Quaestio 9(8)

Questio. viii. UTrum sit necesse ponere in viatore tres virtutes the plogicas quae possunt remanere in patria. probatur quod non: quia fides non est virtus quia sibi potest subesse falsum et potest esse respectu falsi: quod est contra philosophum. viii. ethicorum. quae dicit quod habitus veridici non possunt esse respectu falsorum. igitur etc.

⁋ Item propter finem consequendum sufficit cognitio et dilectio: ergo habitus ex ipsis generati sufficiunt: sed huiusmodi sunt species et caritas. ergo etc.

⁋ Item quod iste virtutes non sunt necessarie patet: quia aut propter actum naturalem aut supernaturalem. non natu ralem: quia respectu cuiuscumque actus sufficit virtus naturaliter acquisita. nec supernaturalem: quia talis non est nobis possibilis in via vt videtur: quia quencumque actum potest aliquis in via supernaturaliter habere: potest etiam habere naturaliter sicut actum credendi diligendi etc.

⁋ Item si sic aut est tantum vna fides et sic de aliis. aut plures non tantum vna¬m qui distincti actus sunt distinctorum habituum generatiui: sed respectu distinctorum credibilium sunt distincti actus specifici. igitur etc. non plures: qui tunc non essent tantum tres virtutes theologice. imiliter apostrhus dicit quod est tantum vna fides.

⁋ Ite quod iste virtutes non maneant in patria patet primo de fide: quia tanta est repugnantia fidei ad visionem quanta est eius ad scientiam: sed fides et scientia repu gnant. probatur: quia quando aliqua sunt contraria forma liter quicquid est compossibile vni et alteri sicut quicquid compossibile est albedini et nigredini: quia nihil est compossibile albedini nisi subiectum et dispositiones accidentales: quia omnia compossibilia sunt ni gredini: sed fides et heresis contrariantur et scientia non est compossibilis heresi: sed incompossibilis: igitur nec est compossibilis fidei

⁋ Item secundum philosophum tantum vnum vni opponitur et istud est verum de oppositione inter extrema: sed heresis opponitur fidei et scientie: aut igitur opponitur fidei vt extremo et scientie vt medio: aut econuerso. si primo modo tunc scientia est species media inter fidem et heresim: sed medium contrariatur vtrique extremorum. ergo scientia contrariatur fidei. si secundo modo: tunc fides erit species media et medium vt prius contrariatur vtrique extre morum. igitur etc. Et vltra si fides non stabit cum scien tia: ergo nec cum visione.

⁋ Ide argumentum potest fieri de specie et caritate et tensione in patria et scientia.

⁋ Istem de caritate arguitur: quia secundum apostlitum cum venerit quod perfectum est euacuabitur etc. sed caritas vie est imperfecta secundum doctrinam christi de Iohe baptista quae dicit. Qui miuor est in regno celorum maior est isto. igitur etc.

⁋ Ad oppositum ad corithios. Nunc manent fides species etc. Item quod maneant in patria. probatur: quia si non: illud esset propter aliquam repugnantiam ad illum statum: aut igitur propter actus vel habitus. non primo modo: quia habitus non repu gnant: igitur nec actus. non secundo modo: quia ista plus non repugnant quam habitus temperantie et actus intemperantie et habitus: sed isti duo habitus simul stant igitur etc. probatur assumptum: quia temperatus potest elico re actum intemperantie et existere temperatus: igitur cum actus temperantie manet cum habitu intenperantie et ille actus est generatiuus habitus igi tur habitus simul stant. ergo eodem modo fides et visio si militer inter habitus supernaturales non appa ret repugnantia. igitur possunt stare simul.

⁋ hic pri mo est videndum de necessitate habituum supernalium. Et hic teneo tres conclusiones. Prima est quod non potest probari ratione naturali quod indigemus habitu supernaturali quocumque ad consequendum finem pltimam. Secunda est quod ex hoc quod credo quod beatitu do est mihi conferenda propter merita non potest con cludi consequentia formali quod habitus supernaturales sint nobis necessarii. Tertia est quod respectu omnium habituum quos possumus habere possumus habere habi tum naturalem naturaliter inclinantem.

⁋ Prima patet supposito quod non potest concludi in via quod homo remanebit perpetuo in corpore et anima sicut modo est: quia non potest esse ratio euidens ad ponendum tales habitus nisi propter eorum ope rationes: quia habitus omnes nobis innotescunt per operationes: sed operationes omnes quas experi mur mediantibus istis habitibus supernaturali bus possumus experiri mediantibus habitibus naturalibus patet discurrendo per habitum fidei spei et caritatis: quia vnus paganus nutritus inter christi anos potest omns articulos fidei credem et deum super minia diligere. ergo etc. Secunda conclusio patet in libro orimo de caritate: quia deus potest aliquem accepta re in puris naturalibus tanquam dignum vita eter na sine omni habitu caritatis: et etiam reprobare sine omni peccato. et si hec sit opinio magistri sen tentiarum: tunc verum dicit scilicet quod caritas potest de potentia dei absoluta non esse aliud quam spiritussanctus coexistens acceptans actum naturalem et impellens voluntatem per hunc modum sicut causa partialis ad actum illum eliciendum: sed non oportet ne cessario quod sit aliquod accidens inherens anime: et eodem modo potest acceptare actum sperandi et credendi naturaliter sine omni habitu supernaturali infuso. Item non est impossibile quod deus ordinet quod qui viuit secundum dictamen recte rationis sic quod no credat aliquid nisi illud sit sibi naturali ratione conclusum tanquam credendum sit dignus vita eter na. hoc patet: quia ideo philosophi errabant et non fuerunt digni vita eterna: quia adherebant talibus que non potuerunt ratione naturali probari neccessario sicut mundum esse eternum. igitur si deus sic disponat potest tunc talis sic acceptari adherendo re cte rationis dictamine. igitur etc. Unde sicut paulus habens pectam sine omni merito recepit gratiam ita deus potest sibi conferre vitam sine omni merito et habitu supernaturali. Ideo dico quantum ad istam comclusionem quod habitus supernaturales sunt nobis necessarii de potentia dei ordinata non absolu ta. et hoc teneo precise propter dicta scucorum

⁋ Ter tia conclusio probatur: quia sicut nihil debet poninisi quando habetur experientia vel demonstratio vel auctoritas ad hoc: ita nihil debet negari quando habetur certa experientia ad hoc ponendum: sed ad ponendum fidem acquisitam speciem et caritatem ha betur certa experientia. nam paganus nutritus inter christianos ita credit omnes articulos fidei: similiter hereticus circa vnum articulum potest vere credere alium sed neuter istorum habet fidem infusam. patet igitur acquisitam. similiter de caritate acquisita: quia vnus infide lis inter paganos instructus potest per doctrinam diligere deum super omnia ex puris naturalibus. potest etiam laudare deum cantare et: orare. igitur ipse habet dilectionem dei non infusam igitur acquisitam. Item omnis actus voluntatis quem experimur in nobis videtur naturalis igitur et habitus. antecedens probatur quia aut voluntas habet actionem super actum elicitum manente caritate aut non. si non: tunc ille actus non est meritorius: quia actus meritorius requirit acti onem voluntatis. si sic sufficit habitus naturalis qui nullum actum experimur in nobis nisi ad quem inclinat habitus naturalis. igitur non obstante quod sit in voluntate habitus supernaturalis propter aucto ritatem: adhuc ortet ponere habitum naturalem natu raliter acquisitum

⁋ Articulus secundus est quo isti tres habitus distinguntur apparent tres difficultates Prima est quod videtur quod species non distinguitur ab aliis tribus sicut ille distinguntur inter se: quia ad con sequendum finem sufficit cognitio et amor ad cognitionem satis inclinat fides ad amorem caritas. Si dicas quod species requiritur propter actum desiderii: quia requiritur quod illud quod creditur et amatur desideretur. et hoc fit per actum speciei. Contra videtur quod non requiritur nisi quia ostenditur obiectum diligibile tanquam possibile a nobis haberi et de aliis circumstantiis: et quod sic ametur illud obiectum: sed vt prius ad ista suffici unt cognitio fidei et amor

⁋ Secunda difficultas est quid est obiectum speciei: quia deus ponitur obiectum cuiuscumque virtutis theologice. Tunc est dubium vtrum idem omnio sit subiectum fidei speciei et caritatis et si sic dubium est quo distinguntur isti habitus ma xime cum vnus habitus sufficit respectu intelle ctus et alius habitus respectu voluntatis.

⁋ Tertia difficultas est in qua potentia est species: quia in intellectu non apparet nisi actus credendi qui est actus fidei in voluntate. aut est triplex actus amandi volendi et desiderandi. Nunc autem actus spei non est actus volendi certum est nec actus amandi: quia ad illum inclinat caritas: nec actus desiderandi: quia actus desiderandi potest esse in desperante

⁋ Quantum ad primam dico quod species est viri tus distincta ab aliis. quod probatur: quia quando aliqua sunt separabilia inter se distinguntur: sed species et alie virtutes theologice sunt huiusmodi. igitur etc. As sumptum probatur: quia aliquis potest credere et non spera re patet in desperantibus. similiter aliquis potest amare et non sperare sicut in patria. similiter aliquis potest sperare habere beatitudinem et non diligere caritatiue sicut mali et pecctores

⁋ Quantum ad secundam dico quod ob iecta immediata istorum habituum sunt diuersa complexa. nam obiectum proximum fidei est hoc complexum omne reuelatum a deo est verum eo modo quo reuelatur a deo. Qubiectum speciei hoc complexum futura beatitudo est homin conferenda propter merita. SQbiectum caritatis est hoc complexum deus et omne quod vult deus diligi a me caritatiue. Sed dubium est tunc de obiecto speciei: quia videtur esse deus saltempartiale obiectum et non creatura. potest dici quod hoc complexum sit subiectum specei visio et fruitio diuina est homini conferen da propter merita.

⁋ Quantum ad tertiam dico quod actus speciei est volitio et desiderium efficax quo aliquis ostenso sibi per fidem quod fruitio dei est sibi conferenda propter merita statim efficaciter elicit actum meritorium si potest: et iste non potest esse in desperantibus.

⁋ Unde est duplex desiderium. vnum respectu possibilium puta quando aliquis efficaciter desiderat aliquid sibi ostensum tanquam possibile sibi haberi per actum et illud non est in desperantibus. Aliud est respectu im possibilium puta quando aliquis desiderat aliquid et credit illud sibi esse impossibile. et illud potest esse in desperantibus. Sed tunc quomodo po test esse species virtus ab aliis distincta infusa vel acquisita. Respondeo hic sicut in prologo huius quod respectu actus sciendi potest esse duplex ha bitus inclinans vnus mediate alius immediate primus est habitus principiorum. secundus est scientia quae est habitus conclusionis. et quando sic sunt habi tus inc linantes ad actum. Potest autem actus haberi saltem primus sine habitu inclinante ad actum secundum. vnde intellectus quie est habitus pri cipiorum inclinat mediante actu suo elicito ad actum sciendi cumnclusionem actum dico primum qua tenus ille est causa secundi qui actus cum potentia in tellectiua est causa immediata partialis respectu primi actus sciendi conclusionem. et ideo in clinat mediate quatenus est causa cause: et quia actus secundus et intellectus inclinant sufficienter ad primum actum sciendi aliquam conclusionem: ideo potest ille motus haberi sine scientia et habitum sed post non obstante habitu principiorum et actu eo rum ex primo actu sciendi conclusionem secundo et tertio et sic deinceps generatur habitus alius incli nans ad alium actum sciendi eandem conclusionem inmediate: quia immediate sicut causa partialis causat actum sciendi illam conclusionem: et sicut primus actus sciendi conclusionem aliquam potest esse sine sci entia virtute actus principiorum: ita post habitum scientie generatum potest quicunque actus sciendi eam dem conclusionem esse sine habitu principiorum et actu sicut enim est in istis habitibus: sic est de habiti bus theologicis. habitus entm caritatis et fidei inclinant ad actum primum speciei mediate: quia mediam tibus actibus suis puta actu credendi et diligendi quia quando credo aliquid mihi possibile et diligo illud tunc illud diligo efficaciter: ita quod statim ex eo in operationem meritoriam prodeo. et tunc potest primus actus spei haberi sine speciei habitu acquisito: sed post ex illis actibus generatur habitus immediate inclinans ad actum speciei: quia habitus est causa immediata actus proprii. et sic potest poni quod sicut est fides acquisita et casa ritas quod similiter est species acquisita. Et praeter istos ha bitus sunt alii habitus alterius rationis ab istis scilicet fides infusa et acquisita: quia si essent eiusdem rationis frustra vt videtur poneretur infusa ex quo acod sita eiusdem rationis sufficit. tamen difficile est videre quo species distinguitur ab aliis duabus: quia videtur includere actum fidei et caritatis: puta actum cre dendi et diligendi.

⁋ Tertius articulus est de vnus tate istorum habituum: vbi sunt due difficultates.

⁋ Prima est vtrum tantum sint tres virtutes acqu site sicut tantum sunt tres infuse: scilicet vtrum sit tam tum vna fides acquisita etc. Secunda quo fides infusa potest esse vna respectu omnium articulorum. similitercaritas etc

⁋ Quantum ad primam sunt due conclusiones. prima quod quaelibet articulus habet fidem acsitam distinctam. secunda quod ista fides non tantum distin guitur numero sed specie. Prima probatur per rationem Ioh. in metaphisica de scientie vnitate quia quando aliquis potest habere actum et habitum credendi circa vnum articulum et non circa alium: immo potest ex rare circa alium necessario illi actus credendi il los articulos et habitus generati ex illis sunt distincti: sed aliquis potest habere fidem acquisitam circa vnum articulum et non circa alium: sed circa alium errare. sicut heretiecus potest habere fidem acquisitam circa istum articulum deus est trinus et vnus: et errare circa incarnationem christi. igitur etc. Si dicas quod contraria se compatiuntur in gradibus remissis: vel si vnum sit in sum non et aliud in infimo adhuc compatiuntur se: sed habitus inclinans ad intelligendum vnum principium est remissus et imperfectus: ideo stat cum errore circa conclusionem: sed habitus inclinans ad intelligendum principium et conclusionem simul est perfectus: et ideo non compatitur secum igno rantiam conclusionum: sicut ponitur exemplum de aliis formis. Contra. pono quod habitus incli nans ad cognoscendum principium tantum sit in summo per naturam: puta quia generetur per centum actus circa illud principium: habitus inclinans ad cognoscendum conclu sionem generetur tantum ex duobus actibus hoc posito nulli dubium quin primus habitus siue gradus primus quicquid vocetur est perfectior quam secundus inclinans ad cognoscendum conclu sionem. et hoc non obstante potest ignorantia dispo sitionis respectu conclusionum stare cum habitu principii in summo et non cum scientia conclusionis in infimis de hoc alibi. Secunda conclusio probatur quia quando cum vno contrariorum: stat vnum et aliud non stat: sed sibi repugnat illud quod stat cum vno comtrariorum et aliud quod non stat necessario distinguntur specie. Istud patet per exemplum et per rationem per exemplum patet: quia enim dulcedo in lacte stat cum albedine et nigredo non stat cum albedrne. ideo dulcedo ea nigredo necessario distinguntur specie. per rationem: patet quia quando sunt eiusdem speciei quicquid formaliter stat cum vno et altero: et quicquid repugnat vni et alteri: sicut quicquid stat cum albedine vna stat et cum altera. similiter quicqud repugnat vni albedini et alteri. patet ergo propositio assumpta. sed fides acquisita circa vnum articulum stat cum errore circa alium. patet de heretico. sed acquisita fides et error non stant circa eundem articulum. ergo fides acquisita circa vnum articulum et alium sint distincte speciei. quia si essent eiusdem speciei: tunc sicut error repugnat vni ita repugnat alteri. et sicut stat cum vno: et ita cum altero. et per istam viam tenent rationes Iohis in qua stione praedicta. quia per primam probat quod sunt distincti circa istas conclusiones. per secundam quod distinguum tur specie

⁋ Quantum ad secundam difficultatem quo potest esse vna fides omnium articulorum fidei: potest du pliciter dici. Uno modo quod fides infusa habet ali quod complexum pro obiecto immediato: quod potest esse prmissa et principium partiale inferens omnem articu lum in spaiali. et est istud complexum omne reuelatum a deo est verum: sicut reuelatur esse verum. nam istud potest in ferre omnem articulum fidei. potest enim sic argui respe ctu cuiuslibet articuli omne reuelatum a deo est verum: sicut reuelatum est esse verum. sed deum esse trinum et vnum incarnatum et passum etc. Unde sicut istud complexum est principium inferens omnem articulum in spaiali. ita habitus fidei infuse: cuius hoc complexum est immediatum obiectum inclinat mediante ad actum elicitum circa omnem articulum in spaiali virtute huius complexi. et sic est vna fides omnium articulorum fidei mediate. sed non immediate. Sed alio modo in clinat fides ad actum credendi articulos in spanli. et alio modo habitus principii ad actum de quo su pra dictum est. quia fides infusa sic inclinat ad actum fidei elicitum circa articulos in spciali. quod nec ha bitus fidei infuse nec actus potest cum intellectu esse principium sufficiens ad eliciendum actum credendi circa articulum aliquem in spaciali. patet. Nam pruulus baptisatus nutritus solitarie alicubi vbi nunquam in struitur in articulis fidei ille habet fidem infusam et vsum rationis. et tamen nullum actum credendi circa quencumque articulum potest elicere. igitur ad actum eliciendum circa articulum spaialem neccessario requiritur fides ad quisita circa illum articulum. puta per auditum. quia fides acquisita secundum prophetam est ex auditum vel per visum. puta si videat aliquem actum scriptum in libro et ei credat. et hoc est simile de aliquo qui crederet totam historiam scriptam in biblia: et totam bibliam esse vera. etiam si hoc crederet actu elicito nunquam ex hoc solo potest sufficitunrter habere actum credendi repectu cuiuslibet historie in spaciali nisi mediante fide acquisita de illa hiystoria. et hoc erit vel per doctorem cui credit vel per inspectionem in libro. ha ditus ergo fidei infuse inclinat mediate ad actum credendi circa quemlibet articulum in spaciali. quia me diante actu elicito circa obiectum suum immediatum qui actus cum fide acquisita circa articulum in spaiali est causa partialis immediata respectu actus cre dendi illum articulum. non inquam primum simpliciter quia prius circa eundem articulum ex multis actibus credendi generatur fides acquisita: sed non est causa immediata secundi actus credendi theologice et forte meritorie: ita quod fides infusa quae est habitus est tantum causa mediata: quia est causa cau se.

⁋ Sed dubium est vtrum fides infusa cum intelle ctu potest esse sufficiens ad eliciendum actum credendendi circa suum obiectum primum puta omne reuelatum a deo etc. sine fide acquisita

⁋ Respondeo quod non. patet de puero nutrito secundum casum predictum qui habet fidem infusam respectu cuiuslibet com plexi. et tamen nunquam potest aliquem actum circa aliquam elicere nisi instruatur: quia omne reuela tum a deo sit verum etc. et credat per fidem acquisi tam ex actibus credendi instruendo. et ideo ad actum credendi illud complexum ita requiritur fi des acquisita sicut ad quemcunque articulum in speciali. Sed quando dicitur inclinare ad actum cre dendi elicitum circa illud complexum. Respondeo quod habita fide acquisita circa illud complexum po test tunc immediate concurrere cum intellectu et fide acquisita sicut causa partiali ad eliciendum actum primum credendi theologicum et meritorium circa illud complexum: ita quod habitus est causa in mediata illius actus et prius non potuit est cau sa immediata: quia deficit causa partialis neces sario requisita puta fides acquisita: sed respectu aliorum articulorum non est habitus causa immediata: sed actus illius habitus et habitus in fusus est tantum causa cause sicut prius dictum est.

⁋ Ex istis potest patere quomodo fuit vna fides et eadem in antiquis patribus et moderi nis. quia alio modo credebant in speciali ipsi quam nos et alia complexa fuerunt ab ipsis credit ta quam a nobis: quia illud quod credebant de futurao nos credimus de preterito. sicut ipsi credebant christum fore incarnandum et passurum et resurre cturum et ascensurum: et nos credimus eum fuisse passum incarnatum resurrexisse et ascendisse: sed ista sunt diuersa complexa. probatur: quia est impossibile quod vnum et idem complexum simul et semel sit vel rum: et falsum: sed hoc complexum christus morietur an te passionem christi fuit verum. et sic fuit in antei quis patribus: sed tunc hoc complexum christus mortuus est fuit falsum: et nunc est econuerso: quia nunc hec est vera christus mortuus est. et nunc hec est falsa. christus morietur: quia iam non moritur. secundum apostotum. igitur impossibile est quod ista sint idem complexum christus morietur christus mortuus est: tamen licet diuersa complexa credita ab eis et a nobis: idem fuit articulus: quia articulus de passione. tamen vocando articulum fidei illud complexum creditum ab eis et a nobis potest dici quod fue runt diuersi articuli sicut diuersa complexa. si autem vocetur articulus materia illa de qua formam tur diuerse propositiones quarum vna est vno tempore vera et alia pro alio tempore sic fuit idem articulus tuc et nunc. Unde non est hic nisi equiuocatio in nomine: sed non obstante ista diuersitate: tamen in antiquis patribus et nobis fuit vna fides non numero sen specie: quia idem complexum fuit omnino obiectum immedia tum fidei eorum et nre: quia sicut nos mediante fide infusa credimus quod christus mortuus est et non morietur ita ipsi quod christus morietur et non mortuus est: et ideo dixi quod obiectum immediatum fidei infuse est hoc omne re uelatum a deo est verum sicut reuelatur esse verum et non aliter. et quia antiqus patribus fuerunt aliqua con plexa vera et alia nobis: ideo mediante alia fide acquisita alterius rationis: et cum actu fidei eiusdem rationis eliciebant ipsi actum credendi illos articulos et nos: quia habitus inclinans mediate ad actum aliquem non variatur ad variationem alicuius actus. ideo licet actus credendi aliquem articulum puta christus mortuus est christus morietur. sit alius tamen habitus infusus non est alius et alius. Et ex hoc apparet quare aliquis potest habere demon strationem circa aliquos articulos fidei. et tamen non perdere fidem infusam licet perdat fidem acquisitam sicut aliquos potest perdere fide circa principium et no ticiam euidentem circa conclusionem. non tamen potest ha bere fidem acquisitam respectu alicuius conclusionis et noticiam euidentem. et hoc quia habitus principit inclinat mediate ad actum sciendi. potest inquam habere fidem circa principium et scientiam circa coclusionem acquisitam per experientiam sicut dictum est in prologo. similiter potest aliquis habere noticiam euiden tem circa principium et errorem. non tamen potest simul habere noticiam euidentem circa conclusionem et ha bitum erroris. et hoc quia habitus principii incliat ad actum scientie mediate et habitus scientie in mediate. et quia noticia euidens circa idem obie ctum et error opponuntur: ita potest aliquis habere fide infusam circa istud principium omne reuelatum a deo etc. et cum hoc habere noticiam scientificam re spectu cuiuslibet articuli in speciali. non tamen potest habere noticiam euidentem circa illum articulum et fidem acquisitam vel eadem ratione non potest aliquis habere fidem infusam respectu huius omne reuelatum etc. et scientiam: quia hec est contingens: quia anteque aliquid fuit reuelatum a deo fuit falsa

⁋ Aliter potest dici quod non est inconueniens quod multorum effectuum specie distinctorum sit vna causa equa uoca immediate. sicut patet desole respectu ho t minis et asini etc. ideo fides infusa tanquam causa equiuoca inclinat immediate ad actus omnium arti culorum. quia articuli distinguntur specie et eorum actus et respectu omnium potest fides infusa esse cau sa partialis immediata. sed non potest esse fides infusa inclinans ad vnum actum respectu omnium ar ticulorum immediate: quia omnes articuli non possunt vno actu credi: quia quot sunt articuli tot sunt fides acquisite quarum quelibet inclinat tantum ad vnum articulum et non circa alium: quia fides infu sa non inclinat ad aliquem actum nisi mediante fide acquisita. nam fides infusa non potest incli nare immediate ad vnum actum circa omnes articulos. si tamen fides acquisita inclinaret ad vnum actum circa omnes articulos. tunc potest poni quod fides infusa eodem modo inclinat: sed contrarium dicitur communiter: eligatur quod magis placet. Tertio modo potest dici sicut dicebatur de habitum sapientie in prologo generato ex vno actu quo intelligitur tota demonstratio: et ille habitus nclinat ad actus consimiles. et potest deus illum habitum causare non causando habitum principio rum: nec conclusionum: ita potest deus creare in intellectu viatoris habitum fidei quo inclinatur mmediate ad credendum omnes articulos fidei sup posita fide acquisita respectu vniuscuiusque: nec videtur ratio contra istud nisi ratio communis quomodo potest saluari vnitas fidei respectu propositionum oppositarum sicut hic christus morietur christus non morietur: maxime quia videtur quod habitus inclinans ad aliquem actu immediate cum naturaliter inclinat semper dum est inclinat ad illum actum ita quod non ad contrarium. Nunc autem apstori credebant hoc complexum christus morietur ante passionem eius: et post eius passionem tenebantur crede re quod christus mortuus est et semper habuerunt eandem fide. Respondeo quod fides acquisita est alia respectu huius complexi christus morietur et respectu huius christus non morietur: sed fides infusa semper fuit eadem. Et potest dici quod aliqua causa ex se sola habet vnum effectum et concurrente cum ea alia causa partiali habet alium effectum contrarium: ita potest dici quod fides infusa cum fide acquisita et intellectu inclinat aliquando ad istud christus morietur et post apostolus sciuit istam christus moritur per visionem: et mediante ista visione cum fide infusa et acquisita scit quod christus mortuus est: et etiam scit et credit quod non morietur: ita quod fides infusa est semper eadem: sed acquisita variatur. Eodem modo potest dici de primo obiecto speciei quod est aliquod obiectum complexum ei immediatum et mediante illo inclinat ad omnia obiecta speri secundaria. Eodem modo potest dici de caritate: quia obiectum eius immediatum est aliquod complexum puta hoc totum complexum: deus et omne quod vult deus a me diligi et mediante illo tanquam principio partiali inclinat caritas ad diligendum proximum mediate tamen. Unde si diligam beum et omne quod vult deus a me diligi et post con stet mihi per scripturam quod deus vult a diligi a men inclinat tunc caritas infusa mediate: quia medi ante actu suo cum caritate acquisita et voluntate ad diligendum a sicut nunc mihi constat per scripturam quod deus vult inimicum meum pro statu isto diligi a me: tunc per habitum caritatis infuse cum caritate eius acquisita inclinor ad diligendum inimicum. et hoc: quia deus vult nunc me diligere inimicum. et quando erit damnatus: tunc non diliga eunqui deus non vult me eum diligere semper: tamen ma net idem habitus caritatis.

⁋ Quartus articu lus est de compossibilitate et incompossibilitate istorum habituum cum aliis habitibus: et est difficui tas specialis de fide quo stet cum scientia:: dicitur quod sic. quod probatur: quia aliquid potest alteri conuenre dupliciter. vno modo intrinsece quocumque alio amoto et circumscripto. et illud dicit conuenire ali teri ex se. Alio modo extrinsece ex concursu alterius: et illud dicitur sibi conuenire ex alio: tunc sic comtraria quae sic competunt alicui possunt simul stare. Exemplum. materia habet ex se priuationem et ab agente habet informationem: consimiliter creatura dicitur non es ex se et ens ab alio: similiter obscuritas conuenit fider sed euidentia obiecti conuenit anime ex concursu sci entie. Contra. impossibile est contraria competere eidem siue a se siue ab alio: sed obscuritas et euidentia sunt contraria. et per consequens formaliter repugnant. igitur etc. Si dicas quod non sunt contraria Contra. frustra ponitur totus processus ad saluam dum quo contraria possunt competere eidem. Pre terea ille modus loquendi quo aliquid conuenit ali cui ex se etc. non est proprius nec conueniens: quia illud dicitur alicui conuenire ex se quod conuenit sibi circum scripto negatiuo et positiuo: sed nec priuatio comuenit materie circumscripta omni forma et omni priua tione: nec non esse creature circumscripto quocum que esse et nonesse. vnde dico quod materia est indifferens ad formam et priuationem: quia aliquando est sub for ma: aliquando sub priuatione. Et quando dicis quod quando aliquid conuenit alicui circumscripto quocuque alio conuenit sibi ex se. Dico quod quando aliquid positiuum coue nit alicui quocumque alio positiuo circunscripto tunc illud couenit sibi ex se et non ab alio. Exem plum. rationale conuenit homin circumscripto omni posi tiuo: ideo rationale couenit sibi ex se. similiter si sit ne gatiuum et couenit alicui: si conueniat sibi circumscripto quocumque negatiuo: tunc conuenit ei ex se sicut negatio couenit priuationi circumscripta omni alia negatione ab ipsa priuatione. ideo conuenit sibi ex se et non debet concedi quod negatio conueniat alicui ex se si conueniret sibi circumscripto quocumque positiuo et tunc dico quod circumscripta a materia quaecunque ne gatione priuatio non conueniret sibi: quia tunc circumscra beretur puatio. nec non esse creature conuenit cir cumscripta quaecunque negatione. similiter dicitur quod fides ex visio clara non compatiuntur se simul: quia sunt contrarie excellentiis et non in gradibus remissis quae possunt simul stare

⁋ Contra. assumptum est falsum: quia contraria compatiuntur se in gradibus remissis et non in suis excellentiis: ita quod eadem pars numero dicetur simul calida et frigida: quia contrarietas re pugnantia oppositio sunt passiones conuenien tes alicui subiecto primo. et competunt omnibus contentis sub illo subiecto per illud subiectum: quia quero aut iste passiones conueniunt speciebus primo: aut indiuiduis contentis sub specie primo. si primo modo: tunc quandocumque aliqua passio conuenit alicui communi: conuenit omni cotento sub illo communi patet per se. sed passiones predicte coueniunt speciei caloris etc. igitur competunt calori in omni gradu intenso et remisso. si secundo modo: hoc nullus concedit quod scilicet inter istum calorem et istud frigus sit primo repugnantia et oppositio: quia tunc non esset inter alium calorem et frigus nisi mediantibus istis quod nullus dicit. Item quicquid competit vni indiui duo potest simul competere omni indiuiduo eiusdem rati onis: ita quod non repugnat sibi couenire omni alteri indiuiduo eiusdem rationis. Exemplum. si sortes potest esse pater non repugnat alicui homin quin potest esse pater. si calori remisso non repugnat frigus in gradu remisso. igitur non repugnat sibi in gradu summo: quia frigus in infimo et in summo est eiusdem rationis. et eodem modo frigori in summo non repugnabit calor in summo. ergo nec in infimo: quia calor in infimo et in summo sunt eiusdem rationis. Item forma inherens subiecto denominat illud subiectum: ita quod si sit forma perfecta deno minat perfecte: si imperfecta imperfecte. Si igitur calor et frigus in gradibus remissis sunt simul it eodem: idem est simul calidum et frigidu non in sum modo. Item si sic compatiuntur se ita quod summum vnius compatitur secum remissum alterius sicut calor in summo compatitur secum frigus in infimo: tunc actus diligendi deum super omnia et actus odier di deum in gradu remisso possent simul stare. quod videtur ab surdum

⁋ Ideo dico quod compossibili tas istorum potest intelligi tripliciter. vno modo quantu ad habitum vnius et actu alterius. alio modo quantum ad actum vtriusque. tertio modo quantum ad habitus.

⁋ Quantum ad primum dico generaliter quod nullus actus repugnat habitui: et ideo actus fidei po test stare cum actu scientie et clare visionis: quia no est maior repugnantia inter ista nec talia quam est inter actum errandi et habitum scientie circa ean dem conclusione. similiter habitum temperantie et actum intemperantie: sed non includit contradictio nem quod respectu eiusdem sit actus scientie et ha bitus errandi similiter habitus temperantie et actus intemperantie. igitur etc. Assumptum patet: quia pona¬ mus quod aliquis habuit demonstrationem alicuius conclusionis geometrice. et tamen de hoc non recordatur iste potest elicere aliquemactum circa istam conclusionem non actum sciendi: quia iste actus non potest esse sine actu principiorum et experientia de qua non loquor modo. erg potest elicere actum alium credendi et dubitandi ergo et eodem modo errandi. et tamen iste habet habitum scientie: quia est magis inclinatus ad actum scientie quam fuir ante habitum. et eodem modo habens habitum teperantie potest elicere aliquem actum intemperatum. ergo eodem modo in proposito habitus et actus scientie et clare visio nis simul stant. Si dicas quod per exempla tua contraria in actibus remissis saltem vnum contrarium in actu remisso stet cum alio in actu perfecto: quia ille actus errandi quem tum ponis cum habitum scientie est generatus habitus saltem in actu remisso: et ille habitus contrariatur habitui scientie. Et eodem modo mdo potest argui de actu intemperantie quod generat habitum repugnam tem temperantie. Respondeo. alibi dictum est quod contrarium agens in contrarium primo remittit suum cotrarium et successiue corrumpit: et post inducit similem formam. Exemplum de calore et frigore. sic est in proposito: quia ille actus non generat habitum in aliquo gradu: sed remittit habitum contrarium. ideo illud dictum quod actus est generatiuus habitus intelligendum est quando in subiecto non preexistit forma contraria. Si dicas quod eliciens talem actum magis inclinatur ad actum consimilem post actum quam ante. quod non esset verum nisi propter habitum generatum ex illo actu.

⁋ Respondeo quod non oportet quod magis inclinetur positi ue: sed sufficit quod minus inclinatur ad oppositum. et ideo si vocentur inclinatio maior et minor inclinatio ad oppositum: sic magis inclinatur post quam ante: quia per actum primum habitus inclinans ad oppositu remittitur: et tunc illud dictum quod quando aliquis magis inclinatur ad actum post actum primum quam an te illum actum generatur habitus: intelligitur quod non preexistit habitus inclinans ad contrarium.

⁋ Quan tum ad secundum vtrum habitus repugnant inter se et dicitur quod non licet actus repugnant. quod probatur: quia non plus repugnat habitus fidei habitui clare visio nis vel habitui scientie quam actibus eorum: quia ex quo actus generatiui habituum sunt: non videtur maior repugnantia etc. habitus fidei non repugnat illis actibus vt prius patuit. igitur etc. Item minus repugnat actus fidei et scientie quam habi tus odii diuini acquisitus et caritas: sed ista stant simul. igitur etc. Assumptum probatur: quia habens habi tum odiendi deum acquisitum potest habere contri tionem: et tunc a deo infunditur sibi gratia et caritas. et tunc existens in caritate habet habitum pdiendi. probatur: quia sentit se magis pronum ad odiendum deum quam alius. hoc autem non est nisi per habitum odii. igitur etc. Contra. istam viam non po test probari incompossibilitas istorum habituum: nec quorumcunque: quia incompossibilitas habituum non probatur nisi per incompossibilitatem actuum: quia vniuersaliter si actus aliquorum sunt incompossibiles et habitus. Item per hoc probatur quod habitus temperantie et intemperantie non possunt simul stare: quia actus non possunt simul stare. igitur eodem mo do in proposito. Si dicas quod verum est de istis ha bitibus et eorum actibus: quia hic vnus actus respi cit habitum vtrumque corrumpendo vnum et augmentando alium puta actus intemperantie augmentat habitum intemperantie et corrumpit habitum temperantie. Contra. secundum tem actus fidei destruit ha bitum scientie et augmentat habitum proprium. igitur quantum ad fidem et scientiam est verum quod si actus sint incompossibiles vel compossibiles et habitus. et si non: non.

⁋ Sed dubium est vtrum isti habitus stant simul. Dico primo quod cum actu scientie potest stare ali quis habitus inclinans ad actum fidei respectu eiusdem conclusionis. patet de sciente per demonstrationem primo vnam conclusionem per principia per se nota: et post obliuiscente eandem demonstrationem iste habet habitum scientie et non potest habere actum scientie. iste credit conclusionem illam esse tunc veram non nisi virtute alicuius fidei acquisite. igitur ille habitus fidei et scientie stant simul. Sed quid est primum obiectum istius fidei dico quod non conclusio sci ta habitualiter: quia tantum inclinat ad credendum conclusionem illam esse veram mediate: quia non credit conclusionem esse veram nisi quia credit se sciuisse illam conclusionem per demonstrationem: ita quod prinum obiectum huius fidei est actum sciendi illam conclusionem per demonstrationem infuisse sibi. Secunda con clusio de possibilitate tam actuum quam habituum est mihi neutra: quia potest probabiliter sustineri vna pars et alia. tamen auctoritates sanctorum videntur mihi magis dicere quod nec actus nec habitus stant simul. Sed de compossibilitate fruitionis et caritatis vie. dico quod sunt compossibiles de potentia dei quod non videtur repugnantia aliqua de facto. tamen nescio quomodo est.

⁋ Tunc ad questionem patet quomodo sunt tres virtutes: et quomodo fides et species non manent nec possunt manere. quod tantum dico propter auctoritates sanctorum et non propter a liquam rationem.

⁋ Contra ista sunt aliqua dubia. primo de hoc quod ponitur fides aecquisita re spectu cuiuslibet articuli. quia respectu eiusdem non ponuntur duo habitus inclinantes immediate. igitur non est ponere fidem infusam et acquisitam respectu actus eiusdem articuli. Item sicut habitus ad habitum: ita actus ad actum. sed habitus supernaturalis est perfectior habitu naturali. ergo actus fidei infuse est perfectior actu fidei acquisite. igitur non est idem actus.

⁋ Secundum dubium est de ordine istarum virtutum. Utrum fides prima species secunda caritas tertia. quod caritas sit prior specie. probatur: quia actus caritatis est prior actu speciei. igitur etc. maior patet: quia actus caritatis est diligere: et actus speciei est desiderare: sed dilectio precedit deside rium. Sppositum tamen videtur quod aliquis potest habere speciem sine caritate et non econuerso. igitur etc.

⁋ Tertium dubium est. vtrum corruptis habitibus in fusis possunt habitus naturales remanere. proba tur quod no: quia destructa caritate non potest aliquis deum diligem super omnia: ergo etc. et eodem modo de aliis.

⁋ Quar tum dubium est de fide infusa. videtur quod non sit vna respectu omnium reuelatorum: quia est de illo complexo tanquam primo obiecto. Se reuelatum a deo etc. quia tunc non potest aliquis per fidem infusam assentire alicui articulo in spaciali puta huic deus est trinus et vnus nisi primo assentiat huic omne reuelatum etc. quod fal sum videtur: quia posito quod propositionatur sibi iste articu lus deus est trinus et vnus: et non cogitet de hoc complexo omne reuelatum etc. adhuc potest per fidem infusam assentire huic articulo deus est trinus et vnus igitur etc. Item tunc fidei infuse subesset falsum: quia hoc est contingens omne reuelatum etc. quia ante reuelatioem fuit falsa. igitur et nunc est contingens. et per consequens potest esse falsa: et fides infusa potest manere per potentiam diuinam. igitur fidei potest subesse falsum.

⁋ Aliud dubium est de hoc quod dicitur quod contraria non compatiuntur se in actibus remissis: quia secundum philosophum. vi. phisicorum omne quod mouetur parti est in termino a quo: et partim in terimo ad quem. igitur si aliquid mouetur ab albedine in nigredinem partim est in albedine et partim in nigredine

⁋ Ite tunc esset dare primam mutationem motus infrigidationis quod est conm philosophum. vi. phi sicorum sicut nec est dare primam mutationem motus remissionis.

⁋ Item agens naturale non destruit nec remittit calorem nisi causando: aliquid incompos sibile calori. igitur etc.

⁋ Istem ad sensum patet quando aqua calesit inducitur calor non expulsa tota frigidita te: quia aliquis simul et semel potest sentire in aqua caliditatem et frigiditatem.

⁋ Ad primum istorum dico quod assumptum non est verum nisi de habitibus naturaliter acquisitis tales duo non ponuntur in eadem po tentia rectum eiusdem actus: sed si vnus sit acquisitus et alius infusus tunc possunt esse duo respectu eiusdem actus sic est in proposito de fide infusa et acquisita et spe et caritate.

⁋ Ad aliud dico quod simul infunduntur: tamen species est prior ordine nature ipsa caritate. et quando di cis quod actus dilectionis etc. Dico quod duplex est amor et ita duplex est actus. est enim amor amicitie et amor concupiscentie: sed actus amoris amicitie presupponit actum amoris concupiscentie.

⁋ Ad aliud pico quod habitus naturales possunt remanere destructis habitibus infusis. tamen diuer simode est dicendum de illis: quia habitus naturalis correspondens caritati potest manere destructa ca¬ ritate de potentia dei absoluta. non tamen de potentia dei ordinata: quia deus ordinauit quod quando aliquis diligit eum super omnia quod tunc mereatur habere caritatem et deus sibi infundit. sed fides. acquisita et species possunt vere manere sine infusis: quia ita intense potest vnus infidelis credere sicut vnus christianus secundum fidem acquisitam: non tamen deum diligere super omnia nisihabeat caritatem et fidem: quia simul infunduntur. et ideo licet ille infidelis habeat fidem acquisitam non tamen infusam.

⁋ Ad aliud concedo quod non potest credere aliquem articulum: nisi primo credat istum omne reuelatu etc. vel vnam equiualentem virtualiter tali pro positioni: puta nisi credat istam vel illam omnia sunt vera quae reuelata sunt vel nisi credat omnia quae credit ecclesia. Ad aliud dico quod licet hec propositio aliquando fuit falsa omne reuelatum etc. tamen post reuelationem non est possibile assignare aliquem articulum ad quem tunc non inclinet fides infusa ie sibi non potest subesse falsum.

⁋ Ad aliud dico quod philosophus loquitur de motu locali et ibi verum est quod omne quod mouetur parti est in termino a quo et in per te spacii: et parti iu termino ad quem hoc est in alia parte spacii.

⁋ Ad aliud dico quod non est da re primum gradum forme inducte non expulse: et hoc est quod communiter a philosopho accipitur quod est dare primum rei permanentis in esse et non vltimum.

⁋ Ad aliud dico quod assumptum est falsum: quia sicut agens naturale potest causare aliquem gradum sine corruptio ne alterius: ita potest corrumpere aliud sine inductione istius: tamen principaliter intenditur forma inducenda et secudario. et ex consequenti intenditur forma destruenda: et ibi illud quod est primu in intentione est vltimum in extensione

⁋ Ad aliud de aqua continet multas distinctas partes sicut aliud corpus. et propter distinctionem talium partium potest vna pars calefieri et alia frigefie ri. tamen calor et frigus non sunt in eadem parte: sed in diuersis partibus. Uirca dona spussancti Sciendum est quod vno modo potest dici quod dicun tur dona sanctispiritus: quia numquam possunt acquiri per naturam vel aliqui habitus eiusdem speciei cum eis circa eadem obiecta: sed solum infunduntur a deo sicut fides quae est virtus theologica. et tunc oportet dicere hic de istis habitibus et actibus elicitis mediantibus eis sicut alibi dictum est de fide infusa et actibus eius elicitis. et hoc est quia sicut aliquis non potest elicere actum creden di circa aliquem articulum mediante fide infusam sicut patet diffuse in tertio ethicorum: ita non est possibile quod aliquis habeat predictos habitus quae dicuntur dona vt eliciat aliquem actum circa obiecta illorum habituum nisi praeter illos dictos habitus infusos habeat alios habitus acquisitos rectum eorundem obiectorum: sicut patet per experientiam. et similiter probatur hoc de fide infusa sicut probatum est nunc de fide acquisita. Quod autem nunc isti habitus sunt alterius rationis et speciei. patet per hoc quod non possunt habere effectus eiusdem speciei secundum doctrinam philosophi. vii. thopieorum quantumcunque talis habitus infusus augmentetur etiam si in infinitum po namus numquam inclinabit intellectum sufficienter ad actum eliciendum sine acquisito habitu: sicut nec fides infusa sine fide acquisita inclinat sufficienter ad actum intellectum circa tale obiectum sine omni habitum sicut patet per experientiam. Ali ter potest dici quod predicti habitus quae dicuntur dona spiritus sancti intellectus scientia etc. non sunt habitus infusi semper: quia pluralitas non est ponenda sine necessitate. nunc autem non apparet talis ne cessitas ponendi predictos habitus infusos: quia non est ad hoc ratio demonstratiua: nec experientia nec auctoritas scripture sacre. et eodem modo non est ponere fidem infusam nisi propter au ctoritatem sacre scripture: et tunc potest dici quod pre dicti habitus sunt acquisiti et possunt naturaliter acquiri: tamen de facto frequenter infunduntur a solo deo. ideo possunt dici dona dei et habitus infuli. Exemplum est ad hoc quod inter omnia dona data apstris dabantur ipsis genera linguarum et habitus sufficienter inclinantes ad intellectum ad omnia genera linguarum. tamen certum est quod habitus inclinantes illos ad omnia genera linguarum possunt naturaliter acquiri. proportionabi liter ita dicendum est de aliis quod frequenter infum duntur de facto. et tamen possunt naturaliter acquiri si non infunderentur. et tunc oportet dicere consequenter quod illi habitus infusi de facto et acquisiti sunt eiusdem speciei. probatio. idem habitus qui nunc esset infusus potest esse acquisitus naturaliter: vt si primo non infunderetur donum per po tentiam dei. Quod autem habitus infusus de facto circa aliquod obiectum et habitus acquisitus circa idem sunt eiusdem speciei. patet per hoc: quia possunt habere effectus eiusdem speciei vel rationis: puta actum licitum. nam scientia acquisita sufficienter inclinat intellectum ad sciendum aliquam conclusionem sine omni scientia infusa: ita quod si de facto infunderetur inclinaret sufficienter intellectum ad scien dum eandem conclusionem sineomni scientia acquisita et hoc dico secundum istam vltimam viam licet non secundum primam Exemplum est de hoc sicut prius de generibus linguarum: quia ita sufficienter inclinabunt isti habitus infusi sicut acquisiti. quod non esset verum nisi illi habitus infusi et acquisiti essent eiusdem peciei.

⁋ Sed dubium est quare sunt ponendi isti habitus infusi secundum primam viam ex quo non possunt inclinare sufficienter intellectu ad eliciendum aliquem actum sine habitibus acquisitis et habitus acquisiti sufficienter inclinant sine infusis. quare gitur debent poni habitus infusi: quia viderentur totaliter superfluere. ex quo actus ita perfectus potest elici siue istis sicut cum istis. et idem dubium est quare oportet ponere fidem infusam propter ean dem rationem.

⁋ Preterea. dubium est respectu quorum obiectorum sunt scientia intellectus etc. secundum quod sunt dona et quo ista dona distinguntur inter se

⁋ Ad primum istorum dico quod tales habitus non sunt ponendi propter aliquam rationem euidentem: sed solum propter auctoritatem sacre scripture. et si ille auctoritates possent ita bene exposotioni et saluari per habitus acquisitos sine infusis sicut cum habitibus infusis. sicut dicit secunda differentia tunc superfluerent tales habitus infusi. et propter eandem rationem est ponere fidem infusam. Sed tunc est du bium vtrum sit tantum vna fides numero infusa respe ctu omnium articulorum: vel vtrum sint diuerse fides acquisite. Respondeo quod est tantum vna fides numero infusa inclinans immediate ad assentiendum cuilibet articulo tam ad principia quam ad conclusiones. quod enim sit vna numero patet per auctoritatem apsuri. quod autem inclinaret immediate ad assentiendum cuilibet articulo apparet magis rationale si potest saluari quam quod immedi ate inclinaret ad assentiendum vni complexo singulari vniversali et mediante illo inclinaret ad assensum articulorum secundum viam alibi postam potest igitur poni quod sicut sol est causa equiuoca et non vniuoca respectu producendorum hic inferius. et sic est causa im mediata ad producendum partialiter distincta secundum speciem. et causa vniversalis et alie cause partiales vniuoce producentes distinguntur secundum speciem. Exemplum de generatione aeris ignis et bouis etc. ita quod sol concurrit cum igne sicut causa partialis immediata equiuoce et ignis vniuoce et cum aere et cum asino. et licet ignis et aer quae producunt vniuoce effectus suos distinguntur secundum speciem et secundum numerum. tamen sol qui est causa par tialis vniversalis et equiuoca est vnus numero quantuncunque producta sunt plura et distincta secundum speciem Eodem modo respectu cuiuslibet articuli neces se est ponere fidem acquisitam distinctam secundum speciem propter rationes alibi factas. et isti habitus distincti sut secundum speciem inclinantes ad actus assentiendi distictos specie respectu diuersorum obiectorum. et preter istos habitus acquisitos necesse est ponere fidem in fusam propter auctoritatem sacre scripture. et illa vna nume ro existens sicut vniversalis et equiuoca inclinat partialiter et immediate ad actus distinctos specie sicut sol: quia est causa partialis immediata ad causandum actum creden di respectu cuiuslibet articuli cum fide acquisita variata. et si aliquis tantum habeat fidem acquisitam circa vnum et non circa alios. tunc fides infusa de facto et actualiter non inclinat nisi ad actum credendi circa illum articulum. et hoc est: quia deficit causa partialis necessario requisita ad causandum actum credendi circa alium articulum scilicet fides acquis ta. et nihil deficit ad causandum actum credendi circa primum articulum: sed ipsa immediate et statim in clinat circa alium articulum sicut circa istum. Sed contra. ratio efficacior ad probandum distinctam fidem acquisitam esse respectu distinctorum articulorum est: quia aliquis potest habere fidem circa vnum articulum et errare circa alium. sicut patet in heretico. et non potest simul habere fidem et errorem respectu eiusdem articuli. igitur sunt distincti habitus: et inde idem argu mentum potest fieri per omnia de fide infusa. et per consequens non erit vna numero tantum. Respondeo quod argumentum habet euidentiam de fide acquisita et non de fide infusa: quia aliquis experitur in se ex actu elicito quod credat vnum arti culum et errat circa alium: et non sic respectu eiusdem articuli experitur. immo oppositum: et ideo ex illis acti bus necesse est ponere alios habitus generari: sed nullus experitur se credere aliquem articulum fide infusa: sed tantum tenemus hoc auctoritate scripture. et ideo licet aliquis habeat fidem acquisitam circa vnum articulum et errorem circa alium. et per consequens non habet fidem acquisitam respectu illius: tamen bene potest habere fidem infusam respectu vtriusque articuli. Si dicas quod tantum repugnant fides infusa et error circa eundem articulum sicut error et fides acquisita. Respon deo. nego illud: quia fides insusa et acquisita distin guntur specie sicut patuit alibi. et ex hoc quod erro: opponitur fidei acquisite: non sequitur quod opponitur fidei infuse. et ideo non est repugnantia formalis. i ter errorem acquisitum et fidem infusam. et per consequens pos sunt simul stare. Si dicas quod tunc esset aliquis fidelis et infidelis siue hereticus respectu eiusdem conclusionis. posset concedi quod aliquis sit fidelis fide infusa et aliquis hereticus errore ac quisito. Aliter potest dici quod quando aliquis errat circa vnum articulum: corrumpitur tunc fides demeritorie qui demeretur quod deus non conseruet fidem infusam. Si queras vtrum fides corrumpatur demeritorie per peccatum mortale. dico quod no: sed caritas sic corrumpitur. Si dicas quod alibi ex distinctione specifica a ctuum probatur distinctio specifica habituum: sed actus credendi diuersos articulos distinguntur specie igitur fides. Respondeo. verum est quod per distinctionem actuum probetur distinctio habi tuum acquisitorum non infusorum cuiusmodi sunt fides et caritas.