Quod non sit qualitas absoluta probatur sic. oem Nabitus sunt in eodem predicamento absolu to vel respectiuo: sed aliquis est habitus qui non est qualitas absoluta. igitur etc

⁋ Assumptum patet. quia in perfectionibus semper vltima perfectio est perfectior quam precedens. sed actus est vltima perfectio habitus et actus generatiuus habitus non est aliqua res absolute distincta a permanentibus. ergo respectiua: sicut habitus generatus ex motu locali non est res absoluta. quia si actus non sit nec erit habitus generatus ex actibus. Assumptum patet de scribentibus ambulantibus et omnibus ma nualiter operantibus quod in eis ex motu locali generatur habitus ratione cuius magis inclinantur ad actus consimiles.

⁋ Item. vii. phisicorum. ad illa de prima specie non est niotus. quia sunt ad aliquid habitus est de prima specie. ergo etc

⁋ Quod autem habitus non sit causa effectiua actus. probatur: quia si sic. aut esset causa principalis aut secundaria non principalis. quia quando causa principalis est naturalis: totus effectus est naturalis. si ergo habitus volunta tis sit causa principalis etc. sequitur quod actus voluntatis erit naturalis. et per consequens non erit in ptante voluntatis. quod videtur incoueniens. nec est secundaria qui Augustinus dicit quod gratia se habet ad voluntatem licut sessor ad equum. ergo gratia est causa principa lis. et per consequens alius habitus eodem modo de aliis. qui eadem ratio est de vno et de alio.

⁋ Item si sic. tunc habitus est potentia. quia principium diuiditur secundum philosophum quaento metha. in potentiam actiuam et passiuam. hoc autem falsum est. ergo etc.

⁋ Ad oppositum. omne inclinans effectiue ad actum est absolutum et est acti uum. quod non sit passiuum patet. quia potentia passiua nihil agens non est inclinatiua. Quod tale inclinatiuum sit absolutum patet. quia. v. phisicorum dicitur quod ad aliquid non est principium actionis nec terminus.

⁋ hic sunt duo articuli

⁋ Primus est vtrum habitus sit qualitas absoluta. et dicitur hic quod habitus est quoa dam respectus solum: quod probatur multiplicitur.

⁋ Ari stoteles in predicamentis dicit. quod scientia est in gro nere relationis: scientia est habitus. ergo etc.

⁋ Item vii. phisicorum. scientia et habitus sunt adaliquid. ergo etc.

⁋ Item. x. metha. habitus non est perfectior actione sed actio est respectus. ergo habitus.

⁋ Iste omne absolutum potest intelligi nullo alio absoluto in tellecto. probatur: quia maior est dependentia accidentis ad formam quam absoluti ad absolutum. sed accidens potest intelligi non intellecta substantia. probatur: quia potest videri corporaliter non visa substantia. quia quicquid ptet potentia inferior et superior. sed scientia non potest intel ligi sine scibili: quia non est scientia nisi aliquid est scitum quia quod sit scientia in aliquo et quod nihil sciatur est impossibile.

⁋ Item omne absolutum potest fieri sine alio absoluto realiter distincto: sed scientia non potest fieri sine scibili: quia non est scientia nisi aliquid est scitum.

⁋ Item ad mutationem rei extra animam non sequitur neccessario destructio alicuius absoluti in anima. quia licet de fa cto ad mutationem rei ex sequitur destructio alicuius absoluti in anima. puta si obiectum extra corrumpatur notitia intuitiua intellectus de tali obiecto corrumpitur naturaliter saltem. per potentiam tamen diuinam potest res absoluta extra animam destrui et omne absolutum in anima conseruari. sed ad mutationem rel extra sequitur neccessario destructio scientie. ita quod deus non potest facere quod scientia maneat re extra animam mu tata. igitur etc. Assumptum patet. quia hec propositio sortes sedet: licet non posset sciri proprie: quia est contigens. tamen communiter loquendo de scientia potest sciri secundum linco niensem id est poste. vbi distinguit de quadruplici modo sciendi. tunc hec propositio sorte sedente mediante cognitione intuitiua extremorum scitur euidenter et sorte surgente neccessario destruitur ista scientia. ita quod deus non potest facere quod ita sciatur euidenter sicut prius. quia hec nunc est fla. et sium non potest sciri. ergo scientia non est res absoluta: sed solum respectus.

⁋ Sed cundus articulus est. vtrum habitus sit causa effectiua actus. et dicitur quod non. quod probatur. quia actiuitas non attribuitur habitui nisi propter quattuor comditiones conuenientes habenti habitum. Quarum pri ma est vt delectabiliter operemur. Secunda vt faciliter operemur. Tertia vt propte operemur Quarta vt ad operandum magis inclinemur. Sed primum non cogit. quia delectatio consurgit ex obiecto et conuenientia recipientur. sed habitus potest face re conuenientiam potentie ad obiectum sine actiuitate nihil agendo. ergo etc. Nec secundum cogit. quia difficultas potentie ad operandum consurgit tantum ex in dispositione potentie ad recipiendum actum sine omni actiuitate. ergo etc. Nec tertium cogit. quia proptitudo potentie prouenit ex eius dispositione. habitus autem potest disponere sine omni actiuitate. igitur etc. Nec quartum cogit: quia habitus inclinat potentiam disponendo eam ad recipiendum actum. ergo etc.

⁋ Contra. ista per ordinem probo quod habitus sit quali tas absoluta. quia omnes habitus sunt in eodem praedicamento absoluto vel respectiuo. ergo si vnus sit ab solutus et omnes: sed aliquis est absolutus. probatur. qui si actus est absolutus que est generatiuus habi tus. ergo et habitus erit. Quod autem actus sit abso lutus probatur. quia per fidem nostra vltia operatio anime intellectualis est absoluta. quia est nostra perfectiovltima et si actus ille. igitur habitus generatus ex tali actu. Confirmatur. quia beatitudo nostra et pre mium quod nos pro laboribus nostris recepturi sumus est quid absolutum et ponitur in anima subiectiue aut. igitur sicut habitus aut passio consequens actum puta delectatio. quodcunque ipsorum ponatur beatitudo nostra habetur propositum. quia non est maior ratio quare vnum sit absolutum quam reliquum. si enim sit actus absolutus sicut ponitur communiter quod est tunc ille actus est gene ratiuus habitus absoluti: si sit passio absoluta. tunc. actus vel habitus quem consequitur erit absolutus

⁋ Si dicis quod beatitudo est quodam coniunctio anime cum essentia diuina quae coniunctio non est aliquid absolutum.

⁋ Contra impossibile est transire de contradictorio in contradictorium vbi non est motus localis: nec consurgit successio ex sola transitione temporis: quod dico propter duas instam tias prius factas sine mutatione illius quod transit: et extendendo mutationem ad omnem acquisitionem et destructionem. sed anima prius est non beatam et postea beatam sine omni motu locali: saltem per potentiam diuinam. et iste transitus non consurgit ex transitione temporis. igitur in anima non beatam est aliqua prima mutatio. puta acquisi tio vel deparditio: et non est acquisitio alicuius nisi beatitudinis quae non est respectus. igitur est ibi aliquid absolutum. ponere enim quod beatitudo nostra et premium nostrm nobis in celo conferendum est tantum respectus est multum vilificare beatitudinem nostram. cum igitur beatitu¬ do non sit nisi actus vel habitus sequitur propositum Item quaelibet experitur in se quando delectatur vel tristatur quod non est in potentia tantum quadam rectus et isti multum experiuntur hoc quae dicunt oppositum. igitur cum in anima quando delectatur non est nisi actus vel habitus vel passio. et isti sunt rectus: quia est contra experientiam. igitur etc. Dico igi tur quantum ad istum articulum quod habitus est qualitas absoluta existens in anima subiectiue

⁋ Contra dicta in secundo articulo: quia quaelibet actus inclinat potentiam: sed inclinatio non est sine actiuitate. ergo etc. Si dicas quod tripliciter potest intelligi aliquid esse inclinatiuum: scilicet per modum principii actiui passiui et neutri. Exemplum primi sic obiectum inclinat potentiam. Exemplum secundi sicut materia inclinatur ad formam. Exemplum tertii sicut actus primus inclinat dispionem ad actu posteriorem. Exemplum. licet grauitas non sit principium mouendi deorsum: est tamen forma prior disponens et inclinans ad actum posteriorem puta ad motum deorsum. Aliud exemplum. si sint hac tria ligna vnum humidum aliud sic cum aliud neutrum: tunc lignum siccum disponitur ad re cipiendum calorem magis quam humidum vel neutrum. tamen siccitas non habet aliquam actiuitatem rectum caloris. Eodem modo modo in proposito habitus est inclinans potentiam sicut dispositio siue actus prior disponens ad actum posteriorem. Contra illud quod ex ratione sua magis habet inclinare potentiam quam principium aliquod partiale. illud magis habet rationem principii partialis quam aliud: sed habitus est huiusmodi magis enim inclinat quam obiectum. ergo etc. maior patet: quia nihil ita perfecte inclinat ad actum sicut causa essentialis actus: et ideo causa sine qua non inclinat ad actum sicut causa essentialis. minor probatur: quia aliquando posita causa partiali puta obiecto praesente potentie et deficiente habitum non inclinatur potentia ad actum: quia potest exire in actum et non exire sine aliqua difficultate. Et ita faciliter exiret in actum in absentia obiecti sicut in praesentia loquendo maxime de actu quae est in ptante vo luntatis: sed existente habitu in potentia cum aliis requisitis vix potest homo resistere sine magna difficultate quin exeat in actum secundum inclinationem habitus qui eum quasi im pellit ad hoc sicut cum experimur in nobis maximam repugnantiam et difficultatem resistendo inclinationi habitus. igitur habet actiuitatem. Item sicut nulli debet attribui causalitas nisi euidenter appareat quod sibi debet attribui: ita non debet ab al iquo auferri nisi appareat in eo imperfectio causalitatis. sed habitus est huiusmodi: quia non appret aliqua imperfectio in eo quare non potest sibi competere ratio causalitatis. probatur secundum philosophum quinto metaphisice. causa est ad cuius esse sequitur aliud esse et loquitur de causa efficiente non materiali. igitur etc. Tunc sic. quando aliquid sic se habet ad aliud quod ipso posi to potest aliud poni in esse simpliciter vel in esse perfecto et ipso subtracto non potest poni in esse simpliciter vel in esse ita perfecto sicut cum isto: illud est causa huius: sed posi to habitu in potentia potest poni actus simpliciter tam in esse particulari quam in esse simpliciter: et ipso substra¬ cto non potest poni simpliciter: tam in esse particulari quamin esse simpliciter nec in esse perfecto. ergo habitus habet rationem cause respectu actus. non autem habet rationem causae nisiefficientis. igitur etc.

⁋ Item si non. hoc non esset nisiqui actus non potest esse principium effectiuum alicuius in subiecto in quo est: vel quia idem non potest agere in se: vel quia causam oportet esse perfectiorem effectu omnia ista suppouo nunc esse fusa ex dictis et postea dicendis.

⁋ Teneo igitur quantum ad istum articulum quod habitus est causa effectiva actus. et quod grauitas est principium actiuum respectu motus localis et quod non potest esse inclinatio proprie sine actiuitate. sicut prius dictum est in quaestione praecedenti

⁋ Contra ista sunt aliqua dubia.

⁋ Primo enim videtur quod habitus non sit res sed modus rei. quia sicut se habet res ad rem: ita se habet modus rei ad modum rei. sed habitus non requiritur nisi per modum actus scilicet propter facilitatem et huiusmodi.

⁋ Confirmatur. quia sanitas est quadam habitus: et sanitas non est nisi quadam modus. est cnim commensuratio humorum in corpore humano

⁋ Item quod non sit actiuus. probatur. quia qualitas actiua est in tertia specie qualitatis. habitus autem est in prima specie.

⁋ Item actus est causa effectiua habitus. igitur non econtra. quia aliter in causis efficientibus per si esset circulatio: quod tenetur pro inconueniente.

⁋ Ite de inclinatione habitus quid est. est magna difficul tas. quia habitus eque perfectus aliquando sicut in dormiente et vigilante non semper vniformiter inclinat. Similiter si aliquis ex multis actibus generaret habitum incli nantem ad peccatum mortale. et poste a peniteat et infundatur sibi gratia in instanti. tamen ante istam infusionem gratie inclinat iste habitus ad actum peccati mortalis et post non. et tamen habitus inclinans ad actum peccamdi semper manet equae perfectus sicut quaelibet experitur in se. et a contradictorio in contradictorium non est transitus sine mutatione. Et quid est nonuum in istis habitibus quod prius non fuit est magna difficultas.

⁋ Ad primum istorum dico quod non intelligo istam distinctionem inter rem et modum rei loquendo generaliter. quando enim est aliqua res continens plures partes eiusdem rationis distinctas ibi potest illa distinctio saluari. Exemplum. si deus faceret formam substantialem quae exteditur in aliqua materia si faceret eam sine omni materia: ibi potest distingui interrem et modum rei. quia iste partes alio modo habent esse quando extenduntur: quam quando non exteduntur. sed si sit aliqua res simplex non habens plures partes: ibi non est res et modus sed quicquid distinguitur distinguitur a tali realiter. intel lectus autem est forma simplex et habitus distingui tur ab eo. igitur res distincta ab eo. Unde tum potens vocare qualitatem et quantitatem modum rei. ideo dico quod habitus est res quadam. licet non per se stans: sicut homo et la pis

⁋ Ad aliud dico quod duplex est habitus corpo ris. Unus generatus ex actibus elicitis. et ille non est sanitas nec relatio sed quaedam qualitas absoluta. Alius autem qui generatur ex augmentatione qualitatum et diminutione. et ille est commensuratio et proportio humorum et non dicit qualitatem absolutam distinctam a qualitatibus primis augmentatis et diminutis sed aliquando ad habendum ista proportionem requiritur augmentatio alicuius qualitatis prime aliquando di minutio aliquando generatio puta si de infirmo fiat sanus. oportet aliquando calorem augmentari: aliquando diminui: aliquando generari: sed sanitas non dicit aliquam qualitate distinctam ab il lis proportionatis: sed est quadam conceptus vel vox connotatiua significans ipsas qualitates sic pro portionatas vel significat vnam qualitatem in determinato gradu principaliter connotando aliam.

⁋ Ad aliud dico quod non solum qualitas de tertia specie est actiua: sed etiam de prima. ideo assumptum est falsum.

⁋ Ad aliud dico per idem argumentum po test probari quod obiectum est potentia: quia est causa partialis respectu actus. ideo dico quod potentia vno modo accipitur pro forma elicitiua multorum actuum in differenter. et sic intellectus est potentia vel volun tas. Alio modo pro aliquo elicitiuo vnius actus de terminate. et sic habitus potest dici potentia et ob iectum similiter. Unde potentia proprie est illimitata ad multos actus: sed habitus et obiectum non. Si militer potentia recipit actum et obiectum habitus vero non

⁋ Ad probationem dico quod in causais per se bene potest esse circulatio inter causas maxime si sint partiales: sic est in proposito. sed in causis per se essentia liter ordinatis non est circulatio. vnde habitus est causa actus: sed non eiusdem numero a quo causabatur: sed est causa alterius actus. similiter actus est causa habitus: sed non illius a quo causabatur: sed vel alterius gradus in habitu. et nota quod actus et habitus differunt. quod probatur: quia potest aliquid stare cum habitu quod non cum actu. sicut clara visio essentie diuine: scilicet cum habitu fidei: sicut post patebit. et tamen non stat cum actu fidei quod non esset verum si actus et habitus essent vna res. Sciendum etiam quod habitus est causa efficiens respectu actus. ex quo actus est efficiens partialis respectu habitus. quod patet. per llam propositionem frequenter acceptam illud quo po sito ponitur aliud etc. Ad aliud dico quod habitus otest dici causa principalis et secundaria. et siue sic siue sic semper. actus elicitus a voluntate siue sit causa principalis siue non actus erit liber denominatio ne extrinseca. Unde quandocumque ad aliquem actum elicien dum concurrit causa libera siue sit causa principalis siue non actus erit liber. Et quando dicitur quod actus voluntatis est in potestate voluntatis: si intelligitur sic quod non potest impediri. hoc nullus christianus habet concedere: licet philosophus habeat eam concedere qui non ponit deum immediate aliquid causare in istis inferioribus: sed christianus qui habet ponere quod deus concurrit in omni actio ne immediate habet ponere quod deo non coagente cum voluntate voluntas nullum actum elicit: quia deficit causa partialis necessario requisita: sed tamenactus voluntatis sic est in potestate voluntatis quod per nullum creatum potest actus suus simpliciter impediri.

⁋ Ad aliud de inclinatione potest dici. quod est in clinatio sine productione alicuius de nouo inclinam te. Exemplum. graue existens supra traben semper incli natur ad motum deorsum. hoc patet. quia sic inclinatur quod tandem frangit trabem. et tamen quando frangit non plus inclinatur quam prius. causa autem quare nunc frangit traben et non prius est debilitatio trabis. sed non est sic in vo luntate: quia nihil ibi debilitatur nec corrupitur. Unde inclinatio grauis non est tantum ipsa grauitas. sed est aliquis actus: non quidem acquisitiuus. quia nihil vel passiuum acquiritur in graui nec in trabe per istam inclinatione. sed eius actio est deparditiua. quia per istam inclinationem virtus trabis resistendi debilitatur paulatim quousque deficiat in resistendo. et tunc trabs frangitur. et tunc graue mouetur localiter. et tunc in clinatio grauis est actio acquisitiua: saltem noui. vbi vel loci. Unde prima actio non est aliud nisi quod ad praesentiam grauis sequitur diminutio virtutim trabis sicut ad praesentiam caloris ad frigidum est dimi nutio frigoris sine productione caloris quousque frigus totaliter corrumpatur. et respectu vtriusque istarum actionum est grauitas totalis causa. Quod aute inclinatio grauis dicit talem inclinationem primam patet. Tum quia si trabs vel corpus detinens sit ita potens ad resistendum quod numquam potest frangi per graue. tunc non dicitur graue proprie inclinare. quia tunc non habet aliquam actione debilitantem respectu resistentis. Tum quia quando graue est in suo loco naturali: tunc no inclinatur. quia non habet aliquem actum deperditiuum vel acquisitiuum. quia inclinatio est respectu non habiti. sed graue solum inclinatur ad locum proprium in quo iam. est. et per consequens non proprie inclinat. Et eodem modo est dicendum de habitu in appetitum sensitiuo et intellectu. Nam habitus appetitus sensitiui di citur inclinare appetitum. quia appetitus quantum est de se potest in plures actus. sed habitus inclinat tantum in vnum. puta habitus generatus in parte sensitiua ex actibus luxuriosis inclinatiuum ad actus consimiles. licet ipse appetitus potest in actum castitatis. quantum est de se. et ista inclinatio addit aliquid su pra habitum. patet: quia si aliquis primo sit occupatus circa aliquod speculabile. ita quod non apprehedat ali quod obiectum concupiscibile. et post apprehedat ali quod tale obiectum sensibiliter vel intellectualiter. vel vtroque vel solum sensibiliter ponatur hoc. tunc experitur quod habet aliquam inclinationem ad illud. obiectum quam prius non habuit: sed omnem habitum quem nunc habet in appetitum prius habuit. igitur. aliquid nouum est in appetitum iam inclinato quod prius non fuit. licet huiusmodi non potest esse nisi actus igitur inclinatio illius habitus est actus elicitus et respectu huius potest poni habitus totalis cau¬ sa. sicut prius positum fuit de grauitate vel partia lis causa cum apprehensione et appetitum quod magis videtur verum quod nunquam sic inclinat habitus nisfacta apprehensione que necessario precedit omnem actu appetitus. Si dicas quod secundum istud potest concedi quod obiectum inclinat potentiam apprehensiuam: quia est causa partialis concurrens cum potentia ad eliciendum actum: et hoc est inclinare in appetitum sensitiuo

⁋ Respondeo. potest concedi conclusio. tamen habitus proprie incli nat potentiam: quia est forma perficiens poten tiam: et cum hoc vt causa partialis inclinans ad actum. et potest poni satis bene quod est causa totalis respectu illius actus. et tunc oportet secundum illud ponere appetitum sesitiuum passiuum. et ideo alia via forte est melior. et eodem modo est de habitu et imtellectu: quia homine vigilante experitur aliquam in clinationem in intellectu ad aliquod obiectum de structum facilius intelligendum quam prius non sen tit dormiendo. et tamen eundem habitum habet vtro quod tempore: et tamen experitur quod tunc aliquod nouum est in intellectu quod prius non fuit. et hoc non fuit nisi actus elicitus ab habitu. et per consequens in clinatio non est nisi elicere actum. et ideo dormi ens non inclinatur: quia tunc non elicit aliquem actum. Sed de voluntate est maior difficultas: posito quod aliquis primo habeat habitum viciosum acquisitum ex actibus viciosis. et tamen sibi post subito infunditur gratia. tunc est dubium vtrum stan te gratia in voluntate potest aliquis actus elici secundum inclinationem habitus viciosi. videtur quod non qui nullus potest peccare mortaliter dum est in gra tia: sed habitus ille inclinat ad actum peccati mortalis. igitur etc. Sed oppositum experitur qui libet in se quantumcunque sic presentetur sibi obiectum illius habitus viciosi puta aliquod concupiscibile hic experitur quod non tantum habet actum in ap petitum sensitiuo: sed in voluntate. et maiorem inclinationem habet in voluntate quam habuit ante apprehensionem intellectualem illius obiecti: quia aliquando habet tantam inclinationem in voluntate quod vix potest resistere et elicere actum oppositum ad quem inclinat gratia etc. huiusmodi autem inclinatio non potest esse nisi actus elicitus ab habitu. quod credo esse verum. Sed tunc est dubium quo modo talis actus potest poni in voluntate sine pec cato mortali cum habitus ille non inclinet nisi ad actum viciosum. Potest dici vno modo quod ille actus elicitur totaliter ab habitu non a voluntate modo predicto de inclinatione grauis. et tunc ex. cusatur peccatum: quia in nullo actu existit peccatum nisi existat in actu voluntatis: sicut nec meritum quod non potest esse nisi eliciatur a voluntate saltem partialiter: sed quia apparet inconueniens quod aliquis actus totaliter causetur in voluntate a causa creata alia a voluntate: propter libertatem voluntatis que non potest cogi salte per causam creatam. licet talis actus posset causari a deo totaliter. Ideo potest dici quod ille actus causatur partialiter ab habitu et partialiter a voluntate.

⁋ Sed tunc stat difficultas quo in illo actu non cosistit peccatum cum elicitur a voluntate

⁋ Potest dici quod licet voluntas sit libera respectu cuiuslibet actus ab eo eliciti absolute considerati. tamen considerando aliquem actum voluntatis inquantum ille actus ante cedit in voluntate: non est voluntas libera respe ctu illius actus. Exemplum ponamus quod obiectum caritatis sit totum istud deus et omne quod vult deus diligi et quod diligam deum caritatiue actu elicito ita quod aliquo vno actu diligam deum: et omne quod vult deus diligi a me: quod est possibile. situnc cognoscaua per intellectum quod deus vult Iohem diligi a me per reuelatione vel per quacunque aliam viam stante prima dilectione in voluntate cum cognitione praedicta necessario habeo diligere iohannem actu caritatiuo. et ille est alius a primo quia possunt separari: et vnus praecedit alium. et vnus scilicet secundus est praecise respectu vnius incomplexi. puta iohis alius puta primus non.

⁋ Sia ista arguunt distinctione inter illos actus. et tamen voluntas non est libera respectu secundi actus stante primo actu cur apprehesione praedicta. quia est impossibile quod egovno actu diligam deum: et omne quod vult deus diligi a me in generali. et quod sciam quod deus vult iohem diligi a me nisi diligam iohannem in speciali. quia contradictio est dicere oppositum et tunc. licet in primo actu voluntatis consistat meritum. quia est in potestate voluntatis: non tamen in actu secundo quam non est in potestate voluntatis. Eodem modo potest dici in proposito quod apprehenso aliquo concupiscibili et stante inclinatione. habitus in voluntate: inclinatione dico actuali: sicut homo plus experitur in vno tempore quod in alio. Tunc dico quod non est in potestate voluntatis: quin eliciat cum ha bitu inclinante aliquem actum circa illud. et ille actus potest dici primus motus qui excusatur a pecca to secundum doctores. Et hoc etiam videtur Augusti nus dicere quod non est in potestate nostra. quibus visis per intellectum tangamur in voluntate. et secundum istam viam tunc excusatur voluntas a peccato quantum ad illum actum. quia non est in potenstate voluntatis ideo nec in eo consistit meritum nec demeritum. et secundum hoc oportet dicere quod voluntas non sit libera respectu cuiuslibet actus ab ea eliciti sed respe ctu alicuius sic et alicuius non. Sed tunc est dubium quomo voluntas secundum inclinationem gra tie elicit oppositum actum intense stante tali incli natione: potest dici quod habitus gratie in tali est intensior quam alius habitus inclinans ad vicium. et voluntas cum maiori conatum elicit actum sed gratie inclinationem: et sic auertit intellectum a conside ratione primi obiecti. et cessat primus actus: sed multi experiuntur quod stante tali inclinatione in voluntate: voluntas elicit valde remissum actum ecundum gratie inclinationem.

⁋ Ad primum prime opi nionis dico quod scientia secundum nomen suum est ad aliquid qui hoc nomen scientia vel conceptus significat quod litatem absolutam connotando obiectum suum. ideo est adaliquid: quia significat vnum et connotat aliud.

⁋ Ad philosophum. vii. phisicorum dico quod commentator ii. de anima distinguit de passione. Unde passio accipitur tripliciter. vno modo pro sola receptione et inductione vnius forme absolute. et sic reperitur in sensum: vbi recipitur actus videndi. et alio modo accipitur pro inductione vnius forme cum expulsione forme contrarie. et sic reperitur in in tellectu quando mouetur ab habitu erroris ad habitum scientie: vel econuerso. Alio modo accipitur pro alteratione vel pro receptione forme ad quam sequitur corruptio patientis: sicut est in eleme tis in quibus forme substantiales corrumpuntur ad corruptionem vel inductionem determinati gradus. et isto modo negat philosophus alterationem est le in sensu et in intellectu et non duobus primis modis: quia illis modis concedit alterationem quae est salus et perfectio patientis

⁋ Ad aliud di co concedendo quod aliquis potest cognoscere sci entiam non cognoscendo scibile: immo intuitie videre actum suum intelligendi volendi sentiendi secundum augustinum: et tamen non obiectum: quia secundum augustinum fidem actualem qua credo video: sed deum non video: ideo concedo assumptum. Si dicas quod scientia dicat formaliter respectum. nego: quia tantum dicit respectum sed nomen sicut creator gu bernator sicut dictum est frequenter.

⁋ Ad aliud dico quod hoc nomen scntentia vel conceptus signiicat: non tantum ipsam qualitatem in anima sed etiam coexistentiam obiecti et conformitatem obiecti ad scientiam pbiecti inquantum complexi non incomplexi. ita quod ad hoc quod illa. qualitas sit in anima siue sit actus assentiendi siue sit habitus ex actibus assentiendi non denotatur scientia nisi quando illud complexum respectu cuius est habet esse eo modo quo intellectus si bi assentit. et quando intellectus non habet esse illud complexum. tunc potest bene illa qualitas in anima manere. sed tunc perdit denominationem illam sicut in proposito sorte sedente: scio hanc euidenter sorres sedet. sed ipso surgente non est conformitas inter scientiam et complexum illud. quia nomen scientie vel conceptus connotat semper obiectum verum et non denominat scientiam nisi quando illud complexum consequeno tatum est verum. et ideo si per mutationem rei sit completum falsum. tunc bene potest illa qualitas manere sed tunc non dicitur scientia propter causam dictam. sic est in proposito. Et est sciendum quod aliquando vox vel conceptus significat aliquid principaliter. et con notat aliud. ita quod principale significatum illius nominis vel conceptus capit denominationem illius conceptus significantis. siue connotatum existat siue no: aliquado non denominatur nisi connotatum existat. Exemplum primi deus est bonus: bonitas significat deum connotando actum volendi. et dicitur deus bonus siue sit actus volendi siue non. immo si nullus actus volendi posset esse. Exemplum secundi. paternitas negando relationem significat patrem connotando filium. sed et homo non denomina tur pater realiter nisi quando actu existit filius. et sic est generaliter in istis conceptibus vbi ab aliis ponuntur relationes sicut simile etc. Cuius ratio est. quia aliquis conceptus significat vnum pricipaliter et connotat aliud qualitercumque se habeat siue existat siue non. sicut bonum significat deum vel aliam rem possibilem amari: et verum significat deum possibile intelligi. hic non connotatur existentia. volitionis siue intellectionis. sed intellectio siue volitio siue existat siue non. aliquando autem conceptus significat vnum principaliter et connotat existentiam siue comexistentiam alterius vel aliorum siue paternitas significat hominem patrem et comnotat coexistentiam fili

⁋ In primo casu potest pe cipale significatum denominaria tali conceptu siue connotatum sit siue non. In secundo casu non deno minatur principale significatum a tali nisi connoatum sit in effectu.

⁋ Ad aliud dico quod non ponitur habitus propter delectationem plus quam propter tri stitiam. Nullus eniam diceret quod habitus inclinans ad odium alicuius inclinat delectabiliter. sed tristabiliter. Unde dico quod quidam inclinat ad actum cum delectatione consequente sicut habitus gene ratus ex actibus diligendi. quidam inclinat ad actum cum tristitia sicut habitus generatus ex acti bus odiendi quadam inclinat ad actum neutrum vt actus cognitiuus. nullus enim dubitabit qui habitus specificandi aliquid naturale et naturaliter inclinat ad actum sine omni delectatione et tristicia in intellectu: licet tamen post sequatur dele ctatio vel tristicia in appetitum mediante actu diligendi et odiendi.

⁋ Ad aliud dico quod non re quiritur propter facilitatem vel promptitudinem tamque principium actiuum tantum: sed propter inclinationem dicitur proprie principium actiuum. et propter hoc sequitur facilitatio et proptitudo: quia magis inclinatur nunc quam prius. et ita principali ter ponitur propter inclinationem secundario autem propter alia duo.

⁋ Quando dicitur de triplici inclinatione: dico quod non est inclinatiuus per modum principii passiui sed tantum per modum princi pii actiui. et in hoc differt a potentia naturali: vt distinguitur contra violentum quia illa potentia est principium passiuum. patet de graui. et ponamus quod inclinaret per modum principii actiui et passiui non tamen per modum neutrius. Ad aliud de ligno humido sicco et neutro dico quod humiditas prohibet actionem caliditatis et siccitas est remo uens prohibens et est dispositio. et ideo ibi et in talibus vbi aliquid est indispositum. conce do quod ibi requiritur necessario aliqua dispositio remouens prohibens. et sic non est in intellectu qui ibi non est dispositio prohibens actionem ideo non est simile.

⁋ Ad principale dico quod habitus eust ausa secunda.

⁋ Ad aliud de motu locali dico quod il le habitus generatus in corpore per motum localem est absolutus et motus localis secundum prius dicta non dicit aliquid vltra res permanentes: ni si tantum negationes et res permanentes causantes istum motum etiam possunt poni substantie et ideo ponitur minor perfectio in actu quam in habitu. Si queras a quo causatur ille habitus. Respondeo eadem questio est a quo causatur calor genitus per motum localem: quia ab eodem principio generatur vnum et aliud etc.

⁋ Ad aliud scilicet de sessore et gratia: dico quod illud est verum quo ad acceptationem divinam. Unde gratia et caritas idem sunt omnino vt nunc suppono. Et impossibile est quod aliquis actus meritorius eliceretur a quacunque virtute naturali vel supernaturali nisi concurrente caritate sicut causa partiali secun da actus meritorii: quantum ad substantiam illius actus.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 7