Quaestio 12

¶ Quantum ad primum articulum primo praemitendum est quod nominis praedestinationis et re probationis Vnde dico quod praedestinatio est dicium propositum dandi vitam eternam Re probatio vero per oppositum est diuium propositum non dandi vitam eternam Vel secundum aquas non propositum dandi vitam eternam Vnde illid dicitur praedestinatus cui deus proposuit dare vitam eterna / et illu diture probatus cui deus proposuit non dare vitam eternam Vel secundum aquis cui no proposuit dare etc. Et hoc satis docet apostolus ro. cniacob dilexi esaum autem odio¬ habui vbi concludit ergo cuius vult miseretur et quem vult indurat. i. non miseretur vt exponit augustinus libro primo ad simpibilum. Vnde apostolus ibi per diligere idem intelligit quod velle misereri sicet misericorditer vitam eternam largiri Nam de tali misericordia ibi principaliter loquitur apostolus Ideo electos vocat vaa mine / per odire vero idem intelligit quod velle non misereri vel non vellem misere ri. quare etc. Sed eciam aliter potest describipraedestinatio et reprobatio et sic praedestinatio est perperatio benefitus dei scilicet gracie in praesenti et glorie in futuro Et hec sententia est augstini libro de perseuerantia circa medum etc Ita quod praedestinatio isto modo sumptem ta est propositum dandi gloriam et alia bona saltem gratuita sicut caritas et merita vite eterne vel eciam alia bona saltem habentia ordinem ad vitam eternam sicut sunt attritio fides informis / operatio solum mora liter bona etc. Et sic peratio quorum tumque bonorum / una cum gloria vel saltem glorie et gracie et cuiuslibet boni meritorii vite eterne dicitur praedestinatio Reprobatio autem est propositum non dandi vitam eternam et nolendi pro aliquo bono vel meri to dare vitam eternam. Vnde licet seundum gregrius et aliquos alios si reprobatus perseueraret in bonis meritoriis ipse vitam eternam haberet / quod licet ad aliquem bonum sensum possit concedi tamen de virtute sermonis non est verum Certum est tamen quod de multis deus non vult quod in bonis meritoriis perseuerent Aliter enim omnes saluarentur / et ideo quicquid sit de veritate talis conditionalis si reprobatus per seueraret in caritate deus daret sibi vitam eternam tamen deus non vult quod conditio illa impleatur / qui a si vellet vtique impleretur quare et cetera Ex predictis descriptionibus sequuntur aliqua / primo ex prima sequitur quod dare vel habere vitam eternam siue magis proprie loquendo vita eterna data vel habita est effeetus predestinationis sed non dare velnon habere vitam eternam in illo qui tenetur eam habere est effectus reprobationis loquendo de effectu large et ad modum loquendi magistri Secundo sequitur contra magistrum gregorius. quod ipse ex prima descriptione non debuit inferre quod non mise reri sit effectus reprobationis cum sit idem quod reprobatio Nc debuit inferre quod vocare et iustificare sint effe ctus predestinationis illo modo sumpte cum sint idem quod predestinatio sed eciam quamuis non essent idem / tamen non possunt poni effectus praedestinationis nisi secundo modo sumpte sicut patet intuenti

¶ Tercio se quitur ex secunda descriptione quod non solum vita eterna sed ad minus omnia bona gratum facientia sunt effectus predestinationis / ymmo secundum quosdam spes fides vocatio ad fidem christi eciam bona opera cornelii ante susceptionem baptismi etc Quarto sequitur quod non solum non dare vel non habere vitam eternam sed eciam non dare vel non habere finalem perseueranciam seu pro nullo merito aut quotumrae facto esse dignum vita eterna finaliter / est effectus reprobationis sed culpa vel peccatum a doctoribus communiter non ponitur effectuo reprobationis

¶ Hiis premissis ponam tres conclusiones ad hunc articulum responales

¶ Prima est quod quelibet rationalis creatura a deo fuit eternaliter praedestinata vel reprobata. Probatur quia cuilibet dabit deus vitam etrenam vel non dabit quare etc Et hec conclusio est determinatio augstini libro de praedestinatione contra pelagianos et Ex hiis sequitur primo quod non solum quilibet est praedestinatus vel reprobatus ab etero / ac cipiendo praedestinationem aut reprobationem primo modo / sed etiam 2o modo Et istud patet primo de predestinatis / pro quo suppono tria.

¶ Primum est quod non stat fieri aliquod bonum quin deus faciat illud 2m quod nullum est meritum nisi deus acceptet illud et velit esse meritum 3m quod non sit deum velle aliquod quin ab eterrno illut voluit Tunc arguitur sic non stat aliquod esse nouiter bonum quin deus ab eterno illud voluerit etc sed predestinatio est propositum dandi vitam eternam et cetera bona meritoria etc igitur etc De reprobatis etiam patet quia ipsi non solum carebunt gloria eterna sed etiam finali perseuerantia / nec morient in caritate vel gratia et deus ab eterno hoc ordinauit

¶ Secundo sequitur (sed hoc magis declarabitur in 2o articulo) quod deus nullum praedestinauit aut praedestinat accipiendo praedestinationem 2o modo propter aliquod bonum aut aliquam causam praeuisam in praedestinato. patet quia non stat aliquem nouiter aliquod bonum habere quando deus prius voluerit et ab eterno quod illud quandoque haberet Capio igitur illud propter quod tu dicis deum praedestinare / accipiendo predestinationem 2o modo Tunc arguo sic tale bonum quod tu assignas est partialis effectus praedestinationis ergo deus non propter illud praedestinat / antecedens patet per quod nominis et consequentia satis patet Et consimiliter potest argui de reprobatione 2o modo dicto

¶ Secunda conclusio est quod quaelibet rationalis creatura a deo predestinata potest dampnari et quelibet reprobata potest saluari patet quia cuicumque deus dabit gratiam / et finaliter gloriam libere dabit / et per consequens posset non dare / ergo talis potest non saluari et dampnari et consimiliter reprobatus etc hic tamen est aduertendum dum quod licet predicta conclusio de virtute sermonis sit vera / tamen in sensu composito intellecta esset falsa Vnde ista est impossibilis predestinatus dampnabitur vel reprobatus saluabitur / quamuis quaelibet singularis de simplici subiecto demonstratiuo sit possibilis Similiter ista copulatiua est impossibilis Iste est vel fuit predestinatus et iste dampnabitur. Et ista est determinatio magistri distinctione 40

¶ Tercia conlusio est quod quelibet rationalis creatura a deo predestinata potest non esse et numquam fuisse predestinata / sed eternaliter reprobata. Et similiter quelibet reprobata potest numquam fuisse reprobata sed eternalite predestinata

¶ Ista conclusio sequitur ex secunda quia quicunquem potest dampnari potest non esse: reprobatus et econuerso etc

¶ Ex hac conclusione primo sequitur quod licet ista propositio de preterito sit vera iste fuit predestinatus tamen non est necessaria / ymmo hec eest possibile iste qui fuit praedestinatus numquam fuit praedestinatus Et ita dici potest de reprobato et totum patet ex dictis etc Secundo se / quitur responsio ad istum articulum quod licet praedestinatio dei sit necessaria / tamen deus non necessario vel ineuitabiliter sed contingenter et praedestinatio. Et ita dici potest de reprobatione. Prima pars patet quia predestinatio dei est ipsa dei essentia / que est necessaria Vnde isti termini praedestinatio et reprobatiopro eodem supponunt et idem omnino important in deo / licet non in creatura etcSecunda pars patet / quia sicut deus contingenter alique praedestinat ita respectum cuiullibet contingenter est predestinatio / et potest numquam fuisse praedestinatio Et per hoc patet risponsio ad primum arguintum ante ppositum / quia licet praedestinatio dei sit immutabilis et deus sit immutabiliter praedestinatio / non tamen ineuitabiliter Vnde licet omne immutabile reale sit necessarum tamen non omne immutabiliter tale. Nam loquendo de mutabilitate complexi eo modo quo dicimus aliquod complexum mutari de veritate in falsitatem aliquod complexum potest sic mutari et aliquod non Et sic dicendum est quod non omne in mutabile est necessarium Nam aliquod est complexum quod non potest esse primo verum et postea falsum nec econuerso et tamen non est necessarium sed contingens Et causa est quia quantumcumque sit vel fuerit verum compossibile est quod non sit verum et quod numquam fuerit verum. Vnde mpossibile est quod hec sit primo vera iste saluabitur et postea sit falsa vel econuerso. Et per consequens illo modo est immutabilis et immu ltabiliter vera Et tamen non est ineuita¬ biliter vera vel necessaria Et per hec patet responio ad titulum propositiles quia. scilicet qua liter stat cum vita eterna dei etc

¶ Sed contra praedicta arguitur primnde quia quantumque aliqua opposita sic se habent quod impossibile est vnum succedere alteri si vnum inest impossibile est aliud inesse / sicut quia habitus non potest succedere pruationi si priuatio inem impossibile est habitum inesse / sed esse praedestinatum et dampnari sunt huiuismo ergo impossibile est quod dampnari succedat ei quod est esse praedestinatum / et per consequens si aliquis est praedestinatus imposibile est quod dap natur Et consimiliter potest argui de reproba to etc 2o sic predestinatus siue in libro vitescriptus / non potest deleri / igitur nec potest dampnari Consequentia satis patet / et antecedens probaitur per magistrum hystolis siuper illd verbo moysi exto 32. vbi dicit / obsecro domine aut dimitte eis noxam hanc aut dele me de libro quem scripsisti etc. Vnde ibi ait mgusrum quod hoc ex maguas confidentia in deum est per impossibile dictum / quasi diceret sicut est impossibile vt me deleas sic oro non posse fieri quin dimittas etc 3o si predestinatus posset dampnari etc sequitur quod numerus electorum poset minui etc Consequentia patet et falsitas consequentis quia tunc non esset deo certitudinaliter notous numerus electorum etc 4o ad hoc est augustinus. de cor. et giloria predestinatorum Itacertus est numerus vt nec addatur eis quaod a quam aut minuatur ex eis Et pus subbit probationem ex apoter / tene quod habes nealius accipiat coronam tuam Si alius inquit non est accepturus nisi iste perdide rit certus est ergo numerus / niguur non potest esse maior aut minor et cetera

¶ Ad ista respondetur

¶ Ad primum dico quod de talibus oppositis que respiciunt futura contingentia non est verum quod assumitur / sicut est in proposito Sed dicit ockam quod in creaturis non potest simile reperiri sicut est de istis oppositis predestinari dampnari reprobari saluari. hoc autem cum sua reuerentia non est verum scilicet quod in creaturis non possit simile huic inueniri / quando simile est in propositionibus de futuro contingenti. de istis oppositis verum falsum etc

¶ Ad 2m dico quod istud verbu deleri potest iccipi dupliciter. Vno modo proprie / et sicut deleri de libro vite praesupponit fuisse scriptum / et deleri de libro idem est quod non esse scriptum et pusi fuisse scriptum / et sic scriptus in libro vite non potest deleri / intelligendo de hiis qui sunt scripti secundum eternam prescientiam. nam hoc argueret muntationem voluntatis diuine vt patet etc. Ao modo potest sumi magis large vt idem est deleri quod non esse scriptum / et hoc est postile depotentia absoluta quod ergo moyses fuisset deletus de libro in quo erat scriptus simpliciter impossibile fuit in primo sensu / et implicat contradictionem sicue patet sed non in secundo sensu etc¬

¶ Ad tercium respondet ockam quod licet in sensu composito impossibile est numerum predestinatorum augerivel minui quia per hoc signfituc quod numerus electorum est primo apiuodum et postea minor vel econuerso / et hoc est impossibile quia talis suctio non est hic possibilis / sed in sensu diuiso potest concediquod numerus electorum potest augerivel minui quia secundum eum nichil perhoc plus denotatur nisi quod preter istos qui nunc sunt predestinati potest aquas saluari / vel de illis aquas non saluati tamen ex hoc ipso quod poneretur ipsum saluari concedendum esset quod ille fuit ab eterno de numero praedestinatorum / et quod ill non fuit numerus sed alius / et sic de reprobatis etc Tamen adhuc illa propositioin sensum diuiso potest rationabiliter distingui / iuxta duplicem acceptionem istorum terminorum augeri vel minui / quia vnus sensus potest esse quod numerus electorum potest esse maior vel minor / illo numero qui nunc est / vt si sit 10. potest esse. 12. vel potest esse. 8. et sic illa est vera / alius sensus potest esse quod non solum potest esse aplimndu vel minorspus quam fuit beolnue vel econuerso et istum sensum propevidetur facere illud consequens. nam augeri et minui important successionem quod titatum maiorum vel minorum et sicuillud est falsum nec sequitur ex antecedente vt iam patet ex dictis etc. Est enim simile ac si dicatur numerus rerum futurarum non potest augeri / quia non possunt esse plures postquam fuerunt pauciores cum nulla possit incipere esse futura etc. sic in proposito nullus potest incipere esse predestinatus velreprobatus quare etc

¶ Ad quartum patet quod augustinus non loquitur depossibili sed de inesse et similiter loqui tur de augeri et minui proprie in secundo sensu dato / sed in primo sensu non loquitur. Nec ex hoc sequitur quin ille numerus sit certus et deo determinatus etc Et sic patet responsio ad primum articulum questionis

¶ Quantum ad 2m articulum vtrum praedestinationis et reprobationis dei sit in predestinato vel reprobato aliqua rationalis causa Primo declarabo huius articuli sensum 2o recitabo vnam responsionem ad arti. 3o tractabo vnam difficultatem ad propositum

¶ Circa primum sciendum est quod non est intentio huius articuli nec doctorum hoco loquendi communiter vtentium quarere vtrum in praedestinato vel reprobato sit aliquid quod sit cusm illius rei qua est praedestinatio vel re probatio que non est nisi diuina essentia saltem actiue sumpta / de hoc enim nullus dubitat quia certum est quod illius nulla est causa / sed est sensus. q. vtrum propter aliquid praedestinato cum vel reprobatorum incomplexe vel comlexe significatum deus illos aeternaliter pridestinauit vel reprobauit ita quod dicipossit de aliquo quod propter hoc vel propter llud aut quia ille facturus erat hoc vel lud ipse estpraedestinatius / aut aliquo alinon exemplificandi per propones cauales et licet propoiones cauales frequenter deno tent causalitatem vnius rei ad aliam / non tamen semper / sicut in alia. q. dictum fuit ergo voluerunt assignare causam quare isti vel secundum hunc sensum diuersi diuersimode illi sunt praedestinati vel reprobati Quidam em assignauerunt cusam positiuam dicentes quod propter bona opera vel usum bonum liberi arbitrii quem deus praesciuit aliquos habituros predestinauit eos et propter malum usum futurum in aliis reprobauit illos Et adhuc inter istos ponentes causam positiua est dfrta quia quadam diperunt propter bonum usum liberi ar. quo ad actum credendi / alii quo ad illum et alios actus lili. ar. Iterum aliqui dixerunt quod bonus usus ie. articudubitur considerari potest vno modo prout procedit partialiter a gratia et est bonus bonitate grtuita vel meritoria et isto modo consideratus non est secundum is¬ tos causa predestinationis sed effectus. Alio modo potest considerari vt proced a li. art. et vt est bonus bonitate mora li / et sic vt dicunt est causa predestinationis non de condigno sed de cogruo Aii aut dicunt quod predestinationis nulla est in predestinatis tam positiua sed priuatiua tantum scilicet absentia finalis gratie per culpam originalem vel actualem respectum grae dei. sed secundum istos reprobationis est aliqua cam positiua in reprobis scilicet obexgracie Vnde dicunt quod in primo instanti quai in tuitu diuino offertur aliquis homo / deus vult illi gratiam et salutem et omnes creat ad illum finem / nisi tamen obicem gratie reperiat / per quem homo red datur indignus Et in tali oblatione aliqui videntur cum obice gratie et indignitate actuali vel habituali ideo reprobantur. Aliqui autem offeruntur et si non cum dignitate positiua tamen sne indignitate et obice et ideo predestinantur etc

¶ hiis premissis contra predictas opiniones ponit magister gregorius et vbat diffuse aliquas propositiones

¶ Prima est quod nullus est predestinatus propter bonum usum libe ri arbitrii quem deus presciuit illum habiturum

¶ 2a nullus est predestinatus quia prescitus fore finaliter sine obice habituali gratie Tercia est quod quencumque deus predestinauit gratis praecise et pure misericorditer praedestinauit.

¶ Quarta est quod nullus est reproba tus propter malum usum liberi arbitrii quem deus praesciuit illum habiturum

¶ Quinta est quod nullus est reprobatus quia praescitus fore finalite cum obice divine graeiSexu potest addiquod quecumque deus reprobauit / sine quacumque causa in ipso reprobato / eum reprobalui

¶ Prima igitur propositio probatur quia aliqui praedesiet tinatur qui nimquam habebunt usum liberi arbitrii/ sed qua ratione isti non praedestinatur propter usum bonum liberi arbitrii pari ratione nec aliqui alii. igitur etc. Coentia patet Prima paro anene patet de paruulis baptiatis morientibus ante usum liberi arbitrii Secunda patet vel detur ratio diuersitatis

¶ Ad hoc dicunt aliqui quod non propter usum quem habuerunt etc / sed propter usum quem habituri erant si vixissent et ad etatem perfecta peruenissent. Sed hoc non valet quia nullus praimiatur a deo propter merita que nec eius nec alterius sunt fuerunt aut erunt. igitur nec praedestinatur etc. Antecedens patet per apostolum. Omes inquit astabimus ate tribunal christi vot recipiat vnusquisque secundum ea que in corporegessit. non dicit gessisset vel habiturus suisset si vixisset etc Item ex ista responsione sequitur quod paruulus tam tum gradum glorie reciperet quantum si vixisset usque ad usum etc. Secum do patet per augustinum libro primo ad simplicianum. Nemo propterea bene operatur vt accipiat gratiamtu sed quia accipit. Tercio patet per apostolum quia non est ex operibus sed ex vocante vt dictum est. Iacob dilit xi. esaum autem odio habui quorum usus liberi arbitrii in vno fuit bonus et in alio non et cetera.

¶ Secunda propositio probatur quia carentia obicis originalis vel actualis est effectus diuine predestinationis et cetera. igitur non quia aliquis preuidetur etc. Ceseqentia videtur nota / ans patet ephe. primo Tlegit nos ante mundi contitationem vt essemus sancti et immaculatiConfirmatur quia iustificatio est predestinationis effectus et tamen exigit vel includit remissionem peccatorum igitur etc

¶ Secundo patet quia paruilimorientes post baptismum sunt sine obice quia sunt baptisati et ideo baptisati quia sunt predestinati vt patet per apostolum ad thiter 3o Non ex operibus iusticie etc / sed per sauacrum regencrationis Id est baptismum etc Ad hoc quida dicunt quod paruulus non habet a predestinatione quod baptisatur sed hoc potius est secundum cursum nature Nam si puer ex complexione naturali mori debeat statim natus non puenit ad baptismum nec hoc est ex aliqua reprobatione sed deus non vult propter ipsum facere nauum miraculum. Hoc autem non palet quia contradicit auctoritati allegate in qua dicitur secundum sua misericordia etco ergo non tantum ex cursum nature

¶ Tercio patet propositum per augustinum in libro de pradesit sactorum vltra mendium digentis quad gracia dei maxime apparet in paruulis quorum alii baptisati alii non vite huius terminum finiunt satis probant miaum et iudicium Ad idem est expressa auctoritas augustinus in libro de bono perseuratis

¶ 3a propositio probatur ex praedictis quia propter nulla bona in aliquo preuisa quis predestinatur / sed potius ad eiins predestinqationem talia consequuntur. igitur etc Ad hoc possent in duci plures auctoritates etc

¶ Quarta propositio probatur quia predstinatus non propter sua bona opera¬ praede stinatur. igitur nec reprobatus propter mala opera reprobatur. Antecedens patet ex dictis / et consequentia tenet per apostolum qui indretenter loquens de iacob et esaum dicit antequam nati essent aut boni aliquid aut mali egissent etc Item ratio. 9 Non est volentis neque currentis sed dei miserentis Et sequitur ergo cuius vult misere tur et quem vult indurat id est non misere tur vt exponit a ugustinus prout supra dixi etc Item ad hoc possunt induci multe auctoritates augustinusi sed predicta satis sufficiunt etc

¶ Quinta propositio probaitur quia queritur vnde quis habeat quod in fine vite careat obice gractie siue peccato. Vel enim oprtet dicere quod a li. ar. et propavirtute qui est error pelagii vel a deo gratis eum conuertente ad se per prinmam et remittente peccata. cum igitur omnes eque faciliter conuerteret sicut vnum secundum augustinum iodeo non ortet aliter respondere nisi quia sibi non placet iuxta verbum apostoli cuius vult miseretur etc. et per consequens non propter obicem etc. Et praedictas propostiones et earum probationes valde diffuse de ducit gregris. et ad eas inducit multas auctoritates sed totus effectus consistit in praedictis ideo sufficiant et cetera

¶ Sexta propositio licet eam non ponat tamen sequitur ex aliis et ex eius dictis sicut patet etcoSed contra praedicta instatur primo quia praedestinatio includit electionem. iux ta illud. Elegit nos ante mundi conistitutionem / se delectio non est inter sequales omnino / ergo inter electos et non electos reperitur diuersitas propter quam isti eliguntur et illi non

¶ Secundo sic agens vniuersale agit in omne quod non habet impedimen¬ tum / patet de sole etc. sed deus est agens vniuersale. unde illud / solem suum facit oriri super bonos et malos et per consequens omnibus dat gratiam. et nisi in illo sit impedimentum / ergo quod aliquis careat salute et sit reproba tus est causa / positio impedimenti ab eterno preiusa et per oppositum est de predestinato

¶ Tercio sic quia sicut arguitur ante oppositum aliter deus crudeliter et irratio nabiliter dampnaret si sine causa pro libito suevoluntatis homiens reprobaret Confirma tur quia licet in carentibus sensum et experientia mali possit artifex sine iniusticia et crudelitate disponere opera sua pro libito in honorem et contumenliam sicut apostolus ponit exemplum de figulo etc. tamen secus videtur in habentibus experientia boni et malirecio

¶ Quarto ad propositum est auctoritas augustinu 83. q. q. 4n ictione prorsus cuius vult miseretur et quem vult indurat Sed voluntas dei iniusta esse non potest / venit eim de occultissimis meritis etc. Et concludit precedit ergo in peccatoribus ad quo quamuis nondum sint iustificati digm efficiatur iustificatione / et itenpraecedit in aliis peccatoribus quo digni sunt obduatione Confirmatur per magisturm distinio440. si meritum querimus obduratio illd et mine obbdubinis inuenimus / mide non inuenimus etc.

¶ Ad ista respondetur ad primum dicendum quod de electione possumus loqui dubitur. Vno modo spectialiter prout scailicet sequitur deliberationem et snnam consilii sicut diffinitur tercio ethicorum. quod electio est desiderium consiliabile. Et talis non cadit inter penitus equalia ante consilium scita esse equalia / et sic predestinatio non includit talem electionem nec talis competit deo vt dicit dam in libro 2o ca.3 3o etc. A lio modo possumus loqui de electi one large pro vt libera preacceptiovnius ad alterum dicitur electio Et hec est duplex quedam preueniens bonitatem electi / quedam vero consequens. primo modo predestinatio est electio. non autem secundo modo Et illa potest esse inter omnino equales sicut patet de figulo in exemplo apostoli. etc.

¶ Ad secundum dicendum quod maior non est vniuersaliter vera sed habet instantiam de agente libero unde artifex noum agit in quamlibet partem obiecte sibi materie deus autem est agens liberrimum Igitur licet deus sit agens vniuersale in omnes sic quod dat omniebus aliqua dona gracie scilicet esse viuere cognoscere etc tamen aliqua dona gracie specialis dat vni que non alteri etc sicut fidem / gractiam gratum fadestinationis secundo modo dicte etc Ad tercium dicendum secundum magistrum gregorium quod affligere vel punire non cientem et talia que sunt effectus preiest reprobare nec deus reprobat aliquem vt puniat nec punit quia repro bat sed quia ille quem punit peccauit siue peccato reus fuit / cuius peccatinon fuit causa diuina reprobatio Et sit secundum eum quod iste dampnatur aliqua caluisa est scilicet quia peccauit ide o non irrationabiliter nec inuiste aut crudeliter dampnatur etc Sed de isto modo loquendi per tales causales postea dicetur. Sed tamen hic dicem dum est ad confirmationem quod illli qui faciunt talia argumenta et reputant in eis magna difficultatem non attendunt cum debita veneratione verba sacre scripture Nam secundum scriptura eciam si deus aliqua creatura eternaliter puniret vel affligeret sine eius pecto / vel pure annichilaret nullam iniusti ciam vel crudelitatem ei faceret Vnde est illud sapi. /12. Quis tibi imputa bit si perierint omnes nationes quas tu fecisti: Et paulo post. cum sis iustus iuste omnia disponis etc Vnde signum est magne ruditatis et ineruditionis in scpturis facere magnam difficultatem in hoc sicut communiter faciunt tudes iuriste qua ymaginatur deum esse obligatum legibus creatis quasi aliquid per prius sit iustum d quam deus velit illud / cum tamen onino sit econuerso. ideo tales errant etc

¶ Ad quartum respondet magister quod credendum est augustinum illa verba retractasse in libro retractatis. Sed gragiau. otedit quod salua eius reuerentia illud non est verum Vnde ad de clarationem verborum augustinis sciendum quod sicut communiter dicunt doctores obduratio potest capi dupliciter Vno modo pro ipsa reprobatione alio modo pro obstinatione mentis in peccato / et sic non est reprobatio sed potius se quala eius quia ille cui deus non vult misereri et gratiam conferre a peccato non consurgit Siliter constat quod iustificatio non est praedestinatio sed praedestinationis effectus. augustinus aut ibidem accipit obdurationem 2o modo sicut patet per exemplum prharaonis quod ibidem introducit et sic non loquiur de reprobatione vel praedestinatione quare illa auctoritam non est contra propositum

¶ Sed vtrum vm sit quod dicit augustinus quod in peccatoribus paecedit aliquid quae digni sint iustisie etc dicendum hoc dubitur posse inteligili Vno modo quod illud tale peccatores habeant a se et sit est illud falsum Alio lio modo quod illud habeat ex praeueniente minia dei et sic est illud verum et est de intentione augustini vt patet ibidem. Sed in primo retrac. vbi ista verba recitat illa non ertractat sed olum dat intellectum huius quod addiu dit deus non miseretur nisi voluntas precesserit dce. hoc esse dictum de minia quesequitur penitentiam quod scilicet precedit talis voluntas penitendi non autem de quaelibet mina dei Nam vt dicit est quedam minda dei praeueniens ipsam voluntatem sine qua non ppatur voluntas Et sic est augustinus intentio quod in quibusdam peccatoribus ymmo et inpluribus praecedit aliquid quo digni sunt iustisicatione i. deus communiter non dat istum effectum mine scilicet iustificationem nisi praecedat voluntas penitendi ita quod deus misericorditer disposuit quod cuilibet habenti sufficientem attritionem per priniam dabit gratiam iustificationis Ideo dicunt aliqui doctores quod sufficiens attritioemper fit contritio etc Ad confirmationem dicendum quod magister non accipit ibi obdurationem primo mosilicet pro eterna reprobatione sed pro temporali obstinatione cordis cuius meritum est frequenter precedens peccatum / sicut patet inlecd pharaone Quia sicut dicit augstinus vbi supra propter crudelitatem qua exeecuit in eis quobus miecodia et huanitas debebatur meruit penam vt induraretur ei cor etc Et hec est intentio verborum augustini allegatorum supra ibidem nec est contra dicta sicut patet etc Shiis praemissis ad uc circa istam materiam ultra illa quae determinat magister gregorius / tracta da est vna satis vtilis difficultas quannec ipse nec aliquis alius quem viderim adhuc euacuauit Et est vtrum deum aliquem praedestinare vel reprobare sit consequens alicuius propositionis causalis vere Et circa hoc primo recitabo vnam positionem. 2o declarabo vnum modum dicendi probabile

¶ Sciendum est igitur quod positio ockam circa hanc materia consistit in tribus Primo enim distinguit quod hoc nomen causa a quo denominatur propositio caualis dubitur accipitur Vno modo pro aliqua re habente aliam rem tanquam effectum Et isto modo potest dici causa illud quo posito aliud ponitur et non ponitur sine illo. Aio modo accipitur causa non pro re aliqua respectu alterius rei / sed vt denotat quandam poritatem vnius propositionis ad aliam / sicut si dicamus quod causa quare signis non calefacit est quia non habet passum conbustibile sibi appropximatum Et sic dictur frequenter antecedens esse causa consequentis et tamen non est proprie causa in aliquo quatuor modorum causandi positorum ab artiulite Et sic quando ab vna propositione ad aliam est bona consequentia naturalis et non econuerso tunc potest aliquo modo dici quod antecedens est causa consequentis et non econuerso Veruntamen dicit quod hoc vel raro vel numquam contingit nisi quia in realiquod est causa alterius vel fuit autem erit aipotest ess

¶ 2o dirit quod reprobationis est aliqua causa seu ratio accipiendo saltem causam 2o modo Nam ista causalis est vera / quia iste peccabit finaliter ideo dampnabitur Et ad hoc sufficit sibi ista ratioquia dampnatio non videtur bona nisi quia iusta Nam secundum augustinum super gene / deus non est prius vltor quam aliquis sit peccator Vide retur enim esse crudelitatis punire aliquem non preexistente in ea culpa / ergo a¬ simili deus non vult prius punire quod videat aliquem peccorem esse. ergo primus actus voluntatis diuine non est velle dampnare iudam prout iudas offertur in naturalibus pruris. quia sic vellet dampna re sine culpa / sed est velle dampnare iudam prount offertur voluntati diuine sub ratione peccatorum. Ergo cum re probare sit velle dampnare / reprobatio habet exparte obiecti rationem siue causam scilicet culpam finalem praeuisam. ideo concedit tales causales. quia iste peccabit finaliter idedampnabitur / quia iste fuit peccaturus ideo reprobatus est etc

¶ Tercio dicit tamen sine assertionem quod alicus praedestinationis est aliqua causa seu ratio et alicuius non. accipiendo causam 2o modo Et huiusmodi cam seu ratio est / quia aliqui proptetr merita saluabuntur quod si voluntarie non mererentur non saluarentur. Aliqui autem solum ex gracia speciali sunt ordina ti ad vitam eternam. ita quod sibi ipsis non sunt derelicti sed priueniuntur ne possit ponere obicem / ne perdant vitam eternam Sicut fuit de beata vergine et quibusdam aliis qui praeueniebantur specialigratia dei ne perderent vitam eternam etc In primis ergo videtur esse aliqua ca praidestinationis quia sicut dampnati re probantur quia praeuidentur peccaturi finaliter / cum deus non sit prius vltor quod aliquis sit peccator / inta est de quibusdam predestinatis quod predestinatur quia preuidentur finaliter in caritate perseueraturi et deus non conferret eis vitam eterna / nisi prius mererentur eam. In secundis vero non videtur esse ratio / qua te predestinantur nisi quia deus vult ita Nam quicquid dat eis / dat vt conse¬ quantur vitam eternam nec permitteret eis aliquid inesse quod posset eos impe dire a vita eterna Causa at quare istos praedestinat sine ratione et alios propter rationem non est nisi eius voluntas / sicut causa quare beatus paulus fuit conuerus sine meritis preuiis et alii non / fuit sola diuina voluntas

¶ Si aut contrapraedicta dicatur quod eodemtio dent omnes praedestinati predestinari sicut omnes viprobi eodem modo reprobatur ergo non dent esse aliqua ratio quare aliqui predestinatur et nulla quare alii re probamtur Item si deus sine ratione predestinaret istum et propter rationem predestinaret illum / deus esset acceptor personarum.

¶ Ite non videtur verum quod ratio quare predestinat istum est propter merita sua quia si iste numquam habuisset merita et fuisset sine peccato originali et actuali fuisset saluatus. igitur non propter sua merita etc

¶ I beata virgo fuit saluata propter merita sua / igitur predestinationis eius fuit aliqua causa sicut et aliorum

¶ Ad hec respondet Ad primum quod non omnes predestinantur eodem modo sic scilicet quod omnium sit ratio predestinationis vel nullorum sicut non omnes eo dem modo receperunt gratiam. aliqua enim fuerunt sanctificati ante natiuitatem suam et alii non Et quare isti et non illi nulla est ratio nisi voluntas dei etc

¶ Ad 2m respondem quodnon est acceptiopersmam nisi quando duo sunt equales et aliquid debetur vtrique et vni cyofertur et alteri non sed in proposito deus nulli est aliquo modo debitor / ideo non est personarum acceptor

¶ Ad tercium respondet quod quamuis iste fuisset saluatus si fuisset mortuus statim pus baptismum sine merito vel demerito tamen cum hoc stat quod fuit praedestinatus propter merita / sed ratio bene probat quod bene potuit esse predestinatus et non propter merita et hoc non est contra dicta¬

¶ Ad 4um respondet quod beata vgo fuit saluata et magis beata propter merita sua / deus tamen ordinauit quod sic saluaretur ita quod praordinatit eam ad vitam eterna non propter talia media per quae deueniebat ad eam. Sic iltur finaliter concedit quod licet praedestinationis vel reprobationis non sit in obiecto aliqua causa primo modo dicta quia nullum tale est causa alicuius eternitamen ista propositio deus praedestinat vel ista deus reprobat que fuisset ab eterno vera bene hent capsamt 2o modo / eo modo quo dicitur antecedens esse capsat consequentis et illud antecedens est ita eternum sicut consequens / quia illud antecedens iste peccabit finaliter / fuisset ab eterno verum sicut illud consequens deus reprobat istum. Et sit iste respondet affirmatiue ad difficultatem propositam etc Sed licet ista positio sit subtiliter et breuiter explicata tamen non vi detur michi quod euacuat totam difficultatem sicut post patebit Et eciam siue vera siue falsa sit / tamen contra aliqui ibi dicta seut illa quae supra dicta sunt Vnde quicquid sit de primo dicto de quo postea tanga / tamen grgnis negaret 2m dictum Et quamuis concederet istam caualem quia iste peccabit finaliter ideo dampnabiter / sicut concedit ockam tamen negaret illam quia iste peccabit finali ter iodeo reprobatur quam alius concedit Vnde de secundum ggoria duo sunt hic distincte consideranda Vnum est quod deus non proposuit misereri huic et in hoc proprie consistit ratio eprobationis Et cur sic proposuit non est aliqua causa praeter suum beneplacitum sed simpliciter contiederpdum est cum apostolo cuius vult miseretur et quem vult indurat id est non miseretur. Aliud est quod est hic considerandum scilicet quod tali cuius proposuit de us non misereri pparauit eciam pro peccais penam debitam Et ideo quamuis non propter culpam nolit deus misereri. 1. non dare vitam eterna tamen propter culpa vult dare pena Et sic concedit istam caualem / quia iste peccabit deus vult ei dare penam / et non istam quia iste peccabit deus eum reprobat vel vult non dare gloria etc. Item grgorius negaret 3m dictum et diceret generaliter quod nullus praedestinatur propter merita Et negaret istam causalem quia iste est habiturus merita ideo est predestinatus / ymmo concederet econtra / quia iste est praedestinatus ideo est habiturus merita Similiter concedit quod non quia deus proposuit et volunit alicui darem merita vel bonum usum li. ar. ideo proposuit ei dare vita eternam / sed econtra quia proposuit dare vita eternam ideo voluit consequenter dare etc Et hec diffuse nititur probare per auctoritates in una ratione per quam probat primam propositionem supra positam Et sic iste respondet negatiue ad difficulta tem propositam sed tamen non euacuatur causa / vt patebit etc

¶ hiis ergo premissis volo hic sine assertione declarare vnum modum dicendi appare tem michi probabilem Vnde circa hoc et ad maior est declarationem omnium dictorum Primo notandum est quod sicut sus dictum est de scientia ita proportionaliter dici potest de volitione scilicet quod volitio restriteando eam ad volitionem dei / potest sumi veo mndo large seu communiter non quidem attendendo istam communitatem secundum multitudinem per se inferiorum vel singularium quasi sint plures dei volitiones qunam volitio dei simplex est et vnica / sed attendendo secundum multitudinem volitiuorum respectum quo / rum dicitur volitio. Et sic generaliter sumendo respectum cuiuslibet a deo voliti posset vocari volitio efficax seu bene placitum etc Ai lio modo potest sumi minus geur neraliter solum respectu futurorum et siposset vocari praeuolitio Alio modo respectu praendmtis aut futuri et sic forte sumendo non sunt nomina imposita que sint in usu Alio cutdo potest sumi specialiter respectum eorum quaedicuntur dona gratuita sicut sunt fides spes caritas Alio modo specialius respectu eorum qua dicuntur gratuita non quecunque sed iustificantia sicut caritas vel gractia vel gloria / et respectum talium posset vocari volitio gratuita vel beneplacitum gratum faciens. Alio modo specialissime respectu bonorum glre. et talis posset voca ri volitio eterna siue dilcio eterna / congratificatiua / non quia volitio alio modo sumpta sit temperalis/ sed ab effectu istius volitionis / quia deus vult tale bonum scilicet glorie in eternum manere Et talis volitiocommuniter vocatur praedestinatio. posset aut circa hoc esse dubium vtrum praedestinatio includat solum deum velle alicui bonum glorie vel tam bonum glorie in futuro quam bonum gate in praesenti Et vtrum tantum ista bo vel simul aliqua alia etc Et licet ockam dicat quod praedestinatio proprie non est respectu alicuius nisi respectum vite eterne ita quod bita eterna et non omne ordinans ad eam est effectus approbationis / tamen sicut aliqualiter in primo aritil. visum fuit aliquando praedestinatio suntur large / et sic tam gratia finalis quam merita sunt effectus praedestinationis. et non aliquod aliud donum in praesenti vita collatum Et secundum hoc diuerse possunt dari descriptio nes praedestinationis vt super dixi

¶ Se cundo notandum um quod isti termini praedestinatio et re probatio possunt capi dupliciter vno modo actiue et sic supponunt pro diuino velle eo modo quo dictum est Alio modo passiue / et sic supponunt pro effectum voluntatis diuine / ita quod effectus predestinationis vel reprobationis primo modo dicte / potest vocari predestintio vel reprobatio alio modo Vnde ex istis inferri posunt aliqua correlaria Primum est quod capiendo praedestinationem et reprobatio nem actiue satis clarum est quod ipsius nulla est causa / quia talis actus diuine voluntatis nulla est vel esse potest causa sicut patet Secundum est quod capiendo predestinainem et reprobationem passiue scilicet pro tali effectu potest concedi probabiliter quod ipsius est aliqua cuam sumentio causam im proprie et large prout meritum solet dici causa premii vel pene quia de lege ordinata licet non ex natura rei / tali merito posito / sequatur tale premium vel penam Vnde sic loquendo cuiuslibet reprobationis passiue est aliqua caus scilicet culpa / et alicuius praedestinationis est aliqua causa sicut meritum vel gratia et alicuius predestinationis nulla est cam in predestinato sicut in illo quae non habet meritum Nec est inconueniens quod vnus effectus predestinationis sit cua vel ratioalterius et per consequens vna predestinaitio altedestinationem et reprobationem actime et large prout predestinatio est tespectum grevel glre satis clatum est quod non quia deus rius etc Tercium est quod capiendo pre¬ predestinauit ideo vult dare gratiam finalem nec econtra. patet / quia hoc esset idem sicut dicere quia deus vult dare gratiam finalem et gloria vult dare gratiam finalem vel econtra quorum vtrumque est falsum icut satis batet etc 4m est quod capiando predestinationem et reprobationem actiue et stricte prout predestinatio includit deum velle alicui dare guloriam et nichil plus / licet enim nulli velit dare gloria quin eciam velit sibi dare gratiam in poienumti tamen possumus restringere istum terminum praedestinatio vt non significet plus nisi deum velle dare gloria Et isto modo accipiunt aliquando doctores Sic ergo accaipiendo est dubium vtrum quia deus predestinat aliquem ideo dat ei gratiam in praesenti vel econtra / hoc est dictum vtrum quia deus vult dare gloriam ideo velit dare gratiam finalem vel econtra Et iste est punctus quem querit difficultas etc Vnde circa istum punctum sunt alique difficultates

¶ Primus est vtrum deum velle aliquod alicui possit esse consequens alicuius vere causalis Et videretur quod non quia si il deo nichil potest esse causa vt sit / ita nichil potest ei esse causa vt velit cum in eo sit omnibus modis idem esse et velle. igitur etc Et si istud diceretur pateret responio negatie ad propositiam difficultatem. Et hec responsio esset tam contra ockam quam contra gregorius vt patet quia quaelibet concedit aliquam talem causalem licet diuersimo de etc

¶ Secunda difficultas est vtrum oncesso quod deum velle aliquid alicui possit esse consequens alicuius vere causalis ane hoc possit esse respectum antecedenis significatis precise sic esse vel non esse de creatura Verbi gratia respectu talis antecen sores facit vel faciet a.rita quod tatiocausalis sit vera quia sores facit a. deus vult quod sorte. habebit b. Videretur enim probabile quod non ex hoci quod diuinum velle est causa cuiuslibet creature et nullo modo econtra Et sic dicerentur quod deum velle aliquid numquam sit consequens in vera causali nisi deum velle vel scire sit antecedens sicut dicendo quia deus vult sor. facere a. ideo deus vult sortem habere vel habitirum esse b. Et seundum hunc modum dicendum esset quod cumdeus de facto puniret malos in in ferno et per consequens velit eos punire qui a non volens nichil facit ideo sequi tur quod deum velle punire non possit esse consequens in vera causali ad istud antecedens sor. peccauit vel peccabit Et iste modus dicendi michi videtur probabilis et est tam contra ockam quod cuntra ginus etc vt patet

¶ Tercia difficultas est vtrum deum velle aliquid alicui possit esse consequens alicuius vere causalis si antecedens sit deum velle vel scire sicut est in existo iamdicto. Et videretur quod non quia cum in actu diuine voluntatis nulla sit omninon distinctio aut prioritas aut poste ritas sicut ymaginatur scotus / non apparet ratio quare ista sit vera quia deus vult a. ideo deus vult b. plus quod econuerso Et iste modus dicendi adhuc esset tam contra ockam quod gregorius 4o difficultas est concesso quod deum vellet aliquid alicui sit consequens alicuius vere causalis cuius antecedens sit deum velle an sicut deus potest velle alicuiminus bonum quia vult es maius bonum ita possit velle maius bonum quia vult ei minus bonum Si enim dicatur quo ictunc sicit dictur quia deus vult dane gliam io vult dale grataum fialem ita dicere quod hec est possibilis quia deus vult dare grtam finalem ideo vult dare gloriam et hoc est contra gregoius. et pro opinione ockam. Si vero dicatur quod non sed quod vele deus vult semper alicui minus bonum quia vult ei maius / et numquam econtra / tunc clara est responsio ad difficultatem propositam Et hoc est cotra ockam et pro opinione gragoius Videretur aut iste modus probabilis ex hoc quia ordinate volens finem et ea que sunt ad finem vult media ad finem propter finem / et ideo licet deus non per prius velit finem quod ea que sunt ad finem quia non est in deo talis poritas actuum / nec talia instantia qualia ymaginatur scotus etc tamen videtur quod deus velit ea que sunt ad finem propter finem et per consequens minus bonum propter maius bonum Aliter non esset ordinate volens Igitur deus vult alicui gratiam et alia que sunt ad beatitudinem propter ipsam beatitudinem qua est omnium finis. Et per consequens quia vult alicui gloriam vult ei gratiam Isti ergo sunt diuersi modi dicendi probabiles in qui bus apparet punctus difficultatis et datur materia exercitationis. Nec videtur facile eligere meliorem / tamen hic aliquid dica probatur etc 3o ergo principa liter notandum est quia hic facta est menio de proponibus causalibus quod ista dictio quia vel propter vel alia equiualens faciens propositionem causalem quandoque significat causam essendi et denotat causalita tem vnius realitatis respectum alterius in aliquo 4 our generum causarum / et sic facit propositionem proprie causalem vt cum dicitur qui a sol lucet dies est / et sic de similibus que denotant antecedene ad consequens causalitatem propiam. Et de tali causali proprie dicta potest dari ista regula / quod nulla propositio causalis proprie dicta cuius consequens signat tanquam signatum totale deum aliquid velle vel intelligere est vera. patet quia sicut supra arguitur sicut nichil est vel esse potest ipsi deo causa proprie dicta vt sit / sic nec vt intelligat vel velit ideo sic vtendo propositionibus causalibus patet clare quid dicendum ad difficultatem propositam et alia supra tacta. Quandoque vero talis dictio non signat causam essendi nec antecedenes ad consequens causalitatem propriam / et sit non facit causalem proprie dictam vt cum dicitur quia creature sunt a deo / deus est dominus creaturarum quia aliqua res in diuinis generat filium aliqua res in diuinis est pater quia homo est rationalis / homo est risibilis / quia ysocheles habet 3o angulos equales duobus rectis ideest triangulus et sic de similibus. Tales enim propositiones solent concedi tam in theologia quam in philosophi losophia et imethaprfffica / et tamen non denotant causam essendi nec antecedenis ad consequens causalitatem propriam / quia sic essent false vt patet in tuenti sed signat causam cognoscendi vel antecedentis ad consequens conuertibilitatem per consequentiam mutuam cum consequenotatione cuiusdam prioritatis inferentis respectu illati secundum nostrum modum concipiendi. Et ad aliquem talem vel consimilem intellectum. Et sic intelliguntur causales supra dicte. Vnde in omnibus illis est talis consequentia conuertibilis et ultra hoc in antecedene ponitur diffitinio vel terminus pertinens ad diffinitio nem termini positi in consequente / vt patet / ioeo est aliqualis poritas antecens ad consequens propter quam potest diciatenes causa consequentis. Et hinc est quod tales causales conceduntur

¶ Et secundum hunc modum loquendi potest hec 2a regula poni quod deum velle aliquid vel intelligere potest esse consequens alicuius propositionis causalis vere / vnde potest in ferri probabiliter responsio ad difficultatem propositam conta gregorius licet quod aliquem praedestinare et reprobare potest esse consequens alicuius propositionis causalis vere Et pro ista per te et contra grego. arguo ex propriis dictis eius Nam in qui. vtrum deus sit praescius futurorum articulo tercio in fine ipse distinguit istam / quia aliqua sunt futura deus prescit illa esse futura Et quamuis neget eam in vno sensu vt suprapatuit / tamen concedit eam in isto sensum quaeprecise denotetur quod quia res sunt future ideo praescinia dei est praescinia Et isti termini prescientia et prescius verificatur dedeo ita quod illa locutio sit illo modo causalis quo ista est quia homo est animal ideo hec est vera homo est animal Et secundum istum modum loquendi concedit quod res esse futuras sit causa seu concausa vna cum immensa perfectione diuine scientie quod deus sit prescius vel prescientia et quod de ipso verificentur isti termini etc Et sic concedenda est ipsa causalis / quia res sunt future / et dei scientiam nichil potest latere / ideo deus prescit illas esse futuras etco Sed dicat michi magister grego. vel alius pro eo rationem quare non potest omino proportionabiliter dici quod quia sor. finaliter peccabit. ideo deus reprobat sor. id est non vult sorti dare gloriam finalem / ita quod quia sortes est finaliter peccaturus. ideo deus est reprobatio et iste terminus reprobatio verificatur de deo. Nlola enim potest ratio diuersitatis assignari nec oppositum probant rationes gregrius. Si autem dicatur quod ratio diuersitatis est quia in exemplo suo est consequentia necessaria sed non in isto etc. hoc non valet quia tunc pari ratione non deberet ipse concedere istas causales quia sortes finaliter peccabit ideo dampnabitur / vel deus vult eum punire / quia deus voluit sor. dare vitam / ideo voluit ei dare merita et finalem gratiam. Et sic de similibus quis ipse concedit vt supra patet. Et consequentia patet quia hic non est plus consequentia bona et formalis quam in exemplo proposito vt patet etc. quare etc Et sint hec dicta sine assertione de ista materia / de qua si deo placuerit latius alibi dicam. hec de secundo articulo.

¶ Quantum ad tercium articulum vtrum reuelatio dei sit possibilis intellectui creato infallibilis et certa Primo probabiliter ponam triplicem conclusionem.

¶ Secundo soluam triplicem dubitationem nichil temerarie asserendo. Et quia difficultas huius articuli non est de reuelatione verorum necessarorum / quia de illis faciliter patet quid est dedu / sed de reuelatione verorum contingentium et maxime de futuro. ideo solum de illis erit sermo

¶ Prima ergo conclusioerit quod verorum contingentium de futuro est possibilis intellectui creato vera reuelatio.

¶ 2a vonclusio erit quod verorum contingentium de futuro est possibilis intellectui creato certa vel infallibilis reuelatio

¶ 3a conclusio erit quod verorum contingentium de futuro non est possibile intellectui creato infallibilis reuelatio.

¶ Ad declarationem at prime conclusionis sciendum est quod reuelatio potest capi multi pliciter. uno modo vt reuelare idem importat quod causare aliquod signum extrinsecum castiuum assensus in intellectum creato / et sic deus ditur reuelasse legem christiomnibet tam fidlibus quod infidelibus / quamuis non omns assentiant Et haec potest vocari reuentio exterior aio modo potest capi vt reuelare importat idem quod cauare assensum in intellectu creato de aliquo complexo Et hoc potest esse de complexo vero vel de complexo falso / vel assensu sine formidine / vel assensut cum formidine Et secundum hunc modum concedunt aliqui quod hec est necessaria deus reuelauit sorti quod dies iudicii erit et non dependet aliquo modo ex contingenti futuro Et quod deus potest reuelare falsum / et potest decipere et falilie creatura Et quod non est inconueniens quod ille qui est eritas causet in aliquo falsitatem Alio modo potest capi reuelatio specialius vt reuelare importat idem quod causare assensum firmum in intellectu creato de aliquo complexo vero / et sic vtar inferius isto termino et potest vocari reuelatio interior Et secundum hunc modum hec est contingens deus reuelauit sor. quod dies iudicii erit eciam postquam reuelauit / quia illa debet exponi quod deus causait in sorte assensum firmum quod sic erit et verum est quia sit erit Modo 2a pars est contingens quare et Tunc probatur 9o quia quacumque veraciter praescit et prauidet futura siue vera continia de futuro / et est opstuns / potest per signa aliqua extrise ca vel per se ipsut sine ilibus signis inteliti creato talia reuelare / sed deus est huiusmodi / illud etcia ymo de facto quod multa temlia reuelagia patet dabils. 2o Reuelatum est misterium dani. Item depaulo primae cor. 2o Scio hominem. etc Setur Et audiui archana vera etc Item de animachristi etc Item aliter nila esset prophiosopia Et bre quter ista conclsone fidem supponenda etc

¶ Ad declarationem 2o conclusionis sciendum est quod ertitudo potest capi dubitur Vno modo imprope vt certificare importat firmiter idem quod assentire alicui complexo et quod non potest aliter esse Et isto modo satis constat quod deus non potest certificare aliquem de aliquo vero de contingenti futuro Nec respectum illius est isto modo possibilis certa reuelatio quia hoc includit contradictionem Alio modo potest certitudo capi proprie vt certificare importat idem quod firmiter assentire alicui complexo vero Eisto modo satis patet quod licet non sit possibile quod certitudo sit falsa / tamen certitudo potest esse deceptio Et licet nullus potest de cipi per certitudinem tamen per ertitudinem potest decepi Et ideo ille qua fuit certus potest non fuisse certus / et illa notitia qua fuit certitudo potest fuisse deceptio et non certitudo etc Tunc ergo isto modo capitio certitudinem patet satis 9o ex dictis in prima conceuntie etc

¶ Ad declarationem 3o coclsinis sciendum est quod sit significum vel quod nominis notitus infallis Vnde notia infallibis est quae non potest esse falasum assensus verus quo non est possibile fallis alli at est assentire taliter esse qualiter non est / vel non taliter esse qualiter est Tunc probatur conclusio proquo supponitur quod itelitus creatus non cognifie fontur per ipsam divinam notitiam Nam si hoc ponere posset saluari quod posset fieri infallis notitia in tellectui creituo / sicut sibipsi respectum cus libet veri eciam de contingenti futuro perhoc quia sicut futurum contingens potest non fore / ita potest non fuisse respectum illius notia nec vera nec falsa Qod non videtur eodemtio posse dici de notitia creata Vnde arguitur sic / tu iudicasti noticia creata aticristum fore et antichristus non erit / grgtu errasti / et sic tua notitia creata fuit falsa et per consequens non infaillibilis consequentia patet ex quid nominis / sed praemisse sunt posisiles et compossibiles quacumque reuelatione sibi facta circa futuritionem antichristi ilur etc Vnde ad maiorem declarationem huius materi e pono aliquas propositiones

¶ Prima est quod quodlibet verum de futuro contingenti potest deus absoluta et determianta siue limitata reuelatione intellectui creato reuelare. Et ista intelligenda est de reuela e tione non cadente siue non habente reflexionem super ipsam reuelationem vel actum mentis / sed solum super extrinseca de futuro contingenti impertinentia ipsi reuelationi Qud dico propter sephisiata que possunt fieri de ista / nichil tibi reuelabitur vel de consimilibus Et hec sic intellectaest contra aliquas opiniones / quarum vna est quod nulla potest fieri reuelatio absoluta de futuro contingenti sed solum subiet conditione aliqua / vtpote quod a. eueniet nisi aliquid obstet vel simili modo Vnde hoc non valet / tum quia secundum hanc viam deus non posset plus aliquid certificare de futuro contingenti quam ego. nam possenreuelare futurum contingens isto. tum quia deus potest absolute certificare de illa conditione / et habetur propositum quod consimili modo patuit de primo / vel non potest et sic procedetur in infinitum. quare etc. Alia opinio est quod nulla sit reuelatio a deo de futuro contingenti que sicut ad vnum sensum deterianta / quia praeter sensum lcalem / quem sermo verborum pretendit sunt ibi sensus alii subintelligendi / ad quo rum aliquem referenda est locutio / si sensus ralis non sit verus sicut ad sensum allegoricum vel tropicum Alando simpliciter et absolute aiquando sub conditione Et hoc non valet / tum quia oppositum tenendum est esse factum propiosophis Aliter secundum hanc viam licet prophsopna aliquis haberet aliquem sensum verum / tamen nesciret illum quod est absurdum dicere / de omnibus prophiosopis. tum quia deus determinate nouit ad quem sensum prinum ciat aliquid fore / ergo determinate illum sensum potest alicui reuelare. Et qua ratione potest de vno et de quolibet quare propositio vera etc

¶ Secunda propositio est quod quodlibet verum de futuro totingenti a deo siue immediate per se ipsum siue per signum extrinsecum siue absolute siue aliter qualitercumque reuelatum est ita contingens post reuelationem sicut ante / nec quaecumque reuelatio tollit contingentiam reuelati aut facit ipsum necesrum Et hoc est cunta opiniorum quam re probat adam / quae posuit quod facta reuelatione absoluta / qualis facta est de resurrectione mortuorum et aliis articulis fidei de futuro contingenti / non potest euenire oppositum nec impediri / et ratio est quia posse contra veritatem non est posse.

¶ Sed haec opinio non est sana primo quia ex eo sequitur quod de necessitate deus aliquid ageret ad extra / ymmo quod omnia de necessitate euenirent quod est contra fidem 2o sequitur quod deus potuit aliqua facere quanunc non potest facere et per consequens sequitur diminutio potentie divine. consequentia patet quia deus aliqua potest creare que non creabit. ponatur ergo quod deus reuelet cras quod illa non creabit vel faciet absoluta reuelatione / tunc eras haec erit vera deus potest ista facere et tamen hec erit vera i deus ammodo non potest ista facere. Et consimiliter sequitur quod deus posset se facere vel fecisse nullipotentem quod est absurdum Et consequentia patet / quia deus antequam quicquam crearet potuit solum creare vnam solam creaturam rationalem. et eidenreuelare quod nichil ammodo crearet / et quod si peccaret ipsam annichilaret Et cum ipsa potuit peccare sequitur propositum id est quod deus nichil potuit creare quare etc. Vnde sicut bene dicit adam ista via magis est irronabilis quod negare absolutas reuelationes esse possibiles etc. Tercio sicut arguit hybernicus se quitur quod iudas tradens christum et petrus negas ipsum fuissent excusati a peccato cum eorum peccata fuissent reuelata a christo. quia nullus peccat in eo quod vitare non potest. igitur etc. consequentia patet quia christus in cena reuelauit discipulis quod iudas traderet ipsum et quod petrus negaret ipsum. Et per consequens secundum istam viam ista ab eis caueri non pote rant et sic non peccauerunt Contra euangelium. Ve homini illi per quem filius hominis tradetur etc. Quarto arguitur sic. Scia dei ad intra de aliquo futuro non tollit contingentiam futuri. igitur nec reuelaio ad extra. Antecedens patet ex supradctis et consequentia te net. quia non apparet ratio diuersitatis Similiter aliter sequitur quod deus nececretad agendum per aliquid extrinsecum quod est absurdum Et breuiter ex dicta opinione segnuntur multa inconuenientia etc

¶ Tercia propositio est quod quelibet noticia creata que fuit reuelatio alicuius veri de contingenti adhoc futuro potest non esse et nunquam fuisse reuelatio. patet supposito quod iste terminus reuelatio importet quod sit assensus verus et de vero Nam tunc bene sequitur demonstrato tali vero de contingenti futuro. hoc numquam fuit verum. igitur hec numquam fuit reuelatio Et antecedens est possibile. igitur etc Et per hanc propositionem vult vna opinio salua re quod reuelatio sit noticia infallibilis / et quod deus non potest decipere quia iste terminus reuelatio connotat ita forensicut prenunciatur et ideo contingenter est illa prenunciatio reuelatio. ita quod si non eueniat illa prenuncia tio nunquam fuit reuelatio. Sed licet istud dictum sit verum / tamen non sufficit ad euadendum difficultatem / quia per hoc non vitatur quin deus feceit illum cui fiebat prenunciatio credere quod ita eueniet / et per consequens quin deceptus fuerit nisi ita eueniat / quod licet illa reuelatio possit non fuisse reuela tio tamen non potest non fuisse iudicium vel adhesiua cognitio vt videtur probabile Et hoc tenet adam

¶ Vnde probabiliter loquendo pro declaratione huius sit hec quarta propo. quod quelibet noticia creata que fuit reuelatio alicuius veri de contingenti adhuc futuro. licet possit non esse aut non fuisse noticia vera vel de vero / tamen non potest non fuisse noticia iudiciaria siue adhesio. patet supposito quod preteritum non potest non fuisse. quod communniter tenetur quamuis oppositum sit probabile. ut supra declaratum est. hoc enim supposito apparet michi quod siconcedatur quod talis noticia potest non fuisse noticia vel iudicium / postquam fuit pari ratione erit concedendum quod ipsa simpliciter potest non fuisse et sic de quo libet praeterito Et sic apparet ratio diusitatis

¶ Et si dicatur quod sicut conceditur quod tale iudicium potest non fuisse iudicium verum pari facilitate potest concedi quod tale potest non fuisse iudicium

¶ Dico quod licet eque facile posset vnum sustineri acontradictione sicut aliud / sicut alias declaratum est / non tenendo quod preteritum non potest non fuisse et futurum potest non sore primum est concedendum et non 2m Et ratiodiuersitatis est quia quod tale iudicium fuerit verum dependet ex futuro contingenti sed quod tale iudicium fuerit noeo modo videtur dependere ex futuro plus quod ipsum fuisse creatum etc Si vero dicatur quod sicut conceditur quod iudicium diuinum non solum potest non fuisse verum respectu futuri / ymmo potest non fuisse iudicium pari facilitate potest concedi quod iudicium creatum respectu illius contingentis futuri potest non fuisse iudicium de sic fore. Dico quod licet eque faciliter posset vnum defendi a contradictione sicut aliud tamen ratio diuersitatis quare primum rationabiliter ponitur et non 2m est ista quia cum deus non possit iudicare falsum diuinum iudicium siue iste ters iudicium increatum importat quod sit verum / ideo deum iudicasse antichristum fore dependet ex futuro contingenti / ita quod sicut contingens est antichristum fore / ita contingens est deum iudicasse sed non sic est de iudicio creato / quia qua ratione sic esset de vno pari ratione ita esset de quolibet quod est falsum Et ideo de nullo intellectum qui iudica uit antichristum fore concedendum est quod potest hoc non iudicasse / nisi de solo intellectu dilino. Quia de illo solo ista consequentia est bona. iste intellectus sic iudicauit ergo sic erit. Si autem dicatur quod ymmo talis consequentia est bona de aliquo intellectum creato / scilicet de intellectum velanima christi Dico probabiliter quod non valet absolute talis consequentia quia qua ratione vale ret de ipso et de quolibet alio eiusdem specie eciam si illa anima esset dimissa averbo non valeret illa consequentia etc.

¶ Ex stis ergo omnibus patet probabiliter illud quod est intentum scilicet quod nulla noticia creata vel creabilis est simpliciter infallibilis respectum futuri contingentis / quia ex quo talis fuit non potest non fuisse iudicium et tamen potest non fuisse iudicium verum / ergo potest fuisse iudicium falsum Antecedens patet ex dictis / et consequentia / quia inter verum et falsum in proposito non est medium etc. Sed contra praedictam propositionem et alia dicta est vna opinio ad quam videtur declinare ma. gregorius quam vult saluare Quod aliqua talis noticia creata sicut dina reuelatio sit infallibilis de facto perhoc quod talis noticia potest non fuisse significatiua aut non sic signfactiua illtus quod significauit seu ipsam non fuisse assensum vel iudicium illius futuri. Sicut dicendum esset quod iudicium quo iudico petrum edere si conseruaretur in me postquam petrus surrexisset non apolius esset iudicium vel non esset iudicium quo iudicarem petrum sedere Vnde dicit postquam deus significauit per aliquod dictum a. fore possibile est de um nunquam voluisse sinigficare per suum dictum a. fore. et per consequens nunquam dixisse a. fore. quare et cetera. Et licet gregorius non probet istam opinionem / tamen pro ea et contra dicta potest fortiter argui. Primo sic. quia videat clare aliqua creatura rationalis in verbo aliquod futurum contingens fore Ariur qic / ista visio vel creata noticia potest nunquad fuisse notitia vel assenus igitur etc / consequenti tenet quia iste est modus saluandi diuinam notitiam esse infallibilum respectum contingenter futurorum Antecedens patet quia verbum potest numquam sibi repraesentasse illud fore ergo talis creatura potest numquam assensisse vel iudicasse illud fore / quare etc Antecedens apparet quia sequatur a. non erit ergo verbum non representauit etc Si verodicatur quod ex hoc quod talis notia potest non fuisse assensus etc non habetur quod illa notitia sit infallibilis nt non possie esse falsa / sed tamen haentur quod potest non fuisse falsa Dicetur ad hoc quod noticia infallibilis hentub isto modo Si enim eset aliqua noticia creata qua sic representatet aliquod futurum fore quod si ipsum non fitet non amplius repraesentaret nec vnquam repnmtasset / et si foret ipsum repraesentasset ita quod posset ipsum repraesentasse et posset ipsum non repraesentasse / sicut illud posset fore et posset non fore / illa esset infallibilis sicut saluatur denotia divina sed talis videtur notitia in verbo etc Vnde ad hoc probandum aruitur 2o sic quia notitis creata in verbo vt exeplum sibi subordina tum in signicando non repraesentat nisi quia verbum vult eam sic repraesentare et libere vult et potest numquam voluisse eam repraesentare ergo illa potest numquam repraesentasse Et per consequens sequitur quod deus potest facere aliquam noticia vel assensum subiectotr dinatum omnino divine noticie sicut vox vel sntptum subordinatur enunciationi mentali. Et per consequens sicut diuina noticia potest non reprenotasse a. fore / ita illa noticia creata ei subordinata / quare etc Si vero dicatur quod talis noticia naturaliter et non libere epresentat et representauit: quare etc Dicitur quod eciam noticia naturali¬ ter representat sibiipsi a. fore / sic scilicet quod potest non representare / sed illud de bet fore si autem intelligitur naturaliter / absolute falsum est et Tercio arguiti sit quia non implicat contradictionem talem noticiam quae dicta est esse a deo vel fieri ymmo oppositum dicere derogat potentie dei. Nec ad hoc sequitur preteritum non fuisse sicut oppsita opinio videtur supponere igitur etc Consequentia patet et antecedens apparet Nam sine deperditione alicuius rei / de noticia vel assensum potest fieri non noticia vel assensus. Nam secundum illos qui ponunt quod ad hoc quod aliquid sit noticia intellectui requiri tur quod sit ab eo effectiue / illud quod est noticia potest desinere esse noticia / sinedeperditione alicuius rei scilicet si conseruaretur a solo deo et non ab intelita creato Et per consequens sicut talis notia potest non fuisse a tali causa / ita potest non fuisse talis obeti / vel potest simpliciter non fuisse notitia / absque hoc quod concedatur quod aliqua res praeterita possit non fuisse / sicut patet etc

¶ 4o argitur sic anima christi hent talem noticiam creatuam infallibilem / igitur etc Antecedens probatur quia suppono quod verbum non est sibi fonteis cognitio / et supposito quod oppositum dicatur tamen illa anima potest et potuit producrinotitiam creatam conformen illi notitur inceiate Sed si talis noitia increa non esset infalibilis equitur quo christus potest et potuit falli et per consequens per commnicationem ydiomatum quod verbum dinum potest falli filite creiate notie quod vitur absurdum quare etc Et ita potest dici de quibium nomna in verbo etc Iste rationes sunt difficiles et opinio ista subittilis et esset valde rationlil / suppositio quod concederetur praeteritum posse non fuisse quod ita faciliter posset defendi a contradictione sicut futurum posse non fore sicut supra dictum est Sed si hoc non concendatur non video quod ista opinio possit rationabiliter sustineri Vnde contra hanc opinio nem praeter illa que supra dicta sunt facio talem rationem Pono enim quod anecedenlum gabriel vidit in verbo incarnationem christi futura / nec hoc aliunde vel alio viderit quod in verbo / ita quod ex illa visione et non ex alia causa ipse habuerit vnum gaudium et vnam dilectionem et venerit ad mariam et salutauerit eam sicut scriptura dicit Tunc simus in tempore medio inter salutationem illam et incarna tionem tunc futuram et arguitur tunc sub tali forma serprius non incarnabitur ergo gabriel hoc non vidit in verbo. Ista consequentia per aduersarium in illo tenpore medio erat necessaria / quia verbum non repraesentauit aliquid fore nisi quod futurum fuit et antecedens erat contingens in illo tempore / ergo similiter et consequens / sicut eciam concedit praedicta opinio. Et perconsequens eciam sequitur quod iste erant contingentes gabriel habuit gaudium vel leticiam / gabriel venit ad mariam et salutauit eam Consequentia tenet per positiam quia gabriel aliam causam gaudendi vel veniendi non habuit nisi quia in verbo sit vidit ergo si potest non vidisse potest non venisse etc. Et consimiliter potest dici de quolibet preterito quare etc Ad hanc rationem sunt diuersi modi evaneiPrima via est quod gaudium gabrielis quod est et fuit gaudium in b. gradu non solum potuit fuisse intentius vel remissi us vel non fuisse gaudium in tali gradum sicut dicunt aliqui / ymmo illud gaudium potest simpliciter non fuisse gaudium / ita quod non solum hec est contingens gabriel habuit gaudium in b. graduymmo hoc modo est contingens gabriel habuit gaudium. Vnde dicit hec opinio quod licet necessarium sit quod illa res siue illa passio fuerit tamen potest non fuise gaudium Nec hoc debet videri mirabile vt dicit quia talis passio non est dilectio vel gaudium nisi cum conuingitur cum cognitione / mediate qua causatur / ergo sicut est possibile quod iste non habuit visionem ita est possibile quod talis passio quam habuit non fuit gaudium si esset in mente et mens nichil cognosceret Nam mens gaudere non potest sine cognitione vt patet. quare etc.

¶ Sed hanc viam diffuse reprobat adamin 3o quo ad vtramque partem ideo transe o / tamen hec via difficiliter apparet falsa / per hoc quod secundum casum positium illud gaudium precise fuit causatum ex hoc quod gabriel vidit sic fore ergo si potest hoc numquam vidisse sequitur quod sicut potest per te non habuisse gaudium / ita potest non habuisse illa passionem cum ipsa esset ab eadem causa. Et sic ista via non euadit difficultatem quare enc

¶ Secunda via est quampotsit hybernicus quod gaudium gabrielis potest non fuisse ab alia visione sed ex alia casa in ta quod licet gabriel habuerit gaudium et venerit ad mariam quia vidit etc tamen in ilo tempore medio est possibile quod non habuerit gauium nec venerit ex illa causa sed ex alia Vnde dicit quod inllo empore medio ista consequentia non valet gabriel non vidit in verbo rum fore incarnadum ergo non habuit gaudium vel ergonon venit ad maria nec salutauit eam Qtod licet de facto non vene rit ex alia causa / tamen sper in illo tempore medio possibibile est quam venerit ex alia causa ido ex ista quae est contingens gabriel non vidit etc non sequitur unde concedit vlterius quam in illo tepore medio hec fuit simpliciter contingens gabriel non fecit ista facta quia vide rit deum incarnandum etc Sed hec via non sufficit quia ex ea sequitur quod in potestate beate virginis fuisset quod numquam gabriel praeuidisset christum incarnandum Et breuiter licet adam multipliciter impugnet istam viam tamen contra ipsam et supradictam sufficere debet ista ratio. Quia pari ratione qua tu dicis quod gaudium gabrielis potest non fuisse a tali causa et illi actus possunt fuisse ab alia causa / pari ratione potero dicere quod illi actus simpliciter possunt non fuisse etc Vel saltem sicut tu dicis quod illi actus possunt non fuisse ab illa causa / sed ab alia. ita dicam quod sor. potest non fuisse a patre suo sed ab alio et quod pater eius potest non fuisse pater euis sed vnus alius etc Et ita de quolibet effectu secunde cause etc que omnia sunt absurda etc. Ideo dicendum est in hac materia quod sicut visio gabrielis non potest non fuisse sic non potest non fuisse visio nec potest non fuisse iudicium nec gaudium eius potest non fuisse gaudium ab illa causa a qua fuit / siue de illo obiecto / et quia vidit in verbo christum incarnandum ideo habuit gaudium et leticiam et venit ad mariam etc id est quia sic firmiter et sine dubitatione credidit et non quia vere iudicauit. ita quod illa visio eius in quantum erat firmum ludicum de sic fore et non quatenus erat reuelatio verbo siue verum iudicium fuit causa illorum actuum quia illa visio poterat in illo tempore medio non fuisse verum iudicium siue reuelatio / et tamen non poterat non fuisse iudicium siue cognitio de tali obiecto Vnde patet quod pro illo tempore medio licet non de potentia ordinata tamen de potentia absoluta hoc erat possibilis gabriel errauit gabriel in verbo false iudicauit gabriel false enunciauit Nec tamen propter hoc sequitur quod hec esset possibilis gabriel mentitus fuit vel mendax nuncius extitit. positis praecise hiis quae prius Ratio est quia non dixisset aliquid contra suam conscientiam quod requiritur ad mendacium

¶ Hiis praemissis respondeo ad rationes prius factas Vnde pro solutione primae et declaratione dictorum et dicendorum prius / videndum est quid est aliquid videri siue repraesentari in verbo Vnde dico quod hoc nihil aliud est quam verbum diuinum causare vnum actum qua sit clara visio verbi siue repraesentatio et simul causare vnum actum qua sit repraesentatio alterius a verbo / ita quod verbum suppleat vocem obiecti quo ad efficientiam et non alio modo / et sic illa visio dicitur esse visio vel repraesentatio in verbo / quia verbum sper simul illa visione videtur et a verbo immediate causatur / siue per eande visionem vel eundem actum videatur verbum et creatura sicut tenet adam siue non sicut tenent illi qui dicunt non esse possibile / quod vnico actu distincte videatur deus et creatura etc Ex hoc primo patet quod verbum non dicitur aliquid representare creature quia sit illud quo formaliter creatura cognoscit vel eciam precise quia sit illud quo cognito recordatiue creatura aliquid aliud cognoscit sicut ymago representat illud cuius est / licet verbum possit hoc modo representare non tamen solum sic potest representare. Vnde non est ymaginadum sicut multi credunt quod causa videndi creatura in verbo sic quia verbum est ymago vel ydea ipsius et eadem actu quo videtur ydea videtur ydeatum sed quia volun tarie causat visionem creature modo supradicto

¶ Ex quo 2o sequitur quod videns verbum non necessario videt omnia que verbum videt sed solum illa quorum visionem vult in eo causare / ymmo non credo quod aliqua creatura possit distincte videre omnia quaeverbum videt / sicut alils specialiter de clarabo de anima christi / de qua magistur videtur oppositum dicere in 3o libro

¶ Si autem dicatur quod deus est cognitio cuiuslibet creature ergo sicut vnus antecedenlus videndo in mente alterius istam propositionem homo est animal potest esse certus quod ille format talem propositionem Ita videndo diuina cognitionem potest certisicari quod de us assentit et antichristus erit et per consequens quod antichristus erit Et ita potest argui de quolibet alio vero. igitur etc Ad hoc dico concedendo assumptum et negando similitudinem et vltima consequentiam Et ratioest quia propositio quam videt angelus est realiter in mente angeli / sed non est realiter in deo / sed solum obietiue ideo intelligendo cognitionem diuina non intelligit quicquid illa cognoscit 3o patet ex praedictis quod aliquid reuelari in verbo aliquid importat plus quam repraesentari in verbo / patet quia vltra illud importat quod illa reuelatio sit vera et certa repraesentatio et de vero vt patet etc 4o patet quod aliquid fuit repraesentatum in verbo quod potest non fuisse reuelatum in verbo licet non possit non fuisse repraesentatum in verbo / patet ex dictis etc

¶ Tunc ad formam prime rationis negatur antecedens sicut patet ex dictis Et similiter negatur antecedens et ad probationem negatur consequentia quia in casu antecedens est possibile et consequens impossibile etc Ad 2am quicquid sit de prima parte antecedentis nego 2am Et dico quod necessario vult causasse nec est possibile quod sic aliqua noticia creata sit omnino subordinata diuine noticie quod sicut diuina noticia potest non repraesentasse etc sic possit noticia creata Ratio est illimitatio vel immensitas noticie diuine et limitatio noti vtie create Ad 3am nego prima partem antecedentis sicut patuit / et ad secundam dico quod siue ex hoc euidenter sequantur praeteritum non fuisse siue non tamen equefaciliter sustinebitur praeteritum non fuisse sicut istud vt patet intuenti Vnde ad probationem illius antecedentis adam negaret assuptum / quia ipse tenet quod illa noticia non posset esse in potentia apta iudicare per ea et non esse sibi iudicium. Et reputat simpliciter impossibile quod illud accidens quod est noticia vel volitio possit formaliter inherere subiecto cognianio et volitiuo / absque hoc quod illa potentia cognoscat et velit sicut impossibile est quod illa res que est albedo inhereat subecto et quod subiectum non sit album per eam Sed quia istud posset calumpniari probabiliter ideo dico quod quicquid sit de hoc tamen negadum est vltimum consequens scilicet quod talis noticia potest non fuisse a tali causa etc quia licet ex hoc euidenter non sequerentur aliqua rem praeteritam non fuisse tamen eque repugnat ymaginationi vnum sicut aliud vt patet etc. Ad 4am rationem quia aliquo abhor rent audire quod christus potest vel potuit falliio hoc non asseo Dico tamen hic primo quod suppositio quod hoc esset impossi anima christi vel christus falliter per noticia creatam / tamen ex hoc non habetur quod illa noticia sit simpliciter infallibilis / quia posset esse falsa alteri anime vel illi met derelicte a verbo. Et ideo solum habetur quod illa sit infallibilis secundum quid scict isti anime sic vnite. qua re etc Alio modo secundum aliquos solempnes doctores potest dici / primo quod christus secundum diuinitatem et per noticiam increatam non potuit falli per quacumque potentiam. Patet quia hoc repugnat perfectioni divine Secundo quod christus secundum humanitatem et per noticiam creatam non potuit falli / et hoc per potentiam ordinatum quia nichil falsum credidit vel credere potuit secundum legem subordinatam Tercio quod christus secundum humanitatem et per noticiam creatam potuit falli et hoc per potentiam absolutam Ad cuius declarationem quarto dici potest secundum aliquis quod toto tempore intermendio postquam christus dixit petro ter me negabis vsque ad negationem petri hec fuit absolute possibilis christus falsum credidit vel christus falsum praedixit / sicut haec petrus christum negabit / sed ex prima sequitur quod christus per noticiam creatuam secundum humanitatem deceptus fuit nec tamen exhoc sequitur quod christus mendax vel mentitus fuerit vel mendacium dixerit / quia non sufficit ad mendacium sola assertio falsi / sed requiritur intentio fallendi / hanc autem christus pro tunc non habuit ideo pro nunc ista est impossibilis Aliqui tamen concedunt quod christus non solum potest asserere falsum sed et hoc potest facere cum intentione fallendi. i asserere filium scitum esse filium ymmo dicere falsum mendacium et peccare odire deum per communicationem Rdiomatum. Nec video quin istud possit probabilius dici quad oppositum si non offendat aures fidelium etc Nulla enim coadictio vel repugnantia videtur quod anima christi absolute omnia possit verbo v¬ nita que ipsa posset si esset a verbo derelicta sed constat quod si non esset vnitaipsa absolute posset decipi / et decipere / mentiri / et peccare igitur et ipsa hec potest vnita: quare etc Si autem dicatur contra predicta quod secundum glosam super illo 2. ad thi. 2o. negare seipsum non potest christus qui veritas est non potest seipsum negare quod tamen faceret si dicta sua non impleret ideo ectiam lum. ix. dicitur Necesse est implere omnia que scripta sunt etc Ad hec potest responderi quod debet intelligiet exponi de impossibilitate et necessitate secundum legem ordinatum et non de absoluta impossibilitate et necessitate vt satis patet Vel volunt dere auctoritates praedicte quod deus implet promissiones suas i ¬ ta certitudinaliter ac si non possent impediri licet absolute possent impediri etc Et sic patet ex dictis qualiter respondendum sit ad multa similia obteantia quae possunt hic fieri Et haec via inter alias michi videtur magis probabilis quam illa qua poneret quod quaelibet noti cia creata anime christi vel alterius in verbo sit notitia infalligbilis etc Et hoc de hoc aencen¬

¶ Sunc circa istam materiam et ad maiore ipsius declarationem mouebo et solliam triplicem dubitationem Prima erit vtrum deus possit ratoli creature securitatem sue eterne beatitudinis reuelare 2a erit vtrum deus possit ratioli creature eternitatem sue finalis dampnationis reuelare 3a rit vtrum deus possit raonli creature falita tem dicere vel eam decipere Prima quiad dubitatio vtrum deus etc Et videtur quod non quia nlla rationle creatura per quamncumue ruelationem potest euidentur scire suam beatinem esse eternaliter dura turam ill nec potest secure assentire suam beaisiem esse eternam Consequentia videtur non et antecedens probatur quia quacumque reuelatione factarationali creature de su beatitudine absolute possibile est ipsam annichilari / et per consequens posisite est aliter euenire quam sua reuelatio vel iudicium significat fore ergo non sciuit ita fore etc

¶ Oppositum patet ex dictis et similiter quia securitas dem eternitate beatitudinis est pars batinmis secundum augustinus. et 2. de ci. dei capitul /12. et 3o de tria. capitulo 7o Igitur omnis beatus est de ea ecurus

¶ Ad hac dubitationem respondem vera opinio quod sic / et hoc est verum vt patebit Sed ad saluandum hoc et ad respondere dum argumento facto ponit quod deus non potest destruere illos qui de facto sunt beati / nec auferri ab eis illam rem quaeest eorum beatando quia non potest destruere croaturam iustam vel ei substrahere sine culpa dona sua. Et si hoc non repugnet potente dei inquamtum est potentia repugnat tamen potentie inquamtum est summa benignitas et summa mina Et pro hac opinione videtur facere quod dicit magister libro v primo sdictine 43. allegans augustinus. super illo verbo domini loquentis ad loth. gen. 9o Non possum quicquam facere etc Non pose inquit se dicit quod sine dubio poterat per potentiam sed non poterat per iusticiam Sed hec opinio non sufficit quia eque faciliter defenderetur error ille philosoporum quorundam scilicet quod quicquid deus agit ad ex agit nature necessitate et non posset aliquid aliter operari quam de facto operatur vel operabitur. Quem errorem reprobat magister dcens quoidam desuo sene su presumentes etc. sequatur ergo quod sicut deus omnem rem quam producit libere consuat ita libere potest eam annichilare quando uult quare etc Item hec vla sibipsi repugnat quia si deus potest aliquid de potentia quatenus potentia est ergo deus sicie potest illud / quia ex opposito sequitur oppositum Vnde eciam cum potentia dei et eius misecodia penitus idem sint sialiquid potest de potentia imquantum potentia / absolute potest illud non obstante mia. ideo aliter resondendum est

¶ Ad ruius euidencia primo notandum est quod beatitudo prout ad propositum sufficit potest sumi dupliciter Vno modo precise pro actum visionis dei clare et fruitionis vel vtroque simul non conotando eternitatem illorum actuum Ao modo potest sumi magis proprie pro illis actibus connotando eternitatem illorum siue credulitatem firma et veram quod illi actus in quai bus consistit essentialis beatitudo dura bunt sine fine et ita sumitur communi

¶ Sed contra potest instari quia sit sumendo sequitur quod ista sit contingens Ista beatitudo fuit demonstrata tota beatitudine gabielis / et similiter ista iste fuit beatus demonstrato gabriele. consequentia patet sed consequens vietur absurdum dico hic concedendo consequens su mendo nomen beatitudinis 2o modo. sicut patet et post patebit / sed primo modo capiendo ille sunt necessaie quia sunt de preterito vere nec dependent aliquo modo ex futuro Tunc pono aliquas propositiones

¶ Prima est responsiua quod deus potest rationali creature securitatem sue eterne beatitudinis reuelare. patet quia quocumque modo capiatur beatitudo quaelibet beatus est securus de facto Et istud est fide tenendum sicut patet per auctoritate augustinisupradictas et est communis omnium sentem tia. Qunc ad declarationem huius sciendum est quid sit securitas. Vnde dico quod est iudicium firmum et sine formidine de aliqua veritate unde non est ymaginadum quod securitas sit aliquid superadditum iudicio sed est omnino idem nec aliquid addit super iudicium firmum nisi quod tale iudicium sit verum Ex quo sequitur primo quod licet securitas prophetica respectum futuri non possit non fuisse estimatio vel iudicium firmum tamen potest non fuisse securitas quod illud esset futurum Patet quia potest non fuisse verum iudicium Secundo sequitui quod licet quis sit assecuratus quoniam ille possit numquam fuisse securus de illo. Tercio sequitur quod capiendo beatitu dinem primo modo nullus beatus potest non fuisse securus de su beatitudine patet clare

¶ Quarto sequitur quod capiendo beatitudinem 2o modo. aliquis beatus potest numquam fuisse securus desua beatitudine Patet quia isto modo capiendo hec est contingens / iste fuit beatus Vel ista beatitudo fuit Et sic emper vtar isto termino etc

¶ Secunda propositio principalis est quod deus quemlibet beatum et de sua beatitudine eterna assecuratum potest annichilare et ei suam beatitudinem potest auferre. Patet ex dictis contra prima opinionem nunc reprobatam

¶ Tercia est quod deus non potest annichilare aliqui beatum vel de beatitudine assecuratum nec ab eo auferre su beatitudinem Et haec videtur similis illi quam ponit supradicta opinio sed multum est dissimilis. Et ratio est quia praedicatum appellat sua formam et ideo illa de inesse implicat contradictione etc

¶ Quarta est quod deus non potest aliquem primo modo beatum vel de beatitudine assecura tum facere postea non beatum. Pa tet quoa beatus non potest desinere esse beatus propter rationem tactam licet possit non esse vel fuisse beatus etc Ex hiis patet responsio ad rationem unde quicquod sit de antecedente consequentia non valet quia euidens scientia non requitur ad securitatem Aliqui non concedunt an tecedens sicut ockam quarto 14. q. 4. etc Sed breuiter concedo quod nulla reuelatio de futuro est de illo euidens scientia / nec euidenter scitur esse reduelatio vel securitas nec beatus euidenter scit se esse beatum sicut probat ratio et hec de hoc

¶ Secunda dubitatio est vtrum deus possit rationa creature eternitatem sue finalis damnationis reuelare. Videtur quod nomquia si sic deus posset cogere aliquer ad peccandum Consequens est falsum et consequentia patet quia facta talreuelatione talis de propria salutidesperaret ergo peccaret. quare etc¬

¶ Oppositum videtur quia omne futi rum contingens impertinens reuelationi deus absolute potest reuelare etc

¶ Ad hanc dubitationem presupposita illa distinctionem supra declarata vel reuelatione exteriori et interiori ponam aliquas propositiones

¶ Prima est quod deus potest homini eciam existenti in caritate casum suum in peccatum mortale et eciam suam finalem dampnationem de communi lege reuelare exteriori reuelatione. Ista patet primo de casum in peccatum quia christus petro existenti in caritate reuelauit exteriori reuelatione negationem siueam dicens / ter me negabis Et hec negatio seundum augustinum fuit mortale peccatum 2o satis patet quod tali reuelationi non existenti in caritate potest reue lari sua dampnatio. nam in euangelio christus hoc reuelauit iudeis dicens in peccatis vestris moriemini. Sed vtrum talis reuelatio possit fieri existenti in caritate de lege ordinata magis dubium est quia in scriptura hoc non legitur factum esse saltem non recolo legisse tamen videtur probabile quod hoc non repugnatt legi ordinate cum non appareat ratio quare isto modo non possit alicui reuelari suum peccatum mortale finale et per consequens sua dampnatio quamuis sit in caritate sicut potest sibi aliud peccatum mortale reuelari / vt patet in petro Nec ex hoc sequitur quod talis desperet vel perdat caritatem quia propter talem reuelationem nec oportet quod credat seesse dampnandum Nam propter nullum signum extrinsecum a quocumque factum potest viator de communi lege obligari ad credendum se dampnadum sed debet semper indubitanter sperare quod si faciat que sunt legis christi saluabitur et ad hoc debet laborare et diuinum auxilium implorare 2a propositio est quod deus non potest homini ectiam non existenti in caritate suam finalem dampnationem de communi lege reuelare interiori reuelatione Patet quia tali reuelatione facta ille firmiter assentiret se esse dampnandum vt patet ex quod nominis sed nullus de communi lege potest sine peccato firmiter assentire se esse dampnandum ymmo talis credulitas esset peccatum ergo deus de communi lege non potest immediate causare talem assensum vel credulitatem in viatore etc 3a est quod dubium est vtrum deus possit homini existenti in caritate suum futurum casum in peccatum mortale de communi lege reuelare interiori reuelatione Patet quia nec ad hoc habetur auctoritas aut ratio vel experientia cogens nec eciam euidenter repugnat legi ordinate / ymmo satis videtur stare cum ea quod sic / quia ex hoc non sequitur quod facta tali reuelatione talis peccaret vel caritatem perderet vt patet intuenti quare etc 4a est quod sine dubio tenendum est quod deus potest homini / siue extra caritatem siue existenti in caritate casum suum inpeccatum mortale et eciam suam finalem dampnationem absolute reuelare interiori reuelatione Patet ex supra dictis et per rationem in oppositum huius dubitationis factam etc

¶ Sed hic est dubium tali reuelatione facta de futura dampnatione Primo vtrum talis peccet perdesperationem et perdat caritatem Secundo vtrum talis posset licite pro salute sua orare Et videtur quod non quia non potest licite velle vel orare illud quod scit deum nolle / nam vnusquisque tenetur se conformare voluntati divine cum sciuerit ipsam Iuxta illud lu. 12. seruus sciens voluntatem domini sui et non faciens plagis vopulabit multis Ad primum distinguendum est quod desperatio potest capidubitur Vno modo in proprie pro firma credulitate qua quas credit se esse dapnadum vel diffidit se ese saluandum Alio modo proprie pro firma credulitate qua quas credit quod si faciat quod in se est pro statu vie ad habendum beatitudinem ad hunc non habebit eam Vnde talis actus est directe oppositus actui spei et non primus Tunc secundum hoc dico aliquas propositiones Primo est quod stante tali reuelatione sequitur quod talis firmiter credet se esse dampnadum. patet ex quid nominis reuelationis iterioris etc 2a est quod stante tali reuelatione sequitur quod talis desperet capiendo desperationem prim modo Patet ex prima propositione et ex quid nominis desperationis primodo sumpte.

¶ Tercia est quod stante tali reuelatione non sequitur quod talis desperet capiendo desperationem 2o mod. patet ex quid nominis etc quia stat quod firmiter credat se esse dampnandum et tamen credat quod si esset facturus ea que sunt legis christi ipse saluarentur etc

¶ Quarta est quod stante tali reuelatione non sequitur quod talis peccet vel perdat carita tem / patet quia illa credulitas siue desperatio primo modo dicta non esset sibi peccatum siout quia non esset naturaliter creata sed supernaturaliter a deo impressa et per consequens non excludit caritatem ymmo staret absolute quod per talem desperationem mereretur si deus praeciperet illam credulitatem sed hoc non potest deus praecipere stam te legi communi quia sic preciperet sibi duo contraria scilicet quod simul desperaret et speraret etc

¶ Ad secundum dico quod sic et quod tenetur orare quod tollatur ab eo illa credulitas et quod non eueniat sicut credit Et ratio huius non est quia non sciat euidenter quod dampnatur sicut assignfitut adam. Nam ita firmiter credit sicit si euidenter sciret quod alias dicam etc. Sed ratio est quia licet per talem reuelationem abrogetur lex communis de spcie vt patuit / tamen iste propter hoc non absoluitur ab aliis preceptis legis nec obligatur ad oppositum precepti de datione Nec tenetur velle quicquid sit aut credit deum velle. Sed de haoc alias videbitur etc Et hec de hoc

¶ Tercia dubitatio est vtrum deus possit rationali creature falsitatem dicere vel eam decipere Et videtur quod sic quia po¬ natur quod deus reuelet alitui aliquod fututum contingens sicut antichristum fore et faciat illum sit assentire: Cunc illa reuelatione facta et iam in preteritum lapsa necesse est deum sic dixisse et istum sit assensisse / et tamen hoc stante adhut contingens est ita fore / idono arguitur sici deus dixit isti quod antichristus erit et atichristus non erit / ergo deus falsum dixit et ipsum decepit Conseqentia patet et antecedens est posisibile et quaelibet pars est posisius et vna alteri compossibilis cum vna sit necesria / igitur consequens est posisibie Oppositum patet per magistrum libro primo in 4 2a distinctione qui ab omnipotentia dei excludit posse mentiri et fallere. Et similiter patet per angustinum 83. quq. 14. vbi probat corpus christi verum et non fantasticum fuisse quia si non / ergo fefellit christus et si fefellit veritas non est etc Circa istam mate riam primo praemittam quorum dam solempnium doctorum opiniones contrarias

¶ Secundo ponam aliquas propositio nes responsiuas

¶ Tercio elicia quatuor egulas ex quibus inferatiam aliquas propositio nes corteltirias.

¶ Quantum ad primum sciendum est quod ad hanc dubitationem respondent aliqui doctores affirmatiue scilicet hybernicus et post eum adam et olkot. Vnde tenent quod per totum tempus medium ante positionem rei in esse illa est contingens antichristus eriter/ ita et illa deus falsum dixit / et deus decepit vocando scilicet deceptionem facere quod aliquis habeat assensum falsum vel aliquis erret / deus tamen non potest decipere deor dinate vel iniuste / nec potest decipere primo modo loquendo de deceptione / de potentia ordinata / et per seipsum et immediate sed hoc bene potest de potentabiutis Coem enim rem quam deus potest causare mediatius causius secundum potest de potentia absoluta per seipsum / sed error est res talis. igitur etc Aodu est commune principium theologicum / sed minor patet ex multis scripture passibus vbi deus docuit israhelitas in bellis et in aliis hostes deci pere verbis vel factis etc Sed aliter respondent aliqui ad predictam dubitationem negatiue. Vnde magister gregris circa haec proins ponit aliquas distinctiones. Prima est quod dicere accipitur dupliciter. Vno modo idem est quod dictum proferre vel formare Alio modo idem est quod per dictum aliquid significare Et hec distinctio patet. Et proportionabiliter dicere falsum vno modo idem est quod proferre enunciatio nem falsam secundum se Alio modo idem est quod per enunciationem falsum significare. stat enim aliquem difre falsum vnomodo et non alio modo vtque in oratione pronica vel tropica. In quibus quandoque enunciationes sunt false secundum se et tamen ea que per eas significatur vera sunt Nullus autem proprie dicitur dicere falsum nisi per suum dictum intendat dicere falsum vel saltem significet falsum. Nec de primodo est dubium quin deus posisit dicere et de facto dixerit filum

¶ Secunda distinctio est quod dicere filium 2o modo contingit dubitur silicet assertorie et non assertorie seu recitatiue Assertorie quidem aliquis dicit lum quando per suum dictum integrum et persectum significa filium / sed non assetorie quando per suum dictum integrum scut verum sed per partiale signifia facnum / vt ibi / dixit insipiens in corde suo non est deus Et aliis locutionibus recitatis et similiter ypotheti vt disiunctis et conditionalibus Et de isto modo non est dubium quino deus possit dicere secunum vt ibi Si dixero quia nescio eum ero similis vobilst mendax etc 3a distinctio est quod aliquis potest asosioile dicere secunum dupliciter vno modo simpliciter. alio modo cum intentione quod ill cui dicit asserntiat ei quod dicit Et de vtroque sensu est dubitatio idn secundum hoc iste doctor probat duas conclusiones /¬ est quod deus non potest alicui assitiobitue diere falsum volens quod ille cui dicit assetiat l dicto 2a est quod absolut deus non potest dere seundum

¶ Primam probat quia aliter sequatur quod deus posset mentiri / consequentia patet per diffitionuem mendacii communem que est significatio falsa cum voluntate fallendi secundum augustinum libri. qua mendacium Sed filitas consequentis patet per apostolum ad heb. o Impossibile est mentiri deum. Et ad hoc sunt expresseauctoritate augustinusi quod omne mendacium est peccatum et quod mentiri et falile sunt ea quae opostonisn potest Et quod si deus hoc possetne esset dignus vt esset optns etc

¶ Secundam probat quia ex opposito sequitur quod deus non esset deus secundum augusti Cosequentiam probat per auctoritate augustinusi et anseItem sequitur quod quodlibet dictum divinum non ex partum vel per se notum vel euidenter deductum fidelis rationabiliter posset hre suspectum et dubium Consequens patet scunum de articls fidei et dehiis quae per prophetas et apostolos et ecclesiam reuelata sunt / sed consequentiam probat quia si non liceret de talibus dubitare autem hoc esset praease quia a deo est dictum / vel quia non solum dictum est sed quia dictum est illud esse verum et credendum / aut eciam praeceptum vt credatur indubitanter. Neutrum potest dici quia stante ypothesi deus potest dicere dicta contra dictoria et cum hoc dicere quodlibet illorum esse verum et iubere vtrumque indubitanter credi. Nam qua ratione potest vnum falsum dicere et quod libet aliud et sic in casu homo tenere tur firmiter assentire duobus contradictoriis scitis esse quadictictoriis / ac per hoc teneretur ad impossibile

¶ Itis conclusiones et earum probationes diffusededucit iste doctor / sed quia deductio princitie consistit in auctoritatibus qua faciliter posunt glosari. ideo non insisto in eis caua breis

¶ Sed ad rationem factam ate oppositum ipse respondet quod antecedens est impossibile licet quaelibet pars sit possibilis. quia non sunt conpossibiles Et hoc quando probatur quia illa deproaemto / deus dixit quod atihritus erit / vel iste asserit quod anticristuo erit est necessara / hoc ipse negat / vnde dit quod si teneatur quod res praeterita potest perdiuina potentiam non fuisse dicetur esse possibile quod deus illud dictum vel assensum nunquam cauit et per consequens non dixit atichristum fore et quod ille eciam non crediderit. Et in hoc ipse bene dicit sicut supra tactum est Si vero non teneatur illud potest dici secundum eum et aliquos antiquos doctores quod possibile est illud dictum numquam fuisse significatiuum aut non illius quod significat. Et similiter illum assensum non fuisse assensum aut iudicium illius. Vel aliter secundum eum dici potest quod ad hoc quod aliquis dicat aliquid proprie loquendo requiritur intentio significadi illud per suum dictum quia ergo deus quod voluit potest non voluisse / ideo possibile est deum nunquam voluisse significare per suum dictum aticristum fore. Si vero nulla praedictarum viarum placeat alia inueniatur melior Et si quis ea inuenire non potest ipse dicit quod melius est confite ri suam ignorantiam quam praecipitare in tam horridam auribus fidelium sntam / qualis est sidicatur deum posse pmentiri aut falsum dicere seu decipere etc

¶ Sed cum reuerentia dico quod si ponatur quod praeteritum non potest non fuisse nulla predictarum viarum est sufficiens nec est alia dabilis quando oporteat di¬ cere quod argumentum concludit veru silicet quod deus potest falsum dicere et decipere sicut prima opinio ponit. ita quod oprtet dicere vel quod praeteri tum potest non fuisse vel quod deus falsum potest dixisse nec est dare medium / sicut potest ap parere ex supra dictis in isto articulo Et ideo si ponatur primum 2m vtique vietur esse ponendum Vnde ad declarandum quomoo haec via possit sustineri ponam probabiliter aliquas propositiones et respondebo ad oppositas rationes Vnde praiemitus distinguendum est quod isti termi decipere fallere et huiusmodi dupliciter possunt accipi Vno modo vt includunt in suis descriptionibus ista sinchaphysica scilicet iniuste inordinate indebite Alio modo vt non includunt ea sed termmo fallere vel decipere est in aliquo causare assensum falsum siue errorem Accipiendo tamen primodo istos termins sic clarum est quod deus non potest decipere vel fallere sicut non potest peccare vel iniuste aliquid facere. Et isto modo opposita sinna est merito auribus fidelium horrenda. sed secundo modo illud est dubium nec est clare sacre scripture totrarium

¶ Pro quo probabiliter sit haec prima propositio Quod omnem deceptionem vel errorem deus potest se solo causare in mente rationalis creature. patet quia cuiusli bet deceptionis vel erroris deus est causa. Nam omnium rerum et motuum deus est cam secundum augustinus. 3o de trini. ca. 6mo sed error est aliqua res vel entitas canta et per consequens deus ipsius est causa / sed cuiuscumque reideus est ca eius dem se solo sinte alia cam concurrete potest esse causa / siue illam rem produbtiando in subiecto siue sine subiecto itur omnem errorem vel deceptionem potest producere se solo / siue sine subiecto siue eciam in subiecto. scilicet in mte rationalis creature velalio sebsicato quire etc 2a propositio est quod deus non potest se solocausare deceptionem vel errorem in mente rationalis creature. patet per ea que dixi inqu. de noticia dei crticulo primo vbi aliqua dixide immutatione vitali. Vnde ex dictis ibidem apparet quod nulla qualitas potest alicui potentie vitali esse noticia vel assensus nisi sit ab ea effectiue Cum igitur quelibet deceptio sit quaedam assensus sequitur quod licet deus possit illam rem se solo causare in mente rationalis creature non potest facere quod sit ei error vel deceptio ipsa non concurrente etc Ex hiis apparet primo contra adam quod talis quae litas que est error vel deceptio non est essentialiter error vel deceptio / cuius oppositum ipse ponit de gaudio notitia et volitione etc et per consequens de errore vel deceptione etc. patet quia si esset in ea et non ab ea non esset ei noticia secundum viam praetactam / et tamen antecedens est absolute possibile vt patet et

¶ Secundo patet contra hybernicum quod ex illo princio theoico omnem rem quam deus potest causare cum alia causa concurrente potest causare se solo non sequitur quod deus possit causare erro rem se solo. patet ex praedictis Et potest dari extempum sicut ex illo etc non sequitur quod deus possit causare meritum se solo sed bene sequitur quod ergo meritum potest causare se solo et similiter errorem causare se solo Et eadem est ratio vtrobique quia sicut illa res que est vel esse potest meritum. potest esse non meritum / quia si deus illam se solo faceret non esset meritum sic illa res que est vel esse potest error potest esse et non esse error quia si esset a solo deo non esset error vt patet etc quare Tercia propositio est quod deus non potest de potentia ordi¬ nata rationali creature secunum dicere vel eam decipere et hoc per seipsum immediate et directe ista est responsalis conclusio licet non appareat michi clara ex scripturis. Et dico per seipsum immediate / quia non est contra legem ordinatum ymmo possibile de potentia ordinata quod deus decipiat aliquem tanquam causa medianta siue mediante creatura Tum primo quia de facto cuiuslibet errtoris et deceptionis deus est causa vt iam tactum est Tum 2 quia secundum augustinum et sanctos aliqui merentur decipi et per consequens iustum est eos decipere ergo deus hoc potenst. Tum 3o quia multa sunt in antiquo testamento de iacob et rebecca quasprtu anct familiari consilio excusanm tur a mendacio et tamen in illis deceperunt ysaac Ut patet ge. 29. ergo deus per bonos decipit Et multa similia exc possunt induci etc Tum 4o quia eciam in nouo testamento atctdentus bonus auctoritate dei appares magis in sompnis d. eis vt per aliam viam recuatantur in regionem sua et sic deceperunt herodem vnde sequitur Videns quod illusus essed a magis etc dico eciam dircem quia deus pereipstet frequenter fallit et decipit non dircensed indirce et per acuiur dicendo aquid vel faciendo quod aqua rationem non inteligite crediderunt secundum sicut patet in evuangetio de illis quibus dicit cristus Solute tenplum hoc et in triduo reedificabitur illud quae per hoc crediderunt secundum et fuerunt decepti intentes de templo lapideo quod dixeat de templocorporis su 4a propositio est quod deus potest de potentia absoluta ratioli creature secunum dicere et eam decipere eciam per seipsum immediate et dirce Et dico per se ipsum etc non quadam excludentiomnem aliam causamab ipso respectum talis deceptionis quia hoc essed contra 2am propositionem ut patet / sed per hoc excludendo omnem aliam causam ab ipso et ab ipsa creatura decepta Tunc patet propositum primo per rationem ante oppositum etc 2o quia cum deus hoc possit mediante creatura non apparet quare hoc non possit absolute sine illa. Verbi gratia cum hoc possit mediante angelo vel homine vt patet ex praedicta propositione / non apparet ratio quare hoc non possit absolute sine illo Nec ad hoc apparet michi contradicto sicut quod deus non sit deus vel apud euidens impossibile vt potest apparere intuenti 3o hoc nullam imperfectionem includit in deo / ymmo videretur imperfectus si hoc non posset sicut creatura hoc potest / eciam sine peccato / quia aliquis potest demereri vt decipiatur Et mirabile videretur quod deus non posset talem punire et ipsum decipere per seipsum immediate cum manifeste dicat augustinus 83. q. q. 3a quod deus decipit malos angelos et per malos homines et similiter deus iussit filios israelis decipere egyptios et multa similia possunt induci

¶ 4o error potest esse sine peccato ergo non sequitur deum esse causam peccati / licet errorem immediate causaret et aliquem deciperetur Et per consequens deus absolute hoc potest Consequentia tenet et antecedens patet per augustinum ench. 16. vbi dicit quod illa fuit opinio caldeorum. Et ostendit quod sit falsa et quod aliquis error est malum pene et non culpe Tunc ad rationes alterius opinionis Ad primam pro prima conclusione primo potest dici quod consequentia non valet quia mendacium vel mentiri includit aliquid inordinate fieri. Et ideo ad probationem consequentie dicitur quod illa diffinitio mendacii que est falsa significatio cum intentione fallendi debet intelligi de intentione deordinata fallendi qualis in deo esse non potest / nec quod talis possit esse in eo probat argumentum sed solum quod possit esse in eo intellectio fallendi 2o potest dici quod accipiendo mendacium pro falsa significatione cum intentione fallendi praecise qualiter non sumit apostolus nec augustinus nec alii communiter tunc consequens non est falsum de potentia absoluta sed solum de potentia ordinata eo modo quo dictum est et sic intelligunt apostolus et augustinus 3o ad probationem cum dicitur quod tunc deus posset peccare quia omne mendacium est peccatum / patet quod hoc est verum de mendacio non facto auctoritate divina quale est omne mendacium accipiendo vt communiter sumitur sed non illo modo quo dictum est 4o potest dici quod si alicui concederetur auctoritate divina posse mentiri / sic sumpto mendacio illud nullatenus esset peccatum / et per consequens si deus per seipsum immediate alicui filium diceret cum intentione fallendi et illo modo mentiretur / non peccaret hoc autem est possibile de potentia absoluta quia quod talem auctoritatem dare non repugnet divine potentie videtur rationale nec apparet quod tali auctoritate data illud esset peccatum plusquam occidem incatatorem auctoritate dei nam magis est contra instinctum nature 2m quam primum circumscripta dei auctoritate Sed neutrum est contra instinctum nature si fieret ex praecepto vel auctoritate actorum nature. quare etc ymmo talis auctoritas de facto videtur quandoque esse concessa Vnde 3o Responsio ultimo legitur deum dixisse quis decipiet achab et egressus spiritus ait ego decipiam Et sequitur ingrediar et ero spiritus mendax in ore omnium prophetarum Et d. dicens / decipies et praeualebit egredere et fac ita Et ad hoc possent induci multe scripture et de egypciis deceptis per filios israelis auctoritate dei et de aliis Et licet aliqui dicant quod deus non precipit in talibus mendacium vel deceptionem sed tantum permittit vel praenunciat sicut ibi. io. 2. Solute templum hoc et ibidem dicit. 13 quando dicens d. iude quod facis fac citius non enim hic imperatiue loquitur secundum glosas sanctorum / sic ibi egredere et fac. n egredieris et facies sicut ante d. decipies et praeualebis. Cnde licet ista glosa sit probabilis non tamen hoc praetendit textus sed quod deus illam deceptionem imperauit ad punitionem malorum nec ehoc videtur impssibile quare etc Ad se cundam rationem pro secunda conclusione megatur consequentia nec auctoritates augustini vel ansed hoc probant Sed vlterius negatur alia consequentia in qua maior est difficultas Et ad probationem dico quod non est licitum dubitare quia deus precipit firmiter:m credere ideo negatur minor et ad probationem dicitur quod concesso quod homo non possit teneri ad impossibile et quod non possit ambobus contradictoriis assentire / consequenter dicendum est quod deus non posset illud praeceptum dare vt patet etc ideo ratio non valet

¶ Ad auctoritates at magistri et augustini in oppositum potest dici ad masicut ad primam ratio nem etc Et ad augustinum potest dici quod argumentum solum tenet gratia materie et antecedens est impossibile cum sit propositio de praeterito falsa etc Et sic potest probabiliter dici tenendo istam via

¶ Vnde exomnibus prius dictis in isto articulo et tenentio quod res praeterita non potest non fuisse / infero quatuor regulas in hac materia satis peortiles Primo est quod nla propositio de possibile negatia cus affirmativa de praeterito correspondens est vera est concedenda de creatura nisi vbi praestum est iste termius verum a filium a alius includens alterum istorum in sua ratione diffinitia Verbi gratia si ista affirmatiua sit vera sor. iudicauit antichristum fore hec negatiua de possibili sibi correspondens non est concedenda sor. potest non iudicasse antichristum fore vel quod talis noticia potest non fuisse et sic de similibet. patet ex supra dictis / quia si hoc concederetur de creatura pari ratione dicendum esset vel sustineri posset quod creatura que voluit a. potest non voluisse a. et quod illa que peccauit potest non peccasse et ita de quolibet praeterito sicut supratactum est quare etc Et dico de creatura quia talis locutio est concedenda de deo sicut conceditur quod deus qui iudicauit et voluit antichristum fore potest hoc non iudicasse et non voluisse et quod eius notia potest non fuisseindicium illius et ratio supra tacta est etco2a regula talis est quod nulla propositio talis est concedenda de deo nisi vbi verbum signficat actum deo intrinsecum et non effectum praeteritum ad extra Verbi gratia / si ista affirmatiua sit vera deus dixit vel signifi cauit creature anticrisum fore / hoc negatiua non est concedenda deus potest non dixisse vel non significasse. quia ista verba secncie non solnum actum intrinsecum sed effectum ad ex praeteritum Et hoc dico quia secus est de verb praecise significantibus actum intrinsecum sicut sunt ista iudicauit voluit etc / vel de verbis consignificatibus actum extrinsecum connotando tamenesse verum vel esse falsum sicut sunt ista reuelauit certificauit etc. vt potest patere ex sur dictis

¶ Tercia regula est quod talis locutio numquam est concedenda nec de creatura nec de deo nisi quando veritas propositiosus de praeterito dependet ex contingenti futuro / patet inductie etc

¶ Quarta reuila est quod talis locutio est quandet concedenda de creatura scilicet quando praestum est iste terins verum a filium vel alius termns includens alterum ipsorum in sua ratione diffinitina / verbi gratia / concedendum est quod illud quod fuit iudicium verum potest non fuisse iudicium verum et quod reuelagio potest non fuisse reuelatio etc Et ro huius potest apparere ex supdictis etc Vnde ex istis et specialiter ex 4ta regula sequitur / primo quod aliquis habuit fidem quae potest numquam habuisse fidem et possibile quod sua fides non fuerit fides Patet de illo que habuit fidem quod antichristus erit quia fides est vera et de vero vnde inpossibile est quod fidei subsit falsum. Et ideo sicut possibile est quod antichristus non erit sit possibile est quod illa non fuerit fides sicut possibile est quod non fuerit vera 2o sequitur quod aliquis habuit spem qui potest numquam habuisse speciem / et possibile est quod sua spces non fuit spes. Patet de illo quo habuit specie quod saluabitur et sic erit / quia secundum magistrum libro 3o ditino 26 ca. primo. Spes est certa expectatio future beatitudinis etc et capitulo sequenti dicit quod spes non est nisi futurorum rerum et ideo sicut possibile est quod iste non saluabitur ita possibile est quod non habuit certam expectationem nec per consequens spem et Tercio sequitur as est saluatus et meruit saluari per fidem et spem / qui potest hoc meruisse per infidelitatem vel falsam estimationem Patet de illo qua hoc merunit quia credidit vltimum iudicium fore et non potest hoc non meruisse et tamen sua fides potest fuisse infidelitas vel falsa estimatio sicut illud potest non fore. Et similiter aliqus potest meruisse dampnationem per recta estimationem et veram fidem vt quia credidit vltimum iudicium non fore etc. Vnde patet quod homo non meretur icredendo quia creditum ab eo sit verum / nec demeretur quia sit filium / nam hoc non est in potestate sua sed ideo meretur quia sibi sic praecipitur a deo et vult obedire et deus vult actum acceptare etc Quarto sequitur quod aliquis propha uit qui potest numquam prophetasse et possibile est quod sua propihsohnia numquam fuerit prophsothia Patet quia iste terminus prophseptia siue prophetia est terminus conotatiuus quod sit de vero Vnde describitur prophihosophia quam est divina inspiratio euentum rei immobili verituate demonsns Non quidam intelligendo quod sit immosils. in necessaria veritas simpliciter absolute sed conditionaliter / sit quod necesseset si aliquid est prophetatum illud eueire Et ideo sicut possibile est quod illud non sit vm quod iob praedixit de resurrectione / ita possibile est quod numquam prophauerit de resurrectione Et in potestate atichristi futuri erit facere quod christus in aliquibus quae predixit de ipso non fuerit propheota Et comnsiliter posset dici de multis / sed traseo quia ex praedictis satis patet via subttilibus ad multa concludendum in hac materia Et hoc de toto tercio articulo Ad rationes principis qui. patet clare ex tribus articuils praemissis quid dicendum sint Et hoc de quaestione.