⁋ Et prime de hac propositione deus est substantia deus est animal deus est homo vel corpus. et sic de aliis. Et dico quod ad veritatem propositionis affirmatiue quando vterque terminus ponitur in recto requiritur quod subie ctum et predicatum supponant pro eodem si nullus mo dus gramaticalis impediat. exemplum. hic homo est albus. ld albus supponit pro eodem pro quo super ponit homo: et nullus modus gramaticalis inpedit. et ideo est propositio vera. sic est in proposito propter benedictam vnionem supponit pro eodem homo mo et deus: scilicet pro filio dei cui vnitur natura humana. ideo ista vnio maxime assimilatur vnioni accidentis cum substantia. Sed quid de ista propositione deus factus est homo. dico quod hec est cocedenda de virtute sermonis: quia quando verbum fiendi determinat compositionem et predicatum de nouo supponit pro eodem pro quo supponit subiectum potest tunc talis propositio concedi. Exemplum. sortes factus est albus. et sic est in proposito. et tunc potes concedi. et est sensus. deus modo est homo et num quam prius fuit homo. sicut hec sortes est modo al bus et prius non fuit albus. si vero l factus sit determinatio praedicati dicendo sic deus est ho mo factus. et tunc est hec propositio falsa: quia denotatur quod deus sit factus quod est falsum. similiter sortes est album factum: quia sortes non est factus sal tem nunc. sed si determinatio factus addatur sub iecto: tunc est propositio vera.

⁋ Secundo videndum est qualis est propositio. et hoc sunt tria videnda

⁋ Primo vtrum sit predicatio per se vel per accidens Secundo vtrum sit predicatio essentialis vel accidentalis. Tertio vtrum predicatio vniuoca vel equiuoca.

⁋ Quantum ad primum dico quod hec deus est homo non est per se aliquo modo perseitatis proprie loquendo: quia secundum philosophum primo posteriorum nu la est propositio per se primo modo vel secundo modo: nisi sit necessaria. hec autem propositio est contingens: qui ante incarnationem fuit falsa. Sed quid de ista deus potest esse homo. dico quod est necessaria et per consequens per se. Nam secundum philosophum primo posteriorum omnis pro positio est necessaria in qua predicatur quod natum est predicari quod dico pro talibus. animal est homo inferioris de superiori quae est per se aliquo modo ista est huiusmodi igitur etc. quia ab eterno potuit deus esse homo. et est per se secundo modo non primo modo. Cuiu ratio est: quia quando predicatum importat vel connotat aliquid quod est extra rationem subiecti siue illud inhe reat tali subiecto siue non: sed fit ab eo effectiue tuunc est propositio per se secundo modo non primo modo. Exem plum. hic deus est gubernator deus est conseruator. sic est in proposito. deus potest esse homo. hic prim dicatum dicit re aliam quae potest esse a deo effectiue licet non potest inesse deo sicut accidens inest subiecto Quantum ad secundum dico quod accipiendo acciden tale proprie pro aliquo accidente: sic est propositio neutra. nec accidentalis nec essentialis: quia ho non est de essentia dei nec est accidens dei. Acci piendo tamen accidentale pro omni eo quod non est de eentia rei: sic est predicatio accidentalis.

⁋ Quantum ad tertium dico secundum philosophum in predicamentis quod triplex est praedicatio. scilicet vniuoca equiuoca et denominatiua. Et denominatiua distinguitur vlterius. quia potest accipi large stricte et strictissime. Targe accipitur quando praedicatum importat totaliter rem aliam a subiecto non inherentem sibi. sed connotat sibi aliquid quod habet esse a subiecto effectiue vel signi ficat principaliter: vt hec deus est creatius. Alio modo accipitur stricte. quando praedicatum significat pertem substantie materialem vel formalem que praedicatur de toto in concreto. et illa est praedicatio dei nominatiua de qua dicit philosophus in praedicamentis. Quod denominatiua sunt quecunque solo casu iest termina tione differunt. vt a gramatica gramaticus. hoc modo dicitur homo mortalis rationalis et animatus denominatiue: et quod sic praedicetur denominatiue primo modo dicendi per se. probatur. quia praedicatur: quod natum est pridicari: et subiicitur quod natum est subiici: et importa tum per praedicatum non est extrinsecum: sed intrinsecum illi quod importatur per subiectum. Tertio modo accipitur strictissime. quando praedicatum importat aliquid realiter distinctum a subiecto et inherens subiecto. Exem lum homo est albus.

⁋ Patet igitur prima conclusio sequens ex istis. quod non est aliqua praedicatio ana loga: vt distinguitur cotra praedicationem vniuocam equiuocam et denominatiuam. quod probatur. quia omnis praedicatio: vel est in voce vel in conceptu vel in scripto. si in conceptu non est aliqua praedicatio analo ga. quia aut praedicatur vnus conceptus de vno: aut plures de vno: aut plures de pluribus. si vnus de vno talem propositionem voco vniuocam. quando vnus coceptus praedicatur de vno conceptum. si praedicentur plures de vno: aut vnus est natus determinare reliquum: aut sunt conceptus repugnantes vel im pertinentes. Exemplum. vt hec sortes est albus vel est animal rationale. et tunc est hec praedicatio mixta ex denominatiuo et vniuoco: vel ex vniuoco et equiuoco. si ponatur dictio equoca. vt hec canis est animal. accipiendo luod canis vt est dictio equiuoca si autem a parte praedicati ponantur conceptus impertinen tes vel repugnantes: tunc vel propositio non erit: intelligibilis: vel erunt plures propositiones. vt hec propositio asinus album nigrum. et si sunt plu res vere erit praedicatio vniuoca in illis. ita quod no est ponere aliquem conceptum analogum: nec est ana logia in voce. quia vox aut habet vnum conceptum correspondentem sibi sicut vox est vna: vel plures. si primo modo: tunc est vox vniuoca. Exemplum. homo est animal tam subiectum in voce quam praedicatum ha bet vnum conceptum sibi correspondentem. ita tam hec vox homo quam hec vox animal est vniuoca. quia vtraque ha bet vnum conceptum sibi correspondentem. Si secundo modo: tunc erit vox equiuoca et praedicatio. Exemplum. hoc canis currit illi est vna vox et plures conceptus et plura significata. igitur in voce non est alia praedi¬ catio analoga: nec est praedicatio analoga in scripto. quia cuilibet dictioni in scripto correspondet vna vox. ita quod vna vni: et plures pluribus. cum ergo in voce non est aliqua praedicatio analoga et per consequens nec in scripto erit

⁋ Secunda conclusio est quod equiuocatio non est in conceptu: sed tantum in voce vel scripto. hoc probatur. quia ad equiuocationem requi ritur vnitas signi et pluralitas significatorum aut igitur illa plura significata significantur mon diante vno conceptu tantum: aut mediantibus plur. bus Si primo modo illud signum est vniuocum. si secundo modo est equiuocum. sed nihil significat mediam te vno conceptu vel pluribus: nisi vox vel dicto vel in scripto. quia nec conceptus sic significat: nec potest sic significare. tamen quia conceptus non significat mediante conceptu: sed vox vel scriptum. tamen qui conceptus naturaliter significat quecumque significat vox ad placitum sicut significat equiuocum.

⁋ Tertia conclusio est quod vniuocatio est in conceptu voce vel scripto. in conceptu: si conceptus sit vnus: in voce si conceptus sit vnus: sicut vox est vna. in scripto si conceptus sit vnus eodem modo sicut in dicto est vna in scripto.

⁋ Ad propositum dico quod hec deus est homo: non est praedicatio vni uoca nec equiuoca: sed denominatiua. non vniue ca. quia ad praedicationem vniuocam requiritur quod praedicatum significet totum illud quod significatur per sub iectum tanquam partiale significatum ad minus. vt hic homo est animal. animal significat omnes homines sicut homo significat: et cum hoc omnia animalia. et ideo significatum hominis est significatum partiale animalis: sic non est in proposito. licet enim homo connotet sup positum diuinum. tamen principaliter significat naturan illam assumptam realiter distinctam: nec est equiuocaqui vox est vna a parte praedicati. ita et conceptus correspondens est vnus. igitur est denominatiua sed largissime sumpta.

⁋ Sed quid de istis propositioni bus. deus est passus: deus est mortuus: deus incipit esse homo. debent tales concedi aut non

⁋ Respondeo sicut dicebatur in primo libro ibi. vtrum deus generat. quod aliqua sunt nomina vel conceptus quae non possunt praedicari de aliquo nisi de illo de quo in mediate praedicatur: sicut generare idem et diuersum. aliqua sunt quae non tantum praedicantur de illis de quibus praedicantur immediate: sed de aliis quibus coueniunt mediate: sicut pati commedere bibere etc. Et ideo ista vnio maxime assimilatur vnioni accidentis cum subiecto. ita quod esset quasi similis per omnia: si ad cidens dependeret ad subiectum absque informatio ne: sicut natura dependet ad verbum sine informatione. nunc autem in vnione accidentis ad subiectum. sic est quod praedicabilia quae possunt praedicari de accidente immediate solum: quia solum praedicantur de illis quibus conueniunt. illa vero negantur a subiecto. et ideo haec est falsa. substantia informat. substantia accidit alicui. substantia disti¬ guitur a substantia: licet albedo suscipiat praedicatio nem omnium talium et distinguatur a substantia. et hoc quia talia non praedicantur proprie de accidente in concreto sed in abstracto tantum aliqua autem sunt praedicabilia que non praedicantur de illis quibus conueniunt immediate sed mediate sicut calor est primo calefactiuus immediate: et ignis mediate: sed substantia mediate. Aliud exeplum est de toto et parte. nam aliqua praedicabilia sic competunt parti quod repugnant toti immediate: puta quod pars est dimidia respectu to tius: et pars est minor toto. et alia sunt quae sic comueniunt parti quod denominant et predicantur de toto. nam secundum philosophum v. phisicorum totus homo dicitur sanari quia thorax vel pectus sanatur. Similiter totus homo dicitur crispus: quia habet crispum caput. eodem modo est in proposito aliqua sunt praedicabilia de natura assum pta: quia eoipso quod dicuntur de natura assumpta dicuntur de deo: puta pati mori commedere et huiusmodi Alia sunt quae eoipso quod dicuntur de natura assumpta negantur a deo puta esse ens finitum et limita tum ens per participationem. et causa istorum est: quia sic ho mines vtuntur vocabulis si autem aliter vterentur aliter esset dicendum. vnde de virtute sermonis hoc est concedenda deus incipit esse homno. natura diuina est incarnata: quia per istam significatur quod natura humana vere vnitur supposito diuino. et si vnitur supposito vere vnitur nature eoipso. Sed tunc est dubium vtrum hec est concedenda natura diuina est homo. sicut hoc verbum diuinum est homo: licet non hec verbum diuinum est humanitas. Respondeo difficultas est tantum in voce: quia res est eadem: quia a sacra scriptura accipitur quod filius dei sit homo. et eadem res est natura diuina et filius dei. tamen propioccasionem errandi non conceditur quod natura diuina sit homo. vnde ad fidem sufficit quod est ibi vnio nature et verbi diuini.

⁋ Contra ista sunt multa dubia Primo enim videtur quod hec sit falsa deus factus est homo: quia l homo aut supponit pro aliquo crea co aut increato. non primo modo: quia deus non est aliquid creatum sed ipsemet natura divina. nec secundo modo qui deus de nouo non est aliquid increatum.

⁋ Item hoc est vera per te deus factus est homo: quia modo est homo et prius non fuit. eodem modo dicam quod deus factus est creator: quia modo creat et prius non creauit.

⁋ Item sequitur deus factus est homo: ergo homo factus est deus per conuersionem. sed conuersa est falsa: quia nullus homo factus est deus. quia si esset verum de aliquo: maxi me esset verum de christo. Et tamen de illo est falsum: quia christus non est modo factus deus.

⁋ Item sequitur factus est homo. igitur deus factus est a contracto ad contrahens sine diminutione. consequens est falsum. igitur. Ite secundum dubium est: quia videtur quod hoc sit falsa deus est homo: quia praedicatum substantiale quod praedicatur de nominatiue non praedicatur in abstracto: sed tantum in concre to et in adiectiuo. exemplum hec est vera. deus est humanatus. igitur hec est falsa deus est homo

⁋ Item si sic: tunc omnia superiora ad hominem predicantur de deo: puta quod deus est animal substantia animata semsibilis. deus est compositus ex corpore et anim a. deus est ssubstantia. deus est corpus: quae omnia sunt falsa. igitur et hec deus est homo.

⁋ Tertium dubium quod videtur quod hec deus est homo est per se primo modo: quia praedicatio nature de supposito est formalis. igitur est per se. Item substantia secunda non praedicatur per accidens de aliquo: sed homo est substantia secunda. igitur etc.

⁋ Quat tum dubium est: quia videtur quod hec non sit per se. secundo modo deus potest esse homo: quia homo non est passio alicuius cum sit substantia

⁋ Quintum est. quia videtur quod hoc sit praedieatio vniuoca deus est homo: quia species praedicatur in quid de illo de quo praedicatur. homo est species. igitur etc. Sextum est. quia videtur quod sit aliqua praedicatio analogica: quia secundum philosophum si passio sit analoga: medium erit analogum. nunc autem subiectum medium et passio se habent vniformiter quantum ad analogiam.

⁋ Ite. iiii. metaphisice. ens non dicitur denominatiue nec vniuoce nec equiuoce sed medio modo. ponit exemplum de sano quod dicitur de animali de dieta de vrina non vni uoce nec equoce nec denominatiue: sed medio modo. et iste modus est analogus.

⁋ Item ens dicitur de deo a creatura analogice. similiter de substantia et ad cidente et non vniuoce: quia vox est vna et intentio diuersa.

⁋ Item omnia vniuoca parificantur in vniuo co. deus et natura non parificantur in ente. ergo etc.

⁋ Item conceptus vniuocus addit super vniuoca: et est simplex. si igitur ens sit vniuocum deo: erit aliquid simplicius deo. hoc est falsum.

⁋ Ite vniuocum est su perius et prius vniuocatis: nihil autem est superius vel prius deo. igitur etc.

⁋ Item quae minus differunt non possunt vniuocari. igitur quae magis differunt non possunt vniuocari. consequentia est manifesta. antecedens proba tur de vltimis differentiis quae minus differunt quam deus et creatura: quia due creature plus conueniunt quod de et creatura

⁋ Ite tunc in praedicationibus per se esset cir culatio. patet quia ens praedicatur de bono et vero. et econ uerso: bonum et verum de ente

⁋ Item omne vniuocum ponitur in diffinitione vniuoci: quia aliter diffinitio non explicaret totam essentiam diffiniti: sed ens non po nitur in diffinitione alicuius. igitur etc.

⁋ Item si sic: tunc in omni diffinitione esset nugatio: quia poneretur bis ess

⁋ Item si sic. aut est conceptus finitus aut infinitus. Si finitus non praedicatur formaliter de infinito. Si infinitus non praedicatur formaliter de finito. igitur etc. Ite auicenna in logica sua et boecius super praedicamenta dicunt quod ens non est vniuocum: sed est vor vna: sed non res vna

⁋ Item sapientia creature si debet diffiniri nihil vnum ponitur in eius diffinitione et sapientie diuine: quia sapientia creature est habitus mentalis: non sic sapientia diuina.

⁋ Ite ens vt significat deum. si significat ens simpliciter vt signifigat ens creatum significat ens per participationem et per consequens non vniuoce sed analogice.

⁋ Item augusti nus de libero arbitrio dicit quod ens non dicitur vnus uoce nec equoce sed denominatiue. certum est igitur quod est dare predicationem analogam.

⁋ Aliud dubium est. quia videtur quod predicata quae dicuntur de natura assumpta non dicuntur de deo: quia aliter sequitur quod filius dei posset esse filius adoptiuus: posset pre destinari ad guaiam: posset dici creatura: posset recipere esse: posset peccare. Istud vltimum probatur: quia hoc videtur magis dubium quod deus posset as sumere naturam humanam sine actu fruitionis: sed ipsa sic accepta potest in omnem actum in quem potest sine vnione et potest mereri ex quo non est comprehen sor sed viator. et sic potest demereri. sed si natura ta lis potest demereri potest peccare. et ista predicata conueniunt deo per te. igitur deus potest damnari quod videtur absurdum. Aliud dubium est vtrum sit aliquod predicatum praedicabile de deo: et tamen nec potest sibi co petere secundum naturam diuinam et humanam: quia prime ad corinthios primo. christus praedestinatus est esse filius dei in virtute illud praedicatum: nec competit nature humane nec diuine nec supposito diuino: quia non potest assumi.

⁋ Aliud dubium est vtrum aliquod praidicatum potest competere nature humane propter illam vnionem quod sibi non competit sine illa vnione. videtur quod sic: quia propter illam vnionem sibi competit ado ratio latrie.

⁋ Ad primum istorum dico quod hec est ve ra deus est homo. deus incipit esse homo. deus factus est homo. et dico quod homo supponit pri increato. et ex hoc non sequitur quod deus sit de nouo aliquid increatum: sed sequitur deus est aliquod increa tum: quod de nouo terminat dependentiam alicuius creati. quia in talibus propositionibus pro eodem supponit subiectum et predicatum: tamen aliter supponit subiectum quando determinatio sibi additur: et aliter praedicatum quando sibi additur. Exemplum hoc est conceden da. album per se est animal supposito quod tunc animal sit album: quia tunc lpd album supponit pro animali: puta pro sorte etc. Similiter hoc album semper fuit homo posito quod sortes semper fuit homo et albus. et ratio est: quia illud pro quo supponit predicatum inest illi pro quo supponit subiectum: eo modo quo sibi cum tali deno minatione a parte subiecti denotatur inesse. et quando sic est tunc determinatio illa est determinato con positionis non extremi. sic est in proposito. haec denominatio de nouo et factus quando ponitur a parte subiecti determinat compositionem: et tunc denotat quod illud quod denotatur per predicatum est factum vel de nouo conuenit illi pro quo subiectum supponit. et ideo hec est vera deus factus est homo: vel deus inci pit esse homo

⁋ Ad aliud concedo conclusionem de virtute sermonis deus factus est creator sub eodem sensu sub quo conceditur quod deus factus est homo qui modo est creator quando producitur creatura: et prius non fuit aute creationem. Si quaeras quam denominationem habuit ante creationem. dico quod tunc fuit creatiuus

⁋ Ad aliund de conuersione dico quod hoc est falsa homo factus est deus: sicut haec deus factus est deus: quia ad veritatem istius requiritur quod praedicatum secundum suam rectam formam insit illi pro quo subiectum supponit. nunc autem supponit pro verbo diuino. ideo ad veritatem istius requiritur veritas istius verbum diuinum factum est deus. quod falsum est. Et si sint aliqui auctores quae dicunt quod homo factus est deus: exponendi sunt sic quod de nouo est factum: quia homo est deus. et quando dicas de conuersione homo factus est deus: dico quod non debet sit conuerti propositio cum tali determinato ne simpliciter sicut propositiones de modo non debent con uerti simpliciter. nam hec est vera videns potest esse ce cus. et si conuertatur simpliciter conuersa erit falsa cecus potest esse videns iuxta doctrinam philosophi quia a priuatio ne ad habitum impossibilis est regressio: sed debet resolui et conuerti deus de nouo est homo vel deus fa ctus est homo. igitur id quod de nouo est homo est deus.

⁋ Ad aliud dico quod ista regula a simpliciter ad secundum quid est vera quando determinatio est determinatio extremi: puta subiecti vel praedicati et non: composi tionis. et tunc est bona consequentia a simpliciter a determina tionem contrahentem sicut haoc sortes est homo albus. igi tur est albus: sed quando determinatio est deterinatio compositionis: tunc non valet consequentia a simpliciter ad deter minationem. sed tunc est bona consequentia ab illo determinabili ad illud commune simpliciter acceptum. igitur bene sequitur deus factus est homo. igitur deus est homo et ibi debet auferri determinatio et compositio reseruari.

⁋ Ad aliud concedo quod vtraque debet concedi deus est homo et deus est humanatus. sicut haec debet concedi deus est incarnatus: situt hoc sortes est albus et sortes est dealbatus. et vtraque propositio est denominatiua. et ratio est: quia illud quod importatur per praedicatum est res distincta ab illo pro quo supponit subiectum: qui natura humana realiter distinguitur a supposito diuino pro quo subiectum supponit. et quando est ta lis distinctio tunc poes esse predicatio denominati ua sicut est in proposito.

⁋ Ad aliud de predicatis superioribus dico quod quando predicatur aliquis terminus quai ex visu loquendi potest supponere pro alio quam pro illo quodimportatur siue significatur principaliter per illum terminum quae est predicatum potest supponere pro subie cto: quia connotat subiectum si superiora sint talia tunc sunt omnes iste propositiones concedende deus qest animal deus est substantia animata sensibilis deus est corpus: sed omnia ista possunt supponere pro alio quam pro illo. quod principaliter importatur per illa puta pro illo pro quo subiectum supponit. si vero ista predi cata non possunt supponere pro illo quod principaliter importatur per illa: tunc omns iste propositiones sunt false et negande. ideo: de virtute sermonis possunt omnes tales propositiones concedi sic quod deus est homo. propter tamen occasionem errandi vitandam vtimur: semper vna propositione et non alia: et vti mur ac si talia predicata non possunt suppone re pro alio quam pro illo quod principaliter significatur et importatur per illa.

⁋ Ad aliud dico quod hec est predicatio formalis homo est albus: et ta men non est per se. eodem modo quando predicatur na tura de supposito est predicatio formalis non tamen per se: quia sequitur est predicatio per se. ergo necessaria et econtra: ita quod in hoc est demonstratio circularis. Et quando dicas quod substantia se cunda non predicatur de aliquo per accidens fal sum est sic quod propositio in qua predicatur potest esse contingens. Exemplum. album est homo. hic predicatur secunda substantia: et tamen per accidens: quia hec propositio est contingens eodem modo in proposito

⁋ Ad aliud dico quod hec propositio deus potest esse homo est per se secundo modo: et vniuersaliter omnis propositio in qua illud quod importatur per pre dicatum non est intrinsecum illi pro quo subiectum supponit: sed est extrinsecum et distinctum ab eo realiter. Et quando dicas quod homo non est passio alicuius. dico quod non: si habeat suppositionem personalem sicut nec risibile supponit pro passione vt habet suppositionem personalem: sed sic solum supponit pro subiecto: tamen illud quod significatur per risibile est passio quamcumque suppositionem habeat: et eodem mo do est in proposito: quia quando dicis quod substantia non est passio: dico quod verum est: sed conceptus vel nomen vere potest esse passio prout supponit simpliciter vel personaliter.

⁋ Ad aliud dico quod tot modis accipitur quot vniuocum. Ubi sciendum quod vniuocum vno modo accipitur pro conceptu communi aliquibus habentibus perfectam similitudinem in omnibus essentialibus sine omni dissimilitudine: ita quod hoc sit verum tam in substantialibus quam in accidentalibus: sic quod in forma accidentali non est reperire quid dissimile cuilibet forme in alia forma accidentali eiusdem rationis. Exem. plum. si albedo in quarto gradu et in tribus gradibus non fuit omnino similis: tamen non est reperi re aliquid in vna albedine quod est dissimile cui libet in alia albedine. et sic accipiendo vniuocum solus conceptus speciei specialissime solum est vniuocus: quia in lindiuiduis eiusdem speciei non est re perire aliquid alterius rationis in vno et in alio Alio modo accipitur vniuocum pro conceptum communi aliquibus: quae nec sunt omnino similia nec omnino dissimilia: sed in aliquibus similia et in aliquibus dis similia: vel quantum ad intrinseca vel extrinseca hoc modo homo vel asinus conueniunt in conceptu animalis: sicut in conceptum vniuoco. et licet forme specifice eorum sunt alterius rationis: tamenmateria in eis est eiusdem rationis: et sic con ueniunt in aliquo essentiali et in aliquo differunt et hoc modo etiam homo et angelus conueniunt in con ceptu substantiae sicut in conceptu vniuoco. quia licet non conueniant in aliquo intrinsece: tamen in aliquibus ex trinsecis conueniunt. quia habent accidentia eiusdem rem nis. puta intellectionem et volitionem. hoc modo etiam nigredo et albedo in conceptu coloris conueniunt: licet non communicant in aliquo intrinseco. quia quod libet vnius est alterius rationis a quolibet alterius tamen extrinsece conueniunt. quia habent aliquod subiectum eiusdem rationis. et de isto vniuoco dicit philosophus. vii. phi. quod in genere latent multe equiuocationes. quia accipiendo equiuocationem prout distinguitur contra similitu dinem vel contra vniuocationem aliquorum habentium similitudinem perfectam sicut conceptus generis tam subalterni quam generalissimi non est vniuocus sed potius in genere: sic est equiuocatio. Tertio modo ad cipitur vniuocum pro conceptu communi multis non habentibus aliquam similitudine: nec quantum ad substantialia: nec quantum ad acidentalia isto modo quaelibet conceptus con ceptus conueniens deo a creature est eis vniuo cus. quia in deo a creatura nihil penitus nec intrin secum nec extrinsecum sunt eiusdem rationis. primam vnio nem et secundam negant sancti a deo. primam. quia nihil essentiale in deo a creature est eiusdem rationis. secundam qui nihil accidentale est eiusdem rationis in deo a crea tura. sicut enim essentia dei est dissimilis essentie creature: ita sapientia dei et bonitas sua. Ideo dicit Damascenus quod deus non est sapiens: sed supersapiens nec bonus: sed superbonus. tertiam vniuocationem ponunt etiam sancti et tenentes vniuocationem et ne gantes eam esse et etiam philosophi posuerunt talem in deo. si militer accipiendo vniuocum secundo modo. sic in genere latent multe equiuocationes. quia illa quae solum con ueniunt in conceptu generis sunt multum dissimi lia. quia quantumcunque aliqua habent aliqua similia si cut prius patuit. tamen omnia illa sunt multum dissimi lia. et sic intelligitur illa auctoritas.

⁋ Ad aliud di co. quod analogia accipitur dupliciter. Uno modo pro comceptu vniuoco tertio modo dicto: qui nec est pure equiuocus nec vniuocus. quia est vnus conceptus et non plures: nec purus vniuocus vniuocarione perfectissima: puta primo modo dicta: nec etiam secundo modo. ideo dicitur esse medius inter puram vniuocationem et equiuocationem secundo modo analogia. quan do sunt quattuor et duo praedicantur de duobus et sunt impertinentia nisi per conformitatem et propositionem. et talis analogia non excludit perfecta vniuocatio nem. Exemplum. hic est analogia tali modo sicut se habet homo ad animal. ita se habet albedo ad colorem modo illud quod praedicatur in vtraque propositione est vniuocum secundo modo dictum. Similiter hic est talis analogia: sicut se habet sortes ad hominem. ita hoc albedo ad albedinem: vbi est perfectissima vniuo catio. et sic partbet ad propositum quo ens non dicitur pu re vniuoce: nec pure equiuoce: sed medio modo.

⁋ Ad aliud de sano dico quod alio modo significat ens et dicitur de subiecto et accidente sub istis nomin bus et conceptibus. Alio modo de substantia qualita te quantitate etc. nam sicut sanum significat principa liter sanitatem in animali et significat dietam et vrinam ita quod semper connotat sanitatem animalis: ita quod cibus dicitur sanus denominatiue: quia hoc nomen vel conceptus vt praedicatur de dieta connotat aliquid extrinsecum diete puta sanitatem animalis. similiter dicitur de vrina de nominatiue propter eandem causam. vnde dicitur de cibo quod efficit sanitatem de vrina quia est signum sanitatis in animali. tamen sanitas dicta de sanitate cuiuslibet animalis dicitur de eis in quid et vniuoce non denominatiue: ita quod forte sanum primo modo dictum est tantum vox vna: sed secundo modo est vnus conceptus et eodem modo est de ete: quia ista vox vno modo accepta significat substantiam principaliter mediante aliquo conceptu proprio omnibus substantiis et secundario significat omnia accidentia mediantibus pluribus. conceptibus. et ens sic dictum dicitur in quid de omnibus substantiis et mediante vno conceptu et denominatiue de quolibet accidente: quia sic non dicitur de accidente nisi connotando substantiam cui attribuitur tanquam dispositio eius et tanquam principale significatum illius sicut sanum dicitur de sanitate in omni animali vniuoce: quia significat omnem talem sanitatem mediante vno conceptu: et significat cibum et vrinam mediantibus pluribus conceptibus et secundario. tamen semper connotando sanitatem in animali: ideo dicitur de nominatiue de cibo et vrina. et sic intelligit philosophus quarto metaphisice. et ita forte erat de ente in ligua greca in qua loquebatur philosophus sed sic non loquimui de ente in proposito: sed de ente quod omnem naturam positiuam substantialem et accidentalem significat eque primo et non prius substantiam quam accidens: nec econuerso. Pro vniuocatione nescio nisi tantum vnam rationem in cuius virtute omnes alie rationes tenent et est ista omnes concedunt quod aliquam noticiam incom plexam habemus de deo pro statu isto: etiam de sul stantia creata materiali et immateriali. Tunc quaero quando intelligo deum intellectione complexa: aut co gnosco eum in se aut in alio non in se secundum omnes: quia nec intuitiue nec abstractiue. non intuitiue patet nec abstractiue: quia illa praesupponit semper intuitionem saltem in illa forma in qua est abstractiua respectu eiusdem rei sicut alibi patet. igitur etc. Unde deus in se non plus cognoscitur a me abstractiue pro statu isto quam papa quem nunquam vidi: sed tantum cognoscitur in conceptu hominis. deus igitur in se non intelligitur a me pro statu isto nec aliqua substam tia alia. Si in alio: tunc aut in aliquo conceptu communi sibi et aliis aut in alio reali. si in aliquo reali aut illud distinguitur a deo secundum rationem tantum: aut realiter. non primo modo: quia probatum est in primo quod res non potest distingui a re ratione: nec distinguitur reali ter: quia tunc cum intelligo deum aliqua res singula¬ ris creata terminat intellectionem nostram: et tunc non plus cognosco deum quam quamcunque aliam rem de qua nihil cogito. quia tunc cognosco tantum illam rem singula rem quae terminat cognitionem nostram. igitur oportet ne cessario ponere quod intelligendo deum pro statu isto cognoscam deum in conceptu communi sibi et aliis. ita quod il lud quod terminat actum intelligendi est aliquid vnum sine multitudine: et illud est commune ad multa

⁋ Item ex notitia inconplexa vnius rei in se non potest causa ri notitia inconplexa alicuius rei in se: sicut in prologo dictum est. Unde quantumcumque videas essentiam di uinam clare nunquam videbis per hoc asinum in se: ita quod vna notitia causetur ex alia. igitur si notitia incon plexa creature duceret in notitiam incomplexam dei hoc erit in conceptu communi creature et deo. et hoc mo do concedo quod notitia inconplexa alicuius creature in se ducit in notitiam alterius rei in conceptu communi si cut per notitiam incomplexam albedinis quam vidi du eor in notitiam alterius albedinis quam numquam vidi: per hoc quod a prima albedine abstraho conceptum albe dinis qui indifferenter respicit vnam albedinem et aliam eodem modo ex aliquo accidente: quod vidi ab straho conceptum entis quie non plus respicit illud accidens quam substantiam: nec plus creaturam quam deum. et ideo in illo conceptu non est aliqua prioritas qua vna res sit prior alia in se sicut nec in conceptu hominis est plato prior sorte: licet sortes in se sit prior. In virtute rationis praedicte tenet prima ratio Ioh. de conceptu dubio et certo. aliter non. Unde ista responsio communis quae datur sufficit. scilicet quod intellectus non est dubius. vtrum sit substantia vel accidens: sed scit hoc disiunctum: quod est substantia vel accidens. licet dubitet vtrum sit determinate substantia: vel vtrum sit determinate accidens. Unde potest dici quod est certus quod est ens in voce. ita quod certitudo entis est in voce: et dubitat in voce vtrum determinate sit substantia vel accidens. sed in mente non est certus quod sit ens. quia in mente non habet nisconceptum substantiae vel accidentis. Et ideo licet sint tres termini in voce. ens. substantia. accidens. ex quibus possunt formari tres propositiones in voce. scilicet deus est ens deus est ssubstantia. deus est accidens. tamen in mente sunt tantum duo termini. puta conceptus substantiae et accidenter. si tamen in mente sunt tres termini ex quibus formantur tres propositiones in mente sicut in voce. et tunc argumentum est bonum. puta si in mente sint tres propositiones distincte. deus est ens. deus est ssubstantia. deus est accidens. ita quod a parte praedicati sint tres termini. tunc oportet quod ens sit vnus in mente distinctus a substantia et accidente. et ille non possunt esse ens in singu lari: ex quo in illo termino conueniunt deus et crea tura. igitur ille terminus erit communis. similiter est de substantia. quia in termino substantiae vt est in mente modo praedicto conueniunt esse substantie eodem modo de accidente. et tunc erunt tres termini communes siue conceptus communes. et tunc si sit certus in mente quod deus est ens. scilicet quod iste com¬ reptus sibi conueniat et dubitet quis horum duorum conceptuum sibi conuenit tunc habet conce ptum alium entis ab aliis conceptibus. Eodem momodo tenet aliud argumentum Ioh. nullum obiectum du cit in noticiam alterius obiecti nisi contineat illud virtualiter vel essentialiter quia noticia acci dentis in se continet virtualiter iu se noticiam. incomplexam dei in conceptu communi sibi et aliis.

⁋ Codem modo tenet alia ratio de remotione imperfecti onis et sapientia creature et attribuendo sibi quod est perfectionis: hoc non est nisi abstrahere a sapi entia creata conceptum sapientie: quia nullam rem creatam vel increatam abstrahit: quia quelibet res creata dicit imperfectionem. et ideo abstrahere imper fectionem a sapientia creata non est nisi abstrahere conceptum sapientie a creatura imperfecta: i non plus respicit creaturam quam non creaturam. et il lud quod resultat attribuendum est deo per predica tionem. et illud dicitur esse perfectionis quatenus potest predicati de deo et supponere pro eo. nisi enim pos set talis conceptus abstrahi a creatura modo non plus per sapientiam creature deueniretur in cognicotnem sapientie diuine: puta quod deus sit sapiens quam per cognitionem lapidis deuenitur ad cognoscen du quod deus sit lapis: quia sicut sapientia creature continetur virtualiter in deo: ita lapis. Unde non obstante quod tanta sit distinctio inter sapientiam dei et sapientiam creature sicut inter deum et lapidem nec plus sunt eiusdem rationis ex vna parte quam alia. tamen a sapientia creature potest abstrahi conceptus communis et a lapide non. Isto modo intelligitur quod ens est subiectum metaphisice non tantum in voce sed in conceptu. quia quero pro quo supponit ens quando est subie ctum metaphisice non pro substantia nec pro accidente: quia vtraque istarum est falsa. substantia est subiectum metaphisice: accidens est subiectum etc. igitur tantum supponit pro se: puta pro conceptu entis. et ille conceptus est subiectum metaphisice. similiter intelligitur quod ens diuiditur in creatum et in increatum. ens supponit tantum pro conceptu in mente non pro substantia nec accidente.

⁋ Ad aliud dico quod conceptus vox et littera sunt signa ordinata et significant immedia te omnia sua signicata: sed sic ordinata quod littera significat quicquid vox significat. et si vox mutet suum si gnificatum littera mutabit et non econtra. et vox signi ficat quicquid significat conceptus et si conceptus mutet suum significatum vox mutabit. sed non econuerso: quia conceptus significat naturaliter illa de qua bus dicitur vox autem et littera significant ad placitum Dico tunc ad argumentum si intelligas per intelle ctionem signum ordinatum puta conceptum. tunc conce do: quia quando vox est eadem et intentio diuersa tunc est equiuocatio: quia tunc est vna vox significans plures res mediantibus pluribus conceptibus et intentionibus. et sic minor est falsa: quia sic vox non significat plura intentione diuersa: sed eadem intentione. si intelligas per intentionem aliam rem tunc maior est falsa. quia vbi est maxima vniuoca tio: ibi est sic intentio diuersa. quia vox vniuoca. pu ta homo significat diuersa indiuidua illius speciei sed tamen significat mediante vno conteptu.

⁋ Ad aliud dico quod aliqua parificari in aliquo potest intelligi dupliciter. Uno modo. quia aliquid essentiale et rea le sit essentiale in vno et in alio. et isto modo nihil est vniuocum deo a creature. sic forte vniuocata in specie spalissima parificantur in ea. Alio modo quando recipiunt praedicationem alicuius extrinseci: quod est extra essentiam eorum. et sic deus et creatura parificausatur in conceptu entis. quia conceptus entis non est de essentia dei plus quam hec vox ens: nec aliquid superius est de essentia inferioris. Quod autem logici dicunt quod superius praedicatur inquid de inferiori: intelligitur pro re non pro se

⁋ Ad aliud dico quod conceptus vniuocus non addit aliquid super vniuocatum sed est tamen conceptus non faciens vnum cum eo. nec differen addit supra genus: ita quod includat genus et aliquid plus: sed sunt conceptus totaliter distincti.

⁋ Ad aliud de differentiis dico quod de omni eo quod est ali quid reale: siue sit differentia vltia: siue quiequid aliud pridicatur ens vniuoce. tamen est inuenire aliquem conce ptu de quo non praedicatur vniuoce: sed tamen non est inue nire aliquam rem de qua non dicatur vniuoce. Et quando arguis de processu in infinitum. Dico quod est sta tus ad aliqua ex parte rei quae sunt simplicitur simpli cia quae seipsis conueniunt et seipsis differunt. quia seipsis con ueniunt in conceptu communi: et seipsis differunt inter se. sicut dictum est in quaestione de vnitate numeri

⁋ Ad aliud dico quod in praedicationibus per se non est circulus. quia passiones entis praedicantur de ente secundo modo. et ens non praedicatur de eis: nec primo modo nec secundo modo. quia ad hoc quod aliqua propositio sit vera primo modo vel secundo modo. requiritur quod subiectum quod ponitur in tali propositione sub propria forma sit vnum et non multa. Nunc autem passiones entis. puta verum bonum et huiusmodi non significant vnum sed multa. quia verum significat idem: quod significat ens connotando actum intelligendi. bonum significat ide quod significat ens connotando actu voluntatis.

⁋ Ad aliud de diffinitione dico quod secundum philosophum in thopicis omne illud quod ponitur in diffinitio ne alicuius competit illis quae conueniunt in diffinitione vel in parte diffinitionis et non alteri. ens autem conue nit cuilibet nature positiue. ideo non ponitur in diffinitione alicuius.

⁋ Ad aliud dicitur quod nugatio est iutilis repetitio eiusdem: sed excusatur quando vnus termi nus est in concreto et alius in abstracto. similiter quando vnus terminus significat totum et alius partem: sicut genus et differenta.

⁋ Ad aliud dicitur. quod conceptus sit finitus cum tamen proprie nec sit finitus nec infinitus: cum ille sint passiones eutis realis non rationis. Et quando dicis quod tunc non praedicatur de ente infinito verum est si predicatur pro se non pro re. nunc autem predicatur prore: quia personaliter. non pro se: quia non simplicitur supponit. vnde conceptus ille vt predicatur de deo super onit pro deo.

⁋ Ad auctoritates patet ex dictis. Ad aliud dico quod idem argumentum potest fieri per omnia de animali quod est idem cum homine et asino: quia si animal quod est idem asino diffineretur non poneretur in eius difinitione aliud pertinens ad hominem. similiter si animal quod est idem homini diffiniretur non poneretur in eius diffinitione aliquid pertinens ad asinum tamen si conceptus animalis diffineretur in communi: illa diffinitio competeret tam homini quam asino. Eodem modo dico si sapier tia in communi diffineretur illa diffinitio erit communis deo et creature.

⁋ Ad aliud dico quod potest concedi quod christus est filius adoptiuus: sed propter hereticos negatur ne detur occasio errandi. Eodem momodo dico deus potest peccare si assumeret naturam humanam sine aliquibus donis et natura esset sibi derelicta potest peccare: nec hoc est maius inconueniens quam quod eprus patitur verberatur moritur: quia tamen illud abhorret homo audire et male sonat. ideo negatur.

⁋ Ad aliud dico quod illud predicatum potest competere nature humane propter vnionem quod sibi non competeret. si ne vnione tali: et illud esset extrinsecum sibi. et sic est christus adorandus adoratione latrie.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 10