Principium 2

QVenam doctrina hoc noua: Isita questio mouetur marci primo capitulo Qua alias in eiusdem libri princihio Et similitir in primo sententiarum et exordio per me aslumptam pro the- mate. iterum nunc resumo reuerendi patres magistri ac domini kmi Sicut christi ana philosophia profitetur pusquam mundus materialis vel eternalis divine concepconis thalamo produceretur in esse / omptimus eorum artifex et genitor deus per se omnino sufficiens nulla indigebat creatura Erat quippe fons lumis. semina rium vite / thesaurus bonitatis et summe plenitudo scinte. in quo velut in speculo tersiori lucebasit luce clarius vite viuentis ymaginas / notiones eterne / mundus intellectualis / et ydealis rerum omnium cognitio praefinita / nullo igitur in digebat quoiniam quicquid factum est in ipso vita eat Io. 1o Vnde liquet quod nulla prorsus fuit mundane creationis rationisi sola bonitas creatoris Ipie n sum me bonus bona singula de sola bonitate creauit et tanquam optimus omnium artifex quod ab penetralibus mentis ecerna liter conceprat quasi materiali verbo temporaliter euocans mundi creationem quasi materi ale praeceptum expressit / dixit. n. deus fiat mundus et factum est ita ge. 1o

¶ Vec est itaque vera de mudi creatione sententia quam christiana philosophaprofitetur ymmo quam inueterata philosophorum gentilitas licet in tenebris ambulans non tamen penitus diffititur Vnde pilophilosops. Opificem inquit genitorsmque vniuersitatis tam inucenire difficile quod inuentum digne profari Sed attendite queso dilectissimi qualiter prae missam sententiam omnis creatura dei solo homine anormala exceptione secluso vnanimiter confitetur et deum suum quat umin se est predicat et fatetur Considera te praemitus celestia. Ecce ei solare corpus diem illuminat / lunaris globus cum ceteris planectis ac si ellis noctem irradiat. Et ut ego positiones sydere as celique leges breuiter enumerem. Satis patet ad oculum quod celi enarrant gloriam de i et opera manuum eius anunciat firmamentum psalmus 14 Considera te superius ethera CEci e enin aer legibus obtemperas creatoris. nunc aura beniuola gratulatur. nunc nubium fletibus quasi compatiens lacrimatur / nunc preliis ventorum irascitur. nunc tonitruis concutitur / nunc cal ore decoquitur. nunc austeritatem fa igorum aspatur Considerate inferius terrestria Ecce no. terra sui creatoris iussum implens / nunc fluuiis / nunc graminmibet. nunc siluis comatibus hylarescit / pars fiugibus / pars viresi it arboribus / pars odoratis aspirat / pars victum animantibus subministrat / pars gemmis / pars metallorum generibus est fecunda Considera te vlterius viuentia Ecce enim volucres celi et aeris pisces aque et maris / ac singule bestie terre dei ordinationem et insperiratione nature quodtum sensualis patitur inertia quibus possunt obsequiis creatori suo venerabiliter famulantur Sed quid mee narrationis curriclum ultra vagari permitterem cum iam ad sensum pateat vniuersis qualiter creatori su o singule creature sue regulariter obisequuntur / qualiter ei fauet celum / famulatur aer / hunc colit tellus / venera irunda / huic velut mundi domino terbum um simgula soluunt. Et vt breuiter dica qua liter sibi omne genu frectitur celestium terrestrium et infernorum. phihsii. 2o Sed aduertite carissimi / qualiter solus homo cum vniuersa lege sue origimis diuinis legibus teneantur obnoxia / huius vniuersicutis exceptus a regula / irregulariter in domini sui maiestatem litigiosum ausus est excitare tumult um Qualiter solus homo cui deus omnem dederat creatura in iuridice dominationis subiectum ymmo cui se ipsum creatorem dederat in batifice dilectio nis obiectum / ingratissimus omnium creaturarum / deo furtum suiipsius faciens / in hostem suum proprium se suo transtulit ab actore / et veri domini sui ausus praeuaricare praoeceptum ei debite honoris denegauit tributum Qualiter solus homo factus sui ad ymaginem creatoris. in terram heu miser deposuit accepta diuinitus insignia dei tatis. et a sua generositate degenerans / omnem giloriam suam sic in nichilum usque deduxit / vt in brutalis lapsus cecitatis occasum illud horrendum audire merere tur obprobrium / homo cum in honore esset non intellexit comperatus est iumentis et siu saicn et illis prilmatio 49.

¶ Sed pensate quaso dilcissimiqualiter homo iste sic cecus / sit errabundus / sic deuius / sic delirus sola sui creatoris mirda / ad viam reducitur veritatis Videns enim minors deus hominnem quem plasmauerat sic dampnabiliter obecrare / nouam euangelice legis doctrinam a regalibus celi sedibus in terram minorditer delegauit vt per eam edoctus homo ab erroris deuio resiliret et quem dium neglexerat suum recognosceret creatorem

¶ Hec siquidem est doctrina penetras vt gladius / conterens vt malleus / ardens vt facula / rutilans vt lucerna / qua velut gladius omnium errorum abscindit izanias. Que velut malleus hereses interimit vnirie sas Que velunt facula nostorum fasciculos criminum caritatis feruore comburit Que velut lucerna per nocturna mun di huius silentia lumen commeatibus exhi bet ne pedem suum ad lapidem erroris exul homo et peregrinus offendat. de quaoptans propheta dicebat Lucerna pedibus meis verbum tuum / et lumen semitis meis. psalmo / 183o homo igitur dum ad hac doctrinam nouam conuertit intuitum ab erroris sompnio excitatur Sed tur bato ad huc oculo rationis a tante victus sublimitatis excellentia in admirati onem crapitur et in admiratiue questionis cogitur prorumpere verba dicens Quenem doctrina hec noua: que fuit questio vestris proposita deuerentiis a principio

¶ Ad quam quidem questionem sicut alias dicebatur / magister sententiarum in qua driprtito huius libri volum ine sub qua druplici conclusione repondet

¶ Prima est quod hec doctrina per quam summa dei misteri a secretius reuelantur in primo

¶ 2aes quod hoc doctrina per quam noua mundi vestigia subtilius declarantur in 2o 3a quod hoc doctrina per quam mira verbi commercia sublimius rerserantur in 3o 4a est quod hoc doctrina per quam pia lapsi remedia suauius propinantur/ in 4o Per ipsam namque reuelantur secretius velata misteria summe trinitatis quo ad primum / per ipsam declarantur subtilius creata vestigia noue entitatis quo ad secundum / per ipsam reserantur sublimius sacrata commertia mire caritatis quo ad tercium / per ipsam propinantur suauius oblata remedia pie sanitatis quo ad quartum

¶ Nam in hoc quadriptito sententiarum libro tractat magister quadruplex christi noue et evangeite legis archanum euamgeliste iohi diuinitus inspiratum Io. 1o Primum est quod in principio erat verbum et verbum erat apud deum et deus erat verbum Qud est btem trinitatis summum misterium in primo libro

¶ 2m est / quod omnia per ipsum facta sunt et sine ipso factum est nichil / quod est create entitatis nouum vestigui / in 2o libro

¶ Tercium est / quod verbum caro factum est quod est diuine caritatis mirum commercium in 3o libio

¶ 4m est et habitauit in nobis et vidimus gilriam eius / quod est humane sanitatis pium remedium in 4o. Sic igitur per hanc doctrinam Altius erigitur humanus prospectus quo ad primum dulcius instruitur humanus aspectus quo ad 2m Rectius dirigitur humanus profectus quo ad 3m Mitius corrigitur humanus defectus quo ad quartum Nam magister in hoc sententiarum libro correspondenter ad praemissa Ad erigendum prospectum hominis agit de cognitione dei perfecti luminis in primo Ad instruendum aspectum hominis agit de creatione mundi effecti germinis in 2o. Ad dirigendum profectum hominis agit de communione verbi affecti numinis in 3o Ad corrigendum defectum hominis agit de curationem lapsi infecti hominis inquarto

¶ Hee sunt igitur quatuor con¬ clusiones ad propositm questionem respontia les / quas magister sententiarum pertractat de quarum 2a nunc solum dicendum est reseruatis aliis suis locis

¶ 3a igitur conctusio est et huic 2o librosententiarum correspondens quod hec est doctrina per quam noua mundi vestigia subtilius declarantur Per ipsam enim declarantur subti lius creata vestigia noue entitatis. Nam in hoc 2o sententiarum libro tractat magister illud doctrine christi noue et euangelice legis archanum euangeliste iohi diuinitus inspiratum io. 1o

¶ Omnia per ipsum facta sunt et sine ipso factum est nichil. Quod est create entitatis nouum vestigiuim

¶ Vbi queso videte carissimi circa vest igium noue entitatis quatuor subtilius declarari

¶ Primum est vniuersorum productio Quia omnia peripsum etc 2m est productoruum creatioquia per ipsum facta sunt

¶ Tercium est creatorum auersio. quia factum est nichil id est peccatum.

¶ Quartum est auersorum conditio quia sine ipso factum est nichil. Teste siquidem augustinio peccasi conditio est quod sicut ipsum nichil est sic a deo factum non est Hec est eim 2i libri sententiarum principalis materia et sententia generalis Sic igitur per hanc doctrinam dulcius in struitur humanus aspectus Nam magistur in hoc 2o ad instruendum aspectum hominis agit de creatione mundi effecti germinis / ostendens quantum ratio capit humana qualiter ex mundi creatione intelligatur creator omnipotens / ex conserunatione omnifaciens / ex dispositionem omnisapiens / ex regimine prouidus. ex pulcritudine perfectus. ex magnitudine sempiternus Sed iutile censeoet h¬ vt per plura discurramus cum omne quod apparet in vniuerso mundo a summo usque deorsum et quicquid est bonitatis in vniuersa serie senclultorum non aliud sit quod vestiguim tenuissime impressionis et velut vmbra dissimiliem apparitionis abissalis illius bonitatis quam nec assequitur loquela nec attin git cogitatus / hec est itaque 2e conclusionis sententia hec est huius secundi libri sententia rum doctrina per quam homo ex aspectu creaturarum instruitur in qualemcumque noticia creatoris / per quam vt verbo apostoli vtar inuisibilia dei / a creatura mundi per ea que facta sunt intellecta conspiciuntur / sempiterna quoque virtus eius et diuinitas ratio. 1o Ad cuius cognitionem perfectam nos peruenire concedat Qui sine fine viuit et regit Amen

¶ Iuxta thema colltionis In primo principio meo talem formaui titulum questionis / vtrum doctrina christi noua sit lex perfectissima Et quia perfectio legis christi ex quatuor potest specialiter declarari. Primo ex perfectione preceptorum quaeab ipsa iubentur Secndo ex perfectione credendorum que in ipsa docentur Tercio ex perfectionem meritorum que subipsa habentur Quarto ex perfectione praemiorum que ex ipsa debentur Ideo iuxta hec quatuor puncta titulus proposite quaestionis diuisus fuit in quatuor titulos partiales circa quatuor libros sententiarum pertractandos Primus est vtrum lex christi sit in predictis rectissima Secunds vtrum lex christi sit in credendis certissima Tercius vtrum lex christi sit in meritis gratissima Quartus vtrum lex christi sit in praemiis iustissima Vnde sub hiis qua tuor titulis in quatuor libri senentiarum principiis 4oue difficultates proposui per tractare Prima est de legis christi et diuine voluntatis recta conformitate. 2a est de legis christi et sue veritatis certa probabilitate Tercia est de legis christi me ritoria credulitate. Quarta est de legis christi praemiatoria equalitate Ex pe dito igitur primo titulo in primo principio restat expedire 2m Queritur ergo vtrum lex christi sit in credendis certissima et arguitur primo quod non Quia illa lex non est in credendis certissima quae docet credere illa que sunt contra ratiom / et quorum opposita sunt consona rationi¬ / sed lex christi est huiusmodi igitur etc Aiomodo patet quia lex certissima diet esse probabilis et rioni consona Sed minor probatur quia lex christi docet credere vna essentiam simplicissima esse tres res / et quamlibet illarum vnam / et eadem personam esse hominnem et deum vnam rem indiuidua esse inpluribus diuersorum locorum distantium / et alia multa que apparent manifeste contra ratiom et quorum opposita apparent consona rationi Ideo dicit apostolus quod fides est argumentum non apparentium hebre. xio quare etc

¶ Sedo arguitur sit quia lex illa non est in credendis certissima que docet credere aliquid quod non est firmiter tenendum. Et cuius oppositum est probabiliter asserendum. Sed lex christi est huiusmodi Igitur etc Aiode patet. Sed minor probatur quia lex christi docet credere quod voluntas diuina est lex seu regula simpliciter prima sicut declaraui in primo principio meo et tamen istud non est firmiter tenendum ymmo oppositum est probabiliter asserendum sicut declarauerunt plures patres et magistri mei reuerendi qui contra me in suo primo principio oppositum tenuerunt vt infra patebit igitur etc In oppositum arguitur peri augustinum in libro de fide ad petrum vbi dequalibet veritate legis christi. dicit firmissime tene et nullatenus dubites / per hoc docens quod lex christi est in credendis certissima et firmissime veritatis

¶ In ista questione iuxta materiam duorum argumentorum ante oppositum duo ecunt articuli primus erit positiuus et raesponfiuus ad pricipalem quaesitum. 2us erit collatiuus et responsiuus ad 2m articulum dimisso at pro nunc primo et pricipali articulo de quo alias videbitur solum dica de 2o in quo quaeritur vtrum voluntas divina sit lex seu regula simpliciter prima Et quantum ad istum articulum solum recitabo illa que declaraui in primo principio meo et que arguerunt reuerendi patres et magistri mei cum quibus indignus concurro / dicta mea pro posse a contra dictione probabiliter defendendo / vnde in praesenti actum solum intendo conferre cum illis magistris qui in primo principio me impugnauerunt etc / cum aliis quis in primo principio impugnaui in aliis principiis collaturus

¶ Prima igitur propositio est quod voluntas diuina est lex seu regula obligatoria in genere legis oblilis simpliciter prima

¶ 2a est quod voluntas diuina est lex seu regula obligatoria alicui rei quia vult ipsam ad aliqualiter esse vel non esse teneri et iste fuerunt due principales conclusiones in primo principio meo retnenales huic articulo

¶ Tercia propositio est quod impossibile est aliquam rem obligari ab aliquali lege et non sic obligari a divina voluntate Quarta est quod posibile est aliquam rem obligari a diuinam voluntate et non ab alia lege et iste sequuntur ex prima

¶ Quita propositio est quod omne peccatum est commissio vel omissio contra legis prohibitionem vel praiceptum

¶ Sexta est quod nullum est ex se peccatum sed pricise quia lege prohibitum et iste sequuntur correlarie ex suprdictis etc

¶ Oppositum tamen predictarum propositionum quas ego posui et probaui in primo pricipio meo tenuerunt aliqui re. pa. et mar. mei / unde conferendo cum eis tenebo ordinem quem materia exigit et secundum quod praedicte propositiones interese mutuo consequuntur Igitur contra primam propositionem arguit frater iacobus etc Et probauit tria dicta Primum quod voluntas diuina non debet proprie dici lex seu regula / 2m quod voluntas diuina non sit simpliciter prima lex seu regula / 3m quod per rationes meas non sufficienter probatur illa propositio prima Ad primum arguitur tripliciter Primo quia voluntate diuina non primo est rcm vt omnia sint ordinatima. igitur etc. consequentia tenet quia secundum augustinum primo de libero arbitrio / lex prima et eterna est qua iustum est ut omnia sint ordinatissi ma Et antecedens probat quia omne quod iustum et recm est a rectitudine rationis prima rie iustum et rectum est / ergo prius est iusticiam et rectitudinem rationis esse quam iusticiam et rectitudinem voluntatis esse / et per consequens prius est rationem et legem esse quam voluntatem. Secundo sic esse summam rationem per prius conuenit intellectui quam volun tati ergo esse summa legem / tenet consequentia per augustinum vbi supra dicitum quod lex eterna est summa ratio cui semper obtemperandum est / et antecedens apparet quia quam conformiter se habet electio ad voluntatem tam ratio ad intellectum etc. Tercio sic minus proprie appropriatur summo intellectui bonitas igitur et summe voluntati veritas et per consequens esse legem eternam / tenet vltiam consequentia per beatum augustinum in de vera religione dicentem quod apparet supra mentem nostram legem esse eterna quae veritas dici tur Et assumptum probat / quia quodlibet obiectum vnius potentie minus proprie assigtur alteri potentie sibi non subordinate Sed sic est quod bonitas est obiectum ad equatum voluntatis et veritas intellectus. igitur etc. Iste rationes prima facie sunt apparentes Sed ad repellendum causam apparentie et ostendendo causam defectus potentiam contra istum re. pas propositiones.

¶ Prima propositio est quod voluntas diuina et diuinus intellectus seu ratio sunt omnibus modis idem tam formaliter quamd realiter nec distinguum tur inter se aliqualiter

¶ Ad declara tionem autem huius praemitto 4ore regulas Prima est / quod numquam aliqua positio est concedenda nisi cogente fidei auctoritate cuius oppositum apparet euidens circum scripta fide / unde patet quod nalla potentia ita difficilis ad sustinendum sicut poentio de trinitate est concedenda nisi cogente fidei auctoritate

¶ Secunda est quod numqua similis expositorius det negari nisi vbi cogit auctoritas fidei

¶ Tercia est quod numquam det concedi aliqua contradictoria de eodem verificari ex natura rei nisi v¬ bi cogit auctoritas fidei / patet. cum valde difficile sit sustinere aliqua contradictoria de eodem verificari eciam in positione de trinitate ad quam cogit auctoritas fide

¶ Quarta est quod numquam debet concedi aliqua contradictoria verificari determinis suppositus pro eodem conuertibiliter conuersione rgulata per quicquid seu alio modo equiualenter / patet ex predictis Et iste regule possunt declarari sed eas suppono / quia nullus amator veri tatis debet eas negare / unde qui eas negant magis sunt cachino irridendi quam arguimento reprobandi sicut diffuse alias edeclaraui. Ex hiis probatur proposistio / primo quia positio concedens quod voluntas diuina et intellectus diuinus seu rationon sunt omnibus modis idem sed distinguuntur formaliter est ita difficilis ad sustinendum sicut potentio de trinitate / ymmo difficilior. quia ita difficile vel difficilius est ymaginari quod plures formali tates sint eadem res sicut quod plures res sint eadem essentia. quia imymagina bile est quod sit aliqua non ydemptitas siue distinctio nisi plurium distincto rum / et in ymaginabilis est pluralitas nisi rerum Vnde videtur probabile quod si ecclesia minorem non ydemptitatem siue distinctionem potuisset ymaginari / quod realem illam ad minus apparenter obuiand diuine simplicitati / diuinis personis attribuisset. Cum igitur ad ponendum talem distinctionem inter voluntatem et intellectum non cogat fidei auctoritas / sed omnia traditain scriptura sacra et determinatione ecclesie possint saluari non ponendo eam / ymmo eam non ponere magis posonet diuinem simplicitati / sequitur perprima regulam quod talis non sit ponenda quare etc. et habetur propositum etc Secundo arguitur expositorie sic haec voluntas diuina est omnibus modis idem voluntati diuine / hic intellectus diuinus est hec voluntas diuina ergo hic intellectus diuinus est omnibus modis idem voluntati diuine. praemisse sunt vere et consequentia est sillogismus expositorius qui non debet negari in proposito sicut patet per 2am regulam. igitur etc

¶ Tercio / voluntas diuina et diuinus intellectus sunt idem et ista predicata sunt contradicto ria scilicet esse idem formaliter voluntatidiuine non esse idem formaliter voluntati diuine / ergo non debent concedide voluntate diuina et intellectum diuino sicut patet per 2am regulam etc

¶ Quarto quicquid est voluntas diuina est in tellectus diuinus et econtra Igitur de ipsis non debent concedi praedicta contra dictoria sicut patet per quartuam regulam et per consequens apparet prima propositio probata

¶ Secda propositio est quod quicquid ex natura rei conuenti diuine voluntaticonuentis et diuino intellectui Ista patet ex predictis et specialiter ex 3a et 4a regulis. Aliter enim praedicta contradictoria verificarentur de eodem.

¶ Tercia propositio est quod si intellectus diuinus est lex seu regula obligatoria eciam voluntas diuina et econtra patet ex predictis eciam arguendo expositorie Et ideo patet quam dictus re. pa. in suis rationibus assum / mit multa falsa unde primo falsum est quod assumit in prima ratione scilicet quod prieas est isticiam et rectitudinem ratio¬ nis esse quam iusticiam et rectitudinem voluntatis esse / et quod prius est ratiom legem esse quod voluntatem / quia ratio diuina et voluntas diuina sunt penitus idem et quicquid ex natura rei conueit rationiconuenit voluntati etc

¶ Secundo falsum est quod assumit in 2a ratione scilicet quod esse summam rationem per prius conuenit intellectui quam voluntati quia ita proprie et de virtute sermonis verum est quod voluntas diuina est ratio summa sicut quod intelilectus diuinus est ratio summa cui semper obtempandum est etc

¶ 3od falsum est quod assumit in 3a ratione slict quod bonitas non est obiectum intelilectus divini nec veri tas obiectum voluntatis divine quia quicquid est obiectum huius est obiectum illius

¶ 4a propositio non obstanm. praedictis est ista / quod secundum modum loquendi sanctorum et doctorum magis proprie appropriatur volun tati diuine esse legem obligantem quad intellectui diuino Ita quod hec est de perse vera voluntas diuina est lex obligatoria / et non hec intellectus diuinus est lex obligatoria Et ratio est quia sicut modus loquendi doctorum est quod voluntas divina est causa effectiua rerum et non intellectus ex eo quia quicquid voluntas vult est vel fit et non quicquid intellectus intelligit ita in proposito quicquid voluntas vult obligari obligatur et non sic de intellectum vnde hec consequentia est bona voluntas divina vult sortem obligari ad a. ergo sor. obligatur / et ideo ista est per se vera / voluntas divina est lex obligatoria / et non ista intellectus divinus est lex obligatoria / quamuis vtra quod sit vera:r quare etc

¶ Ad 2m pricipale probandum arguitr dictus re. pat sic quia ab omni lege simpliciter prima omnis alia diriuatur. sed a volunte divina non omnis alia lex dicriuatur igitur etc maior patet / quia a primo in vnoquo qued genere omnia alia eiusdem generis diriuantur / et minorem ipse probat delegibus negatiuis que non emanat a diuina voluntate / sicut est ista / non furtum facies. Tum primo quia si diuina voluntas non esset / adhuc non furtum facere esset. Tum 2o quia non furtum facere non habet rationem entis / igitur nec boni nec volibilis. Tum 3o quia talis negatio non est obiectum diuine voluntatis nam pari ratione quelibet alia negatio esset obiectum diuine voluntatis. quare etc Aliquas alias rationes facit dictus re. pa. quas causa breuitatis dimitto quia possunt solui sicut iste omnmino pari modo

¶ Vnde breuiter ad istam dico negado minorem Et ad prima probationem dico quod ad impossibile sequitur quodlibet ideo si diuina voluntas non esset / non furtum facere esset et non esset / quare patet quod istud nichil facit omnino ad propositum sicut patet cuilibet intuenti etc.

¶ Ad 2am probationem dico quod ista lex non furtum facies habet rationem entis et boni et volibilis cum sit lex bona et iusta et a deo data nec oppositum habet aliquam apparentiam

¶ Ad 3am dico quod ista lex non furtum facies est obiectum diuiue voluntatis / nec est inconueniens quod negatio sit obiectum diuine voluntatis ant intellectus diuini. Aliter enim intellectus diuinus non intelligeret aliquam veritatem negatiuam / quod est absurdum quare patet quod rationes huius reuerendi patris non concludunt.

Quantum ad 3m principale in quo ipse probat rationes meas esse insuffi¬ cientes ad proposituim sciendum est quod in primo principio meo prima proposionem supradictam probaui tripliciter Primo ex tribus propositionibus preabulis Quarum prima est / quod inter leges obligantes una est lex simpliciter prima / 2a quod nulla lex creata est lex sim pliciter prima

¶ Secando quia sicut attribuitur voluntati diuine esse primam causam efficientem sic attribuendum est eidem esse primam legem obligantem nam sicut primum est perfectionis sic et 2. quare etc.

¶ Tercio quia secundum augustinum 22o contra faustum lex eterna est diuina mens seu voluntas ordinem naturalem seruari iubens / turbari vetans sed nulla lex est prior voluntate diuina. igitur etc

¶ Ad istas autem rationes respondet re. pa. vndde ad primam negat quod inter legens obligantes sit vna simpliciter prima nisi loquendo de primeuitate institionis et negat quod nulla lex creata est sim pliciter prima loquendo de eadem primeuitate institutionis

¶ Sed ista responsio non valet. quia sicut inter causas efficientes est vna non creata. sit inter leges obligantes est vna non istituta / et sicut causa non creata est causa efficiens simpliciter prima / sic inter leges lex non instituta est sim pliciter prima. et illa est voluntas diuina / et non est aliqua lex creata Qud probatur sic quia sicut nulla res creata habet ex se potentiam causandi. sic nulla lex creata habet ex se potestatem obligandi Nam sicut dicit apostolus ad romanos decimotercio Non est potestas nisi a deo. igitur sicut sola diuina voluntas est pirma causa independens in causando. sic ipsa est prima lex independens in obligando. quare etc

¶ Ad secndaum rationem respondet quod esse legem obligantem nec dicit perfectionem nec impyrfectionem / unde non furtum facies esse legenm / nec dicit perfectionem nec imperfe ctionem nec diligens dominm deum tuum etcdicit perfectionem vel imperfectionem / licet diligere deum super omnia sit alicuius perfectionis Sed ista responsio non est michi intelligibilis. Item ex hac ratione sequitur quod staret rationalem creaturam obligari ab aliqua lege et non obligari a diuina voluntate vt patet satis. igitur etc

¶ Ad terciam rationem qua est auctoritas augis respondet quod obligari varie competit legis conditori et ipsi legi / nam legis conditor obligat principaliter et effectiue seu auctoritatiue / sed lex ipsa obligat virtualiter et consecutiue et ideo nomen legis aliquando transfertur ad signandum institutorem legis Et per hoc dicit quod hec est falsa de vixtute sermonis. voluntas diuina est lex cterna / sed hec est vera voluntas diuina est eternus conditor legis. quare etc. Sed tamen hec refponsio non valet quia absolute staret quod voluntas diuina aliquam creaturam obligaret / et tamen quod nullam legem institutam conde ret Nam ex hoc solo quod diuina voluntas vult aliquam creatura ad aliquid obligari sequitur illam creatura obligari absque hoc quod oporteat aliquam legem creatam institui / et tamen non stat creaturam obligari sine lege ob¬ ligante / igitur voluntas diuina proprissime est lex obligatoria etc et hec sint dicta contra istum re. pa. etc

¶ Con tra secunda propositionem arguit magister egidins etc. et circa hoc tria facit Vnde primo arguit me de im propetate sermonis quia in secunda conclusione primi principii posui quod sicut diuina voluntas est causa efficiens quia vult aliquid esse vel fieri. sic ipsa est lex obligatoria quia vult aliquid ad aliqua liter esse vel non esse teneri Et limitaui sensum secunde partis dicendo quod licet illa sit vna propositio causalis que potest denotare anecedentis ad consequentis causalitatem propriam vel iporum conuertibilitatem per consequentiam mutuam. tamen quicquid sit de primo sensu nichilominus in secundo sensu volui intelligere ipsam Vnde contra istum processum instat nimis multis mediis et quasi in idem commnicidentibus et miror quo arestat se in hoc etc

¶ Primo igitur arguit quod ponere illam causa lem et solum per illam intendere consequentie conuertibilitatem est abuti propositionibus. Nam eodem modo concederetur quod ideo voluntas diuina est obligatoria quia viator est

¶ Secundo eodem modo concederetur quod deus est quia si asinus volat asinus habet alas.

¶ Terctio miratur quare illo modo silus dico voluntatem esse primam legem quod intellectum cum eque bona sit consequentia intellectus diuinus dictat hunc obligari ergo obligatur / sicut devoluntate Item per talem conuertibilitatem consequenie non plus habetur quod voluntas diuina sit lex vel regula humane obligationis / quod obligatio creata divine voluntatis / cum eque sit conuertibilis consequentia vtrobique et tamen in toto processu meo vt dicit nichil specialius pono per quod voluntas diuina debeat dici lex vel regula quare insufficienter respondeo. Nec euado ad difficultatem quaesiti / quia difficultas est in quo constiit radix obligationis. Modo respondere precise per consequentiam illam mutuam non sufficit etc. Sed iste in stantie sunt sophistice et falso innituntur fundamento Unde pro euidenti repulsione ipsarum Sciendum est quod ista coniunctio quia / vel alia similis faciens propositionem causalem aliquando significat causam essendi. et sic facit propositionem proprie causalem / vt cum dicitur quia sol lucet dies est / quia homo habet materiam / homo et corruptibilis / et sic de similibus. quandoque vero talis coniunctio non significat causam essendi / vt cum dicitur quia aliqua res in diuinis generat filium / aliqua res in diuiris est pater / quia creature sunt a deo / deus est dominus creaturarum Tales enim propositiones solent concedi et tamen clarum est quod non denotant antecedentis ad consequens causalitatem propriam / quia sit essent false vt notum est intuenti etc Ita est in proposito quando dixi haec propositio voluntas diuina est lex obligatoria / quia vult aliquid etc. non denotat antecedentis ad consequens causalitatem propriam sed conuertibilitatem personam mutuam. Volui enim per hoc excludere primum sensum / in quo illa dictio quia / significat causam essendis / quia sit nihil est causa / vt diuina voluntas sit lex obligatoria. sed per hoc quod dixi quod talis propositio sicut et alie supradicte significat antecedentis ad consequens conuertibilitatem per consequentiam mutuam / non volui excludere quin aliud requiratur seu quod hoc sufficiat ad veritatem talis causalis. sed dico quod hoc requirtur et sufficit michi quod propositum.

¶ Et si querat quid ultra hoc requiuritur quero etiam idem ab eo de aliis causalibus supradictis / et ita faciliter respondebo sibi sicut ipse michi. Nec aliud teneor respondere quia non habeo hoc tractare de veritate causalium nisi aliter cogat vi argumentorum. et ex hiis patet quod due prime instantiae non faci unt ad quod proposituim etc. Ad tertiam instantiam dico quod ipse miratur sine causa. Nam quamuis dixerim quod voluntas diuina sit prima lex seu regula non propter hoc negaui hoc de intellectu diuino / ymmo ex primo sequitur secundum expositorie arguendo / cum etiam voluntas et intellectus sint omnino in dem uts probaui Tamen quare mogis appropriatur voluntati esse legem obligatoriam quam intellectui supra dixi scilicet quia licet vtraque istarum sit vera voluntas est lex obligatoria / et intellectus est lex obligatoria. tamen prima est vera per se et non secunda Cuius rationem assignaui / quia quicquid voluntas diuina uult obligari obligatur / sed et non quicquid intellectus intelligit. etc. Et quamuis bene sequatur intellec tus diuinus dictat hunc obligari. ex go obligatur / sicut de voluntate etc non tamen sequitur intellectus diuinus intelligit hunc obligari. ergo obligatur. ut patet cuilibet intuenti. quare etc. Ad quartum instantiam nego assuptum eti cum reuerentias dico quod satis assignatur que sit radix obligationis. nailla est diuina voluntas / et illa satis explicatur per hoc quod dixi etc. nec oppositum ipse probat Et si aliquis doctor profundius attingat hanc materia supplico quod ostendat.

¶ Secundo dictus magister principaliter descendem do ad propositum agit de illa propositione vt est causalis proprie / et circa hoc ponit duas propositiones

¶ Prima est quod licet divina voluntas vt sic non sit quorumlibet effectuum ratio formaliter effectiua / est tamen diuinarum rationum causalium ad agendum ratio applicatiua. Prima pars probatur quia vt sic non est quorumlibet eminenter contentiua Seunda quia aliter non saluaretur quod ipsa esset omnium rerum causa Sed non insistendo circa propositionem istam quia non videtur michi facere ad propositum. dico breuiter quod est falisa et arguo contra eam sic. quia vel ipse concedit in deo distinctionem formalem vel non / si sic. contrahoc sunt illa que supra dixi / eciam ipsemet dixit se non ponere talem distinctionem Si ergo non ponat eam patet clare quod illa propositio non potest esse vera / quia in deo non sunt plures rationes causales / nec ratio causalis aliquo modo distinguitur avoluntate diuina. Nec est verum quod assumit in probatione scilicet quod voluntas diuina non sit quorumlibet effectuum eminenter contenticai. quare etc

¶ Ex praedicta propositione intulit con/ tra me quod haec talis proprie non est concedenda / quia deus vult aliquid es¬ se illud est. vel quia deus vult aliquid fieri illud fit / prout li quia dit causalita tem formalem. sed reuera istud non est contra me quia bene cocedo quod si li quia dicat causalitatem formalem / illa esset falsa cum deus ipse nullius rei sit formalis causa Sed cum hoc stat quod illa causalis est vera prout li quia distinguit causalitatem efficientem. sed contra hoc ipse arguit imponendo michi quod ego posui istam rergulam quod omnis causalis est falsa / vbi consequens in cludit deum aliquid facere aut fcire aut velle. sed hanc falsitatem seu potius puerilitatem numquam posui / sed bene posui istam regulam quod nulla propositio causalis cuius consequens significat tamquam significatum totale deum velle aut intelligere est vera proprie / et per propossitionem proprie causalem intellexi illam in qua illa coniunctio quia / significat causam essendi sicut declaraui. modo videat ipse si iste differant. satis enim clarum est quod sic quare etc.

¶ Secunda propositio sua est quod licet voluntas diuina vt sit legis obligatiue diuine ad extra obligandum sit ratio applicatiua / intellectus tamen diuinus magis per se est causa obligationis quam voluntas

¶ Primam partem probat ex prima propositione. sed ipsa etiam eodem modo potest improbari sicut propoo illa: quia si non ponatur distinctio formalis non potest sustineri quod ipsa sit vera vt patet quare etc Sed ecundam partem ipse probat sic quia inter leges creatas magis de per se obligat ratio quam voluntas. igitur ita est in deo / consequentia tenet per simile / et antecedens probat. Primo per vnum dictum meum in quo posui quod habitus fidei infuse est perfectissima lex creata qui tamen pertinet ad intellectum. igitur et Secundo quia nullus actus dicitur rectus veliustus nisi quia principaliter conformis rationi. igitur etc. Sed breuiter nego istam secunda partem. et ad probationem quicquid sit de antecedente / nego consequentiam et similitudinem. et ratio dissimilitudinis potest assignari / quia in deo inter voluntatem et intellectum aut actum voluntatis et intellectus / nulla est omnmino distinctio Non sic aut est in creatura et istud possent deduci / sed dimitto etc. Tercio principaliter dictus magister ponit quod ista consequentia non valet / deus vult aliquem obligari ergo illum immediate obligat quod probat multipliciter Primo quia stat aliquid a creatura potente obligare praecipi / et illud non praecipi a deo. igitur etc. consequentia tenet vt dicit per descriptionem mea de obligari / et antecedens probat / quia alter e omnis obligatio esset de iure diuino quod est falsum. Secundo aliquod est ciuile dominium quo de non est de iure diuino. igitur eciam et obligatio et Tercio multe sunt iniuste obligationes. et que sunt peccata in esse obligationis. ergo deus illis nont obligat. Item quarto si omnis obligatio esset a deo / sequeretur quod omnis obligatus obligationem non adimplens peccaret mortaliter. patet / quia contra deum obligantem. Quin to ad inuicem non concurrunt humana obligatio et diuina. igitur etc. Antecedens patet quia perfecte ad aliquid obligatus scilicet obligatione diuina / amplius ad illud obllgari non potest / sicut perfecte dominus amplius fieri non potest dominus. unde sidiuine obligationi posset succedere alia obligatio / cum illa primam non confirmaret nec intenderet / videtur quod superflueret. Item sexto quia obligare vt videtur aud dicit quam efficere obligationem praecise. ergo cum generali dei concursueffectiuo staret ipsum non obligare etc. Sed contra praedictam propositionem arguo probando quod illa consequentia sit bona quia si non tunc oppositum consequentis stat cum antecedente / et sic stat quod deus vult aliquem obligari et tamen illum immediate non obligat / quod est falsum / sicut non stat quod deus velit aliquid fieri et tamen illud immediate non faciat / aliter diuina voluntas non esset immedi ate efficax vniuersaliter omnium quae sunt vel fiunt / quod est contra doctrinam sanctorum et ecclie / vt satis patet. igitur etc Nec valents cum reuerentia rationes sue Vnde breuiter discurrendo per eas / ad primam dico quod non stat aliquid a creatura potente obligare / precipi precepto iusto et obligatorio / et illud non praecipi a deo. ideo dicit christus loquens ad prelatos qui possunt obligare subditos. Qui vos audit me audit. qui vos spernit me spernit. luct. 10. Ide o simul ad primam instantiam et se cundam dico quod ex hoc non sequitur quod omnis obligatio sit de lure diuino. et concedo quod sicut est aliquod ciuile dominium quod non solet dici deiure diuino. ita eciam de aliqua obligatione quia secundum modum loquendi communem aliqua obligatio velaliquod dominium non dicitur de iure divino quia sit a deo approbate. nam sic quodlibet esset de iure diuino. sed ex alia radidice hoc dicitur / sicut patet ex hiis que dixi in tercia conclusione primi principii sed ea nunc non recito etc

¶ Ad terciam instantiam dico quod nichil iniustum seu peccatum est lex obligas / sicut alias dixietc.

¶ Ad quartum nego consequentiam quia ex hoc quod aliquid est contra deum non in fertur quod sit mortale peccatum Nam sic om/ ne peccatum esset mortale cum quodlibet sit contra deum

¶ Ad quitam nego assumptum et ad probationem nego antecedens / unde dico quod loquendo de perfectione domin secundum quod et in genere quale attribuitur creature / aliquas perfecte docens potest fieri apolius dicens Nam eiusdem rei plures possunt esse perfecti domini sicut rex et baro in ea dem baronia / et tamen constat quod si infe andem personam concurreret ista duo do minia / ille esset amplius et perfectius dominus Nam sicut ostendit dominus armachanus in primo libro de paupertate christi capitulo primo. dominia secundum quod magis aminus habent de auctoritate propria respectum actuum siue usus dominii dicum tur magis aut minus dominia vel perfectaquare etc. Nec valet quod dicit scilicet quod si diuine obligationi posset succede re alia obligatio. cum illa primam non confirmaret nec intenderet quod ergo superflueret Nam consimili modo probaretur quod si diuine causalitati coageret aliqua causa secunda quod illa causa secunda superflueret sicut clare patet

¶ Ad sextam concedo quod obligare aliud dicit quod efficere obligationem ymmo dico quod stat deum aliquid de nouo obligare. et tamen nichil de nouo efficere. ideo istud magis est pro me quod contra. quare etc

¶ Vecum est quod ad declarationem conclusionis mee in primo pricipio me o posui descriptiones horum termino rum / obligari et teneri Et dixi quod obligari est teneri ad aliqualiter esse vel non esse / siue ad aliquam dispositionem habendamvel aliqua disposione carendum Sed teneri est habere a suo superiori prohitionem vel praeceptum de aliquo s existente in inferioris libera potestate Et istarum descriptionum declaratio magis patut in tercia conclusione primi principii / vbi ostendi quid sit preceptum et quid prohibitio.

¶ Con tra hoc instat primo quia describere obligari per teneri / est diffinire magis notum per minus notum

¶ Se cundo arguit quod teneri non bene de scribitur / quia stat quod deus aliquem obliget / et tamcna nichil precipiat vel prohibeat

¶ Tercio ad idem / quia tunc se queretur quod creatura seipsam obligare non posset cum sibiipsi non sit supe rior.

¶ Quarto quia per hanc descriptionem euado difficultatem de obligatione ad impossibile. de qua doctores multi multum dubitant. modo ponere vnum mere voluntarium quid nominis sic euasiuum difficultatum / non probatum / est irrationabile sicut patet ideo etc. Sed ad ista voluntarie dicta non probata / respondeo breuiter / vnde ad primam et secundam instantiam nego antecedens et miror quo ipse sic petit principium assumendo simpliciter illud quod est probandum vt patet. Ad terciam nego consequentiam quia licet creatura non sit superior tamen potest seipsam obligare / id est aliquod facere vnde sequitur ipsam esse obligatam / et habere a suo superiori prohibitionem vel praeceptum de aliquo. de quo prius non habuit / sicut patet de illo quae vouet paupertatem vel verginitatem etc

¶ Ad quarta dico quod illud quid nominis est rationale / nec per ipsum euado illam difficultatem de obligatione ad impossibile / nisi sicut decet eam euadere / ymmo ex hoc quod sancti dicunt quod deus non potest obligare ad impossibile / sequitur quod illud quid nominis sit rationale / et si non placeat sibi det aliud melius et ego contentabor Et hec sunt dicta contra istum re. magistrum etc.

¶ CVoira tercia et quartam propositiones arguit frater petrus etc Et in primo principio suo posuit istam terciam conclusione quod non stat creaturam rationalem peccare mortaliter et ipam non committere vel omitteris iegi rationis vel nature difformiter Quam probat supposiendo quod talis creatura habeat noticia vltimi finis et principiorum moralium Vnde arguit sic Nam dato quod nullum esset praeceptum creature datum / adhuc creatura rationalis lege rationis seu recti dictaminis naturalis indispensabiliter obligaretur subpena pecci / deo honorem reddere / ei obedire et ipsum non odire / ergo non stat creaturam peccare etc. consequentia tenet / quia quod indispensabiliter obligat / necessaioobligat / stante constantia subiecti obligabilis Sed antecedens probatur / quia lex naturalis est immutabilis et indelebilis in suis principiis / quae sunt bonum facere et malum fugere / vt ostendit thomas. prima 2. q. 44 4 et 6o articulis Vnde de articuio omuo allegat augustinum 2o consins dicentem. Lex scripta est in cordibus hominum quam nulla quidem delet iniquitas Sed lex scripta in cordibus hominum est lex naturalis / ergo lex naturalis deleri non potest. Hec ratio sancti thome ibidem. Secundo confirmauit conlusionem auctoritate beati augustim libro secundo de sermone do mini in monte. capitulo secundo / vbi dicit. Nulla est anima quamuis parusa / que tamen ratiocinari possit. in cuius conscientia non loquatur deus Quis enim scripsit legem naturalem in cordibus hominum nisi deus: etc Ex hac conclusione intulit tercium correlarium / videlicet quod impossibile est creaturam rationalem obligari a diuino velle et eam non obligari aliqua alia lege / patet ex conclusione. Et confirmatur / quia non stat creaturam rationalem omittere vel committere contra diuinum velle / et non contra dictamen rationis. ergo non stat eam obligari ad aliquid per diuinum velle / quin ipsa ad illud obligetur perdictamen legis naturalis seu rationis recte Confirmauit quia in mente rationalis creature / est proprie lex seu regula iuste vite Sed regula mentirationali intrinseca est lex naturalis rationis / quae indissolubiliter obligat creaturam talem ad nichil agendum contra conscientiam. ergo correlarium verum. Antecedens est prima pars primi correlarii tercie conclusionis mee. vbi dixi sicut virtus iusticie solum est in mente etc Oppositum huius correlarii probaui sic / sicut prima causa quicquid agit cum causa secunda potest agerese sola / sic prima lex vel regula etc. Ad hanc rationem dixit / quod inter obligare et causare effectiue est magna disilitudo et differentia / quia non quodlibet obligare est agere vel actio / quia lex scripta obligat. et tamen nichil producit vel agit in obligando. ideo ad formam negatur secunda pars maioris seu antecedentis / ratione dissimilitudinis / que est inter causa re effectiue et obligare. Sed licet circahec multa possent dici / tamen breuiter dico / quod ista nullomodo sunt contra me. Vnde primo concedo quod de potentia ordinata non stat creaturam rationalem peccare vel committere aut omittere contra diuinum velle et non contra dictamenronus seu legis nature aut alterius legis create et nichil plus probant rationes praedce / sicut patet intuenti. et hoc idem eciam concessi et probaui in tercia conclusione primi principii mei.

¶ Secundo non obstan. istis concendo quod de potentia absoluta stat creatura rationalem peccare et committere vel omiltere dontra diuinum velle et non contra dictamen alicuius legis create / et in hoc sensu eius conclusioSest falsa nec sufficienter probata / nec responsio quam dat ad rationem meam vide tur sufficere / quia quamuis inter obligare et causare effectiue sict magna dissimilitudo et dera. tamen ratione huius dissimilitudinis non euacuatur ratio mea / quia quo ad hoc est simile quod sicut causa secunda non potest agere sine prima / sed bene prima sine secunda. sic lex creata non potest obligare sine prima / sed bene prima sine quacumque alia. ide o et

¶ Contra quintam et sextam propositiones arguit re. pa. fbater michael etc. et ponit conclusionem contradic¬ toriam supradictis propositionibus Et primo probat quod non omne peccatum ecommissio vel omnissio contra legis prohibitionem vel preceptum Tum primo quia aliqua ignoratia est peccatum / quaenec est commissio nec omissio et Tum secundo quia peccatum veniale et negligetie / nec est commissio vel omnissio contra legis prohibitionem Tum tercio quia si omne peccatum esset commissio vel omissio contra legis prohibitionem sequerentur quod quelibet transgressio pricepti esset peccatum vel imputaretur ad culpam / quod est falsum cum aliqua solum imputetur ad penam Sed ad ista breuiter respondeo / unde ad prima et secunda simul nego assumptum et probatio sua consistit in quibusda diuisionibus peccati et comperationibus peccorum quas ipe assignat sed illas nego / nec video quod habeant aliquam apparentiam / nisi equiuocando de istis terminis commissio et omissio. ideo etc

¶ Ad terciam dico quod omnis transgressio precepti proprie dicta que et contra preceptum ad intentionem precipiene tis est peccatum seu ad culpam imputabilis / nec oppositum ipse probat / ideo nichil plus dico

¶ Secundo principa liter dictus reuerendus pater probat quod aliquid est ex se peccatum et non precise quia lege prohibitum Et arguit primo sic quia possibile esset hominem peccare nullo praecepto sibi dato scilicet neglectis eternis et spiritualibus bonis se couertendo ad temporalia bona / quia hoc est peccare secundum augustinum primo de libero arbitrio. Cum per hoc turbe tur naturalis ordo / quem eterna lex seruari iubet et turbari vetat / sed non minus potest hoc homo habito precepto nullo sicut cum praecepto. igitur etc Secundo ad hoc est auctoritas bati augustim in eodem libro / vbi dicit Non sane ideo malum est adulterium / quia vetatur lege sed ideo vetatur lege. quia malum est

¶ Tercio ad hoc est auctoritas philosophi 2o ethicrum / vbi ait. Non omnis autem suscipit opeatio / neque omnis passio medietatem Que dam eni confestim nominata conuolutasunt cum malicia puta gaudium demalo / iudia / adulterium / homicidium / hec inquit omnia et quae talia / dicuntur secundmlspra mala esse. igitur sequitur qome etc. Sed breuiter dico quod ista non sunt contra me / sed laborant in equitatio Vnde bene concedo quod aliquod est peccatum non praecise quia lege prohibitum / intellicedo de lege sent prta vel humana. et hoc nichil aliud probant auctoritates praedicte. sed tamen cum hoc stat quod nichil est peccam / nisi quia lege prohibitum. id est nisi quia est contr legem eternam et voluntatem divinam. Et per consequens nichil est ex se peccatum / quia nichil est ex se tale quod non est intrinsie tale / sed solum perdenominationem extrintatiam Et oppositum huius non probant rationes praedice sicut clare cuilibet intuenti potest appere quare etc.

¶ Tercio principaliter dictus Re. pa. ondit rationes meas non sufficere. Vnde quintam propositionem probiui

¶ Primo ex prima conclusione primi principii in quadeclaraui quod voluntas diuina est lex prima obligatoria. et per consequens omne peccatum est commissio vel omissio contra divuine voluntatis obligationem

¶ Secundo probaui eam per augustinum 2 2o contra faus¬ tum vbi dicit quod peccatum est dictum factum vel concupitum contra legem eternam. quare etc Sed ad hec respondet primo quod satis posset osnendi quod neutra illarum propositioum sequitur ex conclusione etc. Sed hoc ipse non ostendit. ideo etc Secundo dicit ad auctoritatem augustim quod illa descriptio quam ponit non est generalis et sufficiens descriptio pecci / sed exprimit solum materiam circa quam contingit esse peccatum actuale etc. sed hec responsio non est ad propositum / quia non allega iuillam auctoritatem augustim tamquam diffinitionem pecci / sed vt per illa concluderem quod omne peccatum est contra legis eterne seu voluntatis diuine obligationem quare etc

¶ Tercio ad probationem cit propositionis quando dixi quod nullus est peccator nisi quia prauaricator etc Respondet quod sumendo large prauaricationem quolibet potest dici praeuaricator qua agit contra legem communiter loquendo de lege / et sic concedit maiorem et probationem. et sic intelligutur auctoritates psalmiste Preuaricatores reputaui omnes peccatores terre Et illa auctoritas apostoli ad ratio. 4o vbi dctur Non est lex nec pruaricatio Sed sumendo propievel stricte pruaricationem / ille solum dicitur praeuaricator qua agit contra legem contracte sumptam. Et sic negat maiorem quia aliquis est peccator qui non est praeuaricator contra legem stricte sumptam. ideo dicit quod ratio non procedit. Sed ista responsio est insufficiens / quia ipse non declarat quid ipse intelligit per legem communiter sumpta. et quid per legem contracte vel stricte sumptam. unde si per legem communiter sumptam ipse intelligat indenter tam legem prima quae est voluntas divina / quod legem secundam qua et lex creata. Et per legem stricte sumptam intelligatsolum legem creatuam / tune cum lex prima que est voluntas diuinarita propevel magis se lex obligatoria sicut quaecumque lex creata / sequitur contraipsium quod ita proprie vel magis/ aliquism est pruari cator legis / quia agit contra legem / creatamquod est contra ipsm quare: etc Sic igitur ex omnibus predictis patet qua seppropositiones supradicte stant in verita te etc