Table of Contents
Scriptum in libros sententiarum
Liber 1
Prologus
Quaestio 2 : Utrum notitia evidens veritatum theologiae sit scientia proprie dicta
Quaestio 3 : Utrum passio scibilis de aliquo scientia proprie dicta differat ab eo realiter
Quaestio 4 : Utrum omnis passio sit demonstrabilis de suo subiecto primo a priori
Quaestio 5 : Utrum in omni demonstratione definitio sit medium demonstrandi
Quaestio 7 : Utrum theologia quae de communi lege habetur a theologis sit scientia proprie dicta
Quaestio 8 : Utrum habitus theologiae sit realiter unus secundum numerum
Quaestio 9 : Utrum Deus sub propria ratione deitatis sit subiectum theologiae
Quaestio 10 : Utrum sola operatio potentiae sensitivae sit praxis
Quaestio 11 : Utrum notitia practica et speculativa distinguantur per fines vel per obiecta
Quaestio 12 : Utrum habitus theologicus sit speculativus vel practicus
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum tantum omni alio a Deo sit utendum
Quaestio 2 : Utrum frui sit actus solius voluntatis
Quaestio 3 : Utrum fruitio sit qualitas realiter distincta a delectatione
Quaestio 4 : Utrum solus Deus sit debitum obiectum fruitionis
Quaestio 5 : Utrum voluntas possit frui essentia non fruendo persona
Quaestio 6 : Utrum voluntas contingenter et libere fruatur fine ultimo
Distinctio 2
Quaestio 1 : Utrum sit omnimoda identitas inter essentiam divinam et perfectiones attributales
Quaestio 2 : Utrum perfectiones attributales sint ipsa divina essentia
Quaestio 3 : Utrum aliquid reale possit distingui secundum rationem ab aliquo reali
Quaestio 4 : Utrum universale sit vera res extra animam
Quaestio 5 : Utrum universale sit vera res realiter distincta ab individuo
Quaestio 6 : Utrum universale sit realiter extra animam, non distinctum realiter ab individuo
Quaestio 8 : Utrum universale et commune univocum sit aliquid reale exsistens alicubi subiective
Quaestio 9 : Utrum aliquod universale sit univocum Deo et creaturae
Quaestio 10 : Utrum sit tantum unus Deus
Quaestio 11 : Utrum cum unitate divina stet pluralitas personarum
Distinctio 3
Quaestio 1 : Utrum primum cognitum ab intellectu nostro sit divina essentia
Quaestio 2 : Utrum divina essentia sit a nobis cognoscibilis
Quaestio 3 : Utrum de Deo possimus habere plures conceptus quidditativos
Quaestio 4 : Utrum Deum esset sit per se et naturaliter notum
Quaestio 5 : Utrum universale communissimum sit primum cognitum a nobis
Quaestio 8 : Utrum ens commune sit obiectum primum et adaequatum intellectus nostri
Quaestio 9 : Utrum in omni creatura sit vestigium trinitatis
Quaestio 10 : Utrum creatura rationalis sit imago trinitatis
Distinctio 4
Quaestio 1 : Utrum haec sit concedenda: Deus generat Deum
Quaestio 2 : Utrum haec sit concedenda: Deus est Pater et Filius et Spiritus Sanctus
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum essentia divina generet vel generetur
Quaestio 2 : Utrum Filius generetur de substantia Patris
Quaestio 3 : Utrum essentia sit terminus formalis generationis
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum Pater genuit Filium natura vel voluntate
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum potentia generandi in Patre sit aliquid absolutum vel respectivum
Quaestio 3 : Utrum potentia generandi possit communicari Filio a Patre
Distinctio 8
Quaestio 1 : Utrum simplicitati divinae repugnat esse in aliquo genere praedicamentali
Quaestio 2 : Utrum aliquod simpliciter simplex possit esse in genere
Quaestio 4 : Utrum genus et differentia importent eandem rem primo
Quaestio 5 : Utrum Deus possit definiri definitione non data per additamentum
Quaestio 7 : Utrum solus Deus sit immutabilis
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum Filius vere generetur a Patre
Quaestio 2 : Utrum generatio in divinis sit univoca vel aequivoca
Quaestio 3 : Utrum generatio Filii sit aeterna
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum voluntas sit principium productivum Spiritus Sancti
Quaestio 2 : Utrum Spiritus Sanctus libere producatur
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum Spiritus Sanctus procedat a Patre et Filio
Quaestio 2 : Utrum Spiritus Sanctus posset distingui a Filio si ab eo non procederet
Distinctio 12
Quaestio 1 : Utrum Pater et Filius sint unum principium spirans Spiritum Sanctum
Quaestio 3 : Utrum Pater et Filius spirent omnino uniformiter Spiritum Sanctum
Distinctio 13
Quaestio 1 : Utrum generatio Filii sit spiratio Spiritus Sancti
Distinctio 14
Quaestio 1 : Utrum Spiritui Sancto competat duplex processio
Quaestio 2 : Utrum Spiritus Sanctus detur in propria persona vel tantum secundum dona sua
Distinctio 15
Quaestio 1 : Utrum quaelibet persona possit mittere et mitti
Distinctio 16
Quaestio 1 : Utrum divina persona visibiliter mittatur
Distinctio 17
Quaestio 3 : Utrum omni actui meritorio caritas creata praesupponatur
Quaestio 4 : Utrum caritas possit augeri
Quaestio 5 : Utrum caritas praeexsistens remaneat in fine augmentationis
Quaestio 6 : Utrum in augmentatione caritas aliquid realiter differens a priori sibi adveniat
Quaestio 8 : Utrum sit dare summam caritatem cui repugnet augmentari
Distinctio 18
Quaestio 1 : Utrum donum dicat proprietatem personalem Spiritus Sancti
Distinctio 19
Quaestio 1 : Utrum personae divinae sint secundum magnitudinem perfecte aequales
Quaestio 2 : Utrum quaelibet persona sit in alis per circumincessionem
Distinctio 20
Quaestio 1 : Utrum personae divinae sint aequales secundum potentiam
Distinctio 21
Quaestio 1 : Utrum haec sit concedenda de virtute sermonis 'Solus Pater est Deus'
Distinctio 22
Quaestio 1 : Utrum viator possit aliquod nomen imponere ad distincte significandum divinam essentiam
Distinctio 23
Quaestio 1 : Utrum hoc nomen 'persona' sit nomen primae intentionis vel secundae
Distinctio 24
Quaestio 1 : Utrum unitas qua Deus dicitur unus sit aliquid additum Deo
Quaestio 2 : Utrum Trinitas personarum sit verus numerus
Distinctio 25
Quaestio 1 : Utrum 'persona' in divinis dicatur secundum substantiam vel secundum relationem
Distinctio 26
Quaestio 1 : Utrum personae divinae constituantur et distinguantur per relationes originis
Quaestio 3 : Utrum omnes relationes divinae sint constitutivae personarum divinarum
Distinctio 27
Quaestio 1 : Utrum in eadem persona sint plures proprietates
Quaestio 2 : Utrum verbum intellectus creati sit vera qualitas subiective producta in mente
Quaestio 3 : Utrum solus Filius sit Verbum
Distinctio 28
Quaestio 1 : Utrum innascibilitas sit proprietas constituva Patris
Distinctio 29
Quaestio 1 : Utrum principium dicatur univoce de omnibus illis in Deo de quibus vere praedicatur
Distinctio 30
Quaestio 1 : Utrum Deus realiter vel secundum rationem referatur ad creaturam
Quaestio 2 : Utrum respectus extrinsecus advenientes importent res distinctas ad absolutis
Quaestio 4 : Utrum secundum rei veritatem respectus distinguatur a parte rei ab absolutis
Quaestio 5 : Utrum relatio temporalis Dei ad creatum sit relatio realis
Distinctio 31
Quaestio 1 : Utrum identitas, similitudo et aequalitas sint relationes reales in divinis
Distinctio 32
Quaestio 1 : Utrum Pater sit sapiens sapienta genita
Quaestio 2 : Utrum Pater et Filius diligant se Spiritu Sancto
Distinctio 33
Quaestio 1 : Utrum proprietas divina sit realiter tam essentia quam persona
Distinctio 34
Quaestio 1 : Utrum persona sit realiter divina essentia
Distinctio 35
Quaestio 1 : Utrum in Deo sit scientia ex natura rei
Quaestio 2 : Utrum Deus intelligat omnia alia a se distincte
Quaestio 3 : Utrum divina essentia sit primum obiectum intellectus sui
Quaestio 5 : Utrum Deus intelligat omnia alia a se per ideas eorum
Quaestio 6 : Utrum ideae in mente divina sint practicae vel speculativae
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Quaestio 1 : Utrum Deus habeat scientiam determinatam et necessariam omnium futurorum contingentium
Distinctio 39
Quaestio 1 : Utrum Deus possit scire plura quam scit
Distinctio 40
Quaestio 1 : Utrum sit possibile aliquem praedestinatum damnari et praescitum salvari
Distinctio 41
Distinctio 42
Quaestio 1 : Utrum Deus possit facere omne possibile fieri a creatura
Distinctio 43
Quaestio 1 : Utrum Deus possit facere aliqua quae non facit nec faciet
Distinctio 44
Quaestio 1 : Utrum Deus posset facere mundum meliorem isto mundo
Distinctio 45
Quaestio 1 : Utrum voluntas Dei sit cause immediata et prima omnium eorum quae fiunt
Distinctio 46
Quaestio 1 : Utrum voluntas divina per quamcumque potentiam creaturae possit impediri
Quaestio 2 : Utrum per rationem naturalem possit probari quod voluntas divina semper impletur
Distinctio 47
Quaestio 1 : Utrum Deus possit praecipere malum fieri
Distinctio 48
Quaestio 1 : Utrum quaelibet voluntas creata teneatur se conformare divinae voluntati
Liber 2
Quaestio 2 : Utrum creatio passio differat a creatura
Quaestio 3 : Utrum Deus sit prima causa et immediata omnium
Quaestio 4 : Utrum Deus sit agens naturale vel liberum
Quaestio 5 : Utrum Deus sit causa omnium secundum intentionem philosophorum
Quaestio 6 : Utrum contradicat creaturae habere potentiam creandi
Quaestio 7 : Utrum motus sit vera res extra animam differens realiter a mobili et a termino
Quaestio 8 : Utrum duratio angeli differat ab essentia vel exsistentia angeli
Quaestio 9 : Utrum mensura sit semper notior et nobilior mensurato
Quaestio 10 : Utrum tempus habeat esse reale extra animam
Quaestio 11 : Utrum tempus sit mensura angelorum
Quaestio 12 : Utrum angelus intelligat alia a se per essentiam suam vel per species
Quaestio 13 : Utrum angelus superior intelligat per pauciores species quam inferior
Quaestio 14 : Utrum angelus accipiat cognitionem a rebus spiritualibus vel corporalibus
Quaestio 15 : Utrum angelus malus semper sit in actu malo
Quaestio 16 : Utrum angelus possit loqui intellectualiter alteri angelo
Quaestio 17 : Utrum actus rectus et reflexus sint idem realiter aut diversi actus
Quaestio 18 : Utrum in caelo sit materia eiusdem rationis cum materia istorum inferiorum
Quaestio 19 : Utrum creatura aliqua sit cause productionis animalium
Quaestio 20 : Utrum memoria, intellectus et voluntas sint potentiae realiter distinctae
Liber 3
Quaestio 1 : Utrum solus Filius univit sibi naturam humanam in unitate suppositi
Quaestio 2 : Utrum sensibile imprimat speciem suam in medio realiter distinctam ab eo
Quaestio 4 : Utrum potentiae sensitivae differant realiter ab ipsa anima sensitiva et inter se
Quaestio 5 : Utrum in beata Virgine fuerit fomes peccati
Quaestio 6 : Utrum beata Virgo debeat dici parens Christi secundum naturam humanam
Quaestio 7 : Utrum habitus sit qualitas absoluta effectiva actus
Quaestio 8 : Utrum anima Christi habuit summam gratiam possibilem haberi
Quaestio 10 : Utrum haec sit concedenda: Deus factus est homo
Quaestio 11 : Utrum habitus virtuosus sit in parte intellectiva subiective
Quaestio 12 : Utrum omnis habitus virtuosus generetur ex actibus
Liber 4
Quaestio 1 : Utrum sacramenta Novae Legis sint causae effectivae gratiae
Quaestio 2 : Utrum cuilibet digne recipienti Baptismum character imprimatur
Quaestio 4 : Utrum Baptismus tollat omnem culpam
Quaestio 5 : Utrum omnis poena in Baptismo remittatur
Quaestio 6 : Utrum corpus Christi realiter sub speciebus panis contineatur
Quaestio 8 : Utrum substantia panis transubstantietur in corpus Christi
Quaestio 10 : Utrum sine Poenitentia possit deleri peccatum mortale
Quaestio 11 : Utrum cuilibet poenitenti per sacramentum Poenitentiae gratia et virtutes infundantur
Quaestio 12 : Utrum omnes homines resurgent incorruptibiles
Quaestio 13 : Utrum idem homo numero resurget qui prius vixit
Quaestio 7
Distinctionis. xvii. Questio septima. ITem quero utrum in augmentatione charitatis illud quod additur sit eiusdem speciei spalissimen cum charitate precedente separata ab ea.
⁋ Quod non. quia secundum philosophum. vii. metha. ex duobus in actu non fit tertium. ergo oportet quod vnum sit in potentia respectu al terius. sed nulla charitas potest esse in potentia respectu alterius charitatis quia nulla charitas potest esse subiectum alterius charitatis. ergo ex duabus non potest fieri per se vnum. ergo etc.
⁋ Preterea diuidi in partes eiusdem rationis conuenit soli quanto secundum philosophum v. me tha. sed charitas non est quanta. ergo non habet partes eiusdem rationis quarum quaelibet potest esse hoc aliquid.
⁋ Preterea duo accidentia differentia solo numero non possunt esse simul in eodem subiecto. sed ille due charitates differrent solo numero. ergo etc.
⁋ Ad oppositum. in augmentatione charitatis aliquid additur. sed non additur aliquid alterius rationis. ergo additur aliquid eiusdem rationis. Ihaior probata est in praecedenti quaestione. Minor probatur. quia illud additum alterius rationis. aut faceret per se vnum cum charitate priori. aut non. Si sic. ergo necessario varia ret speciem. quia quando aliqua indiuidua sic se habent quod aliquid est essentiale vni eorum. et nihil eiusdem rationis est essentiale alteri. illa necessario distinguntur specie. ergo charitas praecedens et sequens specie distinguerentur. quod est manifeste falsum: Si autem non facerent per se vnum cum illo. non augmentarent ipsum. quia vnam indiuiduum alterius speciei ad ditum non poest augmentare aliud indiuiduum alterius specei.
⁋ Si dicatur quod quamuis additum sit eiusdem rationis cum charitate praeuia. non tamen est ab ea separabi le
⁋ Contra. quando aliqua sunt eiusdem rationis et se totis distincta. non est maior ratio quod vnum illorum. possit esse per se quam reliquum. ergo si charitas pre cedens potest separari: et sequens poterit separari. Cir ca istam questionem est opinio. quod charitas et quelibet forma augmentatur per aliquam realitate rea liter distinctam a prima realitate et cum ipsa facien te per se vnum. Sed dicitur quod realitas illa secundum quam minor charitas perficitur et intenditur non est in tegra charitas et praecisa: distincte participans realitatem et rationem charitatis. sed per quandam reductionem. vt quasi posset dici concharitas. est enim realitas omnino impraecisibilis tam re quam intellecti Unde non est factibilis per se etiam per diuinam potentiam. sic quod capiat esse praecisum et determinatum nec est intuitiue intelligibilis. sed communicabilis tantum. ita quod intellectus angeli non posset charita tem augmentatam diuidere intuitiue in duas charitates. sed semper charitas aucta occurrit sibi vt vnum cui additum est aliquid charitatis non cha ritas. Et per eundem modum est intelligendum de albedine et calore et omni forma que augetur
⁋ hoc probatur. quia tenendum est de intensione qualitatum nobis ignotarum sicut exprimitur in formis de quan ta specie qualitatis nobis notis. sed linea cui ua suscipit magis et minus vt fiat curuior et mi nus curua. Similiter raritas et desitas. lenitas et asperitas. et sic de aliis intenduntur non per aduentum realitatis precise ad illam speciem pertinentis. non enim aduenit alia curuitas linee vt fiat curuior ratione duplicis curuitatis. nec alia raritas aeri aut desitas terre. sed illud quod aduenit part net ad rationem specificam impraecise. ergo similiter est in aliis formis.
⁋ Preterea. secundum philosophum. iii. phi. et con men. ibidem comen. lxxxiii. simile est de augmento qualitatis et de augmento quantitatis per rarefactionem. sed per rarefactionem crescit quantitas absque hoc quod adueniat pars que sit praecise quantitas. quia non potest demonstrari nec in superficie nec in profun do. quia vbique reperiuntur dimesiones que fuerans ante: et omnes sunt aucte. ergo similiter est in aliis formis.
⁋ Preterea. si esset alia charitas impossibile esset quod charitas aucta haberet numeralem vni tatem. consequentia patet. quia secunda non potest fieri eadem cum prima secundum se totam. nec potest poni quod vniatur sibi secundum aliquid sui eodem modo quo due aque secundum sua vlti ma fiunt idem. quia secundum hoc charitas erit forma con tinua habens partem et partem sue continuitatis in suis vltimis. similiter huiusmodi partes erunt quantita tiue. quia quantum est quod est diuisibile in partes quam qalibet est hoc aliquid secundum philosophum. v. metha. Si ergo quae libet pars charitatis auctem est charitas. et tamen cu hoc omnes partes charitatis sunt vna charitas con tinua. charitas aucta erit vnum quantum.
⁋ Preterea in motu intensionis quantumcumque modico ac quiruntur infinite partes in potentia. si ergo iste partes non concurrant ad aliquam vnitatem formalem. non enim vniuntur se totis. nec secundum vltima sua. restat vt sint ibi infinite furme quarum quelibet est indiui sa in se et diuisa ab alia. et per consequens naturaliter infinite quod est impossibile.
⁋ Preterea ille chari tates non faciunt vnum vnitate compositionis qua si vna sit materia et alia forma. nec vnitate com tinuitatis nec vnitate hogenei. quia hogenea non vniuntur nisi per continuationem. sicut aqua vnitur aque. Unde anima anime non vnitur: quamuis hogena sit. nec vnitate identitatis omnimode et simplicis. quia tunc amitteret suas realitates. nec vnitate aggregationis et cuiusdam acerui quia hoc est horribilius esset enim aceruus rerum innumerabilium et multitudi nis infinite. Sed manifestum est quod non potest praeter istas vnitates alia assignari. ergo tales charitates non faciunt vnum. et per consequens non sunt ponende qista opinion ponit tres articulos quos reputo fallos primus est quod illud additum in augmento charitatis non participat rationem charitatis vt vere possit dici charitas. Secundus est quod non potest per diuinam potentiam fieri per se sine priori
⁋ Tertius est quod non potest intuitiue intelligi sine priori. Ideo arguo contra eos primo conclusioprimum.
⁋ Primo sic. Quero. de illo addito. aut erit eiusdem rationis cum priori. aut alterius. non alterius rationis. quia secundum istum. et verum est. num quam aliquid augmentatur per aliquod additum alterius rationis sed simile augetur suo simili. Si sit eiusdem rationis tunc arguo. quandocumque aliqua sunt eiusdem rationis quico quid essentialiter praedicatur de vno et in quid et per se primo modo. eodem modo praedicatur de reliquo. ergo si secundum ad ditum sit eiusdem rationis cum charitate cui additur. quicquid praedicatur de illa charitate per se primo modo praedicabitur de istogradu addito. ergo si hec sit vera. hoc charitas est charitas. hec est vera. hoc est chari tas demonstrato illo addito
⁋ Preterea quando inter aliquas partes alicuius totius est tanta conuenien tia vel maior quanta est inter partes alterius totius si illud idem praedicatum quod praedicatur de alio toto praedicatur de qualibet parte sua. eadem ratione si aliquid praedicatur de primo toto per se primo modo praedicabitur de qualibet sui parte. sed tanta est conuenientia vel maior inter duas partes vnius charitatis quanta ipsarum aquarum cum illa aqua tota: et quanta est inter duas partes albedinis loco et situ distinctas. et illarum cum albedine tota: et vere dicitur quod hec pars aque est ad et quod hec pars albedinis est albedo. ergo equalite vel magis dicetur quod hec pars charitatis est char tas.
⁋ Preterea. quicqud per se praedicatur de aliquo tanquam de per se suo indiuiduo. illo indiuiduo ma nente et non destructo. semper praedicabitur de eodem sed ante augmentationem hec est simpliciter vera. a est charitas. supponendo quod a significet totam charitatem praecedentem. ergo a manente non destructo semper erit hec vera. a est charitas. sed post augmentationem a manet et non destruitur. ergo tunc hec est vera. a est charitas. ergo de parte charitatis vere dicitur quod ipsa est charitas. quia a tunc est pars. sed non est maior ratio quod vna pars charitatis sit cha ritas quam alia. ergo quelibet pars charitatis vere et realiter est charitas.
⁋ Si dicatur quod non est cha ritas integra. hoc non valet. quia si intelligat per charitatem integram charitatem: que non est pars al terius. sic manifestum est quod non est charitas inte gra: et eodem modo concedendum est quod pars aque non est aqua integra. quia pars aque est pars. Et sic non argueret contra opinionem quam nititur improbare. quia opinio non negat: quin charitas addita vere sit pars charitatis. Similiter sequeretur quod pars quantitatis distincta situ ab alia parte non esset quantitas: quod est manifeste falsum. et ipse negati⁋ Contra secundum articulum ostendo quod per diuinam potentiam potest illa charitas addita per se fieri. sic: quia quandocunque ali qua sunt eiusdem rationis. si vnum illorum per se fieri potest per diuinam potentiam. reliquum istorum poterit fieri per se per diuinam potentiam. quia si ista sint rea liter distincta: ita quod neutrum est pars alterius nec intrinsecum alteri. si non includit contradictio nem vnum illorum per se fieri. si sint eiusdem rationis. non includit contradictionem alterum illorum per se fieri. sed illud quod praecedit augmentationem charitatie et illud quod additur sunt eiusdem rationis. et neutrum est pars alterius. et illud quod praecedit potest fieri: per se. ergo non includit contradictionem illud quod ad ditur fieri per se.
⁋ Con tra. illud additum sed se totum est nonuum. quia accipio aliquid secundum se totum additum. igitur illud additum non includit praecedens. et ideo non includit contradictio nem illud fieri per se
⁋ Si dicatur quod illud sequens necessario praesupponit precedens. Contra. quicquid potest fieri a deo potest fieri sine alio realiter distincto. maxime si illa sint eiusdem rationis
⁋ Confirmatur. quia in indiuiduis eiusdem rationis non est ordo essentialis: quin quando realiter distinguitur vnum possit fieri sine alio. si neutrum sit pars alterius. sed deus vidit ista factibilia ab eterno. et vidit quod neutrum potest esse pars alterius. ergo potest facere quod cumque istorum sine alio. ergo qua ratione fecit praecedens sine sequente. potuit fecisse illud quod sequitur si ne illo quod precessit. sed quicquid potuit fecisse ad huc potest facere. ergo potest facere id quod additur non fa ciendo quod precessit et hoc est propositum.
⁋ Preterea quandocumque sunt aliqua eiusdem rationis quorum neutrum est pars alterius. et vnum illorum potest fieri sine altero eadem ratione illud poterit destrui sine altero. sed il lud quod praecedit et illud quod additur sunt eius dem rationis. et neutrum est pars alterius et illud quod praecedit potest fieri sine illo quod additur. ergo potest destrui sine illo quod additur. ergo illud per se remanebit et ita non includit contradictionem illam realitatem additam cum sit eiusdem rationis fieri sine realitate praecedente.
⁋ Contra tertium articulum arguo sic. quando aliqua sunt eiusdem rationis: si vnum illorum sit intelligibile intuitiue per se et reliquum. sed charitas quae praecedit et illud quod sequitur sunt eiusdem rationis. et charitas pri cedens intelligitur intuitiue per se. ergo et illud quod aduenit.
⁋ Si dicatur quod charitas praecedens quando erat sine illo addito tunc erat per se intuitiue intelligibilis. sed postquam facit per se vnum cum realitate sibi addita non est per se intuitiue intelligibilis sed tantum. cointelligitur. Contra. omnem intellectionem intuitiuam re manente potest deus conseruare quocumque alio de nouo producto ponatur ergo quod angelus primo intel ligat ante augmentationem illam charitate praexistemn te. adhuc illa charitate manente potest deus conser uare eam et notitiam intuitiuam. quantucumque aliquid de nouo sibi addetur. sed stante eadem notitia intuitiua nihil potest de nouo illa notitia intuitiua cognosci nisi quod participat de nouo rationem obiecti illius notitie intuitiue. sed certum est quod nihil aliud po terit de nouo participare eandem rationem cum eo. ergo illa realitas sequens non cognoscitur illa notitia intuitiua conseruata per diuinam potentiam. ergo illud quod prim cedit praecise cognoscitur ea. ergo est per se intelligibilis et non solum cointelligibilis.
⁋ Preterea notitia in tuitiua causatur ex obiecto. sed deus potest coagere vni rei non coagendo alteri quantumcumque facit per se vnum cum ea. ergo potest coagere isti realitati non coagendo alteri. et per consequens ista realitas intelligeretur intuitiue et non altera.
⁋ Preterea vnumquodque sicut se habet ad entitatem ita se habet ad intelligibilitatem. sed ista realitas est realitas distincta realiter ab alia. ergo habet distinctam intelligibilitatem secundum modum loquendi istorum. ergo non includit contradictionem secundam intuitiue intelligi ab intellectu creato. alia non intuitiue intellecta ab eodem.
⁋ Preterea non est maior contradictio aliquid intelligi intuitiue sine alio quam abstractiue. maxime quando realiter distinguuntur sed aliquis intelligens illam charitatem primam abstractiue potest illam notitiam continere quantumcumque deus augmentaret illam charitatem. sed hoc posito non intelligeret aliquid nisi quod prius intellexit. ergo praecise in¬ telligit illud abstractiue quod prius.
⁋ Preterea nulla vnio cum alio impedit: quin possit intelligi in tuitiue sine illo cui vnitur. patet inductiue. quia forma substantialis potest intelligi intuitiue sine materia cui vnitur. similiter accidens vnitum subiecto potest intelligi intuitiue sine eo. sicut potest videri. oculo corporali sine eo. ita scilicet quod illud subiectum non per se videtur oculo corporali. sed tantum per accidens. similiter vna aqua vnita alteri potest intuitiue videri sine ea. sed nihil est hic impediens vnam realitatem videri sine alia: nisi forte vnio vnius ad alteram. sed ista non impedit sicut nec aliqua alia. igitur etc.
⁋ Ideo aliter dico tenendo contrarium cuiuslibet illorum trium articulorum. Et quan tum ad primum illorum dico quod illa realitas adueniens est vera charitas. sicut pars aque est ve ra aqua. et vna pars albedinis distincta loco et subiecto ab alia parte albedinis est vera albedo quid vniversaliter omne totum habens plures partes realiter distinctas que sunt eiusdem rationis sic se habet ad eas quod species spacialissima praedicatur de qualibet illarum partium sicut de toto. Cuius ratio est. quia praedicationem non posset aliquid impedire: nisi vnio vel co positio vnius partis cum alia. sed talis compositio vel vnio non impedit. sicut patet de partibus aque componentibus aquam: et de partibus ignis componentibus ignem. Nec potest dici quod non omnis vnio vel compo sitio impedit talem praedicationem. sed vnio vnius pertis impraecise ab alia impedit. et ideo quia vna pars aqua non est impraecisa ab alia. aqua vere praedicatur de per te sicut de toto. hoc non valet. quia quero quomo ista vna pars charitatis sit impscisa ab alia Aut quia vna pars non est realiter distincta ab alia. Aut quia vna pars non est vnum per se non faciens per se vnum cum alia. Aut quia vna pars non distinguitur loco et subie cto ab alia. Primum dici non poest. quia partes charitatis realiter distinguuntur sicut partes aque. Nec secundum quia illo modo vna pars aque est impraecisa ab alia. Nec potest dari tertium. quia eadem facilitate qua tu dicis quod vna pars componens cum alia quando non distin guitur loco et subiecto ab alia non est praecisa ab alia. Eadem facilitate dicam ego. quod quando vna pars distinguitur loco et subiecto ab alia. si tamen faciat per se vnum cum ea non est praecisa ab ea.
⁋ Preterea. vnio alicuius cum alio non destruit realitatem vnius neque alterius. ergo non impedit praedicationem alicuius praedicati importantis praecise realitatem illorum. sed cha ritas non importat nisi praecise essentiam charitatis. ergo vnio vnius cum alio non impedit charitatem prae dicari de illo de quo prius praedicabatur. sed de ista per te prius praedicabatur charitas. ergo de ista parte post vnionem vere praedicatur adhuc. sed qua ratione pridicatur de vna parte et de alia. ergo hec est simplici ter vera. quelibet pars charitatis est charitas. sicut hec est vera. quelibet pars aque est aqua. et quelibet pars ignis est ignis. et sic de aliis.
⁋ Ex praedictis patet. quod vana est opinio ponens quod isti gradus sunt gradus materiales et non formales. quia isti gradus sunt vere partes charitatis: quorum qualibet est vera charitas. Et ideo sicut non est dicedum quod partes aque integrales: quarum quelibet est vera aqua sunt materiales et non formales. ita et in proposito.
⁋ Quod autem isti gradus sint vere partes: quarum quelibet est vera charitas. sic osten do. quia quaero de istis gradibus. aut sunt omnins eiusdem rationis cum charitate prima. aut non si sic. ha beo propositum. quia tunc ita vere quaelibet illorum graduum est vera charitas sicut charitas prima. que primo fuit quoddam totum: nunc autem est pars. Si non. et manifestum est quod gradus sequens facit per se vnum cum priori. et impossibile est aliqua duo non eiusdem rationis: sed alterius et alterius rationis facere per se vnum: nisi vnum sit potentia et aliud actus ergo hic esset vera compositio ex rebus distinctum realiter. quarum vna vere informaret aliam. et per consequens maior esset compositio ex partibus alterius et alte rius rationis in charitate sequente quam precedente. inmo sequeretur vltra quod charitas sequens non esset eiusdem rationis cum precedente. Tertium inconueniens sequitur quod charitas indiuidua precedens non esset aliquod indiuiduum per se in genere. vel in specie. consequentia patet. quia nihil quod est pars essentialis ali cuius per se in genere vel in specie componibilis cum alia parte alterius rationis: potest esse per se in ge nere vel in specie. ideo enim anima intellectiua non est per se in genere vel in specie. quia est pars hominis componens hominem cum corpore quod est alterius rationis quam anima intellectiua. ergo si illud additum alterius rationis esset componibile cum charitate praeuia. illa charitas praeuia nullo modo esset indiuiduum per se in genere vel in specie
⁋ Si dicatur quod illud additum non est nisi differentia indiuidualis. et differentia. indiuidualis non facit aliquid alterius speciei. hoc non valet. quia secundum ponentes tales differentias indi uiduales: differentia indiuidualis non distingui tur a natura quam contrahit. ergo non potest aduenire de nouo nisi natura de nouo adueniat. et per consequens nisi adueniat de nouo aliquod compositum ex natura et differentia indiuiduali.
⁋ Preterea. tunc equeretur quod vnum indiuiduum haberet duas differentia indiuiduales. quia certum est quod prima non deparditur. ergo si aduenit vna alia erunt due.
⁋ Quantum ad secundum articulum dico quod nullam includit contradictionem charitatem additam per se fieri: sicut nullam includit contradictionem charitatem primam per se fieri. et ideo sicut deus potest realitatem illam cui est alia addita que non est nisi quedam charitas: et tamen partialis per se facere sine illa realitate sequente. ita potest fa¬ cere per se illam realitatem sequentem sine prece dente. Cuius ratio est. quia numquam aliquid requiritur ad aliquid aliud eiusdem rationis nisi sit causa ipsius extrinseca vel intrinseca pars ipsius. sed in proposito realitas precedens non est pars intrinseca realitatis sequentis addite: quamuis sit pars intrinseca totius charitatis composite ex realitate precedente et realitate sequente. nec est causa extrinseca ipsius. quia in nullo genere cause. patet inductiue. Et posito quod esset causa extrinseca ipsius. posset deus supplere causam illam extrinsecam se solo. et est ma xime verum quando causa et causatum sunt eiusdem rationis. potest ergo de potentia sua facere illam realitatem additam sine precedente.
⁋ Quantum ad tertium articulum dico quod per potentiam creature vna illarum realitatum non potest videri intuitiue. ita quod sit in potestate creature quod vna videatur alia non visa. Secundo dico quod per diuinam potentiam potest vna illarum videri ab intellectu cre ato alia non visa.
⁋ Primum patet. quia quando sunt aliquem potentie naturales equaliter disposite eque approximate. nullo existente impedimen to. omnes ille cause agunt. et ita ponetur effectus cuiuslibet illarum causarum. sed impossibile est stante vna charitate constituta ex illis duabus realitatibus vnam illarum realiter approxi mari intellectui vt videatur intuitiue sine alia. nec intel lectus esse dispositus ad videndum vnam nisi eodem modo disponatur ad videndum aliam. nec potest esse aliquod impedimentum natu rale respectu vnius quin sit respectu alterius ergo non est in potenstate creature quod vna videatur sine alia.
⁋ Si dicatur quod voluntas potest libere impedire. hoc non valet. quia numquam potest voluntas impedire notitiam intuitiuam alicuius rei nisi ad uertendo potentiam vel obiectum per motum localem vel aliquid de nouo causando. sed inductiue patet quod nullum illorum potest hic poni.
⁋ Dico ergo quod sicut si materia et forma componentia aliquod totum essent eque intuitiue intelligibilia ab in tellectu. ipsis componentibus illud compositum non est in potestate agentis creati quod vnum illo rum intuitiue videatur sine alio. sic est in proposito de istis realitatibus. Et sicut si duo calores approximentur eidem passo. non potest naturaliter vnus illorum agere in passum nisi alius agat maxime si sint eque perfecti. ita est in proposito
⁋ Secundum ostendo. quia ille realitates si essent separate nate essent distinctis intellectionibus intuitiuis intelligi. et potest indifferenter vna illarum esse sine alia. sed quamncumque rem pos sibilem esse sine alia potest deus conseruare sine illa. quacumque mutatione facta circa aliam rem loco et subiecto distinctam. ergo potest deus de potentia sua absoluta conseruare notitiam intuitiuam in in tellectu michaelis respectu charitatis mee prte cedentis. sine notitia intuitiua charitatis vl realitatis sequentis quacumque mutatione facta circa me qui sum distinctus loco et subiecto a michaele. ergo quamuis charitati mee addatur not realitas per tiuam preuiam respectu charitatis prime sine no tia intuitiua illius additi
⁋ Confirmatur. quia ex hoc quod aliquod absolutum producit in me non necessitatur ad producendum vel corrumpendum aliquod absolutum in angelo. ergo potest deus augmentare in me charitatem: nulla facta mutatione in angelo. et per consequens. retinebit eandem notitie intuitiuam quam prius. et ita nihil intelliget int tiue nisi quod prius intellexit.
⁋ Si dicatur eadem notitia intuitiua intelligetur illud ad ditum. ex quo facit per se vnum cum illo quod illa notitia intuitiua intelligitur. hoc non valet. quia stante eadem notitia intuitiua non vari ata impossibile est aliquid primo inte tellectione. et postea non intelligi. no so. sed illud additum prius non intelligebatur illa notitia intuitiua. ergo nec modo intelligitur il la. ergo si modo intelligitur intuitiue oportet quod sit ali notitia intuitiua de nouo causata.
⁋ mum argumentum alterius opinio dico quod quantum ad aliquid est simile de augmenntatione curui tis. raritatis. densitatis. et talium que ponuntur esse de quarta specie qualitatis. et quantum aaliquid est dissimile. Quantum ad hoc est simi le: quia in augmentatione talium non additur pre existens alicui de nouo. nec etiam aliquid po nitur iuxta aliud. nec aliquid praexistens segregatur ab alio. sicut quidam antiqui ponebant condensationem propter compressione pororum in corpore condensato. sed dissimile est de istis quantum ad aliqua alia. Unde si tenetur illa opinione que tenet quantitatem non esset aliam rem ab solutam a substantia et qualitate sicut homines communiter ymaginantur dicetur quod in au gmentatione talium nulla res absoluta noua ad uenit. nec in diminutione aliqua res absoluta deperditur. sed talis augmentatio fit precise per motum localem sicut patet de curuitate lines quia per hoc solum quod partes extreme linee magis sibi approximantur fit ipsa curuior. Unde sic ponendo opiniones quod quantitas sit aliqua res ab soluta. oportet ponere quod si aliqua esset quantitas separata ab omni substantia et ab omni accidente absoluto. adhuc possent partes extreme illius quantitatis magis approximari. et per consequens fieret curuior. et tamen nihil absolutum sibi adueniret. ita dicerent alii: quod quando aliqua res fit curuior quam prius nulla res absoluta aduenit sibi de nouo sed tantum partes sue localiter sibi magis approximantur. Consimiliter dicerent quod ignis vel aer rarefit per hoc solum: quod eedem res coexistunt circumscriptiue maiori loco nunc quam prius. Unde sicut substantia eadem secundum omnes non variata coexistit sub maiori quantitate nunc quam prius. ita dicerent illi quod eadem res in nullo variata nisi lo caliter coexistit maiori loco nunc quam prius. et hoc est rarefieri Et sicut dicerent de rarefactione ita dicerent de omnibus talibus proportiona biliter quod nulla res noua absoluta distincta re aliter a realitate precedente acquiritur nisi for te locus. Sed in augmentatione aliarum qualitatum. cum non sit sic nec possit esse motus lo calis oportet quod aliqua res absoluta de noue addita adueniat.
⁋ Qui autem dicunt quantita tem esse aliam rem absolutam distinctam realiter a substantia et qualitate habent ponereUt dide tur in rarefactione totam quantitatem preceden tem corrumpi. quia si quantitas precedens ma neret. aut maneret precise in eodem subiecto in quo prius et secundum quanlibet sui partem aut non. si sic et certum est quod illa realitas in aduentum re cipitur in subiecto. ergo in eodem subiecto erunt due quantitates. quod est impossibile. Si non manet precise in eodem subiecto. ergo secundum aliquid sui recipitur in alio subiecto. et ita accidens mi graret de subiecto in subiectum. vel secundum aliquid li manebit sine subiecto: quod est impossibile
⁋ Si dicatur quod realitas precedens et realitas addita non sunt due quantitates. sed vna quantitas. Contra. realitas precedens vere fuit quantitas. quia res a qua scilicet res augmentata vere ipsa fuit quanta. sed impossibile est quod quantitas fiat nonquantitas nisi per corruptio nem vel destructionem. ergo adhuc est quantitas. et eadem ratione quantitas addita erit quantitas et ita erunt ibi due quantitates in eodem
⁋ Pre terea. quandocunque alique due realitates eiusdem rationis possunt esse in eodem subiecto primo. numquam per additionem vnius realitatis ad aliam fit eadem res maior extensiue. sed tantum intensiue. quia dicitur magis tale et non maius tale sicut patet quod quia vna realitas charitatis potest esse in eodem subiecto primo cum alia realita te charitatis. ideo per additionem vnius rea litatis ad aliam. illud causatum non fit maius causatum extensiue et dimensionaliter. sed tantum dicitur magis quantum intensiue. ergo si due realitates quantitatis compatiuntur se in eodem sub iecto primo. illud subiectum non dicetur maius quantum extensiue et dimensionaliter. sed tantum dicetur magis quantum intensiue. quod est manifeste falsum. Et sicut arguo de duabus realitatibus quantitatum. ita arguo de duabus realitatibus rari ISI¬ tatis. quod rarius non est maius extensiue propter additionem realitatum raritatis ad realitatem eiusdem rationis hoc idem patet in densitate. quia ibi non est additio alicuius realitatis noue quia numquam per additionem alicuius rei necessario sit aliquid minus quantum et tamen si sit densius necessario est minus quantu
⁋ Sic ergo dico ad argumentum quod non est simile quantum ad hoc quod aliqua realitas noua additur realitati praecedenti eiusdem rationis. et faciens per se vnum cum ea in raritate densitate curuitate asperitate. et sic de aliis. sicut est de augmentatione charitatis albedinis et talium qualitatum augmentabilium.
⁋ Per idem ad secundum dico quod quantum ad ali quid est simile in augmentatione qualitatis et quantitatis. et quantum ad aliquid est dissimile. est enim in hoc dissimile quod in augmentatione qualitatis est aliqua res absoluta secundum se totam noua faciens per se vnum cum prima. non sic in augmentatione quantitatis.
⁋ Ad tertium dico quod charitas in fine augmentationis est vna numeraliter et ideo partes faciunt vnum numero. Et dico quod se totis faciunt vnum et non secundum sua vltima. quia nohabent talia vltima. Unde sicut materia et forma faciunt se totis vnum per se. et non secundum sua vltima. et ita est de istis realitatibus. quamuis sit dissimile quantum ad hoc quod forma informat materiam vna autem realitas hic non infor mat aliam. et ita idem argumentum quod facit de istis duabus realitatibus potest fieri de materia et forma. et ideo sicut non valet ibi: ita nec valet hic.
⁋ Per hoc ad aliud quod ille realitates se totis vniuntur et ideo non sunt ibi infinite forme non facientes vnam formam numero. sed sunt ibi infinite partes: sicut in aqua sunt infinite partes
⁋ Ad aliud dico quod ex illis charitatibus fit vnum. et satis potest dici quod est vnum vnitate homogeneitatis. sed tunc est argumentum falsum. quod talia non faciunt vnum nisi per com tinuationem. Unde argumentum est contra seipsum. quia manifestum est quod iste realitates faciunt vnum. et quero qua vnitate. Si dicat quod aliqua alia vni tate quae nec est vnitas talis essentialis compositi onis nec continuitatis nec homogeneitatis nec alicuius alterius. Eadem facilitate dicam hic quod due charitates faciunt vnum vna alia vnitate. Uel si dicat quod iste due realitates. quia sunt eiusdem rati nis faciunt vnum vnitate homogeneitatis. eadem facilitate dicam quod iste due charitates. quia sunt eiusdem rationis faciunt vnum vnitate homogenei tatis. Sic ergo omnis difficultas quae est contra me est contra ponentem duas realitates eiusdem rationis ein eadem charitate. nec est quantum ad hoc aliqua differentia nisi quod istas duas realitates non vult vocare charitates. quarum tamen multe fuerunt charitates qui in quolibet instanti praeuio fuit verum dicere ali qua charitas est in anima et non pro eadem. manifestum est ergo pro diuersis et iste remanet. ergo vere fuerunt cha ritates. Ego autem dico quod sicut fuerunt charita tes ita adhuc sunt charitates sicut partes aquae sunt aqua. nec maiorem compositionem pono ego in charitate quam ipse. et ita propter simplicitatem conuenien tem charitati augmtentate non ortet negare plures charitates. sicut non ortet negare plures realitates eiusdem rationis.
⁋ Sed contra praedicta potest argui primo. quia tunc sequeretur quod duo accidentia differentia solo numero essent in eodem subiecto quod est impossibile
⁋ Ite arguit quidam doctor sic Si quod mile additum simili non augmentat. patet sicut si tepidum addatur tepido. non augmentatur calor. ergo augmentatio non est per talem additionem.
⁋ Preterea vide aua tur quod forma intensior et remissior non sunt eiusdemrationis. et per consequens partes non sunt eiusdem rationis inter se et cum toto. cuius oppositum dictum est prius.
⁋ Ai sumptum probatur. quia natura sub determinato gra du magis vel minus est species ad indiuidua. et hoc species in forma contenta sub specie nature. ergo illa indiuidua contenta sub talibus speciebus determinatis specie distinguuntur. anens patet. quia illud quod in quid dicitur per se de indiuiduis et est per se vnum: est species eorum. sed natura in determinato gradu tali vel tali dicitur in quid de indiuiduis et est per se vnum. quia tota. et secundum hunc gradum essentialiter est eorum quae habent naturam in tali gradu. et gradus ni hil addit quod accidit nature. ergo natura in tali gradu est species. et patet quod est minus commune quam species nature ergo si est species est species inferior in ordine nature.
⁋ Ad primum istorum dico quod duo accidentia differentia se lo numero facientia tamen vnum accidens numero non est impossibile esse in eodem. Sed duo accidentia nata facere vnum esse in eodem et non facere vnum numero est impossibile per naturam. et hoc intendit philosophus et non aliud.
⁋ Si dicatur ista accidentia differunt numero ergo non faciunt vnum numero. Dico quod aliqua differre solo numero duplicitur potest intelligi. Uno modo. quia sunt aliqua eiusdem rationis quorum vnum non est reali ter reliquum. et sic verum est quod illa quae differunt numero faciunt vnum numero. et sic intelligebam prius. et isto modo omnes partes eiusdem rationis differunt numero. Alio modo dicuntur aliqua differre numero. quia sunt to ta non constituentia vnum. et sic consequentia est bona. sed nihiad propositum.
⁋ Ad aliud quando repidum additur tepido. illi parui calores remanent in distinctis subiectis sicut prius. et ideo non augmentant caliditatem. sed si fieret in eo subiecto pri mo augmentarent.
⁋ Ad tertium: quod forma inten sior et remissior sunt eiusdem specieispecialissime Unde nulla est species inferior albedine nec nigredine nec calore. et sic de aliis.
⁋ Ad proba tionem dico quod natura sub determinato gradu quocumque non est species. et hoc quia non est ymaginadum quod natura sit sub aliquo gradu. quia nulla est natura ex parterei nisi sit aliquas gradus vel indiuiduum per hoc portet ad probationem quod natura in tali gradu non praedicatur inquid de illis pluribus.
⁋ Et si dicatur quod duo albedines eque intense plus conneniunt quam due al bedines quarum vna est intensa et alia remissa. ergo ab eis potest abstrahi aliquis conceptus communis albedinibus eque intensis qui non erit communis albedini intense et remisse.
⁋ Confirmatur. quia dictum est prius quod conceptus specieispalissime est simillimus inesse obiectiuo ipsi indiuiduorinessm subiectiuo. ita quale est ipsum indiuiduum extra. tale fingitur in anima. et illud sic fictum non potest esse simillimum duobus non si millimis. ergo duobus non simillimis non erit aliqua pesspanlissima communis.
⁋ Ad istud dico quamuis ali quo modo plus conueniant et plus assimilentur due albedines eque intense quam albedo intensa et re missa. hoc tamen non sufficit ad conceptum habendum praecise communem illis et non aliis. quia quando habetur conceptus proprius aliquibus et non aliis. oportet quod illa alia sic se ha beant quod in quolibetillorum sit aliquid cui nihil si millimum inueniatur in alio. sicut in sorte est aliquid et nihil sibi simillimum est in quocumque alio. sed in al bedine remissa nihil potest inueniri quin sit ibi simillimum in albedine intensa. quia quocumque demonstrato in albedine remissa aliquid est ibi simillimum in albedine intensa et ideo non continentur sub di stinctis speciebusspanlissimis.
⁋ Ad confirmatio nem. quod si ponatur opiniones prius posita quod conceptus est tale quid fictum et sic secundum illam opinionem est dicendum quod ta lis conceptus communis omnibus indiuiduis intensis et re missis est simillimus eis. hoc est ita similis quantum possibile est conceptum vnum naturaliter abstrahibilem ab eis esse similem eis in esse ficto. et talis non est nisi conceptus communis omnibus. qui non est simplicier simillimus eis. quia ipsa inter se non sunt sibi simillima Et si dicatur quod possum fingere vnum simillimum albedini intense quam video. Dico secundum istam opinio quod non est possibile nisi consignificando vel addendo aliquid quod non praedicatur in quid de illa albedine. sicut sic dicendo. albedo habens tot gradus vel al bedo ita intensa. hic ponitur aliquid quod non pridicatur in quid de albedine. et ideo non est conceptus quidditatiuus. Si autem teneatur alia opinioe de conceptu quod sit qualitas mentis siue intetio siue ali quid aliud. potest proportionabiliter responderi.
⁋ Ad primum principale dico quod intentio philosophi est quod ex duobus in actu alterius et alterius rationis non fit vnum. et ideo quando illa componibilia sunt alterius et alterius rationis non fit ex eis vnum nisi vnum sit actus et aliud potentia. quando autem sunt eiusdem rationis non oportet patet de partibus aque et ignis. ita est in proposito.
On this page