Quaestio 4

⁋ Questio. iiii. Quarto quero. Utrum ad hoc quod deus intelligat di stincte omnia alia a se requirantur in eo necessario distincte relationes ratio nis ad ipsa intelligibilia.

⁋ Quod sic. quia impossibile est quod idem sub eadem ratione sit plurium repraesentatiuum qui sicut idem inquantum idem semper agit ide. ita idem in quantum idem semper repraesentat idem. sed essentia diuina distincte repraesentat plura. ergo sunt ibi distincte rationes. et non absolute nec relationes reales. ergo sunt ibi plures relationes rationis.

⁋ Preterea. omnis con gnitio fit per assimilationem. sed impossibile est quod idem sub eadem ratione assimiletur distinctis. ergo requiruntur distincte rationes in intellectu diuino quibus distinctis assimiletur.

⁋ Preterea. omne quod est ex se indetur minatum ad plumra non potest in aliquod eorum determi nate nisi per aliquod determinetur sed essentia diuina est representatiuum indeterminatum omnium aliorum. ergo oportet quod per aliqua determinetur. et non nisi per re lationes rationis. ergo etc

⁋ Ad oppositum. quod non causatur per actum intellectus sed praecedit ipsum est reale. sed tales relationes non causarentur per actum intellectus. quia nihil causatum per actum intellectus requiritur ad hoc quod iste intellectus intelligat. ergo iste relationes essent reales.

⁋ Ad istam questionem est vna opinio que ponit quod negessario ad hoc quod deus intelligat distincte aliqua a se requiruntur ille relationes rationis. Unde dicitur quod deus intelligendo essen tiam suam intelligit omnia alia a se. quia hoc quod ipse in telligit essentiam suam causa est intelligendi illud quod est post essentiam suam. suum enim intelligere quod est post essentiam suam causatum est eius quod est ipsum intelligere essentiam suam. et hoc quia est illimitata qui propter suam similitudinem continet in se omnis esse et essentie limitabilitatem vt non cognoscat alia tanquam propria obiecta. secundum quod alia sunt a se. sed secundum quod in se sunt idem sibi. et non ista cognitione cogno scit alia a se naturaliter siue in vniversali sed ad hoc quod co gnoscendo essentiam suam cognoscat illa distincte vecundum distinctionem quam habent inter se. oportet quod cognoscat essentiam suam vt vniversalem ab altero. et secundum hoc essentia sua habet rationem idee vt idea dicitur aliquid aliud quam diuina essentia sub ratione respectus imitabilitatis. et ita requiruntur diuersi respectus reales ad distincte cognoscendum alia. Contra istam opinionem arguo sic. quandocumque sunt aliqua eque illimitata respectu eorundem. qua ratione vnum eorum non requirit distinctas rationes respectu illorum nec reliquum: sed intellectus diuinus et essentia diuina sunt eque illimitati respectu intelligibilium secundum istos. et a parte intellectus non requiruntur tales distincte relationes rationis. ergo nec ex parte essentie. Preterea. quandocumque a non distinguitur quocumque modo a beat a parte rei. quod non requiritur ad a non requiri tur ad b. sed cognitio diuine essentie nullo modo di stinguitur a cognitione creature et ad cognitionem diuine essentie non requiritur talis relatio rationis ergo nec ad cognitionem creature. ergo tales relationes rationis nihil faciunt ad hoc quod creature cognoscantur.

⁋ Preterea. quandocunque ad aliqua requirumtur plura. etia si tantum posset in vnum. adhuc ali quod consimile requireretur a parte illius vnius. ergo si ad representandum plura distincte requiruntur plures relationes rationis. si essentia diuina esset repraesentatiua tantum vnius. adhuc requireretur vna relatio rationis quod ipsi negant. Atecedens patet. quia si ad plures effectus requirantur plura principia. ita neccessario ad producendum vnum effectum requireretur neccessario saltem vnum principium. et ita inductiue. Ex isto seque tur quod essentia requirit relationem rationis ad hoc vt distincte intelligatur. quia non est maior ratio quare ad vnum in telligibile requiritur aliqua relatio plus quam ad aliud

⁋ Preterea eadem causa sine omni distinctione potest in plures effectus. ergo eadem ratione idem repraesentatiuum sine omni distinctione poterit repraesentare plura

⁋ Preterea quod dicit primo videtur repugnare secundo. ista enim repu gnant scilicet hoc quod deus intelligit essentiam suam causa intelligendi illud quod est post essentiam suam. et quod non cognoseat alia a se vt propria obiecta secundum quod alia sunt. sed secundum quod in se sunt idem ibi. Quod ista repugnant patet. quia vbicuquom est causa et causatum oportet quod ibi sit pluralitas. quia ni hil est causa suiipsius. sed hoc non est pluralitas ex parte intel tectionis nec ex parte intellectus. nec parte essentie. ergo ex parte obiecti est pluralitas. ergo vnum obiectum sed quod intelligitur est aliud. ergo deus non intelligit alia a se vt sunt idem cum deo. sed magis secundum quod sunt propria obiecta. cuius tamen oppositum dicit secunda propositio.

⁋ Preterea ex hoc ipso quod est post essentiam non est ipsa essentia. ergo si intelligatur vt post essentiam suam. non intelligitur vt idem essentie sue.

⁋ Preterea prima propositio non tantum repu gnat secunde sed etia est in se falsa. quia nihil est causa quod deus in telligat alia a se. quia nihil est in deo causatum. et ideo non plus causatur intellectio creatur e quam intellectio dei. Et quando innuitur quod si non intelligeret alia a se secundum quod sunt idem sibi. intellectus intelligeret recipiendo ab eis cognitionem. illa consequentia non valet. non plus quam quando in telligit comprando essentiam suam ad alia a se⁋ Contra predictam opinin facit etiam quadam doctor alias ratio nes satis sufficientes. ideo eas hic omitto propter quas dicit aliter ad. q.

⁋ Dicendo quod sunt relationes eterne in deo ad cognita sen non sunt priores natura liter ipsis cognitis in ratione obiectorum. Unde ponit quod deus in primo instanti intelligit essentiam sub ratione absoluta. in secundo instanti producit lapidem in esse intel ligibili et intelligit lapide. ita quod ibi est relatio in lapide de intellectu ad intellectionem diuinam. sed nulla adhuc intellectione diuina ad lapidem. sed in tellectio dei terminat lapidem intellectum ad ipussam. In tertio instanti forte intellectus diuinus potest compare suam intellectionem ad quodcumque intelligibile ad quod nos possumus comprare. et tunc comprando se ad lapidem intellectum potest causare in se relationem ratio nis. et in quarto instanti potest quasi reflecti super istam relationem causatam in tertio instanti. et tunc illa relatio est cognita. Sic ergo non est relatio rationis ne cessaria ad intelligendum lapidem tamquam prior lapide vt obiectum. immo ipsa vt causata est posterior in tertio nstanti. et adhuc ipsa est posterior vt cognita quia in quarto instanti.

⁋ Circa istam opiniono posset argui per dicta prius vbi ostensum est vt mihi videtur suffici enter. quia talia instantia non sunt ponenda. et ita impos sibile est dari primo aliquod instans in quo prius intelligatur essentia quam creatura.

⁋ Preterea si deus in primo instanti intelligit essentiam diuinam et in secundo instanti in telligit lapidem. quaero. aut hoc est propter ordinem obiectum ad obiectum scilicet essentie diuine ad lapidem aut propter ordinem intellectionis lapidis ad intellectionem essentie. Non propter primum. quia tunc eadem ratione haberm dicere quod prius natura intelligit essentiam suam quam lapidem. quia essentia diuina tam prioritatem nature quam durationis quam etiam perfectionis habet respectu la pidis. et ita deberet dici quod in primo instanti durationis deus intelligeret essentiam suam. et in secundo iustam ti durationis intelligeret lapidem. Si dicatur quod hoc sit propter ordinem intellectionis. Contra. intellectio est omnino indistincta ex natura rei. ergo vna nullo modo est posterior alia. nec potest dici quod ille intellectiones distinguantur formaliter. quia in nobis vnicus actus intellectus est quo intelligimus totum complexum. et per consequens plures terminos. ergo multo fortius deus intelligit omnia quecumque intelligit vnico actu indistincto Similiter eadem ratione posset dici quod intellectio hominis distinguitur formaliter ab intellectione asini. et ab intellectione bouis. et sic de aliis. quod est absur dum.

⁋ Si dicatur quod intellectio lapidis et essentie distinguuntur ratione. et ideo secundum rationem intellectio essen tie est prior intellectione lapidis. hoc non valet. qui consideratio intellectus nihil facit ad hoc quod res sit prior vel posterior. tunc enim posset facere quod intellectio lapidis esset prior intellectione essentie. sicut econuerso.

⁋ Preterea. quod dicit quod in deo sunt relationes eterne ad cognita. quaero aut relatio ta lis est vna res extra animam aut non. si sic. ergo vere est realis. et ita realiter refertur. ad creaturam. quod iste negat. si non sit vna res: tunc non est in deo ni si tantum obiectiue. hoc est quia est cognita. et per consequens non est in tertio instanti. et postea erit cognita in quarto instanti. immo quandocunque erit erit cognita.

⁋ Confirmatur. quia etiam per istos. omne imaginabile: vel habetur esse reale et subiectiuum. vel obiectiuum. si subiectiuum. ergo tunc est realiter. si obiectiuum. ergo tunc est cognita vel volita. et siue sic. siue sic sequitur quod est cognita. ergo in tertio instanti est cognita.

⁋ Ideo dico alit ad. q. et consequenter ad dicta prius Circa quam primo videndum est quid sit relatio rationis secundo ex hoc ad questionem Circa primum dico quod relatio rationis dupliciter accipitur. Uno modo pro ista voce vel conceptu importante aliquid vel aliqua. Secundo pro ipsis significatis. et siue ista distinctio sit secundum artem logice siue non. non multum curo ad praesens. tamen necessaria est propter modum loquendi multorum. Sit primo modo dico quod talia sunt relationes. precium signum et huiusmodi. Si secundo modo dico quod talia nomina relatiua et conceptus relatiui nihil penitus imagina bile important quod non sit absolutum: et secundum esse sub iectiuum in actu vel in potentia. vel saltem esse ob iectiuum secundum vnam opinionem prius frequenter tactam sed talia relatiua important absoluta simul cum actu intellectus et voluntatis. sicut hanc vocem homo significare homines nihil aliud estnec importat ni si vocem et homines et actum voluntatis praesentem vel priteritum quo volumus hac voce vti pro hominibus. ita signum nihil aliud importat. et ita nihil consequitur istos actus nec istas voces a parte rei nec alibi. sed postea potest recipere praedicatione vocum absolutarum vel conceptuum quaie non vere praedicarentur nisi ipsis pre suppositis. Unde nisi instituens vellet quod ipse et quilibet alius vteretur hac voce sortes pro illo homine numquam diceretur quod hec vox sortes significat hunc hominem et ita non consequitur aliquid absolutum vel relatiuum. sed vere hoc est signum et illud aliud significatum. quamuis sine talibus vocibus relatiuis non posset hoc exprimi. et ita talia relatiua non significant aliqua alia ab ipsis absolutis. sed significant vel connotant ipsa absoluta. et nihil aliud imaginabile. ita cum dicitur deus est intelligens creaturam. illud quod dico intell gens quoddam relatiuum est. et non significat aliquod yma ginabile nisi intellectionem diuinam et ipsam creaturam. et ex hoc ipso quod est intellectio diuina vere deus intelligit creaturam. quamuis hoc non possit exprimi nisiper nomen vel verbum relatiuum Ueruntamen de nomine relatiuo rationis potest distingui. quia potest accipi dupliciter Uno modo quod omne illud nome dicatur relatiuum secundum rationem. quando res non potest esse talis: qualis exprimitur per tale relatiuum nomen sine actu vel potentia ratiocinatiua. et iste modo intellectum. intelligibile. subiectum. praedicatum. es huiusmodi sunt relationes rationis. et per istam expresse connotatur actus rationis. Alio modo potest dici relatiuum rationis. quando res non est talis qualis exprimitur esse per tale nomen nisi cocurrente vel actu voluntatis vel intellectus et nullo isto rum concurrente poterunt manere extrema et neutrum esse quale denotatur esse per tale relatiuum. et talia sunt huiusmodi. praecium. signum. diomfirnum. seuitus. secundum quod ista conueniunt creaturis quia vox non est signum. et nummus non est praecium. nec pecunia nisi actu praeuio intellectus et voluntatis quo volumus sic vti voce et nummo. et ex hoc ipso quod ponitur talis volitio in nobis vel aliquando fuerit et non fuit volitio contraria. statim sine omni alio addito vox est signum et nummus praecium. Sicut ex hoc ipso quod est crea tura. nullo alio posito deus est creator. ita quod non re quaritur aliquid aliud quam deus et creatura. et non posita creatura deus non est creator. ita etiam quicquid ponatur circa vocem et quicquid consideretur. et cuicumque coperetur si non assit volitio qua velimus ea vti pro re. non erit signum. et illud est nomen relatiuum rationis. strictissime supto relatiuo rationis.

⁋ Ex istis respondeo ad. q. quod in deo non sunt relationes rationis nisi obiectiue. hoc est sunt cognite sicut omnia alia sunt cognita. nec aliter sunt in deo quaecumque relationes rationis in deo quam sunt vere voces reales ex producte. et ideo sicut ad hoc quod deus intelligat alia a se distincte non requiruntur tales voces vel nomina relatiua. ita etiam ad hoc quod deus intelligat distincte omnia alia a se non requiruntur relationes rationis quiecumque. Ud runtamen aliqua possent imponi nomina relatiua quae possent de deo vere praedicari. non pro se sed pro ipso deo. non tamen re quiruntur talia nomina.

⁋ Secundo dico quod non sunt talia istantia imdeo. nec deus in aliquo instanti ymaginabi lintelligit essentiam suam. quin in eodem intelligat crea turam quancumque. quia vnica est intellectio indistincta on modo quae intelligit omnia. et in eodem instanti quo deus intelligit essentia suam creatura vere intelligitur. et deus vere intelligit

⁋ Sed tunc est dubium an pro eodem instanti potest concedi quod deus refertur ad creaturam et econuerso. Se cundo ante debeat concedi quod talis relatio est realis vel rationis.

⁋ Ad primum istorum dico quod hoc est magis difficultas propter voces et modum. quam propter rem in se. Nam quae vocat omne illud referri quod est tale quale potest ex primi per nomen relatiuum sic concedendum est quod deus ab eterno referebatur ad creaturam intellectam. quia siue ex primatur siue non. deus ab etno fuit intelligens et ita fuit tale quale exprimiter esse per hoc relatiuum intel ligens. et isto modo concedi potest quod si sortes et plato sint albi. quod sortes refertur ad platonem. quamuis ni hil in mundo ponatur preter ista absoluta. quia sor. est simplicitur similis platoni nullo alio nouo posito si aut vocet referri illud praecise cui actualiter denotatur inesse signum aliquod relatiuum sic potest adhuc comcedi quod deus ab etno intellexit omnes propositiones possibiles concipi a quocumque intellectu creato. et ista propositio. deus intelligit creaturam ab etno fuit vera sicut modo est vera.

⁋ hic tamen est aduertendum. quod quae ponit quod omnia relatiua sunt signa voluntarie instituta. et hoc a voluntate creata. habet ponere quod hec non fuit ab etno vera. deus intelligit creaturam quia secundum illam opinionem ante institutionem: vel fuit falsa vel fuit impropria. Et eodem modo consequenter habet dicere. quod accipiendo referri isto secundo modo. hoc non est vera modo. deus ab eterno referebatur ad creatu ram. Sed quia hic est magis difficultas vocalis quam logicalis vel realis. ideo pertranseo. hoc tamen sim plicitur est concedendum sine omni distinctione quod deus ab etno intellexit creaturam. et ideo alia omnia a se. si ue ista deus intelligit creaturam vel alia a se ab et non vera fuit vel non.

⁋ Et si proteruiatur dicendo quod hec est consequentia formalis. deus ab etrno intellexit crea turam vel aliud a se. ergo ab etno hec fuit vera. deus intellexit aliud a se.

⁋ Respondeo. quod hec consequentia non valet. sicut patet in exemplo. quod hec modo est falsa. bu est ba. et tamen si postea instituatur bu ad significamdum illud quod significat homo et eodem modo. similiter ba ad significandum illud quod significat hoc vox animal et eo dem modo. tunc post institutione hoc fuit vera bum est ba. Ita est in proposito quod non sequitur consequentia formali deus ab etno intellexit aliud a se. ergo hec fuit vera ab eterno deus intellexit aliud a se. et hoc si ab eterno isti termini non erant instituti ad significandum illud quod modo significant. sed illud magis pertinet ad logicum. ideo est pertranseundum.

⁋ Ad secundum dubium dico quod potest dici quod hec est relatio rationis primo modo accipie do relationem rationis. et hoc quia ipsa diuina essentia est vna cognitio. Dico tamen quod non est relatio rationis secundo modo scilicet vbi requiritur actus voluntatis libere volens illud. et quando extrema possunt manere. quamuis vnum non sit tale quale denotatur esse per relatiuum Unde strictissime relatio rationis est ista. quando manenti bus extremis propter solum concursum actus voluntatis vel intellectus. vnum extremum est tale quale denotatur esse per tale relatiuum. quo non exnte non est tale quale per tale relatiuum denotatur esse. et tamen extrema manent.

⁋ Et si dicatur et quaeratur an debeat dici relatio. realis. Dico quod stricte loquendo non. quia ad relatio nem realem stricte requiritur quod vtrumque extremum im portet veram rem. sic autem non est in proposito. quia tantum vnum extremum scilicet deus est vera res. scilicet actu existens. tamen large secundum quod distinguitur contra relationem rationis secundo modo acceptam potest vocari realis quia non est pos sibile quod extrema maneant. propter solum actum: intellectus vel voluntatis vtrumque extremum sit tale vel non tale quale denotatur esse per nomen relatiuum. Et si dicatur quod tunc deus realiter refertur ad creaturam. Dico quod non est magis inconueniens deum referri ad creaturam. quam vnum album realiter referri ad aliud album. qui vnum album realiter referri ad aliud album. non est aliud quam vnum album esse realiter simile: alteri albo. Et ego dico quod ita realiter est deus creans creaturam et ita realiter conseruans. et ita realiter intelligens. sicut sol est realiter causans calorem. et ideo ita realiter refertur

⁋ Et si dicatur quod tunc sequeretur quod relatio realis est in deo Dico sicut prius. quod sicut non est in sole relatio. nec in albo sicut patet prius. ita etiam relatio non est in deo. et ratio est quia relationes non sunt tales res. sicut alii yma ginantur. Nec etiam relationes nec reales nec rationis causantur illo modo quo ymaginatur. sed praeter ipsa signa quae sunt in se absoluta quaedam et ipsa signata absoluta non est aliquid. Et ideo relatio etiam rationis. vel est ipsa absoluta vel est signum aliquod absolutum in se et tamen dicitur relatiuum quia importat aliquid connotando aliud vel aliquo modo alio.

⁋ Ad primum principale dico quod non est proprie dictum quod essentia diui na repraesentat omnia alia a se. sed est melius dictum quod essentia diuina intelligit omnia alia a se. si tamen con cederetur: argumentum non concluderet. quia sicut non est inconueniens idem sub eadem ratione agere plura. ita si poneretur tale representatiuum non esset incon ueniens idem sub eadem ratione repraesentare plura. Ad philosophum dico quod loquitur de causa naturali. quod il la semper facit vnum vno tempore. et non aliud alterius rationis alio tempore si cetera sunt paria. immo si facit vno tempore centum. alio tempore faciet con similia centum si cetera sunt paria. et ita esset dicendum de representatiuo

⁋ Ad secundum dico quod non est possibile idem sub eadem ratione assimilari pluribus alterius rationis perfecta assimilatione. illo modo quo vnum album esset simillimum alteri albo. Imperfecta tamen siuilatione potest idem per idem assimilari distictis. et ita est in proposito. Unde illud argumentum probaret quod in deo essent plura distincta ex natura rei per quae assimilaretur distinctis. quia per ens ratio nis cum summe distet ab ente reali non poterit assimilari enti reali. ergo si per aliquid proprium debet assimilari oportet quod illud proprium sit aliquod reale. et ita per plura realia deus assimilaretur pluribus et distinctis. quod est impossibile.

⁋ Ad tertium dico quod posse in aliquid determinate potest intelligi dupliciter. Uno modo pro perfecte ferri iu illud vel pro ferri in illud ita quod non in aliud sed aliud excludendo. Primo modo est maior falsa accipiendo indeterminatum pro communi. quia conmune potest determinate hoc est perfecte in aliud. cui tamen non debet approprari. sed debet semper esse commune sicut prius. Secundo modo vera est. sed isto modo essentia diuina non potest determinate in aliquid. quia nunquam potest appropriari: sed debet esse communis.