Text List

Table of Contents

Only show available transcriptions

Commentarius in libros Sententiarum

Praeambulum : Recommendatio doctrinae evangelicae in generali

Principia

Principium 1

Principium 2

Principium 3

Principium 4

Liber 1

Quaestio 1 : Utrum possibile sit viatorem de veritatibus theologicis habere notitia evidentem

Quaestio 2 : Utrum nobis sit evidenter notum solum deum esse fruitionis obiectum

Quaestio 3 : Utrum nobis sit evidenter notum in universitate entium unum esse deum

Quaestio 4 : Utrum creatura rationalis sit vestigium et imago creaturae increatae trinitatis

Quaestio 5 : Utrum aliqua distinctio sit in Deo concedenda alia a distinctione reali trium personarum in una essentia

Quaestio 6 : Utrum in Deo sit aliqua distinctio inter essentiam et personas sive proprietates personales

Quaestio 7 : Utrum concedendum sit a catholicis unam rem generare et aliam generari in divinis

Quaestio 8 : Utrum concedendum sit spiritum sanctum procedere a patre et filio unica spiratione sive tanquam ab uno principio

Quaestio 9 : Utrum sola persona Spiritus Sancti sit caritas infusa quae datur amicis dei

Quaestio 10 : Utrum personae divinae sint omnibus modis aequales inter se

Quaestio 11 : Utrum cum Dei omniscentia stet rei contingentia

Quaestio 12 : Utrum cum aeterna praedestinatione et reprobatione Dei stet praedestinatum posse dampnari et reprobatum salvari

Quaestio 13 : Utrum Deus sit prima causa simpliciter omnipotens et universaliter omnifaciens

Quaestio 14 : Utrum voluntas divina inimpedibilis sit prima lex obligatoria creatae voluntatis

Liber 3

Quaestio 1 : Utrum melius sit animae Christi per unionem realem verbi incarnati quam per intentionalem alicuius doni creati

Liber 4

Quaestio 1 : Utrum ex lege Christi recepta sit summa perfectio sacramentorum

Quaestio 2 : Utrum baptismus Christi sit ad salutem necessarius cuilibet viatori

Quaestio 3 : Utrum omnes suscipientes aequaliter suscipiant baptismi effectum

Quaestio 4 : Utrum sacramentum confirmationis sit sacramentum novae legis

Quaestio 5 : Utrum idem corpus Christi localiter sit in caelo et realiter in eucharistiae sacramento

Quaestio 6 : Utrum pane in corpus Christi transubstantiato accidentia panis remanent sine subiecto

Prev

How to Cite

Next

Quaestio 1

Utrum melius sit animae Christi per unionem realem verbi incarnati quam per intentionalem alicuius doni creati
1

Her lica tunra tiarum in quo principa liter agitur de incarnatione verbi et de donis ac virtutibus. christi

2

Queritur vtrum melius sit anie christi per vnionem realenverbi incarnati quad per intentionalem alicui ius doni creati

3

Arguitur primo quod non quia melius est anime christi per vnionem intentionalem create graetae dei quod per vuionem realem incarnate persone verbi. igitur quaestio falsa / consequentia est clara Antecedens probatur quia melius est illi anime per illam gratiam quam posset bene esse nature irrationali vel simpliciter non cognitiue sicut nature appartimvel lapidis Nam talis natura non est capax tanti bene esse etc Et tamen tali nature potest realiter vniri persona verbi sicut anime christl cum ille persona sit ompores et omnis natura creata sit in pura potentia obedientiali ad ipsam / igitur etc Confirmatur quia de facto ita fuit in triduo mortis christi quod persona verbi realiter vniebatur nature irrationali scilicet corpori christi mortuo et tamen non erat illi ita bene per illam vnionem sicut bene est anime christi per vnionem gractie create vt clarum est / igitur etc

4

2o principaliter arguitur sic melius est anime christi pervnionem intentionalem theologicarum vertutum quad per vnionem realem comunicatiua yde omatum / igitur questio falsa. consequentia est clara / antecedens probatur quia infinite bene fuit anime christi per alias virtutes theologicas infusas Nam per illas merebatur infinite.

5

¶ Qd patet quia per scientiam infusam et creatas cognitiones illa anima fuit infinite sciens Nam sicut determinat magister 14. distinctione huius tercii anima christi per sapientiam gratis datam omnia scit que deus scit et per consequens infinita / igitur eciam per graciam creatam et infusas virtutes fuit infinite merens Confirmatur quia anima christi per illas virtutes de condigno meruit redimere genus huanum ymmo secundum acelmum suffecisset pro infinitis mundis siessent etc igitur illud meritum fuit infinitum quia nullum finitum pro tot et tantis primiis esset condignum. 3o principaliter arguitur sic quia melius est anime christi per vnionem beatificam quam per ypostaticam. igitur quaestio falsa / consequentia est clara antecedens prohatur quia vniri deo beatifice est vltimus finis rationalis creature et non vniri deo ypostatice / igitur est eius optimus finis sed nichil est tam bonum alicui rei sicut suus vltimus et optimus finis Confirmatur quia sicut creatura rationalis et irrationalis non possunt esse equaliter bone essentialiter Sic si quelibet habeat suam denominationem bene essendi sibi possibilem sequitur quod non erit eis eque bene Sed vnio yposta tica potest competere tam creature rationali quod irrationali sicut patet in prima ratione et non vnio beatifica illur etc Vnde tali fundamento videtur inniti ariculus prmo ethicorum et aliis pluribus locis vbi probat felicitatem non consistere in voluptatibus quia sunt comes tam homibus quam brutis igitur etc In opositum argiur ex illo dicto augustini in rebus per tempors ortis non fuit maior gratia quod quod deus fieret homo et homo deus Sed istud factum est per vnionem ypostaticam seu realem verbi incarnati et non per batificam seu intentionalem cuius cumque donicreati illur etc. Pro intelita tituli quaestionis primo sciendum est quod in christo multiplex est vnio verbi ad animam siue ad naturam humanam Vna est quae vocatur realis et est vnio ypostatica id est vnio suppositalis qua verbum vnitur nature humane in vnitatem suppositi seu persone ita vt suppositum verbi sit suppositum humanum Alia est vnio que vocatur intentionalis et est vnio qua verbum vnitur anime per aliquam qualitatem intensibilem. Et ista est duplex. quedam est per gratiam gratificantem Alia per gloriam beatificantem Et de hac triplici vnione iuxta materiam trium argumentorum ante oppositum in ista quaestione erunt tres articuli. Primus erit de vnione ypostatica et communicatione ydiomatum. 2us erit de vnione gratifica et collatione virtutum. Tercius erit de vnione beatifica et responsione ad quesitum

Articulus 1

De unione hypostatica et communicatione idiomatum
6

¶ Quantum ad primum articulum praemittam aliquas propositiones. deinde soluam aliquos casus dubitabiles

7

¶ Prima propositio sit haec quod persona verbi assumpsit humanitatem in suppositi seu persone vnitatem. Ista est supponenda tamquam artiulus fidei sed circa eius intellectum videndum est quid sit suppositum et quid persona Vnde suppositum potest describi quod est ens completum non constituens cum alio aliquid vnum nec alteri inherens nec ab alio sustentatum / per completum excluditur anima intellectiua et quaelibet alia forma nata facere aliquod compositum / per non constituens aliquod vnum secundum aliquos excluditur natura diuina et relatio quae constituunt aliquod vnum scilicet personam Sed hoc reprobaui in primo libro vbi ostendi quod eciam concedendum est quod natura diuina est suppositum licet non formaliter et relatio tam realiter quam formaliter est suppositum. ideo dico quod per illud excluduntur partes integrales. per li nec alteri inherens excluduntur accidentia / per li nec ab alio sustentatum excluditur natura humana in christo Et sic in descriptione suppositi ponitur aliquid positiuum et aliquid negatiuum. Persona vero potest describi quod est suppositum intellectuale.

8

¶ Ex hiis primo sequitur quod omnis persona est suppositum sed non econverso quia lapis est suppositum et non persona

9

¶ Secundo sequitur quod ad aliquem sensum potest concedi quod deus potest aliquid assumere in vnitatem suppositi et non persone quod per se subsistens est suppositum et non persona / sicut natura lapidis Tercio sequitur quod aliqua natura est suppositum quae potest desinere esse suppositum et aliqua non est suppositum que potest incipere esse suppositum. Primum patet de humanitate sortis Secundum de humanitate christi si alia assumeretur et ista dimitteretur a verbo.

10

¶ 2a propositio sicut persona verbi sic et quelilbet persona diuina potest assumere humanitatem vnam vel plures simul vel successiue in suppositi siue persone vnitatem Patet quia quelibet persona diuina est equaliter omipotens et nullum istorum fieri implicat contradictionem

11

¶ Tercia quaelibet persona diuina sicut potest assumere humanitatem sic et quamlibet aliam naturam que potest esse suppositum siue rationalem siue non rationalem in suppositi siue persone unitatem. Patet quia quaelibet talis natura est in pura potentia obedientiali passiua et quelibet talis persona est infinita potentia actiua

12

¶ Quarta propositio licet non sola persona verbi potuit assumere humanitatem tamen ipsa sola de facto eam assumpsit in suppositi seu persone unitatem Prima pars patet ex secunda propositione quia pater hoc potuit et situs ancte 2a patet ex fide Quinta licet non sole persona verbi fuerit causa effectiua huius assumptionis tam ipsa sola facta est homo assumpioe huanietis Prima pars patet quia opera trinitatis sunt indiuisa ad extra. id est sunt communia cuilibet per sone diuine 2a patet ex fide per illud io. primo. Verbum caro factum est / vbi secundum glrioam caro ponitur pro homine et per illud in symbolo et homo factus est Et per augustinum primo de trini. ca. vilbo. talis erat illa susceptio que deum hominem faceret et hominem deum Sed ad intelinum huius videndum est quid importatur in proposito per istum terminum homo. Pro quo sciendum quod licet secundum articunu / nulla res importetur per hoc nomen homo quin eodemto importe tur per hoc nomen humanitas et econuerso ex eo quia secundum ipsum nichil est hic inferius nisi materia forma vel conpositum vel accidens alicuius horum / et nullum istorum plus importatur per vnum quam per reliquum sicut patet inductine supposito tamen quod humanitas non significet solnum animam intelleciuam nec naturam specificam communem quod pro nunc supponitur / tam secundum fidem ista nomena non sunt synonima. sed possunt pro distinctis rebus supponere Nam hoc nomen homo est nomen suppositi et supponit pro filio dei sed hoc nomen huanitas est nomen nature et non supposit pro filio dei / hoc aut faciliter potest appare re ex descriptionibus quid nominis istorum termiorum Nam hoc nomen humanitas nichil significat nisi naturam compositam ex corpore et anima intellectiua non conneotantio quod ista natura sustentatur ab aliquo supsitio scicet a verbo vel quod non sustentatur Et ideo semper pro ista natura supponit praecise et nunquam pro filio dei cum ipse non possit esse ista natura Sed hoc nomenhomdo signfict illam naturam connenondo eam esse per se exsntem vel ab alio supposito sustentatam / siue suppositam Vnde iste terins homodiffinitione quid nominis potest sic diffiniri / homo est natura composita ex corpore et anima intellectia ab alio supposito non sustentata / vel est aliquod suppositum talem naturam compositam sustentans / dequolibet enim homine ista descriptio proaltera parte verificatur. Prima pars enimverificatur de quolibet homine alio e christo / et 2a pars de solo christo.

13

¶ Ex praedictis sequitur primo quod filius dei non eodem modo / nec omnino vnicate siue secundum eandem rationem dicitur homo sicit et alii homines. patet quia sortes et quaelibet alius homo de homo quia est natura composita ex corpore et anima intellciua a nlrlo sustentata / sed filius dei non dicitur homo hac ratione scilicet quia sit talis natura cum hoc sit impossibile / sed quia est suppositum sustentans talem naturam et terminas eius dependentiam 2o sequitur quod licet haec particularis sit vera aliquas homo est huma nitas / tamen haoc vnivrsalis est falsa omnis homo est humanitas. primum patet de sor. secundum patet de crio Tercio sequitur quod hec de vertute sermonis est falsa filius dei assumpt hominem quia li homo supposit pro persona filii dei / ido si talis locutio quandoque inueniatur augustini vel aliorum sanctorum / exponenda est vt per hominem intelligamus huma nitatem. Ita quod capiatur concretum pro abstracto

14

¶ Sexta propositio est quod quia perso mio verbi assumendo humanitatem in vnitatem suppositi / fit homo. ideo fit in christo ydiomatum commnicatio / hoc autem sic estin telligendum quod per ydiomata in proposito intelligamus proprietates siue predicata et per communicationem mutua verificationem ut sic communicatio ydiomatum nicbil aliud sit nisi mutua verificatio praedicatorum Et sic est sensus propositionis quod ratione illius assumptionis qua persona verbi fit homo proprietates et predicata que dicuntur de persona verbi verificatur de christo sub hoc nomine homo ita quod ipso demonstrato verum est dicere quod hic homo est filius dei eternus immensus creator mundi etc et eciam econuerso ea que dicuntur de naturaassumpta in concreto sub hoc nomine homo verificatur de christo sub hoc nomine deus vt quod hic homo qui est de us est natus de virgine passus mortuus loco circumscriptus etc Et dixi inconcreto quia non est verum quod deus est humanitas et tamen est diuimitas Si ergo intelligitur communicatio ydiomantum

15

¶ Sed circa hoc dico aliqua Primo dico quod non consimiliter seu eque proprie dicuntur predicata diuina de homine et humana pareta de deo / eo quod inchristo persona diuina est assumens et natura humana assumpta unde magis proprie de christo dicitur iste homo est immortalis absque hoc quod addatur secundum diuinitatem quoniam iste homo est proprie persona diuina quam dicatur de us est mortalis ymmo oportet in ista addere vel subintelligere secundum humanitatem. Et causa est quia persona diuina est assumens ideo iste homo est persona diuina immorlis sed ipse non est natura humana nec natura morelis 2o dico quod ista differentia predicationis non est omnio talis sicut in aliis solicet dici verum esse verum simpliciter et alibrud secundum quod et filium simpliciter sicut ethiops est albus secundum quid scilicet secundum dentes et niger simpliciter et ideo hec est falsa simpliciter iste est albus nisi addacitur secundum dentes. Nam ista / deus fuit passus et similes etiam sine addito licet semper sit intelligendum secundum humanitatem non tamen sunt false sim pliciter et causa dissimilitudinis est dissimilitudo habitudinis humanitatis christi ad personam verbi et dentis ethiopis ad reliquum corporis. Velforte magis proprie loquendo totacausa dissimilitudinis est modus loquendi scripture et sanctorum in quo videre meo totaliter fundatur ista conmunicatio ydiomatum

16

¶ Tercio dico quod non obstante quod tales sint vere sim pliciter et quod in aliquibus scilicet in illis in quibus datur in subiecto intelligi humanitas sicut hic homo christus fuit passus eciam non sit necessarie addere secundum humanitatem / tamen talis additio est in aliquibus exprimenda non ad necessitatem veritatis sed ad exclusionem cause errorum / vt hic filius dei est creatura debet addi secundum humanitatem ne videatur concordari heresi arriane. Et ita in aliis predicatis que si sine addito dicerentur de christo posset suspicari ne ab eo excluderetur diuinitas Similiter de aliis de quibus posset suspicari ne attribuerentur diuine persone secundum se / debet ad di secundum humanitatem vt hic / filius dei est conpositus Nam neque persona neque natura diuina est composita nec crisus est compositus ex duabus naturis diuina scilicet et humana siue ex tribus rebus corperescilicet ania et diutinitate sed tantum ex duabus secundum humanitatem scilicet corpore et anim essentialiter et ex infinitis partibus quantitatiuis integraliter Ideo non est concedendum quod humanitas sit pars christi na sicut homo non est propositus ex albedine et substantia sic nec christus est copositus ex humanitate et persona diuina etc

17

¶ Septia propositio per hoc quod persona verbi assumpsit huanitatem diuintas est incarnata et sibi est humanitas vnita in suppositi seu persone vnitatem Patet primo per augustinum primo de trini. ca. 9 Norma dei accepit forma serui et sine dubio natura naturam accepit Sedo per auctoritatem ihero. in explanatione fidei / passus est filius dei non secundum illam substantiam que assumpsit sed secundum illam substantiam que assumpta est igitur etc. Tercio probatur quia cum persona verbi et diuminitas sint idem realiter quod conceditur de persona non debet negari de diuinitate nisi ad hoc cogat fides sic aut non est hic / vt patet faciliter etc Et ad hoc facit illa regula quam in primo libro declaraui quod parta contradictoria nunquam debent concedi de terminis supponibilibus pro eodem nisi vbi cogit fides Ex hac propositione se quitur primo quod concedendum est in aliquo sensu quod ipsa diuinitas seu diuina natura facta est homo Patet quia haec conceditur persona verbi facta est homo Et hec persona verbi est diuinitas igitur etc / consequentia est syllogismus expositorius qui numquam debet negari nisi vbi cogit fides / vt dixi in primo

18

¶ Secundo sequitur quod ipsa diuinitas vnitur humanitati non per se et primo sed quia ipsa est ypostasis cui vnitur huanitas per se et primo Tercio sequitur quod deitas non vnicat sibi humanitatem vnvnitatem nature sed in vnitatem persone Et hoc intelligit magistur in ihi distinctine li. 3. vbi dicitquod filius dei dicitur factus homo non solum quia hominem assumpsit sed quia ipsum in vnitatem et singularitatem sui id est persone accepit natura autem diuina accepit formam serui id est naturam hominis sed non in singularitatem sui id est nature etc

19

¶ Si vero dicatur quod quira filius dei est homo ideo de ipso conceduntur attributa hominis sicut quod est passus et mortuus etc / sed de diuinitate non conceditur quod fuerit passa vel mortua silitur nec dent concedi quod sit incarnata vel quod sit homo Dico quod aliqua sunt pratesta que coueniunt filio dei precise per comnicationem ydeomatum. t quia cueniunt humanitati sicut natus passus mortuus / et talia non dicuntur de diuinitate et hoc solum quia non sic loquuntur sancti Alia vero sunt que licet conueniant filio dei ratione incarnationis siue assumptionis humanitatis hoc tamen non est per communicationem ydeomatum id est hoc non est ex eo quia conueniat humanitati sicut esse incarnatum vel esse hominem / unde humanitas ista non est incarnata nec homo facta. Et ista sicut de filio dicuntur ita de diuinitate dici possunt cum non contradicat auctoritas quare etc

20

¶ Octaua et vltia propositio est quod licet in christo humanitas dependeat a diuino supposito et eius propria personali tate subsistat / tamen nec persona verbi nec diuinitas vnitur formaliter humanitati¬ nec ipsam sormaliter actuat. Prima s patet ex dctis Secunda vero est contra quodam nouellos dogmatisantes que probatur sic / quia si inter illa esset formalis vnio siue formalis actuatio ad modum loquendi ipsorum tunc vt ipsi concedunt illa assumpta humanitas sic formaliter actuata fuisset realiter deus ita quod per illam formalem actuationem diuinitas conmunicaret suo formali concretiue illud ad ipsa est abstractie scilicet esse deum e¶ Sed contra hoc adducitur triplex inconueniens

21

¶ Primum quia sequitur quod esset in nobis deus recens. 9ra psalmus do. Israels si credideris etc non erit in te deus recens. Secundo sequitur quod in nobis esset deus alienus siue a diuinitate distinctus. contra id deunter. 35o Ego sum deus et non est alius praeter me Tercio sequitur quod essent plures dii aliter quod per adoptionem ymmo infiniti quia infinite partes quantitatiue humanitatis essent forma liter actum ate ab ipsa diuinitate etc

22

¶ Ex hac propositione primo sequitur quod aliqua est de pedentia creature que non est proprie in aliquo genere cause. Patet indum cendo in omni genere cause de illa dependentia qua humanitas christi sic dependet a persona verbi quod eius propa personalitate subsistit ot dicit prima pars propositionis

23

¶ Secundo sequitur contra ymaginationem multorum quod illa dependentia magis assimulatur cause materiali quod formali ita quod huannitas magis simulatiue se habet vt forma ad diuinitatem quam econuerso Patet quia sicut forma subsistit in suus a materia sic humanitas in diuinitate seu diuina persona. Item sicut for¬ ma communicat suo formabili inconcreto illud quod est in abstracto vt anima que est abstractiue vita communicat corai quod informat quod sit concretiue viuens / sic humantas communicat persone verbi et diuinitati quod sit homo vt patet ex dictis. ideo magis habet similitudinem forme quam materie quare et cetera Tercio sequitur quod illa similitudo insymbolo athanasii sicut anima rationalis et caro vnus est homo ita de us et homo vnus est christus. non est vera de virtute sermonis Nam ibi est plus dissimilitudinis quia vel li homo capitur proprie et sic deus et homo omnino sunt idem quod non est de anima et carne. Vel capitur improprie pro humanitate et sic de us et humanitas non componunt christum / sicut anima et caro hominem nec deus est forma humanitatis sicut anima carnis nec aliquis homo qui est anima et caro est deus vel christus quare etc

24

¶ hiis premissis et primsuppositis ponam et soluam circa dicta aliquos casus dubitabiles. Primus casus est ponamus quod persona verbit dimitteret naturam assumpotam isto posito sunt aliqua dubia

25

¶ Primum est vtrum illa natura dimissa esset purus homo et si ille homo fuerit christus Respondeo quod esset purus homo nec vnquam fuit deus / quia quicquid fuit deus semper est et erit nec vnquam illa eciam fuit christus quia christus fuit suppositum diuinum et cetera. Vnde primo sequitur quod licet hic homo fuerit assumptus a verbo in vnitatem persone. non tamen fuit una persona cum verbo. patet quia huma nitas que prius fuit assumpta et modo ponitur esse homo numquam fuit vna persona cum verbo nec ex ipsa et verbo fuit vera persona.

26

¶ Secundo sequitur quod licet hihomo passus fuerit in cruce et non fuerit incruce alius homo a christo tamen hic homo non fuit christus. Et si dicatur nullus homo passus fuit in cruce nisi christus / hoc negatur sed bene conceditur quod tunc hec erat vera / nullus homo patitur in cruce nisi pxtamen bene erat verum quod aliud a christo patiebatur in cruce scilicet hec humanitas que tunc non erat bomo et modo est homo per casum

27

¶ Tercio sequiatur quod licet filius dei fuit homo et fuit alius homo quod iste homo tamen non per aliam anima siue carnem nec habuit aliam humanitatem Et causa est quia christus fuit homo per istam humanitatem / et fuit alius homo ab isto per diuinitatem / per quam fuit ippositum aliud ab ista humanitate

28

¶ Quarto sequitur quod vtrque duorum hominum scilicet christus et iste homo qui nec est nec fuit christus fuit homo per eandem huanni tatem ymmo per eandem possunt esse successiue quatuor homines scilicet si quelibet persona successiue assumeret eandem humanitatem et illa postea dimitteretur Multa alia possunt inferri sed dimitto

29

¶ Secundum dubium est retento casu praemisso vtrum demonstrato filio dei hec sit vera hic est filius verginis.

30

¶ Dico quod non quia ex quo desiit esse homo desiit esse filius verginis / nec erat filius verginis nisi secundum humanitatem quam modo ponitur non habere / ideos modo non plus attinet vergini quam ante incarnationem

31

¶ Ex hiis sequitur primo quod hec consequentia non valet filius dei nasceba tur de virgine et fuit filius verginis et ipse et ipsa sunt igitur ipse est filius virginis Et ratio est quia cam talis denomna tionis cefsauit.

32

¶ Secundo sequitur quod haec consequentia non valet filius dei bis fuit vel bis incepit esse filius virginis. Igitur bis natus est de virgine. pat et quia ate triduum mortis christi filius dei erat filius virginis Et sicut in triduo non erat homo ita non erat filius virginis Et in resurrectione incepit iterum esse homo et esse filius virginis et tamen non fuit bis natus de virgine. quare et

33

¶ Tercium dubium est retento casum praemisso vtrum iste homo dimissus sit virginis filius Dico quod sic quia aliter non esset alicuius filius / eciam hec humana natura que modo est homo fuit de virgineco cepta et ipsam peperit et iste homo et ipa virgo sunt igitur etc

34

¶ Ex hoc sequatur primo quod alquando iste non fuitr filius virginis et nunc est filius eius et incepit esse filius virgis et ipsa vergo merm eius scilicet in illa dimissione quando incepit esse homo nec tamen virgo eum peperit sed ante dui quia hic homo fuit antequam esset filius virginis sicut hic homo fuit atequam eset homo sicut patet arguendo expoitorie

35

¶ Secundo sequitur quod hic homo nascebitur de virgine qui non erat homo et aliquis homo nascebatur de virgine qui non erat christus licet tempore natiuitatis verum esset quod vnus solus homo nascebatur. unm de patet quod vturquoe duorum nascebatur de virgine etc.

36

¶ Tectio sequitur quod hec humanritas cum christo nata fuit de virgine capiando linata perticipialiter non tamen fuit nata verginis d. filia nec soror christi quia non omne natum de virgine est filius vel filia sicut pes etc 4o sequitur quod istum hominem virgo peprit quando peperit christum nec tamensequitur quod tunc inceprit esse mater istius sed incepit esse mateur in illa dimissione / quando illud quod ipsa dium ante peperit scilicet hec humanitas inceperit esse homo et per consequens filius Vnde si miraculose mulier pareret fiftum ante quam infunderetur anima ipsa non inciperet esse mater in partu sed post partum inipsa infusione anime 5o sequitur quod licet in casu praedicto non sit concedendum quod beatavirgo habuit duos filios proprie loquendo tamen vtrumque duorum habuit filium / nec sequitur numquam peperit nisi solum hominem et vnico partu et tunc peperit vnum solum filium igitur non vtrumque duorum etc Causa est quia eodem partum ipsa peperit duas res scilicet christum et hanc humanitatem et christus tunc fuit filius eius et hec humanitas mo est filius eus 9o sequitur quod hec consequentia non valet christus fuit filius virginis deinde iste homo fuit et est filius virginis igitur iste est 2o genitus quia iste homo non incepit esse filius per natiuitatem 7o sequitur quod ista consequentia non valet vter quod scilicet christus et iste homo fuit filius verginis ergo isti fuerunt frens Causa est quod hoc nomen christus connotat naturam assumptam / ideo in isto casu ips modo non est christus ymmo filius dei desiit esse christus quando iste homo incepit esse homo 8o sequitur quod ista consequentia non valet vterque scilicet filius dei et iste homo fuit filius virginis et vterque eorum est ergo sunt frens quia licet filius dei fuerit filius verginis tamen non modo etc Quartum dubium retento casu premisso est quia hec humanitas est homo et est suppositum et prius non erat homo nec suppositum ideo queritur vtrum hoc factum sit sine acquisitione vel deper ditione alicuius positiui in ipsa / hoc enim non videtur quia sic contradicto ria successiue verificarentur de eadem resine muntatione Ad istud diceretur secundum ockam primo quod vnio in christo verbi ad humanitatem addit aliquid ultra extrema vnita / et hoc propter rationem praetactam / quia impossibile est fieri transitum a contradictorio incontradictorium sine acquisitione vel deperditione alicuius positiui sed hec natura prius erat vnita et ideo non erat suppositum et modo non est vnita et est suppositum ingitur aliquid est acquisitum vel deperditum Non acquisitum vt patet igitur deperditum et non apparet quid sit illud nisi vnio extremorum. igitur etc 2o quod vnio vltra extrema non dicit aliquid absolutum quia non apparet in quo genere illud esset quia nec in genere substcntie nec accidentis ut declarat inductiue Sed non bene intelligo quo modo ista possunt simul stare quia ipsemet in eadem. q. dicit quod per veram rem absolutam intellligit rem natam esse extra anima / sed si talis vnio sit ipsa est nata esse extra animam etc 3o dicit quod illa vnio est resiuntum realis driectens ab extremis et fundatur in natura humana et non divina quia sola humana natura est capax nec est ymaginadum quod illa vnio sit quoddam vinculum ligas naturam humanam cum diuitia vel econuesosed est illud quo extrema formalter et denomnatrine dicuntur vnita sicut aliquod denomina tur ab albedine album et ideo naturam humana vniri persone diuine vel assum lium ad vnitatem ipsius potest dubitur intelligiVno modo quod natura humana fiat vna persona et fiat persona christi et hoc est falsum etc Alio modo quod natura humana sustente tur a verbo et subsistat in supposito verbi aliquo modo sicut accidens sustentatur in subiecto et tic est verum Vnde sicut ipse valde benem dicit Licet hec vnio non possit demonstrari sed sola fide teneatur tamen ad intelligendum ipsam possumus manudici per alias vniones scilicet materie cum forma et subcni cum accidente Nam invnione formen cum materia forma manet distincta secundum suam entitatem sicut prus et tamen per hanc vnionem materia sdenominatur a propetatibus forme et econuerso Sic in proposito natura diuina et humana remanent distincte post vnionem sicut ante nec faciunt per se vnum sicut materia et forma / sed magis sicut accidens et subiectum non faciunt per se vnum et tamen non obstante tali distinctionem comunicant sibi proprietates suas per praedicationem in concreto sicut dicimus quod hic filius dei est incarnatus mortuus passus et econtra hic homo est eternus et fecit mundum etc Ex hoc apparet quod vnio humanitatis ad verbum magis assimulatur vnioni accidentis ad subiectum quam vnioni forme ad materiam vel materie ad formam 4o dicit quod quot sunt nature distincte in christo vnite / tot sunt vniones quia reuiula variatur ad variatio nem fundamentorum / et ideo quia secundum eum in homine sunt saltem tres res pertinentes ad eius essentiam sicut otet necessario ponere propter articulum scilicet materia a nima intellectiua et anima sensitiua quae inmediate sunt vnite verbo sicut patuit in triduo mortis quin tunc omnia illa fuefit sibi vnita / quia quod semel assumpsit numquam dimisit et secundum hoc ortet ad minus ponere tres vniones vnam in materia aliam in sensitiua / aliam in intellectiua. Licet hec dicta opinio sit probabilis tamen si quis velit negare omnem reitum siue relationem distinctam a rebus absolutis potest saltem probabiliter negare dictas vniones et concedere consequens supra illatum scilicet quod sine acquisitione vel de perditione alicuius rei in ipsa humanitate ipa facta est homo et suppositum per hoc solum quod filius non vnitur sibi qui prius vniebatur

37

¶ E ad argumentum de illa regula impossibile est fieri transitum de contradictorio etc fuit satis dictum inprimo li

38

¶ Secundus casus ponamus quod persona vebbibi numquam assumpsit naturam creatum et licet hoc modo sit impossibile tamen quia aliquando fuit verum ponamus quod sumus in illo tempore et quod die sequenti filius deiassumat filium marthe iam adultum siue magis proprie loquendo assumat illius filii humanitatem et tunc filius dei vocatur christus et tamen numquam iste assumendus erit christus sicut patet de dimisso in praemisso casu quod numquam fuit christus Sed numquid hoc erit vera christus vel hoec homo est filius mariheicoquod non quia nec christus nec aliquod tale exitantus de vtero marthe quod est christus nec aquid tale peperit Ex hoc sequitur prmo quod hoc consequentia non va let martha potest dicere huic humanti assumpte / ego te genui et tu fuisti filius / ergo potest dicere christo tu es filius meus secundum istam humannitatem Nec est simile argumentum hec humanitas exiuit de vtero marthe ergo christus exiuit secundum istam humanitatem / sicut si arguatur dens ethiopis est albus ergo ethiops est albus secundum dentem. Prima eni consequentia est de praeterito et non valcet sed secunda est de praesenti et valet Nam si dens ethiopis fuisset albus atequam esset ethiops et post modeidum esset ipsius et non esset albus apolius / patet quod non valeret consequentia dens ethiopis fuit albus / ergo etc Sic in proposito hec humaitas fuit filius marthe quando non fuit christi / et nunc quando est christi ipsa non est filius eius 2o sequitur quod demonstrata manum christi hec est falsa haec manus fuit in vtero marthe vel egressa est de eo sed bene partialis humanitas huius manus. Tercio sequitur quod posito quod filius marthe ante hanc assumptionem habuisset vxorem a filios aut filias tunc facta assumptione demonstato prso vum est quod iscem homdio non est nec fuit vxoratus nec genuit filios nec fuit pater eorum Quarto sequitur posito quod filius dei dimittat illam humanitatem iste est filius marthe et ante eciam fuit et medio tempore scilicet dum erat vnitus non fuit eus filius / et ita bis fuit filius / vel saltem hec propositio iste est filius / bis fuit vera / nec tamen sequitur quod bis genuerit eum quia secunda vice non fuit filius per generationem nouam sed per dimissionem praedictam / sicut non est eciam impossibile quod aliquis 2a vice fiat filius iohis siet per resurrectionum et tamen non erit 2a vicem genitus etc.

39

¶ Tercius casus est / ponamus quod persona verbi non dimittendo quod assumpsit nunc / assumat de nouo aliquam humanitatem scilicet petri et vocentur illud diuinum suppositum petrus / tunc patet satis quod petrus et crisus sunt una persona et quod ihesus est christus / quod in christo sunt due human itates et quod potest secundum vnam dormire et secundum aliam vigilare et eciam secundum vnam esse albus et secundum aliam nigersecundum vnam mori et secundum aliam viuere et quod habet plures maostes et contrari as complexiones secundum diuersas huma nitates et sic de aliis que possunt duobus hominibus conuenire et non repugnat filio dei

40

¶ Sed dubium est vtrum debeat concedi quod vo ret tres humanitates Ad quod aliqui christus est duo homines vel tres si assumedicunt quod propie loquendo oporteret vtinoua gramatica dicendo quod iste christu est vnus homines Sed istud est vanum ditum et valde impropa abusio / quia cum hoc sit nomen suppositi et christus sit vnui solum suppositum. patet quod non oportet dicere illSed dicendum est quod vnicus homo siciest vnica persona ita et vnus homo est homo per plures humanitates sed non est / nus per aliquam earum sed per personam assumente et suppositantem unde sicuit plures albedines si ponerentur in eodem subiecto non facerent nisi vnum album sic in propositio

41

¶ Quartus casus est / ponamus quod 3o pernm diuine assummat vnam et eandem naturam humanam sicut de facto perona verbi assumit eam tunc queritur numquid est vnus homo vel tres homines.

42

¶ Aliquibus aut videtur quod vnionem posse temnari ad tres permae potest intelligi dubitr Vno modo quod essentia existens in tribus sit primus terns vnionis Alio modo quod tres parte sint primus terns vnionis / prim modo est possibile/ 2o modo non. quod sit probatur / quia in omni dependentia essentiali vnum non dependet nisi ad vnum quod totaliter eus depedentiam terminat / patet hoc in dependentia effectus cesm effis ad causam / quia vnum causatu non dependet a duabus causes totalibus in eodem genere ce quia si sic tunc aliquod dependeret tanquam a causa ab aliqua / quo non existente nichilo minus ipsum posset esse Sed in propositio vna persona totaliter et sufficienter terminat depedentiam sicut propria personateta in propria specie termina ret / ergo estc alia personia potest esse primus terns huius depedentie

43

¶ Sed hiis non obstanitus dico quod eadem nam humana potest vniri tribus personis. ita quod a qualibet dependeat equaliter et eo dem modo sicut nunc depedet a verbo Patet quia non implicat contradictionem plusquam quod vna eadem albedo subsistat in tribus subitatis

44

¶ Secundo dico quod per illam eandem naturam vnitam ille tres persone sunt tres homines et non vnus homo Patet quia queioum personitia est homo et vna non est alia Nec debet haberi pro difficili quod per eandem humanitatem sint tres homines plusquam quod per eadem albedinem si esset in tribus homibus essent tres homines alb

45

¶ Tercio dico contra assumptum illius opinonis quod non est inconueniens quod idem effectus habeat duas causas totales quia possibile est quod sit due cause approximate passiuo deposito quarum vtraque nata est causare forma sub eodem gradu sicut siduo ignes eius dem vigoris approximem tur passiuo disposito equaliter / idem effectus numero cabitur ab vtroque / similiter idem effectus potest dependere a duabus causis finalibus totalibus / ergo et efficientibus Consequentia tenet / antecedens patet quia aliquis potest equaliter appetere duos fines et equaliter moueri ad faciendum aliquid propter illos fines et sic per quenlibet eorum sufficienter moitur etc. 4o dico sequi ex predictis / quod licet in hoc casu non sit concedendum quod aliquis homo est tres homines / tamen potest concedi quod aliqua res est homo et illa est tres homines primum patet quia nec per nec filius nec scitus anct est tres homenens 2m patet quia sicut dicit primum correlarium septime propositionis potest concedi quod ipsa diuinitas est homo et illa est tres homines cum sit tres persone Sed contra hoc dictum o est vnam naturam humanam posse subsistere in tribus supposis quia omnis natura sic subsistens in tribus personis est necessaro illimitata sicut natura divina natura humana / non dico quod illimitatio non facit plus quod vna natra numero possit subsiste in tribus suppositis quod limitatio sed quod vna natura sit subsistat in tribus suppositis quod ipsa sit illa tria supposita / hoc solum tenemus de natura illimitata scilicet de natura divina non propter illimitationem nec propter aliam rationem sed per solam fidem nec est euidens vtrum ita posit esse de alia natura etc Quintus casus est ponamus quod christus nichil dimit tendo quod iam assumpsit nunc assumat matrem sua vel magis proprie loquendo humanitatem matris sue / et vocetur illud suppositum maria Non enim proprie loquendo verm est quod christus possit assumere matrem suam nisi inteligedo quod possit assumere humanitatem qua fuit mater sua / sed christus non est illa humanitas et per consequens nec est mater sua Et ideo si hoc est va christus est maria hoc est ex noua impositione nominis quia non est illa maria quae fuit mem sua sicut non est illa humanitio qua fuit mer sua / possuus tamen concedere quod xet maria sunt una personta et quod christus est vir et semina Sed tunc in casu illo dubium est vtrum sit concedendumum quod christus gegit se / cum illa huanitio gergt crium Ad quod dico quod non / ymo demonstio pro hoc est negada hoc maria peperit chrismum sed haoc huanitio quaeuit vergo maria peperit christet Et hoc satis patet Sextus casus est ponamus quod christus aliquem genuerit ex semina sicut potuit sine peccato quia non erat subditus legi continentie / et ipsum assumpsit et vocetur illud suppositum petrus tunc patet ex dictis quod christus est petrus Sed tunc dubium est vtrum christus sit pater petri Responsio quod si illa humanitas 2o assumpta fuit homo ante eius assumptionem patet solutio ex casu immediate praecedente scilicet quod christus modo est pater petri Vnde si christus modo assumeret duos homines siue huanitates duorum hominum adultorum / quorum vnus esset pater et alter filius / facta assumptione et demonstrato illo supposito / ipsum non est ille pater nec ille filius / ut satis patet ex dictis / sed si christus assumpserit huanitatem proprii filii ab instanti sue conceptionis ita quod hec humanitas non fuerit assupta postquam fuit homo tunc augetur difficultas Et dico quod in isto casu oportet concedere quod petrus est filius christi et per consequens quod eadem persona est pater et filius sui et respectusui ut patet etc Sed contra hoc videtur esse augustinus primo de termini reputans pro evidenti quod idem non potest generare se Ad quod dico quod in proposito christus non esset pater et filius secundum eadem naturam sed secundum vnam naturam humanam esset pater et secundum aliam filius / impossibile est autem quod idem sit pater et filius respectu eiusdem seu quod idem gignat se secundum eadem naturam Et hec est intentio augustini quando reputat euidens argumentum ad probandum distinctionem personarum in diuinis quia deus est pater et deus est filius / et impossibile est quod idem gignat se scilicet secundum eandem naturam in diuinis vbi non est pluralitas naturarum diuinarum / bene valet argumentum suum etc patet propositum etc Ex omnibus supra dictis sequuntur aliqua propositiones Primo sequitur quod aliquas homo fuit ab eterno qua tamen incepit es¬ se homo Patet de christo quo dicit antequam abraham fieret ego sum etc 2o sequitur quod aliquis homo non potest non esse et tamen potest esse quod nullus sit homo Patet quia christus homo non potest non esse / licet possit non esse homo hec tamen est possibilis nullus est homo et esset vera si deus annichilaret omnem humanitatem 3o sequitur quod haec consequentia non valet deus factus est homo ergo homo factus est deus / quia consequens est falsum et antecedens verum / ut faciliter patet / nec est ibi conuersio sed debent conuerti ergo quod factum est homo / est vel fuit deus.

46

¶ Quarto sequitur quod hec consequentia non valet deus factus est homo ergo factus est aliquod / vel substantia / quia ly factum includit negationem et ab inferiori ad superius cum negatione non valet consequentia Multa autem possent infer ri per logicam ex supra dictis Sed haec sufficiunt bene intelligibilium ad respondendum in materia de incarnatione verbi Et hoc de primo articulo etc

Articulus 2

De unione gratifica et collatione virtutum
47

¶ Quantum ad 2m articulum in quo vldendum est de verbi vnione gratifica et collationem vertutum Responsio breuiter quod licet christus sive anima christi habuerit plenitudinem gratiae et virtutem tantam quod non potuit habere maiorem tamen dico cum magistro in hoc tercio distinctione 26. quod non habuit fidem virtutem nec specie quia non enigmaticam sed clarissimam habuit cognitionem et per speciem videbat ea quae credebat vel sperabat / sed ut in sequenti distinctione dicit magister / habuit caritatem et dilectionem tantam qua maior esse non potest / et sic non habuit illas tres virtutes theologicas quae ponuntur in viatoribus sed habuit perfectiones Sicut eciam dicendum est de angelis et aliis beatis comprehensoribus Sed gratia huius videnda sunt hic aliqua de praedictis tribus virtutibus theologicis de quibus magister tractat in hoc 3o Et primo mouebo aliqua dubia communia illis tribus virtutibus theois 2o aliqua spaitia de specie. 3o aliqua de fide / de caritate at satis dixi in primo libro

48

¶ Qu4am ad primum punctumerit primum dubium verum necessro sit ponere tales tres virteo theogicaur in via tore et vicatur quod non quia propter finem consequendum sufficit cognitio et dilectio. illt habitus ex illis actibus generati sufficiunt / sed tales sunt fides et caritas illur speces non est necessria Item siessent necesse vel hoc esset propter actum natura lem vel supernaturalem Non naturalem quia respectum cuiuslibet talis sufficit virtus naturalis nec propter supernaturalem quia talis non est nobis in via sed naturaliter credinus et diligimus

49

Ad oppositum est illud apostoli / nunc aut manent fides spes caritas tria hoc etc /il tres sunt virtutes di stincte et Pro solutione huius dico primo quod non potest probari ratione naturali quod indigeamus habitu supernatu rali quocumque ad consequendum fine vltium Patet quia non potest esse ratio naturalis ad concludendum tales habitus nisi propter operationes ad quas inclinat / na omnis habitus innotescunt nobis per operationes sed omnes operatio nes quas experimur mediantibus habitus istis possumus experiri medianti us naturalibus / patet inductine

50

Secundo dico quod ex hoc quod beatitudo est homini conferenda propter merita non concluditur euidenter quod aliquis habitus super naturalis sit homini necessius. patet quia deus potest aliquem acceptare in puris naturalibus ad beatitudinem sine quocumque habitu superanerali et eciam re probare sine omni peccato / si cuc patuit in primo libro Et sic posset deus acceptare actum diligendi deum / et consimiliter actum credendi et sperandi sine quoicumque habitu supernaturali. quare etc

51

3o dico quod respectum oiem actuum quas habeus vel here possumus / possumus hre habitum naturalem inclinatem. proba¬ tur quia nichil oportet negari vel concedi nisi vel propter rationem vel experientiam vel auctoritatem sed in propositio nullum istorum cogit negare dictos habitus naturales Item omnis actus quem exprimiter in nobis est naturalis et a volunte effite quare et si ponater habitus superna turalis concurrere tamen oportet concedere habitum naturalem acquisitum generatum ex actibus etc

52

¶ 4o dico quod illi tres hitus supernatura les sunt nobis necesi de potentia dei ordiciata ad consequenduo beatitudinem et hoc praecise tenetur propter fidem et sanctorum auctoritatem Ad hoc facit ropost oppositum Ron aut secunda prius facta ante oppositum concludit primam propositionem / prima qut ratio soluetur inferius etc 2m dubium est de ordine istarum virtutum scilicet vtrum fides sit prior spe et spes caritate eo ordine quo apostolis eas nominat Et viatur quod caritas sit prior spe quia actus cariculus est prior actu spei. Nam actus diligendi praecedit actum deside randi Nullus enim desiderat nisi desidera tum prius diligat. igitur et habitus etc. Oppositum quia aliquis habet spcem vel he potest sine cariute non econuerso. igitur etc Ad hoc dico quod iste virtutes simul infum duntur tamen spes est prior ordine caritate Et quando dicitur quod actus caritatis est priordico quod duplex est amoret ita duplex actus / est enim amor amicicie et amor concupiscentie Actus amoris amicicie est actus cariulus et actus aoris concupine est actus spei Sed actus aoris amicitur praesupponit actum aoris concupie: quare etc

53

¶ 3m dubium est vtrum corruptis habitibus supernaturalibus possit hitus naturales remanere Vitue quod non quia destructa cariute nullus potest diligem deum suneomnia / eodem modo vitur de aliis Responsio quod habitus naturales possunt manere hibcrus sveneralibet destrunc tis taen de aliis et agilie duitend est dicium quia haitus naturalis correspondens caritati potest manere destructa caritate infusa depotentia absoluta / non de potentia ordinata / quia deus ordinauit quod quando aliquis diligit deum super omnia quod tunc mereatur habere caritatem infusam et deus ea stati infundit sed fides et spes acquisita possunt bene manere sine infusis quia ita intense potest vnus paganus credere sicut christianus secundum fidem acquisitam / non tamen potest deum super omnia diligere nisi habita caritate et fide infusis quia isti simul in funduntur etc

54

4m dubium est de compossibilitate istorum habituum cum aliis et est specealis disficultas de fide vel spe vtrum vel quo stent cum scientia vel clara visione Circa quod sciendum est quod compossibilitas istorum potest intelligitempliciter Vno modo quamum ad habitum vnius et actum alterius / 2o modo quamum ad actus vtriusque / 3o modo quamum ad haitus vtriumsque Dico gerio primo pro primo modo quod genealiter nullus actus repugnat haitui / et lo habitus fidei potest stare cum actum sacinie vel clare vifionis / patet quia non est maior nec appae tanta repugnantia inter ista / quanta videt esse inter actum errandi et habitum scinie / circa eadem conclusionem / sed ista possunt simul stare / quod patet quia ponamus quod quas habuerit de montione alicuius conclusionis et modo non recordetur de hoc iste potest elicere circa illam conclusionem actum dubitandi vel errandi / et tamen adhec habet habitum sacintie quia est magis inclinatus ad actum sciendi quod eat ante habitum et eodem modo potest argui de actum intemperanter et habitutempate etc 2o dico quod praedicti habius saltem subi3o gradum non repugnant inter se supposito eciam quod actus repugrent Patet quia non plus repugt haitus fidei habitibus scinie vel clare visionis quod actibus earum ex quo actus sunt generatiui hitus sed habitus fidei non repugnatt illis actibus ut probatum est 3o dico quod dubi¬ um est et est probleuma neutrum vtrum illi actus repugnent a vtrum simul stare possint seu de facto simul stent quia equa probabiliter potest sustieri vetla pars sicut alia 4o dico quod tamen dicta sanctorum magis videntur sonare quod nec habius nec actus stent simul Vnde concedunt quod caritas tantum manet in paria et fides et spes non manent cum clara visione Et hoc idem concedo propter auctoritates sanctorum et non propter aliam rtionem et eciande christo ut in princio huius articuli dixi

55

¶ Circa 2m punctum est primum dubium de spequo distinguatur ab aliis virtutibus sicut ipest distintur inter se Nam ad consequendum finem sufficit notitia et amor sed ad cognitionem satis inclinat fides et ad amorem caritas

56

¶ Et si dicatur quod spes requiritur ad actum desiderii quia oportet illud quod creditur et amatur eciam desideretur Con non videtur aquid requri ad consequendum finem nisi quod ostendacti obietum diligite tmquam possibile a nobis haberi et sic de aliis circustanciis et quod tunc illud amentur a nobis Sed ad hoc sufficiunt fides et speces llur et Dico ad hoc quod spes et fides sunt vertutes inter se et ab aliis distincte quia quando aliqua sunt inter se seperabilia illa inter se distinguuntur sed species et alie virtutes the- ologice sunt huoici quia aliquas potest credere et non sperare sicut patet in desperantibus similiter quas potest amare et non sperare sicut in pria / similiter aliquas potest sperare se habiturum beatitudinem et tamen non diligere caritative sicut patet in multis peccatoribus ilitur etc

57

2m dubium est quod sit obiectum spei et quia deus videtur esse obiectum cuiuslibet virtutis theologice tunc est dubium quo modo obietum idem potest esse istarum trium virtutum Et si sic iterum est dubium quo modo sint distinctihabitus maxime cum vnus habitus sufficiat respectum intellectus / alius respectum volnis Responio quod obitantia istarum virtutum immediata / sunt dicuersa complexa Nam ubiontum fidei est hocomplexum omne reuelatum a deo est verum eo modo quo reuelatur a deo / obiectum aut spei est quod beatitudo est nobis conferenda a deo propter merita / obiectum aut caritatis est hoc complexum / deus est diligendus et omne quod deus vult diligi a nobis caritatiue etc Sed tunc est instantia de obero spei et licet virtutum theo logicarum deus sit principale obiectum tamen non creatura ut videtur beatitudo autem est creatura quare etc Responsio quod licet deus sit obiectum mediatum cuiuslibet virtutis theo logice tamen hoc complexum est immediatum obietum spei scilicet visio et fruitio diuina siue beat itudo est homini conferenda propter merita¬

58

¶ Ad credo sic esse intelligendum quod beati tudo homini conferetur si secundum legem dei meri torie operetur quod patebit inferius 3m dubium est in qua potentia ponenda sit spes et quas sit eius actus Nam in intellectum non appae esse alius actus quam actus credendi qua est actus fidei / in voluntate at non ni si actus amam di qui est actus caritatis et actus volendi qui non est actus spcei / ut patet / et actus desiderandi qui eciam non est actus spei quia potest esse in desperantibus etc Ad hoc dico quod actus specei est volitio et desiderium efficax quo quis statim ostenso per fidem quod beatitudo est sibi confereda propter merita statim elicit efficaciter actum desiderii merito rium qui non potst esse in desperantibus Vnde desidemrium est duplex / vnum est respectum possibilium quando aliquis efficaciter desideat aliquid tamquam possibile haberi ab eo et illud non est in desperantibus aliud respectum impossibibilum scilicet quando aliquis desiderat aliquid et credilud sibi esse imposisile / et illud potest esse in desiderantibus sed quocumque sit talis actus est in voluntate etc Quartum dubium est cum fi¬ des et caritas inclinent ad actums speiquo possunt esse virtutes distincte siue habitus distincti a spe Respono quod sicut respectum actus sciendi potest esse dum plex habitus quorum vnus inclinat ad actum sciendi mediate scilicet habitus principiorum / alius immediate scilicet habitus conclusionis / et in talibus primus habitus potest haberi sine secundo Vnde habitus principio rum non incbinat ad actum sciendi conclusionem nisi quatinus est causa sui actus qui actus cum potentia intellectiua est causa sciendi conclusionem in mediata et partialis. Et ideo inclinat mediate quatinus est causa cause et quia actus ille principiorum cum intellectum sufficienter intlinat ad actum sciendi conclusione m ideo non potest haberi ille actus sine scientia sed ille actus sciendi post catus ex actu cognindi principi orum et intellctum immediate causat habitum scinie / qui postea cum intellectum sine actum vel habitu principiorum potest inclinare ad actum sciendi immediate qui actus sunt generatiui et augstinie habitus scintie inclinatis ad sciendum conclusionem immediate quia habitus ille immediate sicut causa partialis causat actum sciendi illam conclusionem Et sicut primus actus sciendi potest esse vel cari sine habitu scientie et hoc virtute actus cognoscendi principiorum ita pust habitum sciene generatum potest quicumque actus sciendi conclusionem eadem esse et causari sine habitu princiorum et actum Sicit ergo est in dictis habitibus theogis ita quod habitibus fidei et caritatis inclinant ad actum primum spei mediate quia mediantibus actibus suis credendi et diligendi / quia quando credo aliquid michi possibile et diligo illud tunc illud efficaciter desidero ita quod statim ex illo in operationem meritoriam procedo et tunc potest primus actus spei haberi sine habitu spei acquisito sed prius ex illis actibus generatur habitus immediate inclinas ad actum spei¬ / quia omnis habitus est casa immediata sui actus Et sic potest poni quod sicut duplex est fides et caritas scilicet acquisita et infusa ita et spes et paeter istos habitus acqnisitos sunt alii habitus alterius rationis ab istis silicet infusi / si enim essent eiusdem rationis frustra ponerentur quia tunc habitus acquisiti eis correspondentes sufficerent Istis ergo dictis licet pateat quis et qualis sit actus spei / tamen adit difficile est videre quo actus spei distinguantur abaliis duobus scilicet ab actibus credendi et diligendi cum ambos includat Ad quod dico quod illos includit / id est praesupponit modo supra dicto tamen est vnus tercius actous distinctus ab eis. hoc tamen non est euidens ymmo oppositum posset probabitur dici quare etc

59

¶ Dieca tercium punctum est primum dubium de fide vtrum sit tantum una fides acquisita sicut vna species et verla cari culus habet fidem acquisitam. patet quia aliquis potest habere fidem acquisitam terca vnum articulum et non circa alium ymmo errare circa alium sicuit patet de heretico etc

60

¶ Secundo dico quod fides acquisita vnius articuli differt a fide acquisita alterius non solum numero sed specie. patet quia quando aliquid cui repugnat vnum ontrariorum stat cum reliquo illud quod sibi repugnat et ipsum necessario deretent specie e Verbi gratia / dulcendo in lacte compatitur albedinem et nigredo non siat cum ea. sit igitur dulcedo et nigredo dent specie / patet eciam per rationem quia quando aliqua sunt eiusdem speciei quicquid formaliter repugnat vni et alteri / et quic quod stat cum vno stat cum altero. patet de duabus albedinibus / sed fides acquisita circa vnum articulum stat cum erro re circa alium sed non circa eundem ergo circa vnum fides acquisita et circa alium sunt distincte specie. Et istud est argumentum generale ad probandus distinctionem specificam

61

¶ Secundum dubium est vtrum sit tantum una fides infusa respectum omnium articulorum sicut vna caritas respectu eomnium diligendorum etc Ad hoc potest varie respondere Vno modo quod fides infusa habet aliquod complexum pro obiecto immediato quod potest esse praemissa ad inferendum quemlibet artitulum fidei in spectiali et est illud / omne reuelatum a deo est verum etc. pone exemplum Vnde sicut illud complexum est principium inferendi quemlibet articulum in speciali / sic habitus fidei infuse cuius illud est obiectum immediatum inclinat media te ad actum elicitum circa quemlibet articulum virtute illius complexi Non sic tamen quod ille habitus sufficiat cum intellectum elicere actum credendi circa articulum in spectiali / ymmo nec ad actum credendi illud principium quod est suum immediatum obiectum sicut patetn puero baptizato qui habet fidem infusam et tamen nullum actum potest elicere sine fide acquisita. Ex hiis patet quo eadem fuit fides in antiquis patribus et modnis quia alio modo in spectiali credebant et alia credibilia quam nos / ymmo aliquid credebant quod nunc est falsum Credebant enim de futuro. nos de praeteito pone exismpum etc Vnde tunc non fuit proprie loquendo idem articulus de natiuitate christi qui modo et tamen non obstante ista diuersitate fuit in eis et in nobis vna fides in specie quia idem complexum fuit obiectum immediatum fidei eorum et noste etc

62

¶ Secundo ex hiis patet quo non repugnat quod aliquis habeat demonstrationem siue scientiam et tamen non perdat fidem infusam / quamuis per dat fidem acquisituam / sicut aliquas potest habere fidem circa principium et noticiam euidentem ericaconclusionem scilicet per experientiam non tamen potest simul here fidem acquisitam circa conclusione et noticiam euidentem Vnde aliquis potest habere fidem infusam circa istud conplexum / omne reuelatum et etc. et tamen hrenscientiam respectum vnius articuli in spectiali vt satis patet etc Alio modo potest responderi quod non est inconueniens quod multorum effectuum specie distinctorum sicut vela causa equoca sicut patet de sole respectu hominis et asini Et sic fides infusa tanquam ca equoca inclinat immediate ad actus credendi omnium articulorum diuersos specieet tament non inclinat ad actum vnum circa omnes / quia non incsliat nisi mediate fide acquisita qua est diluisa specie respectum diuersorum articulorum Nam quit sunt articuli tot sunt fides acquisite et actus spirie distincti etc Nec est inconueniens quod deus cet in intellectum viato ris habitum fidei infusum inclinantem immediate ad credentum omnes articulos fidei supposita fide acquisita terspectum vniumscuiusetdi squd vtrum inclinet ad credendum omnes vno actius prababilius vicrtlur quod non / vt dictum est tamen neutra pars est euidens Si vero obiciatur quarendo quo potest saluari vnitas fidei respectu conclusionum oppositarumscilicet christus morietur et christus non morietur / quia cum hius naturaliter inclinet sic inclinat ad actum suum quod non ad oppositum. apostoli autem ante passionem credebant illud complexum / christus morietur / et post illud / christus non morietur / et tam pereadem fidem Responsio quod fides acquisita respectu vtriusque complexi est alia et alia sed infusasea dem. Nec est inconueniens quod causa naturalis concurrendo cum alia et alia casa partialihenat effectus contrios sicut calor cum humido radicali conseruat et confortat Et sine humido vel cum humido non naturali corrum pit et consumit Sic eciam fides infusa cum fide acquisita inclinait aliquando ad istam / cristut morietur et aliquando ad istam christus mortuus est et non morietur / sed cum alio habitu vel actuacquisito Eodemo potest dici de primo obiectospei quod aliquod complexum est eius obiectum in mediatum et mediate illo inclinat ad alia obiecta secundaria spei Et eodemto eciam decaricute quod obiectum eius primum est aliquod complexum scilicet deus et omne quod deus vult a me diligi est a me diligentum / et mediate illud tamquam princio partiali inclinat capuiatae ad diligendum proxtistum mediate. vel possuus dicere quod immediate inclinat ad omnia diligibilia caritative / vnde si diliga deum et omne quod volt a me diligi et post constet m per scripturam quod vult inimicum diligi a me / tunc caritas infusa inclinat ad diligendum inimicum mediate actum suo et capitur acquisita et voluntate sum vt causa mediata simue vt immediata vierum quod potest dici / sed si constaret quod imimicus esset dampnatus sicut in patria capitantas inclinaret ad non diligendum et sic eadem caritas in via et in potria inclinat hic ad diligendum et ibi ad oppositum etc. Et hoc de 2o aricl.

Articulus 3

63

pro nunc de 3o articulo nichil hic specialiter tractatur quia ex dictis in primo articulum et per tres rationes ante oppositum patet satis pars negatiua quaestionis

64

¶ Et sic est finis tercii senentarum

PrevBack to TopNext