Quaestio 19(23)

Questio. xxiii. UTrum creatura ali qua sit causa productionis animalium. hic sunt tres difficultates prima est de propa gatione siue productis per propagationem. secunda per pu trefactionem. tertia de productis vtroque modo de primo est difficultas gnalis.

⁋ Utrum animalia siue substantia aliqua potest produci a forma substantiali vel neccessario producatur a forma accidentali et non substa tiali.

⁋ Et dice vniversaliter quod forma substantialis non potest esse principium immediatum alicuius operationis: sed tantum forma accidentalis est huiusmodi principium.

⁋ Quod probatur sic. quia omnis forma corruptiua alicuius forme directe et im mediate est productiua alterius forme incompos sibilis forme corrupte. Exemplum de igne rectum aqui: sed sorma accidentalis est corruptiua forme sub statialis. ergo ista est productiva forme substantialis illi forme corrupte incompossibilis. minor probatur qui forma quae est productiua forme accidentalis inconpossibilis alicui forme substantiali est corruptu ua illius forme substantialis: sed caliditas ignis potest producere calorem incompossibilem aqu: sicut patet. ergo potes corrumpere aquam. et si sic: ergo formam producere.

⁋ Con firmatur: quia quando aliqua sunt eiusdem rationis quicquid contine tur sub caliditate vnius et altetius: sed calor coniun ctus et separatus sunt eiusdem rationis: et calor separa tus potest producere in aquam aliquem gradum calidita tis incompossibilem sibi. et per consequens potest corrumpere formam aqui: ergo eodem modo mdo potest calor in corpore puta in igne

⁋ Item si forma sustantialis sit actiua in productio ne alterius forme substantialis: tunc quaero in principio alte rationis aut producit totam. formam substantialem aut partem eius. non primo modo: quia oppositum videmus ad sensum si secundo modo: ergo forma substantialis suscipit magis et minus quod nullus concedit.

⁋ Item si sic: tunc forma substantialis est corruptiua alterius forme substantialis: sed quando vna forma est corruptiua alterius oportet quod inter illas sit contrarie¬ sas. et sic vna forma substantialis esset contraria alteri. quod est contra philosophum quaento phisicorum quae probat. quod ad substantiam non est motus: quia nihil est substantia conrium. Item contria nata sunt fieri circa vnum et idem subiectum. si ergo inter formas substantiales sit contrarietas oporteret idem subiectum habere successiue diuersas formas substantiales quod apparet contra sensum. Item inter omnia contraria est medium: sed int omns formas substantiales non est medium. ergo etc.

⁋ Istem commen tator. v. metaphisice commento. vii. dic quod elemen ta non agunt nisi per qualitates cuiusmodi non sunt for me substantiales.

⁋ Similiter secundo de anima dicit quod anima agit et nutrit ratione qualitatis et mediante qualitate.

⁋ Contra istam opinionem. si immediate agere non con pexit forme substantiali: aut hoc est ratione perfectonis aut imp fectionis. non ratione perfectionis: quia potest competere nobilioribus puta deo et angelis. nec ratione imperfectionis: qui potest competere imperfectioribus puta accidenti. Item secundum philosophum. vii. metaphisice omne simile producitur a simili: tunc sic. quando est productio per modum similis: tunc productum a simulatur producenti: sed producto forme substantialis in genera tione vniuoca est per modum similis: ergo forma substantialis producta assimulatur forme producenti: sed non assimulatur nisi forme substantiali et non accidentali. ergo etc. Item quando aliquis effectus sic se habet ad aliquam rem quod posita illa re pi poni effectus naturaliter et illa non posita non potest po ni effectus. illa res habet rationem causae rectum illius effect immediate vel mediate. hoc est satis euidens: quia effectus sufficienter dependet ex causa etc. sed posita forma ignis cum calore potest aliquis alius ignis generari et non posita forma ignis. et si calor non ponatur non potest generari ignis vt patbet ad sensum si calor in igne separetur et agat in aquam numquam generabit ignem: sed tantum calorem. ergo etc. Confirmatur per animam vegetatiuam: quia il la posita cum calore potest aliquid nutriri: et posito ca lore sine anima vegetatiua non potest nutriri. ergo etc. Item omne neccessario requisitum naturaliter ad aliquem effectum vel est causa illius effectus immediata vel mediatam ergo cum anima vegetatiua neccessario requiratur ad nutri tionem vel est causa nutritionis mediata vel immediata si mediata: tunc est tamen causa conseruans causam immediatam in esse: sed si illa causa immediata conseruetur ab alio pu ta a deo destructa alia causa conferuante nihilominus otest sequi effectus. et per consequens destructa vegetatiua ad huc posset fieri nutritio alicuius naturalis per solam formam accidentalem. quod falsum est. ergo habet rationem cau se immediate. Item pluralitas non est ponenda sine necessitate: sed positum qualitatibus quibuscumque sine for mis substantialibus non potest generari substantia. ergo ad generationem substantie necessario est ponere formas substantiales in generabilibus: sed ad causandum effectum vltra cens essentiales non oportet necessario aliquid ponere. ergo etc. Item dicitur communiter quod herba est viretualiter calida cum tamen sit formaliter frigida et vinum virtualiter calidum: sed hoc non est: quia aliqua qualitas in istis potest efficere: quia nec frigiditas nec humiditas. ergoipsa substantia eorum est cau sa immediata frigiditatis et caliditatis. Et sic habetur quod substantia est frequinter principium immedi atum effectiuum actionis et etiam accidens aliquando sed quando est et quando non: recurrendum est vt credo ad experientiam quia si per experientiam possumus cognoscere quod ola substantia posita in effectu et conseruata potest effectum conseruare et causare sine omni accidente a parte principii elicitiui ibi sola substantia est causa immediata effectus concurrens tamen cum deo. si au tem experiamur quod effectus potest causari a solo accidente sine substantia tunc est causa immediata non substantia si autem non potest cau sari sine vtroque: tunc vtrumque est causa partialis rectum il lius effectus. et hoc est generaliter verum in omni actione naturali. Tenendo igitur istam conclusionem potest responderi ad rationes alt erius opinionis. Ad primam dico quod maior videtur falsa et dubia et minor similiter. ha ior: quia non esse corruptiuum vnius forme est producti uum forme sibi incompossibilis: tum quia deus potet coagere forme in corrumpendo non coagendo sibi in producendo: tum quia caritas et odium dei formaliter repugnant et voluntas potest corrumpere odium dei et tamen non potest producere caritatem: quia a solo deo infundi tur: tum quia voluntas potest auertere intellectum ab omni actu intelligendi prima principia: et sic corrumpere habitu primorum principiorum non tamen potest produ cere habitum erroris circa prima principia: tum quia si conceditur maior particularitur sumpta non habetur propositum: quia non sequitur. potest producere incompossibilem formam forme corrupte: ergo omnem formam: ergo formam substantialem: sed est fallacia consequentis: quia si sorma accidentalis sit productiua forme non est productiua nisi tantum forme accidentalis quae est incompossibilis forme corrupte saltem secundum certum gradum. minor etiam est dubia: tum quia accipit quodforme sustantiales formaliter repugnant. quod videtur falsum: quia illa sunt formaliter repugnantia quae nata sunt fieri circa idem subiectum. patet de caliditate etc. sic non est de formis substantia ibus: quia per corruptionem vnius corrumpitur vnum subiectum per inductionem alterius generatur aliud subiectum. patet de formis elementaribus tum quia quando aliqua forma productiua equaliter respicitmul ta non est maior ratio quare producit vnum quam aliud: sed frigiditas equaliter respicit terram et aquam: ca liditas aerem et ignem. si ergo frigiditas sit forma productiua substantie non est maior ratio quare producit formam terre quam aque. et econuerso. sed illa causabit vtranque vel neutram. Ideo dico quod licet forma accidentalis sit productiua: non tamen forme substantialis: sed solum accidentalis incompossibilis forme substantiali corrumpende secundum determinatum gradum: licet non sit formalis repugnantia inter formam substantialem et accidentalem quancumque. et dato quod forma accidentalis esset productiua subece adhuc non habetur quin forma substantialis etiam sit productiva substantie qui forma accidelis non esset nisi causa partialis forme substantialis et forma substantialis alia causa partialis.

⁋ Ad confir mationem dico quod aliqua esse compossibilia vel incompossibilia contigit dupliciter vel in se et absolute vel per respe ctum ad agens creatum primo sunt omnes forme substam tiales compossibiles saltem elementares: quia non est maior repugnantia simpliciter inter formam ignis et terre quam inter ignem et animam vegetatiuam. Sed non obstantibus istis dico quod due forme specifice et vel timate siue sint elementares siue sint mixte non possunt esse in eodem indiuiduo: et tota ratio est: quia vtraque forma est vltimate constituens speciem suam. et loquor de substantialibus formis sed idem indiuiduum numero non potest existere per se in diuersis speciebus sicut idem indiuiduum non potest esse homo et a sinus: nec ignis nec aqua etc. nec est est repugnantia formalis inter formam elementarem et accidentale et non est aliqua forma elementaris quin si compatiatur secum vnum contrarium compatitur etiam reliquum maxime cum contraria nata sint fieri circa idem secundo modo sunt forme substantiales incompossibiles inter se. et etiam forme substantiales et accidentales contrarie: quia per virtutem ere atam non possunt tales forme elementares simul induci in eandem materiam: nec simul esse: sed eoipso quod agens cre atum inducit vnam puta formam ignis expellit aliam formam aqu: et similiter agens creatum non poest inducere in ignem frigiditatem in summo gradu nisi expellat for mam ignis: tamen agens increatum posset simul inducere du as formas substantiales in eandem materiam et conseruare eas et etiam quamcumque formam subiectalem elementarem cum quaecumque qualitate elementari diuisim licet non coniunctim quia non potest facere contraria simul. hoc modo dicimus quod duo cor pora sunt incompossibilia esse in eodem loco: quia per virtutem creatam non potest fieri: tamen per virtutem increatam bene potest fieri.

⁋ Ad aliud dico quod in principio non agit forma substantialis: sed in fine alterationis. Sed ista alteratio potest duplicitur intelligi fieri. vno modo quod quaelitas particularitur expellit formam vriam et inducit formam similem quo ad certum gradum quae habito forma substantialis corrumpit vnam formam et inducit siue producit aliam: et secundum istam viam: oportet dicem quod conria compatiuntur se in gradibus re missis: licet non secundum gradus excellentes: quia ignis recipiens aliquos gradus frigiditatis aqua adhuc retiet veram caliditatem suam licet non totam. oportet etiam dicere quod quando aliqua sunt eiusde rationis quod aliquid est compossibile vni quod non est compossibile alteri per respectum ad agens creatum: quia frigiditas secundum gradus remissos stat cum forma ignis: sed non secundum gradum intensum: non tamen absolute per respectum ad agens increatum: quando aliqua sunt eiusdem rationis quicquid est compossibile vni et alteri. Alio modo potest fieri ista alteratio et melius: quia tanta videtur esse repugnantia inter gradus remissos forma rum contrariarum quanta inter gradus excellentes. et potest dici quod primo tota caliditas ignis expelliter partibiliter tamen: quia primo vna pars post aliam: et secundo frigiditas partibiliter inducitur vsque ad certum gradum: et tunc forma aquam inducit formam aque in materia ignis: et secundum istam. viam oportet dicere quod forma ignis manet per totum illud tempus quo inducitur frigiditas per alterationem si ne caliditate: ideo dico quod forma caliditatis succes siue expelliter: et tunc quando vltimus gradus corrumpitur: tunc corrumpitur forma ignis et inducitur forma aqu cum tota frigiditate simul in instanti: et non partibiliter sicut ymaginatur: quia concluderet ratio quod ignis posset esse sine caliditate: quod est inconuenies. tum quia forma contra ria tota corrumpitur anteque ista inducatur: quod reputo verum.

⁋ Ad aliud dico quod conria accipiuntur large et stricte. large sunt illa quae non possunt per virtutem creatam simul causari in eodem subiecto: sic enim due anime sensitiue sunt contrare: quia possunt sibi succedere in eadem materia: et non possunt simul in ea per agens creatum produci. et sic substantia aliquid est contrarium. Sed stricte contraria sunt inter quae est motus ita quod vnum est terminus a quo motus: et aliud termi nus ad quem illa formaliter repugnant nec possunt fie ri in eodem per agens creatum nec increatum. et sic intelli git philosophus quod substantiae nihil est contrarium: et per hoc patet ad alia duo de conriis et medio quia verum accipiunt de contraris sum partis stricte non large.

⁋ Ad aliud dico quod philosophus et commentator loquuntur secundum intentionem antiquorum et non secundum intentionem propriam. si tamen loquantur secundum intenti ne propriam difent intelligi de actione quae est alteratio et non de generatione quae est productio forme substantialis: quia dicut quod elementa non agut nec patiuntur nisi mediantibus qualitatibus: et tunc si illud dictum esset secundum intetionem philosophi. tunc secundum eum materia prima non recipe ret immediate formam substantialem: sed mediantibus qualitatibus praimis: quod falsum est

⁋ Ad aliud de nutritione dico quod aliquando est nutritio vbi no est calor forma liter sicut in plantis: et tunc debet intelligi quod illud est causa nu tritionis quod est virtualiter calidum siue sit substantia siue alia qualitas causata a sole: alterius tamen rationis a calore tamen in animalibus potest calor esse principium partiale rectum nutritionis: et similiter in generatis per putrefactionem secundum cometatorem. xii. metaphisice causatur a sole quadam qualitas actiua quae nec est calida nec frigida nec humida nec sicca: nisi tantum virtualiter: et illa est causa partialis cum sole et deo ad generandum istud animal genitum per putrefactionem.

⁋ Sed quantum ad gnata per putrefactionem dubium est vtrum corpus celeste sit prin cipium talium generatorum et dicit Ioh. quod no: quia principium productiuum debet esse nobilius producto: sed non viiu non est nobilius viuo. ergo etc. Si dicas quod agit in virtute sui motoris quie est quid viuum et nobilius talibus productis. Contra nihil agit in virtute alterius nisi aliud cuius virtute agit: agat effectiue aliter eim ignis virtute hominis posset generare ignem: quia homo potest ponere ignem in debita approximatione et tunc ignis generabit ignem. Et eodem modo si motor celinihil agat in ista inferiora nisi tantum approximet actiua passiuis non dicitur propter hoc celum agere in virtute eius.

⁋ Item nihil agit in virtute mouentis quo non moto nihilominus sequitur actio: sed non moto celo sicut fuit in tempore iosue nihilominus fuit calefactio et putrefa ctio haoc inferius. ergo nec celum per motum suum: nec virtute propria nec virtute motoris sui causat aliquem effectum in istis inferioribus nisi approximando actiua passiuis: et hoc non est causare. Unde si sol semper staret et esset in eade dispione et approximatione ad ista inferiora semper causaret eundem effectum: et ideo motus solis nihil facit nisi ap proximare solem vt possit agere in istis inferioribus Ideo dico quod generata per putrefactionem producuntur a corpore celesti saltem partialiter: tamen deo concurrente: quia non est impedimentum sic probatum est nisi quia celum videtur ignobilius animali generato per putrefactionem: quia non viuum etc. sed non videtur incouenies quin celum sit nobilius ta li animali vel saltem potest esse quod probatur: quia quando sunt aliqua duo quorum vnum excedit aliud in perfectione potest exces sum augmentari intantum quod erit eiuidem perfectionis vel maioris cum alio. Exemplum de duabus quantitatibus quarum vna est maior alia: sed vna pars corporis celestis per deterinatam distantiam distat a perfectione talis animalis sic generati: quia non distat in infinitum: ergo per additionem pertium ad partem imperfectiorem potest adequari illi animali in perfectione et excedere: ergo est perfectius vel potest esse. et per consequens potest esse principium productiuum. Si dicas quod int indiuidua vnius speciei non est ordo perfectionis ita quod vnum sit perfectius alio. Contra illud est neccessario falsum in indiuiduis compositum ex multis partibus integralibus eiusdem rationis. probatur per primum principium. omne totum est maius sua parte. cum igitur omne indiuiduum habens parten est totum in perfectione sequitur neccessario quod est maius in perfectione sua parte. ergo duo indiuidua eiusdem rationis quorum vnum est totum et aliud pars: sic se habent quod vnum est perfectius alio. Aliter potest dici secundum dicta prius quod in actione creature concurritu deus sicut causa principalis et partialis: et ideo licet corpus celeste sit causa generatorum per purtefactiom: tamen est causa partialis et causa partialis potest esse ignobilior suo effectu. licet causa totalis semper sit nobilior: et sic intelligit philosophus et similiter sancti

⁋ Quantum ad generata per putrefactionem et propa gationem videtur esse intentio commentatoris quod non possunt esse duo indiuidua quorum vnum generatur per putrefactio nem et aliud per propagationem eiusdem speciei. et hoc dicit viii. phisicorum commento. lcvi. et probat per duas rationes quare in Io. sed licet eius opinio sit erronea etconclusio fidem sicut patet de primo homine et aliis hominibus qui sunt vniuoce homines: ptet tamen dici quod intelligit in rationibus suis per mate riam. materiam proximam formis et tunc distincta ma teria proxima requirit distinctas formas: et tunc est aliquid esentiale vni materie quod non est essesntiale: immo incompossibile alteri. Exemplum de semine bouis et asini etc.