Quaestio 3

¶ Distinctionis Duodecime. Questio Tertia.

Tertio quaero: utrum et accidentia in eucharistia poset sint accidentaliter transmutati: sicut poterant coniuncta substantie panis.

¶ Uidetur quod non. Primo sic motus vel mutatio de necessitate requirit subiectum patet tertio phisicorum. motus est actus entis in potentia secundum quod huiusmodi et mobilis in eo quod mobile. sed accidentia sunt ibi sine subiecto vel sine substantia. ergo non potest esse motus vel transmutatio aliqua circa ea

¶ Tertio sic. septimo methaphisice probat philosophus quod per omnem transmutationem compositum generatur primo vel corrumpitur: non solum in trant mutatione substantiali: sed etiam in accidentali: sicut concludit in illo capitulo. sed compositum illud in accidentalibus mutationibus includit subiectum: vt ptem. Cum igitur accidentia sint hic sine subiecto: vis detur quod ad ipsa vel circa ipsa non possit esse transmutatio accidentalis.

¶ Tertio sic. si aliquod accidens posset in eucharistia accidentaliter transmutari: hoc videretur de quantitate que est ibi primum accidens. sed hoc non potest fieri. quia non potest augeri vel minui: vt videtur. quia quantitas in eucharistia non est quantitas animati. animatis autem solum conuenit augmentum: vt videtur dici tertio de anima ergo etc. non omnia accidentia sunt in eu¬

¶ Contra charistia sine subiecto: vt dictum est supra. ergo saltem aliqua sic possunt accidentattter transmutari. Et patet ad sensum. quia species ille possunt frangi vel veli moueri etiam rarefieri seu condensari ergo etc.

¶ In ista questione sic procedam.

¶ Primo ponam aliquos modos dicendi de questione et arguam contra eos: et respondebo ad motiua eorum Secundo respondebo aliter ad questionem quantum ad mutationes vel variationes que possunt fieri circa accidentia eucharistie: ipsa eucharistia manente.

¶ Tertio quantum ad illas cum quibus non manet eucharistia.

¶ Ultimo ad rationes principales.

¶ Quantum ad primum est opinio cuiusdam doctoris qui dicit quod ab agente naturali possunt ista accidentia transmutari vel variari accidentaliter: sicut poterant quando erant coniuncta substantie panis. Ita quod quantitas ipsa etiam de qua minus videretur: supposito quod virtute diuina sit ibi sine subiecto ex quo tamen manet eadem quae prius coniuncta substantie panis: rarefieri potest et condensari. et per consequens fieri maior vel minor. Et hoc rationabile videretur. quia sicut virtute diuina sibi confertur quod perse existat et non in subiecto: sic quod possit transmutarivel maiorari seu minui quantumcunque non in subiecto.

¶ Secundo dicit iste quod quando quantitas rarefit vel condensatur. et sic fit maior vel minor quod prior quantitas non manet nec aliqua pars eius: sed totaliter corrumpitur prior quantitas.

¶ Hoc probat primo. quia per se primi termini motus augmenti vel diminutionis sunt maior et minor quantitas. sed planum est quod termini primi motus sunt incompossibiles. ergo adue niente maiori quantitate minor precedens totaliter eorrumpitur. et econuerso.

¶ Secundo quia si maneret prior quantitas vel aliqua pars eius: sequeretur quod idem simul informaretur duplici quantitate: quarum vna esset maior et alia esset minor. hoc autem est impossibile. ergo etc. Probatio consequentie. Sicut enim totum rarefactum est rarius et maius: ita quilibet pars aucti est aucta. si quelibet pars est rarior: et per consequen maior: sequitur quod est quanta noua quantitate. et per consequens si prior manet que erat minor: sequitur simul esse duas quantitates in eucharistia. vel quando sunt in subieco sequitur quod idem simul informatur duplici quatitate maiore scilicet et minore. et ita sequitur etiam. vltra quod simul sit rarum et densum: vel magis rarum et minus rarum.

¶ Tertio sic. et confirmatur ratio precedens. quia si prior quantitas manet vel aliquid eius. quero in quo subiecto manet. Non nisi in subiecto priori. quia accidens non migrat de subiecto in subiectum. Aut igitur illi eidem subiecto per rarefactionem aduenit noua quantitas: et sic sequitur quod simul informatur duplici quantitate: sicut prius. Aut sequitur quod maior quantitas non aduenit illi eidem subiectopreexistenti: sed magis aggenerantur noue partes substantie: quibus insunt noue partes quantitatis: vel maior quantitas seu illud quod acquiritur nouiter de quantitate. et ita pars illa precedens non est rarior: quod est falsum. quare etc.

¶ Tertio dcit quod iste motus quo quantitas fit maior vel minor: est in propositosine subiecto. Nam sicut non repugnat forme manere in esse sine subiecto: vt patet in quantitate: ita nec sibi¬ repugnat in fluxu vel vt fluens. Motus autem non est nisi forma fluens: vt dicit ergo etc. Sicut eim vertute diuina habet esse permanens sine subiecto et totum suum: ita potest habere esse in fieri et in motu sine subiecto etiam ab agente naturali presupposita separatione eius a subiecto: que fit virtute diuina.

¶ Ultimo potest facere quod omnia alia accidentia que sunt posteriora quantitate de quibus non apparet tanta diffcultas: possunt accidentaliter variari omnibus modis: quibus poterant existentia in subiecto vel substantia panis. Hec est prima opinio. et quod modus dicendi est quod acci¬

¶ Secundum dentia nullo modo possunt transmutari vel variari in sacramento ab aliquo agente naturali. sed ominis variatio vel transmutatio que est ibi oportet quod fiat ab agente supernaturali diuino: per cuius virtuttem sunt separata a subiecto primo. quia quantitas est primum inter omnia ista accidentia: sed quantitas non potest ab agente naturali transmutari vel augmentari seu diminui. quia non est ibi in subiecto. Omnis autem mutatio vel transmutatio naturalis requirit subiectum necessario alias enim adnihilaret vel crearet agens naturale. ergo etc.

¶ Secundo quia qua ratione agens naturale posset in partem quamtitatis sine subiecto augmentando vel diminuendo ipsam: pari ratione in totam quantitatem que est eiusdem rationis. et sic posset producere aliquam totam quantitatem non in subiecto vel de subiecto: quod est creare vel destruere eam: non redigendo subiectum. quare etc.

¶ Tertio quia non habet conseruari quantitas: nec esse immediate et supernaturaliter. igitur non potest variari nec corrumpi nisi a deo. quia nec per inductionem contrarii. eo quod contrarium non habet nec per corruptionem subiecti. quia subiectum non habet ibidem. quare etc.

¶ De alteratione verospecialiter etiam probant quod oportet alterationem que fit ibi esse a deo immediate primo. quia si virtute agentis supernaturalis esset alteratio: aut de potentia alicuius subiecti educeretur qualitas terminans alterationem aut non. si non: tunc crearetur et agens naturale posset creare. Si sic: hoc videretur de potentia quantitatis. sed hoc est impossibile. quia potentia et actus educibilis de ipsa sunt eiusdem generis. patet de materia et forma. quantitas vero et qualitas non sunt eiusdem generis: vt patet. ergo etc.

¶ Secundo sic. qualitas ad quam terminatur alteratio virtute agentis naturalis est qualitas terminata. sed hic non potest esse terminata. quia non est hic aliqua forma substantialis per quam habent accidentia quod terminentur etiam quantitas ipsa. ergo etc.

¶ Tertio quia non plus potest educi ista qualitas ab agente naturali de potentia quantitatis: quam de potentia materie nude vt videtur. sed de potentia materie nude non potest educi ab agente naturali. quia talem materiam non posset attingere. Non enim esset ens in actu. quare etc.

¶ Dicunt ergo quod ad presentiam agentis naturalis deus immediate facit omnia quecunque fiunt circa ista accidentia: etiam motum localem et fractionem pari ratione sicut dictum est de aliis suo modo modus dicendi est quod ab agen¬

¶ Tertius te naturali possunt omnia nieri: aliter tamen saluando hoc quam faciat primus modus. Tota enim difficultas videtur in proposito de illo quod fit circa quantitatem. Nam de aliis non est difficultas. quia alia accidentia non sunt ibi sine subiecto. sed quantitas est ibi pro subiecto vel suiectum multorum. Et omnia faciliter possunt saluari de aliis. Sed de quantitate quomodo potest augmen tari vel diminui est tota difficultas. Et dicunt quod hoc est possibile virtute naturalis agentis ad hoc concurrentis per istum modum. Materia enim velsubstantia et habet rationem subiecti respectu quam titatis: et habet rationem concause cum agente naturali respectu variationis vel mutationis ipsius quantitatis. Deus autem licet non possit supplere vicem materie vel substantie vt potentia est et receptiua quantitatis: tamen bene potest supplere concausali tatem eius partialem: quam habet cum agente naturali ad productionem alicuius effectus. Et hoc siue ista causalitas sit per se siue per accidens vel sine qua non effectiua. Nam deus omnem causalitatem effectiuam supplere potest: sicut patet. ergo ad istam variationem vel transmutationem quantita tis agens naturale idem facit quod faceret si materia vel substantia concurreret. quia deus supplet vicem substantie in coagendo vel concausando agen ti naturali: ita quod non sufficit ad hoc separatio accidentium secundum primum modum dicendi. Nec agens niturale ibi omnino nihil facit secundum alium modum dicendi sed sicut immediate dictum est secundum istum modum tertium. hoc est primum huius articuli.

¶ Quantum ad secundum huius arti. arguo contra primam opinionem quantum ad primum dictum suum.

¶ Primo sic. Agens naturale creare non potest nec adnihilare: sed si posset augmentare vel minuere quantitatem separatam a subiecto in eucharistia posset creare: quod patet ex secundo dicto suo si est verum. Nam quando augmentatur quam titas tota precedens desinit esse: et sequens accipit totaliter esse: sed non in subiecto: nec de subiecto vel aliquo vt patet. Sic autem accipere esse vel desinere est adnihilari vel creari vt patet ergo etc.

¶ Dices quod quantitas sequens non creatur: quia habent habitu dinem ad aliquam precedentem: cui succedit immediate per talem motum. Sed si haberetur vna noua quantitas totaliter: que non succederet alteri: tunc illa creareatur creatio enim non solum excludit subiectum seu aliquid de quo: sed post quod creatum succedat in quantitate autem manente sine subiecto manet ea dem vis: que prius conueniebat sibi in subiecto: et ita potest transmutari sicut in subiecto: et per corruptionem prioris et aduentum prioris: que tamen corruptionon est adnihilatio: nec productio posterioris est creatio propter ordinem et habitudinem prioris ad sequentem: et sequentis ad priorem.

¶ Contra primo sic: quia quantitas sequens licet succedat priori: non tamen sic de ipsa nec de aliquo alio vt patet. ergo ad cipit esse totaliter non de aliquo: et ita creatur. Non enim vna in aliam conuertitur totaliter. Tum quia se quens non preexistit: vel non ponitur ibi aliqua conuersio nisi panis in corpus et vinum in sanguinem: que est transubstantiatio. Tum quia ad hoc non posset attingere virtus naturalis creata ita parum: sicut ad creationem. Si dicas quod vna fit ex alia: sicut oppositum ex opposito. patet quod non valet. Nam talis factio vnim ex alio ab agente naturali necessario requirit subiectum primo phisicorum. similiter etiam quia non sunt opposite vel contrarie.

¶ Secundo contra illi¬ responsionem: quia si aliquid succederet suo contra rio: et non fieret de aliquo: adhuc crearetur ex quo acciperet esse totale non de aliquo vt patet. Ita enim fieret de nihilo: sicut immediate succederet nihilo.

¶ Tertio quia ista successio vel ordo quantitatis posterioris ad priorem non est nisi respectus quidem dam rationis entis ad non ens: qui non videtur tollere in proposito rationem creationis: nec a quantitate excludere creationem.

¶ Quarto quia non magis succedit quantitas posterior priori: quam anima corpori organico et disposito: vel accidens spirituale vt gratia ipsi anime vel subiecto: sed nihilominus ista dicuntur creari: nec tollit hoc predicta successio. ergo etc. stat ergo illa ratio vt videtur.

¶ Secuudo contra illud primum dictum quantum ad illam vim transmutabilem quam habent quantitas in subiecto et separata a subiecto: per quam est transmutabilis. quia quantitas non habet aliquid per quod sit sic transmutabilis: nisi de subiecto ab agente naturali. ergo etiam nec separata. Siliter etiam ficta est vis: quia nec corprelis nec spiritualis. Nec oportet ponere talem vima quia si poneretur nullo modo suppleret vicem subiecti.

¶ Tertio sic esse separatum ipsius quantitatis non dicit aliquid positiuum vltra proprium existere vel esse actualis existentie vt dictum est supra. Nihil enim per separationem confertur quantitati: sed potius deperditur aliquid ab ea. scilicet actualis inherentia quam prius habebat ad substantiam. igitur sicut in subiecto existeus non est transmutabilis per agens naturale: nisi de subiecto vel potentia subiecti. et hoc habet ex seipsa: quod ita sit transmutabilis et non aliter et ideo nec separata potest sic transmutari.

¶ Contra secundum dictum scilicet quod quantitas tota precedens corrumpitur: vel nihil eius manet ad aduen tum posterioris vel sequentis. Et similiter dicunt in augmento cuiuscumque forme vel diminutione: ar tum est in primo distinctione. xii. de augmento charitatis. Et pono hic aliqua que spectant ad propositum. Si ad rarefactionem hostie vel quantitatis tota prior quantitas desinit esse: sequitur quod corpus christi desinit ibi esse: quia corpus christi non est ibi nisi quandiu quantitas panis manet ibi et accidentia vel species vini: secundum quod tenet ecclesia. sed comsequens est falsum. ergo et antecedens

¶ Dices quod tandiu manet ibi corpus christi quandiuhabetur quantitas proportionalis: et similiter alia accidentia sub quibus quantumcunque nouis posset manere substantia panis: si esset ibi: et hoc eodem miraculo quo erat prius sub quantitate illa eadem numero que fuit substantie panis et eadem ordinatione diuina.

¶ Contra primo. quia per te substantia in diuiduatur per quantitatem. ergo si prior quantitas panis desinit esse ibidem desineret esse ibi substantia panis: si esset. quia non posset manere sine principio sue indiuiduationis. igitur extunc desinit ibidem esse corpus christi.

¶ Secundo. quia non videtur probabile nec conueniens veritati sacramenti quod subaliqua quantitate totali de nouo sit corpus christi nisi per consecrationem et confectionem sacramentali. sed sub quantitate posteriori non esset isto modo. igitur non est probabile quod sit ibi.

¶ Tertio quia quantitati priori separate potest aduenire aliqua quantitas in subiecto. sicut vino consecrato potest admisceri vinum aliud vel aqua modica. Si ergo priorquantitas que erat sine subiecto totaliter corrumpi¬ tur ad aduentum noue: sequitur quod nulla quantitas nec aliud quantitatis manet ibi sine subiecto: et per consequens non manet ibi eucharistia: nec corpuschristi manet nisi dicat quod eum quantitate eucharistiemanet substantia aliqua. Et probabilius videretur quod substantia primi vini quam secundi. quare etc

¶ Secundo sic principaliter contra istud secundum dictum. impossibile est quod accidentia et species panis et vini generentur vel habeantur noua a quocunque: quod potest ista accidentea transmutre velvariare. possunt enim transmutari ab igne vel aqua corpore simplici vel huiusmodi. ista autem non possunt efficere vel causare accidentia mixti. sed si prior quantitas corrumperetur tota pari ratione et alia accidentia que sunt in quantitate. et generarentur noua. oppositum sequeretur: ergo etc.

¶ Tertio sic quantitas succedens priori quantitati que totalitea corrumpitur: per te non est magis eadem illi quam cum quantitate alterius hostie non consecrate existente in re cum ipsa vt patet. Nec ratione successionis: nec ratione cuiuscumque alterius. sed planum est quod subquantitate alterius panis vel hostie non consecrate non est corpus christi. igitur nec sub illa sequente vt videtur. hoc autem est salsum per te ergo etc. Si fugias ad successionem: nihil est sicut dictum est supra. Similiter etiam quia deus anihilando quantitatem panis prius conuersi sub qua erat corpus christ potest creare ibidem vnum panem immediate de nouo: vel vnum quantum quod vel qui succederet illi. sed propter hoc non esset ibi corpus christi. ergo etc.

¶ Contra tertium dictum quod motus est ibi sine mobili: arguo primo sic. Nam sicut dixi alias: motus non est nisi respectus passionis in moto ad ipsum mouens secundum quod huiusmodi. Et hoc idem dicit commentator quinto phisicorum vbi dicit quod motus est de genere passionis: et fundatur in moto vt in fundamento vel subiecto. Tunc sic impossibile est quod respectus sit sine subiecto sieut probatum est supra. sed motus est respectus quidam extrinsecus in moto vt in subiecto. ergo etc.

¶ Secundo sic Impossibile est quod motus sit sine mouente. quod enin sit motus: et a nullo sit: implicat contradictionem. sed non minus necessario respicit motus subiectum quam mouens. ergo etc.

¶ Tertio contra illud quod dicit ibidem quod motus non est nisi forma fluens argui alias quod si intelligatur de forma terminante motum hoc est impossibile. quia tunc manente forma vel termino: maneret motus. Si dicat quod non: quia non manet fluxus forme vel forma vt fluens. Quero quid dicit ille fluxus: Aut enim dicit formam ipsam: et sic idem quod prius. aut dicit aliquod aliud et illud cum non possit esse aliquid absolutum: oportet quod sit respectiuum et essentialiter a forma terminante distinctum. et illud voco motum. Unde licet motus sit fluxus forme ad quam terminatur non vt subieeti: sed vt termini: vel etiam in se sit quedam forma successiua per essentiam et fluens. non tamen est ipsa forma terminans absoluta: nec sequitur quod possit esse sine subiecto sicut illa forma. Et ideo dico quod tota illa positio quantum ad illud quod dicit de transmutatione vel variatione quantitatis est falsa.

¶ Contra secundam opinionem quantum ad illud quod dicit de quantitate quod scilicet vir¬ tute agentis naturalis non potest augmentari vel diminui nolo arguere gratia conclusionis. quia puto quod sit verum. Sed quantum ad hoc quod dicit nec aliqua alia mutatio vel variatio accidentalis fieri potest circa ista accidentia ab agente naturali: videtur mihi falsa: et contra hoc arguam inferius respondendo ad questionem. vbi ostendam quod quantitas potest alterari ibi secundum qualitatem tanquam eius subiectum. et species ille frangi vel moueri et huiusmodi¬

¶ Contra tertium modum dicendi: qui ponit quod deus supplet vicem materie vt cum causa est ipsi agenti naturali: licet non vt est in potentia subiectiua vel receptiua. Arguo sic primo. materia vel substantia respectu quantitatis nullam habet concausalitatem respectu ipsius producende vel corrumpende ab agente naturali: nisi causalitatem materie vel subiecti vel finis vel forme vel efficientis: sed non habet concausalitatem forme. patet quia non est forma quantitatis nec quanti vt sic Similiter non habet causalitatem efficientis. quia non est causa effectiuaeius cum sit pura potentia Et potentia vt videtur. Nec causalitatem finis qui est nobilior causa. vel dato quod esset efficiens vel finis: non tamen excluditur per hoc creatio productione quantitatis: si deus supplet istas causalitates. Dato enim quod eas suppleret: adhuc non propter hoc poterit cooperari agens naturale ad productionem quantitatis non de aliquo vel ad coruptionem seu destructionem non in aliquid vel in aliquo sicut patet. quia tunc posset cooperari ad creationem vel adnihilationem. Si vero materia vel substantia non habet aliam causalitatem quam subiectiuam vel receptiuam quantitatis: vel si habet: et suppletioillius nihil facit ad propositum: et deus non potest supplere causalitatem materie vel subiecti vt sic: cum non sit potentia receptiua alicuius: eo quod est purus actus: sequitur quod agens naturale cum non habet materiam vel subiectum nec aliud supplens non possit aliquid operari ad productionem vel cor ruptionem seu destructionem quantitatis: sicut non potest adnihilare nec creare. ideo etc.

¶ Secundo sic Ominis noua productio vel destructio alicuius per agens naturale de aliquo vel in aliquo preexistente secundum durationem vel etiam supplente vicem eius est vera mutatio vel motus: sed vera mutatio vel motus non potest esse sine materia vel subiecto vt sul iectum est et receptiuum: vt probatum est contra prmam opinionem. ergo etc. Sic ergo non videntur michi tenendi illi tres modi dicendi.

¶ Ad primum ergo motiuprimi modi dico quod non valet pro augmeuto et dimi minutione quantitatis. quia licet quantitas existat non inherendo alteri: non tamen est ibi subiectum: nec suppletur ratio subiecti. Et ita non sufficit illa per se existentia: nec excludit creationem ab agente naturali si ponatur posse in hoc.

¶ Ad aliud pro secundo dicto dico quod per se primi termini motus sunt incompossibiles. et illi sunt habitus et priuatio: non autem positiuum et positiuum. et ita minor est falsa. Non enim per se primi termini motus aug menti vel diminutionis sunt maior et minor quantitas: sed potius maior quantitas et priuatio eius: vel minor quantitas et priuatio vel negatio eius. Aliter diceretur dato quod ambo per se termini motus sint positiui: quod tamen ipsos concomitatur aliqua negatio quantum ad terminum a quo: quem concomitatur negatio termini ad quem in subiecto. et verum est quod quantum ad illam negationem terminus a quo est incompossibilis termino ad quem. et cedit illa negatio adueniente termino ad quem vel gradu: seu parte vlteriori forme. non autem cedipositiuum termini a quo in proposito: nec est inconpossibile: sed manet et constituitur ex ambobus vnaforma perfectior vel maior. ideo etc.

¶ Ad secundum dico quod non sequitur idem subiectum informa ri duplici quantitate sed vna que est maior quam prius. Quando dicis quod manet prior que est minor: et aduenit alia quae est maior. dico quod non est sic imaginan dum: sed imaginandum est quod totum positiuum prioris manet et aduenit aliqua pars vlterior: et efficitur vna quantitas totalis maior: sicut nec quando charitas augetur in anima: anima ipsa informatur duabus charitatibus. Et ideo concedo quod quelibet pars rari est rarior: vel fit rarior et maior quantitatiue nec oportet quod maneat prior quantitas distincta a sequente: sed prior manet cum illa que acquiritur de nouo et cedunt in vnam maiorem. quare etc. Ex quo patet quod non valet dictum aliquorum quod rarefactio alicuius quanti sit per generationem nouorum corporum vel adiunctorum prioribus partibus quanti et quasi sub intrantium: et sic quantum prius occupat malorem locum quam prius. et est contra philosophum expresse quarto phisicorum. cap. de vacuo.

¶ Ad tertium patet per idem. Ad aliud pro tertio dicto dico quod licet forma absoluta possit esse sine subiecto: non tamen fluxus forme vel forma fluens que est motus quia talis forma non est nisi respectus: sicut dictum / est supra. respectus autem non potest esse sine subiecto. Et dato quod motus esset idem quod terminus vel forma terminans: adhuc habet instantiam de motuad vbi. Nam vbi non est nisi respectus circunscriptionis passiue vel huiusmodi. qui quidem respectus esse non potest sine subiecto vel fundamento quare etc secunde opinionis dico

¶ Ad primut quod icet quantitas in hoc sacramento non possit ab agente naturali augmen tari vel diminui: tamen in aliis accidentibus potest esse variatio valde bene. quia qualitas est ibi in subiecto. et ita circa quantitatem vt circa subiectum potest esse variatio qualitatis: et sic de aliis suo mode Nec est simile de quantitate et aliis. nam quantitas est ibisine subiecto. non autem alia.

¶ Ad secundum similiter.

¶ Ad tertium diceretur quod non concludit: dato quod quantitas non sit: nec conseruetur ibi: nisi adeo et supernaturaliter quod non possit transmutari nisi supernaturaliter. quia angelus potest intelligere naturaliter: et tamen non est: nec conseruatur nisi adeo immediate: et non ab aliquo agente naturalisimiliter etiam potest sentiri et moueri naturaliter licet non existat ibi sine subiecto nisi supernatura liter. Similiter etiam oculus cecus non illuminatur nisi supernaturaliter et tamen videt naturalite Tamen concedo conclusionem argumenti aliquo modo.

¶ Ad quartum quod innuitur quod nec cor rumpitur per corruptionem contrarii nec per corruptionem subiecti. dico quod non sequitur ex hoc: quin possit corrumpi. quia sic nulla quantitas materie ab agente naturali posset corrumpi. Et ideo non valet nisi deformis habentibus contratium vel deus habentibus subiectum corruptibile. ad cuius corruptionem corrumpantur.

¶ Ad primum de alte ratione dico quod quantitas separata potest alterarisecundum qualitatem et educi de potentia quantitatis sicut immediate recipi in ipsa. omnis enim forma educi bilis de aliquo potest educi de potentia sui immediati receptiui: si sit essentialiter distincta ab ipso. Quando dicis quod qualitas et quantitas non sunt eiusdem generis. dico quod verum est. Nec requiritur hoc: quando eductum et id de quo educitur non fi ciunt vnum per se sed per accidens tantum: sicut est semper in subiecto in accidente. Et ideo non est si mile de materia et forma ex quibus fit vnum per se.

¶ Ad secundum dico quod accidentia in eucharistia sunt terminata pro tanto: quia sunt accidentia eadem que fuerunt vel esse possunt forme determinate panis. Si autem vocas accidentia terminatatantum accidentia consequentia vel concomitantia formam existentem in aciu: dico quod non oportet ac cidentia sic esse terminata.

¶ Ad tertium dico quod qualitas corporalis non potest educi de materia nuda: sed de materia quanta et magis de quantitate ipsa. quia quantitas est immediatum susceptiuum vel subiectum eius ideo etc. tertie opinionis patet

¶ Ad motiuum quod non valet. nam denon potest suplere vicem materie: sic quod agens naturale possit cooperari ad augmentum vel diminutionem quantitatis: vt dictum est superius et proba tum. Hec de primo articulo principali.

¶ Quantum ad secundum articulum dico quod mutatio vel variatio accidentalis circa accidentia vel species potest intelligi pro quacunque variatione terminata ad aliquid: quod muenitur ibi et innouatione facta circa ipsa. et tunc talis variatio vel pertinet ad vbi sicut ad terminum sicut est variatio motus: vel quasi pertinet ad vbisicut secundum aliquos diuisio vel fractio vel pertinet ad quantitatem: sicut est additio ad quantitatem vel diminutio vel pertinet ad qualitatem: sicut alteratio vel ad aliquam relationem vel respectiuum alium realem: vt est equalitas vel inequalitas: similitudovel dissimilitudo et huiusmodi. De primis variatio nibus vel mutationibus dico: quod accidentia in sacramento possunt transmutari ab agente naturali: sicut quando erant coniuncta.

¶ Et primo declaro hoc de motu locali: ita quod species ille possunt moueri naturaliter sicut prius. Hoc probo primo sic. illud quod est ita naturaliter in loco circumscriptiue: sicut prius et in potentia ad alium locum: est ita mobile ab agente naturali ad alium locum: sicut prius. patet: sed quantitas in sacramento est huiusmodi. cum enim nihil positiuum conferatur quantitati per separationem: non datur sibi esse in loco circunscriptiuem sed eandem circunscriptionem passiuam quam prius habebat respectu loci: habet modo et recte vniformiter et naturaliter sicut modo. licet modo sit separata: et non prius. ergo etc.

¶ Secundo sic amotoeo quod est per accidens simpliciter et omnino: non amouetur aliud: quod est per se quin possit inessesed substantia non est locabilis circumscriptiue nisi per accidens sicut patet. Nam ipsa non est tatio forma lis nec fundamentalis etiam circumscriptionis passiue: sed magis ipsa quantitas: cuius est primo coextendi alteri et commensurari tanquam habens partem: extra partem: nec per consequens ipsa substantia est ratio mobilitatis in loco vel ad locum circumscriptiuum sed magis quantitas ipsa. ergo ipsa amota manet mobilitas talis in quantitate quantumcunque separata et ab agente naturali sicut prius.

¶ Tertio sic. manem te quantitate et amota substantia manet sensibilitas naturalis ipsius quantitatis: vt dictum est / supra. Et similiter sensibilitas qualitatis in quantiate exi stens. quia substantia sensibilis non est nisi omnino per accidens. sed sic quantum ad propositum se habet ad sensibilitatem: sicut ad mobilitatem et econuerso. ergo etc.

¶ Quarto sic: posito sufficienti fundamento et subiecto disposito alicuius extrinseci respectus et positoeius termino et agente non impedito sufficienter continente talem respectum in virtute sua: et ipsis approximatis sufficienter potest poni talis respectus vt videtur. sed quantitas separata est tale subiectum vel fundamentum motus localis: qui non est nisi respectus sicut dictum est et probatum quia circumscriptionis etiam. et ponitur aliquis locus: ad quem potest moueri: licet locus ille non sit terminus motus eo modo quo accipitur terminus in respectibus: sed magis ipsum mouens. Locus autem bene est terminus ipsius vbi: quod acquiritur per motum. et talis motus sufficienter continetur in virtute actiua naturalis agentis ita bene: sicut prius: vt videtur et mouens potest sufficienter approximari quantitati separate mobili. ergo etc. Dico ergo quod species ille possunt moueri ab agente naturali vel supernaturali: sicut prius. Nec sequitur ex hoc: quod corpus christi per ac cidens possit moueri a sacerdote: sicut dictum est supra.

¶ De diuisione vel fractione idem dico: et per easdem rationes primam secundam et tertiam. Et videntur aliquibus pertinere ad vbi. Nam per fractionem vel diuisionem ipse partes quantitatis accipiunt noua vbi. et vna separatur ab alia. Et si ita sit: tunc planum est de fractione et diuisione: sicut de motu locali: et per illas quattuor rationes aliis non videtur quod fractio vel diuisio per se ad vbi vel ad situm pertineant: sed magis terminentur ad negationem continuitatis vel magis continuationis partis cum parte: ita quod per fractionem vel diuisionem per se non acquiritur in partibus aliquid positiuum: licet bene per motum localem concomitantem acquiratur eis aliquid positiuum quare etc. Et tunc etiam per primam et secundam rationem et tertiam sequitur quod sicut quantitas frangi poterat coniuncta: ita potest etiam separata et per accidens accidentia que sunt in ipsa sicut et moueri etiam.

¶ Si dicas contra hoc quia si frangitur quantitas destruitur eius continuitas: et per consequens eius vnitas et entitas. quia continuitas est sua vnitas et per consequens non manet eucharistia: sicut nec quantitas. Dico quod licet frangatur vel diuidatur quantitas: manet tamen sua continuitas et sua entitas quantum ad totum positiuum absolutum: quod dicit sicut et manent pastes sue. verum est tamen: quod non manet eodem modo sicut prius. quia prius vna erat et indiuisa in actu modo vterque diuisa est et partes separate ab inuicenin actu et multe. Ista autem variatio non tollit: quin maneat totum illud pesitiuum: quod preerat de quantitate. Unde non imaginor: quod licet totum per se compositum ex materia et forma dicat tertiam entitatem positiuam absolutam aliam ab entitate partium: quod similiter totum homogeneum ex partibus dicat tertiam entitatem aliam ab ipsis.

¶ Tu dicis. continuitas est vnitas quantitatis continue. dico quod non est verum formaliter loquendo: sicut etiam nec quantitas est sua vnitas. quia vnum dicit negationem: et aliud dicit ens positiuum. Dico autem quod continuitas ista vel quantitas potest varia ri ab vnitate in multitudinem: sicut et ipsa diuidipotest. non quod simul sit vna: et diuidi possit: sed magis quod vnitate cedente succedat multitudo: vel potius quia primum dubium est. partes ipse subsunt isti multitudini non autem ipsa tota quantitas. Unde ipsa inseparabilis est a sua vnitate: sic quod nunquam est vel esse potest multe vel plures. nec post diuisionem dicitur multe quantitates: licet partes dicantur mul te. et quia non manet nisi in partibus post diuisionem non habet vnitatem nisi vnitates partium. Quomo do autem hoc sit: non est ad istam questionem. dire cte. et ideo hoc discutere pretermitto. Si vero diceretur: quod quantitate diuisa non manet sua entitas vel vnitas prout erat totius: tamen sufficit quod maneant entitates partium que prius: licet aliter se habentes: adhuc posset saluari: quod manet aucharistia quantitate ipsa fracta: et hoc sufficere videretur.

¶ De alteratione vel mutatione seu variatione respiciente qualitatem pro termino. dico: quod est dare alterationem vel mutationem circa qualitatem vt terminum a quo vel ad quem: quam non concomitatur aliqua variatio vel mutatio circa quantitatem in se et in natura sua. nec talem variationem fieri de nouo presupponit. Alia est alteratio vel variatio qualitatis que vel concomitatur: vel quasi variatio aliqua quantitatis in maius vel minus et huiusmodi: sicut ponitur rarefactio et condensatio. licet enim rarefactio et condensatio non sint per se motus ad quantitatem: sed magis ad qualitatem ( raritas enim et densitas qualitates sunt tamen concomitatur duratione vel tempore istas variatio quedam quantitatis aliqua. Rarefactum eim est maioris quantitatis: quam prius: et condensatum minoris.

¶ De prima alteratione vel variatione qualitatis dico: quod virtute agentis naturalis possibilis est circa eucharistiam vel species eucharistie. Hoc propo primo sic. posito subiecto alterabili et sufficienter approximato alteranti vel alteratiuo: quod potest ipsum alterare non impedito: potest poni alteratio vel variatio qualitatis. sed quantitas non obstante quod sit separata: est subiectum alterabile naturaliter: sicut naturaliter est susceptiua qualitatis: secundum quam fit alteratio: et potest approximari alteratiuo naturali non impedito: ergo et cetera. Hoc potest confirmari per similes rationes illis que adducte sunt supra de motu locali. ideo non prosequor illas: quia quasi vniformiter possunt deduci.

¶ De secunda alteratione dubium est magis. Et quantum ad hoc eandem difficultatem habent. illi: qui ponunt: quod non: desinit tota prior quantitas: nec aduenit tota noua: sed aliqua pars noua desinit et aliqua noua aduenit quando quantum rarefit vel condensatur: sicut illi qui ponunt: quod tota quantitas precedens desinit esse vel corrumpitur: et sequens tota noua aduenit et generatur: sicut patet intuenti. Nam eadem difficultas est: quod pars quantitatis non educatur de subiecto: vel non redigatur in subiectum: sicut de tota quantitate: vt videtur.

¶ Dicunt ergo aliqui de hoc: quod agens naturale in talem alterationem non potest circa accidentia in eu charistia. quia qua ratione posset in talem alterationem. eadem ratione posset variationem quantitatis concomitantem: quae est ibi sine subiecto. Et ita posset aliud adnihilare vel creare: producere aliquid non de subiecto. vel redigere aliquid non in subiectum. et sic anihilare: quod est inconueniens. Quod igitur agens naturale in talem alterationem non possit: hoc non est per se ratione alterationis: sed hoc est per accidens quia talem alterationem necessario concomitatur secundum durationem variatio quantitatis in quam non potest agens naturale. ideo etc.

¶ Aliis videtur quod immoagens naturale possit in talem alterationem. quia per se terminus formalis huius alterationis non est nisi qualitas quedam: puta raritas: que est ibi in subiecto scilibet in quantitate. et ita de ipsa potest illam educere. Nec obstat: quod talem alterationem concomitatur. secundum durationem variatio quantitatis in se: ad quamnon potest attingere agens naturale. quia non est ibi quantitas in subiecto. Nam variationem illam comcomitantem potest deus supplere. et illa variatio prior est secundum naturam. quia terminatur ad subiectum rarefactionis vel condensationis puta ad quantitatem ipsam: quae naturaliter praecedit in maius vel in minus raritatem ipsam vel densitatem vel rarefactio nem et condensationem: sicut subiectum precedit motum et formalem terminum motus. Et tunc variatio ne illa quantitatis facta a deo et priori secundum naturam agens naturale potest in rarefactionem vel condensationem ita bene sicut si posset in vtrumque. et prius secundum naturam variaret quantitatem in subiecto existentem: et posterius secundum naturam rarefaceret velcondensaret licet simul duratione: et non esset ibi mutatio proprie accepta. quia subiectum non praesuppone retur secundum durationem. quare etc. Exemplum ponitur ad hoc. Si enim aliquod agens impediretur per accidens ne posset mouere fabam pro tanto: quia faba alligaretur ad molarem: quem non potest mouere: nec per consequens fabam sibi alligatam vel aliquid tale: licet ipsum per se potest mouere: si non esset alligatum molari. Si deus suppleret vicem mouentis molarem: ita quod moueret ipsum presupposito tali motu: tunc agens aliud vel mouens posset mouere fabam alligatam molari ita bene sicut non alligatam. Sic potest etiam ad propositum applicari iuxta praedictam: vt videtur probabiliter posse dici. Et secundum predicta rarefactio non est causa variationis quantitatis in maius: nec condensatio in minus. sed praesupponunt secundum naturam ipsam quantitatem sic veriatam: sicut subiectum suum. et ita per rarefactionem vel condensationem non augetur quantitas: vel minuitur nisi concomitanter non causaliter vt videtur.

¶ Exquo patet dictum vnius doctoris non esse verum: o dicit: quod agens naturale potest variare quantitatem in sacramento per accidens saltem: et consequenter ad rarefactionem vel condensationem in quam potest natuarliter: quasi rarefactio et condensatio sint cause variationis quantitatis et priores ipsa: quod patet ex predictis esse falsum siue in quantitate coniuncta siue in quantitate separata.

¶ De tertia transmutatione vel variatione: que est circa quantitatem vt terminum: est dicendum omnino vt mihi videtur quod quantitas illa separata non potest variari in minus vel maus: nec potest desinere esse vel incipere esse de nouo per productionem vel corruptionem siue quantum ad se totam siue quantum ad aliquam eius partem virtu te agentis naturalis.

¶ Quod probo primo sic impossi bile est quod agens creatum aliquid agat vel corrumbat: nisi de subiecto vel in subiectum reducendo: si cut impossibile est quod creet. qua ratione enim posset aliquid agere vel producere non de subiecto: eadem ratione et fortiori de nihilo et nullo alio: et sic creare sed quantitas est ibi sine subiecto et quelibet pars eius: vt videtur. Non enim potest dici: quod precedens luantitas sit subiectum partis noue posterioris quae aduenit et quod de potentia eius educatur illa. quia subiectum et accidens semper sunt alterius rationis. Ista autem sunt eiusdem rationis. nec aliquid aliud gitur impossibile est: quod ab agente creato sic quantitas varietur separata existens secundum se totam.

¶ Secundo sic. quicquid potest producere aliquam formam ab solutam non de subiecto vel materia prtest facere existereipsam sine materia vel subiecto. Patet de anima. patet deus deo: qui potest separare accidens absolutum a subiecto eadem ratione: qua potest ipsum producere non de subiecto. Si ergo creatum agens posset creare quantitatem non de subiecto: posset separare quantitatem prius coniunctam a subiecto: et facere accidens sine subiecto. hoc autem est falsum ergo etc.

¶ Tertio sic. quecunque productio passiua alicuius absoluti ab agente naturali vel creato est respectus quidam extrinsecus et est de predicamento passionis. sed impossibile est respectum esse vel fieri sine subiecto ergo etc.

¶ Dico igitur quod sic agens naturale non potest variare quantitatem separatam asubiecto secundum totum: sed oportet quod a solo deo immediate fiat hoc. Et ordinauit sic: quod presentibus actiuis naturalibus ipse facit hoc immediate. et illa non faciunt ad talem variationem. sed ad alias variationes vel mutationes eis possibiles: que sunt vel fiunt ibi.

¶ Est tamen hic vnum dubium an scilicet agens naturale posset augere vel minuere quantitatem: non per productionem noue quamtitatis: non de subiecto: vel reductionem non in subiectum: sed per additionem quantitatis alicuius in subiecto ad illam sine subiecto et per corruptionem eiusdem in subiecto manente priore sine subiecto. Uerbi gratia quantitati eucharistie potest apponi quantitas vini non conuersi vel aque ab aliquo agente naturali: et tunc videtur fieri vna quamtitas maior ex precedente sine subiecto et illa poste riori addita cum subiecto: puta cum vino non consecrato: et ita potest augmentari quantitas vt videtur per additionem: et minui conformiter per corruptionem illius addite in subiecto. Sed tunc quamtitas illa maior secundum se totam non esset sine subiecto.

¶ Et est dubitatio prima. quia non videtur hoc possibile. Nam impossibile est eandem quanti tatem numero simul esse in subiecto et non in subiecto. sed quantitas prior maneret non in subiecto. quantitas apposita maneret in subiecto suo. ergo si ex ambabus fieret vna quantitas: illa simul esset et non esset in subiecto. et sequitur quod sub eadem quantitate simul erit et non erit corpus Christi. quod est impossibile. quare etc.

¶ Secundo. quia qualibet pars mixti est mixta. si ergo apponatur talis quantitas cum subiecto preexistenti sine subiecto: quelibet pars totius resultantis erit mixta: et sub qua libet parte quantitatis erit substantia apposita: et ita piae nulla parte vel sub nulla parte quantitatis preexistentis erit corpus christi.

¶ Quicquid tamen sit de illis ratio nibus: non videtur mihi: quod concludant esse impossibile: quod quantitas preexistens sic argumentetur per additionem alterius quantitatis in subiecto existentis et ab agente naturali apponente vnam alteri. Ita quod ex quantitate precedente sine subiecto et apposita in subiecto fiat vna quantitas maior. Nec includit hoc contradictionem: nec aliquam repugnantiam ad agens naturale: vt videtur. Sicut etiam repugnantiam non includit: quod agens naturale vnam quantitatem separatam ad dat alteri separate: et ex ambabus fiat vna maior: vel etiam diuidat vnam: et fiant due minores quam primatota. sic ergo videtur quod posset quantitas augeri per appositionem. vel minui per diuisionem siue subtractionem. Nec repugnat hoc supradictis vt patet. quia non conceditur: quod per productionem noue quantitatis non disubiecto: vel destructionem quantitatis non redueende in subiectum possit quantitas separata diminui vel etiam augmentari. hoc enim solum est possibile diuine vit tuti: sicut et creare: vel anichilare.

¶ Ad primum vero quod adducitur dico: quod non est inconueniens eandem numero quantitatem secundum diuersas partes suas est se simul et non esse in subiecto. Non est enim contradictioquia non est secundum idem. sicut non est contradictio eandem quantitatem secundum diuersas partes suas esse albam et non albam siue nigram. Sicut patet de scuto pro media parte albo et pro alia non albo vel nigro: etiam secundum illos qui ponunt: quod ad contraria sequuntur contradictoria sic in proposito de quantitate subiecti appositi: et de alia preexistente et manente sine subiecto: ex quibus tamen si cut ex partibus fit vna totalis maior.

¶ Ad confirmationem patet: quod non sequitur corpus christi esse simul et non esse sub aliqua parte quantitatis. Nam quoncunque apponatur quantum preexstenti quantitati: et fiat vna quantictas maior: tamen pars semper est extra partem in totohoc enim est necessarium quantitati: sicut dictum est supra. Et dico: quod sub quantitate vel parte quantitatis pre existenti sine subiecto: et manente etiam sine subiectoest corpus christi: et manet. non autem sub quantitate apposita vel parte eius: quae semper manet in subiecto. quare etc.

¶ Ad secundum quod videtur confirmatio huius: quando dicitur quod quaelipars mixti est mixta. ergo etc. Dico quod quaelibet pars mixti substantialis compositi ex materia et forma mixtio nis est mixta. quia composita ex tali materia et tali forma. sed loquendo de mixto in proposito: dicunt aliqui quod non qualibet pars est in se mixta: sed mixtio ista fit per iuxta positionem partis ad partem. Et tunc in partibus vel sub partibus quantitatis separate a subiecto. manet corpus christi. et in aliis partibus vel sub aliis quae sunt in subiecto vel in subiectis puta in partibus liquoris appositi non est nec manet corpus christi. Aliter posset dicposito etiam quod quaelibet pars mixti esset mixta illo modo quo intelligit argumentum sic quod simul essent quantum tas in subiecto et sine subiecto: quod adhuc corpus christ posset habere et haberet respectum presentie ad vnam quie non inest subiecto: et non ad aliam: sicut bene esse possibile. sed nescio: an ita sit de facto.

¶ De varia tione terminata ad aliquem respectum puta ad equalitatem vel inequalitatem similitudinem vel dissimilitudi¬ nem vel huiusmodi: vel etiam ad aliquem respectum alium extrinsecum fundatum in aliquibus circa quae potest esse variatio modis quibus predicitur vniformiter dicendum est: sicut de eorum fundamentis vel terminis est dicendum et iam etiam est praedictum: et per easdem vel consimi les rationes. Et hec de secundo articulo principali¬

¶ Quantum ad tertium articulum de mutantionibus vel variationibus accidentium cum quibus non stat eucharistia vel corpus christi. sed factis vel positis illis variationibus amplius desinit ibi esse corpus christi. Dico quod iste mutationes vel variationes possunt attendi in quantitate vel qualitate: et respoctibus consequentibus: non autem in vbi vel quasi precise accipiendo puta in diuisione vel fractione. Nam quocumque moueantur species localiter: et etiam diuidam tur non propter hoc praecise desinit ibi esse corpus christi. Nisi sic deiuiderentur: quod statim incontinens vel in aliquid aliud resolueretur et species corrlmperentur. et tunc reddit hoc ad variationem quantitatis.

¶ Dico primo quod virtute agentis naturalis non potest esse variatio quantitatis separate: qua desinat ibi corpus christi esse: sicut dictum est supra: quod non potest producere vel destruere quantitatem separatam: sed deus solum producendo non de subiecto vel destruendo seu reducendo non in subiecro.

¶ Secundo dico: quod quia tandiu manet corpus christi vel sanguis sub speciebus vini: quandiu manet quantitas vini consecratidum tamen maneant etiam qualitates conformiter: quod agens naturale licet possit augmentare vel diminuere quantitatem per appositionem subiecti quanti: vt dictum est supra: non tamen potest in variationem: ad quam sequatur decisio corporis vel sanguinis christi ibi ex hoc precise. quia manere potest praecedens quantitas cum suis qualitatibus: que fuerunt viniconsecrati: nisi forte per appositionem alicuius liquoris diuideretur quantitas sine subiecto in partes ita paruas: quod non essent sensibiles si hoc possit fieri: et de qualitate magis spectat ad questionem sequentem.

¶ Tertio dico: quod agens naturale potest in aliquam variationem vel mutationem qualitatum in hoc sacra mento: qua posita desinit ibi esse corpus christi non virtute agentis naturalis: sed virtute et ordinatione diuina. Si enim apponatur aliquid illis speciebus: vel admisceatur: quo facto corrumpantur vel destruantur qualitates precipue vini consecrati vel conuersi: vel etiam corrumpantur per alterans extrinsecum/ non admixtum: et alie inducantur simpliciter alterius rationis vel alie etiam numeraliter. Dico: quod ibi desinit esse corpus christi: ita bene sicut desineret ibi esse desinente quantitate. quia non minus sunt significatiue qualitates et per se sensibiles qualitates: et per consequens non minus pertinent ad rationem sacramenti: quam quantitas ipsa. ideo etc.

¶ Dices: quod si speciebus vini albi consecrati admisceatur vinum rubeum: dato quod accidentia eius pre ualeant et desinant esse qualitates vini albi. puta color: sapor: et huiusmodi. tamen quia indifferenter potest confici in vino albo vel rubeo: adhuc manebit corpus et sanguis christi sub talibus speciebus inductis in quantitatem vini consecrati corrupta qualitate vini albi. Diceretur: quod licet indifferenter possit confici in vinoalbo vel rubeo: ex quo tamen confectum est in vino albo: non indifferenter manet corpus christi vel sanguis sub qualitatibus albi vel rubei: sed sub qualitatibus illius in quo confectum est.

¶ Ex predictis apparet regula generalis: quod quocuque apposito vel admixto illis speciebus: semper manet sanguis christi sub quantitate vel partibus quantitatis vini consecrati manentibus in tali quantitate qualitabus ipsis vini consecrati intensis dico vel remissis. non manet autem si non maneat quamtitas vel manente quantitate seu partibus eius corrumpantur qualitates. Et hec de tertio articulo princi¬

¶ Ad primum principale argumentum dico primo: quod non quecumque variatio accidentalis requirit subiectum. Est enim aliqua variatio possibilis deo non requirens subiectum. potest enim deus circa omnia praedicta quicquid per se ex terminis non implicat contradictionem. Secundo dico: quod non omnia accidentia sunt ibi sine subiecto sicut dictim est supra. sed aliqua sunt ibi in subiecto: sicut qualitates et respectus. Et circa illa potest fieri et esse variatio ab agente naturali modo supradicto.

¶ Ad secundum concedatur de variationibus vel mutatinibus possibilibus ibi ab agente naturali quod terminantur ad compositum ex forma et subiecto non tamen orde variationibus vel mutationibus seu quasi mutationibus quantitatis possibilibus ibidem vertute diuina. quia non praesup ponit subiectum in agendo nec in destruendo aliquam formam absolutam.

¶ Ad tertium dico quod minus videtur de quantitate quod posset ibidem transmutari vel variari quia est ibi sine subiecto. Dico tamen quod variari vel augmentari seu diminui modo supradicto. Quando dicis quod non est animata. dico quod veru est et ideo non ab intrinseco potest ibi augmentari vel diminui: se cut in ipsis animatis: sed ab intrinseco predicto modo. Sic de isto