Quaestio 3

Questio tertia. Tertio quero utrum diuina essentia sit primum obiectum intellectus sui.

⁋ Quod non. quia primum obiectum alicuius potentie est commune per praedicationem omni apprehenso ab illa potentia. sicut color ponitur obiectum visus. quia praedicatur de omni visibili. diuina essentia non praedicatur de omni intelligibili ab intellectu diuino. ergo etc.

⁋ Ad oppositum. si essentia non esset primum obiectum intellectus diuini. ergo esset aliquod aliud prius. et per consequens esset aliquid prius divina essentia. consequens falsum. ergo.

⁋ Ad q. dicitur quod essentia divina est primum obiectum intellectus pri mitate originis et perfectionis. quia omnia alia quasi ab essentia fluunt quamuis non proprie. hoc etiam probatur sic. quaecumque haberent ordinem essentialem si essent di stincta realiter. eodem ordine se habent quomocumque sunt distiucta. sed si essentia esset distincta ab aliis perfecti onibus realiter quae sunt in diuinis. ipsa esset simpliciter primum origine et perfectione. a qua alia simplicitet originarentur se enim haberet sicut subiectum ad passiones quae oriuntur a natura aliqua. ergo similiter modo vbi sunt distincta secundum rationem. essentia est primum perfectione. et sicut est primum in perfectione entitatis ita et cognoscibilitate. secundum philosophum ii. metha. et. vii.

⁋ Secundo dicitur quod essentia divina et non aliquod commune est obiectum primum primitate adequationis intellectus diuini. hoc probatur. quia quandocunque ali quod commune abstractum: a pluribus est obiectum adequatum alicuius potentie primo mouens eam quodlibet per se infe rius illius communis sub ratione propria est per se obiectum illius potentie et per se motiuum eius. vt patet de colore et suis inferioribus respectu visus. sed non quodlibet per se cotentum sub ete est huiusmodi secundum philosophum. xii. metha

⁋ Preterea confirmatur. quia cognitio illa in qua per se aliquod obiicitur sub propria ratione causatur ab eo vel essentialiter depen det ab eo. quia cognitio dependet ab intellectu et imtelligibili. sed intellectio divina a nullo alio depen det. ergo etc.

⁋ Dicitur ergo quod essentia divina est primum obiectum adequatum intellectus sui. Et si queratur sub qua ratione erit obiectum adequatum intellectus sui

⁋ Dicitur quod non sub ratione alicuius personalis vel notionalis. quia nullum non formaliter infinitum est obie ctum adequatum intellectionis formaliter infinite. quia tunc formaliter infinitum dependeret a non formaliter infinito sen intellectio diuina est formaliter infinita. et nullum personale aut notionale est formaliter infinitum. ergo sub ratione alicuius essentialis est primum obiectum adequatum

⁋ Et si quaeratur de essentialibus sub cuius ratione est aliquod obiectum adequatum. Dicitur quod non nisisub ratione essentie. quia sub illa ratione est aliquod obiectum potentie sub qua ratione continet virtualitur vel formaliter alia quae obiiciuntur illi potentie. nihil enim obiicitur alicui potentie per se: nisi contineatur forma liter vel virtualitur in obiecto primo adequa: o il lius potentie. Exemplum de continentia formali. vt color continet sub se species suas. Exemplum de continentia virtuali. sicut subiectum continet passionem suam. Nulla autem perfectio essentialis continet alias formaliter quia sunt eque communes. eadem enim ratione qua formaliter continentur sub sapientia. eadem ratione continentur sub bonitate. quia quaelibet earum est communis forma liter. Sed est tamen continentia virtualis. nihil autem con tinet aliqua virtualiter nisi essentia. quia quaecumque po neretur continere alia virtualiter includeretur in essentia. quae est primum in perfectione. sed continentia virtu alis non est circularis. ergo etc.

⁋ Ista opinio dicit multa quae non intelligo Primum quod essentia diuina est primum inter omnia in deo perfectione et origine.

⁋ Se cundum quod omnia quasi fluunt ab ea.

⁋ Tertium quod essen tia diuina est primum primitate edequationis. illo modo quo triangulius est primum obiectum respectu habere tres. illo modo quo loquitur philosophus primo posteriorum.

⁋ Quartum quod innuit: quod semper obiectum adequatum mouet potentiam

⁋ Quintum ratio quae probat quod nul lum personale sit obiectum adequatum. Sextum quod ponit quod essentia est obiectum adequatum et non sa pientia. Septimum quod dicit de duplici continen tia obiecti. virtuali et formali.

⁋ Contra primum arguo sic. vbicumque est prius perfectione ibi correspondet posterius perfectione. sed nihil est in deo posterius perfectione. ergo nihil est prius perfectione. maior est manifesta. quia sicut est impossibile esse prius nisi correspondeat posterius. ita impossibile est quod aliquod sit prius perfe ctione. quin etiam aliquod sit posterius perfectione. mino rem probo. quia omne posterius perfectione est imperfectius. sicut omne prius perfectioe est perfectius. sed nihil in deo realiter est imperfectius quocumque. tunc enim aliquid imperfectionis esset in deo. ergo nihil est ibi posterius perfectione.

⁋ Confirmatur. quia sicut impossibile est habete ordinem originis si ne originante et originato. et ordinem temporis sine priore et posteriore. ita impossibile est esse ordinem perfectionis sine perfectiori et imperfectiori. sed in deo non est perfectius et imperfectius. ergo in deo non est ordo perfectionis. Ex hoc patet quod ratio sua non concludit. quia maior sua quam accipit est simpliciter falsa scilicet quemcunque ordinem haberent aliqua si essent distincta realiter eundem ordinem habent vbicumque sunt quocumque modo distincta. quia si essentia et relatio essent distincta realiter. sic ordi narentur quod essentia esset simpliciter perfectior. et relatio impfectior. ergo modo essentia et relatio sic ordina buntur quod essentia est perfectior et relatio imperfectior

⁋ Si dicatur quod relatio est imperfectior secundum ratione. Con tra nihil in diuinis est imperfectius nec secundum rem nec secundum rationem nisi secundum rationem falsam quae omnino abiicienda est. ergo nihil est dicere quod relatio est imperfectior secundum rationem

⁋ Preterea formaliter infinitum nullo mnodo nec secundum rem nec secundum rationem est imperfectius aliquo. sed per istos sapientia diuina est formaliter infinita. ergo nullo modo est imperferctior essentia diuina. ergo inter essentiam diuinam et sapientiam nullus est ordo imperfectione

⁋ Preterea iste alibi habet pro inconuenienti et merito ponere in deo potentiam vel quasi potentiam. ergo multo fortius debet ha bere pro inconuenienti ponere in deo perfectionem vel qua si imperfectionem. ergo in deo nullus est ponendus ordo per fectonis.

⁋ Preterea quod dicitur quod essentia diuina est prior origine. non videtur verum. quia sapientia diuina nullo modo est originata. nec essentia divina est originans.

⁋ Ex hoc contra secundum quia modo est bene dictum quod omnia quasi fluant a diuina essentia quia nihil est in patre quomocumque flu ens ab alio. sed sapientia bonitas paternitas. et spi ratio sunt in patre. ergo nullo modo fluunt.

⁋ Preterea ostensum est prius quod sapientia diuina nullo modo distiguitur ab essentia. ergo nullo modo fluit ab ipsa.

⁋ Con tra tertium arguo sic. omne obiectum adequatum ali cuius potentie et primum primitate illa de qua loquitur philosophus primo poste. vere praedicatur vel per se vel per accidens. si est in concreto vel in abstracto de omni apprehenso ab illa potentia. sicut omne visibile vel est color vel coloratum vel coloratio. si color sit obiectum adequatum visus. sed diuina essentia nec in concreto nec in abstracto praedicatur vere de omni intelligibili ab in tellectu diuino. ergo non est obiectum adequatum et pri mum tali primitate. maior patet inductiue. quia semper sub iectum primum et adequatum et praedicatum sunt conuerti bilia. et de quocumque praedicatur vnum conuertibilium et reliquum. Patet etiam quod coloratum praedicatur de appre henso per accidens. ergo multofortius de apprehenso per se et non tantum per accidens praedicatur. minor patet. quia vtra que istarum est falsa. homo est diuina essentia. homo est deus et tamen homo apphenditur ab intellectu diuino. Et si dicatur quod non apphenditur per se sed per aliud. Contra aut non apphenditur per se. quia tantum apphenditur per accidens. aut quia non apprehenditur sub obiecto primo. si primum detur. ergo non plus apprehenduntur creata a deo quam anima appreheditur a visu corporali. quod est inconueniens. Si detur secundum. Contra. ita perfecte et ita distincte appreheditur ab intellectu diuino sicut appreheditur albedo a sensu. et per consequens obiectum de quo praedicatur hoc passio. apprehensibile ab intellectu dei. est per se superitus ad hoc intelligibile demonstrato alio a deo.

⁋ Ex istis arguitur sic. quandocumque aliqua passio con petit per se pluribus nulli competit primo adequate ni si communi per praedicationem ad illa plura. Exemplum. quia visibile competit per se albedini et nigredini. et sic de aliis. ideo nulli competit adequate nisi communi. sed esse intelli gibile ab intellectu diuino competit per se angelo. homoni. boui. et sic de aliis. ergo nulli competit adequante nisi communi

⁋ Si dicatur quod quamuis omne illud a deo sit per se intelligibile. non tamen sub propria ratione mouet intellectum diuinum. Contra. hoc non sufficit. quia obiectum mouere potentiam nihil facit ad hoc quod sit obiectum adequatum vel per se obiectum. sicut si nihil mo ueret intellectum possibilem nisi intellectus agens. nihilominus idem eset obiectum intellectus possibilis. quamet uis non esset idem mouens. Similiter secundum istos nihil mouet intellectionem immediate nisi. species intelligibilis et intellectus agens. et tamen ista non sunt praecise obiectum intellectus possibilis. immo alia sunt eque per se obiecta.

⁋ Contra quartum quod dicitur quod obiectum adequa tum semper mouet potentiam. hoc est simpliciter fal sum. quia obiectum adequatum est illud de quo dicitur pri mo et adequate apprehendi ab illa potentia. sed ta le respectu visus est vnum commune ad omnes colores vel aliquid communius. sed nullum tale commune mouet poten tciam sensitiuam. tum quia non est in re. sicut ostensum est prius tum quia sensus tantum est particularium et nullo modo vniversalim. ergo non omne obiectum adequantum potentie mouet ipsam potentiam.

⁋ Preterea illud quod primo mouet potentiam primo apphenditur a potentia. quia secundum istos spesspanlissima primo apphenditur ab intelle ctu primitate generationis et tamen non est obiectum adequatum. ergo etc.

⁋ Contra quintum videtur quod illa ratio non vatet. quia arguit sic. nullum obiectum non formaliter infinitum et obiectum adequatum intellectionis formaliter infinite. quia tunc formaliter infinitum depende ret a non formaliter infinito. Ista consequentia non posset te nere nisi virtute istius medii. omnis intellectio de uendet a suo obiecto adequato. sed illud medium falsum est. tum quia in deo intellectio a nullo dependet. nec ab obiecto adequato nec non adequato. quia ibi nulla est depentia sicut nec imperfectio. Tum quia obiectum adequatum intellectus nostri est vnum commune quod nullam causalitatem habet. et per consequens nihil aliud ab ipso dependem

⁋ Contra sextum argutum est prius. quia ex quo essen tia et sapientia nullo modo distinguuntur. si essentia sit obiectum adequatum. oportet quod sapientia sit obiectum adequatum.

⁋ Contra septimum ostendo quod obiectum adequatum non continet aliqua formaliter. Secundo quod non virtualiter. Primum patet. quia continens formaliter non est pars contenti. sed per te superius est pars inferioris. sicut secundum istos genus est pars speciei. ergo genus non continet for maliter suas species. nec per consequens obiectum adequantum continet formaliter aliqua

⁋ Si dicatur quod continere est idem quod in plus esse. haec non sufficit. quia esse in plus non est continere formaliter. tunc enim hoc vox animal contineret hanc vocem homo.

⁋ Secundum patet. quia aliquando passio importat rem perfectiorem subiecto. et tunc non continetur passio virtualiter a subiecto. Similiter ostensum est prius quod nunquam ex notitia inconplexa vnius potest haberi notitia inconplexa alterius.

⁋ Ideo dico aliter ad questionem quod in diuinis non est ordo perfectionis. non plus quam ibi est ordo durationis. sed dei respectu aliorum a se est ordo causalitatis et ordo perfectionis. In deo autem respectu alicuius indeo est ordo originis. quia hoc non est aliud quam di cere quod vnum est originans et aliud originatum. Est etiam ibi prioritas cuiusdam communitatis. pro quanto ista consequentia est bona. paternitas est in hoc. ergo essentia est in hoc. et non econuerso

⁋ Istis suppositis dico pri mo quod deus est primum obiectum primitate perfectionis. Secundo quod non est primum primitate adequationis illo modo quo loquitur philosophus de. primitate id est poste. Tertio quod est primum primitate adequationis secundum perfectione. Quarto quod non est primum primitate ori ginis.

⁋ Primum est manifestum. quia nihil est perfectius deo et ipse est perfectissimum.

⁋ Secundum etiam patet qui illud quod est primum primitate adequationis illo modo est illud quod praedicatur per se de quolibet quod est per se apprehensibile. sed deus non est huiusmodi. ergo etc

⁋ Tertium patet. quia nihil est eque perfectum sicut intellectio diuina nisi solus deus.

⁋ Et si dicatur quod idem non est equale sibiipsi. ergo idem non adequatur sibi sed deus et intellectio diuina vel intellectus sunt omni non idem. ergo vnum non adequatur alteri. Dico quod proprie non est ibi adequatio sed extensiue. etiam proprie loquendo potest dici ibi adequatio talis et talis inter perso nam et intellectionem cum qua non est eadem formaliter quamuis realiter sit eadem.

⁋ Quartum probo. quia quando vnaet eadem intellectione omnino indistincte intelligum tur plura. non prius intelligitur vnum quam reliquum. sed eadem intellectione omnino intelligitur deus et creatura. ergo non prius origine intelligitur deus quam creatura. Und dico quod quamuis obiectum vnum sit prius alio obiecto tam natura quam perfectione tam etiam origine. tamen intellectio vnius obiecti nulla prioritate imaginabili est prior intellectione alterius obiecti. quia est ea dem omnino sine omni distinctione imaginabili. Si di catur quod tunc creatura intelligeretur antequam filius produceretur. et ita creatura esset ante filium secundum aliquod esse. Dico quod nec ante nec postquam filius producitur intelligitur creatura. sed simul intelligitur creatura et filius producitur. nec in aliquo signo intelligitur creatura in quo non producitur filius. nec econuerso. quia non sunt ibi talia signa originis vel nature sicut prius ostensum est

⁋ Et si dicatur quod creatura non intelliga tur nisi virtute essentie. Dico quod si intelligatur quod quocumque modo intelligatur prius diuina essentia: et quod virtute illius intellectionis postea intelligatur crea tura: non est verum. Si tamen intelligatur quod intellectus diuinus nihil recipiendo a creatura: et ita non virtu¬ te creature intelligat creaturam sic est concedendum sed sic loquendo nihil est ad propositum.

⁋ Ad primum argumentum pro prima parte opinione quando probatur quod essen tia diuina est prior prioritate perfectionis sapientia bo nitate et relationibus. Dico quod propositio accepta est simpliciter fasa. sicut ostensum est supra in prologo. Unde in proposito sequeretur quod essentia diuina esset prior aliis causalitate materiali. et per consequens esset quasi materia in diuinis. quod iste negat. Sequeretur etiam quod esset prior natura. Nam arguo sic. quemcumque ordinem haberent aliqua si essent realiter etc. sed si essentia. sapientia bonitas paternitas. essent distincta realiter essentia diuina esset prior secundum ordinem causae materia lis et esset prior natura. ergo nunc in diuinis habent tales ordines. Minor patet. quia tunc essentia diuina esset vere subiectum sapientie et posset esse sine ea.

⁋ Ideo dico quod propositio praeter multas falsitates implicatas implicat illud falsum. quod scilicet aliqua possunt distingui et tamen esse idem et si generaliter accipiatur falsum est. quamuis instantiam habeat de essentia et relatione.

⁋ Ad se cundum pro secundo dico quod illa propositio quandocumque aliquod commune est abstractum a pluribus etc. implicat multa falsa Unum quod omne obiectum adequatum alicuius potentie mouet eam Et quod hoc sit falsum patet. quia cum obiectum adem quatum potentie cuiuscumque est aliquod commune. quia de aliquo communi praecise praedicatur esse apprehensibile ab illa potentia. et tamen nullum commune mouet potentiam sensitiuam. tumn qui quod intellectus diuinus mouetur a diuina essentia. et quod nihil causat intellectionem nisi diuina essen tia. et huiusmodi non puto veras nec expedientes volentibus in theologia proficere.

⁋ Ad aliud dico: quod falsum est quod obiectum per se mouet potentiam a qua per se apphenditur. quia totaliter accidit obiecto potentie esse motiuum potentie. vel saltem accidit sibi moue re: potentiam. Unde si deus crearet visionem corporalem huius albedinis in oculo ita vere videretur et ita vere esset obiectum sicut si ipsamet albedo causarm

⁋ Ideo dico quod illa maior est falsa. quia ad hoc quod aliquid per se apprehedatur a potentia nihil refert quod mo ueat potentiam vel non moueat. Unde nihil penitus mouet diuinum intellectum. et tamen aliquid per se est obiectum eius

⁋ Ad illud quod innuitur confirmando. Dico quod ista propositio est simpliciter falsa. quia illa cognitio in qua ali quid per se obiicitur intellectui sub propria ratione causatur ab eo vel dependet essentialiter ab eo.

⁋ Et quando dicitur quod intellectio dependet ab intellectum vel intelligibili. Dico quod hoc est simpliciter falsum. immo intellectio diuina nec ab intellectu dependet nec ab intelligibili. Et si dicatur quod intellectio non potest esse sine intelle ctu et intelligibili. ergo dependet ab vtroque. Dico quod consequentia non valet sicut non sequitur. idem non potest esse sine seipso ergo idem dependet a seipo. Ita est in proposito quod intellectio diuina est ipse intellectus et est illud intelligibile sine quo non potest esse.

⁋ Si dicatur quod intellectio diuina non potest esse sine intelligibili alio ab intelle¬ ctione diuina. et non est ipsum intelligibile. ergo ab il lo intelligibili dependet. Dico quod consequentia est bona. sed hoc est simpliciter falsum quod intellectio diuina non potest esse sine intelligibili alio ab ipsa intellectione. Nec sequitur intellectio diuina non potest esse nisi illud in telligatur. ergo non potest esse sine illo.

⁋ Ad aliud quod in nu: tur ad probandum quod notionale non sit obiectum adequatum quamuis essentia sit obiectum adequatum. Dico quod si essentia esset obiectum etiam notionale esset obiectum adequatum: et eodem modo sicut essentia est obiectum primarium. ita etiam relatio est ob iectum primarium. Ad probationem dico quod consequentia non valet. non plus quam sequitur essentia diuina est obiectum adequatum. ergo intellectio diuina dependet ab essentia.

⁋ Et si dicatur quod ista responsio repu gnat praedictis. quia dictum est prius quod deus non est pri mum obiectum primitate originis. ergo non est obiectum primarium.

⁋ Respondeo quod aliquis potest esse ordo in ter obiecta: qualis non potest esse ordo inter intellectio. nem vnius et alterius: etiam si illa obiecta distinctis in tellectionibus intelligerentur. igitur multo fortius non requiritur consimilis ordo quando vnica intellectione intelliguntur. et ideo quamuis diuina essentia sit obiectum primarium. et creatura sit obiectum secundarium non oportet quod prius origine intelligatur deus quam crea tura. sicut deus prioritate durationis est prior crea tura: et tamen non prius duratione intelligit deus quam creatura.

⁋ Et si queratur. an sicut conceditur quod deus vel diuina essentia est obiectum primarium ita posset concedi quod relatio vel sapientia est obiectum primarium. Dico quod de sapientia bonitate et huiusmodi sine omni distinctione concedendum est quod quicquid dicitur de essentia dicitur de sapientia. quia est omodo eadem cum essentia. Similiter de patnitate ita potest concedi quod est obiectum primarium sicut potest concedi quod est essentia diuina. Et si arguatur. si pater nitas est obiectum primarium. et similit eadem ratione filiatio est obiectum primarium. ergo intellectus diuini sunt duo obiecta primaria. Dico quod consequentia non valet. sicut non sequitur paternitas est sapientia. filiatio est sapientia. ergo due sunt sapientie. Et propter eandem rationem ad argumentum quod inducitur ad pro bandum essentiam sub ratione essentie et non sapientiam nec bonitatem nec aliquod notionale esse obiectum adequatum intellectus diuini. Dico quod semper omne per per se obiectum potentie debet contineri non proprie in obiecto adequato. sed debet contineri sub ob iecto adequato si sit aliquod tale. Nec potest esse talis duplex continentia formalis et virtualis. de qua iste ibi loquitur. Ad minorem dico quod essentia divina non conti net sapientiam nec formaliter nec virtualiter. sed est ipsa. Nec proprie continet virtualitur aliquod personalea sicut nec producit nec potest producere aliquod personale.

⁋ Et si dicatur quod ratio essentie est prima i n diuinis et prior ratione sapientie. et omnibus aliis rationibus. Respondeo quod si ratio essentie accipiatur pro aliquo realiter existente in deo. et similiter ratio sapientie et sic de aliis. hec est simpliciter falsa. ratio essentie est prior vel fun damentum sapientie et omnium aliorum. Si autem ratio essentie stet pro aliquo praedicabili de deo non tamen pro se sed pro deo. sic potest concedi. sed tunc nihil est ad propositum qui talis ratio non est in deo realiter siue talis ratio sit comn ceptus existens obiectiue in anima siue subiectiue

⁋ Ad argumentum principale dico quod obiectum pri nium potentie primitate adequationis est praedicabile de omni per se obiecto. sed tale non est deus respectu intellectus sui. et hoc loquendo de tali primitate de qua loquitur philosophus id est poste. et ideo non est primum obiectum illa primitate.

⁋ Ad argumentum in opposi tum dico quod non est inconueniens aliquid esse prius deo prioritate praedicationis. isto enim modo ens quod est vni uocum deo eat creature est prius deo. quia est eo communius. tamen aliquid esse prius deo prioritate perfectionis. durationis casalitatis vel nature est impossibile.

⁋ Et si quaeratur quid est illud obiectum adequatum in diuino.

⁋ Dieo quod si ens sit commune vniuocum omnibus intelligibi libus. tunc habet intellectus diuinus obiectum adequatum quod est ens. si autem ens non sit commune vniuocum omnibus. tunc non habet obiectum adequatum.