locatione communi corporum. Nam ibiest substantia in loco per rationem quantitatis. et ideo secundum legem quantitatis: sic quod dimensiue et circunscriptiue: et tota in toto et pars in parte. hec est opnio.

¶ Sed videtur mihi omnino dicendut quod corpus christi est hic presens per aliquam sui mutationem.

¶ Ad hoc est prima ratio talis impossibile est esse transitum ab affirmatione reali ad negationem vel econuerso sine mutatione aliqua in eo in quo ponuntur formaliter affirmatio et negatio. hoc patet primo. quia mutatio non est nisi transitus ab affirmatione in negationem vel econuerso in eo quod sic transit. secundo patet etiam hoc. quia alioquin starent simul contradictoria. et verificarentur contradictoria de eodem nulla mutatione facta in ipso. et non esset ratio quare plus verificaretur vna pars modo quam prius. et sic si modo prius. et cum pars opposita prius verificaretur pari ratione et alia. et ita contradictio plana. sed de corpore christi preexistente verum est quod transit ab non esse hic presens: ab esse presens: quod est aliquid positiuum reale imipso. quia ista presentia dicit respectum realem et habitudinem pertinentem ad genus vbi in corpore christi: sicut ostensum est supra. igitur in ipso de necesstate fit aliqua mutatio. alioquin non est intelligibile quomodo nunc sit realiter hic presens secundum tale vbi: cum prius presens non esset.

¶ Secunda ratio. non minus videtur aliqua mutatio fieri in corpore christi secundum praentiam sui ad speciem quam speciei secundum praesentiam sui ad corpus christi: vt patet sed in specie panis videtur esse aliqua mutatio necessario qua de non praesente fiat realiter praesens corporchristi. Acquiritur enim in specie realis praesentia ad corpus christi. praesentia namque realis in vtroque extremelimitato et creato est respectus realis mutuus: vt videtur: licet continentia non sit respectus talis. ergo etc.

¶ Tectio sic. Non minus videtur mutari corpus christi saltem aliquali mutatione quando fit praesens specierquam angelus simpliciter mutetur quando fit paesens de nouo alicui loco: cui primo non erat presens. sed anangelus sic mutatur. vnde et ex hoc rationabiliter concluditur esse mutabilis. ergo etc.

¶ Quarta ratio. si cor pus christi non mutaretur. hoc precipue videretur quia ad presentiam corporis christi sub speciebus sufficeret conuersio panis in corpus christi secundum poationem aliorum. sed illa non sufficit sicut superius ostensum est: sed necessario requiritur aliqua alia actio vel operatio diuina transiens circa corpus christi. omnis autem talis actiodiuina transiens circa aliquid presens quae non corruptiua sed potius acquisitiua. sed nec est etiam conuersiua: ponit aliquid nouum reale de nouo circa illud. hoc est impossibile sine mutatione. ergo etc.

¶ Uidetur igitur mihi dicendum quod corpus christi est pns per aliquam sui mutationem.

¶ Ad cuius mutationis euidentiam notandum quod quando corpus mouetur vel mutatur de loco ad locum: et expellit aliud corpus de illo loco alio: ibi sunt quattuor mutiones et octo termini. due sunt mutationes in corpore moto expellente: et due in corpore moto expulso. vnamutatio est in corpore moto que est ab esse in priori loco ad non esse in eodem loco. quia recedit a priori loco. et ista est deperditiua prioris vbi ad priorem lecum. Secunda est a non esse in alio loco posteriori ad esse in eodem loco. quia prius non erat in isto loco quem acquirit modo est ibi. et ista vocatur adquisitiua alterius loci vel vbi in alio loco. Et patet iste due mutationes habent proprios terminos quelibet duos. prima esse et non esse in priori loco. Secunda vero non esse et esse in sequenti loco.

¶ Similiter potest dici de corpore expulso alio recte vniformiter suo modo. Siergo corpus aliquod sic fieret in alio loco quod non dimitteret priorem locum: sed maneret in illo: patet quod in ipso non esset nisi vna mutatio scilicet aquisitiua alterius loci non autem deperditiua prioris loci vel vbi in priorloco.

¶ Modo dico quod est possibie virtute diuinavt sit mutatio acquisitiua siue deperditiua vel ecom uerso. Indifferenter prtet enim deus facere vt corpus sic acquirat vbi ad alium locum vel in alio loco quod non perdat suum vbi in priori loco: vel etiam quod sio perdat suum vbi in priori loco quod non acquirat aliquod vbi in alio loco ponendo nouum vbi in corpore non destruendo prius vbi: vel corrumpendo prius vbi non ponendo aliquod aliud vbi.

¶ Secundum alterum istorum dico quod de facto est in corpore christ Nam corpus christi virtute diuina sic fit presens peciei panis: et acquirit ibi nouum vbi presentiale: quod tamen non perdit suum vbi prius quod habet in celo: sed manet in celo. Et ita mutationem acquisitiua et non perditiua quando fit praesens. sed quando cor rumpitur species et ita corpus xpi desinit esse praesens mutatur tantum mutatione deperditiua et non acqui sitiua. Sie etiam corpus christi fit praesens quod aliud corpus non expellit. Et ita dico quod solum est ibi mutatio acquisitiua et vnica: que solum est in corpore christi nisi etiam ponatur vna alia correspondens in specie cui fit praesens corpus christi. et cui etiam ipsa fit praesens. et est etiam tantum acquisitiua. et non est ibi aliqua deperditiua praesentia ad locum priorem.

¶ Ex praedictis concludo contra secundum dictum aliorum discentum. quod quia corpus christi est ibi per conersionem: et per consequens substantia corporis christi primo oportet quod quantitas sit ibi secundum legen substantie: et ita non dimensiue sed indiuisibiliter. Primo quia corpus christi non est ibi per conuersionem: sicut dictum est / sed per aliam mutationem. Secundo quia dato quod substantia esset ibi primo per conuersionem: et quam titas concomitatiue: non tamen propter hoc quantitas esset ibi aliter quam secundum modum proprium si suus modus proprius ponatur esse dimensiue et circumscriptiue in loco: vt dicunt. Substantia enim non auferret ei talem modum essendi in loco. quod patet. Tum quia non auferret ab ea suam naturam. Tum quia habitudo ad agens diuersum hoc vel illud non pariat effectum. Ita enim si deus crearet substantiam hominis et concomitatiue quantitatem eius: esset quantitas in loco modo suo circumscriptiuo sicut est: quando agens naturale generat substantiam et concomitatiue quantitatem eius. sic in propositolicet poneretur ibi a deo substantia corporis christi primo virtute conuersionis et quantitas concomitatiue. Tum quia etiam ( vt puto ) substantia licet esset ibi primo virtute conuersionis et quantitas concomitatiue. quelibet earum haberet propriam distinctam praesentiam ad speciem. quod patet. quia posset vna manere presens sine alia. Et ita substantia non esset ratio essendi quantitatem praesentem: nec super ipsam fundaretur praesentia quantitatis: sed super quantitatem ipsam. et tunc nisi esset aliud: quantitas adhuc videretur in esse secundum modum proprium et circumscriptiue habens partem extra partem in toto et in loco. Et ideo dicendum est de hoc sicut dictum est in precedenti questione.

¶ Ad primum aliorum dico quod illa mutatio corporis christi potest dici mutatiolocalis aliquo modo praedicto. Quando dicis quod corpus christi non mutat locum dico quod verum est mutatione deperditiua prioris loci vel vbi priori loco: puta in celosed bene mutatione acquisitiua alterius: puta sub speciein altari. Nec est aliquod inconueniens.

¶ Ad secundum dico quod species mutatur aliquali mutatione ad praesentiam nouam realem respectu corpris christi quam prius non habuit modo praedicto.

¶ Ad tertium dico quod anima et omne limitatum quando fuit praesens alicui cui prius non erat praesens: licet vex isteret aliquali mutatione mutatur. vnde dico quod anima requirit nouam praesontiam ad nouam partem in corpre augmen tato. Nec illa pntia est sua informatio: licet ben concomitetur informatio. Posset enim esse anima praesens corperi vel particorperis dato quod non informaret ipsum: sicut est angelus naltem vertute diuina.

¶ Ad quartum dico quod non est inteligibile quod aliquod creatum limitatum praexmistenus fiat alicui de nouo realiter praesens: et non mutetur ad illam paesentiam mutatione aliquali: secus est autem de deo quai est ens illimitatum et necesse esse immutabile. vnde nec quaendotia dei ad creaturam est respectus realis: sed econuerso sicut etiam nec aliquis alius respectus dei ad creaturam est realis. sed hoc non obstat quin praesentia sit respectus realis mutuus in creatura

¶ Ad quintum dico quod non habeo pro inconuenienti quod pluribus talibus mutationibus supradictis mutetur simul corpus christi non obstante quod sint eiudem rationis siue contrarie: ad sursum et deorsum. positoquod sursum et deorsum sint contraria sicut non habeo pro inconuenienti quod corpus christi sacramentaliter saltem sit simul in pluribus locis talibus. Hec de tertioarticulo principali.

¶ Ad primum principale argumentum dico quod est ibi dare aliam mutationem quam conuersionem: sicut patet ex praedictis.

¶ Ad secundum dico quod per conuersionem panis in corpus christi nihil nouum habetur vel fit quod prius non existeret. et hoc patet ex ratione transubstantiationis. Per hoc enim differt ab aliis quod est conuersio in preexistens: vel in aliquid quod non est posterius natura ipsa saltem. Et ideo non oportet ponere quod ad terminum ipsius pertineant esse praesens vel praesentia corperis christi sub spetie nec per ipsam habetur talis praesentia vt patet ex predictis.

¶ Ad Damascenum dico quod quando dicit corpus christi esse praens: quoniam panis et vinum transit in corpus et sanguinem: ly quoniam non tenetur causaliter notans causam per se vel praecisam praentie: sed tenetur concomitanter notans concomitantiam durationis. In illa transitione et in pasentia corporis. quia simul sunt secundum durationem. Et notat etiam aliquam prioritatem nature illius transitionis ad praesentiam: licet per illam causaliter non habeatur talis praesentia: sed deus sic ord nauit quod facta tali conuersione prius natura haberetur imul duratione praesentia corporis christi: licet per aliam mutationem. vt patet ex predictis.