Quaestio 2

Questio ii. Secundo principaliter circa illam distinctionem quero de verbo. et primo de verbo creato. secundo de verbo increato.

⁋ Circa primum quero. Utrum verbum intellectus creati sit vera qualitas subiecti ue producta in mente.

Quod sic. omnis intellectio actu alis est qualitas producta in mente. sed omne verbum est intellectio actualis. quia secundum aug. ix. de tri. c. xviii. "verbum est cum amore notitia". ergo etc.

In oppo situm augustinus. patet de tri. c. xi. in principio. "Uerbum quod foris sonat signum est verbi quod intus latet". Ex illa auctoritate accipio propositionem istam. quod verbum vocale significat verbum mentale. sed verbum vo¬ cale non significat aliquid subiectiue existens in intellectu. sed tantum quod intelligitur ab intellectu. qui significat per se rem extra. ergo voum mentale est tantum obiectiue in intellectu non subiectiue.

⁋ In ista questione sunt alique difficultates reales aliquem magis vocales.

⁋ Difficultas vna realiter est de his que sunt in mente. Nam aliqua dicunt quod in mente sunt fubiectiue. potentia. habitus. actus species. et conceptus. et res extra est obiectum exuns in mente tantum obiectiue.

⁋ Aliam difficultas est de diffinitione. an sit subiectiue in intellectu vel ob iectiue tantum in intellectu. et nullibi subiectiue.

⁋ Difficultas vna quae mihi videtur vocalis est ista Supposito quod verbum est aliquod illorum quae sunt in mente subiectiue siue obiectiue. quod illorum magis proprie debeat vocari verbum. Ideo circa stam questionem sic procedam primo recitabo vnam opinionem tangente vtrasque difficultates. Secudo respondebo ad quaestionem. Circa primum ponitur vna opinio quie ponit quod hoc est descriptio verbi. Uerbum est terminus actionis intellectualis ema nans ab ipso intelligente secundum actum manens in ipso intelligente et est aiterius declaratiuum Prima particuia ponitur ad differentiam obiecti intelligibilis quod est principium formale intellectualis operationis. Secunda ponitur ad differentia amoris procedenter Dicitur autem tertio emanans ad differentiam rei intellecte simplici intelligentia quae non est emanans et procedens Dicitur autem ab intelligente secundum actum ad differentia actio nis quae est intelligere simplici intelligentia quae ema nat ab intelligente non secundum actum sed secundum habitum Dicitur autem quaento manens in ipso ad differentiam verbi vocalis quod corpaliter extra mittitur. Dicitur autem sexto. declaratiuum alterius. ad differentiam cuiuscumque accepti post primum intellectum simplici intelligentia quod non est dec. aratiuum illius.

⁋ Ad cuius intellectum dicitur quod alibet intellectus potest considerari vel vt est potentia cognitiua et vt ita est virtus passiua per se ordinata ad actum primum simplicis intelligentie in percipien do obiectum. et hoc non nisi vt mota sit. vel quasi mota ab obiecto. Aut potest considerari vt na tura. et vt sic est virtus actiua que supposito actu primo simplicis intelligentie elicit actum secundu qui est dicere quo format in se conceptusimillimum illi quod est intellectum simplici intelli gentia. qui est declaratiuus et manifestatiuus illius. et ideo dicitur verbum illius. Uerbi gratia. postquam intellectus de toto quodam diffinibili habet simplicem intelligentiam vi sua actiua formabit in se conce ptum eius. scilicet quod quid est de eadem re quam significat diffinito. distinguens per partes illud quod totum est vt totum confusum. et illud quod quid est decla ratiuum et manifestatiuum illius propter quod verbum dicitur. quia tali quicquid est competunt praedicte sex conditiones verbi¬

⁋ In illa opinione reputo multa falsa et contra beatum Augustinum a quo maxime accipitur hoc vo cabulum verbum. Primum quod nulla notitia illius obiecti prima habet rationem verbi. Secudum quod verbum necessario praesupponit notitiam simplicem et quasi confusam. Tertium quod omne declaratiuum alterius h abet rationem verbi. Quartum quod quod quid est est verbum. Quintum de illa duplici consideratione ipsius intellectus

⁋ Contra primum arguo sic. secundum beatum Augustinum tv. deitri. c. xiiii. et. pate. verbum nostrum de nostra scientia nascitur: quemadmodum verbum dei de patris scientia nascitur. Ex hoc arguo sic. omne quod potest de scientia na sci vel memoria est verbum. sed simplex intelligentia est huiusmodi. quia potest ex notitia simplici habitus berelinqui. quod patet ex hoc quod aliquis proptius eli cit notitiam simplicem alicuius rei post multos act elicitos. quam si non elicerentur. ergo est ibi habitus derelictus ex quo potest consimilis notitia generari. et per consequens illa secunda notitia simplex nasceretur ex menoria.

⁋ Si dicatur quod ex notitia simplici non dereliquitur habitus in memoria ex quo iterum nascatur Contra si non. hoc non posset esse nisi quia est notitia incomplexa. sed hoc non obstat. quia secundum beatum Augustinum ex memoria nascitur verbum. sed verbum secundum istum est notitia inconplexa. vel aliquid produ ctum per notitiam incomplexam. ergo eodem modo de notitia simplici potest dici quod potest derelinquere habitum si cut et alia notitia inconplexa.

⁋ Preterea. secundum istos in eadem quaestione esse declaratiuum et manifestiuum est maxime principalis conditio verbi. quia vltia et completiua sine qua non potest esse ratio verbi. et qua existente etiam si quedam alie deficiant potest esse aliqua ratio verbi. sed notitia simplicis intelligentie vel simplex intelligentia est manifestiua et declaratiua alterius. ergo habet rationem verbi.

⁋ Ad istud videtur respondere quod habet aliquo modo rationem verbi. tamen non perfecte. et ideo non est verbum perfectu. hoc non sufficit. quia simplicitur concedit quod si concipiatur de homine quod est substantia animata sensibilis est verbum imperfectum. ergo eadem ratione si concipiatur quod est animal. erit verbum. quamuis imperfectum. ergo non debuit primodo simplicitur negare de vno et cocedere de reliquo: et tamen postea vniformiter concedere de vtroque Confirmatur. quia omni verbo vocali correspondet vel correspondere potest aliquod verbum mentale secundum bea tum Augustinum. patet de tri. c. xi. Uerbum quod foris sonat signum est verbi quod intus latet. sed sic dicendo animal. vel nomen exprimens aliquid alicui confuse est verbum vocale. ergo sibi corres pondet aliquod mentale. et non nisi notitia simplex. secundum istos. ergo etc.

⁋ Contra secundum arguo primo sic. quandocumque aliqui potentia est perfecte disposita ad aliquem actum. et obie ctum secundum se totum et quamlibet parten et perfecte praesens. tunc potest sequi actus et distincte apprehendi illud obie ctum sine omni notitia praeuia. hoc patet. quia non minoris perfectionis est intellectus dispositus et non impeditus: et maxime intellectus angelicus. quam visus vel quaecumque potentia sensitiua. sed potentia sensitiua si obie ctum suum sit conuenienter praesens et potentia sit sufficienter disposita. statim distincte apphendit in lud obiectum. quia patet secundum experientiam quod nunquam di stinctus apprehenditur. ergo eodem modo intellectus si sit sufficienter dispositus. et obiectum secundum quanli bet sui partem sit praesens sufficienter. distincte appre hendet sine notitia preuia confusa. sed hoc est verum de potentia angelica. ergo etc.

⁋ Si dicatur quod intelle ctus procedit de imperfecto ad perfectum. et ideo praesupponitur notitia confusa et simplex notitie distincte et declaratiue. Contra talis processus est propter imperfectionem procedentis. ergo sine ratione manifesta vel experientia certanon plus debet attribui perfectiori quam imperfectibri. sed videmus quod talis processus non conuenit potentie sensitiue. ergo nec intellectui angelico cum hoc non possit probari nec per euidentiam nec per experientiam certa. Si dicatur quod etiam sensus prius apprehendit obiectum suum confuse quam distincte. Contra. si sic sequeretur. quod quandocumque aliquid distincte apprehenderetur a sensu. quod tunc sensus ha beret distinctas sensationes illius obiecti. quod est incoueniens. quia ponitur pluralitas siue omni necessi tate. Similiter tunc duo accidentia eiusdem speciei essentin eodem subiectiue quod isti negant. quia nulla ratio appa ret quod tales distincte cognitiones distinguantur specie. consequentia patet. quia accipio obiectum approximatum sensui in tali approximatione qua possit statim distincte cognosci. tunc in primo instanti erit cognstio distincta et etiam confusa. ergo simul sunt ille due cognitiones. Nec videtur aliqua ratio quod prima cognitio confusa plus debeat corrumpi in instanti poste riori quam in pori.

⁋ Preter ea omnsum est prius quod simpliciter simplex non potest apprehendi confuse et distincte. sed angelus poest apprehendere aliquod simpliciter simplex ergo de tali non potest habere tales duas notitias ordina tas. et tamen de omni tali potest angelus formare verbum. erg verbum non semper praesupponit talem notitiam.

⁋ Contra tertium quod dicit. quod omne declaratiuum alteriusest verbum illius. arguo sic. effectus aliquo modo declarat suam causam. et tamen effectus non dicitur verbum cause nec econuerso. Si dicatur quod haoc equocatur declaratiuum qui non omne declaratiuum quocumque modo est verbum alterius. sed quod declarat per modum notitie. Contra secundum istum. notitia praemisse esset verbum conclusionis. similiter tunc insufficienter diceret non distinguendo quod vel bum est declaratiuum et quod non. Si dicatur ad pri mum istorum concedendo quod notitia primisse est verbum conclusionis. sicut iste videtur dicere. quia dicit quod in eo quod est propter quid terminatur omnis cognitio intellectualis complexi tunc enim ipsum propter quid est verbum declaratiuum complexi il lius quod concipitur simplici intelligentia. quemadmodum quod quid est verbum est declaratiuum incomplexi. hec sunt vbsa sua. Ex istis sequitur quod notitia premisse est verbum conclusionis. sed hoc est falsum. quia secundum beatum augustinum. patet de tri. c. x. necesse est cum ver bum loquimur. iest quod scimus loquimur. ex ipsa scientia quam in memoria tenemus nascatur verbum. quod huiusmodi sit omnino. cuiusmodi est illa scientia de qua nascitur. Et ista auctoritate patet quod verbum et scientia de qua nascitur sunt omnino eiusdem. quia illud quod scimus loquimur. verbum scilicet formando. sed ipsa notitia praemisse et verbum con clusionis non sunt respectu eiusdem. ergo notitia primisse non est verbum conclusionis.

⁋ Contra quartum quod dicit. quod quicquid est. est verbum declaratiuum rei. quero. aut notitia declaratiua et quod quid est sunt omnino idem. aut non sunt omnino idem. Si detur primum. ergo quod quid est rei esset vere productum per intellectum Et sequeretur quod quod quid est substantie esset vera quali tas informans animam. sicut ipsa notitia declaratiua est vera qualitas animam informans. sed hoc videtur esse inconueniens. Si non sunt idem. et secundum istum alibi. dist. qa. id est notitia declaratiua est verbum. ergo quod quid est non est verbum.

⁋ Contra quaentum de illa duplici consi deratione intellectus arguo sic. quod competit alicui inquantum natura competit omni nature. quia redupli catio ponit vniversalitatem sicut declaratum est prius. ergo si intellectus vt natura est virtusactiua. sequitur quod omnis natura est virtus actiua. quod est manifeste falsum

⁋ Confirmatur quia secundum philosophum id est phi. natura ita dicitur de materia sicut de forma. ergo ita dicitur de passiuo sicut de actiuo. ergo intellectus vt natura non est magi virtus actiua quam virtus passiua.

⁋ Ideo aliter dico ad quaestionem circa quam sic est procedendum. Primo videndum est que sunt poneda in mente. Secundo cui illorum competit esse verbum.

⁋ Circa primum manifestum est in intellectu esse actum intelligendi et etiam habitum. sed vtrum species aliqua praeuia actui sit ponenda in anima vel non est dubium. Utrum etiam praeter actum intelligendi sit aliquis conceptus formatus per actum intelligendi. vel etiam sit aliquas conceptus habens tamen esse obiectiuum est dubium.

⁋ Utrum etiam sit alicua species in intellectu quae non posset esse sine actu intel igendi est dubium.

⁋ De primo dubio et terto dico quod species neutro modo dicta est ponenda in intellectu qui nunquam ponenda est pluralitas sine neccesstate. sed sicut alias ostendetur quicqud potest saluari pro talem speciem. potest saluari sine. ea eque faciliter. ergo talis species non est ponenda.

⁋ Sed de secundo dubio est mihi magis dubium. hoc tamen est mihi probabile quamuis non iffirmen. quod in intellectu praeter ipsum actum intelligendi quando intelligitur aliquod commune ad plura est ali quid in intellectu vel subiectiue vel obiectiue. quod est aliquo modo simile rei ex intellecte. quod a mul tis vocatur quasi quoddam ydolum in quo aliquo modo ipsa res cognoscitur. quamuis rem singularem cognosci n illo non sit aliud quam ipsum ydolum cognosci. nisi forte praeter hoc cognoscatur ipsum esse conceptum alicuius alte rius. De isto dictum est prius et alias amplius forte dicetur.

⁋ Circa secundum vidende sunt primo aliqui cond tiones quae nate sunt competere illi quod dicitur verbum. secundo ad propositum. Circa primum videtur secundum omnes quod de ratione verbi est quod sit aliquid in mente. quia secundum beatum augu. xv. de tri. c. x. si per signa corporalia verbum quod men te gerimus innotescit. Secundo concessum est ab omnibus quod ver um est aliquid in mente genitum vt si proles quadam. sicut dicit aug. ix. de tri. c. viii. "Conceptam rerum veracem notitiam tanquam verbum apud nos habemus et dicendo intus gignimus. nec a nobis nascendo discedit". Tertio conceditur quod verbum est similitudo rei et ymago eius. sicut dicit augu. ix. de tri. ca. xi. "Et cum habeat notitia similitudine ad eam rem quan nouit notitia est. ideoque et ymago verbum est". Similiter xv. de tri. c. xii. "Uerbum est simillimum rei note de crsa gignitur et ymago eius".

⁋ Ex istis ad propositum dico quod secundum intentonem beati augu. verbum multipliciter accipitur. vno modo accipitur largissime. et sic verbum est actus intelligendi genitus vel producius. Ali quando accipitur pro verbo complexo. et sic omnis actus completus verus vel falsus est o verbum. Aliquando accipitur stricte pro verbo vero. aliquando accipitur strictius pro verbo vero. cum amore prolato. Aliquando accipitur verbum pro con ceptu mentis siue sit subiectiue in anima siue obie ctiue tantum. siue etiam distinguatur ab actu intelligendi siue non. Primo modo accipit beatus augu. patet de tri. c. x. vbi dicit. Et si verba non sonant. in corde suo dicit vtique qui cogitat. ergo quicquid cogitatur dicitur verbum mentis. sed de omni siue complexo siue incomplexo contingit cogitare. ergo omne tale contingit dicere verbo mentr. Similiter. viii. de tri. c. x. dicit. Car taginem quidem cum eloqui volo. apde meipsum quaero vt elo quar. et apud meipsum inuenio fantasiam cartagis. Et sequitur. eam vidi atque sensi menoriaque retinui. vt apud me inuenirem de illa verbum cum eam vellem dice re. ipsa enim fantasia eius in menoria mea verbum eius est. Ex ista auctoritate arguo sic. possibile est aliquem appraehendere cartaginem et eam memoriter retinere omni alio circumscripto quod nec est cartaginis notitia habitualis nec actualis. ergo sine omni alio potest haberi verbum cartaginis. et per consequens notitia actualis cartaginis vel ha bitualis erit verbum et non notitia habitualis secundum beatum augustinum et secundum omns. ergo notitia actualis incomplexa cartaginis est verbum. sed qua ratione vna notitia actualis incomplexa est verbum. eadem ratione quelibet notitia actualis est ver bum. et hoc loquendo de notitia intellectus crea ti.

⁋ Preterea omni verbo vocali correspondet aliquod verbum mentale propter quod dicit Au gustinus. patet de trini. c. xi. verbum quod foris so nat signum est verbi quod intus latet. sed verbis vocalibus que sunt simpliciter incomplexa. et maxime que sunt nomina propria rerum singulari um. sicut sunt sortes et plato nihil correspondet in mente nisi notitia incomplexa. ergo illa notitia erit verbum. Si dicatur quod correspondet aliquod ydolum vel species vel conceptus vel aliquod tale. Contra hoc. quocunque tali dato illo circumscripto deus posset facere aliquem intelligere vocem significatiuam alicuius rei singularis. et ex ipsa concipere significatum illius vocis. et per consequens haberet verbum mentale correspondens verbo vocali. et tamen nihil haberet nisi notitiam actualem incomplexam. Quod autem verbum aliquando accipiatur a beato augustino pro omni actu complexo quo alicui assentitur vel dissenti tur. patet per eundem. patet de trini. c. xvi. vbi dicit sic. Nonne multa dicimus etiam que nescimus. nec dubitantes ea dicimus sed vera arbitrantes. quae si forte vera sunt in ipsis rebus de quibus loquimur non in verbo nostro vera sunt. quia verbum verum non est nisi quod de re que scitur gignitur. si autem vera non sunt. falsum est. ergo isto modo verbum nostrum nec tamen mentimur sed tamen fallimur. Cum autem dubitamus nondum est verbum de re de qua dubitamus. sed de nostra dubitatione verbum est. quam et uis enim non nouerimus an verum sit vnde dubita mus. tamen dubitare nos nouimus. ac per hoc cum hoc dicimus verum verbum est. quoniam quod nouimus dicimus quod etiam mentiri non possumus. quod cum facimus vtique volentes et scientes falsum verbum habemus. vbi verum verbum est mentiri nos. hoc enim nouimus. et cum nos esse mentitos consitemur Unde dicimus. quod scimus est dicimus. scimus namque nos esse mentitos.

⁋ Ex ista auctoritate habetur quod non omnis actus intelligendi est verbum. quia dubi tatio que est actus intelligendi non est verbum. dicente augustino. cum dubitamus nondum est verbum de re de qua dubitamus. ergo dubitatio illa non est verbum. et tamen dubitatio illa est actus intelligendi. sicut et assentire est actus intclligendi. Secundo habetur quod non omne verbum nascitur de scientia in memoria. quia verbum falsum de nulla scientia nasci potest. sed aliquod est mo verbum falsum dicente augustino. falsum est illo modo verbum nostrum. non tamen mentimur. sed tamen fallimur. Tertio habetur quod omnis actus iudicatiuus intellectus quo intellectus alicui consentit vel dissentit est ver bum. quia omnis talis actus est verus vel falsus. et omnis talis est verbum secundum beatum augustinum hoc. qui ponit quod sicut est aliquod verbum verum. ita est aliquod verbum falsum.

⁋ Quarto habetur quod propositio vera siue falsa non est verbum. quia si talis proposito esset verbum nullus posset habere talem propositione in men te. nisi haberet verbum quod negat beatus augustinus. quia dubitans de aliqua propositione siue sit vera siue falsa non habet verbum. et tamen in mente sua habet propositionem de qua dubitat. et ita propositio non est verbum accipiendo verbum isto secundo modo. tamen accipiendo verbum primo modo secundum opinionem que ponit quod conceptus est ipsa intellectio. debet dici quod propositio est verbum vel verba. Ex quibus omnibus in fertur quod verbum secundum quod hic accipitur ab augustino est idem quod actus iudicatiuus intellectus quo alicui propositioni vel assentit vel dissentit. et ideo quia propositioni dubie non assentit vel dissentit. ideo de tali propositione non habetur verbum. quia tamen tali dubitatio ni qua ipse dubitat de propositione dubia assentit. ideo de ista habet verbum. quia istam nouit et sibi assentit

⁋ Sed de vltima parte auctoritatis videtur esse dubium qui videtur repugnare praedictis. quia dicit beatus Augustinus quod aliquis scienter mentiendo habet verbum tunc quero de quo habet illud verbum. Uerbi gratia. mentiatur aliquis in corde suo dicendo christum non esse deum. iste sic mentiendo habet verbum. quero tunc de quo. Aut de ista propositione christus non est deus. aut de illa. ipse mentitur. Non de prima propositione. quia quero aut dubitat de ea. et tunc de propositione dubia est verbum quod est prius negatum. aut assentit sibi et tunc non mentitur aut dissentiet tunc fallitur. et per consequens non mentitur. Relinquitur igitur quod de propositione dubia potest esse verbum.

⁋ Ad illud respondeo sine praeiudicio quod augustinus vario modo accipit verbum. quia cum dicit quod cum scientes et volentes menti mur falsum verbum habemus. accipit ibi verbum pro verbo vocali. quia sistendo praecise in verbo men tali nullo modo possumus mentiri scienter. quia mentiens scienter praecise sistendo in verbo mentali. aut dicit praecise locutionem falsi scienter sine omni adhesione illi falso. et tunc non est aliud quam appre hendere vnum falsum. aut dicit locutionem falsi cum adhesione tamen. Si primo modo tunc mentiri sci enter non est nisi scienter apprehendere falsum. et per consequens quicumque dissentiret falso mentiretur. quod est manifeste falsum.

⁋ Si secundo modo sic includit contradictionem. quia quod aliquis adhereat illi quod scit vel credit esse falsum est contradictio. quia ex hoc quod scit vel credit illud esse falsum dissentit. ex hoc autem quod adheret sibi assentit. sed eidem assentire et dissentire includit contradictionem. ergo nullo modo potest aliquis scienter mentiri sistendo praecise in verbo men tali. Et ita beatus augustinus accipit ibi verbum falsum pro verbo vocali. quia illud simpliciter est falsum ex hoc quod est signum falsi. et tamen de isto verbo vocali potest esse verbum verum. quia potest vere scire quod hoc verbum est falsum. et quod proferens mentitur. Ueruntamen est sciendum quod illud quod iam dictum est de scienter mentiente est intelligendum de aliquo mentaliter loquente et non alicui lo quente. quia si aliquis loqueretur alteri mentaliter bene posset scienter mentiri. quia tunc mentiri non esset nisi apprehendere falsum scitum esse falsum vt aliquis alius apppraehendens illam apphensionem credat appraehensum esse verum quod tamen est falsum. quia hoc est appraehendere falsum cum intentione fallendi. quod est mentiri. sed hoc non est possibile nobis nisi forte respectu angelorum aliquo modo appraehensionem nostram ad ipsos dirigendo. Et verbum falsum illo modo dictum comprehendit non tantum actum intellectus sed etiam actum voluntatis quo vult decipe. et ideo circumscribendo actum voluntatis non est mendacium. sicut aliquos proferens falsum vt ipsum improbet non mentitur

⁋ Tertio dico quod Au gustinus frequenter accipit verbum pro actu iudicatiuo vero. quod natum est gigni ex habitu sci entisico vel saltem habitum vero. Sic accipit augu stinus. xv. tri. c. x. necesse est cum verum loquimur id quod scimus loquimur. ex ipsa scientia quam memo ria tenet nascatur verbum. Et sequitur formata quaeppe cogitatio ab ea re quam scimus verbum est quod in corde dicimus. quod nec grecum est nec latinum nec lingue alicuius alterius. Ex ista auctoritate patet quod verbum nascitur de scientia. Similiter. c. xii. perueniendu est ad illud hominis verbum quod omnia quibus significatur signa praecedit et gignitur de scientia que manet in animo. Similiter in eodem ca. Sia que per seipsum et qusa per sensum corporis sui. et quae testimouiis aliorum praecepta scit animus. thesauro memorie condita tenet. ex quibus gignitur verbum quando quod scimus loquimur. sed verbum ante omnem sonum ante omnem origine soni. Ex ista aucteies patet quod verbum hic accipitur. actu producto ex habitu intellectuali veridico siue ille habitus sit scientificus siue euidens. si ue creditiuus qui accipitur per testimonia aliorum

⁋ Quarto modo accipit beatus augustinus verbum pro vera notitia cum amore prolata. et sic accipit. ix. de tri. c. viii. vbi sic dicit verbum amore concipitur siue creature siue creatoris. Similiter. c. xdicit sic Recte ergo queritur vtrum omnis notitia verbum an tantum amata notitia. nouimus enim et ea que odimus hec est questio beati augustini. et soluit dicens sed nec concepta nec parta dicenda sunt animo quae nobis displicent. non enim omnia quae quoquo tangunt cocipiuntur. sed aliqua vt nota sint non tamen verba dicantur. sicut ista de quabus nunc agimus. Et sequitur Aliter omne quod notum est verbum dicitur animo impressum. quandiu de memoria proferri et diffiniri po test. quamuis ipsa res displiceat. Aliter tamen placet quod mente concipitur secundum quod genus verbi accipien dum est. quod ait apostorhus. Nemo dicit domins iesus. nisi in spiritusancto. cum secundum aliam vocationem verbidicant hoc et illi de quibus domins ait. non omnis qui dicit domine domine intrabit in regnum celorum. Et sequitur postea. Uerbum est. ergo quod nunc discernere et insinuare volumus cum amore notitia. Ex ista auctoritate potest haberi quod verbum vno modo accipitur pronotitia cum amore. Et verbum sic dictum dicit duos actus. scilicet intellectus et voluntatis. vt res quae sci tur etiam diligatur. Aliter accipitur verbum pro omni notitia quae de memoria proferri potest. et sic omnis notitia actualis potest dici verbum. Quinto modo ac¬ cipitur verbum pro conceptu mentis. quod potest haberi ab augustino. patet de tri. c. iiii. vbi vult quod omne signum posterius notitia. quod adhibetur vel adhiberi potest adaliquomodo significandum illud quod intelligitur per notitiam est aliquo modo verbum et ideo cum conceptus aliquo modo significent il la que possunt intelligi. conceptus aliquo modo verba dici possunt. Similiter videtur dicere augusti nus quod cogitatum habet rationem verbi. quod est in telligendum de illo quod sine cogitatione esse non potest. cuiusmodi sunt conceptus. quia res que possunt esse sine cogitatione. et tamen possunt cogitari non possunt dici verba. Assumptum posset probari per beatum augustinum vbi supra vbi dicit sic. De his nunc disseri mus quae nota cogitamus et nota sunt nobis etiam si non cogitentur a nobis. sed certa si ea dicere ve limus nisi cogitata non possumus. ergo videtur quod etiam que cogitantur dummodo non sunt nisi in men te nec possunt esse nisi cogitentur. igitur huiusmodi possunt dici verba. Sed vtrum huiusmodi conceptus differant ab actibus intelligendi non est modo disserendum.

⁋ Sic ergo dico quod ista questio principaliter difficultatem habet ex verbis beati augustini. et ideo vter dum est isto vocabulo sicut ipsemet vtebatur. sed ipse vtebatur aliquando pro omni actu intelligendi. Ali quando pro actu iudicatiuo. Aliquando pro actu veridicor Aliquando pro actu veridico cum amore. sede pro actu iudicatiuo cum amore. sicut innuit. ix. de tri. c. viii. Et aliquando pro omni cogitato quod sine cogitatione illa esse non potest. Et ideo quando videntur aliquae opiniones contrarie per distinctionem sunt saluande. etat ideo eodem modo de auctibus sanctorum qui au gustinum sequebantur est faciendum.

⁋ Sed tunc est dubium an verbum quocumque modo dicatur necessario gignatur de memoria. quod videtur augustin dicere valde frequenter

⁋ Ad hoc dico quod memo ria apud beatum augustinum dupliciter accipitur. Uno modo pro habitu intellectuali derelicto ex actu qui potest esse principium consimilis actus. Aliter accipitur memoria pro omni principio sufficiente generationis verbi. siue illud principium sit ipsamet anima. siue aliquid informans animam siue comprhi dens vtrumque. et sic accipit ipse. patet de tri. c. xxi. vbi sic. Cogitando quod verum inuenerimus hoc maxime intelligere dicimur. et hoc quidem in menoria rursum relinquimus. sed illa abstrusior profunditas nostre memorie. vt hoc etiam primum cum cogitamus inuenimus et gignimus intimum verbum quod nulli us lingue sit tanquam scientia de scientia. et visio de visione. et intelligentia quae apparet in cogitatione de intelligentia que fuerat iam in memoria. sed la tebat. In ista auctoritate innuitur quod memoria isto modo dicta est quod praecedit omne verbum et omnem cogitationem. de quo tamen cognitio gigni potest. et etiam scientia visio et intelligentia. sed hoc non est: quia realiter sit visio scientia vel intelligentia. sed qui est principium visionis scientie et intelligentie. et hoc expresse dicit beatus Augustinus. xiiii. de trica. vi. vbi ponit etiam animam esse memoriam. vbi dicit sic. Restat vt aliquid pertinens ad eius naturanc scilicet anime)o sit conspectus eius et in eam quando se co gitat. non quasi per loci spacium. sed incorporea conuersione religet cum verbo non se cogitat. nec sit quidem in conspectu. nec de illa suus formatur obtuitus: sed tamen nouit se tanquam ipsa sibi sit memoria sui. sicut multarum disciplinarum peritus ea quae no uit eius memoria continentur. nec est in conceptu mentis eius nisi vnde cogitat. cetera in archana quadam notitia sunt recondita quae memoria numcupatur.

⁋ Ex ista auctoritate patet. quod ipsamet substantia anime potest dici memoria. quod non est propter aliam cau sam nisi quia est principium sufficiens gignitionis verdi. Et qua ratione anima propter illam causam potest dic in memoria. eadem ratione omne id quod se tenet a parte anime si sit principium gignitionis verbi et non verbum potest dici memoria.

⁋ Ex eadem auctoritate patet. quod scientie in memoria alicuius periti quas manifestum est non acquiri nisi post magnum exercitium actuum possunt dici memoria. et ita patet primus modus accipiendi memoriam. Et si dicatur. secundum praedicta lapis posset dici memoria. quia potest esse principium intellectionis et verbi. Ad illud respondeo quod lapis non dicitur me moria. quia non est anima nec aliquid in anima. et ideo si esset aliqua species in anima praecedens actum. illa posset aliquo modo dici memoria. secundum intentionem beati Au gustini. et hoc quia omne illud a parte sui ad quod posset mens concurrere vt actualiter cogitaret est menoria secundum beatum Augustinum.

⁋ Ex praedictis posset elici quod non est intentio beati augustini ponere in anima aliquam notitiam additam et habitualem qualemcumque ante omnem actum intelligendi distinctam a substantia anime. sed ponit quod talis notitia qua anima nouit se anteque se cogitaret est ipsamet substantia anime. quae est menoria. quia scilicet nisi esset aliquod impedimentum. ita posset anima cogi tare virtute illius substantia. sicut potest habens notitiam ha bitualem multarum rerum acquisitam ex actibus cogitatis de talibus rebus nisi impediatur. vt dicit vbi supra

⁋ Nec sanne gignit istam notitiam suam mens quando cogitando intellectam se conspicit tanquam si bi incognita ante fuerit. sed ita sibi nota erat quem admodum note sunt res quae menoria continentur et si non cogitentur.

⁋ Et si dicatur quod verum est quod eodem modo est nota sicut alie res sunt note. et ergo sicut alie res sunt note non praecise per substantiam anime. sed etiam per habitum differentem ab anima. quae tamen praecedit actum. quia semper me moria praecedit intelligentiam secundum beatum augustinum.

⁋ Sed illud non est de intentione beati augustini. sicut patet. ix. de tri. c. xiii. vbi dicit. quod omnis res quancunque cognoscimus generat in nobis notitiam sui. ab vtroque enim notitia paritur a cogno scente et cognito. itaque mens cum seipsam cognoscit sola parens est notitie sue et cognitum enim et cognitor ipsa est. Ex ista auctoritate arguo. nihil a parte anime est parens verbi nisi memoria csecundum beatm augu stinum in diuersis locis onsed secundum beiatum augustinum hic sola mens est parens notitie sue. ergo sola mens est memoria respectu notitie sue. quod maxime verum est respectu primi actus. ergo primum actum cognoscendi nihil praecedit nisi substantia anime. ergo etc. Et omnia ista sunt intelligenda de anima si non esset impe dimentum qualiter impeditur pro statu isto.

⁋ Tamen contra praedicta est dubium. quia non videtur quod primus actus possit esse verbum. quia secundum beatum augustinum. ix. ti. c. xiiii. partum menis antecedit appetitus quidam quo idem quod noscit volumus querendor et inue niendo nascitur proles ipsa notitia. Ex ista auctoritate habetur quod gignitionem verbi praecedit apperitus ed appetitus non praecedit primam notitiam. ergo prima notitia non est verbum.

⁋ Preterea commune vebum de scientia nascitur secundum bieatum augustinum. patet de tri. in diuersis locis. sed primus actus non nascitur de scientia qui primum actum maxime quo anima cogitat se si non esset impedita non praecedit nisi ipsa substantia anime sed anima non est scientia. ergo etc.

⁋ Item. patet de trini. c. xvi. Quid est hoc formabile non formatum. nisiquoddam mentis nostre quod hacatque hac volunbili quadam cogitatione iactamus. cum a nobis nunc hoc nunc illud sicut iunctum fuerit vel accurrerit cogitatur. et econtra. sic verbum quando illud quod nos dicimus volubili motione iactare ad id quod scimus peruenerit atque inde formatur omnimodam similitudinem capiens. vt quo res quecumque scitur eam cogitetur.

⁋ Ex ista auctoritate potest argui id quod gignitur ex volubili motione intellectus praesupponit multos actus intellectus. sed huiusmodi est verbum. ergo verbum praesupponit multos actus intellectus. ergo verbum non est primus actus.

⁋ Preterea secundum beatu augustinum. verbum mediante volubili motione for matur de scientia. ergo praesupponit scientiam. sed primus actus non praesupponit scientiam. ergo etc.

⁋ Ad primum istorum respondeo quod secundum intentione beati Augustini quin nobis de quibus ipse ibidem loquitur frequenter vbum quo aliquid scimus praecedit appetitus. quia requenter tale vrbum gignitur per inquisitionem que inquisitio non fit nisi mediante appetitu. Unde betus augustinus assignans rationem quare amor quo anima amat se non dicitur genitus. sicut notitia dicitur genita dicit sic. Ideo non recte dicitur genitus ab ea supple amor. sicut notitia sui qua se nouit. quia notitia iam inuentum est quod partum vel repartum dicitur quod sepere praecedit inquisitio eo fine quietatur. nam inquisitio est appetitus inueniendi Ex ista auctoritate patet quod sepere precedit inquisitio. si tamen non precederet non minus esset ver bum. Et ideo actus primus est verbum. quamuis non sit verbum verum. de quo loquitur frequenter bea tus augustinus. quia verbum verum est verbum com plexum quare non est primus actus.

⁋ Ad secundum dico quod verbum illud quod dicit beatus augustin de scientia nasci non est omne verbum. quia non omne verbum nascitur de scientia. sicut ostensum est. Nunc autem verum est quod omne verbum verum vel nascitur de scientia. quia gignitur postquam habitum est in memoria. vel saltem natum est gigni. et hoc vel ipsmmet vel aliquod verbum eiusdem rationis cum illo. sed primus actus intelle ctus nostri non est verbum complexum sed verbum incon plexum et de verbo incomplexo creato raro loquis beatus Augustinus.

⁋ Ad tertium quod beatus Augustinus loquitur de verbo complexo quod potest primo esse dubium et postea scitum. et omne tale verbum sic gignitur per tales volubiles cogitationes et motiones. vel taliter gigni potest. et hoc sufficit ad beatum augustinum quod intendit ibidem dare diffe rentiam inter verbum nostrm et verbum diuinum. per hoc quod verbum nostrm est ante formabile quam formatum sed ex hoc non sequitur quod primus actus non sit verbum sed sequitur quod non sit tale verbum.

⁋ Per idem ad aliud quod non sit aliquod verbum complexum quin ali quod verbum eiusdem rationis possit gigni de scien tia habituali que alia res et a vbo et a mente et hoc sufficit ad intentionem beati augustini. Et si queratur. an omnis notitia que est verbum possit gigni ab habitu. Dico quod omnis notitia intellectus creati abstractiua praeter notitiam euidentem propositionis contingentis potest produci ab habitu. nisiimpediatur. ita quod habitu existente et nullo ex stente impedimento potest produci verbum correspondens. Sed ad notitiam intuitiuam non sufficit habitus. Similiter quamuis ad actum apphensiuum. similiter creditiuum veritatis contingentis sufficiat habitus. non tamen ad notitiam euidentem.

⁋ Ex praedictis possent eli ci alique conclusiones vel propositiones quas credo esse de mente beati augustini.

⁋ Una quod saltem aliqua cogitatio est verbum. ita quod iste actus intelligendi vere et realiter est verbum. Et quia de ista sunt opiniones doctorum. ideo specialiter probo eam esse de mente beati augustini. Primo per eum. ix. de tri. vt supra vbi dicit. conceptam rerum veracem notitiam tanquam verbum apud nos habemus. et dicendo intus gignimus. neca nobis nascende discedit. ergo secundum beatum augustinum. verax notitia est verbum. et non notitia habitualis. ergo notitia acti alis. Item ibidem. c. x. Cum illa que odimus recto displicent recteque improbantur. approbatur eorum improbatio. et probatur probatio. et verbum est. ergo secundum beatum augustinum. improbatio est verbum. sed impro batio est actus intellectus. ergo etc. Idem. c. xiii. Est quidem ymago trinitatis ipsa mens et notitia eius quod est proles eius. ac de seipsa verbum eius et amor certus.

⁋ Dic patet quod beatus augustinus ponit istam trinitatem. mens notitia siue verbum. et amor. sed si notitia et verbum non essent idem realiter. vel esset hic quaternitas. vel verbum non esset pars istius. quorum vtrumque negat augustinus. Ite pv. de tri. c. ii. quedam locutiones sunt cordis. sed locutiones sunt verba quedam. ergo verba sunt cogitationes.

⁋ Idem in eodem. c. formata cogita tione ab ea re quam scimus verbum est. ergo cogitatio genita est verbum. quia frequenter beatus augustinus accipit formari pro gigni.

⁋ Item. ca. xii. tunc est verbum simillimum rei note de qua gignitur et ymago eius. quando de visione scientie visio cogitatio nis exoritur quod est verbum lingue nullius. ergoe visio cogitationis est verbum. Item. c. xxii. gignitur interim verbum quod nullius lingue est. tanquam scientia de scientia. et visio de visione. et intelligentia quod apparet in cogitatione de intelligentia que iam fuerat in memoria. ergo verbum est visio memoria et intelligentia. sed non nisi actualis. ergo

⁋ Aliam positio est. omuis actus intelligendi est verbum hoc patet per ipsum augustinum. patet de tri. c. xi vbi dicit sic. opera hominis nulla sunt que non prius in cor de dicantur. Unde scriptum est initium omnis oper ris verbum. Ex isto arguo sic. omne opus humanum praecedit verbum secundum istam auctoritate. sed aliquod opus potest esse humanum nullo existente in intellectu nisisola notitia intuitiua alicuius rei vel aliquarum rerum. quia habita sola notitia intuitiua potest diligi quod est quoddam opus. ergo notitia intuitiua est verbum. et per consequens multomagis qualibet notitia abstractiua.

⁋ Alia propositio est quod verbum vno modo dictum dicit duos actus. scilicet actum intellectus est actum voluntatis. ita quod quocumque illorum deficien te alter qui remanet non posset dici verbum. illo modo accipiendo verbum. hoc patet per beatum augustinum. ix. de tri. c. x. Uerbum quod nunc insinuare volumus est cum amore notitia. similiter. ca. xi. cum notitia est placida digneque amata verbum est

⁋ Per praedicta respondeo ad formam questionis quod ac cipiendo verbum siue pro actu siue pro verbo complo xo. siue etiam pro actu intellectus cum amore volunta tis. verbum est qualitas mentis sibi inherens. Si autem accipiatur verbum pro conceptu mentis qui est ob iectum intellectus. et qui non potest esse sine mente tunc si teneatur quod conceptus est aliqua qualitas subiectiue existens in mente. dicendum esset quod verbum illo modo dictum esset qualitas mentis. Si autem teneatur quod conceptus non habet nisi esse obiectiuum in anima. tunc dicendum esset quod verbum illo modo dictum non esset qualitas mentis.

⁋ Ad primum principale dico quod verbum est cum amore notitia. sed ista est tantum vna significatio huius nominis verbum.

⁋ Et si queratur. quis illorum actuum est verbum. vel actus intelligendi. vel amor voluntatis. vel vnum conpositum ex vtroque.

⁋ Respondeo quod secundum intentionem beati augustini debet dici quod praecise actus intellectus est verbum illo modo acci it iendo verbum. quia beatus augustinus ponit ibi trinitatem. scilicet in men te notitia vel verbo et amore. ergo amor non est secunda pars ymaginis illius. nec etiam pars secundem partis. ergo cum verbum sit secunda pars. amor nec est verbum nec pars illius vre. bi. Ueruntamen secundum intentionem beati augustini. illa notitia non meretur nomen verbi nec est verbum. nisi concurrente amorquia hoc vocabulum sic est impositum. vt non dicatur de notitia nisi concurrente amore. Ueruntamen alio modo accipiendo verbum. siue amor concurrat siue non ipsa notitia est verbum. et ita variis modois in diuersis locis vtitur beatus augustinus hoc vo cabulo verbum. sicut prius est probatum.

⁋ Ad argu mentum in oppositum dico quod non est intentio beati augustini quod verbum vocale semper significeverbum mentale proprie accipiendo significare. sed improprie secundum quod vnum signum significat aliud. quia cilicet imponitur ad significandum illud idem quod significat aliud signum secundum modum alibi expositum. et huiusmodi signa sunt verbum vocale et verbum menta le. secundum quod ibidem exponit beatus angustinus. et in diuersis locis exponit eodem modo scilicet quod illud idem quod concipimus non nisi per vocem vel aliquod signum aliud exprimimus. et ita idem est significatum verbi mentalis et verbi vocalis. prius tamen significatur per verbum mentale quam per verbum vocale. Unde dicit beatus augustinus. patet de tri. ca. x. formata cogitatio ab ea re quam scimus verbum est quod in corde dicimus. quod nec grecum est nec latinum nec lingue alicuius alterius. sed cum illud opus est iu eorum quibus loquimur proferre notitiam aliquid quo significatur assumitur. et plerumque sonus. aliquando etiam nutus. Ex ista auctoritate patet quod verbum vocale principaliter significat illud quod pus intus loquimur. et cuius notitiam principaliter intendimus exprimere. sed nunc est ita quod aliquis loquenalteri frequenter principaliter intendit exprimere quo res extra se habent. sicut docens aliquam plhsipniam naturalem non intendit principaliter dicere de verbo mentis sue sed de re quam verbo mentis sue primo concipit. et ideo verbum vocale rem primo significabit. illam tamen rem prius loquens verbum menter sue significat.