Quaestio 14

¶ Quantum igitur ad primum primo pro in tellectum huius articuli et totius quaestionis praemittam aliquas distinctiones Secundo ponam conclrsiones

¶ Prima distintio sit ista quod hoc nomen voluntas vel hoc totum voluntas dei quandiaet sumitur proprie Et tunc significa divinum beneplacitum / quod non est aliud quam ipse deus volens Quandoque vero sumitur impropre et methaphysice Et tunc supponit non pro bneplacito vel voluntate dei / sed pro aqui¬ alio quod est eius signum Vnde quia sequitur signanominat nominibus signatorum sicut subuenm tio exhibita pauperi dre mina et pietas et testamentum alicuius derm eius voluntas quia eam designat / sic eciam aliqua qui bus nobis voluntas que deus est significur vocantur in scripturis diuina voluntas Et huiusmodi signa sunt praeceptum / consilium / prohibitio / operatio / vel impletio et per missio. Et dominuer in scriptura pilursraliter voluntates dei / iuxta illud psalmisiti. Magna opera domini exquisita in omnes voluntates eius / quamio vnica et simplex sit dei voluntas Et hec distinctio solet communiter poni sub hiis verbis / quod queda est voluntas dei beneplaciti. alia est volunctas signi hic tamen est adutendum Primo qualiter predcta sig distinguum tur Vnde sicut in primo principio meo declaraui. ipsorum distinctio potest sic haberi. Nam. 5. modis possumus ymaginari deum aliquid velle. Primo modo vult aliquid debere fieri a creatura et huius signum est praeceptum. 2o modo vult aliquid de bere non fieri et huius signum est prohibitio. 3o modo vult aliquid nec debere fieri nec debere non fieri sed expedire fieri et huius signum est consilium. 4o modo vult aquid nec debere fieri nec debere non fieri sed licere fieri / et huius signum est indulgentia vel permissio. 5o modo vult simpliciter aquid esse vel fieri / et huius signum est impleluo vel operatio Vnde quaelibet ad extra di operatio est signum voluntis divine sicut effectus sue cesetc. Sic igitur voluntas divina praecipit bona sicut doum honorare / proximum amare / et prohibet mala sicut deoum odire. proximum ledere. Nec ideo precipit bo quia bona sint vel prohibet mala quia mala sint sed sicut declaraui tunc hec ideo bona sunt quia precipiuntur et mala quia prohi bentur Sed consulit maiora bona sicut sunt virginitas et paupertas et permittit minora bona sicut sunt conuigium et dominium sed operatur genera liter omnia

¶ Secundo notandm um quod licet praedicti termini praeceptum etc communiter capiantur pro signo diuine voluntatis beneplaciti tamen sicut tunc dixi non solum supponunt pro diuine voluntatis extriseco signo. sed eciam pro ipsius bene placito et actum intrinseco Vnde iste terminus praeceptum non minus proprie supponit pro beneplacito diuine voluntatis quo precipit aliquid debere fieri seu vult aliquid debere fieri quam pro signo extrinseco talis actus / et sic de aliis etc 3o notandum sicut in primo principio intuli contra quendam magistrum quod capermissionem vt est signum voluntatis dei non est concedendum quod deus permittit mala culpe fieri. Nam quod aliquis permittat aliquid fieri ipotest dupliciter in telligi Vno modo quia nec praecipit nec prohibet nec consulit illud fieri sed i indulgent et talis permissio est signum voluntatis dei quia aliquem actum significat in sic permittente Et isto modo deus non permit tit mala culpe fieri vt patet Alio modo quos dicitur aliquid permittere fieri quia nec habet velle nec habet nolle vt fiat / sed solum non velle Et talis permissio non est signum diuine voluntatis quia nullum actum volendi significat in sit permittente vt patet. Et isto modo secundum magistrum deus permittit mala culpe quia nec vult ea fieri nec vult ea non fieri / quia si nollet non fieret sed so¬ lum non vult. Et per consequens non habet actum voluntatis respectum huius quod est malum culpe fieri quare etc. Sed secundum pradum et alios qui tenent quod deus vult mala culpe et quod respectum cuiuslibet rei habet velle vel nolle nec habet solum non velle / deus illo modo non permittit mala culpe fieri sed ideo secundum hunc modum dicitur permittere quia non ap probat ea nec impedit ea fieri cum poset et

¶ 2a distinctio est quod iste terminus complexus voluntas dei beneplaciti Vno modo sumitur pro voluntate dei simpliciter complacentie vel displicentie Ailio modo pro voluntate dei prosecutionis vel fuge tamen in vtraque acceptionem supponit pro vna et eadem re scilicet pro voluntate illa que deus est Et tamen aliquid connotat sumendo illum terminum primo odo quod non connotat vel saltem non connotat taliter secundo modo. Vnde secundum magistrum grego. voluntas dei beneplaciti 2o modo sumpta est respectum complexi volitio sed prim modo sumpta est simplex complacentia Non intelligendo quod sit duplex voluntas in deo vna simplex / alia non simplex sed solum quod iste terminus voluntas dei beneplaciti quandoque suppoit pro deo connotam do ipsum velle seu hre volitionem respectualicuius complexi Alude vo suppoit pro deo non sic connotando quod sit respectum alicuius conplexi sed quod sit simplex complacentia proportionabiliter sicut supra distinxi de simplicite noti cia et notitia iudiciaria / vt simpliciatie notis correspondeat simplex complacenta et notis iudiciarie prosecutio vel fuga Hoic tamen non distinguitur in deo sicut in creatura etc Hic tamen est primo adutendum quod licet hoc distintio sic satis communis tamen exponendo ea sicut magistum grgois dicit ipsa videtur michi dubia. Nam apparet michi primo facie quod omnis volitio sit respectum complexiNam sicut dicit holkot:. q. 2a primo articulo etsco videtur quod omnis volitio vel nolitio est quedam oratio mentalis optatiui modi vel equiualens tali sicut ista volo habere beatitudinem valet tantum sicut hec vtinam ego habeam beatitudinem Qd si ita est sequitur quod nichil est dre voloa. nisi subintius aliquod verbum scilicet volohabere a. vel volo a. esse vel fleri velaliquod tale Et per consequens cum magister describat prosecutionem quod est velle aliquid esse vel fieri / et fugam quod est nolle aliquid esse vel fieri et omnis actus voluntatis sit talis vt videtur per praedicta sequitur quod omnis volitio dei est respectucomplexi et est prosecutio vel fuga quare illa distinctio non videtur vera illo odo inteligita. Sed quia de hoc videre non spectat ad pritesuens ideo transeat pro nunc 2o notandum quod secundummagistrum gragrisignorum predictorum quedam sunt signa voluntatis simplicite complacentie scilicet praeceptum prohibitio et consilium / quedam autem sunt signa voluntatis prosecutio nis vel fuge vt impletio et permissio Voluntatis quidem prosecutionis signum est impletio siue operatio / fuge vero permissio Sed istud dictum non est verum sicut patet ex distinctione illorum signorum supra posita etc nam praeceptum prohibitio et consilium sunt signa non solum simpliciter complacentie / nam et si talis volitio concederetur in deo tamen illa vt sic non obligat modo praeceptum est signum voluntatis oblitis

¶ Tercio ad sciendum quo preceptum obligat notandum est quod in preceptione aliud est aliquando quod precipitur aliud quod intenditur seu per quod precipitur / sicut patet in precepto facto abrahe de immolam do filium / que praeceptio non erat vt ita fieret sed erat ad figuram data / et ad probationem vel manifestationem abra he Et ita quandoque de prohibitione sicut inillo sanato cui deus prohibuit ne cui diceret marci primo / quoniam non sic prohibuit deus vt ita fieret / nec volebat illum teneri vt nemini diceret alias ipse peccasset in dicendo quod non tenetur / sed hoc factum est ad denotandum quod fugienda est vana laus populi Et idem de consilio potest esse in talibus ergo non est obligatio ad illud quod de forma verborum precipitur sed ad illud propter quod precipitur quia de hoc est in tentio pracipitatis vt in dictis exemplis patet. Ista tamen exstra in aliquo differunt quia in primo existpo per preceptum factum abraham tenebatur velle immolare filium suum / alias non videretur materia tante laudis sicut sibi ex voluntate attribuitur sed in secundo exemplo ille sanatus non tenebatur credere quod tenerentur nemini dicere. Quod patet quia si ita foret ille peccasset in hoc dicendo scilicet agendo contra conscientiam / dicendo quod credidisset non debere dici vel peccasset in nesciendo quod tenebatur scire cuius oppositum communiter tenetur. quare etc

¶ Tercia distinctio est quod iste terminus complexus voluntas dei beneplaciti / sumendo ipsum secundo modo scilicet prout supponit pro deo connotando ipsum habere volitionem respectu complexi adhuc potest dupliciter capi¬ Vno modo pro voluntate dei beneplaciti antecedente Alio mdo pro voluntate consequente. Et hec distinctio est communis apud doctores atiquos et fundatur in dicto dam. liro 2 capstulo penultimo vbi dicit quod oportet scire quod deus antecedenter vult omnes homines saluos fieri et regno eius potiri etc Hic tamen est adutendum quod ista distinctioa diusis diuersimode intelintum Et primo sanctus thomas intelligit eam sic quod scilicet illud volumus antecedentem quod non simpliciter volumus sed secundum quid / quod aut volumus connter illud simpliciter volumus Et sic idem vno modo potest esse volitum et alio modo non volitum sicut iudex vult simpliciter homicidam suspendi sed secundum quid vellet eum viuere scilicet inquantum est homo Vnde dicit ista opinio quod ista voluntas antecedens magis dent dici velleitas quam absolute voluntas Quicquid enim deus vult simpliciter fit / licet illud quod vult antecedente non semper fiat etc sed magister greg. onedit quod ista distinctio sic intellecta non vatet quia sium velleitas sit quidam actus voluntatis in nobis qui sigifio natur cum dicitur vellem hoc vel iste vellet illud / siue non / de quo posset esse dubium / nichil tamen est ad propositum Quia talis actus non significatur per verbum indicatiui modi etc / nec aliqua vellei tate vere dite quod ipsa vult quamuis dici posset quod vellet. Nec sequiatur vellem ergo volo Cum ergo apostolus et dam. dicat quod deus vult et non vellet. patet quod non congrueinteli de volitione aliqua conditionali Similiter talis modus volendi conditionaliter / non cadit in deohnam sic posset velle impossibile etc

¶ 2o notand um quod secundum aliquos aliter intelligenda est praedicta distinctio. Vnde secundum scotum deus dicitur velle antecedentem omnes homines saluos fieci quia omnibus dedit dona naturalia et leges rectas et eciam adiutoria communia sufficientia ad salutem. Et ista vontur voluntas antecedens. consequens ant est quavult alicui propter suca merita beatitu dinem Sed secundum ockam et saris conformiter modo praedicto voluntas dei antecedens est qua dat alicui naturalia vel antecedenia quibus potest aliquid consequi cui eciam paratus est coagere si ille velit nec sibi otrarium manifestabit cum praecepto vel consilio exequendi Voluntas aunt consequens est illa qua deus vultr efficaciter aliquid ponendo illud in esse Et ideo dicitur deus velle antecedenter omnes homines saluos fieri / quia dat omnibus antecedentia quibus possunt consequi / salutem cum praecepto vel consilio exequendi / et numquam praapiet eis contrarium et eis erit paratus coageread consequendum salutem Sed magister grginus impugnat vtrumque istorum modorum diffuse etc

¶ Tercio tamen circa hoc est nondum quod quicquid sit de primo modo tamen non videtur michi quod magum gregris sufficienter reprobet 2m Nam intentio ockam prout michi apparet est / quod deum velle aud antecedente est deum velle alicui aliqua bona antecene quibus potest consequi illud ad quod obligatur abipso deo Et isto modo audire legem christi et euangelium et verbum dei est volitum a deo antecedente. patet / quia per hoc potest quis consequi fidem. et consequenter preceptorum impletionem licet non omnes bene vtantur illo. quia non omnes obediunt euangelio etc. Si vero dicatur contra hoc quod audire verbum dei sequitur nocet maxtitur infidelibus sicut iudeis quibus est in scandalum. igitur illud non debet dici antecedens ad salutem siue adiutoum Istud non valet quia cum fides sit ex auditu vt dicit apostols illud merito dicitur adiuntorium ad consequendum aliquid quod in aliquibus est et fuit caad consequendum illud / maxie cum illud fuerit ordinatum a deo vt in deum homines credant et salui fiant. Vnde si sic esset quod nichil diceretur adiutoitum ad aliquid consequendumnisi de fco consequaretur illud / quare praedicaretur cotidie quod plura bona vel doreceperint christiani ad consequendum salitem quod alii scilicet noticiam de scripturis fidem spem / et multi caritatem / qui tam non omnes consequentur salutem ymmo inde grauius punientur / propter ingratitudinem secundum illud melius est via veri tatis non congnoscere etc Et illud / scientibonum et non facienti peccatum est illi Et vnde hoc quaeso nisi quia tales magis obligatur quai e talia receperint quad alii qui non. Sed qua re magis obligatur si talia non sit ad iutoria. Et nonne christus osntendebat iudeos magis esse obligatos ad cognoscem dum tempus visitationis sue siue ad credendum in eui Cum quia habebant legem et prophosethas in quibus poterant sectari testimonia de deo Gum quia coram eis multa mirabilia faciebat. propter quod dicit. si non venisse et locutus eis fuissen peccatum non haberent Et tamen certum est quod eis non erat datum vt crederent Et ita licet deus non vellet efficaciter quod crederet / tamen illa erant eis adiutoria ad fidem ad quam tenebantur Et qua velliet ad istum sensum capre verba ockam sicut et ipsa praetendunt / non video quin ipse bene dicat Nec apparet mon quod magium gregorius aliquid contra eum concludat sicut patet intuenti sed transeo etc hiis premissis ergo satis patet quod voluntatem dei impleri nichil aliud est quod ita esse qualiter ipsa vult esse vel fieri vel non ita esse qualiter ipsa non vult esse vel fieri. licet autem velle et nolle solum deo conueniat secundum voluntatem beneplaciti tamen impro prie et tropice attribuitur velle sibi secundum voluntatem signir ideo de vtri iusque impletione dicendum est. Et de hoc pono tres conclusiones.

¶ Prima est quod voluntas dei signi non semper impletur

¶ 2a est quod voluntas bnplaciti antecedens non semper impletur

¶ Tercia est quod voluntas beneplaciti consequens sem per impletur Et quelibet harum conclusionum intelligitur stante constantia subiecti / id est supposito quod deus aliquid taliter velit vel nolit

¶ Prim a conclusio probatur per magisturm et est satis clara quoniam deus meltaprecipit et consulit fieri ab homibus quae non fiunt multa prohibet quae fiunt hic tamen est aduertendumdum quod voluntatem signi sicut praeceptum dei impleri potest dubitur intelligi Vo modo quod ita sit sicut per tale signum vel priceptum signfitur ad intentionem precipientis Et sic semper impletur. Nam per tale preceptum significatur ad debere fieri a creatura / et ita est / aliter tale signum non esset verum. Alio modo potest intelligiquod ita sit vel fiat sicut per tale signum vel praeceptum significur debere fieri Et sic non sper inpletur Et sic intelligitur conclusio et dictum magri Nec propter hoc sequitur quod tale signum vel preceptum sit filium signum / quia non signifca sit esse vel fieri etc. Vnde sequitur quod preceptum dei non signfcat deum velle efficiciter illud fieri quod praecipit fieri Patet quia multa precipit deus fieri quaenon vult fieri etc Et ita potest dici de consilio 2o sequitur quod prohibitio dei non signat deum nolle efficaciter illud fieri quod prohibet fieri Patet quia multa prohibet fieri sicut mala que funt / et per consequens ea vult fieri sicut quida dicunt vel saltem non habet nolle respectu illorum quia ipso nolente nichil fit / quare etc

¶ 2a conclusio probatur quia secundum apostolum et dani. deus vult omnes hominnes saluos fieri voluntate antecedente etc hic tamen est aduertendumdum quod voluntate dei antecedentem impleri potest duplici ter intelligi Vno modo quod cuicumque deus vult dare talia dona antecedentiva ad salutem talis ea recipiat / et sic semper impletur nec sic intelligitur conclusio Ailio modo potest intelligi impleri quia cui deus vult dare talia dona antecedenta talis de facto consequitur vel consequatur per illa illud quod debet consequi Et sic dicitur non impleri quando alicui deus dat huiusmodi dona et tamen non consequitur per ea illud quod deberet Et isto modo possunt intelligi dani. et alii antiqua doctores Nec oppositum probat grginus quare etc 3a crcluo probatur quia si non etc vel ergo illud quod vellcet aut nollet esset simplicie impossibile aut possibile Non primum quia non est hoc attribuendum ei quo rationabiliter seper vult Nec 2m quia tunc sequitur quod voluntas dei non esset opns quia non omne posibile et non existens posset facere esse nec omnepossibile non esse posset facere non esse Nam si vellet et posset vtiquod faceret Ideo dicit augustinus enchi. sous quod inaniter velle non potest quodcumque voluerit Aliter non esset opmns vt ibidem ipse arguite Ad hoc facitiud enchi 3o. dei omnnui¬ potens voluntas sper iucta est Et illid Ro. 3o voluntati eius quas resistet Et illud psalmus Omnia quecunque volumit fecit Et multa similia etc Ex hiis sequitur primo / quod non stat deum aliquid velle esse vel fieri et non esse illud vel fieri / vel eciam nolle et illud esse vel fieri. 2o sequitur quod sicut non stat deum velle aliquid esse vel fieri et illud non esse vel fieri sic nec stat aliquid esse vel fieri et deum non velle illud esse vel fieri Ita quod vtro bique est consequentia conuertibilis etc Si vero infertur de peccato etc Patet aliqualiter responsio ex dictis in alia questione in primo arti. et magis patebit in 2o li. in ma depccato etc Ex omnibus ergo praedictis patet responsia ad primam rationem questionis Vnde negatur antecedens si inteliui de voluntate beneplaciti proprie dicta Et ad probationem dico primo)s quod auctorita apostoli potest exponi de voluntate signi vt tlius vult. t praecipit vel obligat vt omnes salui fiant quare etc

¶ 2o dico quod si illa auctoritas exponitur dem voluntate beneplaciti potest intelligi de voluntate antecedente sicut dictum est et sic est pro dictis

¶ Tercio dico quam si exponitur de voluntante bene placiti proprie dicta debet intelligi sicut dicit magistr.. nulli saluatur nisi quis deus vult saluari sicut et illud. illumiat omnem hominem venientem in hunc mudum

¶ 4o dico quod eciam potest exponi non secundum distributionem proprie dictam sed secundum distbutionum accommodam ita quod lyhomines distribuitur non pro singulis generum sed pro generibus singulorum. i de omni genere aliquos Et hec de primo arti.

Quantum ad 2m articulum in qua videndum vtrius voluntas divina sit regula cui vele se conformare tenetur voluntas creata. Primo praemittam aliquas distinctiones 2o ponan¬ aliquas conclusiones Tercio soluam aliquas obiectiones Presuppositis igitur distinctionibus de voluntate dei positis in primo articulo Quantum ad hunc articulum

¶ Prima distinctio erit de voluntate creata quae potest accipi tam pro potentia volitiua quam pro actu eius qua proprie dicitur volitio Utrumque enim horum a sanctis voluneio nominatur Vorum autem actuum quadam consequuntur quaesi naturaliter voluntatem et praecedunt deliberationem rationis quedam vodo sequuntur deliberationem rationis Cum illud conformitas de qua quaeritur attendacitur penes actus et tamen actus praeuenientes deliberationem rationis non sint plene in potestate nostra ido questio debet pranciter intelligi de conformitate voluntatis secundum actus sequentes rationis deliberatio nem quia secundum tales actus intenditur rectitudo voluntatis etc 2a distinctio est quod ista conformitas volunati dicitue potest intelligi de voluntate signi vel de voluntate beneplaciti. Si ergo de voluntate signi inteligu quasio / faciliter patet solutio Nam si intelligitur de praecepto vel prohibitione satis patet quia qualibet tenetur se conformare vniversaliter tali voluntati quamuis aliter obligent praecepta afilutia et aliter precepta negatia / qua prohibitiones dicuntur Siaut de voluntate consilii intelie eciam satis patet quod non quia aliter impleio consiliorum non eset opus supererogationis. dDe paremissione aut non est dubium qualitercumque capiatur su proprie sine impropre vtque in alio articulo. de operatione vero eadem est difficultas sicut de volun tate beneplaciti / quia quaecumque deus operatur efficaciter vult ideo simul de vtraque videbitur Quantum aut ad voluntatem beneplaciti ponit gregorius. tres conclusiones Prima est quod quolibet tenetur voluntatem suam in nlo difformare voluntati divine 2a est quod qual¬ bet tenetur vniversaliter conformare voluntatem suam voluntati diuine in volito. i. tenetur velle quicquid vult deus nisi adeo sit volitum in se vel in suo antecedente eum illud non velle Tercia est non quelibet voluntas diuine voluntati conformis in volito est recta Sed iste conclusiones precipue prima et 2a non omnino continent veritatem nec ista dicta sufficienter euacuant istam difficultatem ut patebit Ad cuius declarationem sit ista tercia distincio quod voluntatem creatam se difformare voluntati divine beneplaciti potest dupliciter intelligi. Vno modo quod ipsa habeat aliquam dispone vel aliqualiter sit / tamen deus velit voluntate beneplaciti quod illam disponem non habeat Vel aliquali dispositione careat seu aliqualiter non sit et tamen deus velit voluntate beneplacitiquod tali dispone non careat Et isto modo implicat contadictionem aliquam voluntatem creata se difformare voluntati divine beneplaciti / sic scilicet quod habeat aliqua dispotionem vel aliqualiter sit et tamen deus velit voluntate beneplaciti quod illam dispoionem teneatur non habere vel non sic habere Alio erquod careat aliqua dispone vel aliqualiter non sit et tamen deus velit voluntate beneplaciti quod illam dispositionem teneatur habere. Et isto modo multi difformant se voluntati diuine Nec ex hoc sequitur quod ipsa sit frustra bilis aut in aliquo non efficax Quod patet quia sequitur deus vult aliquem ad aliquid teneri ergo aliquis tenetur ad illud / quia nisi sic sequitur quod ipsa non esset vniuersaliter efficax quod patet hquia sequitur deus vult aliquem ad aliquid teneri ergo talis implet illud ad quod tenetur Et ratio est quia impleri obligationem non est proprie loquendo effectus obligationis actiue sed teneri ad implendum est eius effectus Ex har distinctione sequuntur alique descriptiones seu terminorum declara tiones Primo enim sequitur quid sit rationalem creaturam esse conformen voluntati diuine sicut hic sumitur Nam tunc rationalis creatura conformat se vniverale voluntatidiuine beneplaciti quando nullam dispositionem habet quod deus velit voluntate beneplaciti quod teneatur non habere / nec aliqua dispositione caret quam deus velit voluntate beneplaciti quod teneatur non carereSecundo sequitur quid sit voluntatem creatam esse conformen voluntati diuine beneplaciti in volendo vel non volendo Nam tunc dicitur isto modo conformis quando nullam volitionem habet quod deus velit voluntate beneplaciti quod teneatur non habere Nec aliqua volitione caret quam deus velit voluntate beneplaciti quod te neatur carere Et capio volitionem prout se extendit ad omnem vel habitum voluntis vel actum siue sit velle vel nolle Tercio sequitur quid sit rectitudo voluntatis create siue voluntatem creatam esse rectam Nam rectitudo talis est status voluntatis create conformis obligationi voluntatis diuine Et iste status potest esse vel positiuus vel priuatiuus secundum quod voluntas creata potest se conformare voluntati diuine vel positiue scilicet habendo aliquid quod tenetur habere vel pruatiue scilicet carendo illo quo tenetur carere 4o sequitur quod sit obliquitas voluntatis create siue culpa aut voluntatem cul pabilem esse Nam talis obliquitas vel culpa est status voluntatis create difformis obligationi voluntatis diuine Et iste status difformis nichil est nisi voluntatem creatam aliqualiter esse qualiter tenetur non esse vel ipsam aliqualiter non esse qualiter tenetur esse. primum pertinet ad peccatum commissit onis. 2m vero ad peccatum omissionis Istis praemissis pono ad istum articulum tres conclusiones responales que michi videntur probabiles Prima est quod voluntas creata sic tenetur se voluntati diuine beneplaciti vielele conformare vt velit vel nolit quicquid deus tali voluntate vult eam teneri velle 2a est quod voluntas creata non sic tenetur se voluntati diuine beneplaciti vniuersaliter conformare vt velit quicquid deus vult tali voluntate vel quicquid ipse vult eam velle 3as quod voluntas non sic tenetur se voluntati divine beneplaciti viverale conformare vt velit quicquid scit aia videt tali voluntate deum velle Prima concuo probatur quia sicut impossibile est voluntem creatam teneri ad aqua disponnem habendam / et non sic obligari per divinum bene placitum sicut impossibile est divinum beneplacitum velle ipsam teneri ad illam dispononem habendum et ipsam non teneri ad habendi illam iltur etc Consequentia tenet e antecedens satis patet etc hic tamen est adutendum quod ista concusontelignda est de volunte crea qua tene tur se confeotorem voluntati divine in volendo vel nolendo Qud dico quia stat quod aqua voluntis creata sit recta et conforis voluntati divine nel volendo sicut patet de voluntate peruulibaptizati vis adulti existentis in gratia et dormientis Ido non intli conlio de conformitate qua est in non volendo difformiter voluntati diu

¶ Epriedictis sequintura qua propositiones Prima est quod conformitie siue rapioendo volunatis create aliquando est res distine¬ ta aliquando vero non est res alia a voluntate patet quia quando voluntas rece vult tunc voli eius conformis obligationi diuine est sua rcitudo / quando vero ipsa est conformis diuine obligationi nichil volendo tunc huiusmodi rantudo est ipsa voluntas rcta vel saltem non est aliqua res ab ea distincta. Secunda est quod conformitatem siue rcitudinem voluntatis create deus potest ab ea auferre quia deus ab alia auferre potest quamli libet rem quae non est eius pars nec econtra etc Sed oppositum huius videtur expresse ponere anssine. de libero arbitrio capitulo deVbi probat quod deus non potest auferre rectitudinem ab ipsa voluntate quia si sic vel hoc faceret volens vel nolens Non 2m quia nichil potest facere nolens. Nec primum quia sivolens facit ergo vult auferre ab ea rectitudinem Et ultra / ergo non vult e ded am seruare recitudinem Et tunc argitur sic / seruare rectitudinem est eam velle quod deus vult eam velle sed deus non vult eam seruare rectitudinem ergo non vult eam velle quod vult eam velle quo nichil est impossibilius secundum eum

¶ Ad hoc aut dico quod quicquid sit de intentione anssinus et quicquid sit de prima parte antecedenes de quo patebit in se cunda conclusione / tamen argumentum non valet / quia illud consequens quod infert non est inconueniens quia est vna negativa que nichil ponit Vnde lap non vult quod deus vult eum velle etc.

¶ Iod sit haec tercia propositio quod deus potest non velle voluntatem velle quod vult eam velle. patet quia capio aliquem hominem dormientem siue aliquem circa quem deus nichil velit nisi quod sit homo / tunc ista consequentia est bona deus non vult sor. velle / ergo non vult eum velle quod vult eum velle. Antecedens est ve¬ rum in isto casu illur et consequens. similiter et ista affirmativa est silsa deus vult sor. vel le quod vult eum velle ergo negativa opposita est vera Igitur consequens quod infert asion tamquam impossibile non est impossibile.

¶ Quarta propositio potest poni qua vietur sequi expraedicascilicet quod deus potest velle voluntatem non velle quod vult ipsam velle. patet quia sequatur voluntas nichil vult ergo non vult quod deus vult eam velle Et antecedens potest esse volitum a deo igitur et consequens etc. Dico igitur quod si ansisius. debeat saluari intelligendus est quod deus non potest auferre rectitudinem voluntatis ipsa inuita Non quod hoc sit simpliciter impossibile cum ipsemet dicat in libro de concordia ca. 6. quod aud est voluntas aliud rcitudo qua recta est etc Sed quod hoc est impossite secundum legem tatutam. etc 2a conclusi probatur et primo pri ma pars Pro qua sciendum est quod voluntatem creatum velle quicquid deus vult potest dubitur intelligi. Vno modo distincte et in perticutati et sic patet quod non tenetur velle quicquid deus vult / cum non omne volitum a deo sit sibi illo modo notum. Aio lio modo confuse et in generali / et sic si dicatur quod voluntas tenetur velle in generali quic quid deus vult non est aliud dicere nisi quod tenetur velle istam vniuersalenmquod quicquid deus vult esse vel fieri sit vel fiat Et si ita dicatur / sequitur quod aquis teneatur velle aliquid in generali et non in particulari / ymmo magis oppositum / et quod teneatur velle vnam vniuersalem et non eius singularem ymmo eius oppositam / sicut patet in casu allegato de filio qui non vult patrem suum mori et cetera hoc autem non videtur rationabile quare etc 2a pars probatur quia si quis velit implere opera consiliorum deus vult eum sic velle et tamen non tenetur hoc velle cum hoc sit suprerogationis Siliter si quis velit expistle opera prohibitionum vel peccatorum / deus vult tale velle licet non quatum ad difformitatem secundum aliquos tamen quantum ad actus quadicitem cum velit omnem actum et motionem voluntatis et tamen talis non tenetur hoc velle ymmo non velle quare et Tercia conclusioprobatur contra magistrm gregris quia stat quod creatura videat deum aliquid velle et tamen licite velit opositum vel saltem non velit illud. illud etc Centia patet et antecedens probatur quia aliter sequitur quod creatura teneretur velle antecedens ad quod sequitur ipsam quandet peccare mortaliter ymmo dampnari et esse misera eternaliter vel saltem in casu non posset licite velle oppositum atecedenis ad quod sequiur iu consequens etc Consequentia probatur postendo casum possibilum vt patet ex dictis scilicet quod deus reuelet sorti in verbo vel aliter sufficientu quod deus velit eum teneri ad non faciendum actum quem tamen ipse est facturus / et tamen quod nichil fiet positiue quin deus velit illud fieri. Reuelet ergo deus sorti quod ipse vult eum teneri ad non faciendum illum actum et tamen vult quod illum faciat / vel ponatur casus quod deus alitui reuelet quod est reprobatus. Ad hoc enim sequitur quod iste peccabit finaliter et dampnatur eternaliter. quare etc Secundo sic stat absolute sor. videre deum aliquid velle et tamen circa illud nullum actum voluntatis habere / quia deus potest concurrere ad actum intellectus absque hoc quod concurrat ad actum voluntatis sed in hoc casu sor. non peccaret. igitur etc Tercio sic quia deus secundum augustinum vult pa¬ trem sortis mori etc sed propter reue lationem factam ipsi sorti de morte patris non videtur necessario sequiillum obligari ad volendim quod deus vult cum ante non obligaretur. Vnde propter ostensionem voluntatis diuine circa hoc non videtur necessario sequi deum sor. obligare ad illud quare sntante tali reuelatione pote rit sine peccato oppositum velle etc. Quarto sic quia aliter sequitur quod stante tali reuelatione sor. obligatur ad opposita / et per consequens ad impossibile Patet consequentia / quia volo quod sor. teneatur velle a. et tamen reuelet ei de us quod ipse non vult concurrere ad volendum tunc tenetur velle .a. et eciam tenetur non velle a quia videt deum ipsum non velle .a. ex quo scit quod deus num quam concurret ad volendum a. igitur etc.

¶ Sed contra istam conclusionem arguitur per rationes maga. grego. quibus probat conclusionem suam scilicet quod quilibet tenetur voluntatem suam in nullo difformare voluntati diuine Arguit enim sic quilibet tenetur nichil velle contra eternam legem. igitur etc Antecedens patet quia vel le allquid contra eternam legem est peccatum Iuxta illud augustini. 22. contra faustum peccatum est factum dictum vel concupitum contra legem eternam Et consequentia tenet per illud quod sequitur lex eterna est ratio vel voluntas dei et cetera.

¶ Secundo arguit sic nulli licite displicet aliquod bonum in quantum huiusmodi aut placet aliquod malum in quantum huiusmodi igitur quilibet tenetur etc Antecedens patet / et consequentia tenet / quia deus non vult aut diligit nisi bonum / et non vult vel odit nisi malum igitur etc

¶ Tercio cirguo fortius contra dicta per hunc modum quia volo quod deus repraesentet vel reuelet alicui suam reprobationem siue quod vult eum reprobare / tunc tali veruelatione facta iste tenetur velle se esse reprobatum Igitur conclusio non est vera nec eius probatiobona Consequentia satis patet sed antecedens probatur / quia tali reuelatione facta iste non potest licite orare pro sua salute nec velle se esse saluandum. Qud patet duplici auctoritate du Primum per illud dictum christi luc. 12. seruus sciens voluntatem domini sui et non faciens plagis vopulabit multis Et per consequens a fortiori seruus sciens voluntatem huiusmodi et non volens conformiter ei est puniendus

¶ Secundo ad hoc videtur expressa intentio augustini 21. de ci. capitulo 25. vbi dicit quod ecclesia nunc non orat pro dyabolo nec pro mortuis malis vt saluentur. orat tamen pro omnibus hominnibus bonis et malis dum sunt in viaEt addit pro nullo viuente finaliter reprobo si de eius reprobationem ecclesia esset certa oraret vt saluaretur Et per consequens nec iste pro sua salute deberet orare ex quo esset certus de opposito Consequentia patet quia non apparet ratio prinisi quia ecclesia videt sic deumvelle et sic est in secundo casu. igitur etc Quarto ad idem arguo confirmando praedictam rationem quia si in isto casu iste potuisset licite orare pro salute sua. sequitur quod licite posset orare proaliquo quod sciret se non esse impetra turum. Consequentia patet et falsitas consequentis apparet quia talis oratio esset stulta et ociosa. igitur etc.

¶ Ad ista respondetr ad primam negatur consequentia Et raito est qua a licet voluntas diuina sit lex eterna et quicquid vult esse legem sit lex obligans creaturam rationalem ita quod creatura rationalis teneatur nichil velle contra voluntatem diuina in quantum est lex tamen non quicquid vult est lex Si vero dicatur quod licet deum velle aliquid non semper sit lex / tamen non stat quod aliquid velit et quod creatura videat ipsum sic velle qui ipsa obligatur ad illud volendum

¶ Hic dico quod sic dicere non est probare oppositum conclusionis / sed tantum simpliciter dicere oppositum / ideo est petitio principii nec est sufficiens improbatio conclusionis Et ideo dico quia deum velle creaturam rationalem teneri ad aliquid vt puta ad credendum articulos fidei est lex obligas ad sic credendum et contra tale velle quelibet creatura rationalis tenetur nichil velle / sed tamen cum hoc stat quod deus velit aliquid vt puta patrem tum um mori vel tibi non dare gloriam et tamen tum non es obligatus illud velle quamuis etiam scitas deum illud velle quia tale velle non est lex obligas Et sic patet responsio ad primam etc

¶ Ad secundam dico quod non quilibet obligatur ad volendum quodcumque bonum quod est vel foret bonum si poneretur in esse Vnde ista ratio vietur supponere verum quod est falsum / et contra istum doctorem alili. scilicet quod quia aliquid est bonum ideo deus vult. Po ei non est verum ymo magius econtra quia deus vult aquod / ioillue est bonum sed cum hoc stat quod creatura non tenetur illud bonum velle ymmo in cosu sii llud vellet male vellet quamuis bonum etc Ad 3am sunt diuersi modi dicendi et contrarii Aliqui enim sicut magister gregris concedunt antecedens scilicet quod tali reuelatione facta iste tenetur velle se esse reprobatum et ex quo sic sciret iste dei voluntatem deberet contentari et velci le quod deus eum dampnaret Et hic actus procederet ex maxima dilectione dei nec esset culpabilis sed laudabilis Et vlterius concedunt quod in tali casu non esset isti licitum orare pro finali salute sua / sed simpliciter de diuino iudicio contentari vbi sciret deum absolute sic velle Sed contra istam rationem arguo primo sic Quia facta tali reuelatione stat eciam per aduersarium quod iste sit in caritate ergo adhuc tenetur se amare ex ¬ caritate ergo adhuc pot iuste sibi vel le bonum salutis. Et per consequens pro illus iuste orare.

¶ Secundo quia adhuciste tenetur amare proximum suum ex caritate et velle sibi vitam eternam sed magis vel equaliter debet se diligere et ad tantum bonum sicut proximum. igitur et Tercio quia adhuc potest iste puorm mo tenetur seruare ordinem caritatis sed ordo caritatis est se magis diligere post deum vt patet / 3o sententiarum distinction 2eot

¶ Quarto confirmando praedicta arguitur sit / quia iste ex tali reuelatione non absoluitur ab oblilinme qua prius obligabatur / et per consequens nec a praecepto de dilectione sui et ordine caritatis nec a precepto de oratione quare etc Alii autem sicut adam in suo 3o q. 6nr aliter respondent Vnde primo dicit iste doctor quod facta tali reuelatione exteriori nullus potest licite assentire quod illa reuelatio sibi facta sit reuelatio nisi in casu quo fieret reuelatio per impressionem immediate adeo vel alias per viam ineuitabilem illi vel in casu quo sibi imprmeretur a deo assensus firmus quod exterior rene latio esset vera vel in casu equiualem te Si vero dicatur quod nos tememuradhibere fidem diuinis reuelationibus non solum impressis modo predicto sed eciam in verbis et signis adeo vel angelo bono vel prophetis aut eciam apostolius conuenienter expressis Aliter non teneremur credere futurum iudicium nisi deus in nobis talem credulitatem imprmeret / quod est falsum ergo stante casu siue tali impressione iste te netur assentire illi reuelationi et credere se esse dampnandum Ad hoc rasmen det quod quedam sunt praecepta dei qui eciam supposita communi fide sunt praecepta nature / et quae obligant indispensabiliter dum sumus in statu vie / et sic obligamur ad diligendum deum et nos post de um et ad sperandum in eum vel saltem ad non habendum libere actus contrarios. Et ideo quilibet viator tenetur non libere credere quod dampnabitur et non est sic de aliis reuela tionibus sibi factis a deo. Vnde sioppositum illius sibi reueletur eciam a deo non tenetur credere quod illud sit sibi reuelatum a deo / sed quod sit illusio vel quod sit conditionalis et non / abso luta reuelatio. Quia propter nulli us preceptum tenetur agere contra legem dei et non credere / maxime vbi illud non est dispensaibie ideo dicit apostolus ad galis. primo. Eciam siangelus de celo euangelisaret vobis aliud preter quod que nunciatum est vobis anathema sit Vbi tamen res esset dispensabilis et constaret quod sic reuelans haberet auctoritatem dei esset credendum ei / si suc patet de michea propheta 3ia pod 3o Vbi precipiebat vnum quod videntur esse contra legem dei disicitio percute me / qui cum eum noliusset percute re dicit ei micheas / quia noluisti voci diuine obedire veniet leo de siluaet deuorabit te et ita factum est / sic il le tenebatur sibi in hoc credere quia de eo tenebatur credere quod esset propheta dei. Sic autem non esset in proposito. quare etc. Sed quicquid sit de predictis tamen ista non multum faciunt ad difficultatem intentam queest non de reuelatione exteriori sed iteriori qua firmiter assentitur sic esse. quare etc Secundo dicit predictus doctor quod in casu quo deus facta tali reuelatione imprmeret alicui credulitatem modo supra dicto ille posset lici te orare pro salute sua / quia adhuc fciret quod hec esset possibilis ego non dampnabor et quod non dampnabitur nisi ipsemet libere demereatur ideo tenetur orare quod tollatur ab eo illa credulitas et quod non eueniat sicut ipse credidit Tercio dicit quod secus esset si talis proprie et infallibiliter sciret quod dampna retur sed hoc est sibi dum est viator impossibile Quarto dicit ad auctoritatem augustini quod ipse verum dicit si loqui tur de certitudine scien proprie dicte et dem nosse simili modo sumpto. Et tunc antecedens est impossibile pro membris ecclese licet caput eccle christus sic bene sciat scientia increata seu diuina Si autem vocet augustinus certitudinem noticia veram cer¬ tam. in. indubitatam dicit quod qua sic voluntarie et libere nossit se esse dampnadum non posset iuste orare pro salute sua stante tali noticia et libere retenta / quia sic talem causans et libere retines esset in iustus. Nam hoc non est licitum sentire vltimate diffiendo de aliquo vlatore sine reuelatione per noticiam impressam ut supra dictum est Et per ista patet ad rionem secundum istum Sed contra tercium et quartum dictum arguo ostendo quod iste doctor facit de non causa causam / quando dicit quod quia creatura non potest iudicare in fallibiliter suam futuram dampnationem ideo non tenetur hoc velle yrmmo orare pro opposito sic iudicati Nam quamuis ita foret quod de tali futuro non posset habere scintiam certa proprie dicta siue infallibile iudicium certum sicut supra satis fuit onsum tamen non propter hoc sequitur quod creatura teneatur velle oppositum sic iudicati ymmo non minus tenetur assentire illi quod iudicat fallibiliter quod illi quod iudicat infallibiliter. Verbi gratia de istis duobus articulis christus resurrexit et nos resurgemus quilibet viator equaliter credere tenetur vel saltem si eis credit equaliter non peccat / et tamen secundum eum iudicium de primo est infallibile eciam creatum sed iudicium creatum desecundo est fallibile etc 2o licet beatus videat in verbo quod absolute potest anichilari et licet videat et videre possit secundum eum quod iudicium suum quo iudicat indubitater se numquam anichilari est fallibile tamen cum hoc indubitater iudicat quod non fallet a fallit / et per consequens tatumpotest quis oblibitli ad aquid iudicadum de quo non potest hre iudicium nisi fallibile sicut aliquid aliud de quo potest hre iudicium infallibile quare sua causa non valet 3o speciealiter contra quartum dictum quia si deus imprmeret talem certitudinem siue firmam adhesionem etc Iste adhuc teneretur orare pro sua salute per 2m dictum / ergo eciam adhuc teneretur supposito quod talis illam credulitatem libere causaret Consequentia patet quia ex hoc non minus esset obligatus quam prius etc Ideo aliter responsio ad praedictam rationem Vnde concesso casu nego antecedens et ad probationem nego assumptum et dico quod ymmo iste potest licite ymmo tenetur orare pro sua salute et velle se esse saluandum et ratio nostra est non illa / quam assignat adam sed illa que prius tacta est contra grego. scilicet quia iste ex tali reuelatione non absoluitur a pori obligatione nec post minus tenetur ad praecepta dei de dilectione sui et oratione quam prius quare etc Et ad primam auctoritatem dico quod debet intelligi de voluntate signi praecepti et si intelligitur de voluntate beneplacitihoc non est de voluntate absolut sed qua deus vult seruum suum ad aliquid teneri sic non est in proposito Ad 2am autem dico quod ratio totalis quare ecclesia non orat pro dyabolo etc nec oraret pro reproboviatore / si sibi constaret de eius reprobatione non est quia videt deum velle eos dampnari / sed quia ridet se ad talem orationem non tencri nec prodesse illi etc quare etc Ad quartam pro materia dico aliquas propositiones Primo dico quod oratio ut hic de ea loquimur non est alid quod quedam oratio siue enunciaio depraecatiua optatiui modi fcta ad deum Ver bi gratia orare deum quod a. fiat non est aliud quod formare talem enunciatione vel equalentem vtinam placeat vel opto quod placeat deo quod a. fiat Secundo dico quod in qualibet oratione a quis viatore ymmo abvniverali ecclesia facta pro salute alicuius viatoris siue pro quocumque contingenti futuro vel possibilidebet saltem habitualiter et inplite circumstantia siue conditio diuini beneplaciti subintelligi. Patet per simile deoratione dmica in qua der fiat voluntas tua Siliter per exesmpum de christo quo quando orauit dicens pater transeat a me calix iste statim ubiumxit illm conditionem non sicut ego volosed sicutu. quare etc 3o dico quod orationem fieri sub tali conditionem potest dupliciter intelligiVno modo quod oratio seu verbum oratio vel opto cadat super totam conditionalem cuius antecedens sit illa conditio si deo placet / sicut dicendo opto vel oratiosi deo placeat a. fore sro quod .a. sit futurum / et sic talis oratio esset de necessario et non posset non exaudiri Aio modo potest intelligi quod illud verbum cadat non super illam conditionalem sed superconsequens sicut dicendo si deo placeat .a. fore vtinam a. sit futurum et isto modo dent fieri conditionaliter 4to dico et hoc sequitur ex praedictis quod in casu huius rationis iste potest lici te orare pro aliquo quod scit vel salcem firmiter credit se non impetraturum ymmo sit videtur fuisse de oratione christi super dicta Nec propter hoc sequitur quod talis oratio sit stulta vel ociosa quia iste ad illam tenetur et christus fecit illam in exiestum mitationis et ad misterium sicut dicunt doctores iodeo non frustra: quare etc hoic de 2o

¶ Quantum ad 3m articulum vtrum voluntas diuina sit prima lex a qua dicriuatur omnis lex crequa / primo premittam tres responsales comclusiones / secundo soluam tres difficiles dubitationes Pr ima conclusio est quod sicut voluntas diuina in genere efficientis est prima efficiens causa¬ sit ipsa in genere legis obligantis est prima lex seu regula obligatoria

¶ 2a conclusio est quod sicut voluntas diuina est efficiens causa quia vult aliquod esse vel fieri sic ipsa est lex obligatoria quia vult aliquod ad aliqualiter esse vel non esse teneri

¶ 3a conclusio est quod sicut voluntas diuina est lex perfectissia obligatoria rationalis creature / sic inter leges creatas illa est perfectior que est perfectius signum voluntatis diuine Istas aut conclusiones declaraui in principio meo et ex eis patet satis responsio ad istum articulum scilicet quod omnis lex creata dicriuatur a voluntate diuina Vnde quod non diriuatur ab ea tanquam a lege prima non est proprie lex siue regula nisi forte secundum quid et non simpliciter / sicut lex iniusta etc. Et perhoc solvitur 3m argumentum ante oppositum Sed circa istam materiam moueo tres dubitationes quas tetigi sed non plene tractaui / in primo principio. Prima est vtrum voluntas diuina posset rationalem creatura ad impossibile obligare 2a est vtrum voluntas diuina possit rationalem creaturam ad quodlibet possibile obligare 3a vtrum voluntas diuina possit rationalem creaturam in esse producere et ipsam non obligare

¶ Ad primam dubitationem arguitur quod sic quia ponamus quod sortes habens preceptum per quod tenetur ad aliquid puta ad credendum trinitatis articulum habeat conscientiam erroneam per quam dictet se teneriad oppositum credendum vel ergo sor credet vel non / si non. tunc ipse peccabiquia faciet contra praeceptum Si sic iterum peccabit quia faciet contra conscientiam Cum igitur sortes. credet vel non credet et quodcumque istorum faciet peccet / sequitur quod necessario peccet / quare etc In oppositum arguitur quia secundum augustinum nullus peccat in eo quod vitare non potest / igitur et Pro solutione huius sciendum est quod creaturam rationalem obligari ad impossibile dupliciter potest intelligeri Vno modo proprie scilicet quod obligatur ad faciendum impossibile Alio modo improprie scilicet quod obligatur ad volendum impossibile 2us aut modus multum differt a primo quia primum non est in potestate creature sed secundum multos est in libera potestate voluntatis create / nam secundum articulum voluntas est impossibilium Item eam obligare ad impossibile potest intelligi dupliciter scilicet vel ad impossibile simpliciter vel impossibile sibi Item ea obligari ad impossibile sibi potest dubitur intelligi Vno mo quod obligatur ad aliqualiter esse vel non esse qualiter esse vel non esse per nullam potentiam potest sibi conuenire Alio modo quod ad aliquid obligatur quod non est in sua potestate sic quod per suam potentiam actiuam possit sibi conuenire Tunc iuxta hec pono aliquas propositiones

¶ Prima est quod creatura rationalis non potest obligari ad impossibile primo modo scilicet ad faciendum impossibile siue ad aliqualiter esse vel non esse qualiter esse vel non esse est simpliciter impossibile Patet quia voluntas diuina non potest sic obligare igitur etc Consequentia patet ex prima conclusione et secunda quia nichil potest rationalem creaturam obligare deo non obligante iuxta illud apostoli Ro. 13 Non est potestas nisi a deo Et antecedens patet per illud ioi Quicumque dicit deum precipere aliquod impossibile anathema sit Et illud augustini deus seruum pigrum non damp naret si ea que fieri nullo modo poterant imperaret. Et licet iste auctoritates lo¬ quantur de facto et non de possibili tamen videtur vtrobique ratio comnilis scilicet quia talis obligatio non potest esse rationalis etc

¶ Secunda propositio est quod creatura rationalis potest obligari ad impossibile 2o modo scilicet ad volendum impossibile / patet quia ad hoc non apparet sequi aliqua contradictio ymmo aliqui concedunt quod de factopeccator illo modo obligatur ad impossibile scilicet ad volendum peccatum suum priteritum non fuisse quod secundum articulum perisienest impossibile quare etc. Vtrum autemhoc verum sit de facto dubium est michi videtur tamen probabilius quod non etc Tercia propositio est quod creatura rationalis non potest obligari ad sibi impossibile primo modo. i. ad aliqualiter esse velnon esse qualiter per nullam potentiam potest sibi conuenire / ut verbi gratia ad esse lapidem Patet sicut prima etc Et ex hoc patet falsitas illius opinionis quae dicit quod peccans mortaliter obligatur ad penas incompossibiles / quia demeretur puniri eternaliter et anichilari sim pliciter etc Quarta est quod rationalis creatua potest obligari ad sibi impossibile secundo ido. ad aliquid quod non est in sua potestate / sic quod per suam potentiam actiuam potest sibi conuenire / patet quia quelibet rationalis creatura tenetur habere gracia et quilibet viator fidem infusam et tamen hoc non est in creature potestate actiua et Tunc ad rationem pono aliquas propositiones Prim est quod creatura rationalis numquam obligatur se conformare sue conscientie erronee quia const ina erronea est iudicium quo rationalis creatura dictat se ad aliquid teneri ad quod non tenetur vel ad aliquid non teneri ad quod tenetur / sed non tenetur se tali iudicio conformare / alias non esset iudicium erroneum etc Item nulla conscientia erro nea est lex obligatoria etc igitur Consequentia patet et antecedens apparet / quia omnis lex seu regula est conformis diuine voluntatitanquam lex 2aa prime legi / sed nulla conscintia erronea est conformis prime legicum nulla falsitas sit conformis summe veritati. igitur etc Secunda est quod creatura rationalis obligatur numquam sue conscine errone se difformare Patet quia tenetur numquam ageie contra sua conscientiam Nam quicumque agit contra conscientiam peccat sicut apparet per glosam ma. super illo ratio. ix. omne quod non est ex fide peccatum est. igitur etc Tercia est licet creatura rationalis non obligitumum ad faciendum contra conscinam eciam erroneam tamen ipsa obligatur in casuad faciendum aliquid quod est contra conscientiam sua / quod tamen potest ab ea fieri non agendo contra conscientiam scilicet de ponendo eam. Prima pars patet ex secunda propositione Secunda patet in casu posito arguendo Tercia vero patet quia licet sit impossibile ipsam scire vel opinari in particulari suam conscientiam esse erroneam quia sic haberet iudicia contraria / tamen istam conscientiam quam nunc habet potest cognoscere fuisse erroneam et deponere ea. Et sic poterit agere illud ad quod tenetur et non peccare Quarta est quod licet creatura rationalis non necessir aut obligatur ad peccandum tamen ipsa obligatur in casu ad faciendum aliquid quod est sibi peccatum prima et se cunda satis patent sed tercia pars patet in casu posito arguendo. In quo iste peccat per actum ad quem tenetur. Vnde ex hiis soluitur ratio Vnde dicito quod in isto causor. tenetur credere / tamen tenetur non credere secundum illam conscientiam siue stante ill conscientia peccat ergo tenetur non credere cum tali conscientia / sed tenetur credere sine illa

¶ Si vero dicatur quod credendo cum illa conscientia non peccat habendo talem conscientiam quam tenetur deponere Contra / quia si esset aliquis actus indifferens et sore. haberet conscientiam sicut prius quod teneretur facere oppositum siue non facere et tamen faceret ipse peccaret per praedicta. Et tamen non habendo illam conscientiam sed faciendo contra etc quia videtur possibile sic credere et non peccare vel saltem iste magis peccat quando facit a. quam faceret si solum crederet se teneri ad non faciendum. illo in faciendo peccat quare etc

¶ Sed forte diceretur hic quod non est simile quando tenetur ad illud et quando est inderns quia si circumscripta tali conscientia teneretur ad illud tunc posita illa co iscientia quod non teneatur ipse tamen tenetur / secus audem si non teneatur ad illud circumscripta illa conscientia. Nam ipsa posita scilicet quod teneatur ad oppositum tunc ipse teueretur ad non faciendum illud et idn nullus actus in tali casu est in differens qua tamen foret indifferens illa conscientia circum scriptm nec in tali casu illa conscientia esset exronea sed vera Et esset simile in isto rasu ficut de perlato / quoniam si prelatus meus precipiat mirhi oppositum alicuius ad quod teneor exprecepto dei / clarum est quod non teneor sibi in hoc obedire nec minus te neor ad illud quam prius / et si praeciperet michi aliquid quod esset ante preceptum in differens stat quod propter hoc praeceptum tenear illud facere et sic non erit indisse tens sic in proposito conscientia quodactio gerit tipum prelati Sed licet iste modus dicendi posset probabiliter sustineri in non probatur nec videtur ita verisimilis sicut oppositum Nec verum est vniunsa liter quod prelatus possit illo modo facere. de quolibet indifferenti actum et per consequens nec de conscientia hoc est concedendum scilicet quod nullus actus sit indifferens etc hoc enim consequens est nimis rigorosum. Et ta men consequentia patet quia in hoc non videtur tantum posse conscientia sicut prelatus etc. nec conscientia etc. Item sequatur quod conscientia posset facere de consilio diuino esse praeceptum et tantum posset in hoc sicut votum ymmo posset facere aliquid modo esse preceptum et modo non esse etc Consequentia satis patet quia non est obligatio sine precepto diuino ymmo nisi deo volente creaturam sic obligari etc sicut patet ex primo articulo. Sed ista consequentia videntur esse irrationabilia etc. Quicquid tamen sit de hoc. patet ad formam rationis quod in casu posito concedo antecedens et nego consequentiam / quia licet quamcumque illorum faciendo peccet / tam altetum potest facere non peccando vtque ex dictis. ideo non obligatur ad impossibile Et hec de prima dubitatione et cetera

¶ Ad secundam dubitationum arguitur quod non quia creatura rationalis potest deum odire et tamen de um non est possibile ad hoc ea obligare quia sequitur quod ipsa posset mereri odiendo deum quod est contra parisiu articulum. quae etc In oppositum arguitur quia sicut deus potest praecipere vnum impossibile ita videtur quod quodlibet possit absolute quare et cetera

¶ Pro solutiope huius pono propositiones.

¶ Prima propositio est quod deus obligat ad multa possitia et tamen posset obligare ad illorum opofita. patet satis cuilibet catholio

¶ Secunda propositio est quod quandocumque deus potest obligare ad aliqud et potest eciam obligare ad eus oppositum tunc potest simul non obligare ad opposita / sicut sunt ire ad capos / manere in camenra. vel eorum opposita Nam qua ratione deus potest non obligare ad aliquod istorum / ea dem ratione poterit non obligare ad neutrum lloum quorum ad verum potest obiliue et oblibile ad eius oppositum / sicut sunt ieuinare / ire ad ecclesiam etc. In talibus aut satis clarum est quod ipsorum transgressio solum est mala quia prohibita Et idem credo esse in omnibus aliis quamuis non sit de omnibus sic clarum Tercia est quod deus obligat ad aliquod posisibile ad cuius oppositum non posset obligare Patet quia deus obligat creaturam rationalem ad obediendum sibi / et tam esnt deus non posset eam obligare ad hoc quod teneatur sibi non obedire Qud patet. quia si detur oppositum / tunc quero an te netur obedire vel non Si sic habetur propositum / quia tenetur et non tenetur quod est impossibile ergo et antecedens quod est oppositum propositi etc Et consequentia patet quia teneri non obedire alicui est teneri ad aliquid. Si dicatur quod non sequitur idem. quia te neri obedire alicui est teneri od aliquid quare etc / ideo ad rationem post oppositum negatur antecedens siue similitudo etc

¶ Vnde sequitur quarta et remnalis propositio quod deus non potest creatura rationalem ad quodlibet possibile obligare nec quodbibet possibile sibi procipere loquendo de precepto proprie. vt magis patebit

¶ Ad rationem ergo ante oppositum non oportet respode re cum non concludit nisi propositum tamen de eius materia est videndum Nam aliqui concedunt consequens pro inconuenienti illatum sicut ockam Ipse enim concedit nec reputat inconus niens quin voluntas creata possit meritorie deum odite quia deus posset illud precipere / cum possit quicquid fieri non implicat contradictionem Illud autem preceptum fieri non implicat contradictionem / quia creatura hoc posset facere / posset enim vna creatura alteri precipere quod odiret deum. Cum igitur deus possit perest immediate facere in genere causeefficientis / quicquid potest facere mediante causa secunda. et ipse posisit mediante creatura tale preceptum facere. sequitur quod per se potest. Tali autem precepto a deo facto creatura obediendo meretur. quare et cetera.

¶ Sed ista opinio non placet magistro gregorio. Vnde primo dicit quod impossibile est quod quis odiendo deum mereatur Quod probat quia si sic / possibile esset naturaliter quod quis simul diligeret et odiret eum / consequens est falsum quia impossile est naturaliter contraria simul inese in eodem. Et consequentia patet / qui a cum omnis actus meritorius procedat ex caritate nulli actui meritorio est incompossibilis actus caritatis. Confirmatur quia si talis odiens mereretur hoc esset eo quod deum diligeret volens implere eius praeceptum 2o dicit ad rationem alterius opinionis quod deum posse tale praeceptum facere potest duintelligi Vno modo sic quod cum hoc etiam coagat in illo iudicium quo iudicet illud praeceptum fieri a deo / et esse implendum et similiter coagat actum odii Et isto modo negat illud esse possibile / quia sisit sequitur quod deo auctore esset quis deterior Alio modo quod simpliciter faciat praeceptum. non autm ad predictos actus coagat Et tunc non sequitur quod ille possit odire meritorie ymmo nec odire 3dicit quod dato tali praecepto ille non teneretur nec deberet illud implere quia impossibile est quod daretur illud preceptum ad exequendum / sicut impossibile est eius executionem a deo esse volitam et si aliud iudicaret ipse erraret Et si eciam ex tali iudicio odiret non mereretur sed forte daretur ad tempostntem et probationem eius aut aliam causam sicut fuit de precepto dato abrahe etc

¶ Quarto dicit quod quamuis deus posset tialem orationem praeceptiuam facere se solo. non tamen sequitur quod deus posset precipere illud alicui aut facere talem orationem alicui preceptiuam. Posset enim illam entitatem causare non significatiuam seu non illius sed alterius significatiuam / et sic per eam nichil preciperet quare etc. Sed siue ista responsio sit vera siue falsa / tam non est sufficienter probata / vt patet intuenti quia non apparet contradictio / quod deus posset facere talem preceptionem et obligationem. Nec se quitur quod deus vellet creaturam peccare / ideo in responsione ipse petit principium Nec rationes sue contra aliam opinionem valent / quia cum loquamur de potentia absoluta dei non est ad propositum illud quod arguit quod naturaliter actus contrarii non possunt esse in eodem Nec valet probatio consequenie / quia quod actus meritorius procedat ex caritate non est simpliciter necessarium / sed solum de lege ordina ta quare etc. Nec valet confirmatioquod staret quod odiens impleret preceptum absque hoc quod vellet implere preceptum propter deum Aliud enim est imple re preceptum propter deum aliud velle implere. Nec eciam oportet quod sideus daret preceptum tale quod ipsum implens mereretur propter hoc / statet enim hoc non obstantem quod deus non acceptaret actum et cetera Ideo qua vellet dicere quod deus potest obligare ad odium sui posset nichilominus sustinere articulum paris. quia diceret quod non sequitur / iste habet preceptum de odiendo deum / et implet preceptum / ergo meretur Vel si vellet susti nere / consequens cum prima opinione posset illum articulum restringere ad legem ordinatam dicendo quod magis factus fuit ille articulus ad reprimendum elatos ne pias aures offenderet quod propter eius falsitatem et cetera. Hic tamen nichil assero quia quicquid sit de hoc nichil est contra dicta Et hec de secunda et cetera

¶ Ad terciam dubitationem arguitur quod sic. quia deus potest aliquam rationalem creaturam producere quam non posset obilile ergo a fortiori aliquam quam posset non obligare Consequentia patet sed antecedens probatur quia deus potest aliquam producere quae non posset peccare Nam secundum augustinum et magistrum in 44. distinctione. huius primi deus potuit fecisse hominem qui nec peccare posset aut vellet / sed illam deus non posset obligare quia si sic cum ille potuisset libere obligationem non implere et deus ad hoc non concurrere / sequitur quod potuisset peccare. In oppositum arguitur. Nam potest aliquam rationalem creaturam producere quin illa recipiat beneficium creationis a deo et per consequens quin illa sibi obligatur / eciam secundum aliquos infinite pro illo etc Pro solutione huius probatur et nichil temera rie asserendo pono aliquas propostiones

¶ Prima est quod absolute est possibile rationalem creaturam esse a deo et ipsam non obligari ab eo. patet quia proprie loquendo de obligatione vt hic sumitur creatura rationalis non obligatur nisi quia deus vult ipsam teneri ad aliquid vel aliqualiter esse vel non esse / sed nulla contradicio apparet quod deus velit eam esse et non velit eam teneri ad aliquid sicut de facto est de irrationabili creatura etc Ita quod ipsa creatura rationalis sit ita absoluta ab omni obligatione quod quicquid faceret pro illo statu non peccaret plusquam asinus vel canis aut alia creatura irrationalis

¶ Secundo hoc persuadetur sic / quia si creatura rationalis intraret furiam non ex culpa sua vel si deus crearet lllam in tali statu sine culpa / ipsa non peccaret quicquid tunc faceret. igitur et cetera Tercio sicut deus potest creaturam rationalem pro statu furie ad nichil obligare / sic non minus hoc absolute potest pro statu quo est capax ratiocinationis / sed primum potest secundm multos. igitur secundum. Consequentia probatur quia deus est pronior ad miserendum quam ad alia opera. iuxta illud. Miserationes eius super omnia opera eius / sed tamen creaturam rationalem paruulam et nichil scientem obligat ad iustitiam originalem ergo a fortiori ipsam ratione capacem posset non obligare ad talem et cetera

¶ Quarto secundum aliquos omne opus infidelium est peccatum non obstante quod fides sit eorum que sunt supra rationem naturalem et per consequens ita potest facere de sua misericordia infinita quod nullus actus veloperatio rationalis creature esset peccatum / ymmo iste due rationes videnture plus concludere scilicet attenta misericordia dei ipse possit ordinare quod quodlibet factibile a creatura sit conillum ita quod quicquid faciat non solum non sit peccatum / ymmo meri tum sed hoc non assero et cetera. Secunda propositio et rationalis ad rationem in oppositum quod absolute possibile est rationalem creaturam beneficium creationis recipere a deo / et tamen nec finite nec infinite obligari pro illo. patet ex alia propositione et per exemplum de creatura irrationali que proprie loquendo ad nichil obligatur Et ex hoc patet quod collatio beneficii non est radix vel principalis ratio obligationis etc. Sed declaro eciam specialiter quod non infinite etc. ymmo dico quod non potest infinite obligari / quia ipsa creatura nec beneficium receptum nec illud ad quod te netur potest esse infinitum iodo non apparet vnde obligatio esset infinita. quare etc Tercia et raespone ad materiam rationis ante oppositum est quod non est possibile quod de us producat aliqua rationalem creaturam et non possit obligare eam. patet quia non est ro quare deus non posset velle eam teneriad ad etc et per consequens etc

¶ Quarta se ex ista scilicet quod non est posisitue quod deus producat aliquam rationalem creatura simpliciter im peccabilem per naturam. patet / quia non est raituo quare deus non posset velle ei aliquid praecipere quod ipsa ponm possetimplere et per consequens peccare Sed oppositum huius tenet ockam Vnde propter auctoritatem supra dictam dicit quod deus posset facere hominem quanon posset peccare Et vlterius d quod ille non esset cum illis qui modo sunt eiusdem specie specialissime Quod probat sic Quia quandocumque aliquid conuenit alicui indiuiduo speciei speaiie nulli indiuiduo eius dem speciei repugnat formaliter consimile hoc enim habet pro regula generaliin pluribus passibus Sed isti homini demonstrato sor. qui nunc est conuenit posset peccare ergo ille homo cui hoc epugna ret esset alterius specie specialissime Si vero dicatur contra istam rationem quod illud assumptum est falsum / quia sor. conuenit posse peccare et tam isti homini demonstato christo repugnat posse peccare non obstante quod sit eiusdem speciei specialissi me etc

¶ Secundo homo est species specialissima ergo non potest esse homo alterius speciei quod sicut iste qui potest peccare. Ad hec valde probabiliter respondet Ad primum dicit quod quamuis verbo diuinon repugnet posse peccare. tamen il¬ li nature que est verbo vnita hoc non de d repugnat Nam si dimitteretur a verbo posset peccare Et illa natura est eiusdem speciei specialissime cum isto homine qui potest peccare et non cum verbo. quare etc

¶ Ad secundum dicit quod homo dupliciter accipi potest. Vno modo pro omni composito ex corporeet natura intellectuali. et sic non esset species specialissima / ideo iste homo si fieret impeccabilis non esset eiusdem speciei specialissime cum isto etc Alio modo pro composito ex corpore et tali anima intellectiua qualem nos habemus et homo sic sumptus est species specialissima nec ille qui fieret impeccabilis esset homo isto modo accipiendo honinem. quare etc Sed contra istam opiftiionem multipliciter instari potest. Primo contra illam regulam suam instat holkot quia caliditas remissa conpatitur secum frigutius et tamen hoc repugnat caliditati intense que tamen est eiusdem speciei. Similiter ligipedali repugnat componi ex duobus pedalibus et tamen hoc conuenit ligibipedali quare etc Sed ad istas instam tias faciliter potest dici quod regula est de hiis que essentialiter et formaliter conueniunt alicui vel repugnant inquamtum est talis speciei / sic autem non est in istis vt patet ideo simpliciter concedo illud assumptum Sed secundo arguo contra illud quod dicit quod potest esse homo alterius speciei specialissime abisto / nam quia hoc nomen homo est nomen speciei specialissime / nec potest esse nomen generis nisi per nouam impositionem Et ideo quamuis etiam deus posset facere creaturam aliquam rationalem simpliciter impeccabilem non tamen hominem etc. Qd confirmatur sic / quia si poneretur talis homo impeccabilis ille esset nobilioris specie et perfectioris / quod ill angelus lucifer queper super biam cecidit. non ergo deberet dici hoc modo Consequentia vlidetur bona sed asumptum patet quia ista dierea scilicet impecca bilitas per naturam / que esset illi homini essentialis videtur esse nobilior quod aliqua habita a lucifero / et per consequens ille esset perfectior eo etc Sed quicquid sit de hoc Arguo contra principale dictum et probo quod nullam creaturam rationalem potest deus facere simpliciter impeccabilem / qui a deus potest sibi dare praeceptum vel ergo ipsa esset libera vel non. Si sic / ergo facto praecepto posset libere obedire vel transgredi et per consequens peccare. si vero non sit libera ergo nec rationalis Si quis aut dicat quod deus posset focere aliquam creaturam rationalem / pel liberam quica quid tamen sit de hoc tamen dato ill precepto ipsa posset illud non implere / quia deus posset ad impletionem illius sibi non coagere quare etc Confirmatur quia secundum magurm libro. 2o distintio 5. solus deus est inquem peccatum cadere non potest. Quarto ostendo quod illa responsio non capiat verba augustinui et magistui ad intentionem iporum quia vturqued dicit dehomine iam faecto quod deus poterat eum talem facere quae non vellet peccare nec posset. Et tamen secundum magturm deus non posset facere hominem iam factum alterius speciei quod est. ergo non est ad propositum dicere deum posse hominem alterius speciei fecisse qui non potuisset peccare Dico igitur quod intentio augustini 2o super gene. capitlo quarto. unde trahuntur illa verba magri. est solum respondere illis quae dicunt quod deus debuit hominem fecisse talem qui nollet omino peccare increpates deum / quod hominem permittit temptari et peccare. Vnde ad hoc respondo dicit quod omino melior esset natura que peccare non vellet quad illa quem facere vult Utrum autem deus posset facere hominem qui omnino peccare non posset nichil omnino determiat augustinus salua reuerentia magri. ideo magistua non videtur here intentionem augustini nec ockam eciam intentionem magri Non enim intendit magum quod deus posset facere hominem impeccabilem pernaturam sed per gratiam. ita quod eum tantis donis gratuitis dotasset quod numquam peccaret nec vnquam sibi coageret nisi ad bene agendum sicut fuit de anima christi / et est de beatis / et sic non potuisset peccare scilicet poteni ed propiqua / sicut dicius quod graue non potest dicendem quando impeditur nec frigidum potest calefacere aut obscurum illuminare scilicet potentia propiqui quam absolute et potentia remosita hoc possit / quia frigidum potest fieri calidum et obscurum lumiosum etc Sic etiam in proposito. quare patet quod non valet supra dicta responsio Nec sequitur si homo non posset peccare isto modo quod iodeo esset simpliciter in peccabilis. nec quod esset alterius speciei ab illo qui posset peccare. Vnde si alicui homini deus nullum praeceptum dedisset / siu eum ad nichil obligasset quod est absolute possbile per primam propositionem ille non posset peccare potentia propinqua / nec tamen esset alterius speciei ab alio homine peccatore sicut graue impeditum quod non potest dicendere non est alterius specieia graui dicendente. Et sic patet ad dubitationem et eius rationem Et hec de tercio articulo.