Table of Contents
Scriptum in libros sententiarum
Liber 1
Prologus
Quaestio 2 : Utrum notitia evidens veritatum theologiae sit scientia proprie dicta
Quaestio 3 : Utrum passio scibilis de aliquo scientia proprie dicta differat ab eo realiter
Quaestio 4 : Utrum omnis passio sit demonstrabilis de suo subiecto primo a priori
Quaestio 5 : Utrum in omni demonstratione definitio sit medium demonstrandi
Quaestio 7 : Utrum theologia quae de communi lege habetur a theologis sit scientia proprie dicta
Quaestio 8 : Utrum habitus theologiae sit realiter unus secundum numerum
Quaestio 9 : Utrum Deus sub propria ratione deitatis sit subiectum theologiae
Quaestio 10 : Utrum sola operatio potentiae sensitivae sit praxis
Quaestio 11 : Utrum notitia practica et speculativa distinguantur per fines vel per obiecta
Quaestio 12 : Utrum habitus theologicus sit speculativus vel practicus
Distinctio 1
Quaestio 1 : Utrum tantum omni alio a Deo sit utendum
Quaestio 2 : Utrum frui sit actus solius voluntatis
Quaestio 3 : Utrum fruitio sit qualitas realiter distincta a delectatione
Quaestio 4 : Utrum solus Deus sit debitum obiectum fruitionis
Quaestio 5 : Utrum voluntas possit frui essentia non fruendo persona
Quaestio 6 : Utrum voluntas contingenter et libere fruatur fine ultimo
Distinctio 2
Quaestio 1 : Utrum sit omnimoda identitas inter essentiam divinam et perfectiones attributales
Quaestio 2 : Utrum perfectiones attributales sint ipsa divina essentia
Quaestio 3 : Utrum aliquid reale possit distingui secundum rationem ab aliquo reali
Quaestio 4 : Utrum universale sit vera res extra animam
Quaestio 5 : Utrum universale sit vera res realiter distincta ab individuo
Quaestio 6 : Utrum universale sit realiter extra animam, non distinctum realiter ab individuo
Quaestio 8 : Utrum universale et commune univocum sit aliquid reale exsistens alicubi subiective
Quaestio 9 : Utrum aliquod universale sit univocum Deo et creaturae
Quaestio 10 : Utrum sit tantum unus Deus
Quaestio 11 : Utrum cum unitate divina stet pluralitas personarum
Distinctio 3
Quaestio 1 : Utrum primum cognitum ab intellectu nostro sit divina essentia
Quaestio 2 : Utrum divina essentia sit a nobis cognoscibilis
Quaestio 3 : Utrum de Deo possimus habere plures conceptus quidditativos
Quaestio 4 : Utrum Deum esset sit per se et naturaliter notum
Quaestio 5 : Utrum universale communissimum sit primum cognitum a nobis
Quaestio 8 : Utrum ens commune sit obiectum primum et adaequatum intellectus nostri
Quaestio 9 : Utrum in omni creatura sit vestigium trinitatis
Quaestio 10 : Utrum creatura rationalis sit imago trinitatis
Distinctio 4
Quaestio 1 : Utrum haec sit concedenda: Deus generat Deum
Quaestio 2 : Utrum haec sit concedenda: Deus est Pater et Filius et Spiritus Sanctus
Distinctio 5
Quaestio 1 : Utrum essentia divina generet vel generetur
Quaestio 2 : Utrum Filius generetur de substantia Patris
Quaestio 3 : Utrum essentia sit terminus formalis generationis
Distinctio 6
Quaestio 1 : Utrum Pater genuit Filium natura vel voluntate
Distinctio 7
Quaestio 1 : Utrum potentia generandi in Patre sit aliquid absolutum vel respectivum
Quaestio 3 : Utrum potentia generandi possit communicari Filio a Patre
Distinctio 8
Quaestio 1 : Utrum simplicitati divinae repugnat esse in aliquo genere praedicamentali
Quaestio 2 : Utrum aliquod simpliciter simplex possit esse in genere
Quaestio 4 : Utrum genus et differentia importent eandem rem primo
Quaestio 5 : Utrum Deus possit definiri definitione non data per additamentum
Quaestio 7 : Utrum solus Deus sit immutabilis
Distinctio 9
Quaestio 1 : Utrum Filius vere generetur a Patre
Quaestio 2 : Utrum generatio in divinis sit univoca vel aequivoca
Quaestio 3 : Utrum generatio Filii sit aeterna
Distinctio 10
Quaestio 1 : Utrum voluntas sit principium productivum Spiritus Sancti
Quaestio 2 : Utrum Spiritus Sanctus libere producatur
Distinctio 11
Quaestio 1 : Utrum Spiritus Sanctus procedat a Patre et Filio
Quaestio 2 : Utrum Spiritus Sanctus posset distingui a Filio si ab eo non procederet
Distinctio 12
Quaestio 1 : Utrum Pater et Filius sint unum principium spirans Spiritum Sanctum
Quaestio 3 : Utrum Pater et Filius spirent omnino uniformiter Spiritum Sanctum
Distinctio 13
Quaestio 1 : Utrum generatio Filii sit spiratio Spiritus Sancti
Distinctio 14
Quaestio 1 : Utrum Spiritui Sancto competat duplex processio
Quaestio 2 : Utrum Spiritus Sanctus detur in propria persona vel tantum secundum dona sua
Distinctio 15
Quaestio 1 : Utrum quaelibet persona possit mittere et mitti
Distinctio 16
Quaestio 1 : Utrum divina persona visibiliter mittatur
Distinctio 17
Quaestio 3 : Utrum omni actui meritorio caritas creata praesupponatur
Quaestio 4 : Utrum caritas possit augeri
Quaestio 5 : Utrum caritas praeexsistens remaneat in fine augmentationis
Quaestio 6 : Utrum in augmentatione caritas aliquid realiter differens a priori sibi adveniat
Quaestio 8 : Utrum sit dare summam caritatem cui repugnet augmentari
Distinctio 18
Quaestio 1 : Utrum donum dicat proprietatem personalem Spiritus Sancti
Distinctio 19
Quaestio 1 : Utrum personae divinae sint secundum magnitudinem perfecte aequales
Quaestio 2 : Utrum quaelibet persona sit in alis per circumincessionem
Distinctio 20
Quaestio 1 : Utrum personae divinae sint aequales secundum potentiam
Distinctio 21
Quaestio 1 : Utrum haec sit concedenda de virtute sermonis 'Solus Pater est Deus'
Distinctio 22
Quaestio 1 : Utrum viator possit aliquod nomen imponere ad distincte significandum divinam essentiam
Distinctio 23
Quaestio 1 : Utrum hoc nomen 'persona' sit nomen primae intentionis vel secundae
Distinctio 24
Quaestio 1 : Utrum unitas qua Deus dicitur unus sit aliquid additum Deo
Quaestio 2 : Utrum Trinitas personarum sit verus numerus
Distinctio 25
Quaestio 1 : Utrum 'persona' in divinis dicatur secundum substantiam vel secundum relationem
Distinctio 26
Quaestio 1 : Utrum personae divinae constituantur et distinguantur per relationes originis
Quaestio 3 : Utrum omnes relationes divinae sint constitutivae personarum divinarum
Distinctio 27
Quaestio 1 : Utrum in eadem persona sint plures proprietates
Quaestio 2 : Utrum verbum intellectus creati sit vera qualitas subiective producta in mente
Quaestio 3 : Utrum solus Filius sit Verbum
Distinctio 28
Quaestio 1 : Utrum innascibilitas sit proprietas constituva Patris
Distinctio 29
Quaestio 1 : Utrum principium dicatur univoce de omnibus illis in Deo de quibus vere praedicatur
Distinctio 30
Quaestio 1 : Utrum Deus realiter vel secundum rationem referatur ad creaturam
Quaestio 2 : Utrum respectus extrinsecus advenientes importent res distinctas ad absolutis
Quaestio 4 : Utrum secundum rei veritatem respectus distinguatur a parte rei ab absolutis
Quaestio 5 : Utrum relatio temporalis Dei ad creatum sit relatio realis
Distinctio 31
Quaestio 1 : Utrum identitas, similitudo et aequalitas sint relationes reales in divinis
Distinctio 32
Quaestio 1 : Utrum Pater sit sapiens sapienta genita
Quaestio 2 : Utrum Pater et Filius diligant se Spiritu Sancto
Distinctio 33
Quaestio 1 : Utrum proprietas divina sit realiter tam essentia quam persona
Distinctio 34
Quaestio 1 : Utrum persona sit realiter divina essentia
Distinctio 35
Quaestio 1 : Utrum in Deo sit scientia ex natura rei
Quaestio 2 : Utrum Deus intelligat omnia alia a se distincte
Quaestio 3 : Utrum divina essentia sit primum obiectum intellectus sui
Quaestio 5 : Utrum Deus intelligat omnia alia a se per ideas eorum
Quaestio 6 : Utrum ideae in mente divina sint practicae vel speculativae
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Quaestio 1 : Utrum Deus habeat scientiam determinatam et necessariam omnium futurorum contingentium
Distinctio 39
Quaestio 1 : Utrum Deus possit scire plura quam scit
Distinctio 40
Quaestio 1 : Utrum sit possibile aliquem praedestinatum damnari et praescitum salvari
Distinctio 41
Distinctio 42
Quaestio 1 : Utrum Deus possit facere omne possibile fieri a creatura
Distinctio 43
Quaestio 1 : Utrum Deus possit facere aliqua quae non facit nec faciet
Distinctio 44
Quaestio 1 : Utrum Deus posset facere mundum meliorem isto mundo
Distinctio 45
Quaestio 1 : Utrum voluntas Dei sit cause immediata et prima omnium eorum quae fiunt
Distinctio 46
Quaestio 1 : Utrum voluntas divina per quamcumque potentiam creaturae possit impediri
Quaestio 2 : Utrum per rationem naturalem possit probari quod voluntas divina semper impletur
Distinctio 47
Quaestio 1 : Utrum Deus possit praecipere malum fieri
Distinctio 48
Quaestio 1 : Utrum quaelibet voluntas creata teneatur se conformare divinae voluntati
Liber 2
Quaestio 2 : Utrum creatio passio differat a creatura
Quaestio 3 : Utrum Deus sit prima causa et immediata omnium
Quaestio 4 : Utrum Deus sit agens naturale vel liberum
Quaestio 5 : Utrum Deus sit causa omnium secundum intentionem philosophorum
Quaestio 6 : Utrum contradicat creaturae habere potentiam creandi
Quaestio 7 : Utrum motus sit vera res extra animam differens realiter a mobili et a termino
Quaestio 8 : Utrum duratio angeli differat ab essentia vel exsistentia angeli
Quaestio 9 : Utrum mensura sit semper notior et nobilior mensurato
Quaestio 10 : Utrum tempus habeat esse reale extra animam
Quaestio 11 : Utrum tempus sit mensura angelorum
Quaestio 12 : Utrum angelus intelligat alia a se per essentiam suam vel per species
Quaestio 13 : Utrum angelus superior intelligat per pauciores species quam inferior
Quaestio 14 : Utrum angelus accipiat cognitionem a rebus spiritualibus vel corporalibus
Quaestio 15 : Utrum angelus malus semper sit in actu malo
Quaestio 16 : Utrum angelus possit loqui intellectualiter alteri angelo
Quaestio 17 : Utrum actus rectus et reflexus sint idem realiter aut diversi actus
Quaestio 18 : Utrum in caelo sit materia eiusdem rationis cum materia istorum inferiorum
Quaestio 19 : Utrum creatura aliqua sit cause productionis animalium
Quaestio 20 : Utrum memoria, intellectus et voluntas sint potentiae realiter distinctae
Liber 3
Quaestio 1 : Utrum solus Filius univit sibi naturam humanam in unitate suppositi
Quaestio 2 : Utrum sensibile imprimat speciem suam in medio realiter distinctam ab eo
Quaestio 4 : Utrum potentiae sensitivae differant realiter ab ipsa anima sensitiva et inter se
Quaestio 5 : Utrum in beata Virgine fuerit fomes peccati
Quaestio 6 : Utrum beata Virgo debeat dici parens Christi secundum naturam humanam
Quaestio 7 : Utrum habitus sit qualitas absoluta effectiva actus
Quaestio 8 : Utrum anima Christi habuit summam gratiam possibilem haberi
Quaestio 10 : Utrum haec sit concedenda: Deus factus est homo
Quaestio 11 : Utrum habitus virtuosus sit in parte intellectiva subiective
Quaestio 12 : Utrum omnis habitus virtuosus generetur ex actibus
Liber 4
Quaestio 1 : Utrum sacramenta Novae Legis sint causae effectivae gratiae
Quaestio 2 : Utrum cuilibet digne recipienti Baptismum character imprimatur
Quaestio 4 : Utrum Baptismus tollat omnem culpam
Quaestio 5 : Utrum omnis poena in Baptismo remittatur
Quaestio 6 : Utrum corpus Christi realiter sub speciebus panis contineatur
Quaestio 8 : Utrum substantia panis transubstantietur in corpus Christi
Quaestio 10 : Utrum sine Poenitentia possit deleri peccatum mortale
Quaestio 11 : Utrum cuilibet poenitenti per sacramentum Poenitentiae gratia et virtutes infundantur
Quaestio 12 : Utrum omnes homines resurgent incorruptibiles
Quaestio 13 : Utrum idem homo numero resurget qui prius vixit
Quaestio 4
⁋ Questio quarta distinctionis prime Preterea quero utrum plus deus sit debitum obiectum fruitionis Quod non. Illud cuius actus potest satiare appetitum potest esse obiectum debitum fruitonis. sed actus alterius obiecti potest satiare voluntatem. ergo obiectum aliud a deo potest esse obiectum debi tum fruitionis. maior est manifesta. minor probatur. quia quando aliqui actus alicuius potentie sic se habent quod vnus est simpliciter imperfectior et alius perfectior: si actus imperfectior potest satiare potentiam. multo magis actus perfectiosatiabit eandem. sed possibile est quod aliquis actus voluntatis respectum alicuius creature sit perfectior et intensior quam actus voluntatis respecum dei. quia cum actus respecum dei sit finitus. et per consequens habeat certam proportionem in perfectio ne ad alios: actus non videtur includere contradictionem quod fiat aliquis actus perfectior illo actu finito. igitur si iste actus finitus imperfectior satiat. multo magis alius actus perfectior satiabit. Confirmatur ista rato. quia si vnus actus voluntatis respecum dei potest satiare volun tatem. igitur actus multiplicati intantum quod excedant acti voluntatus respecum dei in perfectione poterunt satiare voluntatem. igitur etc.
⁋ Secundo sic. illo est fruendum quod est summe diligendum. sed aliud a deo est huiusmodi. ergo etc. probo minorem. quia vnusquisque magis debet diligere se quam quodcumque aliud secundum philosophum ix. ethi.
⁋ Confirmatur ista rtio qui si deus est summe diligendus hoc non esset nisi quia summum bonum est summe diligendum. sed secundum pre iii tho. sicut summum ad summum et magis ad magis et sipliciter ad sipliciter. ergo si sum mum est summe diligendum. magis bonum est magis diligendum. et per consequens angelus est magis diligendus ab homine quam ipsemet quod et conclusi philosophum et sanctos
⁋ Tertio sic. illo est fruendum quod est propter se diligendu. sed aliquid aliud a deo est propter se diligendum ergo etc. maior patet quia omne bonum homoe stum est propter se diligendum. quia est diligendum omni alio cir cumscripto. sed multa sunt bona hoesta. vt virtutes et huiusmodi. ergo etc.
⁋ Secundo principaliter quod deo non sit fruendum. quia isto non est fruendum quod non potest capacitatem voluntatis satiare: nec quaetare capacita tem voluntatis. sed deus est huiusmodi. ergo deo non est fruendum maior videtur manifesta. quia fruitio est quaetatio voluntati minor probatur quia quando capacitas alicuius potentie satiatur. illa potentia non potest aliquid vlter appetere. sed voluntas habens actum respectum divine essentie potest aliquid vltur appetem. quia potest appetem actum respecum crea ture. ergo tunc non satiatur. Ad oppositum. illo solo est fru endum ad quod omnia alia ordinantur: et ipsum ad nil aliu ordinatur huiusmodi est solus deus. Circa istam quaonem sic procedam. primo distinguendum est de fruitione. secundo respondedum ad quonem.
⁋ Circa primum est sciendum quod fruitio est duplex scilicet ordiata et inordinata. Qidinata est illa quando aliquid summe diligendum summe diligitur.
⁋ ruitio inordinata est illa quae summe diligitur et propter se. quod minus et perper aliud est diligendum. sed fruitio ordinata est diplex quia quandam est quaetans simpliciter voluntatem. quals dicitur esse fruitio patrie. Alia non simpliciter quaetat. sed patitur secum est naliter anxietatem et tristitiam. quals est fruitio vie.
⁋ Circa secundum primo videndum est. Utrum namliter possit probari quod alicuta fruitio quaetans et satians voluntatem sit nob possibils Secundo vtrum talis de facto sit ponenda. Tertio quod sit obiectum illius fruitionis. Quarto videndum est de frui tione non quaetante nec satiante. Quinto videndum est de fruitione inordinata
⁋ Circam primum est vna opinio que ponit quod potest probari namliter quod talis fruito est nob poss bilis. hoc probatur primo sic. Cognita potentia aliqua distincte et perfce potest cognosci omnis actus ad quem namliter or dinatur. sed nam huana potest namliter cognosci distincte et perfe cte. ergo etc. ergo cum actus talis secundum remi veritatem sit nob possibilis ita quod voluntas est in potentia namli ad talem actum sequitur quod potest namliter probari quod est nob possibilis. Preter ea omni causato cognito potest cognosci causa a qua namliter dependet. sed talis fruitio est finis voluntatis. ergo cognita nam voluntatis potest cognosci ille finis. Preterea namliter cognoscibile quod ests est primum obiectum intellectus ergo namliter est cognoscibile quod quodlicet contentum subiec este est distincte cognoscibile ab intellectu. ergo namliter potest cognosci quod di uina essentia potest nude et perfcen videri ab intellectu. et per consequens eadem ratione quod fruitio divine essentie est voluntati possibilis. Preterea obiectum voluntatis est ens. ergo non quaetatur nisi in perfcissimo contento subiec este
⁋ Preterea quando potentia respicit multa non quaetatur nisi in perfctissimo contento. ergo voluntas non quaetatur nisi in deo. Preter ea quodcumque bonum potest appeti a voluntate. ergo sumum bonum potest appeti a voluntate. et per consequens non potest quetari nisi in summo bono. Contra. quod talis fruitio est nobis possibilis non potest naturaliter probari. videtur quia philosophi iu¬ stigantes diligenter quis sit finis vltimus operum hu manorum non potuerunt ad illum finem attingere. erg non est verisimile quod hoc possit naturaliter probari. Pre terea omnes rationes adducte ad probandum hoc sunt solubi les. ergo non potest illa conclusio naturaliter probari. Preterea secundum omnes scos ad tenendum talem fine nob esse possibi lem requiritur fides. sed si posset namliter non esset fides neccsara. Ideo quantum ad istum articuliet dico primo quod non potest ssaliter demonstrari quod talis fruitio divine essentie est nob possibilis. quia istud est mere creditum. et ita non potest doemonstrari namliter. Secundo dico quod non potest namliter demonstrari. quod voluntas non potest satiari nec quietari in aliqui citra deum. Cuius ratio est: quia si posset namliter probari quod volun tas non potest quaetari in aliqua finito. aut hoc eset per liber tatem voluntatis. quia. scilicet voluntas ex hoc ipso quod est libera. potest appetere quodcumque volibile. et illa numquam satia ri potest nisi in vltio. aunt per vniversalitatem obiecti voluntai quia. scilicet obiectum suum est ens in communi. et per consequens quodlicet contentum. et per consequens non potest quaetari nisi in summo ant per capa citate voluntatis. quia. scilicet est capax boni infiniti. primo modo non potest probari. quia non potest namaliter demonstrari quod vo luntas contingenter feratur in quodlibet volitum. sicut ondetur in vltia quaosoione istius di. ergo non potest naturaliter proba ri quod voluntate habente actum respecum cuiuscumque finit poterit appetitus seu voluntas appetere perfecti bonum. nec secundo modo probari. quia non potest naturaliter cognosci quod quandocumque aliquid commune est apphensibile ab aliqua potentia. quia quodlicet contentum est perfecte cognoscibile a tali potentia. quia potest esse impedimentum propi improportionem alicuius contenti. vel propter defectum alicu ius alterius causae. Exemplum primi secundum philosophum ests primum est in proportionatum ad causandum immediate aliquem effem in istis inferioribus. et ideo si intellectus non potest aliquid cognoscere intuitiue et in particulari. nisi moueatur immediate ab obiecto vel causaetur aliquis effectus nou immediate ab obiecto. ideo non potest cognoscere deum intuitive et in particulari. Exemplum secundi. si esset aliquod ob iectum quod nullo modo posset apprehedi ab intellectu nisi prius apprehenderetur a sensu si esset aliqua natura intelligibilis cui repugnaret ille sensus. talis intellectus quamuis posset apprehendere vnum commune ad omnia ista. non tamen posset in particulari apprehendere quodlicet contentum
⁋ Confirmatur. intellectus noiter pro statu isto potest apphen dere vuum commune ad substantiam et accidens. et tamen non substentiam secundum istos. Nec potest tertio modo probari. quia non potest probari. quod voluntas est capax talis boni. cum hoc sit solum superna turale et non naturale. Ideo dico quod non potest naliter demonstrari quin voluntas possit recipere vnum actum ab aliqua ente creato. sicut a causa toli immediata quae satiet totum appetitum voluntatis sicut non potest probari. quod nulli delectabile sensibsre potest quaetare appetitum sesiti uum quandium sensus retinet omnem dispositionem praeuiam il li delectationi. Tertio dico quod non potest namliter proba ri quod voluntas sit per quemcumque actum quaetabilis. quin quo cumque actu possibili posito in ipsa voluntate possit libere velle aliquid aliud. et tristari si careat illo. Et ita nec potest probari quod voluntas est satiabilis et quaetabilis fruitione quam de facto ponimus. nec quod non potest quaetari aliqua alia respecum alicuius creature. nec quod potest per quancumque quaetari. nec rationes aliorum aliquam istarum conclusionum probant sufficientur.
⁋ Ad primam. maior est falsa sicut prius dictum est in quaone de subiecto theo qui ibi declaratum est quod potest subiectum distincte et perse cte cognosci quantumcumque ex illo non possit haberi notititia de quacumque alia re.
⁋ Ad secundam dico quod quo cumque causato cognito potest cognosci quaelibet causa in vniversali. puta quod habet finem et efficiente. et multe conditiones illarum causarum possunt ex illa re cognosci. sed illud quod est causa non potest ex quocumque causato in particulari cognosci vel cognitione propria siue equiualenti.
⁋ Ad tertiam dico quod aliquid esse obiectum primum alicutius potentie. et ho loquendo de obiecto primo primitate adequationis potest intelligi dupliciter. vel quia est illud cuius quodlibet contentum in particulari. et sub propria ratione est apprehensibile al illa potentia. et nihil est sic apprehensibile a potentia nisi de quo illud praedicatur. vel quia est connissimum inter omnia quae possunt apprehendi ab aliqua potentia: nec potest aliquid apprehendi ab illa potentia nisi de quo ipsum praedicatur. primo modo dico quod non potest namliter cognosci quod ens est st primum obiectum intellectus. quia non potest cognosci quae quodlibet contentum sub ete est sic cognoscibile ab intel lectu. secundo modo est possibile. sed tunc non est namliter no tum quod omne contentum sub tali primo obiecto est naturaliter cognoscibile distincte et in particulari a tali potentiaa
⁋ Ad aliud. quod deberet probari quod potentia non quaetatur nisi in perfectissimo contento sube obiecto communi. quia si sensus potest habere delectationem respectum plurium sensibilium. si esset aliquod sensibile minus perfectum quod semper approximaretur illi sensui. neccessario semper quaetaret illum sensum. quia excluderet omnem tristitia conriam illi delo ctationi. et tamen non esset perfectissimum contentum sub illo communi. Similiter quando non quodlibet contentum est distincte et in perticulari cognoscibile ab illa potentia non oporteret quod non posset quaetari nisi in summo.
⁋ Per idem ad aliud. quod non probatur sufficientur quod potentia talis non potest quaetari nisi in perfectissimo.
⁋ Ad vltimum non potest probari snfficiet quod omne bonum quod potest appeti a voluntate potest ab ea aliter haberi quam haber. Et ita non videtur quod opinio Auicenne quae ponit quod intelligentia inferior beatificatur in intelligentia superiori: possit per rationesnamles sufficienter improbari.
⁋ Si dicatur quod intelligentia inferior videns superiorem. aut videt eam esse finita. ant videm eam esse infinitam. antamen videm eius finitatem nec infinitatem sed credit eam esse infinitam. si primo vel tertio modo. ergo non beati ficatur in ea quia stultius neul dici potest quam quod fia opinione sit anima beatam secundum aug. iiii. de ci. dei. si aut nec videt eius fi nitatem nec infinitatem. non videm eam perfecte nec per consequens est btam: si ant videt eam esse finitam. ergo pet intelligem aliquid posse eam excedem. ita est experimur in nob quod possu mus vltra appetere quodcumque bonum aliud quod ostenderetur maius bonum. et per consequens potest appetere et amare illud maius bonum. et ita non quietatur in ista intelligentia.
⁋ Preterea ratio Auicenne est ad op positum. quia secunda intelligentia si causat tertiam. no causat eam in virtute propria sed aliena. et per consequens non finit eam virtute propria sed aliena: quod autem finit ratione fi nis alterius non quaetat illud. ergo etc. Ad primum istorum posset dici leuitur. quod intelligentia videt illam intelligentiam in quae beatificatur esse finitam. et quod est aliquid perfectius ea. Et quando dicitur. ergo potest appetere illud perfectius posset dici leuitur quod non sequitur. quia intelligentia inferior non potest appetere aliquid contrsarectam rationem.
⁋ Nunc autem dicerent alii. quod impossibile esset quod illa prima in telligentia aliter habeatur ab intelligentia infima quam habetur. et ita non potest aliter appeti. vel posset dici quod illa intelligentia inferior non cognoscit illam intelli gentiam superiorem. Et per hoc patet. quod experimentum quod nos ha bemus non congeret sic opinante. quia voluntas nostra potest velle impossibile. et non sic voluntas illa. et ita non est simile.
⁋ Ad secundum illi negarent illam consequentia intelligentia finit rationem alterius finis. ergo non quaetat. sicut diceret sensibile non delectat nisi in virtute al terius. quod tamen non dlectat. et tamen quaetat appetitum sen sitiuum.
⁋ Circa secundum dico quod de facto talis fruitio est ponenda. sed hoc tantum est creditum et non per rationem naturalem. notum est
⁋ Circa tertium est vna opinio quae ponit quod immediatum obiectum fruitionis non est deus ipse. sed visio beatifica ipsius essentie diuine.
⁋ hoc probatur multipliciter. primo sic. quandocumque voluntas vtitur rebus mediante aliquo actu alio. ita quod iste actus est obiectum formale illius actus vtendi qui sequitur desiderium. ergo quando aliquis fruitur aliqua re fruitione sequen te actum desiderii. fruetur mediante aliquo actu quai erit obiectum formale illius fruitionis. Antecedens patet inductiue. quando aliquis primo desiderat domum. et post ea consequitur eam et vtitur ea. vtitur mediante inhabitatione vel aliquo tali.
⁋ Preterea. Amor concupiscentie no fertur immediate super rem sed super actum quo habetur res: sed fruitio est amor concupiscentie. ergo non fertur imme diate super deum ipsum sed super visionem beatificam: quae ipse deus habetur. Maior patet inductive. quia quae diligit ci bum et concupiscit ipsum: obiectum ibi immediatum non est ipse cibus: sed actus quo habetur cibus scilicet actus ipse conedendi. Minor probatur. quia fruitio est respectu dei habiti. ergo respectu actus quo habetur. et per consequens est amor concupiscentie
⁋ Preterea. fruitio succedit desiderio. ergo idem obiectum desiderii et fruitionis. sed desiderium est respectu actus quo postea habetur deus et non respectu dei absolute. non enim desidera mus deum nisi quia desideramus videre eum. ergo fruitio non est de deo absolute. sed de beatifica visione ipsius.
⁋ Preterea. fruitio est respectu alicuius complexi. quia est respectu eiusdem respectu cuius est desiderium. sed desiderium est respectu alicuius complexi. ergo et frui tio. sed deus est quid incomprexum.
⁋ Preterea. illud est ob iectum fruitionis quod est maxime desideratum. sed hoc est actus quo videtur deus
⁋ Preterea potest argui sic. idem est obiectum fruitionis et delectationis consequentis. sed obiectum delectationis est ipsa visio quia de ea beatus summe gaudebit. similiter delectatio prouenit ex coniunctione conuenientur cum conuenienti. ergo est de ipsa coniunctione ergo de actu quo fit ipsa coniunctio. Sed illa opinio vi esse simpliciter falsa. quia frui aliquo est aore inherere il li propter se. sed nihil est amandum propter se nisi solus deus. ergo solo deo est fruendum. Preterea illo solo est fruendum quod non est ad aliud ordinabile. sed omne ali ud a deo est ad deum tanquam ad finem ordinabile. ergo nullo alio a deo est fruendum.
⁋ Preterea augus id est de doctria christiana. Res quibus fruendum est sunt pater et fil us et spiritus sancunus
⁋ Ideo dico quod obiectum fruitionis pa trie est ipsemet deus. quia amor amicitie respectum cuiuscumque obiecti est perfectissimus. ergo fruitio est amor amicitie. sed aor amicitie terminatur ad ipsum deum in se. ergo fruitio. Confirmatur quia deus potest immediate diligi a beato. hoc enim est possibile respecum crea ture. quod vna immediate diligat aliam. sed illa dilectio quae habet perfectius obiectum est perfectior. ergo dilectio quae deus immediate diligitur est nobilior et perfectioquam illa quae ipsa visio divine essentie diligitur. sed fruitio et amor nobilissimus ergo fruitio terminatur immediate ad deum in se. Preterea non minus potest beatus habere actum respecum divine essentie per se praeter actum respecum visionis divine essentie quam viator. sed viator potest illum actum quo desiderat deum videre et habere habet actum diligendi di um in se. et ille est nobilior et magis meritorius. ergo beatus praeter illum actum quo diligit ipsam visionem dei et ha bitionem dei. habet vnum alium perfectiorem terminatum primo ad ipsum deum in se. Assumptu patet quia posito quod deus numnquam eset habendus aliter quam habter in via adhuc esset summe diligendus et tamen non actu desiderandi illo posito. ergo alio ad tum quae non est desiderium. et per consequens eadem ratione modo in se est diligendus. et non tantum desiderandus. Ex isto arguitur sic. perfectiori actui caritatis correspondet perfectior ac tus in patria. sed actus voluntatis de habitione dei correspondet actui desiderii vie. igitur vnus actus perfectior corrspon debit illi actui vie quo deus in se diligitur. ille non potest esse nisi respecum dei in se et ille est perfctissimus ergo fruitio Preterea illo quae est vtendum non est fruendum. sed illo actu visionis dei est vtendum. ergo non est fruendum eo. probatio assum pti. quia obiecta eiusdem rationis habent terminare actus eiusdem rationis. sed visio vnius beati et alterius sunt eiusdem rationis ergo vtroque est vtendum vel vtroque est fruendum. sed non est fruem dum: vtroque quia beatus non debet frui actu alterius beati: sed vti eo. ergo vtroque est vtendum.
⁋ Preterea illud quod secundum rem ctam rationem potest esse nolitum non est obiectum fruitionis. sed ista visio potest esse nolita. quia vnusquisque secundum rectam rationem potest se conformare diuine voluntati. sed ista visio creata potest esse nolita a deo. ergo potest esse nolita a voluntate creata. ergo non est obiectum fruitionis. Preterea idem est obiectum fruitionis vie et patrie. vel saltem non est obiectum nobilius fruitionis vie quam patrie. sed obiectum fruitionis vie est ipsemet deus et non ipsa visio creata dei. ergo etc.
⁋ Assumptum patet. quia si visio illa esset obiectum fruitonis vie. ergo desiderium illius visionis esset fruitio vie. consequens est falsum. quia tunc quaecum que desideraret illam visionem frueretur deo. consequens est falsum. quia existens in peccato mortali desiderat illam visionem sed non fruitur deo. Similiter damnatus deside rat illam visionem et tamen non fruitur deo. Similiter aliquis ex puris naturalibus sine fide potest frui deo. quia sum me diligere eum super omnia. et tamen propter hoc non oportet quod desi deret illam visionem. quia potest ignorare an talis visio sit sibi possibilis.
⁋ Ad rationes alterius opinionis. Ad primam dico quod quamuis vsus qui sequitur deside rium fit mediante aliquo actu. tamen actus vtendi quae non sequitur desiderium nec est desiderium. est respectu rei in se. Uerbi gratia. ex praecepto divino poest aliquisteneri diligere proximum. est posito quod nihil deberet exercere circa eum praeter solum actum amoris. et tunc ille vteretur proximo. et tamen nihil terminaret illum actum vtendi nisi ipsa res. et non aliquis actus. ergo eodem modo deus diligendus est summe non mediante aliquo tali actu terminante ipsam dilectionem. Ue runtamen sicut vsus sequens desiderium est mediante aliquo actu. ita ille actus beati qui sequitur desiderium quo deus desideratur in via sit mediante aliquo actu. quia mediante ipsa visione et mediante frui tione. et ita poterunt esse tres actus in patria scilicet visio et fruitio. et actus respiciens deum mediantibus duo bus actibus intellectus et voluntatis.
⁋ Ad secundam dico quod fruitio non est amor concupiscentie. non plus fruitio patrie quam fruitio vie. Cuius ratio est. quia omnis amor concupinie quae est praecise amor concupiscentie praesupponit amorem amicitie. ita quaom quando aliquid diligitur amore concupine est aliquid magis dilectum amore amicitie. igitur si deus precise diligeretur amore concupine esset aliquid magis dilectum quam deus. quod est incoueniens Ideo dico quod fruitio est amor amicitie. Et quando dicitur quod fruitio est respectu dei habiti dico quod verum est. quia deus est habitus. non tamen est primo respecum illius habitionis. nec respectum actus quo habetur. sed respecum deitatis in se.
⁋ Ad tertiam dico quod fruitio non succedit desiderio nisi quia est post ipsum quo succedit fidei. sed succedit amori vie quo deus diligitur in se et propter se. quae est alius ab actu desiderandi: sic declaratum est. Et istarum duarum fruitionum est idem obiectum. scilicet deus ipse.
⁋ Ad quartam patet per idem quia quamuis deside rium esset respectum alicuius complexi. non tamen fruitio. quia non est idem obiectum primum desiderii et fruitionis.
⁋ Ad quantam dico quod desiderium proprie est respecum ali cuius futuri. et quia actus beatificus est futurus et non deus. Ideo concesso quod actus beatificus est summe desideratus. debet dici quod summe desideratum non est obiectum fruitionis. sed obiectum illius summe desiderati est obiectum fruitionis.
⁋ Ad sextam potest dici quod proprie delectatio non habet obiectum cum non sit actus. hoc tamen concesso dico quod obiectum delectatio nis consequentis fruitionem est ipsemet deus et non actus aliquis. Et quando dicitur quod beatus summe gaudebit de visione. Dico quod summe gaudebit de ipso deo in se viso sicut ipsum summe diligit. Et quando dicitur quod delecta tio prouenit ex coniunctione conuenientis cum conueniente ergo est de ipsa coniunctione. Nego consequentiam sed erit de ob iecto illius coniunctionis.
⁋ Circa quartum dico quod ob iectum fruitonis non quietantis qualis est fruitio vie. est deus ipse. quia illud est obiectum fruitionis ordinate quod est propter se diligendum. sed tale est solus deusergo etc
⁋ Circa quantum dico quod obiectum fruitionis inordinate potest esse aliud a deo. quia scilicet omne quod appa ret intellectui erranti esse summum bonum. et etiam illud quod non apparet. quia potest voluntas ex liberta te sua summe diligere quodcumque sibi oblatum eit ita frui eo.
⁋ Ad primum principale dico quod nullum aliud obiectum a deo potest satiare voluntatem. quia nullus actus respectu cuiuscumque alterius a deo excludit omnem anxietatem et tristitiam. quin quocunque obiecto creato habito potest voluntas aliquid aliud cum anxietate et tristitia appetere. Ad probationem dico quod actus fruitionis respectu essentie divine est perfectissimus. et ideo ille solus quietabit. Et quando dicitur iste est finitus. verum est. et tamen non poterit attigi ab alio actu. quia distinguitur spece ab illo alio actu. et argu mentum habet locum quando talia quorum vnum est perfectius et aliud imperfectius sunt eiusdem rationis. non autem quando sunt alterius rationis. Similiter iste actus excludit omnem anxietatem et tristitiam. et hoc dico naturaliter loquendo quamuis forte de potentia dei absoluta possit compa ti secum tristitiam et anxietatem. sicut fuit in xpo secunu aliquos: sed de hoc patebit in tertio.
⁋ Per. idem ad aliam confirmationem quod omns alii actus compatiuntur ecum tristitiam et anxietatem.
⁋ Ad secundum dico quod so lus deus est summe diligendus. quia est summum bonum Et quando dicitur quod sicut maximum ad maximum etc. Dico quod illa propositio non est vniversaliter vera. patet enim quia summum ens est productiuum perfectissimi effectus. et tamen non semper perfectius ens est productiuum perfectioris effectus. quia angelus est perfectius ens quam quodcumque hic infe rius. et tamen non poest producere nisi accidens. cum ta men multa hic inferiora possint producere substantias. Sed quando illa propositio habet veritatem alias dicetur.
On this page