Quaestio 16

QUAESTIO XVI. Utrum status religiosorum sit perfectior quam status praelatorum et specialiter sacerdotum parochialium.

Deinde circa pertinentia ad homines quorumdam statuum specialiter quaerebantur quaedam pertinentia ad personas ecclesiasticas, quaedam pertinentia ad personas laicales. Circa pertinentia ad personas ecclesiasticas, quaerebantur quaedam pertinentia ad religiosos et praelatos ad invicem comparatos, quaedam pertinentia ad utrosque communiter, quaedam pertinentia ad religiosos specialiter !.

Circa pertinentia ad religiosos et ad praelatos ad invicem comparatos quaerebatur unum, scilicet utrum status religiosorum sit perfectior quam status praelatorum et specialiter sacerdotum parochialium. Et ostendebatur quod status sacerdotum parochialium sit perfectior quam status religiosorum, quia status perfectionis exercendae est perfectior quam perfectionis acquirendae, nam status perfectionis exercendae non est nisl perfectorum, sed status perfectionis acquirendae bene est imperfectorum. Sed status sacerdotum parochialium est status perfectionis exercendae, quia eorum est docere, corripere et cetera. Status autem religiosorum est perfectionis acquirendae; nam est status in quo illi, qui fuerunt in saeculo imperfecti et dissoluti, a malis retrahuntur et in operibus virtuosis exercitantur, ut ad perfectionem valeant pervenire.

Contra. Perfectior est status ad quem requintur observa tio, non solum praeceptorum, sed etiam consiliorum, quam ille qui non requirit observationem consiliorum. Sed status religionis requirit cum praeceptis observationem consiliorum; non autem status sacerdotum, quia bene habent bona propria, quod est contra consilium Domini dicentis, Matthaei decimo nono: si vis perfectus esse et cetera. Ergo ex hoc sequitur quod praelati non solum non sunt in statu perfectiori quam religiosi, sed quod non sunt in statu perfectionis, et quod non sunt perfecti secundum quod tales.

Respondeo dicendum quod, licet quaestio proponitur? specialiter de sacerdotibus parochialibus et non de praelatis maioribus, ex his tamen quae circa maiores supponuntur intendo declarare quod etiam sacerdotes parochiales, inquantum tales, sunt in statu superiori et perfectiori quam religiosi secundum quod huiusmodi. Et ad huius declarationem assumo quod tres sunt status in ecclesia sub quibus omnes alii continentur, scilicet: status saecularium laicorum, et status clericorum et religiosorum, et status praelatorum. Hoc patet per illud quod dicitur Matthaei, vigesimo quarto: erunt duo in agro, duae molentes in mola, duo in lecto. Glossa: duo in agro sunt duae differentiae praedicatorum in ecclesia quasi in agro laborantium; duo in lecto sunt duae differentiae continentium sive contemplativorum qui eligunt quietem, quae lecti nomine significatur, nec in saecularibus sunt nec in ecclesiasticis negotiis occupati; duae in mola, duae differentiae coniugatorum sive sequentium orbem rerum mobilium. Non sunt autem alia genera hominum in ecclesia quam ista ! tria. Unde Ezechiel tres viros liberatos vidit: Noe, Daniel, Job; id est, rectores, continentes et coniugatos. Sunt ergo secundum hoc tres status, vel tres ordines, vel tria genera, vel tres modi viventium in ecclesia, quorum supremus est status rectorum, infimus coniugatorum et medius religiosorum.

Et? secundum hoc videtur quod status praelatorum sit status perfectior in ecclesia. Est enim status iam perfectorum; quia rectores, secundum quod huiusmodi, sunt perfectiores his qui reguntur; quia rectores, secundum quod huiusmodi, sunt perfecti et alios etiam perficientes. Qui autem reguntur, secundum quod huiusmodi, non sunt perfecti, sed ad perfectionem tendunt et proficiunt. Et quidem hoc communiter supponitur quantum ad maiores praelatos, scilicet episcopos, quod sunt in statu perfectiori quam religiosi. Hoc enim est a pluribus simpliciter et absolute determinatum, et in scriptis magistrorum et doctorum communiter est redactum. Hoc etiam patet per hoc quod non est aliquis status religiosorum, quantaecumque perfectionis existat, quin de illo fiat transitus sine dispensatione speciali ad statum episcoporum; non autem e converso. Hoc autem est de iure communi quod de statu inferiori et minus perfecto possit aliquis transire ad maiorem et perfectiorem, non autem e converso; ergo et cetera.

Quantum ergo sufficit ad solvendum quaestionem propositam sub forma qua proposita est, sic arguo. Praelati maiores, scilicet episcopi, sunt in statu perfectiori quam religiosi; ergo minores, scilicet sacerdotes parochiales, sunt in statu perfectiori. Antecedens suppono ex praedictis. Consequentiam autem intendo probare, ostendendo quod sacerdotes parochiales in officio et operibus, ratione quorum episcopi dicuntur esse in statu perfectiori et etiam in his quae pertinent ad perfectionem personalem quae in ipsis episcopis ratione sui status requiritur, ipsis episcopis assimilantur; non sic autem religiosi; deinde removendo quaedam quae ad diminuendum condicionem status dictorum sacerdotum inducuntur.

Quantum ad primum, suppono quod sacerdotes parochiales continentur in aliquo praedictorum statuum, non nisi in primo, scilicet rectorum. Nam et ! rectores sunt suarum parochiarum in regimine animarum sibi commissarum, sicut? et episcopi rectores sunt suarum diocesum ?, et papa etiam suae diocesis propriae ac universalis ecclesiae. Unde, licet status episcoporum sit maioris dignitatis et perfectionis quam status sacerdotum, tamen, in comparatione ad religiosos, in uno ordine cum praelatis maioribus continentur. Nec enim debent dici sicut praepositi, vel ballivi et huiusmodi officiati voluntarii et delegati non ordinarii in principatibus respectu episcoporum; sed sicut veri et ordinarii rectores, et sunt operarii in agro Domini cum episcopis et non ab episcopis, sed cum apostolis a Christo in principio ecclesiae constituti. Hoc patet per illud quod ? dicit Lucas, decimo: designavit Iesus alios septuaginta duos, et misit illos ante faciem suam in omnem civitatem et locum quo erat ipse venturus. Glossa: sicut in duodecim apostolis forma episcoporum, sic in septuaginta duobus forma est presbyterorum secundi ordinis. Unde ab institutione ecclesiae primitivae fuerunt isti ' duo gradus in ecclesia ad regimen animarum ab ipso Christo instituti. Propter quod status eorum non est factitius !' sive adventitius nec ab homine puro " inventus et de novo in ecclesia inductus, sicut status plurimorum religiosorum; sed magis est status qui ex naturali ordine ecclesiae in ipsa ecclesia est necessarius, et ? ab initio ecclesiae cum ordine episcoporum est ! ab ipso Christo institutus. Unde, licet episcopi sunt superiores, et sacerdotes inferiores et episcoporum adiutores, tamen isti " habent auctoritatem et potestatem ordinariam in huiusmodi regimine quantum ad sibi subditos a Christo ad eumdem finem ad quem episcopi, scilicet ad salutem animarum '. Unde omnes sunt officiales vel vicarii vel ballivi vel huiusmodi respectu Christi principalis regis et principis, qui non sunt sic ad invicem comparandi ut isti sint aliorum, scilicet maiorum, quasi ballivi vel praepositi non vere ordinarii, sed quasi voluntarie delegati, sicut sunt aliqui sub rege in regimine temporali; sed unius et eiusdem Domini princi- palis officiales, vel praepositi, sive ballivi ordinarii et ab uno eodem Domino et principe, ut dictum est, instituti. Hoc patet per boc quod dicitur, vigesima prima distinctione, capitulo in Novo Testamento: videntes apostoli messem esse multam et operarios paucos, rogaverunt dominum messis ut mitteret operarios in messem suam; unde ab eis e'ecti sunt septuaginta duo ! discipuli et a Christo in huiusmodi officio instituti; quia, ut patet, apostoli non instituerunt eos, sed ipsos instituendos a Christo elegerunt, ut patet per verba: quia Dominus eos misit et apostoli rogaverunt ut mitteret; quorum typum gerunt presbyteri ad quae in eorum loco sunt in ecclesia instituti. Est ergo similitudo inter episcopos et presbyteros in officio praelationis et regiminis instituti a Christo, et per consequens patet quod, sicut episcopi sunt in statu perfectiori quam religiosi, ita et presbyteri parochiales. Unde sicut in ecclesia primitiva status apostolorum et huiusmodi discipulorum erat perfectior quolibet statu alio in ecclesia, ita etiam nunc est et erit usque in finem.

Hoc idem etiam ostendo " ex hoc quod similitudo etiam est inter eos in operibus eorum. Nam opera episcoporum, in quantum sunt praelati, sunt ad alios, scilicet ad regimen animarum principaliter. Regimen autem huiusmodi consistit in doctrina fidei et morum informatione et correctione et in dispensatione sacramentorum, quae sunt vasa gratiae per qua salvamur. Sacramenta autem maxime necessaria ad salutem sunt: baptismus ut prima tabula et poenitentia ut secunda tabula post naufragium. Haec autem cum omnibus aliis, exceptis duobus, sacerdotes administrant. Constat etiam quod ad sacerdotes pertinet suis subditis praedicare ex officio ordinario et ipsos super quibusdam excessibus corripere, licet non habeant secundum usum et consuetudinem ecclesiae tantam potestatem et auctoritatem puniendi per censuram ? ecclesiasticam, excommunicando et aliis modis, sicut episcopi. Si ergo, ut aliqui dicunt, illa religio praefertur alteri quae ordinatur ad finem absolute perfectiorem, maius bonum autem est commune quam privatum, quia quanto aliquid est communius tanto divinius 5; et ideo religio quae ordinatur ad opus activae vifae quod ex plenitudine contemplationis derivatur, cuiusmodi est opus quo saluti animarum intenditur, quod principaliter pertinet ad praelatos, et sic est propinquissima perfectioni praelatorum, inter religiones "" tenet superiorem et pertectiorem gradum quam illae !! quae simplici contemplationi intendunt ". Multo magis hac de causa sacerdotes debent dici superiores et perfectiores quibuscumque religiosis, quia illa pauca, scilicet docere et praedicare et confessiones audire et cetera talia, quae dictis perfectioribus religiosis conveniunt non nisi participative et ex delegatione et commissione cum pluribus aliis actibus perfectis, conveniunt ipsis sacerdotibus essentialiter et ordinaria potestate et auctoritate. Ergo status eorum, ratione huiusmodi operum, multo similior et propinquior est statui episcoporum quam status dictorum religiosorum; ergo est perfectior.

Hoc etiam patet ex similitudine perfectionis et condicionis personalis quae requiritur in ipsis sacerdotibus ad illam quae requiritur in episcopis. Nam ideo videtur status episcoporum perfectior quia etiam ! perfectiorem hominem requirit quam status religionis. Ille enim status est perfectior qui per se requirit hominem perfectiorem. Quia ergo status episcoporum requirit hominem perfectiorem quam status religionis, qui per se non requirit perfectos esse omnes qui vere religiosi sunt, quod requirit status episcoporum, ideo status episcoporum dicitur status perfectior statu religiosorum. Sed eadem ratione debet dici status sacerdotum parochialium perfectior statu religiosorum, quia requirit hominem perfectiorem. Nam cum perfectio personae attendatur in hac vita praecipue secundum caritatem; — perfectio autem caritatis in hoc attenditur ut animam suam quis ponat pro fratribus, vel exponendo periculis mortis, vel etiam vitam suam totaliter ordinando in utilitatem proximorum, et quod proximis tempora lia beneficia et spiritualia impendantur — sicut autem huiusmodi dilectio debet esse in ipsis episcopis ? respectu subditorum, ita etiam in sacerdotibus; licet in episcopis, quorum status est sublimior ista, perfectius requiritur quam in sacerdotibus. Ratione enim sui officii, obligantur ad hoc quod pro salute subditorum ut pro fratribus animam ponant in tempore opportuno. Constat etiam quod ? spiritualia; tam per doctrinam quam per sacramentorum dispensationem quam per suffragia, et cetera talia eis impendunt. Unde dicitur Hebraeos quinto: omnis pontifex ex hominibus assumptus, pro hominibus constituitur in his quae ad Deum sunt, ut offerat dona et sacrificia pro peccatis; et licet hoc dicat de pontifice per quem principaliter episcopus intelligitur, tamen hoc etiam veritatem habet de sacerdote cuius officium est pro peccatis populi sacrificia offerre. Haec autem omnia non potest praelatus convenienter facere nisi etiam habeat scientiam ex parte intellectus, quia sine ea non posset populum informare, nec alia facere debito modo quae ad officium suum pertinent. Constat ergo quod status praelati requirit hominem perfectiorem et secundum intellectum et secundum affectum quam status religionis. Nam maior perfectio requiritur ad hoc quod aliquis ' aliis perfectionem tribuat, quam ad hoc quod aliquis in statu salutis existens perfectionem sibi acquirat vel etiam in seipso perfectus sit, sicut etiam omne agens, secundum quod huiusmodi, perfectius est patiente. Nunc autem ad hoc quod aliquis convenienter possit esse praelatus, non solum episcopus sed sacerdos parochialis, requiritur quod scientia sit instructus et quod dicto modo secundum affectum sit dilectione caritatis ad proximum inflammatus. Ad religiosum ? etiam bonum et sufficientem, secundum quod huiusmodi, non requiritur hoc, saltem ita perfecte; immo potest dici quis servare religionem sufficienter ad salutem, etiam si non sit multum instructus scientia et si huiusmodi caritatis perfectionem non habeat. Quia etiam aliquis imperfectus ad observationem regulae et vitae monasticae in sua prima professio ne obligatur et talis est vere et simpliciter religiosus; non tamen iam est vir perfectus, sed est in statu in quo potest perfectionem acquirere. Sed hoc non sufficit praelato, cum ad curam animarum obligatur. Immo iam debet esse perfectus ut iam perfecte possit agere. Et ideo bene dicitur quod status praelatorum est status perfectionis non acquirendae, sed exercendae, quia illi statui repugnat quod in ipso ab imperfecto perfectio acquiratur, immo exigit iam perfectum et potentem perfecte operari. Status autem religionis dicitur perfectionis acquirendae, quia bene sustinet imperfectum qui in illo perfectionem possit acquirere; et non dicitur status perfectionis exercendae, tum quia, ut dictum est, perfectum non requirit, tum quia sua perfectio, cum ab aliquo acquisita fuerit, non sic eius exercitium ad perficiendum alium ? ordinatur, sicut perfectio praelati. Actus enim perfecti religiosi, et si sint perfecti et si illis utendo exerceat perfectionem aliquo modo singulariter et ad seipsum, non tamen proprie loquendo, prout exercere perfectionem dicitur perfectione publice et "" ad alios uti et ad alios perficere. Sed cum sic est perfectus aliquis religiosus, tunc primo est dispositus ut ad statum parochialis curae assumatur et sic, hoc ipso quod etiam ?' inter religiosos soli perfectiores sunt idonei ad statum talis praelationis, patet quod iste status simpliciter est perfectior, quia perfectiorem hominem requirit. Unde de hoc, vigesimo primo, quaestione prima, dicit Augustinus: non nisi probatiores ac meliores in clericos assumere solemus. Patet ergo quod sacerdotes parochiales sunt in perfectiori statu quam reli- giosi, sicut et episcopi sunt eis perfectiores. Et hoc quidem patet, tam ratione officii quam ratione operum, quam ratione perfectionis personalis quae in eis requiritur, in quibus episcopis assimilantur.

Nunc ergo restat removeamus quaedam quae inducuntur ad diminuendum condiciones status dictorum sacerdotum. Nam cum dicitur quod si comparentur opera sacerdotum parochialium, secundum quod huiusmodi, ad opera religiosorum, secundum quod huiusmodi, sunt perfectiora simpliciter; ad hoc dicunt quidam quod verum est quod aliqua particularia opera sacerdotum sunt perfectiora aliquibus operibus particularibus religiosorum, sicut maius est intendere saluti animarum quam ieiunare vel aliud consimile facere, quod specialiter ad religiosum pertinet; sed si in omnibus comparentur, opera religiosorum sunt perfectiora. Quamvis enim procurare salutem proximorum sit perfectius quam intendere sibi, loquendo in genere, tamen quod aliquis totaliter et perfecte intendat suae saluti, maius est quam si aliquis multa opera particularia faciat ad salutem aliorum, etiamsi ! saluti propriae sufficienter non tamen perfecte intendat. Sed istud non videtur benedictum, quia sicut ista ratio arguit de sacerdotibus, ita etiam arguit de episcopis, ut per se patet. Nam ut dictum est eisdem operibus circa salutem animarum intendunt isti et illi, modo praedicto. Qui etiam ex dilectione proximi vult esse intentus saluti eius, secundum quod huiusmodi videtur plus esse intentus saluti propriae; et illud etiam quod facit erga proximum si sit talis qualem requirit status eius, ex maiori dilectione Dei et proximi procedit et ad dilectionem Dei et sui ordinat. Sed quia haec veritas est ita manifesta quod perfectioni sacerdotum per hanc viam obviari non potest, attendendo scilicet ad opera quae in illo statu requiruntur et ad perfectionem personalem quam oportet illum habere qui convenienter debet officium sacerdotale? exercere, per viam aliam obviatur. Nam cum status perfectionis duo importet: et rationem status et rationem perfectionis, nituntur quidam ostendere quod tales non sunt in statu perfectionis, quia non sunt in statu, eo quod ratio status importat quamdam immobilitatem et obligationem ad opera aliqua exercenda. Episcopi autem sunt in statu, quia obligantur; item sunt in statu perfectionis quia obiectum huiusmodi obligationis sunt opera perfecta. Sacerdotes autem non obligantur, quia possunt de licentia episcopi curam deserere et in saeculo remanere; et sine licentia episcopi possunt ad religionem transire. Et ex hoc arguitur quod saltem respectu religiosorum, nec sunt in statu, nec in statu perfectiori; non in statu, quia voluntate propria possunt illum per religionem relinquere; non in statu perfectiori, quia iura communia non concedunt quod aliquis sine dispensatione possit a statu perfectiori ad imperfectiorem transire, sed e converso. Unde a minori religione sine licentia praelati saltem obtenta potest quis transire ad arctiorem; e converso, non sine dispensatione Papae. Quod autem ita sit, scilicet quod sacerdos intrans religionem transeat ab imperfectiori vita ad perfectiorem, hoc arguitur ex duobus. Capitulo decimo nono, quaestione prima: capitulo clerici, sic dicitur quod clerici qui monachorum propositum ' appetunt, quia meliorem vitam suscipiunt, libere eis ab episcopo in monas teriis largiri oportet ingressus. Clerici autem ibi dicuntur sacerdotes saeculares parochias regentes et cetera. Duae sunt leges: dicitur, si aliquis horum in ecclesia sua sub episcopo populum retinet et saeculariter vivit, si afflatus Spiritu Sancto in aliquo monasterio salvare se voluerit, qui lege privata ducuntur nulla ratio exigit ut a lege publica constringantur. Quisquis ergo hoc spiritu ducitur, etiam episcopo suo contradicente, eat libere nostra auctoritate. Illud autem quod fit afflatu Spiritus Sancti, videtur perfectius et melius. Ergo cum talis afflatu Spiritus Sancti intret religionem deserendo parochiam, status religionis videtur perfectior.

Sed haec non obstant. Nam de nominibus non est multum curandum vel disputandum, sed de rebus. Esto ergo quod sacerdotes cum tali solemnitate non obligentur ad perpetuo regendum parocbiam sicut episcopi, si tamen hoc ipsum quod est regere parochiam est quidam modus vivendi perfectus et est gradus in modo vivendi perfectior et superior quam gradus et modus vivendi in religione; ero sub hac forma verborum poterit statim dici quod vita sacerdotum vel modus vivendi est perfectior quam vita religiosorum, etiam si non poterit dici quod in statu perfectiori sunt, quia non sunt in statu, sic loquendo stricte de statu ut dicunt isti.

Similiter etiam ad hoc quod aliquis sit in statu perfecto, saltem secundum communem usum loquendi de statu, videtur sufficere quod ea quae perfectionis sunt observet? cum proposito perpetuo observandi absque solemnitate talis obligationis exterioris: verbi gratia, si aliqua mulier conservet virginitatem cum proposito numquam copulandi se viro carnaliter, absque hoc quod voto speciali et expresso hoc firmet, talis dicitur habere statum virginitatis; et si in hoc proposito discedat, praemium virginum obtinebit. Ergo etiam qui cum tali proposito parochiam sumit, etsi aliter non obligaretur ad perpetuo tenendum eam nisi solo proposito, secundum communem usum loquendi, videtur posse dici esse in statu; et hoc modo esse in statu sufficeret ad faciendum praedictam comparationem. Item, posito quod aliquis assumat curam animarum in ecclesia parochiali, licet etiam non habeat propositum in illa perpetuo perseverandi, tamen hoc non impedit quin status secundum se sit perfectus, sic videlicet quod requirit hominem perfectum qui huiusmodi curam debet suscipere, etiamsi opera quae ad illum requiruntur non deberet nisi per tempus modicum exercere.

Item videtur, quod non bene dictum sit quod non obligentur obligatione quae sufficit ad statum; quia obligatio qua clericus, praecipue habens curam animarum, sive praelatus quicumque, obligatur ecclesiae, non est tam de iure positivo et ex statuto humano quam de iure naturae et divino. Praelatus enim in susceptione curae obligat se quasi sponsus ecclesiae quasi sponsae ad gerendum curam eius et singulorum de ecclesia. Obligatur ! autem, non sub conditione et ad tempus determinatum, sed simpliciter et absolute. Unde nec ipsam deserere debet, nisi forte superveniente casu propter quem salubrius et melius esset sibi et suis subditis cedere quam in regimine remanere. Et secundum hoc, nullo statuto humano circa hoc existente, post susceptionem curae non possent praelati huiusmodi obligationem pro suae voluntatis libito rescindere, quia propter dilectionem Dei et proximi se constituunt quasi in servitutem hanc; quod quantum est ex se in perpetuum oportebit eos in regimine curae susceptae remanere, adimendo sibi libertatem dimittendi.

Praeterea, quia altercatio de nomine status, quantum ad propositum, est inutilis, illa omissa, utamur alio nomine, sic quod, cum secundum supradictam glossam Matthaei; vigesimo quarto, tria sunt genera hominum, quaeratur quod genus hominum sit perfectius, scilicet coniugatorum vel contemplativorum vel rectorum. Et ita bene potest sub his verbis quaestio pertractari et eodem modo, sicut sub aliis et secundum communem modum loquendi pro eodem potest accipi status hominum, sicut genus hominum. Dicitur enim quod est status poenitentium vel incipientium ? proficientium et perfectorum et cetera. Ergo frivola videtur et non conveniens evasio qua dicitur quod non sunt sacerdotes in statu perfectionis, quia non sunt in statu; et ideo istis non obstantibus est dicendum quod sacerdotes curati sunt in statu perfecto, a quo tamen licet eos recedere de licentia, etiam ad statum simplicem et minus perfectum. Et non bene dicitur quod sacerdotes non sunt in statu perfectionis, alioquin essent apostatae cum, dimissis curis, remaneant in saeculo; quia episcopi, etiam de licentia Papae absoluti, bene remanent in saeculo in statu simplici et imperfecto; et tamen apostatae dici non debent. Similiter etiam sacerdos curatus qui, ex rationabili causa licentiatus ab episcopo, deserit curam, non debet dici apostata. Nomen apostatae etiam appropriatum est secundum usum communem illis religiosis qui post professionem ad saeculum revertuntur; et non dicitur de omnibus qui a quacumque obligatione etiam simpliciter et sine determinatione temporis facta discedunt.

Praeterea, esto quod praedicta duo capitula essent revocata et remaneant? iura alia communia, sacerdos non posset intrare religionem sine speciali licentia episcopi vel Papae, sicut nunc episcopus non potest sine licentia solius Papae; et tunc saltem excluderetur ista via frivola per quam aliqui nituntur ostendere quod sacerdotes non sunt in statu perfectiori quam religiosi. Et si dicatur ulterius, quod immo rationabile est, quod episcopi non possunt dimittere episcopatus sine licentia, etiam propter ingressum religionis, quia eorum status secundum se est perfectior; non sic autem est rationabile hoc de sacerdotibus, quia eorum status est secundum se imperfectior, hoc non valet; quia respiciendo ad opera et ad condicionem perfectionis personalis, ut supra dictum est, eadem ratione est iste ? perfectus, sicut ille. Et ideo ad hoc quod sint in statu perfectiori eo modo quo isti volunt loqui de statu, non deest nisi obligatio quae posset fieri uno verbo si Papa diceret: volumus quod sacerdotes non deserant suas parochias et quod non possent ingredi religionem, sicut episcopi, sine licentia speciali. Ergo nunc etiam, non obstante concessione eis facta per praedicta duo capitula, debent nihilominus dici esse in statu perfectiori quam religiosi; quia quod per praedicta capitula conceditur sacerdotibus, est indulgentia quaedam et dispensatio. Unde per talem licentiam non est inteligendum quod quilibet simpliciter et absolute possit deserere curam suam et religionem intrare; quia licet nullus homo hoc prohibeat modo propter dictam licentiam, prohibet tamen Deus extra casum propter quem videtur huiusmodi indulgentia data esse; quae scilicet sic est intelligenda quod, cum aliquis videns suam insufficientiam et periculum in parochia et aestimat quod per alium melius poterit regi, tunc poterit eam deserere. Sic enim movetur privata lege et aflatu Spiritu Sancti ducitur. Si enim probabiliter aestimaret quod posset parochiam melius regere quam alius et plus bono communi proficere, et non esset in periculo multum magno ultra commune periculum quod in talibus communiter reperitur, lege Spiritus non duceretur, quia Spiritus ducit ad melius. Bonum autem commune est melius et divinius et cetera. Unde in illo casu in quo episcopus vel papa daret licentiam sacerdoti, si dicta capitula essent remota, debet sacerdos licentia generali per haec capitula data uti. Sicut si etiam Papa statueret quod episcopi possent, si vellent, religionem intrare, sicut nunc statuit de sacerdotibus curatis, episcopus non deberet uti hac licentia, nisi in casu in quo nunc papa deberet alicui huiusmodi licentiam concedere. Nec propter hoc diceretur quod episcopi essent in statu imperfectiori quam sit status religionis ad quam transire possent.

Nec obstat quod in decreto ! primo dicitur: quia meliorem vitam sequi cupiunt; et quod in secundo dicitur quod ducuntur lege privata Spiritus qui non inspirat minus bonum; quia melius potest dici aliquid dupliciter, vel melius simpliciter et absolute, vel melius huic et in casu. Qui autem rationabiliter vult deserere parochiam et religionem intrare, non facit hoc quia meliorem sive perfectiorem vitam simpliciter eligat, sed meliorem sibi propter casus et causas praedictas. Et quod sic debeat intelligi, patet per glossam sequentis capituli super illo verbo: dignior est lex privata, qua scilicet sacerdotes ducuntur cum volunt intrare religionem, quam publica. Tamen in tribus casibus praeiudicat huic legi privatae publica; nam mulier, licet lege Dei ducatur, non potest invito viro intrare religionem; nec impubes invito patre; nec episcopus invito papa. Ex quo patet quod eodem modo comparatur status religionis ad statum sacerdotis et episcopi sub ratione vitae melioris et sub ratione obiecti legis privatae Spiritus Sancti. Sicut ergo sacerdos potest duci lege privata Spiritus ad intrandum religionem tamquam ad vitam meliorem, et cum hoc contingit, potest hoc libere facere per licentiam generalem, — hoc autem est cum hoc vult propter salutem animae suae, ut dicitur in dicto capitulo; quod contingit quando experitur se insufficientem et non posse regere sicut debet, vel cum timet periculum vel aliquid huiusmodi, — ita etiam potest episcopus duci eadem lege; sed cum hoc contingit non potest hoc facere sine licentia Papae speciali. Constat autem quod, cum episcopus vult intrare religionem tamquam volens sequi vitam meliorem, ibi accipi oportet meliorem huic et in hoc casu et non meliorem simpliciter. Ergo similiter oportet accipi de sacerdote cum vult ingredi religionem, in hoc volens sequi vitam meliorem; et talis ingressus tam episcopi quam sacerdotis est descensus simpliciter, sed ascensus huic et in hoc casu.

Quare autem datur sic generalis licentia sacerdotibus non episcopis multiplex causa potest esse. Sed sufficit ad praesens quod ubi maius est periculum, ibi cautius est agendum. Quia ergo maius est periculum si unus episcopus deserat episcopatum quam si sacerdos parochialis, et facilius providetur parochiae de alio sacerdote quam episcopatui de episcopo, ideo non datur licentia generalis episcopis sicut sacerdotibus. E contrario autem, quando aliquis assumitur a statu regulari ad statum episcopalem vel sacerdotalem, simpliciter dicitur ascendere; unde dicitur decimo sexto, quaestione prima, capitulo: sunt nonnulli credimus a sacerdotibus monachis ligandi solvendique ' officium, Deo operante, digne administrari si eos digne contingerit hoc ministerio sublimari; et capitulo sequenti: sic vive in monasterio ut clericus esse merearis et cetera. Unde cum aliquis de statu religionis transit ad statum cu rae episcopalis vel parochialis, non dicitur hoc fieri per dispensationem, sicut etiam contingit cum quis transit de laxiori religione ad arctiorem. Immo e converso: tum quia religiosus factus curatus non potest redire ad vitam monasticam sine dispensatione sive licentia, tum quia secundum iura monachus sive religiosus, saltem de licentia abbatis vel superioris, absque aliqua dispensatione alia speciali potest transire vel assumi ad regimen curae parochialis. Hoc autem non esset nis] status parochialis esset perfectior quam status simplicis monachi, et nisi in hoc monachus ab inferiori statu ad superiorem ascenderet; quia religiosus quicumque non potest? de licentia sui superioris descendere ad statum inferiorem, puta intrare religionem laxiorem vel huiusmodi. Patet ergo quod monachus simpliciter ascendit ad statum perfectiorem quando curatus efficitur, et descendit quando curam deserens ad monasterium revertitur.

Per hoc etiam patet quod, si propter hoc esset status religiosorum perfectior quam praelatorum eo quod vita contemplativa est perfectior quam activa, et religiosi magis insistunt contemplativae, praelati magis activae, tunc religiosi cum efficerentur episcopi descenderent a statu perfectiori ad imperfectiorem. Et hoc fieri deberet ex dispensatione, quia etiam religiosi facti praelati ita impediuntur a contemplatione, sicut saeculares facti episcopi. Et quantum ad id quod pertinet ad vitam contemplativam et activam non videntur differre episcopus religiosus et episcopus saecularis, supposito quod uterque faciat id quod status episcopalis requirit. Sicut ergo, cum quis religiosus assumptus est ad curam episcopalem, dicitur quod est in statu perfectiori quam esset prius et quam sunt alii in religione sua remanentes, ita debet dici cum assumptus est ad curam parochialem. Si autem arguatur contra praedicta quod status religiosorum est perfectior stata quorumcumque praelatorum, quia status religiosorum videtur esse status contemplativorum; status autem praelatorum videtur esse status activorum, quia circa opera activae principaliter videtur insistere praelatus, secundum quod praelatus; sed vita contemplativa est simpliciter perfectior quam activa; ergo et cetera, — ad hoc est dicendum, quantum sufficit ad propositum, quod aliquis status potest dici sta tus perfectionis dupliciter: uno modo, quia ratione suae eminentiae homines iam perfectos requirit et sic quodammodo perfectionem includit; et hoc modo status praelatorum dicitur status perfectionis; alio modo quia, licet non requirat homines iam perfectos, includit tamen instrumenta adiuvantia ad perfectionis assecutionem et exigit homines non quidem iam perfectos, sed qui adiutorio talium instrumentorum sic se exerceant in operibus virtutum in quibus perfectio per se consistit, quod ad perfectionis adeptionem valeant pervenire; et hoc modo status religionis dicitur esse status perfectionis. Et quia status ille qui requirit homines sic perfectos quod etiam ad ipsos pertinet aliquos ! perficere est perfectior quam status ille qui non exigit primo et per se perfectos, sed perficiendos et compatitur imperfectos; ideo, ut dictum est, status praelatorum est simpliciter perfectior quam status religiosorum. Quia enim quantum ad affectum praelatus debet esse perfectior, utpote perfectiorem caritatem habens, quia in quantum talis, prae ceteris debet esse promptus et paratus ad exponendum se morti pro salute proximorum. Item, quantum ad intellectum et speculationem, quia etiam alios habet instruere in spiritualibus et deviantes dirigere et errores corrigere et etiam ad ardua in speculatione elevare. Ideo status praelatorum est simpliciter perfectior statu religiosorum in quantum, ut dictum est, status praelationis requirit hominem multo perfectiorem quam status religionis.

Sed si consideretur usus et exercitium operationum utriusque status, cum opera contemplativae simpliciter sint eminentiora quam activae, status autem praelati ut plurimum requirit exercitium ? operationum ? activarum propter necessitatem et indigentiam subditorum et ut in paucioribus potest manere inexercitio contemplativarum, e converso autem videtur esse de statu religiosorum secundum hoc, videtur status religionis esse perfectior, id est, ad usum et executionem operationum perfectorum aptior. Unde unicuique homini tamquam melius et perfectius simpliciter magis est eligendum. simpliciter et absolute esse dignum praelatione sive statu praelationis quam statu religionis; sed magis eligenda est facultas exer- cendi opera contemplativa religiosi quam activa praelati. Et ideo quia ' in statu religionis sic perfectus existens quod etiam dignus esset praelatione, ut plurimum potest exercere opera contemplativa et ut in paucioribus oportet eum circa activa opera occupari; e contra autem est in statu praelationis; — ideo talis magis debet eligere statum religionis, sive statum talem in quo absolutus a curis exterioribus possit magis perfecte et magis continue contemplationi vacare, quam statum praelationis, sive statum in quo oportet eum ut plurimum sic circa activae opera occupari, quia raro et modicum licet ei vacare quieti contemplationis. Nec talem statum debet eligere simpliciter et absolute tamquam meliorem et perfectiorem sibi simpliciter et absolute, sed tamquam magis necessarium ac utiliorem per se aliis, sibi autem etiam meliorem et magis meritorium, cum propter talem necessitatem vult abstrahi ad tempus ab eo quod secundum se est melius. Et secundum hanc considerationem dicit Apostolus ad Philippenses: cupio dissolvi et esse cum Christo, multo magis et cetera; et Augustinus, decimo nono de civitate Dei: otium sanctum quaerit caritatis veritas ", negotium sanctum suscipit necessitas caritatis, et cetera. Unde status in quo aliquis possit libere contemplari debet unicuique esse in electione et desiderio simpliciter et semper. Sed status praelationis in quo eum oporteat exterioribus occupari debet esse in patientia et in electione in casu necessitatis.

Ad rationem in contrarium est dicendum quod cum, ut dictum est, ad perfectionem per se et essentialiter pertineant virtutes et actus earum de quibus dantur praecepta, consimilia vero instrumentaliter et dispositive, non sic quidem quod perfectio non possit sine illis haberi, sed sic quod melius eorum adiutorio acquiritur et conservatur, ille status ergo est perfectior cuius professores, secundum quod huiusmodi, perfectius observant praecepta, et in quibus perfectius debent esse virtutes et actus earum. Si ergo sit status cuius professores, secundum quod huiusmodi, perfectius debent observare mandata, etiam si non obligantur ad consilium, quam alius status cuius inde professores obligantur ad observationem consiliorum, sed non exigit quod sint perfecti et quod perfecte observent praecepta, ille est perfectior isto. Sic autem est in proposito; quia status praelatorum est sic perfectus quod professores eius idoneos exigit esse perfectos in virtutibus et actibus earum, licet non obliget eos ad observationem omnium consiliorum. Status autem religionis est sic perfectus quod ? inde professores eius non requirit esse perfectos, sed obligatos ad observandum consilia ut eorum adiutorio ab eis praecepta melius et securius observentur et ! ad perfectionis acquisitionem promoveantur. Sed si esset status cuius professores, secundum quod huiusmodi, perfectius observarent praecepta simul et consilia, ille esset perfectior statu cuius professores obligantur solum ad observandum praecepta simpliciter et absolute secundum quemcumque gradum. Sed non sic se habet status religiosus respectu status praelatorum. Immo non invenitur talis status cuius professores, secundum quod huiusmodi, teneantur ad perfectam observationem praeceptorum simul etiam et consiliorum. Sed verum est quod status cuius professores, secundum quod huiusmodi, obligantur ad observationem consiliorum ut eorum adiutorio melius et securius serventur praecepta modo supradicto, cuiusmodi est status religionis, est perfectior statu illo cuius professores obligantur solum ad observationem praeceptorum simpliciter et absolute secundum quemcumque gradum, qualis est status hominum communium et saecularium; et secundum hoc procedit obiectio.

Sed adhuc potest argui quod immo status religionis sit perfectus sic, quia requirit homines perfectos, quia obligat ab initio professores suos ad perfectionem et eos requirit perfectos secundum perfectos actus virtutum perfectarum. Cum enim perfectus contemptus bonorum temporalium, perfecta continentia et perfecta obedientia sint virtutes perfectae, obligare se ad servandam virginitatem quod est perfectissimum in virtute continentiae, et ad obediendum in omnibus alicui probo viro quod videtur esse magnae perfectionis in virtute obedientiae, et abrenunciare bonis temporalibus, quod pertinet ad paupertatem spiritus et contemptum bonorum temporalium perfectum; ista, inquam, ad perfectionem pertinent et videntur esse perfecti qui hoc faciunt. Huiusmodi autem sunt religiosi, secundum quod huiusmodi, non autem praelati, secundum quod huiusmodi '; ergo et cetera.

Ad hoc est dicendum quod verum est quod ista sunt opera perfecta 5, sic scilicet continere et sic obedire et cetera. Sed sicut non omnis qui obligatus est ad opera virtutum, nec omnis qui facit opera virtutum est virtuosus perfecte, sive perfectus in virtute, scilicet existens perfectus secundum habitum virtutis secundum quem sit sic dispositus ut talia opera faciat ex electione prompte et faciliter ac delectabiliter; ita in proposito non oportet quod in continenti, cum aliquis obligat se ad talia opera perfecta, et illa quantum ad substantiam operis exercet, sit perfectus; sed est in statu et in via acquirendi perfectionem ex usu et exercitio instrumentorum perfectionis et ex frequentia ! actuum perfectorum.