Quaestio 3

Questio tertia. Irca derbum in creatum quero. Utrum solus filius sit verbum in diuinis. Quod non. ver bum est notitial vel intellectio ex praecedenti questione sed non solus filius est notitia vel intellectio. ergo

⁋ Preterea quod filius non sit verbum viditur. quia nascitur praecise de essentia patris. quia aliter esset filius alicuius alterius quam patris. sed verbum non praecise nascitur de sub stantia patris secundum bieatum augustinum. patet de trini. ca. xiiii. dicentem. verbum natum esse de hiis omnibus quae sunt in seipso. scilicet patre: sed in patre. et in memi ria patris sunt creature. ergo etc

⁋ Circa istam questionem primo supponendum est vnum concessum ab omnibus. scilicet quod verbum est genitum. Ideo primo videndum est quid est genitum in diuinis. Secundo quod il lud genitum est verbum. Tertio de quo gignitur pro pter secundum argumentum

⁋ Circa primum dico quod nullum absolutum in diuinis est genitum. quia semper inter generans et genitum est realis distintio. secundum beatum Augustinum id est de trinitate. sed nullum absolutum distinguitur realiter a quocumque in deo. ergo etc.

⁋ Si dicatur quod verbum est quasi genitum vel procedit et gignitur secundum rationem quamuis non secundum realem emana tione vel gignitionem.

⁋ Contra. illud quod non gignitur nisi secundum rationem non gignitur realiter ex na tura rei. ergo si absolutum in diuinis non gignitur. nisi secundum rationem non gignitur ex natura rei. et per consequens non est vere genitum nisi secundum modum intelligendi.

⁋ Preterea. semper inter generans et genitum est distinctio. ergo quando aliquid gignitur secundum rationem inter generans et genitum est distinctio secundum rationem. sed ostensum est supra distinctione secunda. quod nullum absolutum in diuinis a quocumque distinguitur in diuinis. secundum rationem. Secundo dico quod illud genitum est persona relatiua. sed hoc non potest probari per rationem. sed est sola fide tenendum. Et quod hoc sit tenendum patet multis auctoritatibus. tam biblie quam sanctorum quas pertranseo. quia note sunt.

⁋ Circa secundum arti culum est tenendum quod illud genitum vere est verbum Sed qualiter hoc diuersi declarant diuersimodo Unde quidam doctor modernus dicit. quod quia filius in diuinis emanat in esse conspicuo et obiectiuo. ita tamen quod vere realiter capit esse. ideo dicitur verbum. Unde probat tres propositiones.

⁋ Prima est. quod in omni intentione emanat et praecedit non aliquid aliud. sed ipsa met res cognita in esse obiectiuo. secundum quod habet terminare intuitum intellectus.

⁋ Secunda est quod ob iectum sic positum et formatum ante dictum intra men tem vbi cospicitur et ad quod cogitantis intuitur terminatur est verbum mentis nostre.

⁋ Tertia est quod filius in diuinis emanat in consimili esse conspi cuo et obiectiuo. sic tamen quod formatur vere et realiter et capit esse reale. Ex quibus sequitur quod illud genitum in diuinis est vere verbum.

⁋ Prima propositionem probat iste alibi sicut ipsemet dicit hic videlicet quod in actu intellectus de necessitate res intellecta ponitur in quodam esse intentionali conspicuoapparenti

⁋ Primo sic. non est magis formatiuus sensus exterior vel interior quam sit actus intellectus sed actus sensus exterioris ponit res inesse in tentionali. vt patet in multis experientiis. Prina quidem. quia cum portatur aliquis in aqua arbo. res existentes in ripa moueri videntur. iste mot qui est in oculo obiectiue non potest poni quod sit ipsa visio. alioquin ipsa visio esset obiectum visus. et videretur et essent visus potentia reflexiua. Nec potest poni quod sit realiter in arbore vel ripa. quia tunc realiter mouerentur

⁋ Nec potest poni quod sit im aere. quia aeri non attribuitur sed arbori. est ergo tantum intentionaliter non realiter in esse viso. et in esse iudicato.

⁋ Secunda experientia est in motu subito baculi et circulari in aere. apparet enim quidam circulus in aere fieri ex baculo sic moto. queritur ergo quid sit ille circulus qua apparet videnti. aut enim est aliquid reale existens in baculo quod esse non potest cum sit rectus. aut im acre quod no. quia circulus coloratus et terminatiuus in aere esse non potest. Nec est ipsa visio. quia tunc visio videretur. et iterum visio non est im aere vbi circulus ille apparet. nec alicubi intra oculum esse potest ppter easdem rationes. et ideo relinquitur quod sit im aere praequens esse intentionale siue im aere apparenti siue iudicato.

⁋ Tertia experientia de baculo fracto in aqua.

⁋ Quarta de dualitate candelarum ap parentium vno oculo eleuato. sunt enim due in esse. apparenti. et tamen non est nisi vna in esse reali.

⁋ Quin to de coloribus colli columbe.

⁋ Sexta de ymaginibus que videntur in speculo. aliquando quidem infra. aliquando in superficie speculi. et aliquando extra in aere inter videntem et speculum secundum quod sunt diuersa loca ymaginis. de quibus tractat perspectiuus. iii. v. et. vi. libris. talis autem ymago vel est species rea lis quae est intra subiectiue in speculo. et hoc poni non potest. vt demonstrat perspectiuus in. iiii li. vel illa ymago ponetur ipsa vera res habens esse rea le. et hoc esse non potest. quia facies non est realiter intrapeculum vbi species ipsa appret. Uel dicetur quod ymago illa est visio existes in oculo vel aliquid ibi existens. quod esse non potest cum appareat intra speculum et in situ diuerso. vt perspectiuus probat. Reli quitur ergo quod sit sola apparentia rei vel res habens esse apparens et intentionale. ita quod ipsamet res sit intra speculum in esse viso iudicato et apparem ti

⁋ Septima experientia est in illo qui videt solempostquam enim auertit obtutum. apparent quedam rtiotum ditates lucide ante oculos que paulatim eua nescunt. de quibus angustinus dicit. xi. de tri.

⁋ Sctaua aut in his qui aspexerunt aliqua multum rubea. vel per causacellos extra enim aspicientes litteras vel aliqua alia apparent eis rubea. vel cancellata. quequidem cancellatura vel rubedo non dubium quin non habeant nisi esse inten tionale et apparens. Et vniuersaliter qui negat multa habere esse intentionale et apparens tamtummodo. et alia que videntur esse extra in rerum natura negat omnem ludificationem et incidit ui errorem dicentium. quod omnia que apparent sunt Cum ergo sensus exterior ponat res in esse in tentionali. et similiter ymaginatio. Nam pater meus ymaginatus a me est ipsemet positus in esse intentionali. non enim est species. quia tunc imagina tio non caderet super rem sed super speciem tantum. et esset potentia reflexiua. et multa alia inconuenientia se querentur. Cum inquam ita sit de sensu interiori et ex teriori. relinquitur multo fortius quod intellectus po nit res in esse intentionali et apparenti.

⁋ Et si di catur quod omnes iste apparentie sunt in erroneis visionibus. vt secundum hoc vera visio non ponat res in esse intentionali sed erronea et falsa.

⁋ hoc quidennon valet. nam multo fortius vera visio debet hoc facere cum sit perfectior. sed tamen non distinguitur ima go seu res in esse apparenti a reali. quia simul coincidunt in vera visione.

⁋ Preterea. illud quo anima geminatur et ante se constituitur et ponitur conspi cua in conspectu suo. videtur dare rebus esse obiectiuum et intentionale ac conspicuum ac apparens. sed dicit augustinus. x. de tri. c. vi. quod tanta est vis cognitionis vt nec ipsa mens. in conspectu suo se ponat nisi quando se cogitat etc.

⁋ Preterea. impossibile est quin apparitione formali aliquid appareat obiectiue. sicut enim albedine aliquid albet: et reprae sentatione aliquid repraesentatur. et pictura aliquid pingitur. sic apparitione aliquid apparet. sed constat quod intellectus non est aliud quam apparitio quedam formalis. sicut enim visio est quedam apparitio in oculo consistens. ita quod dum res videtur appa rent secundum quod consequene. dixit. iiii. metha. commen. xxiii. que sunt quedam distinctiones in quibus credimus sensum esse verum: et alie in quibus credimus esse falsum. sicut dispositio rerum apparentium visui ex remo to et propinquo in sanitate et infirmitate. in vigore et debilitate. in somno et in vigilia. Idem enim apparet magnum in propinquo et peruum in remoto. et color apparet vnus in propinquo et alter in remoto. Ex quo patet secundum cum quod visio non est nisi apparitio quedam. Unde phasma dicta est secundum grecos a phasmos quod est apparitio. et per consequens intellectio cum sit quedam spiritualis visio rerum et quedam spiritualis apparitio. ergo reliquitur quod res capiant esse appares. Non enim potest dici quod intellectio sit illa apparitio quod nihil appareat ni si ipsa. Alioquin intellectio appareret et intelligeretur. nec cognosceretur aliud extra intellectum patet igitur a priori quod omnis intellectio immo omnis cognitio est illud quo res apparent et ponuntur in esse intentionali.

⁋ Preterea. etiam a priori constat quod intellectio est simillima rei de qua est. aut ergo per hanc similitudinem res capit esse aliquod. aut denominari tantum. sed non potest dici quod denominari tantum. sic quod esse in intellectu non sit nisi denominatio quedam. icut cesar pictus denominatur a pictura. per hanc cntum denominationem cesar non est praesens picture nec sibi obiicitur nec apparet. ergo necesse est dicere quod per intellectionem tamquam rei simillimam res capiat esse quoddam. ita vt esse intellectum non sit deno¬ minatio sola sed quoddam esse intentionale distictum aut apparens. Iuxta illud commentatoris ix. metha. commento. vii. qui ait. quod intellecta dicum tur esse non simpliciter. sed esse in anima et in cognitione

⁋ Aposteriori autem idem apparet. constat enim quod intellectus fertur super rosam simpliciter et experitur illam sibi obiici obiectiue. illud itaque quod obiicitur. aut est species informans intellectum. aut actus intellectu aut res facta per intellectum. aut res subsistens pri ter intellectu. aut omnes rose existentes exa posite. tamen in esse intentionali et apparenti quasi vna rosa totalis Non potest autem dari primum. videlicet quod sit species rose existens in intellectu. cum enim illud obiiciatur intellectui et cernatur ab eo. aut ibi sistit intellectus. et hoc poni non potest. quia non intelligeretur res extra. sed tantum species. et iterum scientia esset de speciebus. nec ista proposito esset vera. rosa est flos. quia species rose non est species floris. aut non sistit in illa specie intuitio intellectus. sed praetenditur mediante illa ad rem et tunc habetur intentum. res enim illa existens in vlti mato intuitum per modum apparentur est de illa de qua est praesens inquasitio. Nec potest etiam poni quod sit ipse actus intellectus rosa illa apparens. Tum quia intellectus primo cerner t suum actum et mediante eo cerneret obiectum. et per consequens non intelligeret res directe. Tum quia rediret error commentatoris quod sit vnus intellectus in omnibus hominibus. certum est enim quod rosa illa apparens non est nec multipli cari potest. et ita est vna in me et in te. et per consequens sub iectum eius intellectus possibilis esset idem in me et in te non multiplicatum. Nec potest etiam poni quod sit aliqua res facta per intellectum in esse reali. Tum qui intellectio est operatio immanens ex qua no sequitur aliquid actu. vt patet. ix. meth

⁋ Tum quia si aspectus intellectus sistit in illa re. scientie erunt de ill rebus et non de rebus ex. et propositiones non erunt vere qui ntellectus concipiendo subiectum formaret aliam rem et aliam concipiendo praedicatum. et sic vna non erit alia. Nec potest dici quod sic aliqua res intentio nem praecedens habens aliquod esse reale. Tum quia destructis omnibus rosis particularibus remaneret raosa simpliciter contrus philosophum in praedicamentur quai ait. quod destru ctis praemis impossibile est aliquod aliorum remamere et loquitur de secundis substantiis. Tum quia redirent ydee platonice. ponebat enim plato hominem sub listentem illum qui terminabat aspectum intellectus concipientis hominem simpliciter. et vocabat ista per se hominem. per se rosam. quasi formas naturales per se subsistentes et has dicebat ydeas. Tum quia propositiones false erunt sicut argutum est de aliis. nec diffinitiones aut scientie essent de rebus exntibus extra. sicut philosophus arguit. vii meth. Unde secundum ve ritatem. intellectus nihil sciret de rebus que sunt inter nos. si illa que terminant aspectus intellectus considerantis naturas rerum simplicitur sunt aliquid habens esse reale. ergo relinquitur vt detur vltimum. videlicet quod non habeat nisi esse apparens et intentionale. vt sic omnes rose quae in esse reali distincte sunt ponantur in esse non rea li sed intentionali vna totalis rosa. et sic saluantur omnia que inducta sunt. Nam rosa illa est idem realiter cum omnibus rosis. quia illa conspecta conspiciuntur omnes rose vt vnum. non vt distincte. et ita scientia est de rebus et propositio et diffinitio et res cognoscum tur directe. Apparet ergo a priori et a posterio ri. quia per intellectum res cognita capit quoddam esse apparens et intentionale.

⁋ Ista opinio quantum ad In conclusionem pro qua rationes priores sunt adducte videtur mihi falsa. quia tamen pauca vidi de dictis illius doctoris. si enim omnes vices quibus respexi dicta sua simul congregarentur non complerent spacium vnius diei naturalis. ideo contra opinantem istum nolo multum arguere. possem enim leuitur ex ignorantia dictorum suorum magis contra verba quam contra mentem suam arguere. Quia tamen conclusio sicut so nat apparet mihi falsa. arguam contra eam: siue ap gumenta procedant contra mentem opinantis siue non Possent autem contra istam conclusionem adduci aliquo argumenta que feci distinctione. xxvi. huius liberi de esse cognito. quam materiam tractaui. et fere omnes alias de primo libro anteque vidi opinio nem hic recitatam. praedicta argumenta querat ibidenet applicet hic qui voluerit. Sed ad praesens arguo sic primo. quero de illo esse apparenti et inten tionali. aut habet esse obiectiuum tantum: ita quod nullibi habet esse subiectiuum. Aut alicubi habet esse subiectiuum. primum non potest dari. tum quia tunc per sen sum nunquam vera qualitas apprehenderetur. vel in sensatione duo obiecta apprehenderentur. scilicet qua litas realis et illud habens esse obiectiuum. Tum quia:nihil est obiectum sensus per se et proprium nisi sensibile reale. Tum quia tale non est nisi ens rationis sed ens rationis non est per se apprehensibile a sensu. Se cundum etiam non potest dari. quia illud quod alicubi habet esse subiectiuum. quando habet esse subiectiuum est vere ens reale et non tantum intetionale. ergo si tale esse apparens et intentionale haberet esse subiectiuum vere esset ens reale.

⁋ Preterea. si habet esse sub iectiuum necessario est substantia vel accidens. et per consequens necessario erit ens reale.

⁋ Preterea. quero de il lo esse apparenti in quo albedo constituitur quando albedo videtur. aut est idem realiter cum albedine. aut non est idem realiter. Si dicatur quod sit idem realiter. Con tra. quando aliqua sunt idem realiter. illa sunt simul ge neratione et corruptione. secundum philosophum. iiiii metha. et per consequens quandocunque fieret illud esse appares ficret ipsa albedo. Similiter quandocunque aliqua sunt idem realiter. impossibile est vnum esse reliquo non existente. sed hoc demonstrando albedinem potest esse hoc demonstrando illud esse apparens non inexistente. quia aliter illud esse apparens esset sine visione. Similiter albedo est sine pisione. ergo albedo et illud esse apparens non sunt idem realiter. Si non sunt idem realiter et certum est quod neutrum est pars alterius. ergo differunt totaliter et secundum se tota. Ex quo arguo sic. Qando aliqua secundum se tota ifferunt siue sint distincte res siue vnum sit res absoluta et aliud ens rationis. illa res absoluta potest saltem per diuinam potentiam apprehendi a potentia. cuius est per se obiectum illo alio non apprehenso. erg potest albedo apprehendi a visu illo esse apparenti non apprehenso. et per consequens ad hoc quod sentiatur non rec ritur tale esse apparens medium. et per consequens frustra ponitur.

⁋ Preterea quero aut ipsa albedo vere ap paret sensui aut non. si non. ergo non videtur. quod est manifeste falsum. Si apparet. et praeter hoc esse apparens apparet. ergo sunt hic duo apparentia et prospecta. Ex quo arguo sic. quandocunque sunt duo apparentia alicui potentie. qua ratione vnum illorum sit in esse apparenti et reliquum. ergo si albedo sit in esse appareti aliquo modo distincto ab albedine. eadem ratione illud esse apparens fiet in esse apparenti aliquo modo distincto. et per consequens erit processus in infinitum. quod est manifeste in conueniens.

⁋ Si dicatur quod illud esse apparens apparet per seipsum sine omni medio. Contra. quando aliquid est eque per se obiectum alicuius potentie sicut aliud. si illud aliud potest apparere poten tie sine omni medio inter ipsum et actum potentie. eadem ratione per se obiectum potest apparere poten tie sine omni medio inter ipsum obiectum et actum potentie. ergo albedo poterit videri sine omni esse apparenti medio inter albedinem et visionem. ergo frustra ponitur tale esse apparens medium.

⁋ Preterea quando aliquid apphenditur naturaliter ab aliqua potentia successiue sine duobus. ita quod prius sine vno et postea sine alio potest per diuinam potentiam. apprehendi sine vtroque illorum. ita quod nullum eorum apprehendatur. sed idem obiectum scilicet albedo primo apprehenditur sine esse apparenti vero. postea sine esse apparenti falso. sicut manifeste patet per eum ergo potest sine omni esse apparenti apprehendi. et per consequens frustra ponitr

⁋ Preterea quod immediate terminat actum alicuius potentie non requirit aliquod medium ad hoc quod apprehedatur a potentia. sed albe do immediate terminat actum videndi. ergo non re quirit tale esse apparens medium.

⁋ Contra secundam propositionem posset argui ex praedictis. quia si non in omni intellectione fiat tale esse apparens. patet quod tale esse apparens non est vniversaliter verbum mentis nostre.

⁋ Ideo dico breuiter quantum ad illas duas propositiones. quod pri na vniversaliter accepta est falsa. Unde dico primo quod in nulla notitia intuitiua nec sensitua nec intel lectiua constituitur res in quocunque esse quod sit medium aliquod inter rem et actum cognoscendi. sed dico quod ipsa res immediate sine omni medio inter ipsam et actum videtur vel apprehenditur. nec plus est aliquod medium inter rem et actum propter quod dicatur res videri quam est aliquod medium inter deum et creaturam propter quod dicatur deus creator. sed sicut eoipso quod deus est. et creatura est. quia creatura non posset esse deo non existente dicitur deus creator ita quod realiter est creator sine omi medio. ita eoipso quod res est et notitia talis est dicitur res sine omni medio videri vel concipi. nec est aliud ali quid ibi visum nisi ipsamet res. sicut nihil imagi nabile est creator nisi deus

⁋ Secundo dico quod per no titiam abstractiuam immediate sequentem notitiam intuitiuam nihil fit. nec aliquod capit esse preter ipsam notitiam abstractiuam. quia idem totaliter et sub eadem ratione est obiectum notitie intuitiue et abstractiue immediate sequentis. ergo sicut nihil est medium inter obiectum intuitiue cognitum et ipsam notitiam intuitiuam. ita nihil est medium inter obiectum et notitiam abstractiuam.

⁋ Tertio dico quod quand est aliqua notitia abstractiua qua habetur vniversale in intellectu. potest probabiliter vtrumque teneri. scilicet quod aliquid est medium vel quod nihil est medium. Si ponatur medium potest probabiliter dici sicut dictum est prius. quod illud medium non est nisi quoddam fictum commune omnibus singularibus quod intelligitur. et tunc illa intellectione nullum singulare intelligitur. Uel potest dici quod est quedam intellectio anime habens esse subiectiuum in ania distincta realiter ab omni alio pbiecto anime

⁋ potest etiam dici probabiliter quod nihil tale est medium. sed quod tunc vniversale est ipsamet cognitio consusa terminata immediate ad omnes res singu lares quibus est communis et vniversalis secundum modum quem alibi recitatiue declaraumi. sed quicquid dico de tali esse ficto ponendo vel non ponendo recitatiue dico quamuis hoc non explicem semper.

⁋ Quarto dico quod non omne verbum est tale esse apparens. quia sicut ostensum est in praecedenti quaestione. omnis intellectio est verbum. sed non omnis intellectio est tale ens apparens etc.

⁋ Ad argumenta prioris opinionis est dicendum. ex quibus responsionibus forte apparebunt aliqua contra mente dicentis. non tamen sum certus qui non vidi eum in aliis locis de illa materia.

⁋ Ad primum dico quod actus sensus extetioris non ponit res in esse intetionalt. ita scilicet quod praeter actum sentien di et rem extra sit aliquod esse intetionale medium. cum propter hoc quod eo quod actus sentiendi ponitur in esse reali. ipsa res extra potest denominari sentiri sine omni sibi aduenienti. nisi forte per praedicationem secundum opinionem vnam. sed hoc non fit nisi per actum intellectus sicut aduenit deo ex hoc quod creatura ponitur in esse reali. Sed si sic intellexit iste opinans. non discordo ab eo. tamen verba sua praetendunt primum intellectu Ideo respondeo ad probationem.

⁋ Ad primam experien tiam dico quando aliquis portatur in aqua: nullus motus in est in oculo nec obiectiue nec subiectiue. quia nullus motus est ipsarum arborum. tamen ista propositio arbores mouentur est obiectiue in intellectum et bene verum est quod intellectus potest formare propositiones: et eis assentire vel dissentire. sed hoc non est ad propositum.

⁋ Et si dicatur quod non tantum arbores videntur moueri intellectui. sed etiam sensui. intantum quod etiam videntur moueri brutis animalibus qui nullam cognitionem intellectiuam habent. Dicendum quod si illa propositio arbores videntur moueri sensur sic intelligatur. quod aliquis motus siue realis siue quicumque apprehendatur a sensu. falsa est. quia nullus motus nisi realis vel qui potest esse realis ap orehenditur a sensu: sicut nulla albedo nisi realis: vel que potest esse realis apprehenditur a sensu. et ideo nullus motus nec realis nec apparens constituitur per sensum. nec aliquis motus quicumque ap paret sensui. Si autem praedicta propositio intelliga tur sic. quod in sensu est aliqua apprehensio vel ap prehensiones diuersorum obiectorum. virtute quarum a sentiente possunt elici consimiles operationes operationibus elicitis a sentiente corpus vere motum. tunc vera est propositio. ex hoc tamen non sequitur motum aliquem apparere. sed sequitur quod in sensu sunt plures apprehesiones equiualentes quantum ad opera tiones elicitas apparitioni vel visioni. quae motus apparet. illo modo loquendo quo ponitur motus posse videri.

⁋ Et confirmo istam responsionem quod non plus sequitur. arbores apparent moueri. ergo aliquis motus habet esse obiectiuum. non plus quam sequitur. arbores apparent moueri realiter. ergo aliquis motus realis apparet. quia consimilis modus arguendi est. Sed secunda consequentia non valet secundum omnes. ergo nec prima. Et ideo di co. quod quando conceditur quod arbores videtur realitur vel motu reali moueri non est concedendum quod aliquis mo tus realis apparet. sed conceditur. quod habet apphen siones equiualentes quantum ad operationes eliciendas apprehensionibus quibus apprehenduntur arbores moueri veracitur. ita consimiliter est dicendum de ista. arbores videntur moueri. Et ita nullus motus est intentionabiliter. non plus quam realiter in esse viso vel in esse secundum sensum iudicato. quia nullus motus videtur.

⁋ Secundo confirmo istam responsionem. quia si mo tus ibi aliquis videtur et non motus realis. ergo tantum motus habens esse obiectiuum. Sed magis distinguitur motus ille intentionalis a motu reali quam ab albedine vel nigredine. ergo per visionem talis motus inten tionalis non plus iudicaret libi esse motum realem quam albedinem vel nigredinem realem. quod isti negant.

⁋ Ideo dico quod nullus motus ibi videtur. quia tamen ille an bores propter motum existentis in naui qui non mouetur nisi ad motum nauis. in diuersa distantia et aspectu videntur ab existente in naui. ideo videntur moueri arbores ille. ita quod iste propositiones equiualeant. a bores sine omni medio producto vel facto in quocumque esse reali vel intetionali videntur successiue in diuersa distantia et aspectu ab oclo moto ad motum nauis. et arbores videntur oculo moueri. Et ideo sicut ex prima propositione non sequitur quod aliquis motus intentionalis appareat. ita nec ex secunda Et si dicatur quod non cuilibet tali oculo videntur a bores moueri. quia multi videntes iudicant et sciunt quod non mouentur. Dicendum quod hoc est propter intellectum qui iudicat quod non mouentur. vel si hoec contingat in bru tis vel ratione carentibus. hoc est propter aliquam appter hensionem impedientem actionem alicuius causae nati ralis. qualiter tamen haec possit fieri. declarare propter bre uitatem omnittam.

⁋ Per idem dico ad secundam expe rientiam quod nullus circulus apper oculo. intellectus tamen aliquando credit istam propositione esse veram. circulus est im aere. sed oculo nullus circulus apparet nisi equiua lenter id esthabet apphensionem vel apprehensiones equiualentes quantum ad operationes eliciendas. apprehensionivel apprehensionibus circuli. qualiter tamen haec posset fieri longu foret declarare. Ueruntamen ex dicendis in ista quaestione studioso poterit aliqualiter appere. Quod autem infertur in isto argumento quod est ibi est simpliciter falsum sicut sonat. quia nihil est ymaginabile in aere nisi reale. quia si habet esse im aere. aut subiectiuum aut obiectiuum. Si subiectiuum est reale. Si ob iectiuum hoc est impossibile. quia aer non est cognitiuus nec volitiuus. Unde circulus ille non est im aere etiam si esset ponendus. nec sequitur iudicatur esse im aere. ergo est im aere. non plus quam sequitur. deus iudicatur esse corpus. ergo est corpus. Et ex isto posset ratio deduci ad oppsitum magis quam ad intentum suum. quia sicut propter hoc quod circulus iudicatur esse im aere non sequitur circulum esse im aere nec realiter nec intentionaliter. ita propter hoc quod circulus iudicatur esse non sequitur circulum esse nec realiter nec intentioaliter.

⁋ Per idem ad tertiam expe rientiam quod nulla fractio est per sensationem. quamuis per intellectum illa propositio credatur esse vera. baculus est fractus. et in sensu est apphensio vel apphensiones equiualentes ad causandam talem credulitatem in in intellectu qualem causaret sensatio si baculus esset exta aquam. et apprehenderetur et esset fractus.

⁋ Per idem ad quartam quod est ibi sensatio vel sensationes equiualentes quantum ad operationes eliciendas siue in intellectu siue in sensu exteriori vel interiori sen sationi vel sensationibus duarum candelarum realiter existentium. nec sunt ibi due causadele in esse apparenti. quod esse apparens mediet inter sensationem vel sensationes. et ipsam causadelam vel partes causadelarum. intel ligendo tamen quod sunt due causadele in esse apparenti. isto mo quod sit ibi iudicium quo iudicantur esse due causade le potest concedi in intellectu et equiualentur in sensu. sed ex hoc non sequitur quod sit aliquid quocumque modo aliud a candela et partibus ipsius et ab actu cognoscend in potentia.

⁋ Ad quantum dico quod vbicumque fuerint illi colores vere sunt ibi colores realiter existentes Utrum autem sint in collo columbe vel im aere propi quo est magnum dubium. et vtrunque potest teneri probabiliter. sed de isto dicetur in secundo vbi tractabitur de speciebus an ponuntur in medio et in potentiis cognitiuis. vnde idem est iudicium de illis colo ribus in collo columbe. et de rubedine causata in pariete ex transitione radiorum solarium. et de aliis que ab aliquibus vocantur species

⁋ Ad sextam dico quod ipsamet res videtur in speculo et non ymago ip sius. et dico quod ipsamet res non est intra speculum. sed ad hoc nihil ymaginabile requiritur. nisi res quae intelligitur et speculum et cetere res existentes reali ter. et ipsum iudicium existens subiectiue in anima. quod non intentionaliter nec realiter est intra speculum et isto modo si sensus haberet iudicium distinctum a sensatione posset sine medio iudicare rem esse in speculo. nihil iudicando nec intentionaliter nec re aliter nisi illud iudicium. tamen realiter iudicaretur ipsa res esse intra speculum propter hoc quod illud iudici um est. immo propositiones equiualeret. illud iudici um est in oculo meo nullo alio causato in quocum que esse reali vel intentionali. et res iudicantur esse intra speculum. Et si dicatur quod ipsamet res modo iudicatur esse intra speculum et prius non. ergo habet modo esse iudicatum quod prius non habuit. et non habet esse reale quod prius non habuit. ergo habet esse intentioale quod prius non habuit.

⁋ Ad illud et consimilia catet dist. xxvi. quia res modo iudicatur esse intra speculum et prius non. non propter hoc quod rei aliud adueniat. nisiforte per denominationem extrinsecam. sed propter hoc quod illud iudicium modo est in potentia et prius non. sicut deus non dicitur creans et prius non. quia creatura modo est quae prius non fuit. Ita dico quod ipsamet res sine omni alio medio intersipsam et visionem apparet esse inter speculum. non tamen est ibi. Et si dicatur quod est ibi in esse apparenti et iudicato. Respondeo si intelligas quod ali quod esse apparens medium sibi adueniat de no uo. secundum quod sit ibi. falsum est. non plus quam deus modo in esse redimente vel in esse glorificante. Si autem ntelligas quod apperet esse ibi. concedo. sed ad hoc sufficit quod sit iudicium realiter in potentia. sicut ad hoc quod deus glorificet aliquem sufficit quod gloria sit in illo.

⁋ Ad septimam dico quod in tali remanent vere res realiter exntes qualiter tamen sint subiectiue non est modo discutiendum. Qualiter autem nunc apparent et prius non. consimilir debet dici quantum ad aliquid. sicut de stella quare appret de nocte et non de die.

⁋ Per idem ad octauam quam il la rubedo vere est alicubi. tamen de causacellatura. quia non est proprium obiectum visus debet dici proportionabiliter sicut dictum est de motu arborum et circulo ba culi et fractionibus eiusdem et consimilibus.

⁋ Ad illud quod infertur quod negans tale esse appares et intentioale negat omnem ludificationem etc. dicendum est quod non.

⁋ Nam ludificatio fit multis modis. Aliquando enim fit per naturam speculorum. demodo enim sciens naturas rerum potest diuersa specula diuersimode si bi opponere. propter quae res multum distantes vide buntur. potest etiam diuersis viis mihi ignotis facere aliquas partes rei videre alii non visis. propter quod potest iudicari homo esse vbi non est. et sic de aliis modis. sed ad hec omnia sufficiunt res ex. cum acti bus apprehensiuis in potentiis cognitiuis sine omni medio tali quale ponitur esse intentonale. Nec ex hoc sequitur opinio antiquorum dicentium omnia esse sicut ap ¬ parent. Nam aliquid apparet alicui esse album. quod tamen in rei veritate non est album. sed hoc non est propter aliquod medium inter ipsam rem et ipsam apparitionem. sed ipsa apphensione in actu potentie sine omni medio ap paret res esse alba quae non est. et hoc aliquando accidit. qui nescitur an albedo est subiectiue in re illa vel in alia. quamuis credatur esse in illa. et ita praeter actus potentiarum quibus iudicant potentie et res ipsas ni hil est nec in esse reali nec intentioali. Sic ergo patet ad illud argumentum quod sensus non est formatiuus rerum in quocumque esse non plus quam est formatiuus dei in quocumque esse. sicut enim posito actu sentiem di in sensu deus potest habere nouam denominationem. quia realiter causat illum actum. ita posito actu vere videtur res realiter. Non tamen dico quod aliter sunt appentie in sen sibus erroneis et aliis. sed vniformitur sunt concedende Unde quando sensus decipitur. hoc deceptionis est occasio. quod res iudicatur talis qualis non est sine omni medio in ter rem et actum potentie. ita quando non decipitur iudicatur esse sine omni tali medio. Et quod dicitur quod resin esse appenti non distinguitur a reali. quia simul coincidunt in vera visione videtur contradicere toti opinioni. Nam si sit aliqua distinctio inter esse appens in vna visio ne et rem. ergo non plus causatur vnum per visionem quam reliquum.

⁋ Ad secundum argumntum dicendum quod omnia ista sunt verba metaphorica. anima geminatur. ponitur ante se constituitur in esse conspicuo et huiusmodi. et non inueniunt in scientiis quocumque modo intelligant aliud nisi quod in anima sit vnus actus intelligendi quo vere sine omni medio intelligitur. et sic intelligit beatus augu. et ideo ibi non datur aliquod esse ipsi anime. nisi actus intelligendi. non plus quam datur deo aliquod esse per hoc quod mo dannat aliquem et prius non damnauit

⁋ Ad aliud potest concedi quod in apparitione aliquid appet. et quod intelle ctio est apparitio. et quod intellectione aliquid apparet. sed ex hoc non sequitur quod aliquid fit intellectone sicut creatione aliquid creatur. sed tamen creatione creans non fit in tali esse. Unde sicut intellectione aliquid intelligitur ita aliquid apparet.

⁋ Ad quartum concesso quod intellectio est simlima rei. dicendum quod res nullum esse capit per hanc similitudinem. sed aliquo modo capit denominari. quia scilicet res modo vere intelligitur et prius non. immo res non plus capit esse per hoc quod intelligitur quam cesar per hoc quod pingitur. nec plus est praesens intellectui per intellectionem proprie loquendo et de virtute serumonis quam cesar est praesens alicui per picturam. tamen obiicitur et apparet per hoc solum quod intellectio est. nec aliud est rem obiici vel appere intellectui nisi intellectionem rei esse in intellectu. Ad commen. quod intelligibilia esse in intellectu vel co gnitione non est nisi ipsa intelligi vel cognosci. Ad vltimum potest multipliciter dici secundum diuersas opiniones Uno modo quod diffinitio est insufficiens. quia qui pone ret opinionem de fictum quae frequenter est recitata diceret quod quando intelligitur rosa simpliciter. nec intelligitur. species informans intellectum. nec actus intellectus. nec res fcam per intellectum. nec res subsistens praeter intellectum. nec omns rose existentes exa posite in esse intentionali et appenti quasi vna rosa totalis. sed in telligitur vnum habens esse obiectiuum tale quale rosa particularis extr habet in esse subiectiuo et illud nec est species nec actus nec res fcam. nec res subsistens nec est rose extra in quocumque ess. sed vnum est fictum in anima quod non est ideo realiter cum aliquo extra et est commune. sic declaratum est alibi

⁋ Aliter dicerent illi qui ponunt conce ptum seu intentionem anime esse realiter intellectionem. quia dicerent quod diffinitio est insufficiens propter hoc quod tali intellectione intelligerentur omns rose extra. non tamen posite in esse intentioali apprenti quasi vna rosa totalis per quamncumque causationem est impossibile. ipse tamen rose terminant actum intelligendi sine quocum que medio vel alio terminante

⁋ Aliter potest dici quod per intellectum intelligitur res fcam in esse reali.

⁋ Et ad primum in contrarium quod non concludit dicerent. quod non omnis intellectio est productiva. Similiter quamuis ex aliquo intellectione sequatur aliquid factum. sic saltem verum est de habitum generati. non tamen sequitur aliquid factum extra animam et hoc immediate. quamuis mediante actu voluntatis ali quid aliquando fiat extra. et hoc est intentio philosophi

⁋ Ad secundum in contrarium dicendum est sict dictum est prius. quod scientiam ess de aliquibus est dupliciter. vel quia illa sunt partes propositionis scite. vel quia sunt illa pro quibus partes conclusionis sup ponunt. Primo modo scientia non est de rebus ex. sed est de aliis rebus. et hoc secundum aliquam opinionem est de entibus rationis hoc tamen non assero quod non est de rebus exr. Sed ex hoc non sequitur quod propositiones non sunt vere. quia non sequitur. sub iectum est alia res a praedicato. ergo propositio non est vera. Nam per talem propositionem homo est animal. vel homo est risibilis. non denotatur quod subiectum sit praedicatum sed quod stant eodem. et ideo est propositio vera. Sed secundo modo scientia est de re bus ex. quia subiectum et praedicatum propositionis. quamuis non sint vna res. tamen supponunt pro eadem re. et isto modo scientia est de rebus ex. hoc est termini propositionis scite supponunt pro rebus extra.

⁋ Alia menbra quae improbat falsa sunt. tamen rationes sue non concludunt. Prima conclusi primum non concludit. quia non haberent alii pro inconuenienti quod species tantum intelligeretur et non res ex tali intelle ctione. quamuis vna alia intellectione res intelligerentur. sicut qui poneret entia ficta de quibus fre quenter dictum est. quod quando intelligitur vniversale nulla res extra intelligitur. quando tamen intelligitur singulare siue notitia intuitrua siue abstractiua intelligitur singulare. Secunda etiam non concludit. quia non probatur quod scientia non sit nisi de speciebus tamen supponem tibus pro rebus extra sicut dico quod scientia non est de rebus extra ita quod ille sint partes propositionis scite. quamuis partes supponant pro rebus ex. Nec tertia concludit. quia quamuis species tantum intelligeretur tamen proposito esset vera. quia subiectum et praedicatum supponeret pro rebus extra et pro eisdemrebus

⁋ Prima ratio concra primum menbrum habet apparentia scilicet cunda non concludit. quia non probat quod illud quod intell gitur quando intelligitur rosa non potest realiter multiplicari quamuis sit immultiplicabilis per equiualentiam quantum ad rationem praedicabilis de pluribus. sicut est alibi declaratum.

⁋ Preterea. prima ratio contra quartum menbrum non concludit. quia quando philosophus dicit in praedicamentis. quod destructis praemis subiis impossibile est aliquid aliorum remanere non intelligit quod destructis indiuiduis non potest esse in esse sibi conuenienti aliquod vniversale praedicabile de multis. sed intelligit quod si esse negetur a quolibet indiuiduo a quolibet vniversali supponente personaliter negabitur. et loc est verum. sed nihil est ad propositum. Secunda ratio est ap parens. quamuis posset impediri. Tertia ratio non concli dit. quia quamuis subiectum et praedicatum essent res distin cte realiter. non sequeretur quod praedicationes essent secile. nisisubiectum et praedicatum supponerent pro seipsis. et no pro eisdem rebus. Nec quarta valet. quia scientie non sunt de rebus ex tamque de illis quae sciuntur. sed tanquam de illis pro quibus termini propositionum supponunt. Similiter diffinitiones non sunt de rebus extra tamquae de illis de quibus adequa te praedicantur. sed tamquam de illis pro quibus talia de quibus praedicantur adequate supponunt. Unde iste rationes. veomnes vel fere omnes quas adducit sunt contra proprium dicti Nam quaero. aut illud quod determinat actum intelligendi quando intelligitur rosa simpliciter est rose exr. vel non est ro se. si non sit rose ex. ergo per argumenta sua scientia non est de rebus extra nec diffinitiones nec propositiones erunt vere. si illa rosa est idem realiter cum omnibus rtosis sicut ipse dicit. ergo sicut ipse rose non producuntur. ita nec illa rosa po nitur in tali esse.

⁋ Preterea. prius dicit quod multo fortius vera visio ponit res in tali esse apparenti quam falsa visio. sed per falsam visionem fit aliquid quod non est realiter ipsa res intellecta. ergo per veram visionem. ergo illud ap parens non est realiter ipse rose particulares.

⁋ Preterea si illa rosa intellecta non distinguitur a rosis partici laribus. sed est ipse rose particulares. ergo nihil est praeter ipsas rosas particulares et ipsam intellectione. ergo si propter intellectionem iste rose nunc apparent et prius non. cum hoc non sit nisi propter intellectionem. et ipsa in tellectio est ipsus rosis particularibus extrinseca. tam tum erit denominatio extrinseca quando dicitur illa ratiosa apparere. quod ipse negat.

⁋ Preterea. si illa rosa est rose particulares. et rose particulares habent esse reale. ergo illa rosa habet esse reale. et non tantum intentionale. Et si dicatur quod ex hoc quod apparent habent esse intentio nale. hoc non valet. quia eadem facilitate dicam. quod ex hoc quod deus creat. deus habet esse intentionale. quia est creans.

⁋ Preterea si illa rosa sit ipse rose particulares. et ipse rose particulares sunt. quamuis apparitio non sit. ergo non fit illa rosa per apparitio nem.

⁋ Preterea prius dicit quod certum est quod rosa illa non est particularis nec multiplicari potest. et ita est vna in me et in te. Et ex hoc arguo. illud quod non est rosa aliqua particularis non potest multipli cari. nec est realiter rose particulares omns. sed illa rosa per te est huiusmodi. ergo non est rose particulares.

⁋ Preterea semper habetur intentum quod praeter ipsas res reales et ipsam notitiam nihil est. quamuis propter no titiam possint res realiter denominari nunc quam prius sicut deus propter hoc quod creatura est de nouo alia denominatur nunc quam prius. sicut dicitur creans. beatificans. damnans. puniens. et huiusmodi.

⁋ Ad quaestionem dico quod solus filius est verbum in divinis. hoc patet. quia solus filius est genitus. sed omne verbum est genitum. ergo solus filius est moverbum. hoc etiam patet per beatum augustinum. v. de tri. c. xvi. qui dicit. nec verbum nec ymago nec filius dicitur pater. et eadem ratione verbum non est spiritus sanctus. et per consequens solus filius est verbum. Similiter. patet de tri. caex vi. in hac trinitate non dicitur verbum dei nisi filius Ex quibus et multis aliis patet quod solus filius sit verbum. Sed supposito quod solus filius sit verbum ita quod verbum dicatur notionaliter tantum et non essentiam liter est dubium an verbum dicat respectum aliquem ad creaturam qualem non dicit pater nec spiritus sanctus. Et communiter doctores aliquam trium opinionum dicunt videlicet quod verbum includit respectum proprium ad crea turam. vel quod connotat respectum ad creaturam vel quod connotat creaturam

⁋ Primam istarum opinionum non reputo veram. quia in divinis nulla est relatio realis. nisi paternitas spiratio actio. et filiatio et spiratis passio. sed nulla istarum est ad creaturam. ergo etc. Nec potest dici quod includat respectum rationis. quia vel respe ctus rationis non est ponendus. vel si est ponendus non est ens reale. et per consequens non est de essentia persone realis.

⁋ Secundam opionem et tertiam sicut fonant non reputo veras. quia connotat non conuenit cuicunque rei. sed tantum signo rei. et ideo verbum divinum non plus conno tat quam pater vel spiritus sancuns. Ideo quantum ad istum articulum dico breuitur quod verbum quod est realiter filius in divinis. nec includit nec connotat respectum nec etiam com notat creaturam. tamen haec nomen verbum instituitur ad si gnificandum quod connotat creaturam. sed hoc non est ex natura sed ex impositione nominis. Secundo quia in diffinitione exprimente quid nominis debet poni nomen creati re in obliquo. vt hoc sit diffinitio exprimens quid nominis. Uerbum diuinum est persona genita de scientia que est dei et omnium creaturarum tanquam obiectorum Istud autem nomen filius non habet talem diffinitionem exprimentem quid nominis. Et si exprimatur diffinitio sua debet sic dici. filius est persona genita de substamtia patris. In qua diffinitione non ponitur nomen crea ture nec in rec to nec in obliquo. Et propter hoc hoc nomen filius non connotat creaturam. sed hoc nomen verbum connotat creaturam. Et si dicatur quod verbum diuinum et filius nullo modo distinguuntur nec secundum rem nec secundum rationem. ergo quicquid connotatur per verbum divinum connotatur per filium et econuerso.

⁋ Preterea non tantum ver bum diuinum est persona genita de scientia patris quae est dei et omnium creaturarum tanquam cognitorum. sed etiam filius dei eque veraciter est persona genita de scientia dei patris. quae est vnica dei et omnium creaturarum tamqua cognitorum. ergo non plus connotantur creature per verbi quam per filium.

⁋ Ad primum istorum dicendum quod si in ista. verbum diuinum et filius nullo mnodo nec secundum rem nec secundum rationem: isti termini verbum filius supponunt personaliter pro suo significato vera est. et tunc semper acci piendo vniformiter nihil connotatur nec per verbum nec per filium. et ideo consequentia illa fcam non valet. quia in consequente implicatur quod aliquid connotatur per verbum vel per filium quod falsum est sicut dictum est prius. ita etiam tunc semper accipiendo personaliter nihil connotatur per verbum vel per filium. Si aut isti termini verbum diuinum et filius supponunt pro se in praedicta propositione. tunc est antecedens falsum. quia illo modo accipiendo verbum diuinum et filius non sunt idem realiter. quia isti termini no sunt idem realiter. et ideo aliquid connotatur per vnum quod non connotatur per reliquum.

⁋ Ad secundum dicendum est quod equae veraciter filius est persona genita de scientia patris etc. sicut verbum diuinum. tamen in vna propositione praedicatur diffinitio exprimens quid nominis de suo diffinito. et in alia non. et ideo aliquid connotatur per vnum quod non per reliquum. Et si queratur. quare plus vnum nomen secunde persone connotat creaturam quam aliud nomen alterius persone. Dico quod sicut vnum nomen secunde persone in diuinis connotat creaturam. et aliud nome non conno tat creaturam. propter hoc quod illa nomina habent diuersas diffinitiones exprimentes quid nominis. ita cuilibet per sone diuine posset imponi nomen tale connotans creaturam. Nam sicut propter hoc quod hoc totum perso na genita de scientia patris que est vnica omnium tam dei quam creaturarum est diffinitio exprimens quido nominis huius termini verbum. ideo hoc nome ver bum connotat creaturam. Ita si hoc totum persona generans de scientia sua quae est vnica etc. esset diffinitio exprimens quid nominis alicuius nominis impositi quod esset proprium patri. sicut illa diffinitio est propria patri ita connotaret creaturam sicut hoc nomen verbum Et si hoc totum vel consimile in quo ponitur aliquod nomen creature in obliquo vel in recto. sicut diffinitio exprimens quid nominis huius nominis di cens quando tenetur pure notionaliter. hoc nomen dicens erit proprium patri et connotabit creaturam. Et sicut dictum est de patre. ita dicendum est de spiritus ancto.

⁋ Ad primum principale dicendum quod non solus filius est verbum. sed solus filius est verbum diuinum.

⁋ Et si dicatur quod dictum est in praecedenti questione. quod omnis intellectio est verbum sed non solus filius est intellectio diuina. ergo non solus fili est verbum diuinum. Dicendum est in praecedenti quaestio ne. dictum est quod omnis intellectio intellectus creati est verbum. quia omnis talis intellectio est genita. sed intelle ctio diuina non est genita. ergo non est ad propositum. Utrum tamen debet concedi quod intellectio dei qua est essen tia sit verbum. non pertinet ad propositum.

⁋ Ad secundum dicendum quod verbum diuinum praecise nascitur de substantia patris sicut et filius. quia essentia pris et scientia pris nullo modo distinguntur. nec secundum rem nec secundum rationem. Sed ad beatum Augustinum quando dicit quod verbum natum est de hiis omnibus quae sunt in ipso scilicet patre. Dicendum quod non intelligit quod verbum nascatur de omnibus cognitis per scientiam patris. sed intelligit quod nascitur de scientia pris que est vnica omnium cognitorum a patre. et sic intellige de sunt omnes auctoritates. quibus videtur Augu stinus dicere quod verbum nascitur de hiis quae sunt inscientia patris. hoc est. nascitur de scientia pris quae est vnica omnium et ille est modus suus loquendi in diuersis locis