Text List

Table of Contents

Only show available transcriptions

Summa quaestionum ordinariarum

Articulus 1

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum contingat hominem aliquid scire

Quaestio 2 : Utrum contingat hominem aliquid scire sine divina illustratione

Quaestio 3 : Utrum homo cognoscat lucem divinam qua cognoscit alia

Quaestio 4 : Utrum contingat hominem scire a natura, an ab acquisitione

Quaestio 5 : Utrum contingat hominem acquirere scientiam per semetipsum

Quaestio 6 : Utrum contingat hominem acquirere scientiam alio homine docente

Quaestio 7 : Utrum homo acquirat scientiam deo in quolibet actu discendi docente

Quaestio 8 : Utrum contingat hominem acquirere scientiam angelo docente

Quaestio 9 : Utrum acquirens per se scientiam possit dici seipsum docere

Quaestio 10 : Utrum contingat hominem acquirere scientiam nihil praesciendo

Quaestio 11 : Utrum notitia praecedens omnem scientiam acquisitam sit homini innata

Quaestio 12 : Utrum contingat hominem aeque primo sine discursu cuiuslibet rei scientiam acqirere

Articulus 2

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum contingat hominem scire aliquid certitudinaliter

Quaestio 2 : Utrum quilibet homo certitudinaliter scit quaecunque scit

Quaestio 3 : Utrum omnes homines quicunque sciunt eadem, sciunt ea aequae certitudinaliter

Quaestio 4 : Utrum quilibet homo quaecumque scit, sciat ea aeque certitudinaliter

Quaestio 5 : Utrum omnes homines apti sint aeque certitudinaliter scire

Quaestio 6 : Utrum omnia scibilia nata sint aeque certitudinaliter

Articulus 3

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum contingat hominem scitae non entia

Quaestio 2 : Utrum contingat hominem scire omnia entia

Quaestio 3 : Utrum contingat hominem scire omnia ex philosophicis disciplinis

Quaestio 4 : Utrum contingat hominem scire omnia ex puris naturalibus

Quaestio 5 : Utrum contingat hominem scire per gratiam illa quae excedunt naturam

Articulus 4

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum homo appetat scire

Quaestio 2 : Utrum omnis homo appetat scire

Quaestio 3 : Utrum homo naturaliter appetat scire

Quaestio 4 : Utrum omnes homines aequaliter appetant scire

Quaestio 5 : Utrum homo appetat scire ea quae notitiam rationis naturalis excedunt

Quaestio 6 : Utrum homo appetat scire omnia

Quaestio 7 : Utrum homo aequaliter appetat scire singula

Quaestio 8 : Utrum sit aliquod unum quod homo principaliter appetat scire

Quaestio 9 : Utrum propter illud quod homo principaliter appetit scire, appetat omnia alia scire

Articulus 5

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum studendum sit homini ut sciat

Quaestio 2 : Utrum studendum sit homini ut omnia sciat

Quaestio 3 : Utrum studendum sit homini ut sciat scibilia super scientias philosophicas

Quaestio 4 : Utrum studendum sit homini ut sciat omnia contenta scientiis philosophicis

Quaestio 5 : Utrum studendum est homini ut sciat singula eodem modo

Quaestio 6 : Utrum studendum est ei scire propter se

Quaestio 7 : Utrum debeat studio suo terminum imponere

Articulus 6

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum theologia sit scientia

Quaestio 2 : Utrum proprie dicenda sit sapientia

Quaestio 3 : Utrum sit scientia una

Quaestio 4 : Utrum sit scientia perfecta

Articulus 7

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum theologia sit scientia distincta ab aliis scientiis

Quaestio 2 : Utrum sit certissima scientiarum

Quaestio 3 : Utrum sit universalis super alias

Quaestio 4 : Utrum subalternet sibi alias

Quaestio 5 : Utrum subalternetur alicui aliarum

Quaestio 6 : Utrum sit principalis super omnes alias

Quaestio 7 : Utrum sit prima omnium scientiarum

Quaestio 8 : Utrum omnes aliae ordinentur ad eam

Quaestio 9 : Utrum habeat assumere in usum suum exquisita in aliis scientiis

Quaestio 10 : Utrum alia sin discendae ad usum ipsius

Quaestio 11 : Utrum in usum suum habeat assumere quaecumque sunt determinata in aliis scientiis

Quaestio 12 : Utrum omnes scientiae aequalem usum habeant ad eam

Quaestio 13 : Utrum aliae scientiae concordent veritati huius scientiae et econverso

Articulus 8

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum theologia sit utilis

Quaestio 2 : Utrum sit necessaria homini

Quaestio 3 : Utrum si theorica an practica

Quaestio 4 : Utrum literis erat conscribenda

Quaestio 5 : Utrum simul tota erat conscribenda

Quaestio 6 : Utrum perfecte conscripta sit in duobus testamentis novo et veteri

Articulus 9

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum idem sit auctor utriusque testamenti

Quaestio 2 : Utrum Deus sit auctor sacrae scripturae

Quaestio 3 : Utrum propter Dei auctoritatem principaliter credendum sit sacrae scripturae

Articulus 10

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum magis credendum sit auctoritati theologiae quam ecclesiae, an econverso

Quaestio 2 : Utrum magis credendum sit auctoritati theologiae quam rationi naturali

Quaestio 3 : Utrum auctoritas huius scripturae possit esse contraria rationi naturali

Articulus 11

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum solus deus sit doctor theologiae

Quaestio 2 : Utrum mulier possit esse doctrix eius

Quaestio 3 : Utrum iuvenis possit esse doctor eius

Quaestio 4 : Utrum vir religiosus possit doctor eius

Quaestio 5 : Utrum homo peccator possit doctor eius

Quaestio 6 : Utrum primi doctores eius simplices et idiotae esse debebant

Quaestio 7 : Utrum doctores sequentes debeant esse instructi et eruditi in scieentiis secularibus

Articulus 12

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum mulier possit esse auditor seu auditrix theologiae

Quaestio 2 : Utrum iuvenis possit esse auditor theologiae

Quaestio 3 : Utrum peccator possit esse auditor theologiae

Quaestio 4 : Utrum volens inhaerere naturali rationi potest esse auditor theologiae

Quaestio 5 : Utrum non instructus nec eruditus in scientiis secularibus possit esse auditor theologiae

Quaestio 6 : Utrum omnis homo debeat esse auditor theologiae

Quaestio 7 : Utrum quilibet homo ad auditum eius admittendus sit

Quaestio 8 : Utrum quilibet fidelis sit ad audiendum eam admittendus

Articulus 13

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum theologia possit addisci ab homine

Quaestio 2 : Utrum theologia possit addisci ab homine sine speciali illustratine divina

Quaestio 3 : Utrum theologia possit disci ab homine sine lumine fidei

Quaestio 4 : Utrum ad eam discendam sufficiat lumen fidei

Quaestio 5 : Utrum ad eam addiscendam requiratur lumen gratiae gratum facientis

Quaestio 6 : Utrum eam addiscens acquirat aliquam notitiam eius super notitiam fidei

Quaestio 7 : Utrum cum illa ulteriori notitia stet notitia fidei

Quaestio 8 : Utrum homo per se, sine doctore possit theologiam discere

Quaestio 9 : Utrum scriptores huius scientiae hoc est theologiae habebant perfectum intellectum eius

Articulus 14

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum modus tradendi theologiam debeat esse multiformis an uniformis

Quaestio 2 : Utrum sit argumentativus an narrativus

Articulus 15

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum theologia sit exponenda

Quaestio 2 : Utrum specialiter vetus testamentum sit exponendum

Quaestio 3 : Utrum theologia sit ubique exponenda

Articulus 16

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum expositio profunda sit in theologia investiganda

Quaestio 2 : Utrum multiplex sit in ea expositio quaerenda

Quaestio 3 : Utrum solum quadruplex expositio sit in ea quaerenda

Quaestio 4 : Utrum ubique in ea sit multiplex expositio investiganda

Quaestio 5 : Utrum in qualibet expositione et sensu sub sit ei veritas

Quaestio 6 : Utrum omnis expositio vera, sit in ea indifferenter accipienda

Quaestio 7 : Utrum rationis investigatione sit exponenda

Quaestio 8 : Utrum potior sit expositio rationis investigatione, an auctoritate

Quaestio 9 : Utrum expositio investigata claro sermone proponenda sit

Articulus 17

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum theologia sit omnibus indifferenter exponenda

Quaestio 2 : Utrum quaecumque eius expositio cuilibet indifferenter sit proponenda

Articulus 18

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum hominis sit scientiam sitam exponere

Quaestio 2 : Utrum indifferenter sit cuiuslibet hominis eam exponere

Quaestio 3 : Utrum homo possit eam exponere sine speciali illustratione divina

Articulus 19

Praeambulum

Quaestio 1 : De quo est theologia ut de subiecto: utrum de Deo an de aliquo alio

Quaestio 2 : De quo est ut de materia, utrum de quolibet scibili universaliter

Articulus 20

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum sermone humano de Deo et de rebus divinis debeat uti theologia

Quaestio 2 : Utrum indifferenter loqui debeat de eis significando ea rebus et vocibus

Quaestio 3 : Utrum loqui debeat de eis sermone proprio et claro, an figurativo et obscuro

Quaestio 4 : Utrum de eis loqui debeat sermone simplici, an ornaot

Articulus 21

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum Deus habeat esse

Quaestio 2 : Utrum in esse communicet cum creaturis

Quaestio 3 : Utrum esse Dei sit aliquid praeter eius essentiam

Quaestio 4 : Utrum esse Dei sit ipsa essentia eius

Quaestio 5 : Utrum Deus habeat esse a seipso

Articulus 22

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum Deum esse sit cognoscibile ab homine

Quaestio 2 : Utrum Deum esse sit homini notum naturaliter

Quaestio 3 : Utrum contingat cogitare Deum non cogitando eum esse

Quaestio 4 : Utrum Deum esse sit homini demonstrabile

Quaestio 5 : Utrum Deum esse possit fieri notum homini alia via quam ex creaturis

Quaestio 6 : Utrum contingat aliquid intelligere circa creaturam esse, non cointelligendo Deum esse

Articulus 23

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum in Deo ponendum sit esse quiditatem

Quaestio 2 : Utrum Deus ipse sit sua quidditas et essentia

Articulus 24

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum quiditas Dei sit cognoscibilis a nobis

Quaestio 2 : Utrum ex puris naturalibus cognoscibile sit quid sit Deus

Quaestio 3 : Utrum eadem cognitione cognoscatur de Deo an sit et quid sit

Quaestio 4 : Utrum scire quid Deus non sit, expediat ad sciendum quid sit

Quaestio 5 : Utrum quid Deus non sit, possit sciri non sciendo quid sit, vel econverso

Quaestio 6 : Utrum quid sit Deus, possit sciri ex creaturis

Quaestio 7 : Utrum quiditas Dei sit primum quod homo ex creaturis cognoscit

Quaestio 8 : Utrum scire id quod Deus est, sit ratio sciendi omnia alia

Quaestio 9 : Utrum homo cognoscendo alia per id quod Deus est, discernat illud ab aliis

Articulus 25

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum Deus sit unus

Quaestio 2 : Utrum Deus sit tantum unus

Quaestio 3 : Utrum sit possibile esse plures Deos quam unum

Articulus 26

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum Deus sit res, et natura aliqua sub ente

Quaestio 2 : Utrum Deus sit res et natura alicuius praedicamenti

Articulus 27

Praeambulum

Quaestio 1 : Quid sit vita in vivente et quid nominet ibi

Quaestio 2 : Utrum Deo conveniat vita

Articulus 28

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum in Deo sit compositio ex partibus quantitativus

Quaestio 2 : Utrum in Deo sit compositio ex materia de forma

Quaestio 3 : Utrum in Deo sit compositio ex genere et differentiis

Quaestio 4 : Utrum sit in Deo compositio ex natura et supposito

Quaestio 5 : Utrum sit in Deo compositio ex essentiae esse

Quaestio 6 : Utrum sit in Deo compositio ex potentia et actu

Articulus 29

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum Deus habeat componi cum alio: ut forma cum materia

Quaestio 2 : Utrum, ut materia cum forma, et hoc ad constituendum unum secundum substantiam

Quaestio 3 : Utrum, ut accidens cum subiecto

Quaestio 4 : Utrum, ut subiectum cum accidente, ad constituendum unum per accidens

Quaestio 5 : Utrum, ut motor cum mobili, ad constituendum unum ex se motum

Quaestio 6 : Utrum, ut finis cum ordinabili ad finem, ad constituendum universum

Quaestio 7 : Utrum, ut unitas cum alio uno, ad constitutionem numeri

Quaestio 8 : Utrum Deus omnino careat omni modo compositionis

Articulus 30

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum Deus sit mutabilis mutatione a non esse in esse

Quaestio 2 : Utrum Deus sit mutabilis motu corruptionis ab esse in non esse

Quaestio 3 : Utrum Deus possit cogitari non esse

Quaestio 4 : Utrum Deus sit mutabilis mutatione variationis ab uno esse in aliud esse

Quaestio 5 : Utrum Deus sit mutabilis secundum situm, operationes alternando circa diversa

Quaestio 6 : Utrum Deus aliqua ratione sit mutabilis, an omnino dicendus immutabilis

Articulus 31

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum Deus possit dici esse aeternus

Quaestio 2 : Utrum aeternitas possit dici esse mensura Dei

Quaestio 3 : Utrum aeternitas possit distingui secundum differentias temporis, quae sunt praesens praeteritum et futurum

Quaestio 4 : Quae differentiarum temporis magis proprie attribuatur Deo, praesens, praeteritum, an futurum

Articulus 32

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum Deo est aliquid tribuendum ex creaturis

Quaestio 2 : Utrum quaelibet res cuiusque praedicamenti indifferenter sit Deo attribuenda

Quaestio 3 : Utrum genus alicuius praedicamenti Deo possit attribui et non species vel econverso

Quaestio 4 : Utrum Deo attributa significent de ipso aliquid positive an negative

Quaestio 5 : Utrum ratio alicuius praedicamenti cadat in Deo

Articulus 33

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum Deus sit intelligibilis

Quaestio 2 : Utrum Deus seipso sit intelligibilis

Quaestio 3 : Utrum ratio intelligendi Deum: sit ratio intelligendi omnia alia ab eo

Articulus 34

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum in Deo sit veritas

Quaestio 2 : Utrum duplex veritas sit in Deo: videlicet essentialis et personalis

Quaestio 3 : Utrum veritas sit in Deo ratione eius essentiae secundum se et absolute, an ex respectu aliquo ad eius intellectum

Quaestio 4 : Utrum veritas Dei sit in essentia, an in eius intelligentia

Quaestio 5 : Utrum veritas perfectius et verius esse habeat in eius essentia, an in eius intelligentia

Quaestio 6 : Utrum contrarium veritati, videlicet falsitas aliqua, sit in Deo

Articulus 35

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum in Deo sit potentia aliqua

Quaestio 2 : Utrum in Deo sit potentia aliqua

Quaestio 3 : Utrum in Deo sit una tantum potentia an plures

Quaestio 4 : Utrum in Deo sit potentia activa

Quaestio 5 : Utrum sit una potentia activa in eo an plures

Quaestio 6 : Utrum potentia Dei activa sit infinita

Quaestio 7 : Utrum potentia Dei activa sit differens a substantia eius et etiam ab actu

Quaestio 8 : Utrum dicat quid an ad aliquid

Articulus 36

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum intellectus sit in Deo

Quaestio 2 : Utrum intellectus sit in eo potentia

Quaestio 3 : Utrum intellectus sit in Deo potentia activa an passiva

Quaestio 4 : Utrum speculativa an practica

Quaestio 5 : Utrum naturalis, an rationalis

Quaestio 6 : Utrum intellectus divinus sit compositus

Quaestio 7 : Utrum intellectus in Deo sit discursivus

Articulus 37

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum in Deo sit ponere rationem habitus

Quaestio 2 : Utrum in Deo sit ponere rationes omnium habituum intellectualium

Articulus 38

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum scientia Dei sit universalis an particularis

Quaestio 2 : Utrum sit duplex scilicet essentialis et personalis

Articulus 39

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum Deo conveniat agere

Quaestio 2 : Utrum actio Dei sit ipsius essentia

Quaestio 3 : Utrum aliquam actionem agat divina essentia

Quaestio 4 : Utrum divina essentia sit ratio agendi omnem divinam actionem

Quaestio 5 : Utrum divina essentia sit per se terminus alicuius divinae actionis

Quaestio 6 : Utrum omnes divinas actiones communicet agant omnes personae

Quaestio 7 : Utrum actiones communes agant personae

Quaestio 8 : Utrum Deo conveniat aliqua actio in ipso manens

Articulus 40

Praeambulum

Quaestio 1 : Utrum Deus sit intelligens

Quaestio 2 : Utrum Deus intelligat seipsum

Quaestio 3 : Utrum semper et uniformiter intelligat Deus seipsum

Quaestio 4 : Utrum perfecte intelligat seipsum, ita quod intelligendo se intelligat alia a se

Quaestio 5 : Utrum uno simplici intuitu intelligat Deus se et alia

Quaestio 6 : Utrum intelligere in Deo sit tantum essentiale, an etiam personale

Quaestio 7 : Utrum ipsi intelligere Dei quod non est nisi essentiale, respondeat in Deo aliquod verbum essentiale

Articulus 41

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Articulus 42

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Articulus 43

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Articulus 44

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Articulus 45

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Articulus 46

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Articulus 47

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Articulus 48

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Articulus 49

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Quaestio 6

Quaestio 7

Articulus 50

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Articulus 51

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Articulus 52

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Articulus 53

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Quaestio 6

Quaestio 7

Quaestio 8

Quaestio 9

Quaestio 10

Articulus 54

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Quaestio 6

Quaestio 7

Quaestio 8

Quaestio 9

Articulus 55

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Quaestio 6

Articulus 56

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Articulus 57

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Praeambulum

Articulus 58

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Praeambulum

Articulus 59

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Quaestio 6

Articulus 60

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Quaestio 6

Quaestio 7

Quaestio 8

Quaestio 9

Quaestio 10

Articulus 61

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Quaestio 6

Quaestio 7

Quaestio 8

Quaestio 9

Quaestio 10

Articulus 62

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Articulus 63

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Articulus 64

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Articulus 65

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Articulus 66

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Articulus 67

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Articulus 68

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Articulus 69

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Articulus 70

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Articulus 71

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Articulus 72

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Articulus 73

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Quaestio 6

Quaestio 7

Quaestio 8

Quaestio 9

Quaestio 10

Quaestio 11

Articulus 74

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Quaestio 6

Quaestio 7

Articulus 75

Praeambulum

Quaestio 1

Quaestio 2

Quaestio 3

Quaestio 4

Quaestio 5

Quaestio 6

Prev

How to Cite

Next

Quaestio 4

1

CIrca quartum arguitur quod generatio non sit principalior productio quam sit spiIratio: sed potius econtrario, Primo sic. illa est principalior quae procedit a potentia siue virtute principaliore, quia sicut se habet potentia ad potentiam in principalitate & aliis conditionibus, sic actus ad actum. sicut enim visus princi palior siue nobilior sensus est: sic & actus eius quid est videre, nobilior siue princi palior actus sentiendi est, quare cum voluntas est vis siue potentia principalior quam tintellectus: quia dominium habet in nobis super intellectum vt alibi saepius declarauimus: ergo in deo est actus voluntatis cuiusmodi est productio quae est spiratio, principalior est quam actus intellect cuiusmodi est generatio.

2

⁋ Secundo sic. illa productio est principalior per quam adipiscitur maior perfectio: quia actus determinantur per obiecta. sed maior est perfectio quae voluntas sua productione perficitur in amore procedente, quam qua intellectus perficitur in notitia procedente, quia per amorem amans convertitur in amatum: per notitiam vero noscens solum cognito informatur, vt alibi declarauimus. ergo &c.

3

⁋ In contrarium est Ric. cum dicit quod filius procedit secundum modum principaliorem, vt habitum est supra. Procedit autem secundum generationem. ergo &c.

4

⁋ Dico in diuinis de principalitate esse sentiendum sicut & de auctoritate & de maioritate. haec enim fundantur super rationem principii siue primitatis in originando: & ob hoc auctoritas attribuitur patri respectu filii: & similiter principalitas atque maioritas. Principa litas autem auctoritas, & maioritas conveniunt deo respectu creaturae ratione respectus siue relationis secundum rationem: respectu vero personarum diuinarum inter se deo conveniunt ratione respectus realis. Licet enim in deo magnitudo non nisi substantiam absolutam & absolute significet: tamen quod secundum Hilarium pater dicitur maior esse filio, hoc non dicitur nisi ratione relationis. Dicitur enim secundum Hilarium & Damascenum maior filio etiam non habendo respectum ad humanitatem filii: & hoc quia pater ipse habet in se vim principiandi filium. Et per hoc etiam habet principa litatem & auctoritatem respectu filii. dicente Damasceno de maioritate patris lib. primo. ca. ix. Cum audimus maiorem filio patrem, causam intelligimus. vbi accipit Damascenus nomen cau sae pro nomine originis siue principii. secundum quod se exponit parum ante dicens sic. Neque secundum aliud: hoc est quam quoniam filius ex patre genitus est. Et secundum hunc modum etiam cum audimus auctorem filii patrem, vel principalem personam in diuinis esse patrem, causam intelligamus: quia scilicet filius est ex patre. Et per aliqualem consimilem modum in proposito: quia vis spiratiua quoquo modo ortum habet a vi generatiua, quantum ordine quodam naturae generatio quasi praeuia est ad spirationem secundum modum iam supra expositum: Dico quod principalior productio in diuinis est generatio quam spiratio, quia scilicet per actum generationis quasi prae uium habet pater quod possit spirare secundum modum praeexpositum: & etiam ipsi filio vim suam spiratiuam generando communicat. Propter quod etiam pater dicitur principaliter spirare spiritum sanctum, vt habitum est supra. Sed hoc non inquantum immediate spirat: & filius aeque immediate cum ipso: quia vna & eadem vi spirant: sed inquantum pater spirat mediante filio: eo quod filius habet per sui generationem a patre etiam vim spiratiuam ab illo. Et secundum hoc con cedenda est ratio pro hac parte adducta: quamuis Ricardus non dicat simpliciter quod filius procedit secundum principaliorem modum quam spiritus sanctus: sed quod procedat secundum principaliorem modum naturae. Alia enim ratione dicitur generatio principalior productio simpliciter quam spiratio, quod iam expositum est hic. Alia vero ratione dicitur filius procedere secundum principaliorem modum naturae: quod satis expositum est supra.

5

⁋ Ad primum in oppositum quod voluntas est principalior vis quam sit intellectus: quare & actus voluntatis & eius productio quae est spiratio, principalior est quam sit actus siue productio in tellectus quae est generatio: Dico quod duplex est actus siue actio intellectus & voluntatis. Quaedam naturalis: quae dicitur operatio, vt intelligere & velle. Quaedam vero notionalis, quae dicitur pro ductio: vt sunt generare siue dicere ex parte intellectus: & spirare siue flagrare ex parte voluntatis. Et multum differunt inter se ista duo genera actionum: quoniam operatio quae est actio essentialis vt intelligere & velle, causantur a nuda potentia & vi intellectus & voluntatis in ipso intellectu & voluntate a quibus causantur: licet differenter ab intellectu & a voluntate. Quia ab intellectu in seipso causatur operatio vitalis quae est intelligere in virtute obiecti coagentis cum intellectu & mouentis ipsum vt agens & mouens primum: eo quod intellectus est vis passiua: & nihil agit nisi passa prius. Avoluntate autem in seipsa causatur operatio vitalis quae est velle, non in virtute obiecti coagentis cum voluntate & mouentis ipsam: sed solummodo assisten te praesentia obiecti in intellectu: eo quod voluntas non est passiua ab alio, & agit non passa ab alio ad praesentiam solam obiecti. Operatio autem quae est actio notionalis, vt generare siue dicere & spirare siue fiagrare, causantur contrario modo ex parte intellectus & voluntatis. Ex parte enim intellectus causatur a notitia simplici in intellectu nudo conuerso supra se & supra noti tiam suam simplicem. ita quod intellectus informatus notitia simplici est principium actiuum & elicitiuum actus notionalis intellectus. Ipse autem intellectus nudus conversus non est nisi principium quasi passiuum: de quo quasi de materiali producitur verbum quasi per impressionem. Ex parte autem voluntatis causatur actio notionalis ab ipsa voluntate nuda conuersa supra se & supra suum amorem simplicem in ipsam voluntatem informatam amore simplici: ita quod voluntas nuda conversa est prin cipium actiuum & elicitiuum actus notionalis voluntatis. lpsa vero voluntas informata amore sim plici non est nisi principium quasi passiuum: de quo quasi de materiali producitur spiritus sanctus quasi per quandam exclusionem. secundum quod haec superius amplius sunt exposita. Comparando igitur intellectum & voluntatem penes principalitatem inter se: Dico quod si considerentur in ordine ad actus suos essentiales: semper principalior vis est voluntas quam intellectus: eo quod nullo modo est passiua respectu sui actus essentialis, sed pure actiua a nullo dependens, neque ab intellectus notitia nisi sicut a causa sine qua non. Vis autem intellectus respectu sui actus essentialis potius est passiua quam actiua: quia non actiua, nisi quia prius passiua, vt dictum est. Et quo ad exercitium talis actus intellectus voluntas habet merum imperium super intellectum: licet non quo ad determinationem primi actus intelligendi quid occurrit, sicut contingit ab obiecto, secundum quod in xii. Quolibet satis declaraui. Si vero considerentur intellectus & voluntas in ordine ad actus suos notionales: Dico quod simpliciter principalior vis est intellectus quam voluntas: eo quod intellectus informatus notitia simplici pure actus est, & qui vt agat in intellectum conversum quid est suum, proprium passibile, a nullo dependet: sed a seipso omnino propter perfectam foecunditatem naturalem impetu eliciendi actum notionalem in intellectum nudum conversum & producendum de ipso verbum. Voluntas autem nuda conversa licet sit pure actiua: & a nullo passiua vt dictum est: tamen secundum iam dicta vt agat in voluntatem informatam amore simplici qui est eius, proprium quasi passibile, quasi dependet ab actione notionali intellectus, vt ipsa foecundetur ad eliciendum suum actum notionalem: vel saltem vt sine qua praeuia non potest voluntas suum actum notiona lem elicere. Et sic licet respectu vtriusque generis actionis actio intellectus semper necessario sit praeuia vt causa sine qua non ad actionem voluntatis: respectu tamen actus essentialis principa lior potentia est voluntas quam intellectus: & similiter productus actione voluntatis quam productus actione intellectus etiam si vna illarum procederet ab altera: eo quod intellectus plus passiuus est quam actiuus respectu talis actus: voluntas autem pure actiua, & hoc pura libertate non impe tu naturali in eliciendo. Respectu autem actus notionalis principalior potentia est intellectus quam voluntas: & similiter actio notionalis intellectus quam actio notionalis voluntatis in diuinis: eo quod respectu talis actus aeque pure actus est intellectus informatus notitia simplici in diuinis vt vo luntas nuda. Et in tali actione sua a nullo ibi dependet intellectus: quemadmodum quasi dependet voluntas ab intellectu: maxime ponendo secundum veritatem catholicam spiritum sanctum procedere non nisi a concordi voluntate patris & filii: sicut patet ex iam dictis. In nobis autem etiam respectu actus quasi notionalis quo concipimus verbum per intellectum, & flagramus amorem incentiuum per voluntatem, omnino voluntas est etiam principalior: quia quo ad hunc actum etiam in nobis nihil positiue habet voluntas ab intellectu sicut habet intellectus a voluntate: quia hunc actum intellectus habet voluntas imperare, & ab ipso si vult retrahere.

6

⁋ Ad secundum: quod per productionem quae est spiratio, maior adipiscitur perfectio: ergo &c. Dico quod in diuinis secundum rem & substantiam non sunt magis & minus: licet possunt esse ratione modi perficiendi: qui in creaturis bene ponit maiorem & minorem perfectionem secundum rem. Vnde in diuinis secundum rem non est maior perfectio qua voluntas perficitur in amore, quam qua intellectus perficitur in cognitione, vt procedit obiectio. Quia tamen in creaturis est maior persectio secundum rem qua voluntas perficitur in amore, quam qua intellectus perficitur in cognitione: bene potest in diuinis modum maioris perfectionis secundum rationem intelligendi habere voluntas in amore quam intellectus in cognitione. Et est distinguendum de amore & cognitione: quia possunt considerari in ordine ad terminum siue obiectum amatum aut cognitum: & in ordine ad principium elicitiuum quod est amans & intelligens. Est etiam aduertendum quod circa adeptionem per fectionis duo considerantur, scilicet ipsa perfectio adeptiua, quae per se respicit ordinem ad terminum: & modus adipiscendi illam: qui per se respicit elicitiuum principium. Licet ergo quana tum est de ratione perfectionis adeptae maior perfectio adipiscatur per productionem amoris quam cognitionis: eo quod magis perficitur voluntas per amorem productum in ipsa quam intellectus per cognitionem productam in illo, vt procedit obiectio: quantum tamen est de ratione modi adipiicendi illam perfectionem, perfectiori modo adipisci potest perfectio cognitionis in intellectu quam amoris in voluntate. Et hoc vbi in eliciendo suam actionem qua adipiscitur sua perfectio, minus dependet ab alio intellectus quam voluntas. Nunc autem ita est in proposito quod licet voluntas in sua actione essentiali qua adipiscitur perfectionem secundum amorem essentialem, minus dependet ab alio quam intellectus in sua actione essentiali qua adipiscitur perfectionem secundum cognitionem essentialem: eo quod intellectus non elicit illam actionem nisi passus ab obiecto: voluntas autem eam elicit non passa omnino: & sic comparando intellectum & voluntatem inter se secundum perfectionem respectu essentialis amoris & cognitionis secundum vtrunque dictorum or dinum, & ratione ipsius perfectionis adeptae, & etiam ratione modi adipiscendi illam, principalior est actio voluntatis qua adipiscitur perfectio eius secundum amorem: quam intellectus qua ac quiritur persectio eius secundum cognitionem: Voluntas tamen in sua actione notionali qua adipiscitur persectionem secundum amorem notionalem, magis dependet ab alio quam intellectus in sua actione notionali qua adipiscitur persectionem secundum cognitionem notionalem: eo quod intellectus elicit illam actionem pure actiue absque omni alia actione praeuia. Vo luntas autem etsi illam elicit pure actiue, non tamen sine actione notionali intellectus praeuia vt dictum est iam. Et ideo comparando intellectum & voluntatem inter se secundum perfectionem notionalis amoris & cognitionis, licet ratione modi ipsius perfectionis adeptae principalior esset actio notionalis voluntatis quam intellectus: Modus enim est maioris perfectionis in deo diligere se quam cognoscere se cum notionali dilectione & cognitione quam essentiali: ratione tamen modi adipiscendi perfectionem, principalior est actio notionalis intellectus quam voluntatis. Modus enim perfectior est eliciendi actum notionalem intellectus absque omni dependentia ad actionem alterius, quam sit modus eliciendi actum notionalem voluntatis cum dependentia vel quasi ad actionem intellectus. Et haec est perfectio quae per se respicit ipsum actum: quia per se est circa ipsum. Praecedens autem perfectio respicit ipsum per accidens: quia non est per se nisi circa subiectum actionis. Propter quod loquaendo de principalitate actuum simpliciter, principalior est actio notionalis intellectus quam voluntatis in diuinis. secus au tem est in nobis, vt dictum est.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 4