Quaestio 5

¶ In primo articulo ponam et deducatres conclusiones In prima videbitur quod concedat hec positio fidei In 2a vtrum haec positio possit euidenter probari. In tercia vtrum possit ymaginaria aut pro babiliter sustineri

¶ Prima conclusio est quod positio fidei concedit quod vna res simplicissima est tres res et quelibet earum scilicet quod vna diuina essentia est coniuictim pater et filius et spiritus sanctus et est singillatim pater et est eciam filius et est spialmus sanctus quarum trium rerum una non est alia sed sunt eadem indiuisibilis essentia. qua quiden esseneila nullam illarum trium rerum generat nec ab aliqua gneratur nec aliquam producit nec ab aliqua producitur sed vna illarum trium scilicet pater anulla re generatur vel producitur sed generat et producit vnam illarum tri um scilicet filium et pater et filius tanquam vnum principium producunt sed non generant spiritum sanctum Ista concluio patet ex symbolis per ecclesiam factis et per ea approbatis nec aliter probo eam Sed ad sciendum quae propositiones debeant concedi secundum hanc positionem fidei ponam aliquas distinctiones et in eliciam plures propones satis vtiles

¶ Prima distinctio est quod no mna significantia deum sunt in meltiplici drta queda sunt essenatia / quendam personalia / quedam communia / quedam noci onalia Essentialia at dicuntur que sic supponunt pro essentia vel natura quod siessentia et suppositum in diuinis realiter distinguerentur / illa supponerent proessentia non prosupposito. nomiam vero personalia sunt illa que ex usu loquendi sic supponunt pro supposito quod si suppositum et essentia distinguerentur ad hunc supponerent pro supposito et non pro esseni

¶ Ve aliter loquendo essentialia sunt quae supponunt proypersona vtr persona est / et licet predicte locutiones forte non sint vere de virtute sermo nis tamen qualiter debeant intelligi / patebit in secundo articulo magis Nomina autem communia sunt que exusu loquendi supponunt pro supposito et essentia / et si suppositum et essentia distinguerentur adhuc supponerent epro vtroque Nomina vero nocionali a sunt illa que dicuntur de vna persocivel de pluribus non tamen de qualibet et si illa dicerentur de creatura supponerent pro quibusdam actionibus creaturarum. Exempla autem istorum patebunt.

¶ Secunda distinctio est quod nomina essentialia sunt in multi plici differentia. quedam sunt substamtiua vt hoc nomen deitas. quedam adiectiua vt est communicabile. Item substantiua / quedam sunt numerabalia vt trinitas / quedam non numeabilia vt essentia sapientia bonitas veri tas Item nomina personalia sunt in multiplici differentia / quia quedam unt communia / sicut sunt ista suppositum persona / quedam vero propria sicut pater filius et ista sunt duplicia quia quedam sunt abstractiua vt pater nitas filiatio / et ista dicuntur proprie tates personarum. alia concretiua et ista quandoque sumuntur substantiue et tunc ab atiquis doctoribus ex eis dicitur esse predicatio ydemptica vt dicendo essentia est pater / quandoque autem adieciectine et tunc dicitur praedicatio formalis et sit ista apd quosdam esset falsa essentila est patr¬ Item nomina communia sunt in multiplici draquia quendam sunt que semper tenentur communitersicut res ens etc quada vero sunt vel saltem aliquod est quod quandoet sumitur communiter quandaem precise essentiaitur quandaet vo praecise persona liter sicut hoc nomen deus de quo prius ea dicentur magis. Item nomina nocioata sunt in multiplici saltem in duplici differencia / quia aliqua sunt que solum supponunt pro vna perona sicut generatio actio spiratio passio. quedam vero supponunt pro aliqui bus personis sicut spiratio actio productio passio / et hec omnia patent faciliter cuilibet aduertenti etc.

¶ Tercia distinctio est quod verba que dicuntur in diuinis sunt in multiplici differentia quedam sunt substantiua sicut ista est existit / quedam sunt adiectiua et ista sunt in duplici dertam quedam sunt personalia vel non ticionalia sicut generare spirare quaedam essentialia sicut communicari plurificari quedam vero communia sicut creare velle in telligere. et consimiliter potest fieri distinctio de perticipiis.

¶ Siis praemissis possunt poni multe propositiones seu verbilue

¶ Prma est quod nomina essentialia substantiua non numcea lia vere dicuntur de essentia et de quo libet supposito in singulari vt dicendo essentia est deitas pater est deitas Secunda / nomna essentialia substantiua nunmeralia vere dicuntur de essentia in sin gulari et non de supposito vt essentia est / trini tas et non pater est trinitas Tercia / nomina essentialia adiectiua dicum tur de essentia et non de suppositio vt essentia est commuincabilis et non pater Quarta / nomina essentiatia cuiuscumque ditionis existant dicuntur de nominibus conbus ac eciam de isto termino deus vt aliqua res est trinitas aliqua res est communicabilis 5a / noma personalia communia dicuntur de essentia et quolibet suppositio vt essentia est persona pater est persona

¶ Sextapersonalia propra abstractiva dicuntur de essentia et aliquo supposito vt essentia est paternitas pater est paternitas Ratio est quia non punt praedicari nisi substam tiue et ydemptice et numquam adiectine vel formaliter vel secundum modum loquendi atiquorum

¶ Septia propria persosibilia concretadicuntur de essentia et aliquo supposito. vt essentia est pater et hoc quando praedicatur substantie et ydemptice sed si adiectine vel formaliter solum dicuntur de vna persona potet paater est pater et non de esentia

¶ 8a / nomina nocionalia abslutia / dicum tur de essentia et aliquo supposito vel aliquibus sed non de omnibus vt essentia est generatio actia.

¶ 4a somnia verba tam sbistantina quam adiectiua et communia dicuntur de essentia et quolibet suposito

¶ Occia / omnia verba adiectia essentialia dicuntur de essentia et non de aliqui personcis unt essentia communicatur non persona

¶ Vndeciam verba personalia adiectina dicuntur de persona non de essentia nisi forsan cum aliquo addito quod facit illa non teneri adiectine respectu essente / vt essentia est res generans vel quae generat Sed videndum est eciam quotalens termini possint dici in plurali unde sit duode cima regula quod nomina que supponunt pro suppositis et proessentia et que non supponerent pro essentia / sed pro quolibet supposito si ipsa distinguerentur dicuntur vt plurimum de tribus personis pluraliter et non singulariter vt tres persone sunt tri a supposita et non vnum suppositum tres ypostases et non una Ab hac regula excipitur hoc nomen deus quia ex usu doctorum non dicitur pluraliter sed singulariter et tamen si suppositum et essentia distinguerentur supponeret pro supposito non pro essentia. de hoc tamen postea dicam

¶ Decimatrcia nomina que non supponerent nisi pro essentia et non pro supposito si distintiatm diruntur de tribus personis et non pluraliter vt tres persone sunt deitas non tres deitates

¶ 4a no mna absoluta quae supponunt proessentia et quolibet supposito et ita supponeret si distinguerentur dicuntur de tribus personis et pluraliter et singulariter / sicut tres persone sunt tres res et sunt vna res tria entia et vnum ens Prita / nomina adiectia quae supponunt pro essentia et quolibet suppositio / et ita supponerent si distinguerentur dicuntur vt plurimum de tribus personis singulariter et non pluraliter vt tres persone sunt vnus creator vnus eternus et non tres creatores vel tres eterni nisi cum addito vt tres persone sunt tria supposita creantia / tria supposita eterna Ab hac regula excipiuntur isti termini coeterni coequales Vnde in synum bolo bene conceduntur tres coeterni / ionmiror quare ibidem negantur tres eterninec video rationm diuersitatis 6a / nomna qua supponunt pro suppositio vno et non pro alio numquam dicuntur vere de tribus personis nec singulariter nec pluraliter sed bene de isto termino deus singiturari ter vt deus est pater sed non tres persone sunt pater Regule possunt multiplicari et poni de verbis et perticipiis / sed expraedictis satis patet quid debeat concedi vel negari in materia de trinitate secundum positionem fideit berumptamen ante omnia seruanda est ista rergula nullus hominum in hac materia ex proposio sensu aliqui daudeat asserere quod non sit a sancatis doctoribus approbatum / sic enim docet hylarius dicens quod forma fidei certa est non ergo aliquid addendum est sed modus constituendus audacie et hoc allegat magister libri primo de. 33. Et est verbum notabile. Et hec de prima conctusione

¶ Secunda 9o est quod sicut predicta positio fidei non est nobis naturaliter euidens nec potest euidenter probari. sic nec ipsa ex scripturis noui aut veteris testamti potst euidentalis positio non est per se nota / nec per experientiam vt clarum est. Vnde qui hoc negaret indigeret sensu Nec ipsa post euidenter demonstari in lumine naturali / quia tunc infideles possent cogi vi rationis naturalis ad assiendum fidi articul quod est filium. unde si quis dicat oppositum vadat Iter concludi.

¶ Prima pars patet / quia t ergo ad infideles conuntendum 2a probatur et illam non assero sed solum pono probabiliter vnde ad huius probationum suppono tria Primum est quod praedicta positio non continetur formaliter et expresse in scriptura noui et et veteris testatati seu in textu biblie / patet intuenti scipturam / eciam aliter ecclesia in suis contiliis et sancti in suis libus non laborassent ad concludendum illam potentinem ex scpturis etc o suppono quod praedicta potia concedit aliquod propter quod oportet negare aliquam consequentiam multum apparentem ymo apparenter euidentem euilibet non catholico sicut simililitum expositorium vel sililium quem articunlis reputasset in darii vel consequentiam quam ipse reputasset conuersiuam sicut arguebatur in tercia ratione an te oppositum vt pos patebit. 3o supponon quod nulla propositio euidenter concluditur per aliquam consequentiam minus apparentem. quod sit illa consequentia quam ortet negare propter illam positionem patet clare Tunc arguo sic predicta positio non potest concludiex scripturis etc nisi per aliquam consequentiam tunc quero de illa consequentia vel ipsa est magis aut minus aut eque appares sicut illa quam oportet negare propter illam positionem vt dicit secunda suppositio Non potest dici primum scilicet quod sit magis apparens quia nec augustinus nec alius vnquam sequitur aliquem talem vtque / nec tercium scilicet quod eque quia nulla reperitur talis Item nec hoc sufficeret ad euidenter concludendum sed solum peteret principium ergo otet dicere 2m cilicet quod per minus / et per consequens et per illam non concluditur euidenter vt dicit tercia suppo quare etc. Et ista ratiovidetur michi fortis nec scirem eam soluere etc Secundo specialiter arguo quod ex scripturis non potest euidenter concludi quod essentia diuina nullam rem in diuinis generat nec ab aliqua generatur

¶ VQbi sciendum est quod secundum aliquos ex duobus euidentibus suppositis vna cum illis que manifesta sunt in fide magitur euidenter concludit quod essentia diuina non generat etc.

¶ Prima suppositio eorum est hec quod nulla res generat seipsam

¶ Secunda est quod tanta est ydeptitas essentie diuine ad quamlibet personam sicut essentie ad seipsam. hiis enim suppositis arguitur sic Si essentia diuina generat aut generat essentiam diuinam aut patrem aut filium aut spiritum sanctum / non primum per prima suppositionm nec secundum aut quartum quia hoc est manifeste hereticum / nec tercium per secundam suppostionem / etiam secundum augustinum primo de triniate capitulo primo et de immortalitate anime capitulo 1 3o Nichil generat idem quod ipsum est Sic enim format ratouem magister gregorius. et videtur multis euidens illatio. Sed salua omnium reuerentia dico quod ex dictis suppositionibus vna cum omnibus manifeslis in fide ante determinationem in qua magister sententiarum approbatur et eius snientia / non comcludebatur euidenter illud / nec ab augustino nec a magistro nec ab aliquo alio quod patet / quia quamuis concederetur secunda suppositio quod scilicet essentia sit tam idempatri etc quod tamen non est euidens vt post patebit. non tamen sequitur pregenerat / ergo essentia generat. ergo pari ratione non sequitur euidenter nec formaliter essentia generat filium / ergo generat se Iodn dicunt aliqui quod non sequatur nisi quod essentia diuina generat idemquod se / sicut bene conceditur quod pater generat id quod se quare etc

¶ Sic igitur dupliciter potuisset responderi magistro ante determinationem Vno modo quod licet essentia diuina non generet essentiam diuina nec generetur ab essentiadiuina / tamen generat filium et generatur a pre nec oppositum euidenter concludit praedicta ratio Secundo modo potuisset dici quod licet essentia generaret essentia non tamen sequitur euidenter essentia divina generat diuinam essentilam / ergo generat se essentiam vel aliam sicut ipse magister negat istam / deus generat deum ergmo se deum vel alium deum Et si dixisset quod non est simile quia iste terius deus quaiaet sumitur personaliter / non aut iste terminus essentia Contra hoc est augustinus qua sumit hunc terminum essentia personatur quando dicit essentiam de essentia et ita sepe faciebat doctores alii ante illam determinationem concilii etc Si ergo dicatur quod magister per illam propositione essentia non generat essentia non intendit aliud nisi quod res quae est plures res et quaelibet illarum non generat etc.

¶ Ad hoc dico quod illud non se quaebatur euidenter ex manifetis in fide ante illam determinationem dampismum extra de. sum tri. etc Si autem dicatur quare ergo ecclesia talem positionem ita mirabilenacceptauit et determinat / ex quo non pote rat euidenter concludi ex scripturis etc. st Dico probatur quod ipsa in hoc arium et in pluribus aliis multa determinat quae non poterant euidenter concludi etc. sed tales veritates deus voluit credi a catholicis quare voluit ipsas reuelare ecclesie et per eam determinari et sit quandoque determina / tiones ecclesie non smper procedunt per euidentem illationem ex scripturis sed per specialenreuelationuem facta cathois

¶ Si vero quaeratur quo constat de tali reuelatione etc dico quod difficile est constarem nisi illis quaebus reuelagtio fit / ideo donum dei speciale est credere rece etc Et hec de secunda.

¶ 3a conclusio est quod sicut praedicta positio fidei est anobis ymaginabilis sic ipsa probabiliter est sustinibili

¶ Prima pars probatur quia talis positio fidei potest a nobis credi / igi¬ / tur et ymaginari / antecedens patet et consequentia tecet quia credere aliquid est apparere sic esse vel saltem non stat aliquod credere et non appere sit esse sed per ymaginari nichil pro nuncaliud intelligo quamd apparere sit esse. quare etc Vnde si que auctoritates videntur sonare oppositum intelligende sunt quod hoc non est a nobis ymaginabile scilicet naturaliter perfece et clare. 2a pars probatur quia illa positio potest probabiliter sustineri que potest ymaginari et credi et ad cuius apparentiam possunt aliqua rones probabiles fieri et quae potest sine contradictione sustineri sed praedicta positio potest credi et ymaginari vt dicit prima pars. et ad eius apparentiam posunt alique rationes probabiles fieri sicut miracula et persuasiones vt dictum uit in prima qua artils secundo. Et ipsa potest sine contradictione sustineri vt dicetur in secundo are. huius questionis. Et sic patet minor sed maior probatur quia ille sunt tres conditiones requisite et sufficientes ad hoc quod aliqua positio possit probabiliter sustineri et sic patit tercia conclusio et per consequens responsio ad istum articulum

¶ Sed contra arguitur probando quod praedicta positio non possit probabiliter sustineri Primo ic talis positio repugnat simplicitati dei. igitur etc. consequentia tenet quia catholicus cocedens deum esse simplicissimum non potest probaliter sustinere aliquid huic repugnans seu contrarium Antecedens probatur quia vbi est plurali tas ibinon potest esse summa simplicitas. Nam illud videtur simplicius in quo nulla omnino est pluralitas quod illud in quaeest pluralitas Confirmatur / quia sipluralitas trium personarum non repugnat simplicitati dei / pari ratione ec quaternitas et per consequens nec infinita pluralitas. consequentia tenet quia omni no videtur consimilis ratio. et percosequens est absurdum etc

¶ Secundo predicta positio repugnat vnitati¬ dei. igitur etc. praesenti patet sicut prius. et antecedens probatur quia ista consequentia est bona vnum est tale quo magis cogitari non potest ergo illud est deus Ita pari ratione ista erit bona tria sunt quorum quolibet maius cogitari non potest / ergo sunt tres dii / quia non apparet ratio dissimilitudinis sed antecedens secunde consequentie secundum praedictam positionem conceditur de personis diuinus igitur etc Confirmatur quia personarum pluralitas arguit oppositonem contradictoria inter personas quia pater est pater et filius non est pater sed oppositio contradictoria est maxima secundum philosophum igitur personarum pluralitas arguit oppositionem maximam / sed illa excludit vnitatem summam quia minor oppositio scilicet contrarietas excludit illam. igitur etc

¶ 3o predicta positio repugnat infinitati dei. igitur etc. consequentia patet vt prius / et antecedens probatur quia si persone diuine distinguntur vel ergo finite vel infinite. Si finite ergo cum ista distinctio vnius persone ab alia non sit erusi persona et illa disiinctio esset finita sequitur quod ille persona erit finita. et per consequens deus erit finitos non ergo infinitus quod est propositum Si infinite ergo tunc ipsa distinctio esset infinita et per consequens nulle alie res magis distinguerentur quam tres persone nec deus a creatura nec due creature intra se quod est falsum quia distinguuntur personaliter et essentialiter et persone diuine solum personaliter Confirmatur. quia si infinite ergo si per impossibile essent duo dii illi non magis distinguerentur inter se quam persone diuine

¶ Quarto predicta positio repugnat perfectioni dei. igitur etc. consequentia patet vt prius et antecedens probatur quia vel esse patrem est alicu ius perfectionis vel nullius Si nullius ergo nichil est esse patrem in diuinis Si alicuius ergo cum filius non sit pater sequitur quod aliqua perfectio conuenit patri que non couenit filios / et per consequens fi lius non est summe perfectus. igitur etc Confirmatur. quia vel quelibet persona est sufficienter perfecta qud agendum omnia que omnes possunt vel non. si non. ergo non quelibet est omnmipotens. nec per consequens summe perfecta Si sic / ergo plures quod vna suprerfluunt: quare non sunt plures ponende / consequentia patet per magistrum librio primo. distinctione 3o capitulo secundo vbi probat vnitatem dei sic. Si essent duo dii / tunc aut vterque haberet quod alius habet aut non Si non / aliquis eorum esset insufficiens. si sic / alius superflueret etc

¶ Ad ista respondetur. Ad primam pro materia praemitto istam distinctionem quod simplicitas potest capi multipliciter Vno modo vt excludit pluralitatem. et hoc dubitur quia vel vt excludit ab aliqua re omnem pluralitatem tam essentialem quam realem vel vt excludit solum pluralitatem essentialem non realm. Alio modo potest capi simplicitas vt excludit compositione et sic sumitur communiter et hoc dupliciter quia aliquod potest dici sit simpliciter simplex vel quia ex nullis rebus componitur vel quia nec sic componitur nec est alicui rei compossibile Et iuxta hoc pono propositones

¶ Prima est quod deus diuina essentia primo modo non est simpliciter simplex patet quia non excludit pluralitatem suppositorum et hoc probat prima ratio. Ex quo patet quod illo prim modo essentia diuina non est tam simplex quam simplex est diuina persona Patet quia essentia est plures res et non persona quare etc 2o patet quod esse simplex illo modo non dicit perfectionem simpliciter patet quia non conuenit essentie diuine Secunda est quod solus deus 2o modo est sim pliciter simplex patet quia ipse excludit omnem pluralitatem essentialem sed nulla creatura simpliciter excludit onem pluralitatem realem vel essentialem quiam si aliqua excludat sic plurali tatem quod non est plures res vel essentie vt angelus vel anima tamen nulla sic ex cludit pluralitatem quin ipsa sit plures res vel in ipsa sint auit esse possint plures res per modum inherentie Tercia propositio est quod non solus deus est 3o modo simpliciter simplex Patet quia litet de us sit sit simpliciter simplex quod ex nullis rebus pomponitur tamen eciam aliqua creatura isto modo est simpliciter sium plex Probitur quia aut anima velangelus est isto modo simpliciter simplex vel non / si sic habetur propositum si non tunc quero alit talis res est composita exr mlateria et forma aut non si non tunc non apparetr quo modo sit composita / si sit quero de sua forma aut est simpliciter simplex aut non si non tunc erit processus in infinitum in compositione vel dabitur aliquid in oitatum vt habetur propositum uVerum est quod ista ratio probatur quod est dare aliquid simpliciter sim plex per negationem compositionis expartibus alterius et alterius rationis sicit materia et forma potentia et actus sed dicenti quod aliqua res creata componitur ex partibus eiusdem rationis vel ex tensis sicut calor et lux vel non extensis sicut anima vel angelus ut aliqui dixerunt / contra hoc non demonstrat ratio quia certum est quod omne contilum est diiusibile in componibilia in infinitum / tamen sic dicere de anima vel angelo videtur gratis dictum quamuis oppositum non sit perse notum. Quarta propositio est quod solus deus est quarto modo simpliciter simplex Probatur et primo quod deus sit illo modo simplex et nullo modo alteri composi satis patet et supponitur esse verum sed quod nichil aliud ab ipso sit illo modo simplex ymmo quod omnis creatura sit alteri componiti probatur qui a omnis creatura est substantia vel accidens de accidentibus autem satis patet sed de substanciis idem probatur quia si aliqua substantia esset incomponitis alteri rei maxime hoc videretur de aneceilo sed hoc est filium quianeter repugnatia esset quod angelus componeretur alicui rei ita quod ex eo et illa re fieret vnum sicut exintellectum huano et corpre fit vnum etc Aliqua autm hoc volunt probare scilicet quod omnis creatura substantia est alteri rei componie per hoc quod ipsa potest substare accientibus. unde arguunt quod aneceilus est componibilis quia recipit suas affectiones et ad hoc videtur esse intentis augustinum 5o de trini. catur 3. vbi dicit. Nichil sim plex mutabile est omnis creatura mutalis est gria nelca creatura vere simplex est Siatia ratio non ptet quia ex substantia et accidentibus non cpompoitur vernum nec ex alilo et suis affcioibus iomo ex hoc quod substantia subssistit accidntibus non concluditi componibilitas eius ide dico quod augustinus non arguit ibi de simplicitate excludente componibiliitatem quia sic argum non probaret sed intendit loqui de simplicitate 2o mo scilicet excludente abaliqua re pluralitatem essentialem Qud patet ex hoc quod ibidem et eodem capitulo subbit quod ideo anima non est simplex quia in anima apliud est cupiditas aliud timor / aliud letia / aliud tristitiam quare etc Ex dictis patet quod absoluta simplicitas excludens simpliciter omnem componitatem est denominatio perfectionis simpliciter

¶ 2o patet quod simplicitas secundum quod sicut simplicitas excludens praetise componitatem partium diuersarum rationum non est denomnatio perfectionis simpliciter / patet aliqua res cui denominatio hoc coueit est minus perfecta aliqua alia cui talis denominatio non competit / patet de mlia et composito Sic igitur ex dictis patet qualiter solus deus est simpliciter simplex et qualiter non. qua re et Tunc ad formam rationis patet quia ipsa concedit prima propositionem tamen dico quod vbiest pluralitas ibi potest esse et de facto esuma simplicitas scilicet excludens componibilitatem de qua communiter loquuntur doctores nec illomodo aliquid est simplicius quia in eo non est pluralitas Ad confirmationem dico quod trinitas personarum non repumgt simplicitati dei sed quaternitos seu quaelibet maior pluralitas ei repugnat / quia trisnitas est ponibilis sed maior pluralitas non est ibi ponibilis Concedo tamen ista conditionalem quod si essent infinite persone starent cum summa simplicitate et eciam istam quod si essent infinite non starent cum summa simplicitate quia vtriusque antecedens est impossibile et per consequens consequentia bona et ic patet ad primam rationem

¶ Ad 2am gratia materie praemitto istam distinctionem quod iste terminus deus sicut suptactum fuit dupliciter sumitur quandoque essentialiter quandoque vero suppositaliter seu personaliter. primo modo suppoit immediate pro es¬ sentia diuina et sic est synoimus cum llo termino essentia diuina scu diuinitas 2o modo supponit immediate pro persona diuina et sic est synonimus cum isto termino persona diuina / quid autem sit immediate supponere pro aliquo etc postea patebit in secundo articulo Tunc iuxta istam distinctionem pono aliquas propositiones Prima quod non est simpliciter concedendum trens esse deos sed tantum vnum esse deum / patet quia illud non est simpliciter concedendum quod simpliciter negatur in symbo lo sed illud simpliciter concedendum quod ibi simpliciter conceditur In symbolo autem simpliciter dicitur ita deus pater deus filius deus spiritus sanctus et tamen non tres dii sed vnus est deus. igitur etc. Secunda propositio quam solum probabiliter et non assertine pono est quod capstendo istum terminum deus 2o mo scilicet suppositaliter sicut iste sunt concedende non tantum est vna persona diuina vel tres sunt persone diuine quarum quelibet est deus sic iste sunt concedende non tantum est vnus deus vel plures sunt dii / patet quia tales equiua lent penitus secundum illam acceptionem / ut apparet per quod nominis Tamen sicut iam dixi tales non sunt concedende simpliciter id est sine addito sed secundum quid id est cum addito addendo scilicet quod ille terminus deus ibi capiatur personaliter non essentialiter / talis autem locutio licet sit vera et propria apud doctos / non tamen est consueta et propter simplices ido abstinendum ab ea etc Intelligendum est eciam hoc secundum vnam descriptionem huius termini deus scilicet describendo deum quod est ens quo nullum est melius vel perfectius Sic enim tres persone sunt tria entia quae rum quolibet nichil est melius sed de scribendo deum quod est ens omni alio melius vel perfectius non sic potest dici sicut patet intuenti / sic nullo modo posite set habetre veritatem quod tres persone diuine sunt tres dii etc

¶ 3a propositio se quens ex predictis est quod isti termini deus et deitas non sunt omino synonimi sed solum sunt synonimi quando iste terminus deus capitur essentialiter et non suppoitaliter / ut patet quia aliter se quitur quod semper loco vnius posset vere alius dici quod est falsum / quia sic sicut vere dicitur deus generat deum ita vere dici posset deitas generat deitatem Et consequentia patet quia loco semper vnius snitu nonimi potest vere reliquum dici et 4ta cao propositio eciam sequens ex predictis est quod in simbolo iste terminus deus non vbique capitur synonime vel eodem modo Patet quia aliter sumitur cum dicitur et quod est tantum vnus deus et non plures dii et aliter cum dicitur quod deus generat deum seu quod christus est filius dei Et ex predictis si vera sint quod videtur quamuis non asseram multa argumenta in materia de trinitate faciliter soluuntur quealiter dicendo non videntur faciliter posse solui sicut post patebit in 2o articulo Qunc ad forma rationis patet ad quem sensum consequens posset concedi. tunc dico quod simpliciter loquendo illa consequentia non valet tria suntli quorum quodlibet est deus ergo sunt tres dii Et tota ratio est quod iste texminus deus non conceditur simpliciter in plurali de tribus personis / tamen bene sequitur quod tri sunt tali quorum quodlibet est deus

¶ Si vero arguitur sit sunt tria talia quibus maiora cogitari non possunt ergo tres dii/ consequentia tenet quia a diffinitione ad diffinitum vatet consequentia in singulari et per consequens in plurali

¶ Ad hoc potest dici negando antecedens quia non sunt tria magna sed vnus magnus et vna magnitudo sicut non tres eterni etc Sed adhuc concesso antecedente conequentia non est formalis nec oportet quod valeat in plurali sicut in singulari. Instantia potest dari bene sequitur hoc est anilnon videns et apotum natum videre ergo est cecum Et non sequitur ista sunt animalia non videntia et apta nata videre ergo sunt ceca demonstratis enim duobus quorum vnum est cecum et aliud non antecedens est verum consequens falsum Ad confirmationem dico primo quod oppositio contra dictoria non est nisi terminorum aut propositionum et non rerum Ideo in trinitate non est vlla oppositio contra dictoria Dico secundo quod aliqua contradictoria bene vere predicantur determinis supponentibus pro rebus in diuinis sicut bene arguitur

¶ Dico tercio quod cum hoc stat summa vnitas essentialis trium personarum unde de sequitur quarto quod talis oppositio non arguit summam distinctionem sed bene aliqualem / nec excludit sum mam unitatem et quando dicitur quod minor oppositio distinctionem concludit que excludit vnitatem scilicet oppositio contraria hoc verum est in creaturis etc.

¶ Ad terciam rationem sunt diuersi modi dicendi. Aliqui enim dixeruntur quod persone diline nullo modo distinguntur differenter sed tamen infinite distinguntur in compos¬ sibiliter / primum autem clare est verum quia inter illa non est differentia quae sunt idem ut supponitur ex quid nominis sed persone diuine sunt idem Igitur etc 2m vero si sit verum pariratione erit verum de quibuscumque dum et abus rebus quia quam incompossibile est quod vna persona diuina sit alia tam in compossibile est quod quecumque alia res sit alia Et sic per hoc non euacuatur difficultas. Aliqui vero dixerunt quod persone diuine nec finite nec infinite distinguuntur sed hoc non est bene intelligibile quod distinguantur et non finite nec infinite Quia si distinguuntur oportet quod finte vel non finite cum ista termini sint contradictorii et si non finite ergo infinite et sic manet argumentum. Similiter si nec finite nec infinite ergo distinctio persona rum nec est finita nec infinta / distinctio autem illa est aliquid in diuinis ergo aliquid est in diuinis nec fimtum nec infinitum etc Ideo aliter dico et pono aliquas propositiones Prima est quod sicut distinctio vnius persone ab alia est ipsa persona distinctasic talis distinctio est infinita. prima pars patet quia iste terminus distinctio patris a filio supponit pro aliquo quia si pro nullo supponeret tunc nulla esset distincetio inter personas / sed non potest dici quod supponat pro aliquo quod non est deus quia distinctio personarum non est aliqua res creata ergo suppont pro deo et non potest conuenientius dici quod quod supponit pro patre. igitur etc Si vero que ratur vtrum supponat pro essentia vel pro filio dico quod sic scilicet quod supponit pro¬ essentia sed non immedlate / pro fillio veronon supponit plusquam iste terminus pater et proporcionabiliter dico de isto termino distinctio filii etc 2a pars sequitur ex prima quia omnis distinctio in divinis est persona infinita quare etc

¶ 2a propositio est quod distinctio vnius persone diuine ab alia est maior distinctione alicuius creature a creatura / sequitur ex prima quia distinctio creatu re a creatura est finita. igi tur etc 3a est quod persone diuine distinguuntur infinite. patet quia distinguuntur sit quod vna non est alia et tamen quelibet res est infinita. Et ad istum sensum concedo quod distinguuntur infinite id est sunt res distincte que sunt infinite vel quarum quelibet est infinita et iste sensus videtur satis conueniens 4a quod non obstante praedicta propositionem tamen aquo modo potest vere concedi quod deus et creatura vel vna creatura ab alia plus distinguitur quam persone diuine: patet quia ad istir sensum quod pluribus modis distinctionis id est aliqualiter distinguuntur scilicet essentialis ter qualiter non distinguntur persone etc Tunc ad formam rationis dico quod ista consequentia non valet distinctio vnius persone ab allia est infinita vel distinguuntur infinite ad sensum praedictum ergo nulle alie res magis distinguuntur etc quia distinctionem vocando re distictam distinitimtio potest esse maior et tamen res mius distintuer Sicit si simililiedo sit res simillis similitudo potest esse maior et tamen res mius est similis / sicut similitudo dei ad creaturam est maior quam creature ad creaturam / quia prima est deus 2a est creatura / deus tamen est mius similis creature quamd creatura creature etc Ad confietionem dicituo quod si essent duo dii illi non magis distiguerentur etc similiter magis distinguernentur etc quia ad impossibile sequitur quodlibet. Ve rutamen si quis consequenter loquendo cocederet duos deos haberet dicere quod magis distinguntur in aliqualiter qualiter non persone etc Ad 4tam dico quod si ista oratio infiniti modi esse prenet capiatur secndite et proprie / tunc ista oratio est incongrua esse patrem est alicus perfectionis Est eitum incongrua quia talis oratio sigificatiue sumpta et proprie scilicet capiendo verbum infiniti modi verbaliter non potest reddere suppositum verbo nec est subiectum propositionis si aut caperetur materialiter patet quod non esset ad propositum Secundo dico quod si illa oratio infinitiui modi capiatur significatiue et improprie scilicet capiendo illum infinitiuum nominaliter vt ista oratio esse pret tantum valet quod ista essentia patris tunc illa est propositio cogrua et vera esse patrem est alicuius perfectionis. Et sic concedendum est quod esse patrem est esse filiumsuid est essentia patris est essentia filii¬

¶ Ideo dico tercio quod licet pater non it filiuis nec econtra tamen nulla perfectio couenit vni que non conueniat alteri quia eadem essentia vtriusque est per fectio vtriusque / et eadem perfectione vter que est summe perfectus et sic patet ad formam

¶ Quarto dico ad confirmatione quod quibet persona est equaliter sufficienter perfecta ad agendum omnia qua omnes possunt agere / patet quia eadem perfectione / sed nego consequentiam ergo plures quam vna superfluunt et ad argumentum magistri dico quod non probat efficaciter tamen gratia materie valet de diis et non de personis quia ille sunt idem unde si una persona non esset idem essentialiter cum aliis alie super fluerent sicut magister arguit de diis

¶ Het de primo articulo

¶ Quantum ad 2m articulum in quo videndum verum positio de tri. possit sustineri sine cuaedictione. Primo praemittam tria notabilia facientia ad propositum 2o ponam tres conclusiones ad artiu. 3o arguam in oppositum Primo ergo notandum est quod contadictio est maifestissia repugnantia scilicet affirmatuo vnius et negatio eus de Et ista est duplex quaedam est termiorum sicut est triumini finiti ad terminum infinitum vt homo nohomo Alia est propositionum icut est proposioionis vniue salis et perticularis dorum dem termiorum et diuersarum quaelitatum et dua rum singularium eorumdem teriorum et disarum qualitatum etc Et ista potest poni triplex quia vel vocalis tantum vel mentalis tantum vel vocalis et mentalis simul

¶ De prima vero non est curandum sed reliqui sunt ad propositum Vnde de ipsis potest dari ista regula Quod contradicto solnum meniatis est ita euidenter impossibilis sicut vocalis et realis

¶ 2m notandumqum ad hoc quod aliqua propositio sit sufficientur vnversalis oportet quod subiectum sit sufficien ter distributum per hoc tomnum omnis res quae est vel quicquid est / seu equalens nec fit sufficienter vivralis per hoc signicum omnis Siliter ad hoc quod aliqua propositio sit sufficienter sigiuraris ortet quod subiectum sit terminus vere singularis / proprie aut loquendo ille teminus non est vere singituraris quae potest vere affirmari de terminis supposius pro rebus realiter distinctis etc

¶ 3od nond um quod supposito alitus termini in diuinis est duplex quaedam est supposo mediata alia immediatca vnde ille terminus supposit medit pro pre in divinis quae supposit pro pre / et tamenon conueititur cum isto termino pater / conuesione regulrata per hoc signum omnis res quae est / et sit iste terminus pater supponit pro essentia non immediate Et similiter iste terminus essentia pro patre / quia licet pater sit eessentia et econtra / non tamen sequitur quecumque res que est pater est essentia ergo quecumque res que est essentia est pater / vt patet ideo etc Sed ille terminus supponit immediate pro patre in diuinis siue pro re que producit et non producitur qui conuertitur conuersione regulata per hoc signum omnis res que est nullus atalius terminus supponit immediate pro patre Et sic dicendum est de filio / suo modo et de spiritu sancto et de essentia etc

¶ Ex istis infero aliquas regulas bene notam das Prima est nullus terminus personalis upponit immediante pro essentia in diuinis icut sunt isti termini pater filius et spirmus seus Et patet clare 2a nullus terminus essentialis supponit immediate pro persona in diuinis sicut isti deitas essentia Tercia omnis terminus essentialis supponit mediate vel immediate pro qualibet re in diuinis / patet quia iste terminus essentia vel deitas supponit pro essentia immediate / et pro quaelibet persona mediate etc Quarta nullus terminus personalis supponit pro qualibet re in diuinis patet quoniam iste terminus pater non supponit profilio nec econtra / nec spiritus sncus pro patre / nec econtra etc tamen iste terminus prbene suppoit mediate pro re que est filius scilicet pro essentia Quinta licet qui libet terminus personalis non collectiuus immediate supponat pro persona et mediat pro essentia / tamen nullus talis supponit pro pluribus rebus in diuinis copula tiue nec eciam disiunctiue / patet quinim ista copulatiua est falsa pater est pater et patr est filius etc Similiter ista de copulato ex tremo est falsa pater est pater et filiusum et sic li pater non suppont collectiue pro pluribus rebus / nec coniunctim nec diuisim etc Sexta est quod licet iste ter¬ minus trinitas supponat immediate proomnibus persomnis diuins collectiue / tamen pronulla earum per se sumpta supponit / nec me diate nec immediate Prima pars patet quiniam hec est vera quecumque res que est trinitas est pater et filius et spiritus sanctus / et econtra quecumque res que est pater et filius et spiritus sanctus est trinitas Igitur

¶ Secunda patet quiniam nec trinitas est pernec econtra Ex qua sequitur uma quam est aliquis terminus scilicet trinitas qui supponit pro aliqua re in diuinis licet mediate tamen pro nulla persona supponit mediate vel immediate Prima pars patet quia hec est vera trinitas est essentia ergo suppoit pro essentia / patet per diffinitionem suppositionis 2a pars patet quinim haec non est vera trinitas est persona nec econtra. igitur etc 8a est quod nulla res in diuinis est due res quin illa sit tres res Et istud magis postea declarabitur. Si autem dicatur productio actiua est due rescilicet pater et filius et tamen non est tres res. igitur etc Similiter productio passiua est due res scilicet filius et spiritus sanctus et tamen non est tres res et sic est de spiratione actiua Ad hoc dici tur quod antequam argumentum valeat requritur non solum quod spiratio actiua sit due res sed eciam quod spiratio actiua sit vna res modo ego dico quod spiratio actiua non est aliqua res quin illa sit tres res quam uis spiratio actiua non sit tres res est tamen res que est tres res sed de hac materia aliss videbitur etc

¶ Ex praedictis eciam patent alique distinctiones

¶ Prima est quod aliqua termini dicuntur de deo tantum in simplicieter numeo et aliqua in simplciter et plurali exisplum prima sicut sut isti temi nam essentia vita inteliatva verilue etc et generaliter termini essentiales essentialiter capti / exespum 2i sicut sunt isti res / persona / et aliqui eciam adiectiui / sicut sunt isti coeterni / equales / plures / duo / tres / sed nulle dicuntur in poistuorali quando dicantur eciam in singulari et hoc si habeat singulare sicut sunt isti termini duo tres etc

¶ Secunda distinctio se quens est terminorum essentialium quidus sunt qui modificationem certam non admittunt sicut sunt isti natura essen utia deitas et plures alii quoniam secundum supradicta non possumus vere dicere in diuinis quod natura gemta est aliquid nec quod essentia genita est aliquod quia secundum determinationem nulla est essentia diuina genita Aliqui autem sunt essentia les qui huiusmodi modificationem bene ad mittunt sed tunc per illam modificatio nem efficiuntur personales sicut sunt isti sapia amor etc Vnde bene dicimus quod sapientia genita est aliquod in diuinis scilicet filius etc Et hoc de nomibus premittendum est.

¶ Hiis praemissis pono tes conclusiones ad istum artiuli responales

¶ Prima est quod licet positio de trinitate concedat terminos contradictorios de terminis supposibus pro eodem ipsa tamen non concedit propositiones contradictorias nec vllam implicat contradictionem Prima pars patet quia ipsa concedit quod essentia non generat et quod pater generat et sic concedit istos terminos generare et non generare qui sunt vere contradic torii de istis terminis essentia diuina et pater in diuiris / qui tamen sumpponunt pro eodem licet vnus mediate alius immediate etc Secunda pars patet qui a omnis positio concedens proposi¬ tiones contradictorias vel implicantes contradictionem est impossils vt notum est sed positio de trinitate est possibibilis ymmo vera. igitur etc

¶ Secunda conclusio est quod licet positio de trinitate possit sine contradictione apparenter sustineri tamen quod ipsa non concedat propositiones realiter seu mentaliter contra dictorias siue quod non implicet contradictionem contra proteruum non potest euidenter proba ri Prima pars probatur quia absurdum esset diccre quod fides catholica concederet aliquam positionem que non posset sine contradictione apparenter sustine ri / hoc enim esset dicere quod fides non gat primum principium sicut blasphemaue runt qui dam dicentes primum principium non tenere in diuinris Quicumque aut hoc dixerit anathema sit Secunda pars probatur et primo ostndo quod non posset euidenter probari ista nega tiua / positio de trinitate non implicat contradictionem / quia si detur oppositum sequitur quod possit euidenter probari quod illa positio sit possibilis consequentia tenet quia sicut omne quod implicat contradictionem est impossibile et econtra sic omne quod non immplicat contradictionem est possibile et econtra ed falsitas consequentis satis patet. Secundo ostendo quod non possit euindenter probari contra proteruum ista negatiua / positio de trinitate non concedit propositiones mentaliter icontradictorias Aliqui enim dicut quod sic etc supponunt quod positio trinitatis est ponere unam re esse tres res et quamlibet illa ru scilicet essentiam divinam esse precet et ee filium etc esse smpatet secm et eciam sigillati esse patrem et esse filium et esse spiritum sanctum Ex quo inferunt quod potest concludi euidenter eciam contra proteruum vel hereticum quod illa positio non est contradictio manifesta neque tantum mentalis neque vocalis et realis quoiniam ista positio non ponit nisi puras affirmatiuas et ex prauris affirmatiuis posset sequifetr

¶ Sed istud non sufficit quia isti arguunt ac si positio de trinitate non poneret aliud nisi vnam renesse tres res et quamlibet illa rum et acsi non poneret nisi puras affirmatiuas modo hoc est falsum ponit enim aliud et concedit propositiones negatiuas scilicet quod pater non est filius quod essentia diuina non generat et tamen res que est essentia generat quod diuinitas non generat et tamen deus generat. Modo diceret proteruus hereticus quod licet tales propositiones non contradicant vocaliter tamen contradicunt realiter et mentaliter sicut nullum animl currit et aliquod quod est animl currit / vel iste / marcus non currit et tullius currit / posito quod sint nomina synonima etc / nec oppositum huius posset euidenter probari contra proteruum quamuis oppositum huius posset defendi contra ipsum etc. Dico tamen quod potest euidenter probari contra proteruum ista negatiua / positio de trinitate non concedit propositiones vocaliter et mentaliter contradictorias / patet quia talis positio non ponit aliquas duas unam perfecte vniuersalem et alia particularem eorundem terminorum et diuersarum qualitatum / vel duas eciam perfecte singulares eorundem terminorum et diuersarum qualitatum vt patet inductiue et magis declarabitur etc

¶ Tercia conclusio est quod licet positio ponens quod nulla creatu¬ ra est vel esse potest quae sit tres res et qualibet illarum sit vera et rationabilis tamen ipsa non est nobis euidens vel euidenter de monstrabilis Prima pars probatur quia si esset aliqua creatura quae esset tres res et quaelibet earum vel si deus absolute potest facere talem creatura eadem ratione posset facere quod vna creatura esset omnes ille quae iamsunt et quelibet illarum / consequentia tenet quia non videtur marior ratio de vno quod de alio sed consequens est irrationabile quonia tunc idem esset perfectum et imperfectum / diuisibile et indiuisibilem et quantum et diuersarum specierum scilicet homo asinus etc ymmo humanitas et axinmnitas etc quod videtur absurdum quare etc 2a pars probatur quia ponem do talem creaturam esse vel esse posse nulla manifesta contradictio potest inferri in lumine naturali / quia sicut sustine ri potest in diuinis absque contradictione quod una res sit tres res et quelibet earum eadem ratione et eodem modo in creaturis posset defendi et per consequens non scimus euidenter vtrum talis creatura sit possibilis vel non. quare conclusio vera. Confirmatur quia de facto aliqua antiqui philosophi posuerunt quod genus est realiter omnes sue species et species quodlibet suum indiuidum um et per consequens habebant concedere quod aliqua res qua non erat deus esset plures res et quaelibet illarum / modo licet ista opinio sit falsa tamen non posset euidenter improbari sicut nec positio de trinitate in diuinis. qua re etc Ex praedicta conclusione sequuntur a e liqua

¶ Primo sequitur quod licet aliquam creatuqua ram qua sit tres res et quaelibet earum posse fieri per absolutuam potentiam dei possit sine contra dictone sustieri / tamen hoc dent a cathois negari Prima pars patet ex dictis / 2a pars quamuis negatur ab aliquibus tamen probatur sic Vnde pro istopono duas regulas

¶ Prima est quod aliquam poeotiniem posse sine contradictione sustineri non est sufficiens ro quod talis positio non debeat negari / patet quia multe sunt veritates rationales et probabiles quarum opposite falsitates possunt sine contradictione sustineri sicut patet in philosophia naturali etc 2a est omnis positio debet a catholicis et ab oribus negari cuius oppositum circumscriptafide apperet euidens in lumine naturali et hoc nisi ad concedendum ipsam cogat auctoritas fidei / patet clare etc Ex hoc arguitur sic circumscripta fide apparem euidens in lumine naturali quod nulla res potest esse tres res / et quelibet earum / et nulla auctoritas scripture vel fidei cogit ad concedendum oppositum in creaturis ymmo magis videtur consonum fidei dicere quod hoc infinite perfectionis est et quod solum conuenit deo ratione sueimensitatis / igitur etc

¶ Secundo se quitur specialiter ex 2a regula quod concedentes aliquod vnum esse plura indiuidua vnius generis vel spegiei non suntto digni vocari philosoph / patet quia illi non sunt digni vocari philosophi qui concedunt aliquid ita difficile ad sustinendum sicut et positio de trinitate absque hoc quod ad hoc cogaitur fidei auctoritate. Istud patet quia propetas philosophi est quod innitatur lumini naturali nisi vbi oppositum docet lumen fidei. Sed sit est quod aliquod genus vel specien aliquam esse realiter plura indiuidua et quodlibet illorum est ita difficile ad sustinendum sicut essentia diuinam esse tres personas et quamlibet illarum ymmo videtur aliquo modo difficilius quia fides non ponit personas distingui essentialiter et tamen duo indiuidua eiusdem speciei distinguntur essesntitur et tamen ad hoc non cogit auctoritas fidei ymmo forte magis ad oppositum vt posset decla rari sed non curo. igitur correlarium verum etc

¶ Sed contra predicta arguitur et probatur quod positio de trinitate implicat et concedit contradietionem pro quo tria supponuntur.

¶ Primum est vnum concessum in isto articulo scilicet quod conradictio tantum mentalis est tanta et tam euidens repugnantia et impossibilitas sicut mentalis et vocalis simul

¶ Secundum est quod essentia diuina non est minus idem patri quod si non esset aliqua res nisi pater Tercium est quod si non esset nisi suppositum patris in diuiris esset contradictio menta lis quod essentia diuina affirmaretur de aliquo de quo non affirmaretur pater / et similiter econtra / et eciam esset contradictio mentalis quod essentia diuina vere negaretur de aliquo dequo affirmatur pater et econtra. Istis suppositis arguo sic si non esset ni si vnum suppositum patris in diuinis contradictio mentalis esset quod essentia diuina esset aliqua res et pater non esset illa res vel econtra perterciam suppositionem Sed nunc sic est quod essentia diuina non minus est pater aut idem patri quam si non esset nisi pater per secundam / ergo non minus est contradictio mentalis quod aliquid affirmetur de essentia et non depre aut negetur vel econtra nunc quam tunc ergo caum tunc esset contradictio mentalis et nuncerit / sed illa non minus est eviditue impossibilis quam vocalis et mentalis simul per primam suppositionem / ergo formalis quadicio est quod essent non gerat et patre gneret

¶ 2o confirmatur sit propter ydemptitatem imlel marcum et tulllu contradicio est marcum currere et tullium non currere sed non est minor ydeptitas inter essenam divinam et patrem quam inter marcumet tullium ergo non minus contradicunt essentiam etc

¶ 2o arguitur quod illa positio non solum concedat contradictionem mentalem / sed eciam mentalem et vocalem / quia concedit vivralem et particularem eorundem terminorum et diuersarum qualitatum illur etc. consequentia patet antecedens probatur quia concedit istas duas omnis deus generat aliquis deus non generat. de prima patet quia concedit quod deus generat et quod non est nisi vnus deus ergo omnis deus generat. de 2a patet / quia concedit quod filius non generat et ille est deus illr etc. Secundo confirmatur quod illa positio concedit duas singulares eorundem terminnorum et diuersarum qualitatum / igitur etc. consequentia patet antecedens probatur quia conced istas quod deus generat et deus non generat vtquet ex praedicta ratione / ergo cum non sit nisi vnus deus habet concedere quod idem deus generat et idem deus non generat / siue quod hic deus generat et hic deus non generat quare etc

¶ Tercio princitur argitu pro quae supponitur quod aliquid implicat contradictionum licet non explicet illam mentaliter patet / quoniam alias frustra laboraremus ostendere aliquid implicare aut ducere ad contradictionem Nam quocumque dato aut illud est contradictio mentalis et vocalis manifesta et sic non oportet illud reducere ad contradictionem quia iam est reductum / vel est solum mentalis contradictio et dictum est prius quod illa ita euidenter est contradictio et repugnantia sicut vocalis et mentalis simul / et sic non oportet eciam illud reducere nisi forte per diffiniti onem quid nominis / vel non est manifesta sed est reducibile ad contradictionem et sit illud implicat nec explicat et Tunc arguitur sic aliquid solum implicat contradictionem et ea non explicat et tamen illud non potest sustineri sine contradictionem sicut est illud diamenter est simeter id est diamenter est commensurabilis coste / sed non magis potest sustineri probatur positio trinitatis quod illud / quod tamen non potest sustineri vt dictum est. igitur nec positio illa etc Quod non magis probabiliter etc patet quia negat vias seu modos arguendi per quos reduceretur ad contradictionem ita apparentes sicut sunt illi per quos alia ad contradicionem reducitur / ymmo forte eosdem

¶ 2o confirmatur quia nulla est positio quando equitur probatur sustineretur sicut ista sine contradictione. igitur ista non probatur sustinetur consequentia patet ex dios sed antecedens probatur quoniam si sicut aliqui detur illa et ostndam quad sit etc Vnde si esset aliqua dacbils maxime videretur ista potentio scilicet quod aliqua res esset necessaria et esset res contingens sed parimodo quo sustinetur potentio de trinitate posset illa positio sustineri puta quod .a. esset .b. quod non posset non esse et esset. c. quod potest non esse / et istud non potest probabiliter ustineri Igitur nec positio trinitatis Quarto arguitur sic positio trinitatis non probabilius sustinetur quam oppositum alicuius pricipii per se noti sine contradictione / ergo non probabiliter sustinetur etc. consequentia tenet quia tale non probabiliter sustinetur sine contradictione Alias enim nichil esset quin probabiliter posset sustineri sine contadictio ne quod est falsum et contra suppositionem quartam. Qod tamen patet quiam opposita prinumcipiorum per se notorum minus possunt pro babiliter sustineri sine contradictione quam aliquod aliud eo quod sunt immediatius contraprimum principium in quo fundatur contra dictio Sed antecedens principale patet quoniam equaliter vel facilius sustinerentur quod b. est equale. hce / et tamen .a. et c. non sunt equalia quod est contra illud principium quecumque vni sunt equalia etc sicut sustineretur quod pater est ista essentia diuina et filius est illa eadem et tamen filius non est pater

¶ 2o confirmatur sic causa defectus apparet maior ad huioi positionem sustinenda quod causa apparentie sit magna. igitur etc. consequentia viclu nota antecedens probatur quia si non detur ergo causa apparentie que maior est perbite et improbatur ymmo fuit improbatum quia prima huius / ar. secundo Ad ista peri ordinem

¶ Ad prima rationem quamuis tercia supposo posset calumpniari quia est vna conditionalis cuius antecedens est impossibile exquo sequitur quodlibet et per consequens oppositum consequentis sicut illud consequens. tamen quia per hoc non euaderetur difficultas / ionad forma rationis negatur consequentia / et ad probationem quia non minus est impossibile nuncquad tunc Hic dico. quod nunc quia essentia diuina ydemptificatur cum alio supposito quam cum supposito paris ideo non est nunc impsile ymmo necessarium quod diuina essentia affirmetur de aliquo de quo non affirmetur pater. sed tunc foret impossibile scilicet si essentia non esset alia res quod pater nec econtra

¶ Ad confirmationem dico quod ydemptitas inter .a. et .b. praecise sumpta non est ratio sufficiens ad probandum quod si de .a. affirmatur vere aliquid quod propter hoc debeat illud de. baffirmari sed ultra ydemptitatem inter a. et .b. requiritur quod neutrum eorum ydemptificetur cum aliquo a quo negatur reliquum / modo sic non est inter essentiam et patrem quamuis sic sit inter marcum et tullium

¶ Ad secundam rationem notandums est vt dicit ockam quod iste terminus deus quamuis ex modo significandi habeat upponere pro supposito in tantum quod sisuppositum realiter differret a diuina essentia sicut modo suppositum verbi differt realiter a natura sua humana / iste terminus deus ex modo suo significandi / non supponeret nisi pro supposito non pronatura et si ex usu loquentium aliquando supponeret pro natura hoc non esset nisi ratione alicus adiuncti etc Cnde quia natura divina et suppositum sunt vnum simpliciter Ideo ex usu sanctorum loquentum et maxitu propquiter hereticos ne detur eis occasio errandi et decipiendi simplices qui nesciunt virtutem sermonis / iste terminus deus supponit pro natura et pro supposito respectum omnis predicati quod potest competere nature et supposito sicut quod loco istius termini licitum est pone re respectum talis predicati tam naturam quam suppositum Sed respectum praedicati quod precise potest competere nature praecise upponit pro natura / et respectum praedicati quod potest precise competere supposito precise suppont pro supposit Vnde siue hoc sit ex modo significam di termini aut de virtute sermonis vel solum ex usu et beneplacito loquentium non est vis tamen rationabiliter possumus sic vti / tum propter hereticos quia si ille terminus praecise sic supponeret pro supposito multe propositiones essent de virtute sermo nis concedende quas heretici proponentes simplicibus facerent eos credere plura litatem deorum et multitudinem divine essente Tum eciam propter ydemptitatem dei et deitatis quia enim sunt simpliciter idem / ideo quicquid praedicatur de deo et de dei tate et econuerso / nisi cuius oppositum habetur ex fide / quare nisi aliquid tale obsit iste terminus seper supponit pro diuimi tate et supposito Ex istis sequuntur a lique propositiones

¶ Prima est quod hec est simpliciter de virtute sermonis concedenda deus generat deum / patet. quia hic ponitur aliquid quod praecise potest competere supposito. ideo praecise supposit prosupposito. et ideo sicut hec est vera. pater generat filium ita eciam illa estve ra deus generat deum Et si dicatur ergo vel se deum vel alium deum magister negat consequentiam / tamen probatur ad bonum sensum dico quod hec est de virtute sermonis concedenda deus generat alium deum scilicet alium deum in persmona non in essentia / id est aliam persona quae est deus Nec istud aliquo modo est inconueniens bene intelligentibus cum ly deus ibi vtrobique capiatur persoitur non essenatur

¶ 2a propositiquod hec est de virtute sermonis cocedenda deus non generat deum patet quia filius non generat deum modo secundum artem et formam logice terminus non habet alium et alium modidum supponendi in affirmativa et negativa / ido sicit ista deus generat deum verificatur pro pre / sic ista deus non generat deum pro filio et spiritum sactoAliqua tamen negat illas propter hereticos ne decipiat simplices inferentes quam sideus non generet deum quod ergo ibi non sit aliquis filius genitus quia ex usu loquentium propter ydemptitatem dei cum quolibet quod est in diuinis denotatur quod nichil quod est realiter deus generet deum / et sit de istis deus non est pater deus non est filius / sed primus modus dicendi magis est formalis et iam satis in usu nec est periculum illam et similes concedere

¶ 3a propo est quod hec est de virtute sermonis neganda omnis deus generat de um patet quia hic li deus non supponit essencialiter vtque per predicta et sic eciam esset falsa / supponit ergo persona liter et sic est falsa sicut ista omnis per ona diuina generat deum Ex quo patet ad rationem nec valet probatio deus generat et non est nisi vnus deus illomnis deus etc / quia in prima ly deus capitur personaliter in 2a essentialiter et sic variatur suppositio / quare etc

¶ 4oa propo est quod hec est de virtute sermonis neganda deus generat et idem deus non generat Et similiter ista copulatiua / hoc deus generat et deus non generat eodem supposito demonstrato. patet / quia hoc esset formalis contradictio sed pro diuisis suppositis ille due singulares sunt vere sed tunc non sunt contradictorie / vt patet Et sic apparet ad confirmationem Nam ad probationem negatur conequentia sicut prius et cetera

¶ Ad terciam concessa suppositione et maiore rationis potest negari minor scilicet quod non magis potest probabiliter sustineri sine contradictione positio trinitatis quam quod dyamenter est symeter Iotud potest negari et ad probationem eciam potest negari assumptum scilicet quad consequene per quas illud demonstratur esse impossibile non sunt apparentio res ymmo minus vel eedem illis quae negantur ad sustinendum positionem trini tatis. Et causa potest dici quoniam dyamentrum esse symetrum potest ostendi impossibile per consequentias regula tas per dici de omni aut de nullo vel per reducibiles ad eas modo nulla talis negatur ad sustinendum positionem trinitatis vt post ostende tur et cetera

¶ Ad confirmationem quandn dicitur / nulla est positio quin equiliter probatur etc negatur hoc antecedens et quando dicitur detur illa. hic potest dici quod illa positio per quam negarentur forme regulate per dici de omni vel de nullo non esset probabiliter sustinibilis et tamen non posset proprie reduci ad contradictionem contra proteruum et logicum / quia fieret petitio principii et cetera Sed quando ultra dicitur quod si esset aliqua dabilis maxime et cetera / hoc negari potest sicut patet ex immedia te dicto. unde siue hoc possit probabiliter sine contradictione sustineri siue non / nichil sequitur / concededando tamen bene quod sic dicens non possit euidenter duci ad manifestam contradictionem nec eciam cogeretur negare formas sillogisticas regulatas perdici de commni aut per dici de nullo. et cetera

¶ Ad quartam in qua tangitur quod non plus potest probabiliter sustineri sine contradictione positiotrinitatis quam illa positio que poneret quod .a. et. c. non sunt equalia cuius tamen oppositum reputatur principium per se notum. hic potest multipliciter responderi Vno modo posset dici quod si ad verum non plus esset auctoritas vel probabilitas aliunde quam ad aliud argumentum procederet sed non est hoc saltem de auctoritate larum est quare etc Alio mdo potest negari assumptum quia etiam aliqui philosophi antiqui sicut plato pones ydeas vt recitat articlus 7o methaphysice concedebant eandenrem vniuersalem esse plures res singulares quae positio non minorem hembat difficultatem quod nos ad saluadum trinitatem Siliter multi posuerunt et reputati subtiles sicut scotus eandem humannitatem esse plures homines quod non minus videtur difficile quaod positio de trinitate et tamen isti numquam concessissent esse possitur quod duo fuissent vni et eidem equilia. et tamen non essent inter se equalia Ailio modo potest dici quod vocado illud probabiliter sustineri sine contradictione quod non potest duci ad contradictionem manifestam in lumine naturali per consequentias regulatas per dici de omni aut de nullo tunc vtrumque potest sustineri sine contradictione vt bene arguitur Ailio modo potest dici quod proprie loquendo ad hoc quod aliquid dicatur probabiliter sine contradictione sustineri non sufficit illud quod nunc immediate dictum est. sed illud requiritur et ultra hoc quod possit ymaginari et ad eius apparentiam possunt alique rationes probabiles fieri vt tangebatur in tercia conclusione primi articuli. hoc autem potest esse in positione de trinitate. et non in alia. quare et cetera.

¶ Ad confirmationem quando dicitur quod causa apparentie falsitatis in huius modi positione est maior quam causa apparentie veriuis dico quod in illo qua credit hoc non est verum quia credere est apparere verum Sed de hac materia satis alias dictum est. ideo non plus dico nunc etc

¶ Ex predictis sequuntur aliqua Primo sequitur quod valde periculudsum est imperitos aliquid diffinire ini materia de trinitate aut in eadem ex propri ocapite respondere. patet quoniam aut tales sciunt dram inter sillos bonos et paralogismos et tunc non essent imperiti aut nesciunt et sic aut indrenenter negabunt vtrumque scilicet bene regulatum et male regulatum aut concedent vtrumque Si primum hoc est maximum inconueniens quoniam illa positio vt dictum est esset irrationa bilissima que negaret omnem formam eciam non petentem prinisum Item ex alio patet hoc esse inconueniens quoniam ostendi potest infideli in logica erudito quod maior est appaterntia proteruitatis negare silloum bene vegulatum per dici de omni quod illum quem bbet negare propter positionem trinitantis Item tales quantum in eis est exponerent fidem nostram deri sioni Si autem detur 2m scilicet quod concedalvtrumque valere etc / satis patet quod ipsi staticoncedent hereticum quia in non regula to stat premissas esse veras et catholicas et conclusionem esse hereticam vt post patebit

¶ Secundo sequitur quod valde vtile est studere in materia trinitatis quia valet vt sciamus eam sustinere sine contradictione vt patebit in hoc articulo et absque forme bene regula te negatione / vt patebit in sequenti araculo vbi dabitulitus arus recem sillogisondi in hac materia / io apparet blasphemia quorundam imperitorum catholicouim marieiunstarum pralsatoruet alio tum qui dicunt inutile esse de hac materia disputare sed sufficit simpliciter credere sed anathema sit qui hoc dix erit arbitror enim vtilius epistum de hacmliea disputare quod de secularibus vetularum negociis et vilibus litigiis disceptare

¶ Quantum ad tertium articulum in quo videndum vtrum positio de trinitate possit sustineri sine forme sillogistice et alterius bone consequentie negatione. Primo praemittam quasdam consequentias que negantur et videntur formales Secundo ponam ad articulum conclusiones responsales. 3o ondam illorum palogismorum solutiones.

¶ Quantum ad primumpma instantia est de sillogismis expositoriis sicut sunt isti hec essentia est pater hec essentia est filius ergo filius est pater Item haec essentia non generat hec essentia est pater ergo pater non generat. Item iste pater generat iste pater est hec essentia ergo hec essentia generat. Item iste pater generat hec essentia non gnerat ergo hec essentia non est iste pater.

¶ Seunda instantia est de sillogismis non expositoriis sed ex communibus terminis sicut sunt isti omnis essentia diuina est pater omnis filius est essentia divina ergomnis filius est paterut intem nela essentia divina generat omnis pater est essentila divina ergto nullus patergnat / post est in barba. 2us in celarent qua sunt modi euidentissi arguendi e consiles posset dari instantia in omnibus aliis momis. constat aut quod in praedictis praemisse conceduntur catholice et conclusiones sunt haeretice ill coseune sunt negade etc 3a stantia et de consequentis non sillogis sed comuesiuis sicut set iste / neareneadina gnat ergo nillum gnans es eentia diuina Cmengenerans est essentia diuia qerio aliqua essentia diuina generat. prima est conuersio simplex. 2a per accidens et in vtra quod accidens est catholicum et consequens hereticum vtque igitur sunt negande et per consequens videtur quod praedicta positio de trinitate non possit sustineri sine bone consequentie negatione

¶ Sed predictis non obstantibus pono tres conclusiones quarum Prima est quod positio de trinitate potest sustineri sine forme sillogistice aut alterius bone comsequentie negatione. probatur sicut quia positio de trinitate est vera similiter omnis forma silogistica aut bona consequentia est propositio vera et necessaria sed omneverum potest sustineri absque negatione alicuius veri / quia secundum aristotilem omeverum omni vero consonat nec aliquod verum alteri vero repugnat. igitur etc

¶ Secunda conclusio est quod omnes praedicti modi arguendi sunt peralogismisium sophistici. probatur. quia sunt modi arguendi apparentes et non existem tes igitur etc / consequentia est clara / et antecedens patet Primo quod sint apparentes notum est quia circumscripta fide et lumine naturali apparerent euidentes / sed quod sint non existentes patet quia in omnibus consequens est falsum sed impossibile est ex vero siquifalsum / igitur omnes peccant vel in materia vel in forma communi quare etc

¶ Tercia conclusio est quod pure creditum est nec est euidens in lumine naturali quod predicti modi arguendi sint peralogismi siue sophistici. probatur. quia licet per fidem credamus quod omnes illi peccant in materia vel in forma tamen per artem logice seu quauis aliam non possumus euidenter ontendere in lumine naturaliquod non sint boni quare etc

¶ Nunc ergo restat ostendere qualiter secundum fidem habeamus ad dictos peralogismos respondere Vnde ad primam instantiam que est de silogismis expositori is notandum est quod ad hoc quod aliquis silogimus sit expositorius et sit bonus de forrequiritur quod medium eius supponat prouna re et non pro pluribus et si supponat pro pluribus rebus distinctis non est expositorius vel saltem non est bonus Et hoc patet. Ex quo sequitur quod nullus sillogismus cuius medium est terminnus essentialis est proprie sillogismus expositorius / secus si medium sit terminus personalis aut immediate supponens pro persona / patet ex dictis inecundo articulo quia omnis terminus essentialis semper supponit pro pluribus / ideo ibidem dictum fuit quod iste terminus hec essentia diuina non est proprie singularis Non sic autem de termino personali etc quare etc

¶ Secunm do sequitur quod duo paralogisimi prime in stantie non sunt proprie sillogismi expositorii. patet. quia ibi medium est iste terminus hec essentia quare etc. non sic aut de aliis duobus quia medium est terminus personalis vtque etc

¶ Secundo notandum est quod siue illi peralogismi omnes vocemtur sillogismi expositorii siue non. quia de ynmnsbus non est curandum cum significent ad pilorum / tamen dico quod illi modi arguendi non valent in diuinis sed solum tenent in creaturis. Ec ratio est quia sillogismus expositorius fundatur in hoc quod quecumque vni et eim dem sunt eadem / inter se sunt eadem id est quecumque res est aliquid / ipsa est quicquid est illud / modo istud de dirco et simpliciter negatur in diuinis quia ibi conceditur quod vna res est tres res et quelibet earum / sed illud fundamentum non debet negari in creaturis vtut ex dictis in secundo articulo. quare etc Ex quo sequitur quod nullus sillogismus expositorius est consequentia formalis / patet quia consimili forma retenta non valet in omnibus terminis vtque ex dictis Secundo sequitur quod sicut catholicus negat sillogismum expositorium in diuinis. sic philosophus si poneret aliqua creaturam esse tres res et quamlibet ea rum haberet ipsum negare in creaturis / patet ex dictis quia illa est tota raquare negatur in diuinis. quare etc

¶ Ad secundam instantiam que est do sillogismis excommunibus terminis sut diuersi modi respondendi Quidam enim dicunt quod in illis paralogismis est falla figure dictionis vel accidenis Et licet ista positio possit totaliter exponi quod concideret cum vera solutione / tamen de virtute sermonis illa positio hoc non praetendit sed magis vnum absonum inducit reddendo causam quia scilicet propter variationem praedicationis in maiori et minori non sequitur conlusio Sed extali dicto sequeretur quod talis sillogismus omnis homo est animal album est homo ergo album est animal non valeret / quia in maiori genus praedicatur de specie et in minori species de accidente / ionpraedicta responsio est omnino absurda nec est alicuius apparentie apud intelligentes

¶ Ad improbandum autm ipsam magister gregorius infert quod sequitur quod multe demnstrationes non valerent sed ipse petit principium quia illud quod dicit est magis inconueniens quam negare demonstrationes illas esse demrationes in quibus esset talis variatio predicatio nis / ideo de ista opinione nichil plus Alii dicunt sicut recitat gregorius quod talis modus arguendi non tenet in diuinis eo quod ibi una res est plures res et quelibet illarum sed in creaturis tet quia nulla est plures res et quelibet illarum

¶ Sed istam solutionem magister gregorius reputat omnino irrationabilem Et rto eius est quia sic dicentes tollunt omnem viam ad probadum vel improbandum aliquid circa diuina Nam cum catholici arguent cotr haereticos quantucun que bene regulent argumentum dicent heretici argumentum non valere sicut dicunt catholici. Sed salua reuerentia magri gregorii si sta solutio velit dicere sicut eius verba praetendunt quod in tali modo arguendi increaturis nunquam concluditur falsum ex praemissis veris sed in diuinis hoc bene contingit tunc clare patet illud dictum esse verum. Nec ratio magistri gregorii concludit oppositum Vnde negatur sibi quod per illud dictum tollatur omnis via ad aliquid probandum vel in probandum quoniam alius est modus ri gorosior qui valet tam in diuinis quam in creaturis vt patebit. sed tamen bene concedo quod illa soluio non est omnmno sufficiens eo quod non explicat modum arguendi tenentem in omnibus terminis tam in diuinis quam in creaturis non ergo sufficit dicere quod illi modi peccant per fallaciam seu quod non tenent in diuimis sed solum in creaturis rid est non sunt sufficienter regulati votet te¬ neant in omnibus terminis licet ini tali bus ex praemissis veris non sequitur falsum in creaturis sed quodlibet istorum dictorum sit verum tamen oret ultra ostendere qualiter peccat et qualter danda sit ars forelis et generalis in omnibus terminis arguendi / ioncirca hoc videndum est et licet de hoc diffuse tractent adam et grgoris / ego tamen voloexplicare vnum breuem modum michi placentem et apparentem inter omnes formalorem

¶ Pro quo primo notandum est quod regula per quam tenent omnes boni simili ex communibus terminis est dici de omni vel dici de nullo sicut dicit philosophus primo priorum ymmo addunt aliqui quod eciam per hanc regulam equaliter regulantur boni sillimi expositorii quia licet aliam ibi exprimat aricus scilicet hanc quod medio existente hoc aliquid / id est sufficienter proprio necesse est extrema coniungi / tamen talis medius terminus sic existens sufficienter proprius equalet medio iuxta regulam de dici de omni velde nullo distributo / verbi gratia / iste homo currit iste homo disputat / ergo disputans currit Ged enim si iste sillogismus sit expositorius quod ista propositio iste homo curit valeat istam / quicquid est iste homo currit Et ita proportionabiliter de secunda / aliaonon esset bonus discursus vtpatet quia y ¬ maginato quod natura humana esset entitas realis communis omnibus homibus indiuidiuis non sequaretur haec natura communis est sorhaec natura est poitloro / ergo sor. est plato Et ratio est quia ista hec natura est pla to non equiualet isti omne quod est haec natura est plato ergo omnis sillogismus perfectus de se euidens regulatur vere vel per equiualentiam per dici de omni aut de nullo quicquid tam sit de illo quod hic dictum est de expositorio sillo tamen deiliis hoc est certum

¶ Secndo notandum est quid est dici de omni et dici de nullo siue sillogismum per ista regulari. unde dico quod dici de omni est quamdo nichil est sumere sub subiecto de quonon dicatur praedicatum et sillogismus regula tur per dici de omni quando componitur ex praemissis et conclusione in modo et filia dispositis et per premissam vniuersalem denotatur quod nichil sit sumere sub subiecto / de quo non dicatur praedicatum Sed dici de nullo est quando nichil est sumere sub subiecto de quonon remoueatur predicatum et sillogismus regulatur per dici de nullo quando componitur ex praemissis et conclusione dispositis in modo et figura et perpremissam vniuersalem denotatur quod uichil est sumere sub subiecto de quonon remoueatur praedicatum solus ergo silogius sict regulatius est bonus Ex istis sequuntur aliqua

¶ Primo sequitur quod si in aliquo sillogismo accipiatur aliqua praemissa vniuersalis / qua non denotet dici de omnisi sit affirmatiua vel de nullo si sicut negativa ipsa non est sufficienter vniversalis viversaite requisita ad regulandum sillium vt sicut bonus de forma

¶ 2o sequitur quod si in aliquo sillo accipiatur praemissa sufficienter vniuersalis sed tamen sub termino distributo sumatur aliquod pro quo non distribuitur ille termrua non valiet silogisus de forma patet clare

¶ Tercio sequitur quod sillmi facti in secunda instantia et generaliter omns palogismi ex termins comnibus qui possunt fieri in hac materia peccant ex eo quia non regulantur per dici de omni a de nullo et hoc si premisse sint vere Qud notanter addo quia in illis duobus peraienmis premisse possunt habere talem sensum quod essent sufficienter vnverales ad regulandum sillogismum per dici de omnaut dici de nullo sed tunc non essent vere sed iste modus dicendi declarabitur in solutione 3a instantie Si autempremisse sint vere patet satis quod non regulantur per dici de omni aut de nullo quia conclusiones sunt false / sed positio fidei non habet concedere quod ex veris sequitur falsum nec habet negare silliumus bene regulatum quare etc Quarto sequitur in praedictis peralogismis seu in quibuscumque aliis in hac materia fiericonsuentis quod nulla praemissa est simpliciter et sufficienter vniversalis / patet quia nulla denotat sufficienter dici de omni vel denullo vt patet ex dictis Et hoc si praemisse sint vere Qd addo propter causam tactam et inferius declarandam et sic patet solutio illorum peralogismorum

¶ Sed hic videndum est et declarandum quid sit propositio sufficienter et simpliciter vniversalis et quale distributm requiritur ad hoc quod per eam siloismus reguletur per dici de omni aut de nullo in omnibus terminis siue in creaturis siue in diuinis

¶ Vncdpu pro isto distinguendum est quod propositio vniversalis est duplex quaedam est in qua de forma subiectum simpliciter distribuitur id est per quam denotatur quod de quocumque dici tur subiectum de eodem dicitur praetum si sit affirmatiua sicut dicendo omnis res que est .a. est .b. vel quicquod est .a. est b. Alia est in qua de forma subinctum non sit plenarie et simpliciter sed secundum quod distribuitur vt ista omne a. est .b. Prima potest vocari vniversalis simpliciter. 2a veto vniversalis secundum quod Et ad primaum viversalem sequatur 2a sed non econtra / patet in diuinis et licet in creaturis mutuo se inferant quo a in eis nulla res est plures res et quaelibet earum / si tamen aliquas conetaderet aliquam creaturam esse plures res et quamlibet illarum haberet ponere inter eas differentiam / ideo derestent de forma Prima ergo vniveralitas siue distributio requiritur et sufficit ad hoc quod silgimus reguletur per dici de omni aut de nullo sed non 2a etc Ex hoc sequuntur aliqua Primo sequitur quod licet ista signa omnis et nullus sint sufficientia distritiva ad faciendum propositionem vniversalem secundum quid non tamen ad faciendum eam vlem simpliciter et de forma. patet quia licet sufficienter distribuant terminum supponentem pro creaturis que sunt aut esse possunt non tamen sufficienter distribuunt terminum essencialem in diuinis nec est euidens vtrum sufficienter distribuant in creaturis vt patet ex dictis in secundo articulo et per consequens non sunt sufficientia distributiua de forma Et hoc capiendo illa secundum usum urae consuetum Quod notanter addo propter illa que dicam in solutione 3a in stantie Secundo sequitur quod ista signa complexa omnis res que est vel nulla res que est aut eis equiualentia sunt sufficientia distributiua ad faciendum propositionem vniuersalem simpeliciter de forma / patet ex dictis Sed contra omnis res que est pater est pater filius est res que est pater ergo filius est pater premisse sunt vere et conclusio falsa / vt patet / et subiectum maioris est distributum per hoc signum omnis res que¬ est

¶ Ad hoc rspondetur quod ibi istud signum omnis distribuit hoc totum res qua est prquod est subiectum propositionis et sumendo sub illo non regulatur per dici de omniquia tunc solum omnis est ibi signum quod non sufficienter distribuit vt dictum est sic autem fit ibi subsumptio quare non valet discursus / sed tamen in praedicta propositione est aliud fsignum scilicet hoc totum omnis res que est / quod distribuit solum illum terminum pater / qui est subiectum distributionis de qua hic loquimur et perconsequens sumptio debet fieri subit illo alias subiectum distributionis maioris non erit praedicatum minoris quia ergo in minori praedicti peralogismi iste terminus pate non est praedicatum sed hoc totum res quae est pater sequatur etc Ex hiis patet contra gragnimum quod ipse insufficienter soluit illum peralogismum quia ipse assignat causam defectus eo quod maior non est sufficienter regulata / cum dicitur / omnis res qua est pater etc sed ortet secundum ipsum dicere omnis res quae est res que est pater est pater / aliter maior non est sufficiens pro prima figura / vnde ex hac solutione sequitur quod non possemus bene regulare sillium in diuinis nisi facereus maiorem falsam in prima figura vtque quod tamen est absurdum. Vlterius apparet contra adam quod ipse frustra labo rat soluere peralogismos per circumlocutionem alicuius termini additi cum medio sicut est haec circumlocutio idem patri vel idem deitati vel id quod est idem vt dicendo omne idem patri est pater filius est idem patri ergo filius est pater / quia secundum aliquos praemisse sunt vere et 9o falsa Quicquid tamen sit de hoc siue maior sit vera siue falsa / tamen alius modus vi¬ detur formalior quia secundum illum non oportet se implicare in talibus circumlocutionibus quae videntur omnino voluntarie nec aliquo modo pertinere ad formam sillogismiquare etc

¶ 3o sequitur quod non est nobieuidens quod istud distributiuum omnis res que est / tantum distribuat quodtum dici de omni requirit / patet quia si aliquis poneret quod deus posset facere quod essent due creature .b. et c. et tam en quod .a. esset b. et non esset. c. sed esset .b. et cilicet ista positio esset falsa tamen non esset euidenter impossibilis vtque ex dictis in 2o articulo ymmo quidem magenm simile concessit de christo scilicet quod christus erat due nature et erat natura diuina et non erat natura humana etc. Sed tunc patet quod quaecumque res que est .a. est .b. et tamen aliquid est sumere subet subiecto de quo non dicitur predicatum quia .b. et c. sunt .a. et tamen b. et. c. non sunt b. ut patet in casu etc. Vnde patet quod ad distributionem euidenter bona requiritur illud distributiuum quacumque res quae est et quecumque res quae sunt Apparet in predicto casu / quia tunc nichil est sumere subiecti etc

¶ 4 sequitur ex istis quod minus rigorost regulatio sufficit ad saluandum positionem trinitatis quam requira tur ad hoc quod saluetur euidenter dici de omni eciam in creaturis. patet ex predictis / quia istud distributiuum quaecumque res que est sufficit in materia trinitatis / sed non sufficeret in aliquocasu ymaginabili in creaturis qui casus licet sit impossibilis / tamen non est euidens. quare etc. Et sic patet ad secundam instantiam et ad omnes similes. etc

¶ Ad terciam principalem instam tiam que est de consequentiis conuersiuis. notandum est quod ista propositio negatiua nulla essentia diuina generat / potest exponi dupliciter. Vno modo sic essentia diuina non generat et nulla res est essentia diuina que generet et sic est vniuersalis simpliciter et valet ad regulandum sillogismum per dici denullo et ad faciendum consequentiam conuersiuam / sed sic ipsa est falsa Alio modo potest sic exponi essentia diuina non generat nec est aliqua essentia diuina que generet et sic non est vniuersalis simpliciter sed tantum secundum quid et est vera sed non valet ad sillogisandum / et per consequens nec ad conuertendum / licet in creaturis non sit dare simile / quia non est talis res et cetera

¶ Secundo notandum quod etiam illa propositio affirmativa omne generans est essentia diuina potest similiter dubitur exponi Vno modo sic aliquod generans est essentia diuina et nulla res est generans quin sit essentia diuina et sic est simpliciter vniuersalis et vera et potest conuerti in istam / aliqua essentia est generans id est res generans capiendo ly generans substantiue a parte praedicati sicut a parte subiecti / sed licet ista vniuersalis sit vera tamen aliqua alia consimiliss sic exponendo esset falsa sicut ista omnis essentia diuina est pater vt notum est Alio modo potest sic exponi aliquod generans est essentia et nullum est generans quin sit essentia. et consimiliter illa omnis essentia diuina est pater et sic nulla est simpliciter et sufficienter vniuersalis ad sillogisandum vel ad couertendum de forma / licet gracia materie valeat in creaturis sic quod nun¬ quam ex vero sequitur falsum propter causam iam sepe dictam / sed si deus faceret vnam rem esse plures res et quamlibet illarum / contingeret in creaturis sicut in diuinis et sic patet ad illas consequentias conuersiuas et pari modo ad omnes alias

¶ Ex istis patet vnus breuis modus et vtilis respondendi ad omnes paralogismos per distinctionem propositionum vniuersalium modo iam dicto quia secundum vnum sensum talium propositionum hoc signum omnis equiualet huic distributiuo omnis res que est et cetera. Et nullus nulla res que est et cetera.

¶ Et si quaeratur quem predictorum sensuum faciunt ille propositiones de virtute sermonis Ad hoc potest dici quod exercitatis in materia trinitatis tales propositiones sunt equiuoce nisi aliquis sit qui semper velit eis vti in vno sensu et non in alio. non exercitatis autem videtur prima facie quod faciant secundum sensum et videtur usus communior. Sic ergo patet quomodo positio trinitatis potest sustineri sine bone consequentie negatione. et hec de tercio articulo Ad rationes principales

¶ Ad primam dico nego antecedens vt patet ex tercia conclusione primi articuli. Et ad probationem dico quod ymaginari multipliciter potest capi. Vno modo idem est quod mente concipere / et isto modo non solum vera sed eciam impossibilia et contradictoria possunt ymaginaria quia non est aliud quam mente formare aliquam propositionem Alio modo idem est quod mente formare aliquam propositionem cum apparentia quod ita sit vel cum apparentia quod non sit repugnantia quin ita possit esse et isto modo dicunt multi quod contradictoria non possunt ymaginari Sed sic loquendo concedo quod positio de irinitate est ymaginabilis a viatore Vnde augustinus loquens de ipsa primo de trinitate Adoratur inquit creditur et intelligitur Et si alique auctoritates inueniantur dicere quod ipsam ymaginari aut copere non possimus intelligendum est quod non perfecte et clare sed tamen inperfecte et enigmatice etc Ad 2am et 3am patet ex 2o et 3o argiul Et hec de questione etc