¶ Secundo sic. si esset ibaliqua generatio possibilis: illam concomitaretur corruptio aliqua. quia generatio vnius est corruptio alterius et econuerso. sed ibi nulla est corruptio substantialis: quia ibi non est materia. vnde nec ipsa quantitas etiam ibi potest corrumpi etiam accidentaliter: vt videtur: sed tantum adnihilari. ergo etc.

¶ Tertio sic. si aliquid possibile est generari substantialiter: quando iste species destruuntur: et non manet eucharistia: aut illud est idem quod fuisset generatum per corruptionem subiecti predictarum specierum prius conuersi: aut aliud Non potest dici quod idem quia non reuertitur eadem materia que prius fuit conuersa. Non enim potest reuerti eadem nisi per conuersionem materie corperis chrsti in ipsam. nec aliquid aliud. quia multominus vide tur aliqua alia materia reuerti. ergo etc. per sumptionem istarum specie¬

¶ Contia rum homo nutritur. patet ad sensum. Et Apostolus dicit prime ad Corinthios. xi Alius quidem esurit: alius vero ebrius est. sed hoc non est nisi aggeneraretur caro: et restauraretur dei sditum. ergo aliquid ad corruptionem istarum specierum generatur. Et similiter etiam expertum est: quod per putrefactionem earum generantur vermes vel huiusmodi sicut recte fieret: si substantia panis vel vini maneret. ergo etc.

¶ In ista questione sic procedam.

¶ Primo ponam aliquas opiniones et modos discendi de ipsa.

¶ Secundo arguam contra eas.

¶ Tertio respondebo aliter ad questionem.

¶ Ultimo ad rationes principales.

¶ Quantum ad primum articulum est vna opinio domini Innocentii de officio misse tertia parte capitulo de fractione: quod desinen te corpore christi esse sub speciebus quando scilice iam non habent rationem conuenientis nutrimen ti corporalis: nec substantia panis etiam si esset ibiesset conueniens nutrimentum corporale: et ita consequenter corpus christi tanquam nutrimentum spiritua le desinit ibi esse: redit substantia panis eadem numero: que prius fuerat conuersa: licet manentibus aliquibus accidentibus eucharistie: que tamen tunc desinit esse: et substantia panis eadem sic habita: potest vel terius ex ipsa aliquid generari: et naturaliter ab agente naturali sicut si semper fuisset ibi: per vlteriorem alterationem et corruptionem sui: quam concomitatur: vel potest concomitari generatio alterius. desinente autem eucharistia: redit substantia panis: et informatur illis accidentibus: que inuenit ibi: secundum que sic disposita non est conueniens ad nutrimentum corporale. Nec est nouum miraculum: quod desinente eucharistia redeat panis substantia Nam eadem voluntate ordinatum est hoc: qua ordinatum est a deo eucharistiam esse: et accidentia manere sine subiecto: quandiu manet eucharistia. ordinauit accidentia nunquam esse vel nusquam sine subiecto: nisi in eucharistia opinio est: quod facta alteratione

¶ Secunda vel variatione specierum: cum qua non maneret substantia panis: si non fuisset conuersa: desinit esse corpus christi: et desinit esse eucharistiam et incipit ibi esse aliqua materia substantialis de nouo: non tamen illa materia panis prius conuersi. quia vel fuit anihilata: et sic non potest redire: quia anihila tum redire non potest idem numero: vel si non fuit adnihilata: non potest redire nisi per conuersionem corporis christi vel materie eius in ipsam. Et planum est quod non sic reuertitur: nec habetur ibi materia. habetur igitur materia vna alia et noua: que nun quam prefuerat: et hoc a deo immediate. qua quidem materia habita per vlteriorem alterationem perficiem tem priorem quasi expulsiuam corporis christi potest aliquid generari et virtute agentis naturalis: licet illud non sit idem numero. quia fuisset generatum de substantia prius conuersa si mansisset. quia non habet eandem materiam: potest tamen illi esse simile.

¶ Similiter patet secundum istos: quod ibi ergo generatio sine corruptione. vnde nulla substantia ibi corrumpitur: et tamen aliqua generatur. Nec esgo nouum miraculum talem materiam ibi poni: et eam illis accidentibus que inuenit sicut dictum est de substantia panis in opinione praecedenti. sed fuit hoc ordinatum eadem voluntate qua eucharistia ne fides de eucharistia perderet meritum et difficultatem credendi et non eutdentiam vel apparentiam crediti: ac sic omnis transmu¬ tatio possibilis si substantia panis maneret: sic hic possibilis et vertute etiam agentis nanmlis sicut tanc vel sal tem transmutatio simillis. Et similiter secundo nec per conuersio nem substantie corporee in corpus christi natura corporea imminueretur: nec per reuersionem augeretur oportet redire vel creari de nouo ibi tantum de materia quantum fuerat prius conuersa. et congruum est omnino quod sit noua. Hec est positio secunda. est quod in instati conuer¬

¶ Tertia opinio sio panis in corpus christi et vini in sanguinem concreatur ipsis accidentibus vnum ens inferioris entitatis quam sit materia: quod non est subiectum accidentium: nec esse potest. et illud vocatur purum possibile quod est naturaliter transmu tabile ad formam vel in formam: et non solum in formam: sed etiam in materiam. et tunc variatione ad cidentium vel alteratione facta conuertitur et transmutatur ab agente etiam naturali transmutante illud purum possibile in materiam aliquam quae fit ibi: ex qua vlterius potest aliquid naturaliter generari: sicut vermis vel huiuismodi.

¶ Et hec opinio conuenit cum secunda quae ponit ibi de nouo adesse aliquam materiam non eandem quam prius. sed differt ab ea. quia ponit quod hoc est virtute naturalis agentis. illa vero secunda ponit: quod hoc est virtute solius dei creantis licet bene ponat ista. illud purum possibile a deo concreari accidentibus. ipsis. opinio est: que dicit primo: quod

¶ Quarta en commentatorem primo phisicorum et in de substantia orbis: oportet ponere inmateria ante aduentum forme substantialis dimensiones interminatas. Alioquin non est assignare modum: per quem forma recipiatur in materia determinata: et diuerse forme in diuersis materiis: Materia enim non est diuisa nec partita: nisi per quantitatem huiusmodi autem dimensiones per formam aduenientem accipiunt esse terminatum et completum.

¶ Secundo dicunt quod quicquid preintelligitur esse in materia ante ad uentum forme: oportet manere idem numero ingenerato et corrupto: nec aliquid talium corrumpitur ad corruptionem forme quia remoto posteriori vel corrupto non oportet corrumpi vel remoueri id quod ergo prius. sicut amota forma non oportet corrumpi materiam.

¶ Tertio dicunt: quod sicut mediantibus talibus dimensionibus interminatis materia panis reciperet formam eius quod ex pane generaretur pane non com uerso prius: sed manente: ita modo cum datum sit ipsis dimensionibus vel quantitati: vt subsistat et habeat modum essendi materie quante: et esse simile prioris substantie: ita datur dimensioni: quod possit subeem forme naturali substantiali et ad ipsam transmutari. et hoc habent non ex natura sua. quia de natura sua tantum possunt subenem alicui forme accidentali: sed hoc habent ex natura substantiali: cuius fuerunt. et tunc ratione talis transmutationis vel generationis non est necessarium redire aliquam materiam. sed si redit aliqua materia hoc est vel propter concomitantiam materie ad formam vel potius forme ad materiam vel vt ipsi dimensionevirtute diuina detur natura materie propter propino tatem ad ipsam. vt illud generatum sit compositum ex materia et forma. licet vt videtur posse dici secundum positionem istorum: non sit necessarium redire matenam: sed posset haberi aliquid generatum ex dimen sione et forma substantiali constitutum. Hec de primoarticulo principali.

¶ Quantum ad secundum articulum arguitur contra praedictas opiniones.

¶ Primo contra primam sic. quia coniter tenetur quod tandiu manet eucharistia et corpus christi per consequens sub spiebus: quandiu maneret substantia panis si esset ibi: et non fuisset conuersa. Et hoc rationabiliter. quia ad conuersionem substantie panis sub ipsis accidentibus pani. sequitur ex ordinatione diuina praesentia corporis christi. sed planum est quod substantia panis maneret non solum quandiu esset coueniens nutrimentum: sed adhuc postea quam esset alteratus. vt a modo non esset conueniens nutrimentum: puta quia nimis desiccatus vel etiam factus amarus: et huiusmodi. ergo tandiu etiam manet ibi corpus christi et non redit substantia panis nisi velis dicere quod simul stant substantia panis et cor pus christi sub illis speciebus: quod tamen negas. qua re etc.

¶ Secundo quia licet possitredire substantia panis: frustra tamen videtur poni redire per tantum tempus: antequam ex ipsa aliquid generetur. Sicut eim agens naturale potest sic alterare illas species: vt amplius non sint species conuenientis nutrimenti: ita etiam adhuc amplius dato quod non reuertatur substantia panis. quia non plus repugnat quantitati vel dimensioni illa alteratio amplior vel posterior quam prior: quandiu quantitas ipsa vel dimensio manet. sicut mobili non plus repugnat vna pars motus quam alia et sic dum manet talis alteratio vel ad vlteriorem alterationem non est necessarium aliquam substantiam redire: sed frustra ponitur redire tanto tempore ante nouam generationem: vt videtur. igitur non est ponendum. secundam opinionem de mate¬

¶ Contra ria de nouo concreata ibi argui tur primo sic. Quero quando materia illa creatur ibi: aut enim ante siustans generationis eius quod generatur ex ea: aut in illo instanti. Non videtur quod ante. quia toto tempore illud instans manet sub speciebus corpus christi sicut et maneret substantia panis: et per consequens accidentia sine subiecto substantia li. et ita non est ibi materia aliqua alia a materia corporis christi. quia vt sit ab agente naturali: fit alte ratione preuia disponente ad formam alteratio autem prior est duratione quam illa forma vel generatio. Sicut prius est tempus instanti terminatiuo eius Nec in instanti. vt videtur: quia tunc non videretur agens naturale agere ad talem generationem Non enim videtur agens naturale agere ad generationem naturalem: nisi presupponendo materiam etiam secundum durationem. quia generatio mutatio est: que praesupponit in subiecto negationem forne: vt videtur. quare etc. Similiter etiam tunc esset de facto materia sine forma.

¶ Secundo sic. ab agente naturali non generatio sine corruptione. quia respectu agentis naturalis generatio vnius vel est cor suptio alterius vel inseparabiliter se concomitantu ed ibi nihil corrumperetur. ergo etiam nichil generaretur ab agente naturali.

¶ Tertio sic. conra illud quod dicunt quod creatur ibi noua materiam et non potest reuerti materia panis prius conuersi: si est adnihilata. Contra quia non plus implicat contradictionem quod aliquid accipiat esse postquam fuit non esse interueniente: vel quod aliquid adnihilatum reparetur quam quod accipiat esse: postquam nunquam fuit: vt videtur. vel quam de nihilo creetur. sed secundum non implicat contradictionem. ergo nec primum Et confirmatur esse et non esse sunt vtrobique totaliter idem esse cum esse et non esse: cum non esse. ergo dato quod esset adnihilita adhuc posset redire eadem materia panis. Similiter etiam dato quod non sit adnihilata sed conuersa: adhuc posset reparari eadem numero que prius stante corpore christi. quia de nihilo. Est enim ita bene nihil et eadem nihilitate nihil: sicut si fuisset adnihilata: sicut dictum est superius in quadam qu estione.

¶ Quarto quia non valent motiua illius sed si ponatur redire materia: cum hoc sit possibile et magis conueniens ad saluandum omnia et precpue identitatem generati ex speciebus sicut ex pane: et saluatur ita bene meritum fidei et totalitas nature corporee: hoc magis deberet poni quam de noua materia. Non enim videtur quod deus sic creet frequeter nouam materiam: sed quod materiam totam aprincipio creauerit opinionem de illo pu¬

¶ Contra tertiuam ro posibili argutum est in secundo. Tamen adhuc arguo contra eam.

¶ Primo sic. Illud purum possibile si ponatur vel est accidens vel substantia si est aliquid. Non potest dici quod sit accidens. quia ex accidente non firsubstantia per transmutationem. Nec alia quam cor pus christi. Similiter etiam non est substantia: quia non manet sub sacramento aliqua substantia formi nec materia nec compositum. ergo nihil.

¶ Secundo sic. Materia est ingenerabilis et incorruptibilis primo phisicorum. sed si posset fieri per agens naturale ex illo puro possibili: ipsa esset generabilis et corruptibilis. ergo etc.

¶ Tertio sic. Illud quod praesupponitur actioni naturalis agentis non producitur ab eo: nec potest produci per illam actionem: sed materia presupponitur generationi naturali: sicut subiectum eius primo de generatione et primo phisicorum.

¶ Quarto quia non videtur quod tale pupossibile si poneretur posset attingi ab agente naturali: quia no attingit nisi ens in actu aliqua actualitate: vt videtur sed istud purum possibile non est ens actu aliqua actualitate secundum istos. ergo etc. quartam opinionem de dimen¬

¶ Contra sionibus illis terminatis arguo etiam. quia dato quod ponantur tales dimensiones in materia ante aduentum forme: et maneant post formam vel in absentia forme: sicut in proposito manet quantitas sine materia et forma substantiali: tamen nihilvalet ad propositum. Et arguo contra dicta que dicuntur in illa positione. Primo sic. dimensio separata nihil acquirit positiuum per talem separationem sed de ipsa quando erat coniuncta: non poterat educi aliqua forma substantialis: sed magis de materia cui inerat dimensio. quia materia est determinatum receptiuum et possibile: de quo potest educi aliqua forma substantialis saltem prima: que habetur in quolibet. Unde sicut impossibile est quod angelus recipiat quantitatem vel albedinem: ita quod quantitas recipat formam substantialem: nec habeat in hoc vicem materie. quare etc.

¶ Secundo sic. ex per se receptiuovel eo de quo potest educi forma substantialis fit aliquid vnum per se cum ea: vt patet. sed impossibile est quod ex dimensione et forma substantiali fiat aliquid vnum per se. quia dimensio accidens est: vt patet ergo etc.

¶ Tertio sic. forma genere priori non educitur de potentia generis posterioris. quia forma educta de potentia alicuius presupponit ipsum origine saltem. sed forma substantialis est de genere substantie priori genere ipso quamtitatis. ergo etc.

¶ Quarto sic. quia aut conueniret quam titati in virtute propria: aut in virtute alicuius alterius puta substantie cuius fuit vt dicunt. Non in virtute ppria: nec in virtute substantie. Tum quia nihil est dictu de ista virtute: vt dictum est supra. Tum quia illasubstantia non est. ergo etc.

¶ Quinto quia sequeretur quod si ignis generaretur ex tali dimensione et hoc ab gne: quod non esset generatio vniuoca sed equoca. Prquia vnus includeret materiam partem sui. Alter veronesed dimensionem et esset ignis mathematicus secundum materiam: et naturalis secundum formam. et ita ignis non vniuoce ageret circa hostiam sicut circa lignum vel huiusmodi. Et similiter ex illo igne mathematico proterit generari aliquid aliud habens dimensionem talem pro materia et ex illo aliquid aliud vsque in finem mundi. Et poterit haberi aliquodaimal vel aliquis homo generatus ex aliquo tali ente: qui non habebit pro materia nisi dimensionem: et non aliquam materiam substantialem.

¶ Ultimo quia sacerdos vel aliquis alius puta puer a iuuentute posset continue nutriri ex illis speciebus: et ita partes carius aggenerarentur ex dimensione: sicut ex principio materiali. Et tunc non essent partes ille carius eiusdem rationis cum partibus prehabitis per generationem: et in vno magnohomine non esset plus de materia quam illud quod hapuit puer: que sunt in conuenientia maxima. quia tuns oporteret eum habere materiam valde raram. quia modicam subiectam magne quantitati. Similiter etiam ex hac positione sequitur quod quantitas vel dimensio naturaliter sit non in subiecto. pars enim cui inest forma substantialis alicuius totius: non est in subiecto naturaliter: sicut nec totum per se compositum. ex forma substantiali et aliquo alio. Et multaalia absurda sequuntur. Et ideo illa positio est omnino relinquenda. Hec de secundo articulo principali

¶ Quantum ad tertium articulum dico aliqua respondendo ad questionem primum est quod facta variatione illa circa accidentia illa vel species: cum qua non staret substantia panis naturaliter: si remansisset: et non fuisset conuersa: sed cor rumperetur a quocunque sit: vel fiat talis variatiorcorpus christi amplius non manet ibi: sed cessat: et desinit esse eucharistia. sicut etiam desineret esse substantia panis vel vini. Que autem sit talis variatio circa species siue quantum ad qualitates naturales pa nis et vini: siue quantum ad quantitatem: cum quibus stare non possint naturaliter panis et vinum: difficile est vniuersaliter assignare et punctaliter: tamen potest hoc cognosci sicut et aliis substantiis suo mondo.

¶ Secundo dico quod posita tali variatione ex ordinatione diuina in eodem instanti in quo desinit ibiesse corpus christi vel sanguis: adest aliqua substantis alia a corpore christi. Et ratio patet quia deus ordinauit accidentia illa nuquam esse sine subiecto substantiali. nisi manente eucharistia. et ideo ipsa non manente statim adest alia substantia: cui insunt alia accidentia quae inueniuntur ibi ab ea vt subiecto substantiali.

¶ Terton dico quod posita quacumque variatione circa accidentia vel species cum qua posset stare naturaliter substantia panis vel vini: non adest aliqua alia substan speciebus quam corpus christi per oppositam rationem: sicut non est nec ibi dem esset alia substatm a suba panis et vini si ista manerent et non conuerterentur.

¶ Quarto dico quod illa substantia que adest in illo instanti in quo desinit ibiesse corpus christi: et corrumpetur panis: potest dici esse materia panis prius conuersi numero eadem que prius: ex qua per eductionem forme substantia lis illius entis succedentis quod de nouo generatur et prducitur idem numero quod generaretur vel pro duceretur ex pane: si remansisset et tunc corrumperetur. et illa materia vel totum ex ipsa generatum informatur illis accidentibus: que inueniuntur ibi a matetia redeunte. et illa materia a deo reparatur de nichilo non de corpore christi nec de materia eius inquam conuersa fuit: sicut dictum est supra in quadamalia questione quod hoc est impossibile. Unde et post reparationem eius posset etiam anihilari simpliciter per adnihilationem. licet simul cum hoc esset comuersa in corpus christi.

¶ Quinto dico quod illa substantia que adest et redit virtute diuina in illo istanti quo desinit ibi esse corpus christi: et ex qua debet aliquid generari: non potest dici probabiliter tota substantia panis. quia planum est quod substantia panis non stat natura liter cum tali variatione accidentium: sicut dictum est supra. Et preterea cum in eodem instanti ad aliud puta aliqua alia substantia conuertitur simul in eodem instanti staret ibi panis et alia substantia generataex pane: et simul eet panis et non esset: que sunt impossibilia plana.

¶ Sexto dico quod probabile est quod ad talem generationem vel productionem cuiuscunque substantie noue de materia panis non cooperetur ali quidagens naturale quodcunque per se attingendo ad eam. Ibi enim est productio et generatio noue sub stantie composite sine aliqua corruptione: et in instanti illo eodem in quo materia virtute diuina reuertitur non presupponens secundum durationem subiectum dispositum talis autem productio vel generatio non videtur agenti creato conuenire. Et ideo ponendum est quod a solo deo forma noue substantie generamde de materia reducta educitur et tota substantia pro ducitur. Nisi forte diceretur sicut dictum est in que stione precedente de generatione accidentali seu alteratione quod in proposito non oporteret praexistere materiam generationi tempore: sicut nec ibi oportet preexistere alterationi. Et sic etiam non oportet quod generatio esset vere mutatio: nec quod ipsam concomitaretur corruptio etiam respectu agentis naturalis sicut ibi in generatione accidentali: licet communiter in aliis propositis ita fiat.

¶ Septimo dico quod illa eductio forme vel productio substantie noue non est proprie loquendo mutatio vel generatio: que sit mutatio pro tanto quia non praesupponit in materia ex qua pducitur totum: vel educitur forma negationem illius forme: sed simul in eodem instanti materie est et forma educitur. et licet ordine nature materia sit prior. Potest dici tamen illa productio generatio pro tanto: quia est productio alicuius substantie de aliquo: puta de materia illa.

¶ Octauo dico quod qui teneret non esse idem numero illud de nouo generatum cum eo quod generaretur ex pane: si non fuisset conuersus: sed aliquid simile: non haberet necessario dicere reuerti materiam panis: sed sufficeret vnam aliam similem virtute diuina ibidem haberi. Sed probabilius videtur mihi dicere secundum primum modum.

¶ Nono dico que modo ex praedictis apparet modus secundum quem ex speciebus illis aliquid generatur desinente corpore christi esse ibinon sicut ex materia vel subiecto generationis: sed ma teria reuertente virtute et ordinatione diuina facta variatione tali circa species ipsas modo supradictor: et quod necesse ad generationem alicuius substantie vel productionem redire materiam. sicut patet. hec de tertio articulo principali. gumentum principa¬

¶ Ad primum ai le patet quod licet non sit ibi materia ante instans generationis: ibi tamen est in illo instanti.

¶ Ad secundum dico: quod respectudiuini agentis non oportet concomitari generationem aliquam corruptionem: sicut dicum est suprar quicquid sit respectu agentis creati.

¶ Ad tertium dico: quod reuertitur eadem materia: que prius et generatur idem: quod generaretur ex pane: si mansisset et non fuisset conuersus. Nec oportet: quod reuertatur materia per conuersionem aliquam: sed per creationem seu reparationem ex nihilo. Si dicas quod tunc sequeretur eandem materiam simul esse et non esse. quia reparata est et conuersa. Dico quod non sequitur materiam simul esse et non esse: sed tantum materiam esse: quando est reparata. Non enim est nihil et non ens nisi in instanti conuersionis cum primo desinit esse: vel quando tantum modo est conuersa. Si sit reparata manente illo in quod prius conuertebatur. Dico quod est ens: non obstante quod sit conuersa: et non potest dici non ens vel nilhil.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 4