Quaestio 2

Questio secunda. Secundo circa eandem distinctionem quaero. Utrum filius generatur de substantia patris.

⁋ Quod non. quod illud de quo aliquid generatur est subie ctum generationis. sed essentia divina non est subie ctum generationis diuine. quia subiectum generationis est in potentia ad terminum formalem illius generationis. sed essentia non est in potentia ad aliquem term num formalem. ergo etc.

⁋ Ad oppositum est magister in littera dicens. quod filius generatur non de nihilo. sed de substantia patris.

⁋ In ista quaeone omns quasi concordant in re. sed in modo loquendi discordant. Ponunt enim omns quod essentia diuina est communis tribus suppositis. et quod communicatur filio et spiritui sancto a patre et quod iste persone constituuntur ex proprietatibus et ipsa diuina essentia. et quod suppositum praecise producit et producitur. sed ante ipsa essentia diuina debeat dici subiectum vel materia. vel quasi materia istius generationis. ibi discordant. Aliqui dicunt quod essentia diuina est quasi materia in ista generatione Unde dicitur quod sicut in generatione creature est aliquid possibile. quod praesupponitur generationi vt materia. et aliquis terminus formalis inductus per generationem qui est forma et ex eis con stituitur essentialiter ipsum productum. ita quasi proportionabiliter in diuinis essentia diuina quae praesuper ponitur in patre est quasi materia et relatio est es si forma et persona est quid constitutum ex essentiam et relatione. tanquam aliquid productum ex quadam materia et quadam forma.

⁋ Ista opinio ab aliqui bus declaratur sic. circa materiam istorum generabilium et corruptibilium est inuenire aliqua perfe ctionis. sed plura imperfectionis. Primum imperfe ctionis est quod materia est alia secundum essentiam in genito et generante. Secundum quod est in potentia antce actum quantum est ex se ad formam realiter differentem. Tertium quod per realem transmutationem vadit de potentia ad actum. sed perfectionis est. Primum quod materia est eiusdem rationis in generante et gene rato. Secundum quod cum termino formali constituit per se vnum. licet sit imperfectionis quod cum termino formali realiter componit. Tertium quod ma teria est illud de quo constitutum generatur. ne sit de nihilo. Circumscribendo ergo omns istas imperfectiones. scilicet diuersitatem materie in generante et generato. et potentialitatem ipsius ad diuersas formas et transmutationem per quam vadit de potentia ad actum realiter differentem. con siderando solam materiam vt est communis gignenti et generato. et vt est de quo est aliud ne sit de nihilo. et vt cum aliquo formali constituit suppositum perfectum productum. Dicitur quod sic materia ponenda est in diuinis ne sit de nihilo vel de substantia aliema. et ita ab ista materia secundum primum opinantem remouetur potentialitas materie in generatione substantie. Item potentialitas subiecti in alteratione. Item potentialitas gene rationis respectu differenti. et ita omnem imperfectionem remouet a materia.

⁋ hoc probatur per rationes. primo sic. illud quod est per seconstitutiuum sppositi producti et praesupponitur ipsi generationi. magis conueit cum materia in generatione naturali quam cum forma substantiali. Sed essentia habet totum esse sibi proprium in patre prius origine quam sit in filio. igitur filiatio magis habet rationem termini formalis quam essentia.

⁋ Istem illud quod per generationem naturalem recipit supra se propriam formam geniti ad constituendum vnum per se productum suppositiue habet aliquam similitudinem cum materia. essentia est huiusmodi. quia vel est proximum fundamentum relationis. vel est fundamentum mediante actu passiue generationis. sed relatio est vt forma fun damenti. quamuis enim in proposito non sit vere informans. tamen sicut materia supportat formam. sic fundamentum supportat relationem. ergo quantum ad hoc quod perfectionis est essentia habet aliquam similitudinem cum materia.

⁋ Item sicut suppositum in diuinis quod generat est prius origine ipso genito. ita genera ri est prius origine ipso generato esse. quia filiatio ex quo est formale constitutiuum filii est prior filio sicut forma in compositis est prior composito. sicut principium principiato. sitiliatio autem prsupponit fuda mentum proprium fundamentum autem filiationis est essentia mediante actu passiuo originis. scilicet me diante generari. sicut est fundamentum paternitatis mediante generare actiue. sicut ergo generatio est prior filio. ita fundamentum filiationis est prius filio. in illo priori generari respicit essentiam. sicut dispositio eius in fundando filiationem. igitur generari est in essentia in illo priori. sed non est in ea sicut in generabili quod natum est esse per se generatum. ergo est in ea sicut in subiecto generationis. sed subiectum habet similitudinem cum materia. ergo essentia habet aliquam similitudinem materie filii generandi. quanuis enim sit ibi simultas nature et intellectus. tamen est ibi prioritas originis de qua est modo sermo Istam opinione. quia magis consistit in abusiuo modo loquendi quam in re difficile est improbare. non enim potest improbari per hoc quod essentia est termin formalis generationis. quia sicut in sequenti quaestione patebit. essentia non est terminus formalis genera tionis diuine. Nec potest faciliter improbari per hoc quod potentia effectiua prima sola causat. quia causali tas materialis non dicit perfectionem. quia dicerent abutendo vocabulo quod causa materialis vt materia vel quasi materia non distinguitur realiter a forma. non dicit aliquid imperfectionis. Unde dicerent sic metaphorice loquendo quod causa materialis dicit perfectionem simpliciter et poneda est respectu filii. quia non est de nihilo. quamuis non sic in creatione quia crea tio est de nihilo Nec potest improbari facilie quia prior est respectus realis actiui ad passiuum quam ad productum. quia dicerent quod hoc non est verum. nisi quando nateria et forma realiter distinguntur vel secundum inten tionem. Similiter dicerent quod spiritus sanctus est de essentia sicut de quasi materia. sic dicerent de aliis quod omnes propositiones intelligende sunt quando materia et forma distinguuntur intentione vel realiter

⁋ Multa aliargumenta contra praedicta minus valent. quia multa eorum accipiunt simpliciter falsa

⁋ Ideo arguo contra praedictam opinionem et quero. aut essentia diuina dicetur proprie materia. au per similitudinem tantum. et non per proprietatem. Non primo modo. quia materia ita dicitur praecise de materia que vere est in potentia ad formam aliquam differentem. sicut forma dicitur precise de altera parte perficiente materiam differentem. Similiter non plus dicitur deus esse mareria quam asinus vel capra. Similiter tunc sancti errarent negando materiam in deo. quia nihil quod dicitur de deo per proprietatem debet aliquo modo negari a deo. Similir si materia proprie diceretur de deo. quaero an aliquo modo distinguatur ab essentia saltem ratione vel no si non. tunc sicut essentia esset proprie materia filii. ita erit proprie materia patris. et ita haberet pater materiam. Si autem distinguitur secundum rationem ab essentia secundum modum eorum loquendi. et nihil in divinis proprie distinguitur secundum rationem ab essentia nisi aliquod artributum absolutum. vel aliqua perfectio ydealis. el aliqua relatio. ergo illa materia esset aliquod absolutum. et tunc esset commune tribus. immo praedica retur de tribus. et ita vere pater esset materia filii et filius esset materia patris. Nec potest dicere aliquod respectiuum. patet discurrendo per omns respectus. sic ergo essentia diuina non dicitur proprie materia. quia eadem facilitate diceretur proprie asinus et pro prie bos. patet quia quando aliquod commune diuiditur in sua inferiora. quorum vtrumque vniuersaliter negatur ab illo alio. nullum contentum subquocumque illorum potest vere et proprie verificari de reliquo contento. sed estis primo diuiditur in ens creatum et in ens increatum et vniuersaliter nullum ens creatum est increatum. nec econuerso. ergo nullum contentum sub ente crea to dicitur proprie de ente increato. sed ens creatum diuiditur in substantiam et accidens. et vltra sub stantia in materiam et formam et compositum. erge nec materia nec forma proprie dicitur de ente increato nec etiam compositum.

⁋ Si dicatur quod materia dicitur tantum per similitudinem non per proprietatem. hoc non potest esse nisi per aliquas conditiones communes deo a materie et aliis. vel propter conditiones proprias deo. et materie Non propter primum. quia tunc ita diceretur quod essentia diuina esset asinus vel lapis. que omnia dicuntur de deo per similitudinem. non per proprietatem. Nec propter secundum. quia sicut aliquem proprietates conueniunt in deo et materie praecise secundum eos. ita aliqua conueniunt praecise deo et forme. et ita per consequens essentia diuina diceretur forma sic materia. Probatio assumpti. quia vna conditio forme in generatione vniuoca est quod forma est eiusde rationis in generante et generato. licet imperfectionis sit quod numeretur in eis. hec autem conditio competit diuine essentie. quia est eiusdem rationis innumerata in patre et filio. Et similiter perfectionis est in forma quod cum alio constituit vnum licet sit imperfectionis quod componit ergo illud attribuitur diuine essentie quod perfectionis est remouendo illud quod est imperfectionis. Preterea nihil perfectionis competit ipsi materie. quin illud idem competit forme. patet inductiue. quia illa forma est eiusdem rationis in generante et generato. sicut materia. Similiter ita cum alio constituit vnum sicut ma teria. Similiter ita potest forma esse illud de quo constitutum producitur ne sit de nihilo sicut materia.

⁋ Probatio istius. Si anima intellectiua praecederet materiam et deus crearet materiam sub anima intellectua illud totum non esset de nihilo. quia tunc crearetur quod falsum est. cum aliquid ipsius praesupponatur. ergo est de forma ne sit de nihilo. Similiter perfectionis est facere constitutum esse in actu. sed hoc verius competit forme quam materie. Similiter perfectionis est esse principium agendi. et hoc praecise vel conuenit forme vel verius quam materie. igitur verius poterit dici quod essen tia diuina sit forma filii quam materia. Preterea quando aliquid est materia in generatione. vel illud vel aliud eiusdem rationis est materia in producente. si ta lia duo sint in producente qualia sint in producto. ergo cum essentia sit in patre et paternitas et constituunt patrem sicut essentia et filiatio constituunt filium. sequitur quod essentia erit materia respecru paternitatis quod erit absurdum

⁋ Ideo dico ad quaestionem cum vno doctore qui subtilius istam conclusionem declarauit. quod filius est de substantia patris non sicut de materia nec quasi materia. sed sicut de aliquo quod est sibi consubstantiale. et ita est de patris substantia. hoc est de patre quae est filio consubstantialis. et ita non est filius de nihilo. non quia sit de aliqua materia praesupposita sed quia est de patre in quo est substantia filii.

⁋ Istam positionem et modum ponendi quae vult expresse videre. videat subtilem doctorem. cuius opinionem et modum ponendi teneo quantum ad conclusionem principalem quamuis in aliquibus lateralibus non credam eum dice re verum. quia sunt contra principia aliqua que prius dixi in aliquibus praecedentibus quonibus.

⁋ Sed tunc sunt hic aliquae dubitationes quas tangit idem do ctor. Prima. quo persona costituitur ex essentia et relatione. nisi essentia sit potentia respectu relatio. uis cum non possit esse actus relationis. quia quaecunque alterius rationis concurrrunt ad constitutionem alicuius sic se habent quod vnum est potentia et aliud actus. Se cundo quo relatio distinguit personam si non sit actus proprius ipsius essentie quae est communis. cum omne proprium dicat acum respectu communis.

⁋ Tertio quo essentia potest esse fundamentum relationis nisi sit potentia respectu illius.

⁋ Quarto quo essentia com municatur filio. si nec essentia sit actus relationis nec econuerso

⁋ Ad istas difficultates respondetur Quo ad primam dicitur quod quidditas creata est illud quo aliquid est ens quidditatiue. et hoc non est imperfe ctionis. Secundo contrahitur per differentian indiuidualem et actuatur aliquo modo per eam. Tertio ipsa natura est actus. licet proprietates indiuiduales sint magis proprie actus. sic accipiendo illud quod est perfectionis. relinquendo illud quod est imperfectionis est aliquo modo vniformiter in divinis. quia essentia est illud quo persona est deus. sed proprietas distinguens non est forma nec actus. et quantum ad tertium est simile. quod lice essentia sit actus. non tamen est proprius actus.

⁋ Quatum en ad secundam dicitur quod proprietas ista non distinguit quiddi tatiue. sed tantum personaliter. non tamen est actus. quia non contra hit naturam.

⁋ Quatum ad tertiam dicitur quod in creatur ordo generationis et perfectionis sunt conii. quia illud quod est principium in vno est vltimum in alio. In divinis autem simul concurrunt ordo generationis et perfectionis et ideo sicut in creaturis si concurrerent. primo querem mus. formam quam materiam. ita est in divinis omnino primo occurrit ipsa essentia. et postea occurrit vtquidditas communicata supposito. non vt materia informata. Et ita relatio pullulat. non vt forma in formans materiam. sed vt nata esse deus ipsa deita te et vt existente eadem sibi perfectissima identitate. Sed isti accipiunt multa non vera. Quod enim dicitur quod quidditas creata est illud quo aliquid est ens quidditatiue. et actuatur per differentiam indiuidualem. hoc non est verum sicut probatum est prius. tum quia non est ibi dif ferentia talis indiuidualis addita. tum quia si esset non esset ibi compositio. ex quo solum distinguere tur formaliter. Tum quia si esset actus quidditatis esset perfectior ipsa natura. et natura non esset perfecti or ipsa actualitate. consequens est falsum secundum eum. falsitas consequentis patet. quia dicit sic. natura est aliquo modo potentia respectu illius scilicet proprietatis indiuiduali Unde et natura conhitur et determinatur per ipsum a et tamen humanitas in sorte est actus aliquis. et pre cise perfectior actus quam sit ipsum a. licet a sit magis pro prius actus nature inquantum determinat ipsam. consequentia patet. quia secundum eum in creaturordo generationis et perfectionis sunt contrari. quia secundum philosophum. ix. meth. illa quae sunt priora generatione sunt posteriora perfectione. sed ipsa natura contracta est prior generatione ipsa differentia indiuir duali contrahente. ergo posterior perfectione. et per consequens ifferentia indiuidualis erit perfectior.

⁋ Si dicatur quod propositio philosophi non est vniversaliter vera. sed in aliquibus et in aliquibus non. Contra. si non sit vniversaliter vera. ergo nihil valet ad intentum suum probandum. quia ex indiffinita non sequitur aliqua singularis.

⁋ Preterea si propositio sit vera secundum intentum philosophi. hoc maxime erit quando proceditur de potentia ad actum in eodem genere. quia quando actus est alterius generis. patet quod prius generatione est prius perfectione. Nam subiectum est prius accidente tam generatione quam perfectione. sed in proposito in genere itur de potentia ad actum. ergo potentia erit posterior perfectione. cum sit prior generatione.

⁋ Si dicatur quod tenet propositio quando illa ordinata distinguntur realiter. et sunt in eodem genere.

⁋ Contra. tunc propositio illa non valeret ad propositum. quia accipit quod ordo generationis et perfectionis sunt contrarii in creaturis. in diuinis autem oecurrunt isti duo ordines. sed in diuinis non est ta sis ordo distinctorum realiter. ergo intelligit de ordine ita non distinctorum realiter sicut distinctorum realiter. Per aliqua praedicta patet quod responsio ad secundam difficultatem accipit vnum falsum. quod proprietas indiuidualis distinguit naturam. quia nulla talis est ponenda.

⁋ Contra responsionem ad tertiam difficultatem patet primo quod non semper ordo generationis et perfectionis in creaturis sunt conrii. et ergo alibi dicit quam causa naturalis non impedita primo producit effectum perfectissimum in quem potest. et secundum eum alibi eadem causa potest habere effectus ordinatos. ergo in illis effectibus idem erit primum ordine perfectionis et ordine generationis.

⁋ Confirmatur istud. quia non est incoue niens quin eadem causa naturalis productiua forme ubstantialis sit causa naturalis tam forme vltime quam pri me in habentibus plures formas substantiales. ergo illa causa naturalis primo producet formam perfectiore. et per consequens formam vltimam. et ita illa forma erit prima in vtroque ordine. Et ex isto sequitur quod creature non semper procedunt de potentia ad actum. quia tunc via ge neratonis fieret processus a forma vltima ad formam priorem que est in potentia ad formam vltimam salte magis quam econuerso. Similiter quod dicit quod crea ture procedunt de potentia ad actu. hoc videtur ipse negare eo modo quo intelligit hoc cum dicit. quod causa naturalis producit primo effectum perfectissimum in quem potest.

⁋ Preterea quod dicit quod in divinis concurrunt simul ordo originis et perfectionis. non est verum. qui in deo nullus est ordo perfectionis. Similiter pater est prior filio origine. et tamen non est prior filio perfectione. Ideo quantum ad istas difficultates dico quod po tetia et actus non possunt competere nisi rebus realiter distinctis. et ideo sicut in deo secundum omnes non est ponem da compositio. nec quasi compositio. ideo eodem modo non est ponendum ibi quod aliquid sit potentia vel actus respectu alterius. et hoc propter identitatem realem essentie et relationis in divinis. Sed quicquid artribuitur essentie. attribuitur et relationi. et econuerso. nisi oppositum sit creditum vel sequatur ex talibus. sicut dictum alias est.

⁋ Ad primam ergo dico quod quecumque concurrunt ad constitutionem alicuius et di stinguntur realiter. oportet quod vnum sit potentia et aliud actus nisi sint partes integles. sed relatio et essentia sunt vna res. et ideo neutrum est potentia respecum alterius

⁋ Ad secundam dico quod omne proprium distinctum realiter potest dici actus illius communis. quamuis non tale commune sicut isti ymaginantur. sed est aliquo modo commune. Nunc autem essentia et relatio non distinguntur realiter. ideo etc. Ad tertiam per idem quod fundamentum in proposito non est potentia respectu relationis. quia non distinguirealiter

⁋ Ad quartam dico quod essentia non communicatur fi lio tanquam praexistenti. sed communicatur filio. quia filius per productionem habet eandem esentiam cum patre.

⁋ Ad primum argumentum pro prima opinione dico quod quamuis in cre aturis in actione et productione causarum naturalium materia praesupponatur. tamen quantum ad actionem dei non plus psupponitur materia quam forma. quin sicut deus creat formam in materia praexistente. ita posset creare materiam sub forma naturali praexistente et quando aliquid praedicatur de aliquo quod non est distctum realiter. tunc illud non est materia. nec forma nec quasi materia. nec quasi forma. nec video quin posset poni in deo quasi compositio. sicut quasi materia. Sicut enim dicis quod essentia est quasi materia. quia praesupponitur in patre. amouendo quicquid est imperfectionis. et reseruando quicqud est perfectioniita posset dici quod essentia est quasi materia et relatio. quasi forma. quod ideo quasi componunt. accipiendo quicquid est perfectionis in compositione. et relinquendo quae quid est imperfectionis. in compositione enim perfectionis est quod illa quae componunt faciut per se vnum. quod autem sunt realiter distincta. hoc est imperfectionis. Similiter perfectionis est quod constitutum est perfectum. quod autem illa que componunt sunt imperfecta. hoc est imperfectio nis. et sic de aliis.

⁋ Relinquendo ergo illud quod imperfectionis est et reseruando illa que sunt per fectionis. diceretur quod in deo est compositio vel quasi compositio. sicut dicis quod in deo est materia vel qua si materia. attribuendo deo quecumque perfectionis sunt in materia. et relinquendo quecumque imperfectionis sunt in ea.

⁋ Si dicatur quod illa que sunt im perfectionis in compositione sunt inseparabilia a compositione. et ideo non potest attribui alicui com positio nisi illi attribuantur illa quae imperfectionis sunt.

⁋ hoc non valet. quia eodem modo dicam quod illa quae imperfectionis sunt in materia sunt inseparabilia a materia. et ideo nulli potest attribui mate ria. nisi cui possent attribui ille imperfectiones materie. et ideo sicut non est dicendu quod essentia est quasi imperfectio. ita nec dicendum est quod est qua si materia.

⁋ Sed ad argumentum dico quod essentiam habere totum esse sibi proprium prius origine quam in sit in filio potest intelligi dupliciter. Uel quod sit in patre tota. quae est prior origine filio. et sic est concedendum sed ex hoc non sequitur quod sit plus materia quam forma et ideo talis prioritas nihil facit ad hoc quod aliquid sit materia vel forma. Aliter potest intelligi quod ipsa met essentia sit prior origine filio. et hoc dico et simpliciter falsum. quia tunc filius esset ab essentia et pro duceretur ab essentia. quod est simpliciter falsum. tamen illa praoritas si esset ibi nihil faceret ad hoc quod esset materia.

⁋ Ad secundum concedo maiorem. sed dico quod relatio non est forma essentie. nec quasi forma. nec relatio supportatur proprie per fundamentum. sed magi debet dici quod est idem realit cum fundamento. et ista identitas realis facit omnia talia negari a relatio e et est esntia.

⁋ Ad tertium dico quod generari non prius est origine generato esse. quia genitum esse non est aliud a generari. nec etiam filiatio quantuncumque sit constitutiuum formale filii est prior origine filio. Nec est simile de forma in compositis. et de filiatione respectu filii qui forma est prior composito prioritate nature. et hoc non est aliud quam formam posse esse sine composito. et non econuerso. Similiter forma est prior prioritate simplicitatis. est etiam prior prioritate causalitatis intrinsece. Nulla autem talis priortitas potest inueniri in fi liatione respectu filii propter identitatem realem filiationis cum filio. Et eodem modo non est concedendum quod filiatio praesupponit essentiam. vel est posterior essentia. nsi forte prioritate consequente aliquo modo. quia sequitur. a est filiatio. ergo a est essentia. et non econuerso. quia paternitas est essentia. et tamen non est filiatio. Similiter concesso quod generari esset in essen tia

⁋ Dico quod nec est in essentia sicut in generabili. nec sicut in subiecto generationis. sed est ibi per identitatem realem cum noidentitate formali.

⁋ Ad argumentum principale dico quod hoc est falsa. illud de quo aliquid generatur est subiectum generationis. Et si dicatur secundum ambrosium. de non potest dicere nisi cir cunstantiam cause efficientis vel materialis. sed non est de substantia patris sicut de causa efficiente. ergo sicut de causa materiali. Dico quod de potest dicere circumstantiam causae originis. non in suo proprio casuali. sed in alio quod regitur a suo casuali. et ita est in proposito. quod filius est de patre principalissime. quae est eadem essentia cum essentia filii.