Quaestio 6

¶ Quantum ad primum. Primo premittam tres suppositiones. 2o ponam tres conclusiones. Tercio obiciam peraliquas rationes.

¶ Vcam primum punctum sciendum est quod quadrumplex potest ymaginari distinctio quendam essentialis que est plurium essentiarum quarum vna non est alia Alia realis quae est plurium rerum quarum vna non est alia. Omnis autem distinctio essentia lis est realis / sed non econtra quia licet ista sit in creaturis non tamen indiuiis vbi plures res sunt vna indiuisibilis essentia et secundum aliquos nulhla est vel esse potest distinctio nisi essentialis vel realis / quia non videtur eis quod sit ymaginabilis distinctio nisi inter extrema que sint plures essentie vel realitates distincte / sed secundum alios est quedam distinctio formalis et et alia distinctio ex natura rei siue modo dalis / quarum neutra est inter extremaque sint necessario plures res / sed possunt esse eadem res et talem concedunt aliqui esse in deo inter essentiam et per sonam Aliqui inter essentiam intellectum et voluntatem sapientiam et bonitatem etcil. Aliqui eciam inter ydeas etc. Sed vtrum talis distinctio sit ponenda et qualiter intelligenda / pate bit postea Tunc ad propositum sit prima suppositio quod essentia diuina non distinguitur realiter a persona nec econtra. Patet quia aliter esset quater nitas in diuinis per declarationem ecclesie / consequentia patet Item patet per regulam augustim quod deus est quicquid habet ex sua simplicitate excepto quod una per sona habet aliam et tamen non est illa Item patet per regulam anhsilu. supra dictam

¶ Secunda est quod essentia diuina non differt realiter a relatione eum personali proprietate nec econtra. Patet sicut praecedens.

¶ Tebcia est quod persona diuina et relatio siue personalis proprietas non distinguuntur realiter Patet quia vere dicitur quod pater est paternitas et econtra et sic de aliis Et istud sequitur ex duabus primis suppositionibus et posset probari eisdem ronibus vtque satis

¶ Hiis praesuppositis sit haec prima concluio quod essentia divina tanidem est persone vel relation siue personali propetati quod idem est sibiipi Probatur. quia tam idem est gror / quod sisit propter ydemptitatem esentie ad essentiam verificatur ilta essentia est essentia sic propter ydeptitatem essentiead personam verificatur ista essentia est perso vt patet ex supponibus premissis etc. Secundo probatur quia eadem ydemptitate qua essentia est essentia eadem ydemptitate essentia est persona et Tercio pro batur quia si essentia esset veta persma et non pilorles clarum est quod ipsa esset tam idem persone quod idem esset sibiipsi sed modo non minus est idem persone quod tunc foret / quia non mius videtur esse idem vni persone per hoc quod ydeptificatur alteri persone quare etc

¶ 2a conclusio est quod inter essentiam et personam vel relationem siue proprietatem personalem non est aliqua non ydemptitas quam proprie debeamus vocare distinctionem formalem. Probatur primo ex praedicta conclusione quia inter essentiam et essentiam nulla est omnino non ydeptitas ergo nec inter essentiam et personam etc. 2o probatur quia inymatite est quod sit aliqua non ydemptitas siue distinctio nisi pierslium / et inymaitis est pluralitas nisi rerum quod patet de diuinis per sonis Vnde minima distinctitionum quam ponit ecclesia posse stare cum summa simplicitate diuina ponit realem et inter res. videtur autem probabile quod ecclesia firmitur credens in deo summam esse simplicitali tem et vnitatem si minorem distinctio nem vel non ydemptitatem potui sset ymaginasse quod realem illam ad minus apparenter obuiandum diuine simplicitati diuinis personis attribuisset quare illa non videtur possibilis etc. ercio probatur quia proprie loquendo de distinctio ne sicut sequitur a. et b. distinguuntur realiter / ergo sunt distincte realitates / sic sequatur .a. et .b. distinguuntur formaliter ergo sunt distincte formalitates / sed essentia et persona tir non sunt distincte formalitates ita scilicet quod sint una res non tamen eadem formalitas sed multe formalitates siue rationes aut perfectiones formales ex natura rei seu quo uis alio nominie nominentur / quod patet quia realitas et formalitas essentie sunt omnimode idem sicut realitas est idem sibi ipsi Et similiter realitas persone aut relationis etc iltur sicsit non est alia realitas esentie a realitate persone E / sic nec erit alia formalitas e / consequentia patet et antecedens patet / quia aliter esset processus in infinitum in forma¬ litatibus Sic ergo patet quod esentia et persona et non distinguuntur formaliter nec eciam distinguntur realiter Aliqua enim ponunt inter istas deram sed non curo etc Si vrodicatur quod sicut ymabite est plures res esse vnam essentiam sicut est ymaginabile pilorles formalitates esse unam rem et non plures dico quod siue hoc sit ymaginabile siue non / tamen non propter hoc sequitur in proposito ita esse Potest tamen dici quod non est ymagiabilis pluralitas nisi rerum / primum at ymaginatur et firmiter deo reuelante creditur sed 2m et si ore dicaus non tamentelligimus etc

¶ Tercia conclusi est quod inter essentiam et personam vel relationem siue proprietatem personalem est aliquis modus non ydemptitatis / quam large et ad bonum sensum possius vocare distinctionem formalem Probatur sic / quantumque aliqua supponunt pro eodem omnibus modis quicquid competit vni competit alteri nec possunt de eis verificari contradictoria nisi aliquis modus dicendi logicalis aut gramaticalis hoc impediat / sed posito quod iste terminus pater vel paternitas haberet omnes modos gramaticales aut logicales eosdem seu consiles / quales habet hoc nomen essentia seu deitas / adhucesset hec vera essentia est filius et similiter hec pater non est filius. similiter essentia est comnicabilis et prnitas non est comuncabilisergio cum idem affirmetur de essentia et negetur de patre et prenitate nec hoc contingat propter diusitatem morum gribivo et logicalium ergo hoc est propter aliquem modum non ydemptitatis inter illud quod sigficatur per essentiam et illud quod sigficatur per patrem etc. Et per consequens inter esentiam et patrem ex natura rei est aliquas modus non ydemptitatis

¶ Secundo confirmatur ratio quia capio istas essentia est filius pater est filiuis aut subiectum in vtraque pro eodem omnibus modis ex parte rei supponit aut non Si sic ergo cum idem sit paetum vtriusque vel vtraque erit vera vel neutra / consequens est falsum / sed consequentia patet quia aliter non apparet ratio quare vna sit vera et non alia Si non / habetur propositum Tercio sic quia quando aliqua nomina idem significant omnibus modis et habent omnes consiles modos significandi / illa vere sunt syno nima / quia aliter non potest assignari qualiter aliqua nomna sint synonima Igitur si ista nomina essentia et paternitas significent idem omnibus modis ex parte rei cum habeant omnes modos significandi cosileis et si non habeant quod tamen non videtur posse assigna ri volo tamen quod habeat quia hoc est ad placitum sequitur ergo quod non vere erunt nomina synonima Tunc sic / quanctumque aliqua nomina sunt synonima quicquid verificatur de vno sumpto significatve seu personaliter verificatur / eciam de reliquo sumpto similiter / igitur si haec sit vera essentia est filius et hec filiuis est paternitas quod est manifeste falsum Iste sunt in virtute rationes okam ad probandum conclusionem praedictam

¶ Sed contra predictam conclusionem arguitur primo sic quia sicut quecumque distinguum tur realiter sunt plures res sic quecum quie distinguuntur formaliter sunt plures formalitates ergo si essentia etc essentia et paternitas sunt plures formiate eiusdem rei quod est contra supra dicta

¶ Vnde roboratur ratio sic / quia distinctio essentialis est distinctio essentiarum et distinctio realis est distinctio rerum et distinctio rationis distinctio rationum et distinctio materialis distinctio conditionum materialium ergo eciam distinctio formalis est distinctio ronum formalium seu formalitatum quare sequitur propositum et

¶ Secundo sic sicut se habet distinctio realis ad distincta realiter et sicut distinctio rationis ad distincta ratione / ita distine tio formalis ad distinctia formaliter sed quiancumque aliqua distinguuntur realiter vel ratione / non tantum contingit dicere quod vnum non est realiter aliud vel non est secundum rationem aliud sed eciam contingit vere dicere quod vnum non est aliud ergo si essentia et relatio distinguuntur formaliter non tantum erit verum dicere quod essentia non est formali ter relatio sed etiam quod essentia non est relatio Vnde eciam inter illa que distinguntur materialiter vnum non est aliud ergo similiter etc. Tercio sic quia posita tali distinctione formalinon poterit habere distinctio realis personarum sicut ex distinctione rationis inter aliqua non potest haberi distinctio quecumque ex natura rei ergo sicut aliqui arguunt ex distinctione exnatura rei ipsarum personarum / distinctionem ex parte rei inter essentiam et relationem ita ex distinctione reali personarum contingeret arguere distinctionem realem inter essentiam et relationem

¶ Quarto sic sicut de eodem formali ter non possunt contradictoria verificari formaliter / sic de eodem realiter non contigit conadictoria realiter veri ficari ilur ad hoc quod essentia sit realiter communicabilis et relatio non sit realiter communicabilis non sufficit quod essentia et relatio non sint idem formaliter sed requiritur quod non sint idem realiter et sic contra conclusionem etc

¶ Pro solutione praedictorum et ampliori conclusionis declaratione sunt aliqua praemittenda. Notandum est ergo quod distinctio siue distingui ex natura rei potest intelligi dupliciter Vno modo proprie et tunc distinctio ex natura rei non est nisi plurium realitatum quarum una non est alia / de tali distinctione loquitur secunda concluisio. Alio modo improprie quando scilicet aliqua res est plures res et quelibet illarum et tunc ipsa que est plures res / et illa res que est ipso que non est plures improprie dicuntur aliquo modo distingui ex natura rei quia de ipsis ex natura rei possunt contradictoria verificari et de tali distinctione improprie dicta loquitur 3a conclusio / et potest vocari distinctio formalis quia nomina signant ad plurum. primo modo nulla res distinguitur ab aliquo quod est ipsa et sic essentia non distinguitur a persona vel relatione etc sed bene 2o modo quia essentia est realiter persona et ipsa est plures res et non persona et sic ponitur conclusio praedicta. Ex hac distinctione sequuntur aliqua. Primo sequitur quod talis distinctio formalis numquam est nisi ratione distinctionis realis. patet quia non est nisi vbi sunt distincte res que tamen sunt una res etc Secundo sequitur quod talis distinctio formalis numquam est in creaturis / patet quia ibi numquam vnam res est plures et quaelibet earum sed bene in diuinis nec est ibi concedenda nisi vbi credita nos compellunt. quare etc. Tercio sequitur ista regula quod quandocumque aliqui termini dicuntur de se inuicem conuertibiliter et hoc couersione regulata per hoc distributiuum quicquid vel omnis res que est / tunc de ipsis signiis sumptis verificatur distingui formaliter et numquam aliter / patet ex diffinitione quod nominis etc Exemplum primi omnis essentia diuina est paternitas et omnis paternitas est essentia diuina et sic isti termini dicuntur conuertibiliter non tamen conuersione regulata per quicquid est / quia licet quicquid est paternitas sit essentia non tamen econtra ideo essentia et paternitas distinguuntur formaliter Exemplum 2i membri quicquid est essentia diuina est deitas et econtra Ideo essentia diuina et deitas non distinguuntur formaliter

¶ Quarto sequitur ex predicta regula quod vna persona diuina non distinguitur formaliter ab alia nec persona a relatione seu personali proprietate vel econtra.

¶ Prima pars patet quia vna persona non est alia modo ad hoc quam .a. et .b. distinguuntur formaliter requiritur quod .a. sit .b. ut patet ex quod nominis Secunda patet quia quicquid est pater est paternitas et econtra et ita de aliis personis et relationibus et cetera quare et cetera. Si vero dicatur paternitas est in patre et pater non est in patre ergo aliquo modo distinguuntur. Respondeo quod omnis propositio composita ex terminis istis pater et paternitas in qua praedicatur verum quod et nota distinctionis est falsa de virtute sermonis licet possit esse vera ad bonum sensum communiter loquentium / talia autem verba sunt sicut habere construere esse in et huiusmodi Ideo dico quod paternitas non est in patre sed magis est in filio scillis per circuincessionem Ad bonum sensum tamen conceditur quod paternitas est in patre et non in filio est pater. Sed de hac materia magis alias videbitur hiis premissis respondetur ad predictas rationes

¶ Ad primam negatur consequentia et dico quod non sunt concedende plures formalitates propter rationem supradictam quia esset processus in infinitum in formalibus Ide o concedo quod essentia diuina seipsa sine omni distinctione a parte sui est eadem realiter cum relatione et distinguitur formaliter ab eadem nec aliquo conuenit et allio diret / nec distinguitur formaliter per aliquam forma litatem nec oportet quod sicut distinctio realis est distinctio retum etc quod eciam distinctio formalis de qua loquimur sit distinctio formalitatum / et sic patet ad rationem Ad 2am negatur assumptum quod sicut se habet distinctiorealis ad distincta realiter sic formalis ad distincta formaliter etc quia vt patet ex dictis distinctio formalis presupponit ydemptitatem realem Ideo quod ius in aliis distinctionibus contingat vnum negare ab alio non tamen in ista etc. Non est etiam simile de distinctione materiali et de ista formali / quia him non sumitur formaliter vt distinguitur contra materialiter nec distintio formalis est formatum seu formalitatum sicut materialis materiarum etc

¶ Ad terciam concedo quod ex sola distinctione formali non contingit habere distinctionem realem a priori / et ideo ex sola distinctione formaliessentie et relationis non concluditur distinctio realis personarum a priori sed econuerso ex distinctione reali per sonarum et ydemptitate essentie cum personis et relationibus / contingit arguere distinctionem formalem essecie et relationis et sic distinctio realis trium personarum non est quia essencia et relatio distinguuntur formaliter sed magis econtra vt patet ex dictis quare etc Ad quartam dico quod non est simile quia ydemptitas formalis nullam compatitur non ydemptitatem vel distinctionem et ideo nullo modo per mittit verificationem contradictorio rum sed ydemptitas realis compatitur aliquam non ydemptitatem vel nega tionem alicuius modi ydemptitatis ideo aliquo modo eam permitit etc

¶ Si vero hic queratur an debeat concediquod distinguitur formaliter

¶ Et vide tur quod non quia cum formaliter non sit de terminatio distrahens vel diminuens sequitur distinguitur formaliter ergo distinguuntur 2o contradictio est via potissima ad probadum distinctionem realem ergo si de essenta et relatione veri ficentur conadictoria sequitur quod distiguuntur realiter 3o realitas est in plus quad formalitas et per consequens eciam realiter in plus quod formaliter ergo ho arguitur ab inferiori qud supl us distntum formaliter ergo realiter sicut a. est formalits egio etc Ad hoc respdei vnde ad primum quicauod sit dicendum de virtute sermonis dico tamen quod ad bonum sensum et ad intellectum supradictum potest concediquod distinguuntur formaliter et negari consequentia ergo distinguuntur quia distinctio formalis vt de ea loquimur non est distinctio loquendo simpliciter et proprie nec distingui formaliter vt hic sumitur est simpliciter distingui et sic ly formalis et ly formaliter est determinatio distrahens vel diminuens respectum distinctionis et

¶ Ad 2m dico quod contradictio est via potissima ad probandum distinctionem realem quando ita est quod negatio est simpliciter ita quod nullam circumlocutionem potest alterum contradictori orum verificari de illo a quo negatur / sed quando bene verificatur tunc solum est via ad probandum distinctionem formalem. Et sic est in proposito / quia quamuis hec sit vera negatiua paternitas non est communi cabilis tamen hec affirmatiua est vera paternitas est illa res que est communicabilis et ita de aliis in proposito et hoc solum contingit in diuinis ut dixi. Ad tercium dico quod nec formaliter est inferius ad realiter nec formalitas ad realitatem ut de formalitate hic loquimur ut quando dicitur essentia et relatiodistinguuntur formaliter / ly formali ter est ibi vnum purum sincathegoreum ma sicut est per se vel necessario vel contin genter vel omnis et sic de aliis. Et ideo non plus est formaliter inferius ad realiter quam per se aut contingenter ad realiter nec formalitas ad realitatem quam perseitas aut necessitas ad realitatem Et si dicatur siue formalitas sit inferius ad realitatem siue non tamen hec est vera omnis formalitas est realitas ergo eodem modo omnia distincta formaliter sunt distincta realiter Respono quod haec non debet concedi proprie loquendo omnis formalitas est realitas / quia formalitas sicut hic loquimur est quaesi quedam conditio totius propositionis que non est proprie aliquod ens re ale. Vnde simile est sicut de necessitate respectum realitatis loquendo de necessitate que correspondet necessario / quando dicitur homo necessario non est asinus hic enim est quedam necessitas et tamen illa non est aliqua vera realitas quia tunc esset aliqua vera realitas et realis necessi tas alia a deo sed illa necessitas est conditio totius propositionis Vel forte magis proprie loquendo posset dici quod tales termini abstracti perseitas necessitas correspondentes aduerbiis siue sincathegoreuntendus modificantibus propositionem sunt termini ficti et pronullo supponentes et ita de formali tate et

¶ St diratur quod non loquimur de propositione sed de re et de formalitate que est ex parte rei. Dico quamuis loquamur de re tamen loquimur mediate propositione et ideo concedo quod essentia et relatio ex natura rei distinguuntur formaliter tamen illa forma litas non est in re ex natura rei / sicut homo necessario est risibilis ex natura rei et tamen illa necessitas non est in re. Sic ergo cum dicitur essentia non est formaliter relatio potest exponi quod non est predicatio formalis essentia est relatio quia non conuertum tur per hoc distributiuum quicquid est vel omnis res que est et sic possunt intelligi supradicta¬

¶ Quantum ad 2m articulum in quo videndum vtrum in deo sit aliqua distinctio inter essentiam et suas perfectiones at tributales

¶ Primo praemittam notabilia et trminorum declarationes Secundo ponam responiales conclusiones

¶ Tercio arguam contra dicta per aliquas rationes

¶ Drca primum notandum est primo quod perfectio attributalis potest accipi dupliciter vno modo proprie pro aliqua confectione simpliciter diuina que et realiter deus Alio modo pro aliquo predicabili vere de deo et de omnibus tribus personis diuinis diuisim et conuictim Primo modo dico quod non sunt plures perfectiones attributales sed tantum vna et indistincta re et ratione quae proprie et de virtute sermonis non debet dici esse in deo sed est omnibus modis ipsa diuina essentia vt patebit

¶ Se cundo modo dico quod sunt plures perfectiones attributales vt patet

¶ Secundo notandum quod perfectiones attributales 2o modo dicte non sunt proprie loquendo perfectiones diuine sed sunt quedam signa vel conceptus qui possunt predicari vere de deo et magis debent dici conceptus attributales siue nomina attributa quam perfectiones attributales Vnde de proprie loquendo differentia est in ter attributa diuina rationes attributales et perfectiones attributales. Nam attributa proprie sunt nomina siue signa vocalia supponeta immedi ate pro perfectione diuina / sed ratio nes attributales sunt conceptus mentales predictis attributis correspondentes / sed perfectio attributalis est illud pro quo supponit immediate ra¬ tio attributalis. Ex hiis sequuntur aliqua

¶ Primo sequitur quod attributa diuina vel rationes attributales sunt plures et in multiplici differentia / quia quedam huius modi signa important ipsam essentiam diuinam affirmatiue et simpliciter absolute sicut essentia dei tas / quedam affirmatiue tamen connotando aliquid aliud sicut praedestinans creatuiu quedam vero negatiue sicut immutabile incorruptibile etc

¶ Sum do sequitur quod attributa diuina et ipse rationes attributales distinguntur essentialiter inter se et ab essentia diuina patet clare ex dictis.

¶ Terciosequitur quod attributa diuina loquendo proprie non distinguntur ratione patet quia sicut vnum quodque quod etrealiter extra animam est se ipso forma liter ens et non per aliquod extrinsecum / lita est vnum et a quolibet alio distinctum se ipso nec per aliquod extrinse cum / et per consequens circumscripta omnio qualibet ratione et quolibet opere intellectus talia attributa distinguntur se ipsis

¶ Verum est tamen quod una ratio at / tributalis ab alia distinguitur ratione quia se ipsa Similiter improprie loquendo et ad bonum sensum attributadiuina distinguuntur ratione id est eis correspondent distincte rationes men tales etc

¶ Quarto sequitur quod atri buta diuina vel rationes attributales non supponunt pro perfectionibus distinctis essentialiter vel realiter / patet ex dictis et similiter omnes doctores in hoc concordant sed differenter quia aliqua tenent quod nec supponunt pro perfecomnibet distinctis formaliter seu quomotumque aliter et hoc infra¬ tenebo et probabo Alii tenent quod prodistinctis formaliter et concedunt pluralitatem perfectionum diuinarum non tamen realiter sed solum formaliter distincta rum sicut scotus et suus commentator ille iohanes de rippa quam opinionem inferius euidenter reprobabo

¶ Tercio notandum est quod differentia est inter perfectionem simpliciter et denomnationem perfectionis simpliciter Vnde perfectio sim pliciter communiter describitur a doctoribus quod est illud quod est in quolibet melius prium quod non ipsum id est esse aliquale vel aliquid quod melius est esse quod non esse sicut vita intellectiua etc. Sed denominaio perfectionis simpliciter est terminus vel conceptus supponens immediate pro talim perfectione Aliqui autem vocant denomna tionem perfectionis simpliciter perfectionem creatum que habet consiliem denominationem cum perfectione diuina. Vnde vitam vel intelligentiam diuinam ipsi vocant perfectionem simpliciter et vitam vel intelligentiam creatam vocat denomnationem perfectionis simpliciter Aicet aut hoc non possit reprobari quia nomena significant ad pilorum tamen proprie loquendo dico quod tam vita diuina quam vita creata debet dici perfectio simpliciter et iste terminus vita pro vtraque supponens debet dici denominatio perfectionis simpliciter per nomen eni res deno minatur. quare etc Ex hac distinctione sequuntur aliqua

¶ Primo sequitur ista regula quod ad hoc quod aliquis terminus sit denominatio perfectionis simpliciter requiritur quod verificetur conuertibiliter de quidditate rei siue assentia proqua supponit et hoc conuersione regula ta per hoc distributiuum quicquid est vel omnis res que est Patet ex descriptione denominationis perfectionis simpliciter quia aliter tales res non suppone rent immediate pro perfectione simpliciter sicut apparet ex descriptione suppositi onis immediate data in praecedenti questione Sed tamen non requiritur quam sic verificetur conuertibiliter de quolibet quod est illa essentia siue illa perfectiopro qua supponit Verbi gratia iste terminus vita diuina est denomnatio perfectionis simpliciter quia quicquid est vitadiuina est essentia diuina et econtra sed tamen aliquid est essentia diuina scilicet pater de quo non sic dicitur conuertibiliter quia non quicquid est vita diuina est pater licet econtra quare conc Secundo sequitur alia regula quod ad hoc quod aliquos terminus sit denominatio per fectionis simpliciter in diuinis requiritur quod vere dicatur de essentia diuina ac eciam coniunctim et diuisim de personis Patet ex praedicta regula quod talis terminus debet supponere pro essentia diuina et pro quolibet quod est ipsa aliter non upponeret pro ipsa immediate Tercio sequitur ex praedictis regulis quod isti termini suppositum persona patet paternitas trini tas spiratio et huiusmodi non sunt determienationes perfectionis simpliciter patet clare 4to sequitur quod licet posse producere creaturam sit determinatio perfectionis simpliciter non tamen posse producere personam diuinam / patet clare. Et hec de terminorum declaratione Hiis praemissis pono tres conclusiones ad articulum respontiales Prima est sicut deitas et diuinus intellectus seu voluntas non distinguntur realiter inter se Sic nec proprie loquendo distinguuntur ratione Prima pars supponitur quia ab omnibus conceditur. Sed 2a sequitur ex prima quia que sunt idem realiter proprie non distinguuntur ratione. unde sicut distincta realiter non sunt idem secundum rationem sic nec eadem realiter sunt distincta secundum rationem / et sicut nullum ens rationis est idem secundum rem cuicumque alteri enti rationis / sic nichil reale est idem secundum rationem alteri enti reali vt prius tangebatur et per consequens multo minus aliquid reale distinguentur secundum rationem ab aliquo quod est ipsum seu idem sibi secundum rem Tamen licet de virtute sermonis non sit verum bene tamen quandoque gractia breuis locutionis conceditur ad bonum sensum quod intellectus diuinus et voluntas distinguuntur ratione id est isti termini supponentes pro eadem re habent diuersas et distinctas rationes eis correspondentes in mente et sic intelligunt doctores talem locutionem quare etc

¶ 2a conclusio est quod sicut deitas et diuinus intellectus seu voluntas non sunt eiusdem essencie distincte realitates / sic nec sunt eiusdem rei distincte formalitates Prima pars supponitur et ab omnibus sanctis et philosophis conceditur Sed 2a pars probatur sicut arguebatur in 3a ratione 2o conclusionis primi articuli quia esset processus in infinitum in formalitatibus etc

¶ Tercia conclusio est quod sicut deitas et diuinus intellectus seu voluntas sunt tam idem quod idem est deitas deitati sic inter hec non est distinctio formalis seu quecumque non ydemptitas ex natura rei Ista conclusio quo ad vtramque partem satis patet ex dictis in prima et secunda conclusionibus primi articuli et scitis sequitur ex secunda conclusione nunc probata nec indiget alia probatione vt patet. Sed tamen ad euidentius refellendum oppositam opinionem. Iterum eam probabo. Et quamuis magister gregorius. ad hoc multipliciter arguat tamen quia vt in pluribus rationes eius procedunt ac si opposita opinio poneret distinctionem realem inter huiusmodi perfectiones vt patet intuenti eas / quod tamen non ymaginantur alii ideo aliter est procedendum ad reprobandam opinionem praedictam

¶ Vnde ad propositum declarandum premitto aliquas suppositiones Prima est quod vbicumque est aliqua distinctio vel non ydemptitas ibi possunt aliqua contradictoria de sic distinctis verificari / patet quia si .a. et .b. non sint idem omnibus modis tunc iste sunt vere .a. est idem .a. omnibus modis et .b. non est idem .a. omnibus modis et sic esse idem .a. omnibus modis et non esse idem .a. omnibus modis verificantur de .a. et de .b. Et ita eciam aduersarii concedunt quod sapientia diuina et bontias diuina non est formaliter sapientia diuina etc et sic patet suppositio illa Secunda est quod omnia contradictoria habent equalem repugnantiam inter se patet quia tanta est repugnatia inter animam et non animam angelum et non angelum sicut inter deum et non deum siue inter ens et non ens nisi forte dicatur esse maior repugnantia inter ista quam inter illa / propter maiorem perfectionem alicuius partis in vna contradictione quam in alia / sed hoc non est ad propositum quia loquimur de repugnanti a verificationis et cetera quare et cetera.

¶ Ex predicta sequitur tercia suppositio quod tanta est repugnantia aliqua contradictoria verifi cari de aliquo eodem omnino quanta esset quecunque alia contradictoria siue omnia verificari de illo. Patet ex quo omniam equaliter repugnant et cetera.

¶ Quarta suppositio est quod ex aliquibus contradicto riis contingit inferre / quod illa de qui bus verificantur sunt distincte res seu quod non sunt eadem res. patet quia sequitur. a est et. .b. non est / ergo sunt distincte res vel in actuvel in potentia:/ saltem sequitur ergo non sunt eadem res / sicut sequitur / substantia est et accidens non est / ergo substantia et accidens non sunt eadem res et capio ly res sicut se extendit ad ens reale et ad ens rationis / quia omne ens rationis est vera res. patet ergo suppositio

¶ Tune ex hiis arguitur sic / intellectus dluinus et voluntas diuina non sunt onibus modis idem sed inter hec est non ydemptitas siue distinctio formalis per aduersarium. igitur deipsis aliqua contradictoria verificantur. consequentiam concedit aduersari us et consimiliter patet per primam suppositionem / sed impossibile est contradictoria verificari nisi de distinctis rebus vel ratione distinctionis realis quia verificatio contradictoriorum in fert distinctionem realem in aliqui bus / vt patet per quartam suppositi onem ergo vbique et in omnibus Istaconsequentia patet ex secunda et tercia suppositionibus et per consequens equitur quod si esse idem formaliter intellectui verificatur de intellectu et negetur de voluntate / oportet quod intellectus et voluntas in deo importent aliqua que non sunt idem realiter quod est falsum. quare et cetera Confirmatur / quia qua ratione tu dicens quod aliquid idem potest vere affirmari de intellectum diuino et vere negari de voluntate diuina non obstantem reali ydemptitate propter solam distinctionem formalem eadem ratione dicam vniuersaliter quod esse et non esse vel querumque alia contradictoria verificantur de a. et de .b. propter solam distinctionem formalem non obstante quod sint idem realiter / et sic perit omnis via ad probandum distinctionem vel non ydemptitatem realem.

¶ Si enim dicas quod homo est rationalis et asinus non est rationalis / ergo homo et asinus distinguuntur realiter / dicam quod non sequitur quia sufficit quod distinguuntur formaliter.

¶ Sed forte dicetur quod quando aliquid idem vere affirmatur et vere negatur simpliciter et absolute sine aliqua additione alicuiusmodi sincathegoemti tunc bene contingit inferre non ydemptitatem realem. ideo sequitur simpliciter .a. est et b. non est ergo est ibi non ydemptitas realis / similiter sequeaetur intellectus diuinus est intellectus diuinus et voluntas diuina est intellectus divinus / ergo distinguntur realiter vel non sunt idem realiter. Sed quando aliquid cum aliquo modo sicapitento affirmatur vel negatur non requiritur non ydemptitas realis sed sufficit formalis et sic est in proposito. Nam hec est vera in tellectus diuinus est formaliter intellectus diuinus et haec similitur voluntas divina non est forliter intellectus diuinus Sed hoc non valet quia omnia contradictoria sunt eque contradictoria et eque repugnantia / persecundam suppositionem / et per consequens tantum sunt contradictoria esse formaliter intellectum diuinum et non esse formaliter intellectum diuinum sicut esse intellectum diuinum et non esse intellectum diuinum ergo ex vna contradictione contingit inferre non ydemptitatem realem sicut ex alia Et qua ratione tu dicis quod ex ista non contigit inferre etc eadem ratione et pari facitur dicam quod nec ex alia quare propositum

¶ Secundo arguitur declarando prodictam rationem quia quamuis talis distintio vel non ydemptitas formalis concedatur esse inter essentiam diuinam et personam ad sensum positum et decla ratum in primo articulo et licet equefaciliter et absolute posset sustineri inter essentiam et intellectum aut voluntatem diuinam quia tamen talis distinctio est difficillima ad intelligendum et ad sustinendum vbicumque nec facilior quam sit trinitas personarum cum vnitate essentie ideo non debet poni nisi vbi eui¬ denter sequatur ex creditis traditis inscripta sacea vel determinatione ecclesie propter cuius auctoritatem debet omnis ratio captiuari Et ideo cum omnia tra dita in scriptura sacra et determina tione ecclesie ac dictis sanctorum possint saluari non ponendo eam inter intellectum et voluntatem diuinam et sic de qualibet perfectione diuina ymmo ea non ponere magis consonet simplicitati diuine / sequitur quod non est ponenda sed negamda Sed quia ex credendis euidenter se quitur quod de essentia et persona seu relatione diuina verificantur contradicto ria et tamen sunt idem realiter / ideo conceditur ibi distinctio formalis nec ibi verificatio contradictoriorum concludit distinctionem realem inter essentiam et personam quamuis aliquam distinctionem realem concludat scilicet inter vnam personam et aliam sicut magis declara tum est in primo articulo. Cum igitur quicquid est intellectus divinus est voluntas diuina et econtra non est ibi distinctio formalis concedenda Inter essentiam vero et personam ponenda est quia ad primum non cogit fides sed bene ad secundum / nec eciam in creaturis concedenda est quamuis posset ibi eque faciliter sustineri sicut in diuinis. Et ratio est quia quod in diuinis una res sit tres res et quaelibet earum in fide expressum est sed non quod ita sit in creaturis et per consequens cum repugnet rationi negandum est Cono firmatur predicta ratio siue breuiter recolligitur per hunc modum quantumque aliqua positio est ita difficilis ad sustinendum sicut positio trinitatis ipsa est neganda nisi pro ipsam cogat fides sed positio concedens intellectum ditnum et voluntatem. et sic de qualibet alia perfectione divina esse idem realiter et distingui formaliter est ita difficilis ad sustinendum sicut positio trinitatis ymmo forte magis quia ponit pluralitatem sine distinctione reali / quod non facit positio trinitatis / nec ad illam cogit fides. ergo talis positio est neganda praesertim cum opposita possit faciliter sustineri et sit magis consona diuine sim plicitati etc

¶ Tercio argitur sic quia si illa distinctio formalis sit ponenda velsit distincta magis distinguntur quod persone vel minus vel eque. Non potest dici quod magis vel eque quia tunc distinguntur realiter quod supponitur / et ab aduersariis conceditur esse falsum t Nec potest dici quod minus quia distinctio paerosonaliom secundum doctores est minima distinctio sume minimus modus distinctio nis nec minor videtur ymaginabilis vt in primo articulo tangebatur et sic patet concluio demntratiue probata etc

¶ Sed contra praedicta arguitur aliquibus rationibus nec faciam omnes rationes que possunt fieri pro opinione opposita sed inducam fortiores

¶ Primo arguitur sit distinctio emanationum diuinarum praesupponit distinctionem principiorum elicitiuorum et non solum distinctionem secundum rationem / et per consequens aliquam aliam praeuenientem omnem operationem intellectus nostri / sed intellectus et voluntas sunt in deo principia elicitiua et non distinguuntur realiter ergo distinguuntur formaliter Confirmatur quia filius producitur naturaliter per intellectum tanquam verbum patris / sed spiritus sanctus libere per voluntatem taquam amor aborum Similiter filius producitur quo modo natus et pirtus sance qumo datus hoc aut non vierlo posse esse / nisi in principiis elicitiuis scilicet inter in tellectum et voluntatem sit aliqua distinctio ex natura rei etc 2o arguitur sic aliquod per se conuent intellectui diuio quod non siconuetur voluntati diuine ergo non sunt formaliter et adequate idem consequentia patet / et antecedens probatur Tum primo ex natura rei / deus intelligit per intellectum et non per voluntatem et deus vult per voluntatem et non per intellectum. Tum 2o quia deus naturaliter intelligit et deus libere vult Qum tercio quia deus per intellectum non est cam efficiens rerum et per voluntatem est casa efficiens rerum Dum quarto quia deus intelligit pecca et non vult peccavt omnes concedunt. quare etc i ete

¶ Tercio arguitur sic si in deo nulla esset penitus distinctio ex natura rei non esset ratio quare produceret distincta / sicut vnum viuens et aliud non viuens / consequentia tenet quia idem in quantum idem semper natum est facere idem. nec valet dicere quod ad hoc sufficit libertas quia tunc sicit deus posset producere vnam creaturam viuentem et non intelligentem sic eciam posset producere vnam intelligentem et non viuentem quod est impossibile igitur oprtet ponere et

¶ Quarto arguitur siut si nulla esset penitus distincetio in deo inter perfectiones attributales sequitur quod nomina attribubilia et rones attributales eis correspondentes sigficarent penitus idem et per consequens essent synonima quod est filum ilur etc Ista sunt fortiora argmenta huius opinionis etc

¶ Ad primam rationem dico quod si louiter de emanationibus passiuis. bene concedo quod praesupponunt distincta principia scilicet patrem et filium id est dis¬ tinctas res quarum quelibet est principium Sed si loquamur de emanationibus actiuis non oporatet quod praesupponant distincta principia 2o dico quod distinctio diuinarum emanationum passiuarum non praesupponit aliquam distinctionem primorum elicitiuorum sed sicut in creaturis idem est pricipium totaliter illicitiuum diuersorum ita in diuinis. 3o dico quod nullum est principium quo filii in diuinis aliquo modo distinctum contra principium quod id est nichil in diuinis est principium quo producitur filius quod sit aliquo modo distinctum a patre qui est principium a quod producit. Ido dico quarto quod intellectus diuinus non est prinam pium quo producitur filius et ita devoluntate respectum spiritus sancti Et ideo nulla res in diuinis est principium filii nisi illa que nec est filius nec spiritus sanctus Nec oportet ponere principia aliquo distincta etc quia qua ratione tu dicens quod ab vno eodem principio simpliciter indistincto non producuntur distinctiIta dico quod ab vno eodem non distinctorealiter non producuntur distincti realiter etc Ad confirmationem dico primo quod filium produci per intellectum siue per actum intellectus etc potest multipliciter intelligi. Vno modo quod intellectus sit principium quo siue per quod producifilius etc est falsum vt iam tetigi Ao modo non vertute sermonis sed per quandum appropacioum usitatam a sanctis et sic illud est verum Procuius declaratione dico 2o quod generatio actiua filii appropatur intellectui et spiratio actina spiritus sancti appropriatur voluntati Cuius ratio potest esse propter similitudinem et productionis verbi et amoris in a nima ad ordinem productionum verbi et spiritus sancti in divinis / vnde sicut productio intellectionis in anima non supponit aliud produci in ea et productio volitionise est ab anima et intellectione iam productavt supra dictum est. sic pater a nullo producitur sed filius est a pre improducto et scilicet sanctus ab vtroque etc Ex hoc tamen non arguitur aliqua distinctio inter intellectum et voluntatem et secundum hoc eciam potest exponi quod filius producitur quo natus et spiritus scus quo datus Sed quia tangitur quod filius producitur naturaliter et scilict sanctus libere iodedico / 3o quod accipiendo libertatem proprie et stricte secundum quod distintetitu cunta principium productiuum naturale / illud non est concedendum quia pater et filius ita naliter et necesstro spirantspritu sni sicut pater generat filium / sed accipiendo libertatem pro voluntate potest concedi ad bonum sensum quod filius procedit per modum intellectus et nature et piritus ance per modum volunetis et libertatisclicet per quandam appropatione vt tactum est Dico 4o quod concesso quod filius naturaliter producitur et spritus sancet libere non tamen sequitur illa distinctio formalis inter pricipia elicitina / quio de us patet producit filium natualiter et creaturam libere per idem principium vt eciam habent concedere adusarii Siliter idem totaliter in distinctum re et ratione eciam in creaturis potest esse pricipium natuale respectum vnius et principium liberum respectum alterius non tamen respectueiuisdem / saltem eodem tempore et stante eadem dispotetione etc Ad 2am dico primo quod aliquid perse conueire intellectui divino etc potest dupliciter intelligi Vno modo de virte sermonis scilicet quod aquid aliquo competat rei quae est intellectus dinus quod non conueiat rei quae et voluntue etciud est filium Aio modo impropesilicetqud aqua propositio in quo aqud praestum enunciatur dehoc termino intellectus diuinus est per se vera et tamen propositio in qua idem predicatum enunciatur de hoc termino voluntas diuina non est per se vera et sit potest concedi istud sed tunc non valet consequentia Sil autem primo modo intelligitur consequentia est bona sed antece dens falsum

¶ Dico 2o pro solutione instantiarum pro quanto facerent prointellecto falso / quod de virtute sermo nis concedendum est quod sicut deus intelligitur per intellectum ita intelligit per voluntatem et vult per intellectum et pervoluntatem intelligit naturaliter et perintellectum vult libere et deus per intellectum est causa rerum sicut per voluntatem

¶ Dico 3o quod improprie ad bonumsensum deus dicitur intelligere per intellectum et non per voluntatem quia non omne quod intelligit vult / et per voluntatem dicitur causa efficiens rerum et non per intellectum quia omne quod vult esse vel fieri est vel fit sed non omne quod intelligit est vel fit Et de intelligere naturaliter quia non potest non intelligere et libere vellte quia potest non velle a. Et ista possunt bene verificari dedeo absque aliqua distinctione ex parte dei per solam conotationem distinctionis in creaturis Sicut iste verificantur deus beatificat petrum et non dampnat petrum / non propter aliquam distinctionem incer voluntatem beatitudinem et non dampotiatem / sed propter distinctionem inter vitam eternam et penam eternam / quia per istam / deus beatificatur petrum importa ture totum istud deus dat petro vitam eternam et per istam deus non dampnat petrum significatur totum istud deus non dat petro penam eternc et sit ista veri ficatur sine distinctione a parte dei quia deus pereandem virtutem et voluntatem dat vitam et non dat penam sed hoc fit propter varietatem ex per te creature Siliter deus potest creare .a. et creat a. Nec tamen ex hoc sequitur quod posse creare et non creare distinguitur formali ter in deo Et ita potest dici in proposito et hoc est quod vult magistur libi primo dice 35a vbi dicit quod deus propter diuersos effectus sortitur diusa vocabula sicut praedestinatio praescina etc 4o specialiter dico pro 4a istantia quod per istam / deus vult pecca importatur secundum conem modum loquendi quod deus facit aliqua male et a qualiter non debet e tic per illam connotatur res faciens aliquid male vel qualiter non debet quod solum potest competere treature sed per illam deus intelligit mala vel peccata illud non connotatur ido sancti in hoc sensu negat prima et concedunt 2am / sicet ex hoc nullo modo sequitur quod intellectio dei aliquo modo distingui tur ab eius volitione sicet hoc solum prouenit propter diuersa connotata unde sequitur quod si isti termini intellectus voluntas intelligere velle et sic de aliis non essent connotatiui sed praecise importarent absolute illam rem qua deus est non plus esset hoc vera deus intelligit mala quam hec deus vult mala et sic de aliis propoionbus supraedictis et hoc appret ex praemissus etc

¶ Ad 3am dicoqu consequentia non valet et concedo quod idem et omnino indistinctum potest producere distincta nec ex distinectione productorum potest concludi in do distinctio realis nec potest concludiin do distinctio formalis rationum cualium plus quam ex distinctione reali talium productorum posit concludi in deo distinctiorealis huiusmodi tonum quia quae ratione tu dices quod ab eodem princio cali indistincto reaitur producuntur effectus distic¬ titraliter ita facilte dicam quod abipo indisticto totaliter producuntur tales effectus distinciti realiter Et si quiras quare produbitur distincta / dico quod sufficit pro ratione eus libertas nec io sequitur quod ipse libere possit producere vna creaturam non viuentem tamen intelligentenetc / quia non stat aquod esse intelligens et non viuens sed bene econtra quare et

¶ Ad quartam dico quod nomina attributalia et rationes attributales significant penitus idem in deo. id est significant deum qui est penitus et omnibus modis idem

¶ Secundo dico quod quandoque tales termini consignificant siue connotant diuersa in creaturis Vnde licet in deo omino idem significatur per intellectum et voluntatem et sic de aliis nominibus perfointus tani creaturis aud correspondet conceptium intellectus alid conceptui voluntis iono ista nomina sunt synomna Et si dicatur quod saltem sequitur quod hoc nomina hoc intellectus dius hec voluntas divina sunt nomina synomoda Pro isto dico 3o quod non sunt syno mdo plus quod ista hoc homo hoc animal eodem denotato. vnde licet nulli conueniat vnum quando eidem conueniet reliquum tamen aquid sigficatur per vnum quod non per erliquum / verum est tamen quod res que est intellectus diuinus et res que est voluntas diuina possunt significari per synonima nomina. Quarto dico quod licet praedicta nomina significent penitus idem in deo tamn non est nugatio dicentio deus intelligensvolens deus iustus sapiens etc / et hoc groter diuersas connotationes Et sic patet ad pridicuas rones Et hec de 2o arl. etc

¶ Quantum ad 3m articulum in quo videndum vtrum in deo sit aliqua distincto inter essentiam et ydeas siue rationes causales Primo videbitur quid sit ydea 2o probatur templex conclusio responsiua. 3o mouebuntur dubia

¶ Dirca primum punctum primo notandum est quod licet de ydeis diuerse sunt opiniones apud atiquos doctores omnes tamen vel plures in hoc concordant quod ydea est realiter diuina essentia sed ad saluandum quod in deo sunt distincte ydee et quo distinguntur et ad quod / diuersi dicisimode dixerunt Sed de hiis antiquaitatibus transeo et remitto ad ea qua tractat okam circa 35am diniprimi lib vbi hanc materiam valde pulchere determiante

¶ 2o notandum est quod ydea secundum praedictum doctorem non habet quid rei quia est nomenconnotatiuum nec secnita praecise aliquid vnum sed supposit pro aliquo et conqnenotat aquid alud vel illud idem pro quo suppositis et ido habet tantum liquid cognitum a princio productio intellectum tquid nominis / vnde potest sic describi / ydea est aali ad quod ipsum aspiciens potet aliquid in esse reali producere Prima particula huius descriptionis patet per augustinum 83n3u. q. qu. 4o vbi dicit / has aut rationes vbi arbitrandum est esse / nisi in mente creatoris: Non enim extra se quicquam positum intuebatur vt secundum illud constitueret quod constituebat. Ex quo patet quod ydee sunt cognite amente diuina 2a perticula pat icet a principio productiuo etc per illud quod in dicta auctoritate ponitur vbi arbitrandum etc nisi in mente creatoris Tercia perticula scilicet ad quod aspiciens etc / patet per finalem clau sulam illius auctoritatis quia dicit / non eim extra se etc Ex hoc clare insinuas quam deus ydeas intuetur vt secundum illas constituat id est efficiat illa que constituit Item ista descriptio patet per senecam epistola 66. vbi enumeratis quatuor causis positis ab artilile dicit sic quantum plato adicit exemplar quod ydeam vocat hoc enim est ad quod aspiciens artifex illud quod destinauit efficit nichil autem ad rem pertinet vtrum foris liquet exemplarad quod referat oculos an intus quod ipse concepit Ex qua auctorite patet quod ydeesunt quedam exemplaria cognita abartifice ad que respiciens potest aliquid in esse producere et

¶ Tercio notandum est quod praedicta descriptio prout supponit pro ydea creature non conuenit diuine essentie sed est ipsamet creatura / primum patet quia secundum omnes plures sunt ydeeVnde dicit augustinus vbi supra Alia ratione conditus est homo alia equus etc. Et capit rationem pro ydea sed essentia diuina est vnica et non plurificatis nisi in tribus suppositis de quibus non est ad propositum. igitur etc Vnde inymabite est quod diuina essentia esset realiter plures ydee creatia nisi ponendo illas ydeas esse distinctas formaliter que distinctiformalis supra satis reprobata est A lios modos saluandi per distinctionem rationis et respectiuum ad creaturam satis reprobat doctor praedictus Tales est nim respectus nichil sunt et si essent non faciunt ad propositum. 2m patet scilicet quod ipsi us creature ydea sit creatura. primo quia sibi competunt omnes pertibile predicte descriptionis Nam ipsa est cognitaab intellectuali actiuo et deus ad ipsam aspicit ut rationabiliter producat quia qua tum cumque deus cognosceret essentia suam si non cognosceret suum produabile lgnoranter produceret et non rationabiliter et per consequens non per ydeam Et si perimpossibile deus ipse cognosceret suum producibile et non cognosceret suam essen¬ cia posset vere et rationabiliter producere / igitur ipsam creatura producibilem vere aspicit et ipsam aspiciendo producit ergo ipsa est ydea Item ydee proporcionabiliter sunt ponende in artifice creato et increato sed si artifex creatus praecise cognosceret illud artificium quod producit illud vere ageret per exemplar et per consequens per ydeam et sic respectum artificis creati ipsmmet producie esset exemplar et per consequens per ydeam. Et ideo ydea / quia idem intelligunt docto res per ydeas et exemplaria igitur deus artifex increatus cum suam creaturam producibilem praecognoscit ipsa sibi est exemplar et ydea quare et Item istud patet a signo quia plato cuius sententiam sequitur augustinus ydeam hominis dicit esse hominem vel quidditatem hominis vel crcaturam huma nam vniversalem sicut patet per agitailum recitantem opinionem plonis de ydeis in disis locis ergo intentio fuit quod ydea esset non diuina essencia sed aliqua res alia cognita a deo que esset sibi exemplar ad quod aspiceret in producendo sed interomnia cognita nichil potest conuenientius poinydea quod ipsamet cecatura vt magis patebit iltur etc

¶ Ex praedicens sequuntur aliqua propositiones ex quibus patebit qua sit necessitas poiendi ydeas Prima est quod ydee non sunt ponende vt sint rationes cognoscendi in pas creaturas ab eis distinttas Patet quia praeter ipsam diuina essenciam quae est omnibus modis sua cognitio non sunt aliqua quae possit sibi esse rones cognoscendi et ideo non sunt plures rationes cognoscendi creaturas 2a est quod ydee non sunt ponende tamquam similitudines quaedam repraesentantes intellctui divino ipsas creaturas Patet quia ille similitudines non possunt esse diuina essentia cum ipsa sit omino in plurificabilis nec possunt poni aliquid aliud quia non apparet quod esset illud et perconsequens sequitur propositum

¶ Tercia est quod praedicte non sunt ponende vt deus cognoscat per eas ipsas creaturas / patet / quia sicut apparet ex predictis deus propriet loquendo non cognoscit per ydeas etc

¶ Hic tamen distinguendum quod li perpotest dicere circustantiam cause motiue sicut dicimus quod anima intelligit per habitum tamquam per caasam motiuam seu effectiuam / vel potest dicere circustantia potentie cognitiue sicut dicimus quod homo intelligiper intellectum / vel potest dicere circustantia obiti medii sicut dicimus quod intelligimus deum in via per quendam conceptum sibi proprium vel improprie potest dicere circum stantiam obiecti terminantis immediati sicut dicimus quod videbimus deum per suam essentiam quia ipsa erit visa in se immediate Primis at tribus modis non intelligit deus alia a se per ydeas eorum quia ille nec mouent intellectum diuinum nec sunt ipse intellectus nec obiectum medium inter deum et alia a se cognita Siquarto modo / potest concedi. quia ydee sunt ipsa cognita deo alia ab ipso sicut dictum est et magis patebit per sequentia etc.

¶ Quarta propositio est quod ydee ponende sunt precise vt sint exemplaria ad quaeintellectus diuinus aspiciens producit creaturas. Patet quia secundum augustinum vbi supra propter hoc precise ponende sunt ydee in deo vt ipse sit rationabiliter producens Vnde ait Quis audeat deumdicere omnia irronabiliter condidisse et Sed ad rationabiliter operandum non requiritur nisi potentia produc¬ tiua et exemplar ad quod aspiciat produces in producendo sed ydee non sunt ipsa potentia producentis cum illa sicut vnica et immposile / igitur sunt ipsa exemplaria et sic vt exemplaria sunt ponende etc Ex praedictis patet que res sit ydea quia non est nisi aliquid cognitum ad quod cognoscens aspicit in producendo et secundum ipsum aliquid simile illi vet ipsumet producit in esse reali Sicut vna domus potest dici vere ydea et exemplar alterius domus quia artifex illam domum cognoscendo potest aliam similem fabricare / et sic prior domus der ydea secunde Similiter eciam si illa etc esset ab artifice precognita virtute illius posset domum eadem producere et sit illa esset ydea et exemplar suipius Ex quo vlterius patet quod hoc nomen ydea significat et importat in recto ipsam rem productam et eadem eciam imperor tat in obliquo et praeter hoc importat in obliquo ipsam divinam cognitionem seu potentiam cognoscentem et ideo supposit pro ipsam re producta sed non pro cognoscente siue producente / et totum patet ex dictis etc. hiis praemissis pono tres conclusiones responsiuas

¶ Prima est quod in deo sunt plures ydeeque sunt realiter idem diuine essentie / et sunt inter se et ab ipsa essentia aliqualiter distincte / patet quia in diuinis sunt due persone producte scilicet filius et spiritus sanctus / et cuilibet conuenit descriptio ydee et conditiones supraposite et omnia que attribuit augustinus ydeis conueniunt eis ita proprie et forte magis de virtute sermonis quam conueniant creaturis vt patet cuilibet intuenti / ergo licet pater in diuinis non sit ydea / quia non est producbilis / tamen due¬ persone predicte sunt ydee / constat aut quod ille sunt realiter idem diuine essentie et inter se realiter distincte similiter abessentia aliqualiter distincte scilicet formaliter et non realiter ad sensum supra ex positum in primo arti. igitur quo ad vtranquod partem patet clare conclusio etc.

¶ Se cunda conclusio est quod in deo sunt plures ydee que sunt inter se et ab essentia diuina realiter distincte / patet quia plures sunt creature inter se et ab essentia diuina realiter distincte et ille sunt ydeevt dictum est et sunt in deo vt patet perillud io. primo Dnia per ipsum etc quod factum est in ipso vita erat etc ergo patet conclusio sed satis patebit eius declara tio etc

¶ Tercia conclusio est quod in deo non sunt plures ydee quam due quem sint in eo realiter et proprie / sed bene sunt ineo infinite intellectualiter et obiectiue / patet quiad sunt plures ydee quam due que sint realiter deus vel in deo vt patet ex dictis sed infinite sunt ydee sicut sunt infinite res producibiles et ille non sunt in deo realiter proprie sed solum intellectum aliter et obiectiue scilicet tanquam quendam congnita ab ipso et non alio modo. Et sit patet conclusio etc

¶ Ex predictis clare sequuntur alique propositiones de quibus a diuersis multe fiunt questiones

¶ Prima est quod materie et forme et generaliter omnium partium essentialium aut integralium et vniuersaliter omnium rerum producbilium sunt distincte ydee / sicut ipse res inter se sunt distincte.

¶ Secunda est quod ydee solum sunt singulatium / patet quia sola singularia sunt extra producbilia et nullaque alia et si plato aliter senserit non est in hoc sequendus pec in hoc eum approbat augustinus

¶ Tercia quod ydee non sunt vniuersalium / patet quia nulla sunt nisi ponatur quod vniuersalia sint quedam res in anima simpliciter existentes rebus extra communes et per predi cationem vniursales.

¶ Quarta est quod negatioltum priuatio vel mali culpe et huiusmodi que non sunt res positine et abaliis rebus distincte non sunt ydee / patet clare Et sic ex dictis patet responsio ad articulum

¶ Sed contra predicta sunt aliqua dubia Primum est quia videntur quod ydee creaturarum sint realiter et proprie in deo creatore quia illud quod est eternum est realiter deus velin deo / aliter aliquod aliud a deo esset eternum sed ydee sunt eterne secundum beatum angustinum vbi supra dicentem. Sunt namque ydee principales que dam forme atque rationes rerum stabiles atque incommuntabiles que ipse formate non sunt ac per hoc eterne acsemper hoc eodem modo se habentes Item postea subbit. Quod si haee rerum omnium creaturarum creandarum ve rationes diuina mente constituum tur nequin diuinti mente quicquam nisi etermim ac incommuntabile esse pot est atque has rationes rerum principales ydeas appellauit plato Non solum ydee sed ipse vere sunt quia eterne sunt atque incommutabiles manent. Ex quibus patet quod secundum augustinum ydee sunt forme principales et quod vere sunt et quod eterne et incommuntabiles sunt que omnia non possunt competere nisi deo et Secundum dubium est quia non videtur quod ipse creature sint ydee Primo quia augustinus dicit de ydeis quod earum visione fit anima beata Similiter dicit quod ipsa rationalis anima non omnis et quelibet sed que sancta et pura fuerit asseritur illi visioni ydearum esse ydonea et illum oculum quo videntur ista / esse sanum et sincerum etc Sed constat quod anima visione creaturarum non fit beata Similiter eciam ipsas creaturas potest intueri anima non sancta sicut anima sancta

¶ Item si ipsamet res creata esset ydea sequitur quod ydea non plus haberet esse ab eterno quam lapis et per consequens ydea non esset eterna quod est contra augustinum dicentem quod exemplaria omnium rerum deus intra se habet numeros vniuersorum que agenda sunt etc plenus hiis formis quas plato ydeas appellat immortales et immutabiles infatigabilia Hec autem non possunt competere creaturis Item secundum augustinum ipse ydee neque oriuntur neque intereunt sed secundum eas transformari dicitur omne quod oritur quod oriri aut interire potest etc sed impossibile est idem oriri et interire ergo creature que oriuntur et intereunt non sunt ydee etc

¶ Tercium dubium est quia non videtur quod ipsi deo siue intellectui diuino ipsa creatura sit sui ipsius ydea Primo quia sic deus ad extra se intueretur vt secundum illud constitueret quod constituit quod expresse negat augustinus vbi supra

¶ Secundo quia sic deus indigeret aliquo alio a se ad hoc quod ageret quod est absurdum Tercio quia sic idem esset exemplar sui ipsius quod est falsum quia inter exemplar et existentum debet esse distinctio etc

¶ Ad primum dubium dico primo quod ydee creaturarum non sunt in deo eternaliter realiter sub¬ iectiue / sed solum obiectiue id est ab eternon fuerunt in deo quia ab eterno fuerunt cognite ab eo Vnde numquam inuenitur quod augustinus ponat ydeas nisi in diuina mente vel intelligentiaa et numquam in essentia per hoc insinuans quod non sunt in deo nisi sicut cognita et non sicut realiter existentia / dicit enim / vbi eas arbitrandum est esse nisi in mente creatoris. Et super dicit eas diuina intelligenitia contitineri

¶ Secundo pro intellectum augustini dico quod eternum dupliciter accipitur Vno modo proprie pro illo quod vere et realiter est existens eternaliter et sic solus deus est eternus Alio mdo improprie pro illo quod est cognitum eternaliter et sic intelligunt augustinus et alii ydeas esse eternas immutabiles et infatigabiles nec oriri nec interire hoc est sunt eternaliter immutabiliter et infatigabiliter cognite nec de nouo incipiunt intelligi nec desinunt intelligia deo Et hec omnia dicunt sancti vt insinuent differentiam ydearum in mente diuina et in mente artificis creati qui nec eternaliter nec immutatur nec infatigatur intelligit etc

¶ Tercio dico quod loquendo de virtute sermonis et proprie sicut creature non sunt eterne sic nec ydee sed improprie Et ad eundem sensum quo conceditur ydeas esse eternas posset concedi creaturas esse eternas vnum tamen usitatur a sanctis et non reliquum Cuius ratio est quia haec terminus ydam importat cognitionem et est terminus amplicitiuus Non sic aut iste terminus creatura nec isti homo lapis asinus etc quare etc

¶ 4o dico quod quando augustinus dicit quod ydee vere sunt quia eterne sunt / non intelligit quod ydee vere et proprie sint eterne sed sicut aqua dicunt quod creature fuerunt eterne in dei potentia quod non est verum de virtute sermonis sed intelligunt quod eternaliter deus potuit eas producere. Sic augustinus intendit quod ydee vere sunt id est vere sunt intellecte a deo abeterno nec propter hoc oportet concedere quod ab eterno vere est quia ab eterno vere intelligitur Nam ista locutio non est usitata a sanctis sicut prima et causa fuit iam dicta Similiter quondo augustinus vocat ydeas formas principa les etc. Non intendit quod praeter ydeas sint alie res minus principales sed ideo dicit quia res ille prius natura sunt ydee et in deo cognite quam sint extra deum producte et quia necessario in deo sunt ydee et non necessario sed contingenter sunt extra deum producte sicut necessario sunt a deo cognite et contingeter productem

¶ Si vero queratur vtrum praecise aliqua res debet vocari ydea quando deus actualiter producit secundum eam / ane siue producat siue non ita quod sufficiat quod possit producere secundum eam Responsio quod ista difficultas magis est vocalis quam realis / dico tamen quod magis est de usu sanctorum vocare ydeas quamuis deus non producat actua liter secundum eas / vnde dicunt quod res ab eternon fuerunt ydee Ex quo patet quod si nullus asinus esset ista de virtute sermonis esset falsa ydea asini est sed hec esset vera ydea asini est ydea asaini patet per quid nominis etc 2o patet quod ante creationem rerum hec non erat vera ydea creature est sed hec fuisset vera ydea creature est ydea Et sic antquam ydea creature esset aliquid erat ydea creature etc

¶ Ad 2m dubium primo dico quod anima non fit / beata visione ydearum nisi beatitudine quadam accidentali quia visio creafurarum magna est perfectio anime rationalis

¶ Secundo dico quomd anima non sancta potest intueri ydeas saltem aliquas sicut anima sacta Sed augustinus vult vel quod animasancta beata multas veritates potest de ydeis perfecte cognoscere quas non potest anima non beata vel quod anima sancta eciam in via habet de eis multas veri tates quas non habet anima non sancta et maxime infidelis Ut / anima fidelis cognoscit quod omnium rerum sunt ydee indeo / hoc est quod deus est omnium rerum caua per suam cognitionem et ita de multis aliis quas ignorat infidelis etc 3o dico quod istud dictum augustini et multa alia de ydeis possent expioni non de ydeis creaturarum sed de personis diuinis productis vt patet

¶ Quarto dico quod non omnia dicta augustini possent exponi de illis ydeis increatis quia in deo non sunt nisi tres res realiter et proprie et tamen dicit augustinus quod singula propriis rationibus creata sunt et secundum omnes augustinus intendit quod tot sunt ydee quot sunt res pruduabiles vel producte / saltem specifice distincte / et ita non intendit augustinus quod omnes ydee sint in deo realiter et proprie. Et si hoc intellexisset augustinus non esset in hoc se quendus sed cum reuerentia negandus / sic enim docet augustinus in prologo tercii de trinita. Noli inquit nostris litteris quasi canonicis scripturis inseruire et nisi quod certum intellexeris noli firmum tenere et cetera Et eandem sententiam ponit in epitula vii. ad iheroum quare etc Ad se cundam et terciam instantiam ibidem fcam patet quod dicendus sicut ex responi ad primum dubium etc

¶ Ad 3m dubium dico primo quod deus non intuetur aliquid realiter existens extrase vt secundum illud constituat quod constituit tamen intuetur aliquid quod non est ipse nec est aliquid in re vt secundum illud constituat ipsummet quod potest esse. 2o dico quod ex hoc non sequitur quod deus indigeat raliquo alio a se ad hoc quod agat nec / deus indiget ydeis ad hoc quam agat nec ipse ydee seu aliquid aliud ab eo requirutur proprie loquendo ad hoc quod agat ed tantum requiritur cognitio ydearum ipsarum que est omnibus modis ipse deus. et eoi po quod deus est deus ipse cognoscit omnia nec aliter esset rationabiliter operans nisi cognosceret sua opera

¶ Tercio dico ad terciam instantiam quod ipsa creatura est ipsi deo exem plar sui ipsius et ydea / nec opotet quod inter exemplar et exeplatum sit distintio Vnde sicut vetla domus extra cognita potest esse exenplar alterius domus fiende / quia est illud ad quod artifex aspicit vt consimilem producat. ita si artifex ipsam domumfiend in cognolceret in particuil ari ita quod nichil aliud concurreret quod esset simile domui fiende / posset per hoc ita perfecte vel perfectius facere ipsam domum fiendam sicut si cognosceret vnam aliam domum / et sic ipsa vel domus praecognitaesset exemplar sui ipsius Sic autem est de deo quod quia ipse omnes res perfecte /¬ precognoscit quas postea producit et illas producendo aspicit et sic respiciendo dicitur rationabiliter operans quia non tantum in vniuersali sed in perticulari et distinteme cognoscit quod operatur. Et si dicatur quod secundum senecam allegantem platone vbi supra ydea est cam quanta / preter illas quatuor causas positis abaristobile etc ser ecusa suipius ergo nichil est ydea vel exemplar sui ipsius. Pro isto dico quarto quod proprie loquendo nichil est cauam nisi aliquo qua tuor illorum modorum positorum ab aristotile et ideo ydea proprie non est causaitetamen extendendo nomen cause ad omne od illud cuius cognitio praesupponitur productionui alicuius sic potest ydea vel exemplar esse causa / et sic extensiue et mpro prie loquitur seneca de causa et alii sanci / et sic non est inconueniens quod idem sit causa sui ipsius sicut non est inconuenniens quod necessario illud quod debet producidebeat praecognosci quia non est aliud esse causam isto modo quam precognosci vt secundum ipsum fiat ipsummet velaliud simile et sic dicit augustinus quod singula propriis sunt creata rationibus etc id est propriis exempla ribus nec aliud intendit augustinus Et si aliud intelligeret ita quod predicta dictorum suorum expositio non placeret tamen cum opposita positio sit contra rationem potins eius auctoritas esset neganda quam opposita positio esset concedenda propter suam auctoritatem. Nam propter dictum augustim non est oprius intellectaui contra rationem captiuari sicut iam ex eius auctoritate probaui. Et hec de tercio articulo et cetera.

¶ Ad rationes principales patet clare quid sit dicendum ex tribuas articulis q. in quibus de ipsis est visum / tamen in secunda ratione allegabatur auctoritas augustini quod omnes diuine perfectiones sunt equales quod non est verum proprie cum nullo modo sint distincte sed intelligit equales id est non inequales

¶ Similiter negatur illud quod ibi dicitur scilicet quod essentia diuina est fundamentum omnium perfectionum etc nisi in telligatur capiendo terminos maruraliter et ad sensum improprium etc