Text List

Table of Contents

Only show available transcriptions

Scriptum in libros sententiarum

Liber 1

Prologus

Quaestio 1 : Utrum sit possibile intellectum viatoris habere notitiam evidentem de veritatibus theologiae

Quaestio 2 : Utrum notitia evidens veritatum theologiae sit scientia proprie dicta

Quaestio 3 : Utrum passio scibilis de aliquo scientia proprie dicta differat ab eo realiter

Quaestio 4 : Utrum omnis passio sit demonstrabilis de suo subiecto primo a priori

Quaestio 5 : Utrum in omni demonstratione definitio sit medium demonstrandi

Quaestio 6 : Utrum sola propositio per se secundo modo dicendi per se sit scibilis scientia proprie dicta

Quaestio 7 : Utrum theologia quae de communi lege habetur a theologis sit scientia proprie dicta

Quaestio 8 : Utrum habitus theologiae sit realiter unus secundum numerum

Quaestio 9 : Utrum Deus sub propria ratione deitatis sit subiectum theologiae

Quaestio 10 : Utrum sola operatio potentiae sensitivae sit praxis

Quaestio 11 : Utrum notitia practica et speculativa distinguantur per fines vel per obiecta

Quaestio 12 : Utrum habitus theologicus sit speculativus vel practicus

Distinctio 1

Quaestio 1 : Utrum tantum omni alio a Deo sit utendum

Quaestio 2 : Utrum frui sit actus solius voluntatis

Quaestio 3 : Utrum fruitio sit qualitas realiter distincta a delectatione

Quaestio 4 : Utrum solus Deus sit debitum obiectum fruitionis

Quaestio 5 : Utrum voluntas possit frui essentia non fruendo persona

Quaestio 6 : Utrum voluntas contingenter et libere fruatur fine ultimo

Distinctio 2

Quaestio 1 : Utrum sit omnimoda identitas inter essentiam divinam et perfectiones attributales

Quaestio 2 : Utrum perfectiones attributales sint ipsa divina essentia

Quaestio 3 : Utrum aliquid reale possit distingui secundum rationem ab aliquo reali

Quaestio 4 : Utrum universale sit vera res extra animam

Quaestio 5 : Utrum universale sit vera res realiter distincta ab individuo

Quaestio 6 : Utrum universale sit realiter extra animam, non distinctum realiter ab individuo

Quaestio 7 : Utrum universale et commune univocum sit quomodocumque realiter a parte rei extra animam

Quaestio 8 : Utrum universale et commune univocum sit aliquid reale exsistens alicubi subiective

Quaestio 9 : Utrum aliquod universale sit univocum Deo et creaturae

Quaestio 10 : Utrum sit tantum unus Deus

Quaestio 11 : Utrum cum unitate divina stet pluralitas personarum

Distinctio 3

Quaestio 1 : Utrum primum cognitum ab intellectu nostro sit divina essentia

Quaestio 2 : Utrum divina essentia sit a nobis cognoscibilis

Quaestio 3 : Utrum de Deo possimus habere plures conceptus quidditativos

Quaestio 4 : Utrum Deum esset sit per se et naturaliter notum

Quaestio 5 : Utrum universale communissimum sit primum cognitum a nobis

Quaestio 6 : Utrum prima notitia intellectus primitate generationis sit notitia intuitiva alicuius singularis

Quaestio 7 : Utrum singulare possit distincte cognosci ante cognitionem entis vel cuiuscumque universalis

Quaestio 8 : Utrum ens commune sit obiectum primum et adaequatum intellectus nostri

Quaestio 9 : Utrum in omni creatura sit vestigium trinitatis

Quaestio 10 : Utrum creatura rationalis sit imago trinitatis

Distinctio 4

Quaestio 1 : Utrum haec sit concedenda: Deus generat Deum

Quaestio 2 : Utrum haec sit concedenda: Deus est Pater et Filius et Spiritus Sanctus

Distinctio 5

Quaestio 1 : Utrum essentia divina generet vel generetur

Quaestio 2 : Utrum Filius generetur de substantia Patris

Quaestio 3 : Utrum essentia sit terminus formalis generationis

Distinctio 6

Quaestio 1 : Utrum Pater genuit Filium natura vel voluntate

Distinctio 7

Quaestio 1 : Utrum potentia generandi in Patre sit aliquid absolutum vel respectivum

Quaestio 2 : Utrum absolutum sub ratione essentiae vel sub ratione aliqua attributali sit potentia generandi

Quaestio 3 : Utrum potentia generandi possit communicari Filio a Patre

Distinctio 8

Quaestio 1 : Utrum simplicitati divinae repugnat esse in aliquo genere praedicamentali

Quaestio 2 : Utrum aliquod simpliciter simplex possit esse in genere

Quaestio 3 : Utrum omne genus dividatur in suas species per differentias constitutivas specierum et divisivas ipsius

Quaestio 4 : Utrum genus et differentia importent eandem rem primo

Quaestio 5 : Utrum Deus possit definiri definitione non data per additamentum

Quaestio 6 : Utrum in omni definitione completissima debeant poni omnes differentiae essentiales cum genere primo generalissimo

Quaestio 7 : Utrum solus Deus sit immutabilis

Distinctio 9

Quaestio 1 : Utrum Filius vere generetur a Patre

Quaestio 2 : Utrum generatio in divinis sit univoca vel aequivoca

Quaestio 3 : Utrum generatio Filii sit aeterna

Distinctio 10

Quaestio 1 : Utrum voluntas sit principium productivum Spiritus Sancti

Quaestio 2 : Utrum Spiritus Sanctus libere producatur

Distinctio 11

Quaestio 1 : Utrum Spiritus Sanctus procedat a Patre et Filio

Quaestio 2 : Utrum Spiritus Sanctus posset distingui a Filio si ab eo non procederet

Distinctio 12

Quaestio 1 : Utrum Pater et Filius sint unum principium spirans Spiritum Sanctum

Quaestio 2 : Utrum Pater et Filius spirent Spiritum Sanctum in quantum sunt unum vel in quantum sunt distincti

Quaestio 3 : Utrum Pater et Filius spirent omnino uniformiter Spiritum Sanctum

Distinctio 13

Quaestio 1 : Utrum generatio Filii sit spiratio Spiritus Sancti

Distinctio 14

Quaestio 1 : Utrum Spiritui Sancto competat duplex processio

Quaestio 2 : Utrum Spiritus Sanctus detur in propria persona vel tantum secundum dona sua

Distinctio 15

Quaestio 1 : Utrum quaelibet persona possit mittere et mitti

Distinctio 16

Quaestio 1 : Utrum divina persona visibiliter mittatur

Distinctio 17

Quaestio 1 : Utrum praeter Spiritum Sanctum necesse sit ponere caritatem absolutam creatam, animam formaliter informantem

Quaestio 2 : Utrum actus voluntatis posset esse meritorius sine caritate formaliter animam informante

Quaestio 3 : Utrum omni actui meritorio caritas creata praesupponatur

Quaestio 4 : Utrum caritas possit augeri

Quaestio 5 : Utrum caritas praeexsistens remaneat in fine augmentationis

Quaestio 6 : Utrum in augmentatione caritas aliquid realiter differens a priori sibi adveniat

Quaestio 7 : Utrum in augmentatione caritatis illud quod additur sit eiusdem speciei specialissimae cum caritate praecedente

Quaestio 8 : Utrum sit dare summam caritatem cui repugnet augmentari

Distinctio 18

Quaestio 1 : Utrum donum dicat proprietatem personalem Spiritus Sancti

Distinctio 19

Quaestio 1 : Utrum personae divinae sint secundum magnitudinem perfecte aequales

Quaestio 2 : Utrum quaelibet persona sit in alis per circumincessionem

Distinctio 20

Quaestio 1 : Utrum personae divinae sint aequales secundum potentiam

Distinctio 21

Quaestio 1 : Utrum haec sit concedenda de virtute sermonis 'Solus Pater est Deus'

Distinctio 22

Quaestio 1 : Utrum viator possit aliquod nomen imponere ad distincte significandum divinam essentiam

Distinctio 23

Quaestio 1 : Utrum hoc nomen 'persona' sit nomen primae intentionis vel secundae

Distinctio 24

Quaestio 1 : Utrum unitas qua Deus dicitur unus sit aliquid additum Deo

Quaestio 2 : Utrum Trinitas personarum sit verus numerus

Distinctio 25

Quaestio 1 : Utrum 'persona' in divinis dicatur secundum substantiam vel secundum relationem

Distinctio 26

Quaestio 1 : Utrum personae divinae constituantur et distinguantur per relationes originis

Quaestio 2 : Utrum divinae personae constituantur et distinguantur per relationes sub ratione relationum vel per aliquam aliam rationem

Quaestio 3 : Utrum omnes relationes divinae sint constitutivae personarum divinarum

Distinctio 27

Quaestio 1 : Utrum in eadem persona sint plures proprietates

Quaestio 2 : Utrum verbum intellectus creati sit vera qualitas subiective producta in mente

Quaestio 3 : Utrum solus Filius sit Verbum

Distinctio 28

Quaestio 1 : Utrum innascibilitas sit proprietas constituva Patris

Distinctio 29

Quaestio 1 : Utrum principium dicatur univoce de omnibus illis in Deo de quibus vere praedicatur

Distinctio 30

Quaestio 1 : Utrum Deus realiter vel secundum rationem referatur ad creaturam

Quaestio 2 : Utrum respectus extrinsecus advenientes importent res distinctas ad absolutis

Quaestio 3 : Utrum de intentione Philosophi fuerit ponere quemcumque respectum a parte rei distinctum ab omnibus absolutis

Quaestio 4 : Utrum secundum rei veritatem respectus distinguatur a parte rei ab absolutis

Quaestio 5 : Utrum relatio temporalis Dei ad creatum sit relatio realis

Distinctio 31

Quaestio 1 : Utrum identitas, similitudo et aequalitas sint relationes reales in divinis

Distinctio 32

Quaestio 1 : Utrum Pater sit sapiens sapienta genita

Quaestio 2 : Utrum Pater et Filius diligant se Spiritu Sancto

Distinctio 33

Quaestio 1 : Utrum proprietas divina sit realiter tam essentia quam persona

Distinctio 34

Quaestio 1 : Utrum persona sit realiter divina essentia

Distinctio 35

Quaestio 1 : Utrum in Deo sit scientia ex natura rei

Quaestio 2 : Utrum Deus intelligat omnia alia a se distincte

Quaestio 3 : Utrum divina essentia sit primum obiectum intellectus sui

Quaestio 4 : Utrum in Deo necessario requirantur distinctae relationes rationes rationis ad ipsa intelligibilia

Quaestio 5 : Utrum Deus intelligat omnia alia a se per ideas eorum

Quaestio 6 : Utrum ideae in mente divina sint practicae vel speculativae

Distinctio 36

Quaestio 1 : Utrum perfectiones creaturarum in Deo distinguantur inter se realiter et a divina essentia

Distinctio 37

Quaestio 1 : Utrum esse ubique et in omnibus rebus per essentiam, praesentiam, potentiam sit proprium soli Deo

Distinctio 38

Quaestio 1 : Utrum Deus habeat scientiam determinatam et necessariam omnium futurorum contingentium

Distinctio 39

Quaestio 1 : Utrum Deus possit scire plura quam scit

Distinctio 40

Quaestio 1 : Utrum sit possibile aliquem praedestinatum damnari et praescitum salvari

Distinctio 41

Quaestio 1 : Utrum in praedestinato sit aliqua causa suae praedestinationis et in reprobato aliqua causa suae reprobationis

Distinctio 42

Quaestio 1 : Utrum Deus possit facere omne possibile fieri a creatura

Distinctio 43

Quaestio 1 : Utrum Deus possit facere aliqua quae non facit nec faciet

Quaestio 2 : Utrum prius conveniat Deo non posse facere impossibile quam impossibili non posse fieri a Deo

Distinctio 44

Quaestio 1 : Utrum Deus posset facere mundum meliorem isto mundo

Distinctio 45

Quaestio 1 : Utrum voluntas Dei sit cause immediata et prima omnium eorum quae fiunt

Distinctio 46

Quaestio 1 : Utrum voluntas divina per quamcumque potentiam creaturae possit impediri

Quaestio 2 : Utrum per rationem naturalem possit probari quod voluntas divina semper impletur

Distinctio 47

Quaestio 1 : Utrum Deus possit praecipere malum fieri

Distinctio 48

Quaestio 1 : Utrum quaelibet voluntas creata teneatur se conformare divinae voluntati

Liber 2

Quaestio 1 : Utrum creatio actio qua Deus denominatur formaliter creans differat ex natura rei a creatore

Quaestio 2 : Utrum creatio passio differat a creatura

Quaestio 3 : Utrum Deus sit prima causa et immediata omnium

Quaestio 4 : Utrum Deus sit agens naturale vel liberum

Quaestio 5 : Utrum Deus sit causa omnium secundum intentionem philosophorum

Quaestio 6 : Utrum contradicat creaturae habere potentiam creandi

Quaestio 7 : Utrum motus sit vera res extra animam differens realiter a mobili et a termino

Quaestio 8 : Utrum duratio angeli differat ab essentia vel exsistentia angeli

Quaestio 9 : Utrum mensura sit semper notior et nobilior mensurato

Quaestio 10 : Utrum tempus habeat esse reale extra animam

Quaestio 11 : Utrum tempus sit mensura angelorum

Quaestio 12 : Utrum angelus intelligat alia a se per essentiam suam vel per species

Quaestio 13 : Utrum angelus superior intelligat per pauciores species quam inferior

Quaestio 14 : Utrum angelus accipiat cognitionem a rebus spiritualibus vel corporalibus

Quaestio 15 : Utrum angelus malus semper sit in actu malo

Quaestio 16 : Utrum angelus possit loqui intellectualiter alteri angelo

Quaestio 17 : Utrum actus rectus et reflexus sint idem realiter aut diversi actus

Quaestio 18 : Utrum in caelo sit materia eiusdem rationis cum materia istorum inferiorum

Quaestio 19 : Utrum creatura aliqua sit cause productionis animalium

Quaestio 20 : Utrum memoria, intellectus et voluntas sint potentiae realiter distinctae

Liber 3

Quaestio 1 : Utrum solus Filius univit sibi naturam humanam in unitate suppositi

Quaestio 2 : Utrum sensibile imprimat speciem suam in medio realiter distinctam ab eo

Quaestio 3 : Utrum in potentia sensitiva vel in organo causetur aliqua species praeter actum sentiendi praevia naturaliter ipsi actui sentiendi

Quaestio 4 : Utrum potentiae sensitivae differant realiter ab ipsa anima sensitiva et inter se

Quaestio 5 : Utrum in beata Virgine fuerit fomes peccati

Quaestio 6 : Utrum beata Virgo debeat dici parens Christi secundum naturam humanam

Quaestio 7 : Utrum habitus sit qualitas absoluta effectiva actus

Quaestio 8 : Utrum anima Christi habuit summam gratiam possibilem haberi

Quaestio 9 : Utrum necesse sit ponere in viatore tres virtutes theologicas quae possunt remanere in patria

Quaestio 10 : Utrum haec sit concedenda: Deus factus est homo

Quaestio 11 : Utrum habitus virtuosus sit in parte intellectiva subiective

Quaestio 12 : Utrum omnis habitus virtuosus generetur ex actibus

Liber 4

Quaestio 1 : Utrum sacramenta Novae Legis sint causae effectivae gratiae

Quaestio 2 : Utrum cuilibet digne recipienti Baptismum character imprimatur

Quaestio 3 : Utrum quilibet digne recipiens sacramentum Bapismi recipiat gratiam et omnes virtutes necessarias ad salutem

Quaestio 4 : Utrum Baptismus tollat omnem culpam

Quaestio 5 : Utrum omnis poena in Baptismo remittatur

Quaestio 6 : Utrum corpus Christi realiter sub speciebus panis contineatur

Quaestio 7 : Utrum omnis actio et passio et omne accidens possit inesse corpori Christi exsistenti in Eucharistia

Quaestio 8 : Utrum substantia panis transubstantietur in corpus Christi

Quaestio 9 : Utrum accidentia separata a subiecto in Eucharistia uniformiter se habeant ad actionem et passionem sicut quando erant coniuncta

Quaestio 10 : Utrum sine Poenitentia possit deleri peccatum mortale

Quaestio 11 : Utrum cuilibet poenitenti per sacramentum Poenitentiae gratia et virtutes infundantur

Quaestio 12 : Utrum omnes homines resurgent incorruptibiles

Quaestio 13 : Utrum idem homo numero resurget qui prius vixit

Quaestio 14 : Utrum anima separata habeat memoriam tam actualem quam habitualem illorum quae novit coniuncta

Quaestio 15 : Utrum quilibet videns divinam essentiam necessario comprehendat divinitatem et omnes creaturas

Quaestio 16 : Utrum voluntas beata necessario fruatur Deo

Prev

How to Cite

Next

Quaestio 3

1

Questio tertia. CIrca idem secundo quero Utrum omne genus diuidatur in suas species per differentia constitutiuas spe cierum et diuisiuas ipsius generis.

2

Quod sic. omnis species est diffinibilis. sed omnis diffinitio constat ex genere et differentia ergo omnis species constituitur per differentiam in genere

3

⁋ Ad oppositum. simpliciter sinplex non habet brffrentiam. sed seipso differt a quocumque differt. sed mul ta simplicia sunt in genere ex priori quaone. ergo etc.

4

⁋ Ad istam questionem est communis opinio modernorum. quod omnis species componitur ex genere et differentia. et quod omne genus diuiditur per differentia in suas species.

5

⁋ Pro ista opinione non vidi multas rationes. quia ab omnibus supponitur tamquam certa pro ista opinione potest argui et per rationes et per auctes rationem primo sic. Si non omnis species haberet differentiam essentialem. sequeretur quod conceptus speciei esset ita sim plex sicut conceptus generis. consequens est falsum. ergo et antecedens. falsitas consequentis patet. quia quanto aliquid est con us tanto est simplicius. Aliter enim posset conceptr speciei esse ita simplex sicut conceptus entis. quod videtur absurdum. consequentia patet. quia conceptus speciei non po test esse compositior conceptu generis. nisi quia includit conceptu generis et aliquid plus. sed illud non potest esse nisi differentia erg conceptus speciei includit differentiam. Secundo sic. si species aliqua non haberet differentiam. hoc non esset nisi propi simplicitatem ipsius. sed aliquod simplex habet iferentim. ergo simplicitas non impedit. et ita quaelibet habebit differentiam. Assumptum patet. quia omne genus descendens in aliquam speciem. per differentiam descedit in speciem condiuident est per differentiam oppositam. sed aliquod genus descendit immediate in speciem simplicem et compositam. sicut patet de substantia quae immediate descen dit in corpoream quae est composita et in incorpoream quae est simplex. et in substantiam corpoream descendit per iferentim manifestum est. ergo in substantiam incorpoream descendet per differentiam. ergo etc. Ihaior princip alis patet. quia omnis differentia habet aliquam differentiam sibi oppositam. sicut omnis species habet aliquam speciem sibi correspondentem.

6

⁋ Tertio sic. omne commune contrahitur ad suum inferius. ergo genus con trahitur ad speciem. et non per seipsam. ergo per aliquam differentiam additam.

7

⁋ Per auctoritatem primo sic. secundum bocti. species dicit totum esse indiuiduorum. non autem genus hoc non posset esse nisi indindua in que diuiditur species non haberent differentia non importatas per speciem. es species haberet differentiam non importatam per genus. Confir matur hoc. quia aut genus dicit totam esentiam speciei aut partem. si totam. ergo sicut species dicit totum esse indiuiduorum. ita genus diceret totum esse specierum. Si dicit parte. ergo est aliquid in specie non importatum per genus. et illud non potest esse nisi differentia ergo etc. Si autem dicis quod genus non dicit totam essentiam speciei nec partem. ergo non est praedicatum substantiale respectum speciei. quod est contrus consequene. vii. meth

8

⁋ Preterea secundum porphi. differentia est qua abundat species a genere. ergo omnis species habet differentiam quae abundat a genere. ergo etc.

9

⁋ Item auicem. v. meth. c. vi. constat quod omnis species discrepat ab aliis secum conuenientibus in genere per differentiam. Iste ibidem dico quod genus praedicatur de specie. ita quod sit pars quidditatis eius. et praedicatur de differentio ita quod est concomitans eam

10

⁋ Item. iii. meth. ests no est genus. quia caret differentia ergo omne genus diuidit per diferentia.

11

⁋ Item omns auctores docent inuestigare diffinitiones rerum per diuisiones. attribuendo semper alterum diuidentium diffinito. quousque perueniatur ad vltimum. sed illa diuidentia non possunt esse species. quia tunc semper in talibus diffinitionibus esset nugatio ponendo speciem sub genere. ergo illa diuidentia erunt dicere et habetur propositum.

12

⁋ Preterea omnis diffinitio componitur ex genere et differentia scundum philosophum et commem. vii meth. commen. xliii. Sed accidentia sunt diffinibilio diffinitione proprie dicta. et certum est quod substantie sunt diffinibiles diffinitone proprie dicta et omnia quae sunt in genere sunt substantie vel accidentia. ergo omnia que sunt in genere sunt diffinibilia diffininitione proprie dicta. et per consequens componuntur ex ge nere et differentia.

13

⁋ Quod aut accidentia sint diffinibilia. probatur per philosophum. vii meth. quia vnumquoque sicut se habet ad quidditatem. ita ad diffinitionem. sed accidentia habet propriam quidditatem ibidem sine extrinseco. ergo habet diffinitionem datam precise per intrinseca. et talis est diffinitio proprie dicta ergo etc.

14

⁋ Contra opinionem arguo primo sic. omnis species est habens genus et differentiam aliquam secum conuertibile. ergo species quae precise est communis rebus simplicibus habet aliquam differentiam secum conuertibilem. consequens est falsum. ergo et antecedens. consequentia patet. quia aliqua est species precise communis rebus simplicibus. sicut patet de speciebus acciden tium et angelorum. set alsitas consequentis patet. quia quero. aut illa species et illa differetia distinguuntur tantum in conceptum. ita quod nulla distinctio eis inre correspondeat. aut eis correspondet aliqua distinctio a parte rei. Si primo modo vel sunt conceptus svnonimi. vel simpliciter vnus conceptus quorum vtrumque destruit naturam dicere et speciei. quod patet qui ex quo conceptus est quasi similitudo rei. non pos esse distinctio in conceptibus nisi propter aliquam distinctionem a parte rei. Similiter si tales duo con ceptus possunt esse eiusdem rei simplicis omnino sine omni distinctionecorrespondente. non videtur possibile dare certum numerum talium conceptuum. et ita erunt infinite dicere tales. quod est absurdum. Si autem aliqua distinctio rei correspondeat. et probatum est prius quod omnis distinctio a parte rei in creaturis est realis. ergo illa species non erit praecise communis rebus simplicibus ned etiam rebus compositis.

15

⁋ Preterea omnis conceptus importans primo et principaliter quidditatem rei et totam quidditatem rei praedicatur de illaquidditate in quid stri ctissime sumpta praedicatione in quid. ista est manifesta. quia non potest dari aliqua ratio alia quare aliquid strictissime praedicatur de re in quid. sed species praedicatur de indiuiduo in quid. et differentia non praedicatur de indiuiduo in quid. sed in quale secundum omns. ergo differentia non im portat totam quidditate ipsius indiuidui primo et principaliter ergo tantum importat parten indindui primoet principaliter. et per consequens illud indiuiduum erit compositum

16

⁋ Preterea omnis species habens genus et differentiam est diffi nibilis diffinitione proprie dicta. sed species accidentium non sunt diffinibiles diffinitione proprie dicta. ergo non habent proprie genus et differentiam essentialem.

17

⁋ ⁋ Maior pi de se. quia ad diffinitionem proprie dictam sufficiunt genus et differentia.

18

⁋ Minor patet per philosophum. vii metha. qui vult quod tantum diffiniuntur per additamen tum.

19

⁋ Si dicitur quod accidens dependet essentialiter ad subiectum. et ideo non potest diffiniri sine subiecto et propter hoc diffinitio sua data per genus et differentiam non est completa. Contra non magis essentialiter depen det accidens ad suum fubiectum quam substantia composita ad suas causas essentiales. et maxime ad primam causam simpliciter. sed non obstante tali dependentia. substantia diffinitur diffinitione completa per suum genus et differentiam. ergo talis dependentia non impedit quin accidens diffinietur complete per genus et differentiam si habet illa. Si dicatur quod differentie accidentium essentiales sunt nobis igno te. et ideo non possumus diffinire illa per suas differentia essentiales. Contra. sicut differente accidentium sunt nobis ignote secundum istos. ita secundum eosdem et secundum veritate different substantiarum sunt nobis ignote. immo magis sunt nobis ignote quam accidentia. cum nobis non innotescant nisi per accidentia. ergo non possumus plus distinguere substantias per differentias essen tiales quam accidentia. et tamen philosophus dicit quod diffinitio proprie est substantiarum et non accidentium. ergo non intelligit per respectum ad nos. sed quod ex natura rei substantia est diffinibilis. quamuis non a nobis forte. et accidens ex natura rei non est diffinibile nisi per additamentum. ergo non habet genus et diffe rentiam.

20

⁋ Si dicatur aliter quod accidens non potest complete intelligi sine subiecto. et ideo non potest sine eo diffiniri. Contra. accidens potest complete sentiri sine subiecto. ergo et complete intelligi sine subiecto. consequentia patet. quia non plus repugnat intellectui complete intelligere aliquid siue alio. quam sensui sentire sine alio. cum secundum istos intelle ctus magis possit separare vuita quam sensus

21

⁋ Confirmatur. quia accidens potest complete esse sine sub iecto. ergo et intelligi.

22

⁋ Si dicatur quod accidens non potest complete diffiniri sine subiecto propter suam imperfectionem. Contra minus exceditur in perfectione accidens a subiecto quam substantia a deo. et tamen non obstante imperfectione substantie potest diffiniri sine deo. quia habet genus et differentiam essentialem. ergo eodem modo si accidens haberet genus et differentiam essentialem non obstante eius imperfectione. posset complete diffiniri sine subiecto

23

⁋ Ideo dico aliter ad questionem. quod non omne ge nus diuiditur per differentias essentiales constitutiuas specierum et diuisiuas ipsius generis. hoc patet. qui nullius rei simplid possunt esse duo conceptus conuertibiles et simplices. quia sicut nomina importantia simpliciter eandem rem. et eodem modo sunt nomina svnonima. ita conceptus eodem modo inportantes omnino eandem rem sunt vnus conceptus hoc est eiusdem rationis vel svnonimi. ergo cum alique res simplices sunt in genere non possunt esse duo conceptus simplices et conuertibiles eodem modo importantes illas res nisi sint eiusdem rationis vel fvnonimi. Et. si hoc non erit magis vnus conceptus speciei et alius differenti. quam econuerso. et per consequens non erunt ibi genus et differentia. Si dicatur quod isti conce ptus quamuis importent eandem rem. non tamen eodem modo. et ideo non sunt conceptus eiusdem rationis. nec etiam svnonimi. Patet de homine et rationali. quia quio quid importatur per vnum et reliquum. et tamen vnum est pecies et aliud differentia. hoc non valet. quia indu ctiue patet quod nunquam alius modus significandi facit non svnonimitatem. nisi quia aliquid consignificatur per vnum quod non per reliquum. ita quod semper in significatis vel in consignificatis requiritur ali qua distinctio. vnde quamuis quicquid significatur per hominem significatur vel consignificetur per rationale. tamen essent conceptus simpli citur svnonimi. nisi aliquid reale consignificaretur per rationale. puta totus homo vel pars. quod non eodem modo significatur per hominem. et ita necessario requiritur huiusmodi distinctio realis totius a parte vel partium. ergo vbi tantum vna est res non potest esse aliquid significatum et con significatum. et per consequens non diuersus modus significandi. Unde etiam nominatiuus casus et genitiuus essent svnonimi. nisi¬ aliquid connotaretur et significaretur per vnum casum et non per alium. et ita inductiue patet. quod nunquam diuersus modus significandi excusat svnonimita tem. nisi per diuersum significatum vel cosignificatum. sed talis diuersitas non potest assignari in pro posito. ergo etc. Ex ista ratione et ex rationibus contra primam opinionem sequitur. quod nullum simplex potest diffiniri. diffinitione proprie dicta. que sit data ex genere et differentia esentiali. quia cum nullum simplex potest habere differentiam essentiale. nullum simplex potest diffiniri ta li diffinitione. et ista est causa philosophi. quare nullum accidens potest diffiniri diffinitione proprie dicta. Unde nec dependentia accidentis ad substantiam nec imperfectio accidentis. nec aliquid tale est causa quare accidens non potest diffiniri proprie. sed sola simplicitas propter quam caret differentia esentiali. Et propter eandem rationem. forma substantialis et angelus et materia substantialis et cetera simplicia quecunque sint illa non possunt diffiniri diffinitione proprie dicta

24

⁋ Quod hec sit intentio philosophi et commen. patet primo per philosophum vii. metha. Quod omnis diffinitio habet partes. et sic cut se habet ratio id est diffinitio ad rem. ita pars rationis ad parten rei. ergo sicut omnis diffinitio habet partes. ita omnis res cuius est diffinitio habet partes. Et loquitur ibi de diffinitione proprie dicta. Similiter consequenes. ibidencommen. xxxiii. quod diffinitio est sermo. et omnis sermo habet suas partes significantes partes rei. et apparet quod sicut est proportio diffinitionis ad rem. ita est proportio partis diffinitionis ad parten rei. ist quemad modum diffinitio declarat quidditatem rei. ita pars diffinitionis declarat partem quidditatis rei

25

⁋ Ex istis auc. patet expresse quod omnis diffinitio habet partes si gnificantes partes a parte rei cui competit diffinitio sed hoc non contingit reperire in aliquo simplici. ergo nullum simplex habet diffinitionem proprie dictam. Item secundum philosophum in eodem. si substantia esset incomposita. nullius substantiae esset diffinitio. ergo sola substantia composita habet diffinitionem. Unde dicitsic philosophus. Si neque ex vniversalibus possibile est esse: nec vnam substantiam propter tale. sed non hic aliquid singulare. nec ex substantiis contigit actu esse. neque vnam substantiam. incomposita vtique erit: omnis substantia. quare non ratio vtique erit neque vnius substantiae Ecce quod ex positione ponentium vniversalia esse substantias at guit substantiam esse simplicem et incompositam. et ex simplicitate substantie arguit ipsam non habere diffinitionem.

26

⁋ Confirmatur per consemene. ibidem commen scilicet qui ipse dicit quod omnes estimant quod substantie sunt composite ex hoc quod concedunt quod diffinitiones significausat compositum. Et subdit quod sequitur ex primo sermone. scilicet quod si substantie non componuntur quod nulla sub stantia habebit diffinitionem. nisi dicat quod quodam modo compositionis erunt diffinitiones et quodam modo non. Et sequitur et post declarabitur cuiusmodi opositorum sunt diffinitiones et cuiusmodi non. Et est intentio philosophi et commen. quod diffinitiones sunt com positorum ex partibus realiter distinctis que fa ciunt per se vnum. et ideo sunt in potentia et non ex partibus non facientibus per se vnum. sed quarum quelibet sit in actu. Unde subdit. diffinitiones significant plures substantias in potentia et vnum in actu. et hoc iam declarauerunt. sed vult complere per scrutationem de illo post. et sunt composita ex partibus que sunt secundum qualitatem et vocat composita ex partibus secundum qualitatem illa quae conponuntur ex partibus alterius et alterius rationis

27

⁋ Item Commen. lix. Illud quod est simplex in rei veritate non habet diffinitionem. neque queritur quid per quid. hoc etiam confirmatur. quia omne diffinibile potest secundum aliquid cognosci et secundum aliquid ignorari. sed simplex aut totaliter cognoscitur aut totaliter ignoratur secundum philosophum. vii. meth. et con men. ergo nullum simplex est diffinibile diffinitione proprie dicta. Item commen. viii meth. conmen. ix. Impossibile est vt forme vltime in diffinitionibus habeant diffinitionem. quoniam forme vltime sunt simplices. et diffinitiones sunt com positorum. diffinitiones enim sunt rerum ex ma teriis et formis. Et sequitur. impossibile est vt mate ria aut forma habeat diffinitionem. Diffinitio enim est sermo in quo disponitur aliquid per aliquid. forma enim et materia vtraque significat idem. et neutra diuiditur in disponentem et dispositum. Et sequitur. in diffinitione oportet vt sit aliquid quod si gnificat formam. et aliud significans quod est qua si materia. Ex ista auctoritate patet quod intentio commentatoris est. quod nulla simplicia sunt diffinibilia et non tantum intelligit de realitatibus simplicibus. quas aliqui ponunt. sed intelligit de rebus non ha bentibus partes realiter distinctas. cuiusmodi sunt forme et materie.

28

⁋ Ex quo sequitur quod angeli et in telligentie vel corpora celestia. si careat mate ria secundum intentionem commem. cum omnia ista sint eque simplicia sicut forme et materie. quod ista non diffiniuntur diffinitione proprie dicta. et eadem ratione nec accidentia si non habeant materiam ex quased tantum in qua

29

⁋ Secundo patet quod quando aliquid si gnificat aliquid simplex. tunc non possunt ibi esse distincti conceptus nec distincta nomina nisi svno nima. dummodo vtrumque illorum praecise illam rem significet et nihil extrinsecum illi rei. Unde dicit forma et materia vtraque significat idem. hoc est quod licet nomen significans materiam et nihil nisi materiam hoc est nihil extrinsecum materie. nec etiam consignisicans aliquid extrinsecum materie simpliciter significat idem. et ita vnum illorum nominium non plus est dispositio et aliud dispositum quam econuerso. quod tamen necessario requiritur ad diffinitionem. et eodem modo de quolibet nomine significante formam Et ita simplex nunquam habet distincta nomina conuertibilia. quorum neutrum significet nce connotet vel consignificet aliquid distinctum ab illa re simplici. et multo magis nec habet tales duos conceptus simplices et conuertibiles et proprios

30

⁋ Tertio patet. que est intensio philosophi secundum expositionem commentatoris quando dicit. oportet terminum esse rationem longam. et quod aliquod de aliquo significat ratio diffiniti ua. Et oportet hoc quidem vt materiam esse. hoc autem formam. quia non est de intentione philosophi. quod vna pars diffinitionis sit vt materia et alia vt forma. sed quod vna pars significat materiam et alia formam. non tamen est forma.

31

⁋ Ex omnibus praedictis patet manifeste fuisse de intentione philosophi et commentatoris. quod nulla res sim plex potest diffiniri diffinitione proprie dicta. et propter eandem rationem fuit intentionis eorum. quod nullum sim plex habet genus et differentiam esentialem: quamuis secundum eos possit habere differentiam accidentalem. Et illo modo genera accidentium diuiduntur per diffe rentias accidentales. et non per differentias essentia les. simplicia autem in genere substantie distingun tur a compositis non per differentias essentiales po sitiuas. sed seipis positiue distinguuntur. et tamen per differentias aliquo modo non positiuas. sed magis praeuatiuas vel magis negatiuas. sicut intelligentia distinguitur a substantia composita per hoc quod est immaterialis. quia scilicet caret materia. Et huius ratio est. quia vnumquodque prius aliquo modo vel notius negatur a suo opposito quam ab aliquo alio. et ita hoc est aliquo modo immediatior vel notior. immaterialem non est materiale. vel immateriale non est substantia composita quam ista. Angelus non est materialis vel substantia composita. et ita aliquo modo distinguitur angelus a substantia composita per immaterialitatem.

32

⁋ Si dicatur. quod hoc est contra prius dicta vbi dicebatur. quod quando aliqua species immediate diuidunt aliquod genus. quod negatiua in qua negatur vna ab alia est inmediata. ergo talis species a nullo prius negatur. ita hoc erit immediata. nulla substantia immaterialis est substantia conposita etc

33

⁋ Dico quod talis est immediata. quia nihil est superius ad illud de quo illud prius negatur. et quia ni hil est positiuum a quo prius negetur. sic autem non est in proposito. ergo etc.

34

⁋ Ad primum argumentum pro prima opinione concedo. quod aliquis conceptus speciei est ita simplex sicut conceptus generis. quia sicut vox praecise communis talibus indiuiduis: potest esse ita simplex sicut vox significans ista eadem indiuidua et multa alia ita potest esse de conceptum speciei et generis. Uerumtamen dubium est. an hoc sit possibile de quolibet conce ptu speciei. Et dico. quod conceptus speciei importantis rem compositam si sit abstractus naturalitur immediate a re. non est hoc possibile. cuius ratio est. quia talis res aut immediate apprehenditur. ita quod tota sincathe goreumatice. aut tantum aliqua pars illius. Si primo modo. ergo cum conceptus non sit nisi tale in esse obiectiuo quale est ipsum apprehensum principium in esse subiectiuo. oportet quod sicut a parte rei sunt distincta. ita intellectus fingat talia distincta cor respondentia partibus. et per consequens erunt plures concepartus partiales. Si autem tantum pars apprehendatur. ergo ille conceptus non erit conceptus totius: sed tantum erit conceptus partis.

35

⁋ Dico tamen quod vnus conceptus insti tutus potest esse ita simplex sicut conceptus generis. sicut est dictum de vocibus

36

⁋ Totum istud dico recitatiue secundum opinionem quae ponitur de fictis habenti bus esse obiectiuum tantum: secus posset dici secundum opi nionem quae ponit conceptum esse realiter intentionem vel aliqua alia qualitas subiectiue existens in intel lectu. quia illa posset ponere quod talis conceptus vniversaliter abstractus a re composita esset eque simplex sicut conceptus generis vel entis.

37

⁋ Et quando dicitur quod quanto aliquid est communius tanto est simplicius.

38

⁋ Dico quod non est verum. sed frequenter est simpliciter falsum. immo si cut hoc frequenter est simpliciter falsum in vocibus ita etiam in conceptibus.

39

⁋ Ad secundum dico. quod nullum simplex habet differentiam esentialem. Et quando dicitur quod omne genus descendens in vnam speciem per differentiam essentialem. descendit in aliam speciem immediate condiuidentem per differentiam oppositam. Dico quod hoc non est vniversaliter verum loquendo de differentia esentiali positiua: sed frequenter illud condiuidens non habet differentiam nisi forte accidentalem vel negatiuam. et ita est in proposiosito. quia substantia descendit in substantiam corpoream per differentiam essentialem. et in substantiam incorpoream per ne gationem differe talis essentialis alteri. Tamen quando aliquod genus descendit in vnam speciem per aliquam differentiam pro quam distinguitur ab alia specie immediate condiuidente. et per aliam non distinguitur. tunc oportet quod alia species immediate condiuidens habeat differentiam aliquam sed non est ita in proposito. Et quando dicitur quod omnis differentia habet differentiam sibi oppositam. sicut omnis species habet speciem sibi oppositam. Dico quod hoc non est verum vniversaliter loquendo de differentia essentiali.

40

⁋ Ad tertium dico quod non omne superius contrahitur ad suum inferius ita scilicet quod per aliquod importans praecise aliquid essentiale inferio ri. fiat aliquid vnum totum conuertibile cum inferiori et ideo omnes tales propositiones sunt negande. omne superius contrahitur. omne superius est determinabile per aliquid contrahens. et sic de consimilibus.

41

⁋ Ad quartum dico quod sicut declarabitur in sequenti. quod genus importat totum esse specierum. hoc est totas species. non tamen sic. sicut species specialissima. quia sic importat species totum esse indiuiduorum. quia quicquid impor tatur per speciem in vno indiuiduo necessario con simile importatur in quolibet alio indiuiduo. Non sic autem est in genere. quia genus importat vnam for materia aliquando in specie vna. vel in indiuiduo vnius spe ciei. et nihil tale reperitur in alio indiuiduo equaliter importato per illud genus. et aliquando genus im portat vnum indiuiduum. et aliud importatum per illud genus non est sibi simile. Exemplum primi. homo importat sortem. et ex consequenti importat materiam sortis et formam substantialem. scilicet ad min nus animam intellectiuam: et ideo in quolibet homine eust significatur per hominem inuenitur consimilis mate ria. et similiter forma substantialis. et anima intellectiua consimilis. sed animal importat vel significat ho minem. et ita aliquo modo ex consequenti animam inte lectiuam. et tamen nulla anima intellectiua reperitur in as non nec in boue. et sic de aliis brutis. quae tamen equaliter importantur vel significantur per animal. Exem plum secundi est quod albedo significat hanc albedinem et quodlibet significatum aibedinis est consimile huic albedini. sed color significat albedinem et praiter hoc nigredinem que non est consimilis albedini.

42

⁋ Per hoc ad confirmationem dico: quod genus importat totam essentiam: siue res importata sit sim plex siue composita. non tamen eodem modo sicut speciespropter causam iam dictam.

43

⁋ Ad quintum concedo quod omnis differna est qua abundat species a genere. ex hoc tamen non sequitur quod quaelibet species habet differnam essen tialem. quia non quaelibet species sic abundat. Unde vbicumque est differentia verum est quod aliqua species abundat illa differentia a ge nere. et hoc non est aliud quam dicere quod illa differentia praedicatur per se primo modo si sit diferentia essentialis de illa specie vniversaliter sumpta. non autem praedicatur per se primo modo de gener vniversaliter. sed tantum particulariter.

44

⁋ Ad Auicen nam quem commentator reprobauit et quem reputauit fuisse inscium in logica. et per consequens in metha. quia logica est maxime necessaria ad metha. pro eo quod lo gica duobus modis vsitatur in metha. scilicet et secundum quod e instrumentum sicut vsitatur et in aliis scientiis. et secundum quod propositiones methaphisicales sunt accepte a dyaletica et logica. sicut dicit commen. vii. metha. commen. ii. et hoc idem dicit philosophus commen. xxxv. Dico tamen sustinendo eum quod si bene loquebatur: quod ipse intellexit et de diferentia accidentali vel de specie habente differentia: quod talis species discreparat a secum conuenientibus in genere per differentiam.

45

⁋ Ad aliud per idem quod si bene intellexit intelligit de specie habente genus et differentiam. Qualiter tamen hoc sit in telligendum. q. sequenti patebit.

46

⁋ Ad aliud quod eoipso quod ens praedicatur de omni differentia et de omni specie. ens non est genus. quia hoc nulli gene ri conuenit.

47

⁋ Ad aliud quod intentio recte loquen tium est loqui de speciebus diffinibilibus diffinitione proprie dicta. vel docent inuestigare diuisiones. pro diernas vel accidentales vel essenti ales.

48

⁋ Ad vltimum dico quod accidentia non sunt diffinibilia diffinitione proprie dicta. et ideo concedo quod magis deberet dici quod accidentia sunt quedam quidditates: quam quod accidentia habent quid ditates. sicut enim intelligentie proprie loquendo magis sunt quidditates quam habent quidditates pro pter earum simplicitatem. ita etiam accidentia magis sunt quidditates. Sed de substantiis compositis conceditur quod habent quidditates. quia frequenter accipitur quidditas pro ipsa forma partiali.

49

⁋ Ad argumentum principale dico quod species multe non lunt diffinibiles diffinitione proprie dicta. puta omns species praecise communes rebus simplicibus. et ideo ta les non habent differentia essentiales.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 3