Quaestio 10

Questio. x. dis ii. CIrca istam partem istius distin. vltimo quero. Utrum tantum sit vnus deus.

Quod non. quia ens sim pliter primum est deus. sed non est tantum vnum ens simpliciter primum. ergo non est tantum vnus deus. maior patet. minor probo. quia non magis est vnum simpliciter primum in toto ordine entium quam in aliquo ordine en tium determinato. sed in multis ordinibus entium. non est aliquod vnum primum: sed est processus in infinitum. sicut patet in numeris et figuris et intellectio nibus. ergo etc. Ad oppositum. Exodi. iii. Audi isra el domins deus tuus vnus est.

⁋ Circa istam. q. quia poasequens intelligunt deum esse ens simpliciter primum. ideo primo videndum est. Utrum sit aliquod ens simpliciter primum: ita quod nihil sit prius eo. Secundo an tale ens primum sit precise vnum sine talium pluralitate.

⁋ Circa primum dicitur: quod potest probari quod est aliquod ens primum primitate causalitatis effesctiue et finalis et primitate eminentie. Primum probatur sic: aliquod est effectibile. aut ergo a se. aut a nullo. aut ab aliquo alio. Non alse. nec est a nullo. patet. ergo ab alio. sit illud. a. tunc quero. aut. a. est simpliciter primum. et habetur propositum. Aut non et tunc est ab alio effectibile. sit illud. b. et quero de. b. sicut prius. et ita vel erit processus in infinitum. vel stabitur ad aliquid simpliciter primum. sed impossibile est ponere processum in infinitum. ergo est status ad aliquid simpliciter primum.

⁋ Et si instetur quod secundum philosophum in generationibus est ponere processum in infinitum. dicitur quod ista instantia non valet qui philosophi non posuerunt processum in infinitum in cau sis essentialiter ordinatis. sed tantum in accidentaliter ordinatis. Circa quod dicunt esse sciendum quod aliud est loqui de causis per se et per accidens. et aliud est loqui de causis per se siue essentialiter et accidentaliter ordinatis. Nam in primo tantum est comperatio vnius ad vnum. cause scilicet ad effectum. Et est causa per se quae secundum naturam propriam et non secundum aliquid sibi accidens causat. et causa per accidens econuerso. In secundo autem est compatio duarum causarum inter se inquantum est ab eis causatum. Et differunt causae per se siue essentialiter ordinate et per accidens siue accidentaliter ordinate in tribus.

⁋ Prima differentia est. in perse ordinatis. Se cunda inquantum causa dependet a prima. in pracci dens non: licet in esse vel in aliquo alio depedeat

⁋ Secunda differentia est. quod in perse ordinatis est causalitas alterius rationis. quia superior est perfectior. in accidentaliter ordinatis non. hec sequitur ex prima. nam nulla causa a causa eiusdem rationis dependet essentialie in causando. et in causatione alicuius sufficit vnum vnius rationis.

⁋ Tertia differentia est. quod omnes cause essentialiter ordinate neccessario simul requiruntur ad causandum. alioquin aliqua per se causalitas deesset effectui. In accidentaliter autem ordinatis non est sic. quia non requiritur simultas earum in causando.

⁋ Ex istis ostenditur. quod infinitas causarum essentialiter ordinatarum est impossibilis. Secundo quod infinitas accidentaliter ordinatarum est impossibilis nisi ponatur status in essentialiter ordinatis.

⁋ Prim mum probatur primo. quia vniuersitas causatorum essen tialiter ordinatorum est causata. ergo ab aliqua causa que non est aliquid vniuersitatis. quia tunc esset causa suiipsius. tota enim vniuersitas dependentium de pendet et a nullo illius vniuersitatis.

⁋ Secundo quia cause infinite essent simul in actu ex tertia dif ferentia.

⁋ Tertio. quia prius est quod est principio propinquius. ex. iii. metha. ergo vbi non est principium nihil est essentialiter prius.

⁋ Quarto. quia causa superior est perfectior in causando. ex tertia differentia erg in infinitum superior est in infinitum perfectior. et ita erit infinite perfectionis in causando. et per consequens nihil causabit in virtute alterius.

⁋ Quinto. quia effectiuum nullam imperfectionem ponit necessario. ergo potest esse in aliquo sine imperfectione. ergo si ne dependentia ad aliquid prius. ergo etc.

⁋ Consimiliter probat quod est aliquid primum primitate cau salitatis finalis et eminentie. et quod ista triplex primitas in eodem inuenitur

⁋ Ex istis respondet ad secundum articulum quod tale principium est tantum vnum. Circa quod probandum primo probat quod tale principium eft necesse esse. Secundo ex hoc arguit quod est tantum vnum

⁋ Primum sic. quia si due nature sint necesse esse aliquibus propriis realitatibus vel rationibus realibus distinguuntur: et dicantur. a. et. b. Tunc arguo sic. iste rationes reales scilicet a. et b. aut sunt rationes formaliter necessario essendi. Aut non. si sic. et pre ter hoc ista duo per illud in quo conueniunt sunt ne cesse esse formaliter. ergo vtrumque duabus rationibus formalibus erit necesse esse quod est impossibile. quia cum neutra illarum rationum includat alteram. vtra que illarum circumscripta erit necesse esse per aliam. et ita erit aliquid necesse esse per aliquid. quo circumscri pto: nihil minus esset necesse esse. Si vero per illas rationes quibus differunt. neutrum sit formaliter necesse esse. ergo ille rationes non sunt rationes necessario essendi. et ita sequitur: quod neutra includitur in ne cesse esse. quia quaecumque entitas non est necesse esse est de se possibilis. sed nihil possibile includitur in necesse esse. quia necesse esse nihil includit quod non sit necesse esse. vel ratio necessario essendi.

⁋ Secundo probatur idem. quia due nature eminentissime non possunt esse in vniuerso. ergo nec duo effectiua. probatio anecent qui species se habet sicut numeri. ex. viii. metha. et per consequens due non possunt esse in eodem ordine. ergo nec due prime possunt esse nec due eminentissime.

⁋ hoc etiam probatur tertio per rationem de ratione finis. quia due species vltime si essent haberent duas coordina tiones entium ad se. ita quod ista entia ad illa nullum ordinem haberent quia nec ad finem illorum. nam quae o dinarentur ad vnum finem vltimum non possent ordi nari ad alium. quia eiusdem causati duas esse causat totales vel perfectas in eodem ordine est impossi bile. tunc enim aliquid esset in aliquo ordine causa quo non posito. nihil minus esset causatum perfecte ordinata ergo ad vnum finem vltimum nullo modo or dinarentur ad alium. et ita ex hiis et ex illis nullo modo fieret vnum vniuersum.

⁋ hoc confirma tur in communi. quia nulla duo terminatia possunt terminare totaliter dependentiam alicuius vnius eiusdem qui tunc illud terminaret dependentiam quo subtra cto nihil minus terminaretur illa dependentia. ita non esset dependentia ad illud. sed ad efficiens et eminens et finem dependent alia essentialiter. ergo nul le due nature possunt esse primo terminantes alia en tia secundum istam dependentiam triplicem praecise. est ergo aliqua vna natura terminans entia secundum illam tripli cem dependentiam. et ita habens istam triplicem primitatem.

⁋ Sed contra praedicta sunt aliqua dubia. Primum quod diciter de causa per se et causa per accidens. si enim intelligat sicut communter intelligitur quod hec sit vera. calidum per se calefacit. et hec non album per se calefacit. sed quod hec sit vera. album per acci dens calefacit. hoc non est verum. quia quandocunque aliquod praedicatum inest illi pro quo subiectum supponit. vel pronomini demonstranti praecise illud pro quo subiectum supponit. et tali modo quo denotatur sibi inesse: illa propositio est simpliciter vera. sed in istis duabus propositionibus. calidum per se calefacit et album per se calefacit si idem sit album et calidum subiecta supponunt pro eodem. ergo si vna sit vera. reliqua erit vera.

⁋ Si dicatur quod tunc ita esset hec per se album calefacit. sicut hec est per se. ca lidum calefacit. Dico quod siue aliqua istarum sit per se siue non. consequentia non valet. quia possibile est aliquod per dicatum inesse aliquibus cum nota perseitatis: ita quod vtraque illarum propositionum sumatur in sensu diui so. vel vtraque propositio sit equipollens sensui diui so. et tamen quod vna propositio praedicas praedicatum de sub iecto sit possibilis et alia impossibilis. Uerbi gratia ponatur quod idem homo sit gramaticus et albus. tunc vtraque istarum est vera. gramaticum potest esse nigrum et album potest esse nigrum. Et causa est. quia per istam proposi tionem album potest esse nigrum. non denotatur plus nisi quod de subiecto vel de pronomine demonstrante illud pro quo subiectum supponit possit praedicari. praedicatum. et hoc nihil aliud est. nisi quod propositio in qua praedicatum praedicatur de illo pro quo modo album supponit sit possibilis. et non denotatur quod proposi tio in qua praedicatur hoc praedicatum de isto subiecto sit possibilis. et bene stant simul. quod propositio in qua praedicatum praedicatur de subiecto sit impossibilis. et tamen quod propositio in qua idem praedicatum praedicatur de illo pro quo hoc subiectum supponit vel de pronomine demonstrante illud sit possibilis. Et ratio est qui subiectum contingentur supponit pro quo suppo nit. quia in ista propositione. album potest esse nigrum subiectum supponit pro sorte: si sortes sit albus. si autem fiat niger: tunc hoc subiectum non supponit pro sorte. quia hoc subiectum album non supponit in pro positione mere de inesse. mere de possunti. nisi pro illis quae sunt alba: et praecise dum sunt alba. et ita est in proposito. quod si hec sit vera. calidum per se calefacit. hec erit etiam vera. album per se calefacit: si idem sit calidum et album. et tamen ex hoc non sequitur consequentia forma li. quod si hec sit per se. calidum calefacit. quod hec sit per se album calefacit. Nec credo aliter istum doctorem sensisse. propter magnam notitiam quam habuit in logica. Et ideo potest dici quod causa per accidens est il lud quod agit per aliquid aliud ab eo. sed tale non est nisi subiectum. vel totum habens partem qua agit. Et isto modo potest dici quod ignis per accidens calefacit. et eodem modo quod calidum per accidens calefacit. Et illo modo potest dici quod homo per accidens ratiocina tur. et similiter totum per accidens agit quando actio sibi non conuenit nisi mediante parte sua. et ratio huius est. quia illud dic tur per accidens alicui competere. quo amo to nihil minus potest esse. sed igne destructo et resdu uato calore nihilominus poterit sequi calefactio. quia sicut ostendetur in quarto. accidens actu separatum ita potest agere sicut coniunctum. Eodem modo illa actio quae competit homi mediante anima intellectiua poterit ita elici ab anima separata sicut a contriuncta. et ideo quia primo conuenit parti. dicitur conuenire to ti per accidens. quia couenit sibi per aliud Similier actio primo competens accidenti dicitur conuenire suo subiecto per accidens. quia per aliud. et ita large accipiendo per accidens: secundum quod est idem quod per aliud realiter distinctum. sic potest concedi tam de subiecto accidentis quam de toto cuius parti primo conuenit actio. quod est actio per accidens. et eodem mo quod est causa per accidens

⁋ Sed causa per se est illud quod causat non per aliquid aliud realiter distinctum: sed per se: ita quod ipso posito. alio circunscripto quod non est causa in aliquo genere cause. poterit se qui effectus. et isto modo calor est per se causa calo ris. quia ipso posito et omni alio amoto quod non ha bet rationem cause. poterit sequi calor in passo dis posito et approximato. et ita calor per se causat calorem. quia non per aliud. Et illo modo anima intellectiua per se causat intellectionem et volitionem qui non per aliud nisi secundum quod lod per notat circumstantiam cause partialis concurrentis.

⁋ Si dicatur quod ari. ii. phi. dicit quod edificator per se edificat et album per accidens. Similiter quod policletus est causa statue per accidens. sed statuam faciens est causa per se. ergo eo dem modo quamuis lignum per accidens calefaciat. tamen calidum per se calefacit.

⁋ Dico quod intentio phiest dicere: quod de aliquo praedicatur per se praedicatum aliquod. quando oppositum praedicati sibi non potest inesse. Et ideo quia hec potest esse vera. policletus non faci statuam posita etiam constantia subiecti et hoc non potest esse vera posita constantia subiecti statuam faciens non facit statuam. Similiter quantum est ex forma propositionis: hec potest esse vera posita constantia subie cti. ignis non calefacit. et hec non: calefaciens non calefacit. Similiter quia in aliqua propositione semper exprimitur causa rei et in aliqua non. et ideo dicit philosophus quod causa per se praedicatur de vno et non de alio. Unde per istam calidum calefacit expresse si gnificatur calor. qui est causa per se et non per aliud. et non per istam ignis calefacit. vel siccum calefacit. et sic de consimilibus. ideo dicit philosophus vnam esse per se et aliam per accidens. et hoc large accipiendo per se non stricte quomodo distinguit philosophus id est poste. duos modos dicendi per se. Nunc autem ita est quod ista stant simul. album per se calefacit. et hec est per accidens album calefacit. sicut ista stant simul. album potest esse nigrum. et hec est impossibilis: album est nigrum. et ideo vult philosophus quod hec est per se. statuam faciens est causa statue. et hec per accidens policletus est causa statue. et cum hoc stat quod vtra que istarum sit vera. statuam faciens per se est cau sa statue. et policletus per se est causa statue accipiendo vno modo per se. et accipiendo alio modo per accidens: cum predictis stant iste due. statuam faciens per accidens est causa statue. et policletus per accidens est causa statue. et tamen quod vna illarum de in esse sit per se et alia per accidens.

⁋ Secundo non est bene dictum de differentiis inter causas essentialiter ordinatas et accidentaliter ordinatas.

⁋ Prima differentia non est bene data. quia quaero quid est causam secundam dependere a prima in causando. aut hoc est requirere causam primam ad hoc quod causet. quia sine ea causare non poest. aut quia in suo esse dependet a prima. vel quia recipit virtutem actiuam. vel aliquam influentiam a prima. sic enim arguit iste doctor cotra vnum alium. ostendens quod intelligentia secunda si mouet sicut secundum mouens cau satur a prima intelligentia. Primum non potest dari. quia in multis sicut causa secunda non potest causare sine prima. ita nec econuerso. ergo non plus isto modo de pendet causa secunda a prima in causando quam econuerso. Assumptum patet. quia sicut in istis inferioribus multa agentia particularia non possunt causare effectus suos sine sole. ita sol non potest in multos effe ctus sine causis secundis. Nec potest dari secundum. tum qui ita contingit in causis accidentaliter ordinatis. tum quia tunc vniversaliter quicquid est causa cause. erit causa per se et essentialis causati. quod negat iste do ctor et bene. cuius ratio est. quia aliquando causa depen det in esse et conseruari ab aliquo alio. sine quo tamen si causa conseruaretur a deo sine eo. nihilominus posset effectus esse. et ipso posito et alio amoto non posset esse effectus. ergo illud non habet rationem cause respectu illius effectus. Nec potest dari tertium. quia talis influentia vel motio non posset estse. nisi sit vel motus localis. vel ad aliquam formam ubstantialem vel accidentalem. sed patet quod frequen ter causa secunda in agendo. nec motum localem. nec formam absolutam aliquam recipit a prima.

⁋ Preter ea. secundum istum doctorem alibi. obiectum et intellectus sunt due cause partiales respectu intellectionis et tamen secundum eundem neutra dependet ab alia in causando. sed vtraque agit virtute propria. Tunc quaero Aut iste sunt cause essentialiter ordinate. aut ad cidentaliter. si essentialiter. habeo propositum quod non semper secunda dependet a prima in causando. quia vtraque vtute propria causat. si sint accidentaliter ordinate ergo vna posset agere sine alia. quod negat et est manifeste falsum.

⁋ Confirmatur. quia secundum eum alibi intellectus respectu intellectionis est causa prin cipalis et vniversalis et illimitata. et tamen obiectum in cau sando non dependet ab eo.

⁋ Contra secundam differentiam. quando accipit quod causae essentialiter ordinate sunt alterius rationis et alterius ordinis. quia superior est perfectior. Aut accipitur superioritas pro prioritate secundum perfectionem. aut pro prioritate secundum illimita tionem. si primo modo hoc est petere principium quod cause essent alterius ordinis. quia perfectior est per fectior. ergo oportet quod accipiat secundo modo. et dicat quod omnis causa illimitatior est perfectior causa magis limitata. sed hoc est simpliciter fal sum. quia aliquando causa illimitatior est simpliciter imperfectior et aliquando perfectior. Exemplum pri mi secundum istum doctorem corpus celeste quia non est viuum est imperfectius animali perfecto viuo. et tamen cum asino et alio animali concurrit sicut causa illimitatior ad producendum aliud animal. ergo ibi causa illimitatior est imperfectior. Similiter si intellectus huma nus intelligat essentiam angeli: causa illimitatior illius intellectionis est intellectus humanus. et causa limitatior est essentia angeli. et tamen intel lectus humanus est imperfectior essentia ange li. Similiter calor cum anima vegentatiua concurrit: sicut causa illimitatior ad aliquem effectum producen dum: sicut post ostendetur. et tamen calor est imperfectior. Exemplum secundi celum sicut causa illimitatior concurrit cum elementis ad aliquos effectus producendos. et voluntas sicut causa illimitatior concurrit cum sensibilibus. vel cum intelligibilibus ad producendum volitiones. et voluntas est causa perfectior. et similiter celum est perfectius elementis.

⁋ Contra tertiam differentiam. si intelligat quod numquam in causis essentialiter ordinatis potest vna agere sine alia. hoc non videtur verum. tum quia secundum eum et secundum veritatem aliqua animalia generata per propagationem. vbi concurrunt corpus celeste et agens particulare: possunt produci per putrefactionem. vbi agens producens particulare non concurrit. ergo ibi agit causa vniversalis sine particulari. Et si dicatur quod tunc causa particularis superflueret. Dico quod non: sed causa quare non superfiuit dicitur in ii lib. Tum quia secundum istum doc. alibi: idem filius potuit habuisse diuersos patres. ergo multo fortius diuersas causas equiuocas: ita quod sine vlla illarum posset produci.

⁋ Contra dicta in secundo articulo: quamuis conclusio sit concedenda. et tres vltime rationes sint probabi les tamen prima ratio simpliciter non valet. quia fundatur in ista propositione. quandocumque aliqua conueniunt et differunt: per aliud conueniunt: et per aliud differunt et per consequens vtrumque includit ratione communem in qua con ueniunt. et propriam per quam distinguuntur. et ista propositio ostensa est simpliciter falsa. quia duo indiuidua simplicia: se ipsis sine omni distinctione con ueniunt et differunt.

⁋ Preterea sicut illi duo dii conuenirent in necesse esse et differrent suis propriis rationibus: eodem modo quo hoc conceditur concedendum est quod deus et creatura conueniunt in entitate et differunt suis propriis rationibus realiter. et per consequens si illa ratio sit bona deus includeret duas rationes et quero sicut ipse querit: aut vtraque illarum est ratio formaliter necessario essendi: aut non. et procedo sicut ipse procedit.

⁋ Preterea si oportet talia includere duo: aut neccesse est quod illa sunt distincta realiter aut formaliter: aut tantum secundum rationem. Non primo modo. quia ipse dicit quod natura contracta per differentiam realem non distinguitur realiter a differen tia contrabente. si secundo modo. hoc modo de facto reper tur in deo quod sunt ibi aliqua distincta formaliter tantum Unde et tunc quero et arguo sicut ipse arguit. Aut vtraque illarum est ratio necessario essendi. aut non

⁋ Ad istud respondetur. quod quando aliquid diuiditur. tunc ex se non habet vltimam actualitatem essendi. sed expectat eam ab illis in que diuiditur. et ideo si essen i plura necesse esse: tunc necesse esse diuideretur per rationes proprias illis necesse esse: et ita esset iu po tentia. et non haberet ex se vltimam actualitatem essendi. Non sic autem est in diuinis. quia essentia no diuiditur. nec est in potentia ad alias rationes proprias personis. et ita essentia ex se habet vltimam actualitatem necessario essendi. quia iste rationes proprie non sunt formaliter rationes necessario essendi.

⁋ Contra hoc arguitur dupliciter. Primo quia aliquid potest esse commune ad multa: quod non diuiditur in illo: immo vniversaliter nullum commune diuiditur in illo quibus est commune. quia nec est in illis. sed ipsum manens vnum nihil penitus recipiens nec aliquo sibi addito diuiditur in illa quibus est commune proportionaliter voci que diuiditur in sua significata: quae tamen vox non est in suis significatis diuisa. nec aliquid sibi aduenit propter hoc quod diuiditur et ita quantumcunque essent plura necesse esse: non oporteret quod vnum illorum includeret aliqua distincta siue realiter siue formaliter.

⁋ Preterea. non est maior ratio. quod ista formaliter distincta componant quam illa. et ideo vel omnia distincta formaliter constituentia per se vnum componunt vel nulla. sicut omnes res facientes per se vnum componunt essentialiter vel nulle. ergo eadem ratione omnia distincta formaliter. quorum vnum est aliquo modo prius alio. sic se habent quod vnum illorum est in potentia ad reliquum. vel nullum. ergo si essent plu ra necesse vtrumque includeret rationes distinctas quarum vna esset in potentia ad aliam distinctam tantum. formaliter. eadem ratione cum de facto in deo ponamus essentiam et relationem distingui formaliter. et essentia est aliqua prioritate prior relatione. sequitur quod essentia sit in potentia ad relationem.

⁋ Contra secundam rationem quamuis non accipiat ita manife ste falsum sicut ista. tamen oporteret probare quod omnes forme se habent sicut numeri. ita scilicet quod semper vna esset perfectior et alia imperfectior. quod non sufficienter probatur. Nec illa propositio quae accipitur in istis duabus rationibus est vniversaliter vera scilicet quod nulla duo possunt esse totaliter terminantia dependentiam alicuius vnius.

⁋ Dico ergo quod quantum ad primum articulum. quod ratio. probans primitatem efficientis est sufficiens. et est ratio omnium philosophiorum. Uidetur tamen quod euidentius posset proba ri primitas efficientis. per conseruationem rei a sua causa quam per productionem. secundum quod dicit rem accipere esse immediate post non esse. Cuius ratio est qui difficile est vel impossibile probare contra philosophos quod non sit processus in infinitum in causis eiusdem rationis: quarum vna potest esse sine alia. sicut po fuerunt hominem generantem ante hominem generatum in infinitum. et difficile est probare per productionem quod vnus homo non possit produci ab alio sicut a causa totali. Et si ista duo essent vera. difficile esset probare: quod iste processus non esset possibilis: nisi esset vnum sempermanens: a quo tota infinitas dependeret. Et ideo argumentum potest sic formari. quicqud realiter producitur: ab aliquo conser uatur quandiu manet in esse reali. sed iste effectus producitur. ergo ab aliquo conseruatur quandiu manet BDe illo conseruante quero. aut producitur ab alio. aut non. si non est efficiens primum: sicut est conser uans primum. quia omne conseruans est efficiens. sicut patebit in secundo. Si autem producitur ab aliquo. ergo conseruatur ab alio. et de illo alio quero sicut prius et ita vel oportet ponere processum in infinitum vel stare ad aliquod primum: quod est conseruans et nullo modo conseruatum. et tale erit primum efficiens: sed non est processus in infinitum in conseruam tibus: quia tunc aliqua infinita essent in actu: quod est impossibile. sicut patet per rationes philosophi. et aliorum quae sunt satis rationabiles. sic ergo videtur per istam rationem: quod est dare primum conseruans. et per consequens primum efficiens. Et differt ista ratio ab illa ratione facta sub forma priori. quia ista accipit conseruans. et semper omne conseruans aliud siue mediate siue immediate est cum conseruato. non autem omne productum ab alio requirit omne producens esse mediate vel immediate cum producto. et ideo quamuis posset poni processus in infinitum in producentibus sine infinitate actuali. non tamen in conseruantibus cum actua li. De causis essentialiter et accidentaliter ordinatis alias patebit.

⁋ Quantum ad secundum articulum dico. quod est tantum vnum ens simpliciter primum. et probo per rationem istius doc. ad hanc conclusionem.

⁋ Quia quandocumque est aliquod commune habens plura contenta. aut illa contenta distinguuntur specie: aut solo numero. et ita si essent duo dii. sic distingue rentur sed non specie. quia tunc esset verisimile. qui vnus esset perfectior alio. et per consequens non esset ille deus Si autem distinguerentur solo numero. hoc non videtur probabile. quia quando sunt plu ra indiuidua distincta solo numero. non videtur in cludere contradictionem quin sint plura quam duo. nec potest dari certus numerus talium indiuiduo rum. et per consequens possent esse plures dii quam sint. et per consequens essent plures quia nihil potest esse deus quin necessario sit deus. hec ratio est probabilis: quamuis non demonstret sufficienter.

⁋ Ad argumentum principale dico quod quamuis non est status in aliquo determinato ordine: sicut in intel lectionibus et volitionibus. tamen in toto ordine entium oportet ponere statum. quia aliter vt probatum est esset infinitas in actu: non autem si poneretur alius proces sus in infinitum. oporteret ponere infinitatem actualem. quia vna species posset esse sine alia. tamen in praemissis suppositum est quod primum efficiens est sim pliciter primum ens. circa quod sunt opinioneo diuerse.