Quaestio 4

⁋ Questio. iiii. ITem tertio quero. Utrum genus et differentia importent eam dem rem primo

⁋ Quod sic. quicquid praedicactur. per se primo modo de aliquo importat primo illud. quia si importaret primo aliquid aliud. non praedicaretur per se primo modo de illo sed tantum accidentaliter. sed genus et differentia praedicantur per se primo modo de eodem. manifestum est. ergo important simpliciter idem.

⁋ Ad oppositum. quando aliqua important eandem rem primo illa sunt svnonima. sed genus et differentia non sunt nomina svnonima. ergo etc

⁋ Circa istam quaestio nem sia procedam. Primo supposito ex prioribus quistionibus quid sit genus. videndum est quid sit differen Secundo a quo sumitur differentia. Tertio quid genus importat. Quarto ex hiis ad quaestionem

⁋ Circa primum dico quod differentia potest accipi dupliciter. Uno modo secundum quod communiter accipitur ab auctoribus. et sic est quoddam praedicabile de aliquo non in quid sed in quale. conueniens aliquibus et aliis repugnans qua innotescit distinctio illius cui conuenit ab alio cui repugnat. Et isto modo differentia quadam est per se et quadam per accidens. quia aliquando distinctio innotescit vel nata est innotescere per intrinseca et essentialia. et aliquando tantum per extrinseca. et ideo ali quando talia praedicabilia sumuntur ab intrinsecis: et aliquando ab extrinsecis. Alio modo accipitur differentia pro aliquo reali quo innotescit distinctio vnius ab alio. et talis differentia non praedicabitur de illo cuius est differentia. quamuis conceptus vel aliquod no men importans illud sit praedicabile de illo cuius est. Exemplum primi. rationale est quadam conceptus communis omni homi. praedicabilis de homine non in quid sed in quale. conueniens praecise hominibus et repugnans omnibus aliis. Et similiter esse susceptiuum discipline est tale predi cabile. et ideo vtrumque illorum potest dici differna. sed vnum per se et aliud per accidens. Exemplum secundi. anima rationa lis. etiam hec anima qua nata est innotescere distinctio istius hominis ab illo asino potest dici differentia. et similiter hec intellectio et hec volitio. sed de diffe rentia isto modo dicta non est quaestio. sed tantum de differentia primo modo dicta.

⁋ Circa secundum dico quod differentia acidentalis sumitur ab aliquo extrinseco. siue illud sit accidens formaliter inherens. siue sit aliquod simplicitur extrinsecum causatum vel aliquo modo depen dens ab illo. siue aliter se habeat per quod potest innote scere distinctio illius ab alio. sed in proposito non in tendo loque de differentia accidentali. sed tantum de diffe rentia essentiali. Et dico quod illa praecise sumitur a parte essentiali illius rei. et a qualibet parte accipitur diferna essentialis. quia ab omni illo quo aliquod compositum distinguitur essentialiter ab alio: potest accipi differna essentialis. sed compositum per omnem parten essentialem distinguitur essentialiter ab aliquo. ergo ab omni parte essen tiali potest accipi diferna essentialis.

⁋ Ex ista conclusione sequitur alia quod differnta essentialis ita accipitur a materia: sicut a forma. quia ita est de quidditate hominis ipsa materia sicut forma. et ita essentia liter distinguitur homo ab aliquibus per materiam sicut per formam. Item plus distinguitur asinus ab angelo per suam materiam quam distinguatur a boue per suam formam quia maior est couenientia forme asini cum forma bouis quam materie asini cum ipso angelo. ergo si cut a forma asini accipitur differentia essentialis quae distin guitur a boue. eadem ratione a materia asini accipitur diferentia essentialis quae distinguitur ab angelo

⁋ hoc confirmatur per vsum loquendi auctorum. quae materiale assi gnant diferentiam substantie composite. Unde diuidunt substantiam. quia quedam est materialis et quadam abstracta a materia. et certum est quod ibi non sit diuisio per species. ergo per diferentia. ergo materiale est differentia substantie com posite. sic rationale est differentia hominis. Et tunc arguo. si materiale sit differentia aut ergo est differentia per se et essen tialis. et habetur propositum. Aut est tantum differentia acciden talis. et hoc non est possibile cum materia non importet aliquod accidens illius cuius est non plus quam forma. nec importat aliquid extrinsecum illius cuius est non plus quam forma.

⁋ Preterea differentia potest accipi ab accidente multo magis a materia sed a materia non potest accipi differentia accidentalis. ergo ab ea accipietur differentia essentialis. Ex isto sequitur quid differentia iportet in re. quia semper importat parte rei. semper enim disferentia est quoddam concretum vnius abstracti significantis praecise parten rei. Unde rationale si sit proprie differentia se habet ad ratioalitatem quae erit idem simpliciter quod anima intellectiua. sicut album ad albedinem. tamen propter penuriam nominum non sunt frequenter nona consimilia imposita. tamen nomina imposita quantum ad significatione erunt simpliciter cum talibus svnonima. Et hoc est differentiam accipi a parte rei. scilicet significare parten rei. illo modo quo concretum significat illud idem quod significat suum abstractum. sicut dicimus quod album si gnificat illud idem quod albedo. et ista. est causa quare dec est vera. homo est rationalis. et hec non est vera. homo est rationalitas. quia rationalitas. erit ibi simpliciter anima in tellectiua. Et licitum est ponere vnum loco alterius

⁋ Circa tertiam distinctionem dico: quod quamuis different praecise accipiatur a parte rei. tamen genus dicit totam rem et accipitur a tota re. nec sincathegoreumatice sed cathegoreumatice. hoc patet: quod secundum omns genus praedicatur in quid. differentia autem in quale. sed si genus praecise accipietur ab vna parte. puta a materia sicut ifferentia accipitur a forma: non plus praedicaretur genus in quid quam differentia secd minus quia minus importaret quidditatem rei. quia praecise tantum partem minus principalem.

⁋ Preterea ostensum est quod a qualibet parte accipitur differentia ergo accipitur ita a materia sicut a forma. ergo si genus accipitur praecise ab vna parte. ergo esset differentia quod est ma nifeste falsum.

⁋ Preterea. vox iustituta ad significandum quae communis est et praedicabilis de speciebus vni uoce. non plus imponitur ad significandum vnam parten quam aliam. et ita cum genus significet ipsam speciem. non plus significabit vnam partem quam aliam. et ita totam rem.

⁋ hoc confirmatur. quia institues hanc vocem animal ad significandum omnia animalia. forte ignorauit an animalia essent composita ex materia et forma: sicut etiam modo dubitatur an omnis substantia sit composita ex materia et forma. et etiam dubitatur a multis an omne corpus sit compositum ex materia et forma. et tamen substantia est genus ad omnes substantias et corpus est genus ad omnia corpora. ergo ista nomina non sunt imposita plus ad significandum vnam parter quam aliam. immo ad nullam parten significandam sunt imposita. sed solum ad significandum tales res siue sint composite ex partibus essentialibus siue non. ergo eodem modo conceptus tales quae praecise sunt genera non plus important vnam partem quam aliam. Preterea. aut animal et corpus accipiuntur ab eadem parte aut ab alia et alia si ab eade. ergo erunt nomina spnoni ma. quia non potest dari ratio qualiter ipsa inter se distinguntur quod non sint svnonima. Si autem accipiam tur ab alia et alia parte. hoc non potest esse nisi quia corpus accipitur a materia prima. et animal ab aliqua alia parte. et ita cum in quocumque animali non sit nisi ma teria prima. et aliqua forma substantialis. animal ad cipitur ab aliqua forma substantiali. quod non est possi bile. quia ab omni forma substantiali accipitur differentia. sed non ab eodem potest accipi genus et differna. ergo etc.

⁋ Si dicatur quod ab illa forma substantiali qua importat vel accipitur differentia non quidem propria differentia cuiuscumque speciei contete sub animali. sed differentia constitutiua ipsius animalis. Contra. si sic. ergo differentia aimalis et ipsum animali acciperentur simpliciter ab eodem. et per consequens non esset ratio quare vnum plus est genus quam aliud. vel quare vnum est differentia et non aliud

⁋ Preterea. si genus accipitur a parte sicut differentia tunc nullum simplex plus posset habere genus quam differentia. quod est simpliciter seilatum. quod esim simplex ha beat genus est manifestum. quod autem non habeat differentia est prius declaratum. consequentia patet. quia quando duo accipiantur a duabus partibus alicuius vnius. si illud nullam partem ha beret. vel neutrum acciperetur ab eo vel vtrumque.

⁋ Confirmatur. quia substantia genus est ad substantiam corpoream et incorpoream. et tamen non accipitur a parte sub statie incorporee cum non habeat partem. et per consequens eadem ratione non accipietur a parte cuiuscumque conteti. ergo hoc ge nus a nulla parte accipitur. et eadem ratione quodcunque aliud.

⁋ Dico ergo quod genus importat totam rem. et ideo quia inportat totam rem praedicatur simplicitur in quid de re. quia dicit totam quidditatem rei. et ideo conuenienter respon detur ad quaestionem factam per quid de re. vt. si quaeratur quid est homo conuenienter respondetur quod est animal. non tantum quod habet animalitatem sicut si queritur. qualis est homo couenienter respondetur quod est rationalis. hoc est habens rationalitatem. similiter couenienter respondetur quod est materialis. et est quasi praedicatio denominatiua praedicando quamcumque differentiam siue acceptam a forma siue a materia de composito. pro eo scilicet quod illud quod primo significatur per differentiam. puta pars rei. non est re aliter illud et essentialiter de quo fit interrogatio. et ideo non conuenienter respondetur per illud ad. qi. factam per quid. sed omnis res quae importatur per genus: siue sumatur in abstracto siue in concreto est simpliciter illa res de qua. fit interrogatio. Unde ergo per animal importatur simpliciter et primo negatiue exponendo lo primodo. eadem res quae importatur per hominem. et ideo quaerendo. quid est homo. couenienter respondetur quod quidditatiue et essentialiter et simpliciter est animal. quia animal non im portat aliquam rem quae conueniat homini in obliquo et non in recto. sicut est de rationali. quia rationale impor tat rationalitatem quae non praedicatur de homine nisi in obli quo sic dicendo. homini inest rationalitas. vel homo est habens rationalitatem.

⁋ Ex hiis respondeo ad questionem: quod numquam genus et differentia important primo eam dem rem. quia semper genus importat primo totam rem. vel simpliciter re. et pro eadem supponit. Differentia autem inportat primo partem rei illo modo quo dicimus quod album significat primo et principaliter qualitatem. ipsa tamen ifferentia non supponit primo pro aliqua parte rei. sed pro tota re pro qua supponit ipsum genus: sicut album non supponit pro ipsa qualitate: sed supponit pro ipso subiecto. sic animal primo significat hominem et supponit pro homine. rationale autem primo significat animam in est tellectiuam et supponit pro ipso homine. et ita vniversaliter de omnibus talibus generibus et differentiis.

⁋ Sed circa praedicta occurrunt aliqua dubia.

⁋ Primum quo nodo aliqua differentia dcitur essentialis si non sit pars rei: aec de essentia rei.

⁋ Secundum quomodo per tale differentianm distinguitur vel species vel res ab alio: cum prius dictum sit quod sicut nihil est idem nisi per seipsum vel per aliquid sibi intrinsecum: ita nihil distinguitur ab alio nisi se ipso vel per aliquid sibi intrinsecum.

⁋ Tertum. quia non videtur quod differentia accipiatur a materia. quia ab illo accipitur differentia quod distinguit. sed materia non distin tuit secundum philosophum. vii. metha. actus separat et distinguit. non ergo materia.

⁋ Quartum. quia non videtur quod genus importat tota rem primo. quia tunc in diffinitione qualibet esset nugatio. quia si importat totam rem. ergo exprimendo postea per differentiam parte rei ibi viversalite expremitur illa pars prius expressa per genus.

⁋ Si dicatur quod genus importat totam rem: non sin cathegoreumatice sed tantum cathegoreumatice. et ideo non est nugatio. Contra. sicut genus non inportat totam rem nisi cathegoreumatice per te. ita species precise importat totam rem cathegoreumatice: et non sincathegoreumatice. et tamen ponendo primo speciem: et postea differentiam sic dicendo. ho mo rationalis. est nugatio. ergo similiter sic dicendo animal rationale. est nugatio.

⁋ Preterea. secundum auicenam viii. metha. c. iiii. genus dicit partem rei.

⁋ Preter ea. Boetius in li. diui. omne genus naturalit prius est propriis speciebus. Tunc arguo. nihil est prius na turaliter aliquo composito nisi cause sue extrinsece et partes sue intrinsece. si ergo genus sit prius na turaliter speciebus ipsis. oportet quod dicat aliquam cau am extrinsecam. quod est manifeste seiltum. vel aliquam causam intrinsecam. et per consequens partem.

⁋ Preterea. ibidem. genus speciebus materia est. na sicut es accepta forma transit in statuam. ita genus accepta differentia transit in species. ergo secundum intentio nem eius genus vel est materia et simplicitur ex realiter. vel dicitur materia. quia importat materiam. Item. v. metha. c. de per se. genus est pars speciei et commen. ibidem comme. iii. Item. c. de genere et commen. xxxiii. genus est materia. quia recipit differentia et qualitates

⁋ Item commen. vii. metha. commen. xi. prim dicabilia substantialia. scilicet genus et differentia adunamtur inter se et cum diffinito. sed hoc non esset possibile pisi genus et differentia essent partes diffiniti. Ite philosophus. vii. metha. et commentator commen. xxxiii. sicut allegatum est in praedicta quaestione vult. quod sicut diffinitio se habet ad rem. ita partes diffinitionis ad partes rei. ergo sicut diffinitio significat tota rem. ita pars diffinitionis significat partem rei. ergo cum genus sit pars diffinitionis. significabit partem rei.

⁋ Item philosophus. viii. metha. et commentator ibidem consequene. ix. Diffinitio est oratio longa. et vna pars secundum commen. significat formam et alia materiam. ergolgenus tantum significabit partem rei et non totum

⁋ Quintum dubium est quomo species et genus distinguuntur si genus importat totum sicut species Sextum dubium est de praedicatione in quid ipsius ge neris de specie. quia non videtur quod semper genus praedicatur in quid. sicut nec species semper predicatur in quid. hec enim non est in quid. verbum est homo. vel deus est homo. ergo eadem ratione nec ista erit in quid. homo est animal vel iste homo est animal. demonstrando christu.

⁋ Ad primum istorum dico quod differentia non dicitur essentialis. quia sit de essentia illius cuius est. sed differentia dicitur essentialis denominatione extrinseca vel magis proprie loquendo denominatiue ab extrinseco. quia scilicet importat aliquid essentiale rei. et aliquid essentiale illi rei quae importatur. per speciem. Et isto modo potest concedi aliquis conceptus esse essentialis rei. quia importat essentiam vel aliquid essentiale rei.

⁋ Ad secundum dico quod de virtute sermonis non debet concedi quod species vna distinguitur ab alia per differentiam. sed seipsa distinguitur ab alia specie. eodem modo non debet concedi de virtute sermonis quod aliqua res distinguitur ab alia per differentiam nisi accipiedo diferentiam secundo modo. sicut distinctum est in primo articulo. q. conteditur tamen communiter ab auctoribus quod species distinguitur. per differentiam: et quod res distinguitur a re per differen tiam propter duas rationes. Prima est. quia importat rem per quamn vna res distiguitur ab alia. sicut sortes non distinguitur ab asino per istam diferentiam rationale. quia ista ifferentia non est nisi quadam conceptus vel aliquod praedicabile de multis. et posito quod nihil esset simpliciter tale praedicabile: sortes ita realiter distingueretur ab asi non sicut modo quia tamen rationale importat animam intelle ctiuam per quam sortes distinguitur ab asino. ideo con ceditur quod sortes distinguitur ab asino per rationali tatem. et aliquo modo per rationale. et per iferentiam speci ficam hominis.

⁋ Et si dicatur sortes distinguitur specifice ab asino. sed differentia specifica etiam proprie loquendo non est nisi per species: vel per differentia specificas. ergo sortes specifice distinguitur ab asino per speciem vel per differentiam specificam. et hoc loquendo de virtute sermonis. ergo sortes habet differentiam specificam.

⁋ Re spondeo quod proprie loquendo non est concedendum quod differentia specifica est per species. nec per differentia specificas sec proprie loquendo ipsa indiuidua seipsis vel per par tes singulares differunt specie ita quod singularia sunt primo et immediate denominabilia a tali differentia: vel ali qua comunia pro illis singularibus: ita quod illa communia non sic distinguuntur specie. Ueruntamen differentia specifica non praedicatur primo et adequate de quibuscumque singularibus sed de communibus pro singularibus. Unde hoc est primo veraomnis homo differt specie ab asino. et prior quam ista. sortes differt specie ab isto asino. vel differt specie ab asino hoc enim est prius vera. omnis bon per rationalitatem vel per animam intellectiuam diceret specie ab asino quam ista sortes per hanc animam intellectiuam dicieret specie ab asino. Et hoc est secunda ratio quare conceditur quod species distinguitur a specie per differentiam specificam. et quare vna res distiguitur ab alia per differentiam specificam vel essentialem. quia scilicet propositi in qua enunciatur aliquid distingui a specie per diferentim est primo vera. vel prius vera quam illa propositio in qua enunciatur aliquid distingui ab aliquo indiuiduo per suam par tem essentialem. sicut hec est prior omnis homo differt ab asinon vel boue per rationalitatem quam ista. sortes diciteret ab asino vel boue per istam rationalitatem. Et ideo sicut fre quenter dictum est prius auctores per tales propositio nes quae secundum suam formam sunt actus exercitati intelli gunt actus signatos. quibus tamen actibus signatis correspondent actus exercitati in quibus termini habent sup positionem simplicem vel materialem. nec est inconue niens proteruientibus propter solam ignorantiam logice varias sophisticationes et pueriles poderantibus per responsiones pueriles et logicas et veras tamen respondere: quinimo tales sophisticationes aliis responsionibus non sunt digne. Patet ergo quo modo aliquid distinguitur ab aliquo alio per aliquid sibi extrinsecum non quidem proprie loquendo. sed metaphorice loquendo. quia scilicet distingui prius praedicatur de aliquo sibi extrinseco. et secundo de illa re. sicut posse ridere prius praedicatur de aliquo quod non potest ri¬ dere quam de illo quod potest ridere. quia hec est primo vera. omnis homo potest ridere. et tamen iste terminus communis qui subiicitur et de quo praedicatum praedicatur non potest ridere. et causa est dicta frequenter. quia scilicet hoc pri dicatum praedicatur de hoc subiecto non pro se quod non potest ridere. sed pro rebus quae possunt ridere et hec est secundo vera. sortes potest ridere. etiam si sortes extra subiiceretur. ita est in proposito. quod logiceloquendo: prius praedicatur distingui ab asino de hoc communi homo quam de sorte.

⁋ Ad tertium dubium dico quod differentia accipitur a materia. ita enim essentialiter distinguitur homo ab angelis per materiam. quia scilicet homo habet materiam quae est incompossibilis angelis. sicut distinguitur ab asino per animam intellecti uam. quia scilicet homo habet animam intellectiuam quae est incompossibilis asino.

⁋ Ad philosophum de. vii. metha. dico quod actus comparat et distinguit. cum hoc tamen stat quod materia separat et distinguit. tum quia hoc est commune sicut declaratum est tam materie quam forme. tum quia ipsa materia actus quidam est. sicut patebit in se cundo. Ueruntamen accipiendo actum pro forma dicitur magis forma separare et distinguere quam materiam quia scilicet a pluribus distinguit forma quam materia. nam a quibuscumque distinguitur homo specie per suam ma teriam. ab eis et a multis aliis distinguitur specie per suam formam substantialem. Unde ab asino distinguitur specie per suam formam substantialem. quia for ma substantialis est alterius et alterius rationis in ho mine et in asino. materia autem est eiusdem rationis in homine et in asino.

⁋ Ad quartum dubium dico quod genus importat totam rem nec tamen est nugatio po nedo primo genus et postea differentim. cuius ratio est. qui multa excusant nugationem pro eo quod nugatio non est quecumque qualitercumque repetitio vnius et eiusdem. excusatur enim nugatio aliquando propter diuersum modum significandi. patet: quia hic non est nugatio. sortes est homo hominis. ita quod genitiuus construatis ex vi possessionis. et tamen hic est nugatio. homo homo Similiter nihil importatur per quodcumque nomen: quin impor tetur per ens. et quin per se sit inferius ad ens. et tamen ponendo primo ens: et postea addendo sibi aliquod nomen est nugatio et addendo aliud non est nugatio sic dicendo secundum aliquos. ens albedo. est nuga tio. et tamen dicendo. ens album. non est nugatio. eodem modo dicendo. ens rationalitas. est nugatio secundum aliquos. et tamen dicendo. ens rationale non est nugatio. et tamen nihil importatur per rationale: quin importetur per ens ergo multo fortius anial poterit importare totum ho minem. et tamen addendo sibi rationale non erit nugatio.

⁋ Dico ergo vniversaliter quod quando aliquod concretum importat parten alicuius totius: quod importatur per aliquod commune ad illud totum et ad alia tota vel simplicia. non est nuga tio. et ratio est. quia illud commune importat multa ad quam nihil penitus pertinet illa pars quae importatur per illud concre tum. et ideo ponendo prius commune et postea addendo sibi illud concretum non est inutilis additio. si tamen illum sit conuertibile quod importat totum. et ita nihil in portat quin aliquod importatum per differentiam si pars eius est inutilis additio. addendo illi im portanti totum illud quod importat partem. et ideo hic est nugatio: homo est rationalis. et non hic. animmal rationale.

⁋ Si dicatur quod secundum istam rationem hic non esset nugatio animal homo. quia animal importat multa ad que nihil pertinet homo. ergo pri mo ponendo animal. et postea dicendo homine non erit inutilis additio. Conceditur ab aliquibus quod non est hic nugatio animal homo: quamuis econuerso sit nugatio homo animal.

⁋ Aliter potest dici quod non est propria locutio. quia numquam a parte eiusdem extremi debent poni aliqua duo vocabula nisi vnum sit determinans et aliud determinabile. puta adiectiuum et substantiuum: sic dicendo: homo albus. animal rationale. vel saltem habentia diuersum modum significandi sicut dicendo. hominis asi nus. ideo alii termini non sic differentes non debent poni a parte eiusdem extremi nisi mediam te aliqua conniunctione. sic dicendo homo et asi nus. equus vel bos etc. vel mediante hoc prono mine qui. dicendo: sortes qui est homo. vel me diante aliquo tali consimili. et ideo sicut hec non est intelligibilis homo asinus currit. sortes plato est plato: ita nec ista. homo animal est ens. homo ani mal est substantia. et sic de aliis. puta animalitas rationalitas est homo. humanitas animalitas est sul stantia. et sic de aliis. et ita quamuis non esset ibi nu gatio: est tamen ibi improprietas et non intelligibilitas orationis propter quam oratio non est intelli gibilis. nec vera nec falsa. et accipio hoc nomen intelligibile sicut vtuntur logici et gramatici. non sicut vtuntur naturales philosophi.

⁋ Ad secundum pro illo dubio dico: quod intentio auicenne est ponere quod omne quod est in genere est compositum ad minus ex quidditate et esseitate. et ideo genus semper dicit partem: non quidem semper quidditatis: sed vnius compositi ex quidditate et esseitate. et ideo forte compositum secundum intentionem suam non est per se in genere. sed est vnum compositum ex quidditate quae est per se in genere et vna esseitate sibi superuen ente ab alia causa quae non est de essentia rei sed accidens. et ideo quia in deo nulla est talis compositio ideo deus non habet genus nec habet quidditatem Et quod hec sit intentio sua potest declarari ex. viii metha. c. iiii. vbi dicit sic. dico quod necesse esse no potest esse huiusmodi vt sit in eo compositio. ita vt habe atur hic quidditas aliqua quae sit necesse esse. et illi quidditati sit intentio aliqua preter certitu dinem eius qui intentio sit necessitas essendi. Et tido intentio sua est quod quando dicitur primum est necesse esse. non est intelligendum quod ibi sit aliqua quidditas et quod illi quidditati superueniat quedam intentio fa ciens cum illa quidditate compositionem realem. propter quam intentionem superuenientem dicatur illa quidditas esse necesse esse. sicut homo dicit quan dam quidditatem cui superuenit esse existentie vel esseitas faciens compositionem realem cum illa quiddi tate. et quod illa quidditas dicitur esse propter illam essei tatem superuenientem. Et est ratio sua in qua se fun dat ista. quia si in primo sit quidditas et necessitas essendi faciens cum illa quidditate compositionem. aut tunc illa necessitas essendi est de se semper aut non si non hoc est absurdum quod necessitas essendi non sit de se. quia tunc necessitas esset per aliud a quo non dependeret. quod est absurdissimum. Si autem ista ne cessitas sit semper de se necesse esse. et differt per positum ab illa quidditate. ergo illa quidditas esset cui superueniret necessitas essendi. ergo illa quid ditas non est semper necesse esse. quia non est ex se ne cesse. et ita necesse esse non est semper necesse esse sed tantum aliquando est necesse esse: et aliquando non. quod est absurdum. et accipitur hic esse aliquando necesse esse. et aliquando non. sicut dicit creaturam aliquando non esse. quia scilicet ex se habet non esse secundum modum loquendi

⁋ Uiterius quod sequitur maius inconueniens quod necesse esse esset causatum. quia omne quod habet esse vel esseit tatem et non ex se. habet esse ex aliqua causa. ergo si pri mum non esset necesse esse ex se. sed per aliquam intetionem superuenientem facientem cum eo compositionem sequitur quod sit causatum. quod est absurdum. et ideo seque tur quod deus non habet esseitatem praeter quidditatem et ideo non habet genus. quia genus importat quiddita tem praeter esseitatem. et ita semper secundum eum importat parter vnius compositi ex quidditate et esseitate. sed illud compositum non erit per se in genere. quia includit aliquid accidentale secundum auicennam. scilicet esseitatem. Et quod hec sit intentio sua posset declarari ex toto illo c. iiii. viii. metha.

⁋ Pretermissis tamen multis addu co vnam partem. Unde dicit sic. Primus non habet genus. primus ent non habet quidditatem. sed quod non habet quidditatem non habet genus. genus enim respondetur ad interrogationem per quid est. ergo non est aliquo modo pars rei. et hoc est intelligendu quod est pars non quid ditatis: sed rei constitute ex quidditate et esseitate. qui vero per genus respondetur ad interrogationem per quid. ideo importat totam quidditatem. sed non importat esset tatem secundum eum. Sed secundum commen. Auicennalis ista mate ria errauit. et ideo qui eum vult recipere gloset sicut placet.

⁋ Ad aliud dico quod Boctius intendit quod ge nus est prius natura speciebus. quia naturali consequentia se quitur ad esse speciei. hoc est ad esse verificari de specie supponente pro rebus. sequitur esse verificari de genere supponente pro rebus. et non econuerso. et hoc non est aliud quam dicere quod hic est consequentia naturalis homo est. ergo animal est. et sic de aliis. et sic non sequi tur econuerso. sequitur enim naturaliter secundum eum ibidem totum est. ergo pars est. et non econuerso. et ideo pars est na¬ turaliter prior.

⁋ Ad aliud quod genus dicitur matem ria sicut dicitur pars. et ideo sicut proprie loquendo genus est pars diffinitionis et non est pars rei. ita est materia aliquo modo in diffinitione. et non est materia rei. Unde. sicut materia a parte rei vere presupponitur forme et recip ests fortuam facit cum for ma vnum totum. ita genus primo ponitur in diffinitio ne. et postea addita sibi differentia facit cum illa differentia vnam diffinitionem. nec est aliquo modo materia. nec aliquo modo pars. et isto modo genus recepta differentia transit in species. hoc est facit dif finitiones essentiales et conuertibiles cum speciebus

⁋ Ad auctoritase de. v. metha. patet prius quomo genus est pars speciei.

⁋ Per idem ad aliam de. vii. dico quod oportet exponere commentatorem: cum dicit ibidem quod diffinitio est idem quod substantia rei. et alibidicit expresse quod non est substantia rei. sed significat substantiam rei. et quod vniversalia ex quibus componuntur diffinitiones non sunt substantiae rerum: quamuis declarant substantias rerum. Ideo dico quod ipse intelligit: non quod vere diffinitio sit substantia rei. nec genus coadunatur essentialiter cum diffinito. nec cum differentia. sed quia ibi predicantur per se primo modo de ip sis rebus et quod non important aliquid accidentale vel extrinsecum ipsis rebus de quibus praedicantur. et ideo dicuntur praedicabilia substantialia. et coadunari cum diffinito et inter se. quomo praedicata accidenta lia non se habent ad substantias.

⁋ Ad aliud dico quod non est intentio philosophi et commen. quod partes diffinitionis importent simpliciter partes rei per se et primo. ita quod sicut vna pars importat vnam partem rei quod ita alia pars eodem modo importet aliam partem correspondentem. sed volunt quod nisi diffinitum. hoc est res diffinita haberet partes realiter distinctas sicut ipsa diffinitio habet partes distinctas. qua rum vna non est alia non posset diffiniri. et ita sem per distinctis partibus diffnitionis correspondent distincte partes in re diffinita. tamen vna pars diffinitionis proprie loquendo significat totam rem diffinitam. et alia pars significat partem rei. Ueruntamen quamuis vna pars puta genus significat totam rem et nullam partem proprie loquendo. tamen exten siue loquendo et improprie: ipsum genus aliquo modo significat vnam partem rei et non aliam. quia cilicet aliquid eiusdem rationis cum vna parte diffiniti inuenitur in quolibet significato ipsius generis. non sic autem est de alia. quia in multis significatis ipsius generis nihil inuenitur eiusdem rationis cum il la parte. Uerbi gratia. animal significat primo omnia animalia. scilicet omnes homines. omnes asinos. et sic de aliis. nunc autem materia est eiusdem rationis in omniebus istis. non autem forma est eiusdem: rationis in omni bus istis. et propter hoc dicitur genus ipsum scilicet animal ma gis significare materiam quam ipsam animam intellectiuam. et eodem modo de aliis formis specificis quia sicut nullum animal est sine materia. et tamen mulra animalia sunt sine anima intellectiua. eodem modo siue anime sensitiue sint eiusdem rationis in omnibus aliis siue non. quia tamen nullum animal est sine anima sensitiua. et tamen multa animalia sunt sine anima intellectiua. ideo magis dicitur quod animal significat formam sensitiuam quam atam intellectiuam. et ita est de aliis formis spe cificis. et tamen in rei veritate animal significat quodlibet totum et nullam partem nisi sic improprie loquendo. Et sic possunt intelligi omnes auctoritates ponentes genus singnificare materiam non formam. vel ponentes genus singnificare formam communiorem. siue per praedicationem siue per coexistentiam. et non formam specificam.

⁋ Sed contra illud potest obiici. quod si genus non signfficaret aliquam partem. ergo qua ratione posito genere oportet ponere vnam differentiam exprit mentem vnam partem scilicet formam. eadem ratione oporte ret apponere aliquam differentiam exprimentem aliam per tem scilicet materiam. consequens falsum. tum quia secundum philosophum. vii. metha. causa. de vnitate diffinitionis. posito gene re sufficit ponere differentiam specificam. quae est tota substantia diffiniti. tum quia tunc diffinitio naturalis non distigueretur a diffinitione metaphisicali. quia in natura li ponitur tam materia quam forma. ergo si eodem modo po neretur tam materia quam forma in diffinitione metaphisicali. esset eadem: vel in vna esset superfluitas puta in illa in qua ponitur plus quam materia et forma

⁋ Preterea. secundum philosophum ibide nihil differt diffinire per plura aut per pauca. et per pauca aut duo. ergo superflue ponitur diferentia exprimes partem materialem. Respondeo posito genere propinquo non oportet po nere differentiam exprimentem partem materialem. Cuius ratio est. quia quando aliqua species diffinitur per genus pro pinquum praesupponenda est diffinitio couertibilis cum illo genere propinquo et in illa diffinitione vel diffinitione alicuius superioris debet poni different exprimens partem illam materialem. et ideo cum diffinitio sit data causa innotescendi. posito genere propinquo non oportet apponere nisi differentiam essentiale conuertibilem cum diffinito. Unde iste est rectus ordo inuesti gandi diffinitiones acceptas per diuisiones. scilicet primo diuidere genus supremum in suas species immedia tas per differentia essentiales si tales habeat. et statim habetur diffinitio exprimens aliquo modo ipsam speciem subalternam immediatam. et tunc exprimitur pars ali qua cuiuslibet contenti sub illa specie. Secundo oportet di uidere illud genus subalternum per differentia. et tunc ha betur alia diffinitio: et sic continue procedendo quousque veniatur ad vltimum genus. cuius cognitio si recto ordine procedatur praesupponit notitiam omnium different rum exprimentium omnes partes rei diffiniende. praeter differentiam conuertibilem exprimentem parten diffiniti. cui nihil eiusdem rationis inuenitur in quocumque alio. Et hoc est intentio philosophi quando dicit. nihil aliud est in diffinitione quam primum dictum genus et differentia alia vero genera sunt primum. et cum hoc comprehense differentie. Similiter dicit commentor ibidem commen to. xliiii. primo perscrutandum est de diffiniti onibus que fiunt per diuisionem. apparet enim ex istis diffinitionibus que sunt per veram di nisionem quod non continent nisi duo. scilicet geuus propinquum et essentialem differentiam illi generi. et vocauit supra Aristoteles genus propinquum primum. quia in diffinitione ponitur primum. Et sequitur. illa autem que sunt post primum genus. scilicet genera et differentie eorum generum sunt in suo esse de natura eius quod significat primum genus preter dif ferentiam essentialem diffinito. Uult ergo dicere quod diffinitio recto ordine inuestiganda non continet nisi genus propinquum et differentiam conuertibilem. quia semper in tali proces su presupponitur antequem veniatur ad genus pro pinquum notitia omnium generum superiorum et omnium differentiarum et hoc est propinquum genus esse genera et differentie. non quod realiter illud quod est genus propinquum. sit vel includat ipsa genera et differetias. nec quod realiter et propriegenera superiora et dicere sint de natura illius quod significatur per genus propinquum. et quod illa significant vere partes illo modo quo dictum est prius et de genere et de differentiis illius quod significatur per genus propinquum. Ueruntamen dico quod aliquando talis diffinitio non recto et debito processu inuestigatur quando aliquis scilicet cognoscendo quid homo et animal ignorando quae requiruntur ad essen tiam animalis. cuiuslibet: statim vult per appositio nem dicere conuertibilis diffinire hominem. tum non est con pleta diffinitio sibi. quia talis adhuc ignorat quot partes essentiales sunt in homine. quod tamen requiritur ad hoc quod homo complete diffiniatur. Sed de tali diffinitione isto modo inuestiganda non loquitur philosophus. Sed numquid talis diffinies debet opponere differentiam exprimentem aliam partem. Dico quod non: propter nugationem vitandam. quia sicut dictum est prius: posito ali quo signo significante totum addedo sibi aliquid significans partem conuertibilem cum illo est nugatio et per consequens si illud sit in plus erit nugatio. et cum con cretum significans parte materialem hominis sit conuertibile vel in plus quam sit animal quod significat totum ho minem ponendo primo animal. et addendo sibi tale concretum erit nugatio. et propter hoc est hic nugatie animal sensibile. et homo rationalis: quamuis hic non sit nugatio. animal rationale.

⁋ Si dicatur quod secundum praedicto numquam esset diffinitio perfecta data per genus et disferentiam specificam. quia nunquam exprimetur in ea nisi vna pars tantum. Dico quod diffinibile aliquando componitur ex pluribus partibus alterius rationis: quam ex duabus. aliquando ex duabus praecise. Si primo modo sicut contingit in illis quahabent plures formas substantiales. Dico quod umquam diffinitio quae componitur ex genere quocumque et vna differentia est completa. sed de talibus non loquitur philosophus s proposito. Si autem praecise sit vna forma: potest esse dif finitio completa ex genere propinquo et differentia exprimente illam formam. Et quia quando dicitur: quod tunc diffinitio naturalis non differet a diffinitione metaphisicali. Dico quod bene distinguitur: non tamen sic quod aliquid im portetur per vnam diffinitionem: quod non importatur per reliquam quocumque modo. sed forma importatur per vnum concretum in diffinitione metaphisicali. et importatur per vnum abstractum in diffinitione naturali. Uerbi gratia sic dicendo. homo est animal rationa le. et homo componitur ex corpore et anima intellectiua forma intellectiua importatur in vna per rationale quod est quoddam concretum. et per hoc abstractum anima intellectiua in alia.

⁋ Ad aliud patet quod in diffinitio ne in qua ponitur genus propinquum. non debet poni differentia exprimens partem materialem. in alia de bet.

⁋ Ad quintum dubium dico quod genus et species differunt. quia omnia tota quae significat ipsa species omnia il sa significat ipsum genus. et multa alia. sicut hec species homo significat omnes homines praecise. sed hoc genus animal significat omnes homines et omnes asinos et omnes capras. et vniversaliter omnia animalia. et sic est de aliis ge neribus per se superioribus. quod semper superius significat omnia illa quae significat inferius. et multa alia.

⁋ Ad sextum dubium dico quod genus praedicatur de specie in quid. quando nullum indiuiduum speciei est assumptum ab alio supposito. sed de praedicatione tali quando natura est vnita alteri supposito. patebit in tertio libro.

⁋ Ad argumentum principale dico quod quiequid predicatur per se primo modo de ali quo. importat illud. sed non tanquam principale significatum. sed sufficit quod principale significatum sit pars essent alis illius de quo pre dicatur per se primo modo et ita est de differentia.