Quaestio 5

Questio quinta. Quinto quero. Utrum intelligat omnia alia a se per ideas eorum.

⁋ Quod sic. quia idea est ratio cognoscendi. sed non est ratio cognoscendi diuinam eser tiam. ergo non est ratio cognoscendi aliud a se.

⁋ Ad oppositum deus cognoscit per essentiam suam omnia. ergo non per ideas. consequentia patet. quia nec deus nec essentia di uina est idea. quia si sic tunc sicut sunt plures idee ita essentie quod est impossibile.

⁋ Circa istam quaestio. nem est sic procedendum.

⁋ Primo videndum est quid sit idea. Secundo quae sit necessitas ponendi ideam. Tertio ex hiis ad questionem.

⁋ Circa primum concordant multi doctores et fere omnes in vna conclusio ne communi. scilicet quod idea est realiter diuina essentia: et tamen differt ratione ab ea. Unde dicunt aliqui quod deus non tantum cognoscit creaturam secundum illud quod est idem realiter cum deo. sed etiam cognoscit eam secundum quod est alia a se. Unde ipsa essentia est ratio et forma exemplaris eorum. et vt forma et causa et principium formale exemplatorum est ratio cognoscendi. Ista autem ratio in diuina essentia secundum quam sua essentia est ratio qua cognoscit alia a se: nihil aliud est quam imitabilitas qua ab aliis intelligitur quam vocamus ideam que est talis ratio siue respectus in diuina essentia non ex se vt essentia est secundum se et absolute nisi in virtute et quaesi in potentia sed vt est iam cognita et obiectum primum intellectus diuini secundum actu. et per hoc secundum actum habet ratio illa esse in essentia ex consideratione intellectus circa eam in comprehendendo eam sub ratione imitabilis. Et secundum hoc idea nihil aliud est de ratione sua formali quam respectus imitabilitatis ex ponsideratione intellectus in ipsa diuina essentia. Contra. istam conclusionem communem ostendo. quod idea non est realiter diuina essentia. quia quaero. aut idea dicit praecise diuinam esentiam. aut praecise respectum. aut aggre gatum ex essentia et respectu. quia quod dicat esentiam et aliquid absolutum. aut praecise aliquid absolutum priter essentiam. nulli istorum dicunt. Si detur primum. ergo sicut est tantum vna essentia. ita erit tantum vna idea. quod nulli istorum dicunt. Si detur secundum aut ille respectus est realis aut rationis. si realis. ergo esset paternitas vel filiatio vel spiratio. quorum quodlibet est falsum secundum istos. Similiter secundum istos dei ad creaturam nulla est relatio realis. Si autem sit respectus rationis. habetur propositum. quia impossile est ens rationis esse idem realiter cum ente reali. quia omne quod est idem realiter cum ente reali est vere ens reale. et per consequens non est ens rationis. et vltra. ergo si idea dicat tantum respectum rationis non est realiter diuina essentia. Si detur tertium. ergo non est essentia diuina pltima consequentia patet. quia quando aliquid aggregatur vel constituitur ex pluribus: quorum vnum non est realiter reliquum illud totum. neutrum eorum est realiter sicut compositum nec est realiter materia nec forma. vnde vtraque illarum est falsa. compositum est realiter forma. compositum est realiter materia

⁋ Circa secundum articulum dicitur vbi prius. quod propter quattuor necesse est ponere ideas in deo. Primo ad cognoscen dum alia a se perfecte secundum rationem qua alia et plures ideas in deo: vt omnia alia a se cognoscat perfecte. qui sicut dicit Augustinus quaestione de ideis. tanta vis in eis constituitur vt nisi hiis intellectis sapiens esse non possit. scilicet cognitione illa qua habet cognoscere alia a se. Et quia talis scientia de rebus ex parte dei est causa exemplaris vt sit ad se aliquid per essentiam. ideo secundo propter creaturas plures spe cie differentes vt sint aliquid per essentiam necesse est ponere plures ideas in deo quo in notitia sua habet principaliter vt inmundo archetipo sin gula praesentia ab eterno. tertio necesse est ponere in eo licet non sub ratione idearum rerum perfectiones quibus est singularum rerum propria mensura. differunt enim sola ratione idea et perfectio in deo. Quarto oportet ponere ideas propter rerum productiones in existentia actuali. quia non posset plura diuersa et distincta producere nisi ea producendo cognosceret. sed talis cognitio non est nisi per ideas.

⁋ Cicet aliqua hic dicta sicut sonant vera sint. tamen secundum intentionem dicentis reputo ea simplicitur falsa. quia secundum intentio nem istius iste idee quae ponuntur non realiter sunt ipse creature. sed quidam respectus imitabilitatis quibus diuina essentia est imitabilis a creaturis. sed ta es respectus rationis non est necesse ponere propter uanmcunque rationum praedictarum. ergo tales ideas quales ille ponit non oportet ponere. maior est concessa ab istis miorem probo. quia non propter primum. patet. quia intellectus diui nus poterit intelligere omnia alia a se sine omnibus respectibus rationis.

⁋ Preterea. per istos intellectus maxime vilesceret. quia secundum istos. si intellectus diuinus intelligeret aliud a se. ita quod illud obiectum esset informans actu suo intelligendi vilesceret. ergo si sola essentia diuina non esset motiuum sufficiens qui intellectus ad intelligendum omnia aliarequereret aliquid aliud. et per consequens vilesceret.

⁋ Preterea. aut iste respectus rationis praesupponit intellectionem creature aut consequitur intellectionem creature. Non primum quia secundum istum respectus rationis neccessario consequitur aliquem actum intelligendi. ergo iste respectus consequeretur actum intelligendi diuinum quo intelligit suam esentiam absolute. non comprando eam ad quodcumque aliud quod isti negant. Nec potest dici secundum. tum quia tunc nihil face rent ad hoc quod deus intelligeret distincte alia a se. si cut effectus nihil facit ad esse sue cause quam conse quitur. Tum quia talis respectus rationis non consequitur intellectionem quae deus intelligit suam essentiam. ergo eadem ratione nec intellectionem qua intelligit aliud a se quia non est maior ratio de vno quam de alio.

⁋ Secundo ostendo p quod propter secundum non oportet ponere tales plures ideas qui artifex creatus sine omni respectu rationis potest habere co gnitionem distinctam plurium et distincta producere ergo multo fortius artifex increatus poterit distincte plura cognoscere et postea in esse producere sine omni tali respectu rationis.

⁋ Tertio ostendo quod non ortet ponere tales ideas propt tertium: quia si perfectio cre. ature in deo idea sint idem. quaero. aut perfectio illa in deo est realiter ipse deus aut non. si sic. ergo sicut ipse deus non est plures. ita idee non erunt realiter plures Si non hoc est conraeum. quia ponit quod ipsa idea est realiter divina essentia. Similiter nihil aliud a deo potest esse propria men sura suprime creature. ergo secundum istum. cum illa perfectio sit mensura creature. sequitur quod suprima creatura non haberet ideam in deo.

⁋ Circa quartam rationem patet per praedicta quod non valet. quia ad producendum aliquod non requiritur in artifice aliquis talis respectus rationis

⁋ Ideo aliter dico ad istam. q. Circa quam sic proce da. quia primo videndum est quid nominis istius quod dico ideam Secundo videndum est cui competit illud quid nominis. et sic patebit primus articulus. Tertio videndum est quae sit ne cessitas ponendi ideas. Quarto inferam aliquas con clusiones. Quinto respondebo ad formam quaestionis Sexto mouebo aliqua dubia et soluam

⁋ Circa primum sciendum quod idea non habet quid rei. quia est nomen connotatiuum vel relatiuum secundum alium modum loquendi. nam omnis idea necessario est alicuius idealis vel ideati idea. et ideo non praecise significat aliquid vnum ed significat vnum et connotat aliquid aliud vel illud idem quod significat et propter hoc habet tantum quid nominis et potest sic deseribi. Idea est aliquod cognitum a principio effectiuo intellectuali. ad quod actiuum aspiciens potest aliquid in esse reali producere. Ista descriptio patet quantum ad primam particulam per beatum augustinum. lxxxiii. questionum. q. xliii. vbi dicit. has autem rationes vbi esse arbitrandum est nisi in ipisa mente creatoris. non enim extra se quiecquem positum intuebatur. vt secundum idem constitueret quod costituebat. ex ista auc. patet quod idee sunt cognite a mente diuina.

⁋ Secunda particula patet. scilicet quod idea sit aliquid cognitum ab actiuo intellectuali. Per eandem auc. per hoc quod dicit vbi esse arbitrandum nisi in mente creatoris.

⁋ Tertia particula quod sit illud ad quod aspiciens potest aliquid producere in esse rea li patet per finem auctoritatis. quia dicit. non enim extrase quicquod positum intuebatur vt secundum illud constitueret. quod constituebat. manifeste ex hoc insinuans quod deus ideas intuetur vt secundum illas constituat. hoc est efficiat il la quae constituit. hoc est efficit. Item ista descriptio patet per senecam eplura. lxvi. vbi enumeratis quatuor causis positis ab aristotele dicit sic. hiis quintam prlo adiicit exemplar quam ideam vocat. hoc enim est ad quod aspiciens artifex illud quod destituiet effecit nihil ad rem pertinet vtrum foris habea exemplar ad quod referat oculus an intus quod ipse conm cepit. Ex ista auctoritate patet. quod idee sunt co gnita quedam exempla. et ad illas respiciendo potest cognoscens aliquid producere in esse reali

⁋ Circa secundum dico quod ista descriptio non conuenitipsi di uine essentie nec alicui respectui rationis: sed ipsi met creature. Primum patet primo. quia secundum omnes plures sunt idee. Unde dicit Augustinus vbi supra. alia ratione conditus est homo. et alia ratione conditus est equus. et accepit luod ratione pro idea. sed essentia diuina est vnica nullo modo plurificabilis. ergo ipsa non est idea.

⁋ Si dicatur. quamuis ipsa essentia non est realiter plurificabilis. tamen secundum quod potest ad diuersas creaturas comparari potest esse alia et alia idea. est secundum hoc erunt plures idee: non quidem realiter diffe rentes. sed sola ratione. Sed ista et consimilia superius sufficienter improbantur. vbi ostenditur quod impossibile est aliqua idem esse realiter. et tamen differre ratione. Similier siset diuina essentia esset realiter plures idee. quaero. aut idea est praecise diuina essentia. aut est diuina essen tia et aliquid aliud scilicet respectus rationis secundum istos. si pri mum. ergo essentia diuina est plures essentie diuine si sint plures idee. Si detur secundum ergo diuina essen tia non est idea.

⁋ Secundo ostendo quod essentia diuina non est idea. quia quaero. aut idee sunt in mente diuina subiectiue. aut obiectiue. non subiectiue. quia tunc essent ibi plura subiectiue. quod est manifeste falsum. ergo sunt ibi tantum obiectiue. sed essentia diuina non est tantum obiectiue. ergo non est idea. Secundum oste do. scilicet quod respectus non est idea. quia si sic. aut respectus realis aut rationis. Non realis. quia secundum praedictam opinionem dei ad creaturam non est relatio realis. Nec respectus rationis. tum quia nullus talis est dei ad creaturam qui possit importari per nomen ideme. tum quia ille non potest esse exemplar creature. sicut nec ens rationis potest esse exemplar entis realis.

⁋ Tertio ostendo quod ipsa creatura est idea primo: quia sibi competunt omnes particule praedicte descriptionis. Nam ipsa est cognita ab intellectu actiuo et deus ad ipsam aspicit vt rationaliter producat. Nam quantumcunque deus cognosceret essentiam suam. si non cognosceret suum producibile. ignoranter produceret et non rationabilis et per consequens non per ideam. ergo ipse in creaturam vere aspi cit. et ipsam aspiciendo potest eam producere.

⁋ Preterea illud quo praecognito potest cognoscens rationabiliter producere. et omni alio per impossibile non precognito. est quo non precognito et quocumque alio cognito non potest rationabilit producere est vere idea et exemplar Sed posito per impossibile quod deus cognosceret crea turam producibilem. et non cognosceret suam essentiam si haberet potentiam productiuam. posset vere rationa biliter producere. et quantumcumque deus cognosceret essen tiam suam. nisi cognosceret creaturam. non diceretur rationabiliter producere quantumcunque produceret. ergo ipsa creatura est idea.

⁋ Preterea idee pro portionabi liter sunt ponende in artifice creato et increato sed si artifex creatus praecise cognosceret illud ar tificiatum quod produceret. ita vere ageret per exemplar. et per consequens per ideam. sicut cum cognosceret vnum cuius simile debet producere. ergo respectu artificis creati ipsummet producibile esset vere idea et exemplar. quia idem intelligunt autores per ideas et ex emplaria. ergo cum deus ipsammet creaturam producibile praecognoscit. ipsamet vere est idea. hoc etiam patet per signum. quia Plato cuius snieniam tenet beatus Aug. ideas hominis dixit esse hominem. vel quidditatem homis. vel vniversalem hominem.

⁋ hoc idem etiam imponiphilosophus platoni quod ponat ideas esse quasdam res: rea liter distinctas. sicut ista producta sunt distincta specie. ergo intentio sua fuit. non quod diuina essentia est set idea. sed quod aliqua alia cognita a deo quae essent exemplaris. et ad quae deus aspiceret in producende sed inter omnia cognita nihil melius potest poni a the ologo esse idea quam ipsamet creatura. sicut magis declarabitur in solutione dubiorum. ergo etc.

⁋ Ex praedictis patet quid est idea. quia non est nisi aliquod congnitum ad quod agens aspicit in producendo. vt secundum ipsum aliquod simile vel ipsmmet producat in esse reali. sicut vna domus potest vere esse idea et exemplar al terius domus. quia scilicet aliquis artifex illam domum cognoscendo potest per hoc aliquam consimilem fabricare. et eodem modo si ipsamet domus in particula ri esset ab artifice precognita. et virtute illius posset domum eandem producere in esse reali. esset sui met idea. Unde idea importat ipsammet creatu ram in recto. et etiam ipsammet in obliquo. et pre hoc importat ipsam diuinam cognitione vel cogno scentem in obliquo. et ideo de ipsamet creatura est pri dicabilis vt ipsa sit idea. sed non est praedicabilis de agen te cognoscente vel cognitione. quia nec cognitio nec cognoscens est idea sicut nec exeplar.

⁋ Circa tertium dico quod idee non sunt ponende vt sint rationes cognoscendi ipsas creaturas ab eis differuntes. quia praeter ipsam diuinam essentiam quae est omnibus modis ipsa cognito non sunt alia quae praesentesse ratio cognoscendi cre aturas et ideo non sunt plures rationes cognoscendi cre aturas. hoc patet. quia quaero. quid intelligitur per rationem cognoscendi creaturam aut illud quod est aliquo modo cogntionis creature quasi moues effectiue intellectum diuinum ad cognoscendum creaturas. aut est ipsa met cognitio qua cognoscitur creatura. aut est ali quid quod quasi recipit ipsam cognitionem creature aut est aliquid necessario requisitum ad cognoscendu creaturas. Primum non potest dari. quia ipsa cognito creature cum ipsa diuina essentia est communis tribus personis est omnino incausabilis. immo etiam omnino improdu cibilis. et per consequens intellectus diuinus a nullo penitus est mobilis: immo omnino sibi repugnat a quocumque mo neri. sicut diuine cognitioni repugnat a quocum que effici vel causari. Nec potest dari secundum quia cognitio dei est eadem respectu omnium creaturarum nullo modo plurificabilis. sed praecise est pluralitas in cogui tis et nullo modo in cognitione. nec secundum remnec secundum ratio nem. et per consequens cum idee sunt plures secundum omnes nullo modo sunt rationes cognoseendi. accipiendo illo modo re nem cognoscendi Nec potest dici tertium. quia intellecti diuinus nullo modo est receptiuus cognitionis. sed est il samet cognitio formaliter et omnibus modis a parte reSimiliter intellectus diuinus nullo modo est plurificabilis. ergo nullo modo est plres idee Nec potest dari quartum. quia talia si distinguerentur a creaturis essent tantum etia rationis. quia secundum omnes preter deum et creaturas nullum potest poni ens reale. sed nulla etia rationis neccessario requiruntur ad cognoscendum entia realia non plus quam etia re alia requiruntur ad cognoscendum entia rationis. immo conuenientius poneretur quod entia realia essent rationes cognoscendi entium rationis quam econuerso.

⁋ Se cundo dico quod non sunt idee ponede tamquam similitudines repraesentantes intellectui diuino ipsas cte aturas. quia ille similitudines non possunt esse diuina essentia. cum illa sit omnino implur ificabilis. Nec oportet quod sint entia rationis. quia nullum tale requiritur. nec ad producendum nec ad cognoscendum.

⁋ Ideo dico quod idee sunt ponende praecise vt sint exemplaria quada. ad quam intellectus diuinus aspiciens producat cre aturas. cuius ratio est. quia secundum beatum augustinum vbi supra propter hoc praecise ponende sunt idee in deo. quia deus est rationabiliter operans. Unde dicit beatus aug. quis audeat dicere deum omnia irrationabiliter codidisse. quasi ad rationabiliter operantem non solum requiratur virtus productiua et operatiua. sed etiam ex emplar ad quod aspiciat in operando. et idee no sunt ipsa virtus productiua vel causatiua producem tis. ergo sunt ipsa exemplaria. et ita vt sint exemplaria sunt ponende.

⁋ Circa quartum est sciendum quod ex predictis sequuntur multe conclusiones de quibus fiunt diuerse quaestiones.

⁋ Primo sequitur quod idens non sunt in deo subiectiue et realiter. sed tantum sunt in prieo obiectiue tanquam quadam cognita ab ipso. quia ipsi idee sunt ipsemet res a deo producibiles.

⁋ Sed cunda conclusio est ista. quod omnium rerum factibilium sunt distincte idee. sicut ipse res inter se sunt distincte.

⁋ Alia conclusio sequitur quod materie et forme et vniversaliter partium essentialium et integralium omnium sunt distincte idee.

⁋ Quarto sequitur quod idee sunt primo singula rium et non sunt specierum. quia ipsa singularia sola sunt extra producibilia. et nulla alia.

⁋ Quinto sequitur quod generis et dicere et aliorum vniversalium non sunt idee. nisiponeretur quod vniversalia essent quadam res subiectiue existentes in anima et solum communia rebus extra per praedicationem

⁋ Sexto sequitur quod negationum. priuationum. mali. culpe et huiusmodi quae non sunt res distincte ab aliis re bus non sunt idee.

⁋ Septimo sequitur quod deus habet infi nitas ideas sicut ab eo sunt infinite res producibi¬ les.

⁋ Per praedicta respondeo ad formam. q. quando quaeritur: vtrum deus intelligat omnia alia a se per ideas eorum. Quod luned per potest dicere circumstantiam cause motiue sicut dicimus quod anima intelligit per habitum tanquam per causam motiuam veleffectiuam. vel potest dicere circumstantiam potentie intellectiue. sicut dicimus quod homo intelligit per intellectum. vel potest dicere circumstantiam obiecti medii. sicut dicimus quod intelligimus deum in via per quendam conceptum proprium sibi. vel potest dicere circumstamtiam obiecti terminantis. sicut dicimus quod vide bimus deum per essentiam suam. quia ipsamet essentia diuina in se erit visa. Primis tribus modis non intelligit deus aliqua a se per ideas eorum qui idee nec mouent intellectum diuinum nec sunt intellectus ipse. nec obiectum medium inter deum et alia a se cognita. Sed quarto modo potest con cedi. quia ipse idee sunt ipsamet cognita a deo alia ab eo.

⁋ Sed contra predicta sunt aliqua dubia. Primum quia videtur quod idee sunt realiter et subiectiue in deo. quod probatur multipliciter primo sic. illud quod eternum est realiter in deo. qui aliter aliquid aliud a deo esset eternum sed idee sunt eterne per beatum Aug. lxxxiii. q. quaestione xlvi. dicentem. "Sunt namque idee principales quadam for me. vel rationes rerum stabiles atque incommutabiles quae ipse formate non sunt ac per hoc etne. et sic semper eodem modo se habentes". Similiter ibi postea subdit. "quod si he omnium rerum creandarum creatarum ve rationes diuina men te continentur neque. in diuina mente quicquam nisi eternum ac incommutabile potest esse. atque has rationes rerum principales ideas appellat plato. non solum idee sunt sed ipse vere sunt. quia eterne. sunt et eiusmodi atque incommu tabiles manent". Ex hiis auc. patet quod idee sunt forme principales. et quod vere sunt. et quod eterne sunt. quae omnia non possunt competere nisi illis quae sunt realiter in deo

⁋ Preterea illa quorum visione fit anima beata sunt realiter et subiectiue in deo. sed idee sunt huiusmodi per beatum Augustinum vbi supra. dicentem quod earum visione sit anima beatissima.

⁋ Secundum dubium est. quia non videtur quod ipsemet creature sunt idee. quia illa quae non possunt intueri nisi anima sancta non sum creature. cum creaturas ita potest intueri anima non sam cta sicut anima sctam. sed ideas solum anima sancta intueri potest per Augustinum dicentem. vbi supra ipsa rationalis anima non omnis et quelibet sed que sancta et pura fuerit. hic asserit quod oportet ocu lum illi visioni supple idearum esse similem. que illum purum oculum quo videntur sanum et sincerum et serenum et similem. hiis rebus quas videre intendit habent.

⁋ Preterea ni hil pot est esse exemplar suiipsius. cum inter exemplar et est xemplatum sit distinctio. ergo ipsamet res distincta non est idea.

⁋ Preter ea. si ipsamet res creata esset idea sequeretur quod idea non haberet aliter esse ab eterno quam lapis extra existens. et per consequens idea non est eterna: quod est contra beatum augustinum et senecam vbi supra. vbidicit sic. exemplaria omnium intra se deus habet numeros vniuersorum quae agenda sunt et modos mente complexus plenus hiis figuris quas plso ideas appel lat immortales immobiles infactibiles. sed creature sunt mortales mutabiles et factibiles.

⁋ Preter ea neque oriuntur neque intereunt secundum eos. tamen formari dicitur omne quod oriri et interire potest. et omne quod oriter interit secundum augustinum vbi supra. sed impossibile et idem oriri et non oriri. interire et non interire. ergo creature quae oriuntur et intereunt non sunt idee quae neque oriuntur neque intereunt.

⁋ Tertium dubium est. quia non videtur quod idee tantum sunt singularium. quia pluro ponit ideas specierum et non singularium. sed beatus augs. approbat ninam platonis. ergo ipsorum singularium non sunt idem mo.

⁋ Quartum dubium. quia videtur quod praeter ideas illas quae ponuntur esse res singulares sint aliqua alie po nende. quia tante efficientie est deus in producendo sicut quaecum que artifex creatus sed artifex creatus habendo cognitionem vniversalem de domo potest domum particulare pro ducere per ideam. et per consequens ipsa domus particularis no est idea sed aliquid aliud a domo particulari. ergo cum deus non tantum habeat notitiam rerum particularium sed et vniuersalium. non tantum res particulares erunt sibi dee sed etiam ipsa vniversalia quia ita aspicit ad vniversalia in produ cendo sicut ad particularia

⁋ Ad primum istorum di co quod idee non sunt in deo realiter et subiectiue sed tantum obiectiue. sicut omns creature ab eterno fu erunt in deo. quia ab eterno fuerunt cognite a deo. et ideo numquam iuenitur quod augustinus alicubi ponat idenas nisi in diuina intelligentia. non in essentia. per hoc innuens quod non sunt in deo nisi sicut cognita et non sicut ibidem realiter existentia. Unde dicit. vbi eas arbitrandum est esse nisi in mentecreatoris est superius dixit eas diuina intelligentia contine ri.

⁋ Ad auctoritates augustini dico quod eternum dupliciter accipitur. Uno modo proprie pro eo quod vere et proprie et realiter est actualiter existens etrnaliter. Aliter pro illo quod est eternaliter immutabiliter in tellectum vel cognitum. et hoc est improprie accipere eternum et extensiue. Primo modo dico quod idee non sunt etrne. sed solus deus sic est eternus. Secundo modo idee sunt eterne. hoc est. eternaliter et immutabiliter cognite. et sic loquitur beatus augustinus et alii sancti et philosophi quando dicunt ideas esse eternas et immortales et infacti biles. hoc est quod sunt eternaliter immortaliter immutabiliter infactibiliter intellecte. Et omnia talia verba dicunt solum vt insinuent differentiam in mente diuina. et in mente cuiuscumque artificis creati. quia idee in men te diuina sunt etene hoc est sunt ab ipso eternaliter et incon mutabiliter intellecte Et quando dicitur quod creature non sunt eterne. Dico quod creature non sunt eterne primo modo accipiendo etinum. sed secundo modo accipiendo etrnum non est inconueniens. quia hoc non est aliud quam dicere quod creatu resunt eternaliter intellecteUeruntamen quia hoc nomen idea ex suam impositione connotat cognitionem quae cognoscitur. non sic autem creature vel nomen lapidis vel hominis: et sic de aliis. ideo a sanctis frequentur conceditur quod idee sunt eterne magis quam quod creature sunt eterne. quamuis siue dicant vnum siue dicant reliquum improprie et large loquentur de eterno.

⁋ Et si dicantur quod in eadem auc. dicit quod vere sunt. quia eterne sunt. ergo vere fuerunt ab etuo et non tantum intellecte.

⁋ Similiter in eadem auc. dicitur. quod idee sunt principales forme vel rationes rerum stabiles etc. Ex ista auc. arguitur. quia principa le dicitur respectu minus principalis. ergo pter ideas sunt aliqua forme vel rationes non principales. ergo sunt aliuae res quae non sunt idee. ergo non omnis res est idea.

⁋ Ad imum illorum dicitur quod improprie accipit beatus augustinus quando dicit quod vere sunt. scilicet pro illis quae vere intel liguntur. Unde dicunt aliqua quod creature fsuerunt ab eterno in dei potentia et non erant in sui natura et dicunt quod erant et non erant. Ista non possunt intelligi sicut verba sonant. quia implicaretur contradictio. et oportet quod sic intelligantur. erant in dei potentia. hoc est potuerunt a deo produci qui vere erat ab eterno. et tamen simpliciter non erant in actu. Sic dico in proposito quod quando augustinus dicit quod idee vere sunt. debet: intel ligi sic. vere sunt intellecte a deo ab eterno. qui ab etno vere est.

⁋ Et si dicatur quod eodem modo posset concedi quod homo ab eterno vere est. quia ab eterno vere in telligitur etc. Dico quod si vsitatus modus loquendi sanctorum sic intelligeret. posset concedi vnum sicut. reliquum. sed non est ita. cuius causa tacta est prius.

⁋ Ad secundum dico: quod non est intentio beati augustini quod preter ideas sint aliqua res minus principales quae non sunt idee. sed ideo dicit ideas esse formas principales qui res ille prius natura et duratione fuerunt idee. quam erant extra deum actualiter existentes. et necessario sunt idee non tamen necessario sunt existentes actu aliter sed contingenter. Unde necessario sunt in tellecte a deo. et ita necessario sunt idee non tamen necessario sunt existentes in rerum natura.

⁋ Ueruntamen haec posset esse vna difficultas vocalis. vtrum scilicet idea dicatur respectu ideati vel respectu idea bilis. hoc est. vtrum precise debeat vocari idea quando deus secundum eam producit actualiter an etiam siue non produ cat secundum eam. dum tamen possit secundum eam producere.

⁋ Et quantum ad hoc potest dici quod est magis de vsu sanctorum vocari ideam etiam quamuis deus non producat secundum eam actualiter. et ideo ab eterno res fuerunt idee sed non ab eterno fuerunt actualiter existentes

⁋ Et si dicatur quod hoc est impossibile. quia secundum senecam vbi prius. idea est causa quinta preter cau sas quatuor positas ab aristotele. sed nihil est causa suiipius. ergo illa res quae primo est idea non est postea ideatum vel causatum. Similiter sancti cum attribuunt aliquam causalitatem idee. attribuuntur etiam exemplari. Unde dicitur esse causa exemplaris Ad illud dico quod proprie loquendo nihil est causa ni si sit causa aliquo quatuor modorum positorum ab aristotele. et ideo idea vel exemplar non est proprie causa. ex tendendo tamen nomen cause ad omne illud cuius co gnitio praesupponitur productioni alicuius. sic potest dea vel exeplar esse causa. et sic extensiue loquitur sene. de causa et similiter alii sancti. et isto modo non est inconueniens quod idem sit causa suiipsius. sicut non est inconueniens quod necessario illud quod debet produci debet percognosci. quia non est aliud esse causam sic loquen do de causa: quam parcognosci vt secundum ipsum fiat ipsummei vel aliud simile quod sit proprium illi et non alteri factibili. et sic dicit beatus augustiunus quod singula pro priis sunt causata rationibus.

⁋ Ad secundum dico: quod anima sit non beata visione ideamrum nisi beatitudine quadam accidentali. quia visio beata est magna per fectio anime rationalis.

⁋ Ad secundum dubium dico secundum praedicta quod ipsemet creature sunt idee. sicut ipse sunt intellecte a deo.

⁋ Ad primum in contrarium dico quod intueri accipitur aliquando stricte pro actu intuitiuo. Aliquando large pro certa et euidenti cognitione. vel salte pro veridica cognitione. Primo modo potest intueri ideas anima non sancta. salte aliquas et aliquas solum anima sancta potest intueri. sicut substam tias separatas et beatas solum anima sancta et beata intueri potest. Secundo modo intueri ideas est de eis ali quas veritates cognoscere certa cognitione. et isto modo potest intueri ideas anima non sancta quantum ad aliquas veritates. et quantum ad aliquas veritates non poest. quarum tamen aliquas potest anima sancta intueri et hoc tam in via quam in patria. sicut multa sunt cognoscibilia a sanctis. quae ab aliis propter defectum exercitii et experientie cognosci non possunt. et sic forte loquitur beatus augustinus. Dico ergo quod beatus augustinus loquitur vel de anima sancta beata. quae multas ve ritates potest de eis cognoscere quas non potest cognoscere anima non sancta. hoc est non beata. Uel intelligit quod multas veritates potest de eis habere anima sam cta etiam in via vel per infusionem a deo vel per exercitium et experientiam. quas non habet anima non sarcta. et hoc maxime anima infidetul. sicut anima sancta scit quod omnens idee sunt in mente diuina. hoc est eternaliter cogniteet quod omnium rerum sunt idee in deo. hoc est quod deus est omnium causa effectiua. et huiusmodi quae vel multe earum ab infidelibus ignorantur.

⁋ Et si dicatur quod beatus augustinus in praedicta auet. dicit ideas esse res. sed crea ture ab eterno non erant res. ergo non fuerunt idee. Dico quod hoc est ad oppositum. quia si idee sint res sunt plraes res. sed in deo non sunt nisi tres res. ergo si sint in deo realiter et subiectiue non sunt plures quam tres idee quod est manifeste falsum. quia dicit beatus augustinus quod singula propriis rationibus sunt creata.

⁋ Ad secundum patet primo quod aliquid potest esse exemplar suiipius. Unde si cut vna domus extra cognita potest esse exemplar alte. rius domus fiende quia est illud ad quod artifex aspicit vt consimilem domum producat. ita si artifex ipsam domum fiendam cognosceret in particulari. ita quod nihil aliud concurreret quod esset simile domui fiende. posset ipsam domum fiendam in particulari cognoscendo ita perfecte vel perfectius producere sicut si cognosceret vnam aliam domum. et per consequens ipsamet domus praecognita esset exemplar suiipius. Et sic est de deo. quia deus ipsasmet res cognoscit quas postea producit. et illas aspicit in producendo et quia illas aspicit in producendo io dicitur rationabiliter operans. quia perfecte scit non tantum in vniversali sed etiam in particulari et distictissime quid operatur.

⁋ Ad aliud patet quod de virtute sermonis posset concedi. quod non aliter habuit idea esse ab eterno quam lapis quae fuit productus in tempore ab etrnon fuit idea sic ab eterno fuit cognitus a deo. Ueruntamen secundum vsum sanctorum conceditur quod idee sunt ab eterno. hoc est sunt eternaliter intellecte a deo Non autem conceditur ab eis quod lapis existens fuit ab eterno et ideo secundum modum loquendi sanctorum non ita fuit lapis existens ab eterno sicut idea. hoc est non concedunt quod lapis ex existens fuit ab etno: quamuis conce dant quod idee fuerunt ab eterno.

⁋ Ad senecam dico quod intelligit sicut beatus augustinus quod deus intra se habet numeros etc. ita sicut obiecta cognita. et ideo exponit se dicens. mente incomplexus. inuens quod non habet ea nisi sicut obiecta co gnita. et sunt immortales etc. sicut expositum est prius.

⁋ Ad aliud dico: quod de virtute secumois debet concedi quod idee oriuntur et im tereunt. quia idee sunt ipsemet creature quae oriuntur et in tereunt. tamen secundum intellectum beati augustini neque in tereunt neque oriuntur. hoc est. neque de nouo. incipiunt in telligi a deo. neque desinunt intelligi a deo. sed semper et eternaliter intelliguntur. ad diferentiam idearum in mente cuiuscumque artificis creati in cuius mente de nouo oriuntur idee. hoc est. cessant ab eo intelligi.

⁋ Ad tertium dubium dico quod idee praecise sunt singularium. quia prio cise singularia sunt factibilia. et si pluso dicat quod idee sunt specierum et non singularium. intelligendum est quod hoc dixerit quia forte fuit illius opiniones quod deus non intelligat singularia. sed tantum species singularium et tunc voluit dicere quod idee non sunt singularium. hoc est non sunt per ipsa singularia intellecta secundum eum. sed sunt specierum. hoc est. species singularium sunt idee. sed in hoc errauit si haec posuit nec in hoc ipstum sequitur beatus augustinus. sed in aliis in quibus non errauit

⁋ Ad vltimum dico quod deus quamuis sit maioris efficacie in agendo. quia tamen est in infinitum maioris intelligentie. ideo deus de fiendis ab eo non habet tantum cognitionem de vniuersali bus sicut habet artifex creatus de fiendis ab ipso. sed etiam habet cognitionem distinctam et par ticularem de quolibet particulari fiendo. ergo sibi ipsummet particulare est idea: quamuis cognoscat quicquid cognoscitur ab agente creato et ita praeter ideas quae sunt res particulares est ponere alia quae sunt rectum fiendorum aliquorum idee. non quidem deo quamuis sint idee artificibus creatis. Et ita idem potest esse alicui idea et tamen alteri non est idea. sicut idem est vni exemplar et non alteri exemplar.

⁋ Et si dicatur secundum praedicta deus aliquid extra se intuetur vt secundum illud constituat illud quod constituit. quod est conclrsiobeatum augustinum.

⁋ Dicendum quod deus non intuetur aliquid realiter extra se existens vt secundum il lud constituat. quia nihil actualiter existens deus praecogno scit vt secundum illud constituatur intueri. tamen aliquid quod non est ipse nec est aliquid reale. sed potest esse reale vt secundum illud ipsmmet constituat

⁋ Si proteruiatur. quod tunc deus indigeret aliquo alio a se ad hoc quod agat. quod est ab surdum. Dicendum quod deus nullo alio indiget. quia nihil requirit ad hoc quod agat. et ideo deus non indiget ideis ad hoc quod agat. nec ipse idee requiruntur proprie loquendo ad hoc quod deus agat. sed tantum requiritur cognitio ipsarum idea rum quae est ipse deus omni modo. et ex hoc ipso quod deus est deus. deus cognoscit omnia. nec aliter diceretur rationabiliter operans nisi cognosceret illa quae operatur

⁋ Ad principale patet quod idea non est ratio cognoscendi. sed est illud quod cognoscitur.