Quaestio 8(6)

Questio vi. viTrum anima christi habuit summam gratiam possibilem haberi in via. hic primo videndum est de modo augmentationis forme. Secundo de statu vtrum sit vel non.

⁋ hic sunt quattuor opi niones concordantes in vna conclusione quod sorma non augetur per additionem noue partis.

⁋ Prima ponit formam in se esse perfectiorem vel imperfectiorem: sed non recipere magis vel minus nisi per comparationem ad subiectum. secunda ponit latitudinem graduum in forma: sed ponit quod non distinguitur in forma realiter: sed tantum virtualiter siue secundum rationem. Tertia ponit quod suscipit magis et minus secundum quod magis et minus miscetur cum suo contrario. Quarta que istarum est rationabilior. et si tenerem aliquam istarum qua tuor tenerem quartam: ponit quod vtraque forma est equem simplex tam aucta quam augmentans. et est eque simplex post augmentationem sicut ante et ponit quod in aduentum forme perfectioris forma precedens totaliter corrumpitur: et alia totaliter generatur.

⁋ Et pro ista opinione sunt rationes que patebunt respondendo ad eas.

⁋ Sed con tra istas tres opiniones arguitur multiplicitur. Primo sic. omnis actio realis habet terminum rea emim. et sic actio noua habet terminum nonuum: sed quando aliquid mouetur de minus calido ad ma gis calidum: ibi sensibiliter experitur actionem realem nouam. igitur ibi erit aliquod nouum productum quod prius non fuit: et nihil precedens corrumpitur secundum istas tres opiniones. tunc illud aut est eiusdem rationis cum forma precedente et habetur propositum quod est augmentatio per ad ditionem noue partis distincte realiter informamtis idem cum priori aut alterius rationis. et hoc non quia tunc esset compositio in forma accidenta li ex potentiali et actualialterius rationis sicut est compositio in genere substantie ex materia et forma. Item omnis actio vel est acquisitiua aut deperditiua: sed quando aliquid mouetur de minus calido ad magis calidum: ibi non est actio deperdi tiua: quia tunc non esset augmentatio forme: igi tur est acquisitiua. igitur per illam aliquid noui acqui ritur quod prius non fuit. et illud tunc sicut prius aut est eiusdem rationis cum forma preexistente aut alterius si eiusdem et nihil precedens corrumpitur et sic habetur proposiuum si alterius. tunc aut est alterius speciei simplicitur quod nullus potest po nere aut est alterius rationis sic quod est essent ia le speciei caloris: et tunc sicut prius est materia vel forma. et sic erit vera compositio sicut in genere substantie quod suppono esse falsum ad pre ens. Item impossibile est esse transitum de cotra dictorio in contradictorium sine omni mutatione extendendo mutationem. sed quando de minus albo fit magis album est talis transitus: quia tunc est albus in tanto gradu et prius non. igitur ali quid est nouum productum. Item quando forma non variatur et subiectum similiter non variatur. ibi est emper equalis denominatio: sed quando de minus albo fit maius album subiectum manet idem. et iper consequens non variatur substantialiter: quia for ma perte non variatur: sed est omnio eadem igitur ita perfecte denominatur album quando est magis album: sicut quando est minus album. Si dicas quod for ma post augmentationem magis radicatur in subiecto quam prius. et ideo subiectum magis deno minatur album quam prius. Contra ista radicatio non consurgit nisi ex forma et subiecto: sed subie ctum est idem et per te forma est eadem. igitur radicatio erit eadem et equalis et participatio si militer. et per consequens si sit maior radicatio erit maior forma. Si dicas quod radicatio forme est ex hoc quod agens plus appropinquatur passo quam prius. contra agens non respicit passum nisi mediante forma. igitur si in forma nulla sit variatio non alio modo agens respicit passum quam prius Item quero vtruinter primum gradum et secundum sit distinctio vel non. si non: tunc non magis denominapost augmentationem quam ante. si sic aut ex natu ra rei aut per intellectu. non secundum intellectum: quod secundum eos quando extrema contradictionis verificantur de aliquibus: illa non distinguntur secundum rationem sed realiter. Et de istis gradibus videtur esse et non esse: quia primus est quando secundus non est. igi tur est ibi distinctio ex natura rei non formalis vt suppono ex dictis igitur realis et primus non corrupitur. igitur in illa forma sunt plura eiusdem rationis realiter distincta et habetur propositum. Item omne agens approximatum passo quod potest in aliquam operationem in quam prius non potuit ceteris paribus praesupponit nunc aliquid pos tum in agente quod prius non fuit: sed calor in gradu intenso approximatus ligno potest in actu in tensum in que prius non potuit quando fuit in gradu remisso igitur aliquid est nunc in calore quod prius non fuit. et est eiusdem rationis: quia non est ibi aliquod additum alterius rationis sicut post patebit. ergo. Item habito termino motus cessat motus. igitur si per motum nihil acquiritur. ipsi forme sed totum prefuit in principio quando inci pit motus terminatur motus. quod est falsum et contra sensum. et ideo dicit philosophus et commentator quod motus est acquisito partis post partem illius forme ad quam vadit: et quod motus est actus entis in potentia ad maiore formam et perfectionem. Si dicas. quod forma est eadem ante augmentationem et post secundum essentiam non secundum esse. Contra. quer vtrum illud esse distinguitur ab essentia aut non. si non tunc dicere quod est variatio in esse et non in essentia est contradictio: quia omnia idem sunt: sed si sic tunc habetur propositum: quia tunc per augmenta tionem aliquid nouum acquiritur et pars preexistens non corrupitur. et per consequens pars additur parti.

⁋ Contra quartam opinione. quia non potest saluare augmentationem: sed tantum generationem et cor ruptionem. Item quando aliqua augmentabilia sunt eiusdem rationis et vnum est perfectius et aliud imperfectius. illud quod est imperfectius inclu dit plures partes quam perfectius. et dico quod quando sunt augmentabilia propter animam christi et animas aliorum: quia anima christi est nobilior in puris naturalibus quam omnia alicuius alterius. et tamen non est au gmentabilis per tales gradus: vt videtur. sed si in augmentatione tota forma prior corrumpitur quando posterior inducitur forma secunda non in cluderet plures partes quam prima: sed erunt equa les semper. et per consequens non est alia augmentatio. igitur etc. Ideo dico aliter quod suscipere magis et minus est passio quedam que immediate inest cui cunque materie. ideo non potest demonstrari per ali¬ quam causam: sed talis passio solum experimento potest ostendi in esse suo subiecto. hoc patet quia si posset denegari in esse alicui: aut igitur propter imperfectionem forme aut per fectionem. non primo modo: quia forme imperfectiores quam albe do suscipiunt magis et minus. nec secundo modo: qui forma perfectior suscipit magis et minus pu ta caliditas. et ideo non est aliqua causa queren da quare vna forma magis et minus et alia ne nisi quia illa natura est hec: illa est illa. et hoc arguitur solo experimento.

⁋ Sed quantum ad modum augmentationis. dico quod forma augmentab lis continet in se plures gradus eiusdem rationis et quando forma primo generatur in vno gradu est minor perfectio in forma. et quando sit augmetatio est noua pars eiusdem rationis addita re aliter distincta a prima parte faciens cum prima vnam formam numero sicut due partes aque faciunt vnam aquam. et sic deinceps et quod talis modus sit possibilis. probatur: quia si non sic aut hoc est quia repugnat illis partibus facere per se vnum: au quia forma non potest recipere magis et minus sine extensione: aut quia repugnat pluribus formis accidentalibus informare idem subiectum si sint eiusdem speciei non apparent plura impedientia istum modum ponendi: sed primum non im pedit: quia partes eiusdem rationis possunt facere vnam qualitatem. patet de albedine. aliter lignum habens superficiem non posset esse album vna al bedine. cuius oppositum dicunt: similiter due partes aque distincte faciunt vnam aquam. Nec secum dum impedit: quia non repugnat plus qualitati suscipere magis et minus siue habere plures per tes sine extensione quam forme substantiali siue ma terie: sed deus potest conseruare materiam et for mam sine quantitate et omni extensione. et tamen tun habent partes realiter distinctas licet non ex tensas. igitur eodem modo potest qualitas ha bere plures partes sine omni extensione. Nec ter tium impedit: quia non repugnat formis acci dentalibus non facientibus per se vnum infor mare idem subiectum que sint eiusdem rationis igitur nec repugnat formis accidentalibus eius dem rationis facientibus per se vnum informare idem subiectum. consequentia patet de se. antecedens probatur: quia accipio aliquem hominem diligentem du os homines duobus actibus diligendi. ex istis duobus actibus generantur duo habitus inclinantes ad dilectionem vtriusque. et quod sint duo pa tet sic: quia potest perdere inclinationem ad diligen dum vnum stante inclinatione ad diligendum alium et intense diligere vnum et odire alium. igitur habitus inclinans ad vnam dilectionem et aliam est alis et alius quia possunt separari similiter in intellectu pos sunt esse duo habitus inclinantes ad intelligendum duos homines. et probatur sicut prius per separationem: sed isti duo habitus in intellectu sunt eiusdem rationis: et illi duo similiter in voluntate: quia potentia est eiusdem rationis respectu vtriusque et obie cta similiter. igitur de facto sunt et possunt esse duo accidentia absoluta perficientia idem subiectum igitur etc. Item aliter non potest saluari modus augmentationis nec continuitas in motu sine tali additione: quia si sit augmentatio et pars prior non corrumpatur: oportet necessario quod per illam augmentationem aliquid adueniat de nouo faciens vnum cum priori: aut igitur illud adueniens est eiusdem rationis cum priori: aut alterius si sit eiusdem rati onis et in eadem specie cum priori aut per se aut per ad cidens. si per se sicut pars aque est eadem in specie cum tota aqua habetur propositum. si per reductionem tunc est essentiale speciei et tunc est actus vel po tentia quod nullus ponit. si sit alterius rationis: et im alia specie per se. tunc per illud non est augmentatio qui indiuiduum speciei vnius non augetur per indiuiduum alterius speciei sicut patet. igitur etc. Ad ationes aliarum opinionum.

⁋ Ad primam de autore sex principiorum. dico quod intelligenda est quod forma coexistit in essentia inuariabili: quia cum carentia partium alterius rationis sicut est compositum in ge nere substantie: non tamen carentia partium eiusdem rationis: quia hoc est contra sensum. patet de albedine in diuersis partibus.

⁋ Ad aliud de. viii. metaphisice quod forme sunt sicut numeri. dico quod sic intelligit quando aliquid subtrahitur aut additur quod non est omnio simile sed dissimile: tunc per variationem siue appositionem est variatio specifica. Aliter dico quod hilosophus loquitur de illis quae ingrediuntur diffinitiones sicut commentator ponit exemplum de numeris et diffe rentiis additis in diffinitione. et quando est additio vel subtractio talium tunc variatur diffinitio: sed illud non est ad propositum: quia loquimur de formis significamtibus. verbi gratia: si vna pars additur alteri non ei quando vna pars aque additur alteri variatur species aque Et quando dicit porphirius dicit quod differentie non suscipiunt magis et minus etc. dico quod differentie sub stantiales non suscipiunt magis et minus: sed hoc est panle qualitatibus quod per additionem possunt suscipere magis et minus et quantitati: sed non conuenit dicere sub stantiali

⁋ Ad aliud quando dicitur differentia formarum est formalis: et differentia formalis est specificadico quod quedam differentia formalis est specificaet quadam non. quando enim differentia vnius est dissimilis diffe rentie alterius: tunc in illis differentia formalis est specifica. sicut patet de boue et asino. sed quando est similis et non dissimilis: tunc differentia formalis non est specifica. sic est in proposito. igitur etc.

⁋ Ad aliud quando ar guitur quod diffinitio speciei equaliter se habet ad omnia indiuidua: quia exprimit totam essentiam cuiuslibet indiuidui. quod non est verum si esset talis maioritas per¬ fectionis. Dico quod diffinitio speciei non est vna res ex animam: sed est vnum compositum ex diuersis conceptibus et illud equaliter respicit omnia indiuidua: quia a quo libet simpliciter siue sit perfectius siue imperfectius potest diffinitio equaliter abstrahi. vnde argumentum si concludit: probat quod vna pars aque non potest addi alteri nec ignis igni quae omnia sunt falsa.

⁋ Ad aliud quando arguitur quod tunc ille gradus additus erit accidentalis quia est extra speciem: dico quod gradus est vuum indiuiduum et respicit illam speciem sicut sortes hominem vel sicut conceptum speciei et sicut conceptus hominis potest esse sine sorte sic conceptus albedinis potest esse sine illo gradu. vnde nec albedo a parte rei: nec nigredo est de essentia rei. Ad aliud quando di citur quod quanto forma est simplicior tanto est perfectior. igitur per oppositum quanto compositior tanto inperfectior. dico quod assumptum est falsum: quia aliter sequitur quod medietas albedinis est perfectior tota albedine: quia pauciores partes habet. quod est falsum qui omne totum est maius et perfectius sua parte. similiter aliter materia esset perfectior composito ex ma teria et forma: ideo assumptum est falsum.

⁋ Ad aliud quando arguitur aut distinguitur secundum speciem aut secundum numerum. non secundum speciem: quia sic essent due ca ritates distincte in anima specie. nec secundum numerum. qui talis non est nisi penes distinctionem subiecto rum. Dico quod distinguntur numero non sicut duo to ta distincta loco et situ: sed sicut due partes facientes per se vnum. Et quando dicitur quod non possunt esse plures caritates in eadem anima: falsum est de caritatibus facientibus per se vnum: et etiam de no facientibus per se vnum sicut post patebit. Si dicis quod accidens non indiuiduatur nisi per subie ctum. dico quod hoc falsum est: nec est hec propositio philosophi sed intelligit quod quando sunt aliqua alia acciden tia nata facere per se vnum. tunc si sint in vno sub iecto faciunt per se vnum naturaliter loquendo: sed per potentiam diuinam aliter potest fieri: sed duo accidentia tota non nata facere per se vnum non possunt naturaliter existere in eodem subiecto.

⁋ Ad aliud quando dicitur quod ex duobus in actu non potest fieri vnum. verum est de duobus alterius rationis quorum vnum non est in potentia respectu alterius: sed ex duobus in actu que sunt eiusdem rationis bene potest fieri vnum

⁋ Contra predicta sunt aliqua dubia. primum est de hoc quod dicitur quod non potest fieri variatio in denominatione forme nec radicatione nisi sit variatio in subiecto vel in forma. Contra so la forma magis radicatur in subiecto ex longapermanentia in subiecto et difficilius amouetur. et tamen non est variatio in subiecto nec in formaigitur etc. Secudum est de hoc: quia augmentatio non est sine nouo adueniente: quia commentator quarto phisicorum capitulo de vacuo commento. lxxxv. dicit quod idem arcus potest habere maiorem curuationem et minorem sine omni nouo adueniente quod prius non fuerat. igitur eodem modo augmentatio. et hoc ibi dicit plane commentator. Item ecundum illam viam augmentatio non distinguitur a generatione: quia in vtraque est productio forme de nouo quod est conclusiphilosophum

⁋ Tertium est. quia videtur quod fiat additio per formam eiusdem rationis: quia quanto forma est purior et actualior tanto est simplicior: igitur si omnes partes sint eiusdem rationis tunc erit for ma simplex

⁋ Ite dato isto forma intensa non habet vnitate nisi acerui et essent plures gratie in anima sicut rami in stipite.

⁋ Propraeter ista et omnia alia est alia ppinio opposita opinioni quam teneo tantum in voce sed eandem tenet in re. et dicit predicta opinio quod in augmentatione non est additio forme ad formam: sed est additio eiusdem realitatis ad formam quae non est integra vel praecisibilis a realitate praecedente nec est per se factibilis per potentiam diuinam nec intelli gibilis per se nec participat denotationem forme ni si per reductionem sicut non est intelligibilis per se: sed cointelligibilis cum praecedente: nec est existibilis per se sed conexistens. nec est entitas sec coentitas. et dicit quod intellectus angelicus non potest distinguere inter illam realitate aduenientem et praexistentem.

⁋ Pro ista opinione arguitur primo sic. ex conditio nibus formarum nobis notarum deuenimus in cognitionem formarum nobis ignotarum sicut ex augmentatione quantitatis deuenimus in augmentationem qualitatis. nunc autem sicut patet de linea minus cur ua fit magis curua. et non adueniet aliquid nisi que dam realitas et conexistentialitas distincta a priori curuitate. simile est de aere minus raro et post magis raro. igitur eodem modo est in augmentatione forme cu iuslibet.

⁋ Item si pars adueniens sit eiusdem rationis cum parte precedente: aut igitur iste forme se totis sunt cedem aut sunt vnum continuitate aut vnitate ali cui. non primo modo: quia tunc in augmentatione secunda corrum pitur: quia nihil transit in identitatem alterius ma nente propria identitate. et si haec tmennc non est vna for ma composita ex istis realitatibus. nec secundo modo qui tunc ille partes essent continue et facerent vnum vm eorum vltima. et sic caritas esset quanta habens partem continuatam parti: et per consequens extensa.

⁋ hoc patet qui omogenia non faciunt per se vnum nisi vt sunt comtinua. igitur etc.

⁋ Item dato isto in qualibet albedine essent infinite albedines: quarum quaelibet esset distincta realiter ab alia: quia per motu acquiruntur infinite partes.

⁋ Item si sic. aut ille partes faciunt vnum vnitate compositionis aut continuitatis aut omoge neitatis: aut simplicitatis: aut aggregationis. non primo modo: quia talis habet partes quarum vna est potentia et alia actus: sic non est in proposito. nec secundo modo: quia tuncgratia esset quanta et extensa. nec ter tio modo: quia tunc ille partes continuarentur sicut par tes omnogenei. nec quarto modo: quia tunc non distinguerentur. nec quinto: quia tunc caritas non esset nisiaceruus multarum caritatum.

⁋ Quartum dubium est de hoc quod dicitur quod omnia indiuidu a eiusdem rationis sunt similia. Ex isto sequitur quod vnum non est perfectius alio: nec caritas in gradu posteriori est perfectior caritate in gradu prior: quod falsum est Item secundum istam viam forma substantialis recipit ma gis et minus: quia sicut forma accidentalis habet plures partes facientes per se vnum indiuiduum eiusdem rationis eodem modo forma substantialis patet de sensitiua et qualibet forma extensa in materia. quod est contra philosophum in praedicamentur.

⁋ Quin tum dubium esse potest de augmentatione quae sit in ra refactione et condensatione

⁋ Istem si sic. ergo augmen catio animatorum non distinguitur ab inanimatorum augmentatione: quia eodem modo per omnia potest ignis. et sic alia elementa et forme accidentales augeri sicut homo et planta quod est contra philosophum secundo de anima.

⁋ Ad primum dico quod si non sit variatio in subiecto nec in forma non erit maior radicatio plus nunc quam prius: tamen possibile est quando forma perficit aliquod subiectum et post diu continetur: ita quod non potest ita facilit deleri post sicut ante potest saluare illam maiorem radicationem per motum localem solum: quia illud quod est immediatum subie ctum illius forme intimatur pluribus partibus illius subiecti quam prius. Exemplum de incausto posito super pergamenum magis radicatur quan do diu fuit super pergamenum quam in principio: quia magis intimatur eius partibus. et sic est ibi motus localis nouus et sorte ibi generatur alia qua litas insensibilis sicut nullus debet dubitare quin sint multe qualitates vel quantitates non con gnoscibiles a nobis nisi per effectus. et hoc po sito patet quod aliquid generatur de nouo conseraatiuum quod prius non fuit: et ideo non potest nunc amoueri sicut prius. Ad aliud de arcu de commentatore patebit post.

⁋ Ad aliud dico quod in augmentatione substantie et qualitatis est quedam generatio secundum philosophum: tamen non simplici ter. quia non generatio substantie et similiter in augmentatione forme substantialis est generatio non tamen simpliciter: quia tunc est sim pliciter in substantia quando generatur de nouo aliquod indiuiduum per se existens non faciens vnum cum alio. oppositum est in augmentatione forme substantialis.

⁋ Ad aliud dico quod est falsum quod quanto forma est purior et perfectior tanto est simplicior. ideo assumptum est falsum. Ad aliud de vnitate acerui dico quod idem argumentum est per omnia de vna parte aque addita alteri et similiter de igne vbi est vna materia post vnionem partium aque et vna forma numero et vna qualitas. et propter hoc dico quod non plus competit partibus illis facere vnum sine extensione quam cum extensione. Et ideo predicta opinio tantum discordat ab opinione quam teneo scilicet opinio Ioh. tantum in voce et contradicit sibiipsi: quia quando dicit quod non est integra realitas aut intelligit quod non est vnum indiuiduum aliquod siue totum non faciens vnum cum forma priori: sed est per se distinctum. et sic non dicordat ab alia opinone: quia alia opinio non ponit hoc: aut intelligit quod non est eiusdem rationis cum forma priori faciens vnum cum ea: et tunc contradicit sibiipsi. probatur: quia omne compositum ex partibus realiter distinctis siue realibus distinctis aut componitur ex partibus eiusdem rationis aut alterius: sed illud est vnum tale compositum post augmentationem. igitur etc. si ille partes sint alterius rationis: tunc vna erit potentia et alia erit actus: et erit vna compositio sicut in genere substantie. quod ipse negat. si eiusdem rationis igitur non discordat a priori opinione: quia quando aliquid componitur ex partibus eiusdem rationis quaelibet pars recipit praedicationem illius speciei sicut totum: sicut quaelibet pars aquae est aqua et quaelibet pars aqua est vnum indiuiduum existens per se in genere sicut tota. et ita est per se in genere quando est pars sicut quando est per se. vnde dicere quod est in ge nere per se quando est per se et per reductionem quondo est pars nihil valet: quia idem manens idem si semel sit in genere per se semper dum manet est per se in genere siue sit totum siue sit pars: quia esse per se in genere non est partem existere nec esse per se totum quoddam: sed est esse illud a quo conceptus generis potest abstrahi: et de quo potest predicari et hoc ptest saluari siue sit totum siue pars: et eode modo de albedine. Si dicas quod vnum indiuiduum per se in genere non potest componi ex pluribus existentibus per se in genere. Respondeo. verum est ex pluribus totaliter distinctis non facientibus per se vnum: sed si fa ciant per se vnum et sint eiusdem rationis tunc est falsum et ita potest conceptus generis abstrahi et praedicari de toto composito ex illis pluribus indiuiduis sicut de quolibet per se. Item conclusiohoc quod dicit quod illa real tas adueniens non potest fieri per se a deo: quia quando aliqua sunt eiusdem rationis si vnum est factibile per se per poten tiam diuinam et aliud: sed iste realitates sunt huiusmodiet prima est factibilis per se sine alia. tamen per deum sed no per naturam. igitur deus potest facere secundam sine prima. Item illa realitas adueniens potest esse perfectior in duplo quam precedens: quia potest augeri in duplo. et per consequens potest illud additum habere partem duplicatam re spectu forme praecedentis: et sunt eiusdem rationis cupraecedenti. igitur si prima quae est imperfectior potest per se esse sine secunda: multomagis secunda potest esse sine prima. Item quando aliqua factibilia coueniunt et differunt equaliter inter se si vnum est factibile per se et aliud: sed sic est de ista realitante respectu precedentis: quia equaliter conueniunt et differunt et prima est factibilis sine secunda. igitur eodem modo econuerso Item coclusiohoc quod dicit quod ista realitas non est intelli gibilis per se: sed cointelligibilis: quia quando aliqua sunt eiusdem rationis si vnum est intelligibile intuitiue et reliquum: sed realitas adueniens et precedens sunt huiusmodi et praecedens potest intelligi intuitiue: quia angelus potest intelligere caritatem praexistente intuitiue. et similiter homo potest intelligere albedine generatam de nouo intuitiue igitur et eodem modo et aliam additam. et per consequens non est conintelligibilis sed per se intelligibilis. Item conclusiohoc quod ponit quod realitas adue niens est imprecisibilis a precedente: et ideo non potest intelligi sed cointelligi: quia accidens potest intelligi intuitiue sine subiecto: quia potest separari a subiecto patet in eucharistia: et sicut intelligitur intuitiue sine subiecto: eodem modo realitas adueniens potest intelligi sine praecedente. Item vnumquoque sicut se habet ad entitate: ita ad intellectionem: sed hec reali tas est entitas distincta absoluta realiter a praicedenti: patet quia hec realitas non est illa nunc semper posita constantia. sequitur hoc non est hoc. ergo haec distinguitur ab hoc. igitur potest sic intelligi. Ite non minus repugnat entitati distincte intelligi ab intellectu quam videri ab oculo corporali: quia quic quid potest potentia inferior et superior: sed oculus cor poralis potest videre albedinem non videndo substantiam nisi per accidens sicut dyane filius videtur per accidens: quia est subiectum illius quod videtur per se Unde si albedo esset in quantitate sine sustantia sicut eucharistia adhuc potest videri oculo corporali quare igitur non potest intelligi sine subiecto. Item iprsecisibilitas non impedit quin vnum potest intelligi sine alio: aut econuerso. quia si sic hoc non esset nisi quia illa realitas vnum fuit cum precedente in forma ex tensa sicut in non extensa puta in albedine: sed non obstante tali vnitate et identitate potest vna pars albedinis in vna parte superficiei intuitiue intelligi ab intellectu nostro non intellecta alia parte sicut partbet ad sensum. igitur eodem modo non obstante illa ipscisibilitate in forma non extensa puta in caritate potest intellectus angelicus intelligere vnam parte aduenientem non intelligendo praecedetur tem

⁋ Ideo teneo opinionem quam prius tenui quam iste tenet licet eam improbet quod sunt due realitates eiusdem rationis facientes per se vnum quarum vna potest per se esse et intelligi sine altera etc. Si dicas quod ista distinctio non intelligitur nisi per argumentationem dico quod licet de facto non potest percipi nec discerni di stinctio illarum realitatum nisi per argumentationem tamen deus potest facere quod vna realitas intuitiue videatur sine alia.

⁋ Ad rationem alterius opinionis ad primam de. iii. phisicorum caplo de vacuo dico quod quantum ad aliquid est simile de augmentatione qualitatis et quantitatis: et quantum ad aliud est dissimile. dissimile est in hoc: quia naturaliter per augmentatonem possunt duo partes quantitatis perficere subiectum omnio idem siue il le partes siut extese sicut albedo siue non: sicut charitas. sed plures partes quantitatis non possunt perficere idem subiectum: omnino naturaliter dico: licet per potentiam diuinam possent: sed in hoc est simile secundum intellectum commetatoris. quod sicut in augmentatione quantitatis animatorum vel inanimatorum non adueniunt qualitates siue quantitates extrinsece primo existentes per se et post addite alteri quantitati. sed quantitas que prius fuit in potentia nunc est in actu faciens vnum cum praecedente. sic est in augmentatione qualitatis quod non aduenit calor extrinsecus primo existens per se et post additus alteri. sed calor qui prius fuit in potentia nunc est in actu et facit vnum cum precedente. Unde in augmentatione animatorum: licet materia praexistens vniatur materie rei augmentande. tamen forma substantialis generatur de nouo et non quantitas. similiter et eodem modo in augmentatione elementorum. Unde dicit commentator. quar to phisicorum caplso de vacuo commento. lxxxiiii. sic. Sicut dicimus quod materia venit de hac caliditate determinata ad maiorem caliditatem nullis per tibus calidis in actu aduenientibus. scilicet corporibus calidis. sed transfertur ad maiorem calorem ex in tensione ipsius qualitatis.

⁋ Similiter materia transfertur de minori quantitate in maiorem: nulla quantitate in actu adueniente. et post dicamus quod additio caloris agentis in calorem non est secundum additionem par tis in toto et vniversaliter partis materie in materiam. sed secundum additionem agentis in patiens. scilicet quando calor agentis vigorabitur crescet calor patientis. non secund additio ne partium aliarum extrinsecarum: cum ad passionem non transferatur aliqua pars a voluntate agente.

⁋ Ex istis patet. quod commentator est pro me.

⁋ Si dicas quod generatio non largitur multitudine etc.

⁋ Dico verum est. quia eadem pars qualitatis et quantitatis que prius fuit in potentia nunc est in actu. sed cum hoc stat quod facit vnum cum precedente. Et eodem mo do dico ad illud de maiori curuitate in libra vel arcu. et sic potest dici ad omnes auctoritates conmetatoris.

⁋ Ad aliud dico quod illud argumentum equaliter concludit contra eum sicut contra me: et reducatur contra eum eo modo quo facit argumentum quod non sunt idem secundum se totum inter se nec vnum sicut materia et forma. sic dico quod eo modo quo faciuns vnum se totis faciunt vnum: sicut materia et forma se totis concurrunt ad faciendum vnum et idem. Unde non faciunt vnum continuatiue. quia continuatio notat distinctionem secundum situm et locum qualis est in proposito.

⁋ Si dicas quod caritas est quantitas secundum te. quia. v. metha. quantum est quod est diuisile in plura eiusdem rationis: quorum quodlibet est hoc aliquid. et sic est de caritate per te.

⁋ Dico quod idem argumentum est contra te de realitatibus tuis. ideo dico quod quantitas potest accipi large. et sic omne diuisibile in plura: quorum quodlibet est indiuiduum aliquod illius spe ciei est quantum. et sic albedo a charitas est quanta¬ Alio modo capitur striete pro omni quod diuiditur in plura eiusdem rationis: quorum quodlibet est aliquod indiuiduum distinctum loco et situ secundum naturam suam. et sic charitas nec albedo est quantitas seu quanta.

⁋ Ad aliud de omogeniis nego assumptum. quia partes for ne substantialis et similiter materie sunt eiusdem rationis et possunt fieri sine omni extensione: saltem per potentiam diuinam: et facere vnum per se sine omni continuatione.

⁋ Ad aliud de infinitate vnius albedinis in vna albedine illud est contra seipsum et contra omnes. Unde dico quod sunt infinite sic quod non tot quin plures quae tamen se totis faciunt vnum.

⁋ Ad aliud quando queritur de vnitate illius forme idem argumentum per omnia est contra te. ideo dico quod ille partes faciunt vnum vnitate omogeneitatis sicut due partes aque qui totum. et per consequens sunt eiusdem rationis et partes vnium tur in toto: sicut materia et forma in composito. propter quod in illis vnum non habet rationem potentie et aliud actus sicut in composito de genere substantie.

⁋ Ad aliud dico quod indiuidua eiusdem rationis sunt similima: tamen aliqua magis proprie quam alia.

⁋ Nam aliqua sunt indiuidua eiusdem rationis quie non possunt facere vnum indiuiduum: sicut due anime et duo angeli aliqua sunt indiuidua que bene possunt facere vnum sicut due aque duo alba. Indiuidua primi mo di sunt similina equaliter: et in illis nihil potest esse si mile vni: quin sit simile alteri. sicut patet de duabus animabus intellectiuis et a talibus sicut prius dixi conceptus abstractus equaliter respicit vnum indiuiduum et aliud. sed loquendo de indiuiduis secundi modi. tunc potest vnum indiuiduum esse perfectius alio. et ita non sunt simlima: ita quod sint eque perfecta. sed sic sunt similima quod non potest aliquid accipi in vno cui non est aliquid eiusdem rationis cum illo similimum in alte ro. Unde licet vna albedo sit perfectior alia. tamen albedo perfectior potest diuidi in illa plura: quorum quodlibet est similimum albedini imperfecte. Et hec simili cudo vel prima necessario requiritur ad hoc quod ali qua sint eiusdem rationis. et ideo indiuidua in quibus sunt aliqua simlima essentialiter et aliqua dissimilia non sunt eiusdem speciei. puta in homine et asino est materia eiusdem rationis. sed forme sunt dissimiles. igitur etc.

⁋ Ad aliud dico quod substantia non suscipit magis et minus sicut qualitas. quia licet habeat multas partes eiusdem rationis. tamen naturaliter non habet multas partes nisi loco et situ distinctas. qualitas vero potest recipere magis et minus. quia eius partes non distinguntur loco et situ quia possunt esse in eadem parte omnino. ideo possunt recipere magis et minus. non autem substantia.

⁋ Ad aliud dico de raro et denso quod potest dici sicut orius dictum est de augmentatione quantitatis et qua litatis. scilicet quod in rarefactione maneant omnes partes substantiales eedem que prius fuerunt. sed partes quantitatis adueuiunt de nouo remamente quantitate precedente. non quidem ab extrinseco sed ab intrin seco: quia quantitates quae prius fuerunt in potentia modo facta rarefactione sunt inactu. eodem modo quando de denso fit rarum perduntur et corrumpum tur aliquem partes quantitatis quae prius fuerunt in raro. sed partes substantiales remanent eedem quae prius. hec responsio est impossibilis: quia accipio aerem vnius pedis rarefiat nunc totum istud corpus suppono tunc duo vnum est quod due quantitates non possunt perficere naturaliter eandem partem corporis siue idem subiectum. Aliud est quod quaelibet pars rari est rara: et quaelibet pars densi est densa. ex quam sunt corpora omogenia: tunc sic. per te in rarefa ctione aeris manet materia eadem et forma sul stantialis eadem et quantitas quae prius fuit manet eadem. sed recipit tunc nouos gradus quantitatis. quero tunc de illa parte quantitatis adueniente de nouo in quo recipitur subiectiue aut in aere aut in aliquo alio. non secundo modo: quia tunc non fieret rarior aer. Si im aere: tunc materia illa re cipiens illam quantitatem de nouo fuit prius infor mata alia quantitate praexistente aut non. si sic et per te illa quantitas non corrumpitur in aduentum noue. igi tur illa pars fuit informata simul duabus quantitatibus: quia quantitate preexistente et adueniente. quod est contra vnum suppositum et contra veritatem. Si secundo modo: tunc sequuntur duo inconuenientia. primum quod aliqua materia potest existere naturaliter sub forma sine quantitate. secundum quod non qualibet pars ra ri est rara. et per hoc quod pars existes sub quantitace recipit nouam quantitate non recipit pars alia in formata quantitate praexistente aliquid nonuum: nec depardit. igitur illa pars non est rarior quam prius. Eodem modo arguo de denso si fiat de raro. si per condemsa tionem nihil aliud fiat nisi quod corrumpitur aliqua pars quantitatis praexistentis: quaero de materia in ista quanti tate formata. aut remanet pus corruptionem dicto quantitatis sine quantitate. aut non. si sic: tunc sicut prius materia naturaliter manet sine quantitate et similiter alia pars informata quantitate remanente non esset densior quam prius. et sic nulla pars densi esset densa. Si secundo modo: tunc quantitas transiret de subiecto in subiectum: quia quantitas noua non inducitur per ter: igitur illa pars de nouo remanens perficit illam partem materie prius informatam per quantitatem iam corruptam. Ideo aliter potest dici vno modo ponendo quantitatem distinctam realiter a substantia et qualitate. Alio modo negando quantitatem esse rem distinctam a predictis. primo modo sic. quod quando de raro fit densum vel econtra tota quam titas preexistens corrumpitur et vna noua totaliter generatur: puta quando de raro fit densum quantitas maior que prefuit in raro corrumpitur et introducitur quantitas nonua. et tunc illud corpus dicitur densius: quia habet partes forme et ma¬ terie existentes sub minori quantitate quam prius habuit. et sic partes densi propinquius iacet quam prius quia quanto existunt sub minori quantitate: tanto ma gis appropinquant et econuerso. quando de denso fit rarum corrupitur tota quantitas praecedens in denso et inducitur in eadem materia omnino quantitas ma ior. et tunc illud dicitur rarum. quia habet partes ma terie et forme existentes nunc sub maiori quantita te quam prius. et ideo illud est rarum cuius partes multum distant: non quod partes quantitatis plus vel minus distant in raro quam in denso: nec econtra. nec quod par tes quantitatis sunt spissiores in denso et rario res in raro. sed quod partes substantiales materie et forme existunt sub minore quantitate in corpore denso et sub maiori in corpore raro. Si queris a quo corrumpitur quantitas: non per contrarium. quia quantitas rari et densi non contrariantur: nec per subiectum. quia subiectum semper est idem.

⁋ Resposio. dico quod corrumpitur ab inducente aliam quantitatem quicquid sit illud siue substantia siue quantitas in tali agente. et necessitas corruptionis est propter incompossibilitatem duarum quantitatum in eadem ma teria naturaliter. licet forte non sint incompossibiles de potentia dei.

⁋ Aliter potest dici negando qualitate tanquam rem distinctam a substantia et qualitate. et potest dici quod materia habet propriam extesio nem non differentem ab ea aliquo modo et forma similiter et tunc quod corpus dicitur rarum: quando iste due partes ma terie et forme coexistunt maiori loco: et densum quando esedem partes conexistunt minori loco. ita quod in corpore denso quando fit rarum nihil positiuum recipitur. sed est corpus talis nature quod ad praesentiam alicuius agentis rarefacientis possunt partes tam materie quam forme coexistere maiori loco siue corpori cir cumstanti. et densum est talis nature. quod ad prasentiam alicuius agentis partes eius nate sunt coexiste re minori loco: et possunt post coexistere maiori sine quocumque positiuo in eo recepto vel deper e dito.

⁋ Sed hec est difficultas communis omni motui locali. quia in motu locali corpus motum nihil ab solutum sibi inherens acquirit. et sic est in proposito. quia quando partes conexistunt maiori loco non possunt eedem coexistere minori sine motu locali nec econtra. et ideo sicut motus localis potest esse in aliquo sine omni nouo absoluto inherente. ita iste motus in proposito

⁋ Sed dubium est si materia habeat propriam extensionem et formam. quomodo iste extensiones possunt esse simul in eodem: et si iste possunt quare non quecumque alie. puta duo ligna siue extensiones duorum hominum esse simul.

⁋ Respondeo. ali que extensiones sunt nate facere vnum per se: et ali que. non. ille de primo possunt simul existere in eodem: cuiusmodi sunt materia et forma quae sunt de secundo modo non possunt cuiusmodi sunt composita perfe cta: vt homo asinus etc.

⁋ Ad aliud dico quod maior est dependentia partium in augmentatione animatorum quam in animatorum. nam inanimata sic augmentantur quod nulla pars dependet ab alia in essendo quin si esset separata potest manere sicut quando est vnita. Exemplum de igne. ignis enim sic augetur quod pars augmentans si separetur: ita est ignis sicut quando est in toto: et ita diu potest manere sed in augmentatione animatorum est maior dependentia qui pars separata a toto iam non est eiusdem rationis cum seipsa quando fuit vnita: sed est alterius speciei. Exemplum. ma nus abscisa non est eiusdem speciei cum manum in homine ergo hoc potest esse differentia et multe alie etc.