Quaestio 1

Distinctio nona Questio prima. Istinctione nona tractat magister de generatione filii a patre osten dendo quod non prius fuit pater quam genuit filium. Ideo circa distinctionem primo queram Utrum filius vere generatur a patre.

⁋ Quod non. quia omne genitum habet esse post non esse. sed fi lius in diuinis cum sit deus non habet esse post non esse. ergo etc. maior probatur. quia hoc est generari. accipere esse ab alio sine quo haberet non esse. et per consequens habet esse post non esse saltem naturaliter.

⁋ Ad oppositum. omnis filius est genitus a patre. ergo et filius in diuinis

⁋ Ad istam questionem aliqui reprobantes rationes aliquorum doctorum tanquam inutiles ad probandum generationem esse in diuinis. adducunt alias rationes tanquam efficaciores ad probandum quod productio est in diuinis.

⁋ Et arguunt primo sic. quiequid de ratione sua formali est principium productiuum in quocunquod est sine imperfectione in eo est principium productiuum istud totum intellectus habens obiectum intelligibile sibi presens ex ratione sua formali est principiumproductiuum notitie genite. ergo in quocumque est illud totum. scilicet intellectus habens obiectum actu intelligibile sibi presens ibi erit productiuum notitie genite. et hoc secundum proportionem sue perfectionis: sed in deo est illud secundum veram rationem sui. ergo vere est in deo productio notitie genite

⁋ Secundo argui tur sic. obiectum vt est in memoria producit seip sum vt est in intelligentia: quod autem obiectum vtro bique habet esse secundum quid: hoc est imperfectionis qui si memoria esset perfecta et intelligentia perfecta. obiectum esset simpliciter idem vtrobique. ergo ablata omni imperfectione reseruando illud quod est simpliciter perfectionis: obiectum idem simpliciter in memoria gingneret aliquid in intelligentia cui est simpliciter idem: quod est propositum.

⁋ Tertio sic. in qualibet conditione entis quae non est ex ratione sua imperfecta: necessitas est simpliciter perfectionis. ergo et in productio ne. ergo illa non dicit ex se imperfectionem. probatio antecedentis. quia sicut necessarium est conditio perfectio nis in ente inquantum ens ita etiam perfectio est in quo libet diuidente ens quod non est necessario ex se inperfectum siue limitatum. sicut enim quando ens diuiditur per opposita alterum diuidentium est perfectionis in ente alterum imperfectionis: ita in quolibet quod est perfectionis cuiuslibet diuisionis: alterum men brum est possibile quod est imperfectionis. alterum necessarium quod est perfectionis. producens autem inquantum ta le non includit imperfectionem. ergo non est producens per fectum in ratione producentis nisi sit necessario producens. producens autem primum non potest esse necessario producens aliquid a se et ad extra. ergo ad intra.

⁋ Similiter arguitur de productione naturali. quia productio na turalis est prima productio. ergo competit primo producenti: non autem potest competere primo ad extra. ergo ad intra.

⁋ Preterea relationes opposite de secundo modo relatiuorum possunt competere eidem nature limitate. sicut eidem voluntati competit ratio motiui et mobilis. quando voluntas mouet se. sed relationes producentis et producti sunt relationes secundi modi. secundum philosophum. v. metha. c. de ad aliquid. Ubi pro exemplo ponit calefactiuum et calefactibile: et patrem et filium: siue genitum et eum qua genuit. ergo relationes produ centis et producti sunt compossibiles in eadem natu ra.

⁋ Confirmatur ratio. quia sicut voluntas est quodam modo illimitata: quatenus fundat relationes op positas. ex hoc scilicet quod virtualiter continet illud ad quod formaliter habendum est in potentia. ita mul to magis essentia simpliciter illimata potest fundare relationes oppositas magis repugnantes. quales suntrelationes producentis et producti. plus enim excedit infinitas essentie summe illimitationem naturalem cuiuscumque creati: quam repugnantia quarumcumque relationum secundi modi.

⁋ Confirmatur etiam ratio qui omnia relatiue opposita equaliter includunt contradictionem. ergo si aliqua secundi modi non includunt incompossibilitatem. ergo nec alie

⁋ Quis conclusio sit tenem da. tamen ille rationes non videntur persuadere eam plusque alie quae fiunt ab aliis doctoribus

⁋ Primam non. qui minor deberet probari. quia ipsam philosophi negarent. et hoc tam in deo. quam in aliis intelligentiis inferioribus. De deo est manifestum. quia dicerent quod deus nul lius notitie est productiuus. In aliis patet. quia intel gentia habet obiectum intelligibile sibi praesens. quia est intellectio et obiectum. et ista sunt idem realiter: et tamen nulla est ibi notitia genita. et ideo dicerent quod non est de ratione intellectus habentis obiectum intelligibile sibi praesens producere notitiam genitam: nisiquando intellectio vel notitia et essentia differunt realiter. quomodo secundum philosophos. non est in deo nec im intelligentiis: sed tantum in intellectu nostro secundum eos

⁋ Sed conistam responsionem arguit idem doctor sic Intellectus noster respectu notitie genite habet potentiam receptiuam. et ista potentionalitas est imperfectionis. quia potentionalitas passiua. Nihil autem tale facit ad rationem principii productiui. et ma xime quando principium productiuum potest inse esse perfectum thabet etiam intellectus in rationem principii producti ui respectu notitie genite. et hoc est ex perfectione eius: quatinus actus primus continet virtualiter actum secundum. Tunc arguitur sic. quandocumque in aliquo concurrunt duo per accidens scilicet ratio agendi et patiemdi. Ubi illud quod est ratio agendi est per se. non minus est ratio agendi. patet secundo phi. de medico sanante se si sepretur medicina ab infirmitate nihil minus erit ratio sanandi. ergo si seprentur ab inuice duo praecedemn tia in intellectu. remanente eo quod est ratio per se prin cipii productiui adhuc erit ratio producendi. quantumcumque non sit ibi potentionalitas passiua rece ptiua. Exemplum hoc patet. quia si intellectui nostro esset concreata vel consubstantialis notitia sui secundum quod quidam intelligunt augustinum de notitia abdita. xiiii. de trinita. tunc intellectus licet non posset habere notitiam genitam qua cognoscat se formaliter. si tamen possit habere aliud obiectum actu intelligibile sibi presens. posset aliquam notitiam gignere in passo approximato. quod tale esset. aut per se stantem si haberet virtutem gignendi aliquid per se stans ab intellectu. ergo circumscripta rantione receptiui notitie. si remane at ratio productiui notitie. et hoc per se stantis: poterit talis notitia gigni. licet non recipiatur in intellectu qui est principium gignendi. Istud etiam potest confirmari sic. in omni ordine agentium precise ibi vbi principium actiuum de se non est im perfectum. status est ad aliquod principium actiuum simpliciter perfectum. quod scilicet agens agit ex plenitudine perfectionis. et dicitur agens ex liberalitate. secundum auicennam. vi. metha. causa. vlximo. Nullum enim agens liberaliter agit quod ex actione sua expectat perfici. sicut enim in actibus humanis liberalis est ille qua agit non expectans xetributionem. ita similiter agens dicitur liberale quod nullo modo perficitur a productione vel producto. Ex hoc arguitur sic. In omni genere prin cipii productiui non includentis imperfectionem possibile est stare ad aliquod principium simpliciter per fectum: sed nihil est simplicitur perfectum agens quod non agit liberaliter secundum dictum modum. ergo est ali quod agens liberale modo predicto. ergo in genere illius principii productiui est aliquod principium tale quod nullo modo perficitur per suam productionem talis intellectus habens obiectum sibi praesens null est: nisi iste quie non recipit vel perficitur per intellectio nem quam gignit: siue quae eius virtute gignitur. ergo non oportet omnem intellectum producere notitiam vt ea perficiatur: sed oportet esse aliquam priorem producentem non perfectibilem per productam.

⁋ Sed istud non suf ficit. quia concesso quod intellectus noster habeat rationem principii receptiui: et rationem principii actiui respectu notitie genite. Qande vlterius accipitur: quod quandocumque in aliquo concurrunt aliqua duo per acci dens. sed ratio agendi et ratio patiendi: vbi illud quod est ratio agendi est per se non minus est ratio agendi. Ista propositio potest intelligi bene et male. si enim accipi atur de virtute sermonis. tunc oportet quod ibi sint duo realiter distincta quorum vnum est actiuum et reliquum passiuum. et tunc verum est si illud quod est ratio agendi rema neat sine altero. et posset habere passum sufficienter approximatum. vel possit producere aliquid per se stans quod tunc non minus erit ratio agendi propter talem separationem. et ideo si ad notitiam genitam intelle ctus nostri concurrunt talia duo. quorum vnum esset ratio agendi et reliquum ratio patiendi. si illud quod est ratio agem di sepraretur a reliquo et posset habere passum sufficienter approximatum: vel posset producere notitiam per se stantem. posset agere sine hoc quod reciperet notitiam genitam. sed illud tunc actiuum non esset deus. sed esset illud idem numero quod prius. et ita proba re quod aliquid aliud puta deus esset principium actiuum notitie genite non sufficit Aliter potest in telligi praedcam propositio quod aliquid vnum et idem sit actiuum et passiuum respectu eiusdem: sicut est in proposito. non emim aliud est ipsius intellectus quod producit notitiam genitam: et quod recipit eam sed vnum et idem et tunc si iste denominationes accidentaliter denominant idem non oportet quod alicuius eiusdem possit inesse vna il larum denominationum sine reliquo. sicut si secundum aliquos nihil possit agere in voluntatem nisi voluntas tunc impossibile esset aliquid esse productiuum volitionis nisi esset receptiuum volitionis. si tamen alicui competeret hoc quod dico esse rationem agendi Dico quod illud posset agere. sed tunc oporteret proba re quod deo competit esse rationem agendi respectu notitie genite. et hec est conclusio principaliter probanda. secundum primum intellectum procedit primum exemplum. quia me dicina medicinatiua realiter distinguitur ab illo quod recipit infirmitatem et sanitate. et ideo vbicumque est illa medicina medicinatiua quantumcumque non es set ibi illud quod immediate reciperet sanitatem. adhuc posset agere in passum coueniens sufficien ter approximatum. non. tamen oportet quod vnum aliud quod non est aliquod illorum possit esse principium actiuum. Similiter si idem sit ratio agendi et patiedi. si possit rema nere quod illud principium sit ratio agendi respectu alicuius: respectu cuius non est ratio patiendi. Dico quod respectu illius potest agere: quantucunque non possu illud recipere. ex hoc tamen non sequitur quod vnum aliud possit esse ratio agendi respectu illius. sine hoc quod sit ratio patiendi. Si autem intelligatur propositio pre dicta sic: quod quantumcumque vnum et idem respectu alicuius est ratio agendi et ratio patiendi: quod possibile est inue nire aliquid quod respectu talis est ratio agendi et non ratio patiendi. sic est proposito falsa. et hoc secundum proportionem virtutis agentis sicut ipse intelligit. quia aliter nihil valet ad propositum. Uerbi gratia. Aliquid respe ctu motus localis est principium actiuum et passiuum. secundum istos: et certe ista duo scilicet ratio agendi et ratio patiendi per accidens conueniunt eidem. ergo aliquid potest esse ratio agendi respectu motus localis secundum proportio nem virtutis. sine hoc quod sit patiendi. non sequitur quia tunc sequeretur quod deus posset esse principium product uum respectu motus localis infiniti. sicut ex alia parte per illam propositionem probauit: quod deus potest esse principium productiuum notitie genite infinite.

⁋ Per hoc patet ad aliud exemplum. concedo quod circuscripta ratione receptiui notitie. si remaneat ratio productiui notitie. et hoc per se stantis. quod poterit gignere notitiam per se stantem. Sed diceret alii quod impossibile est rationem productiui notitie remane re: circumscripta ratione receptiui. nisi illo modo quo obiectum est ratio productiua obiectiua notitie sed hoc nihil ad propositum.

⁋ Ad confirmationem patet quod illa maior est vera: quod status est ad principium actiuum simpliciter perfectum quod erit actiuum respectu eiusdem: effectus prioris. qui erit causa respectu secundi effectus. et ideo standum est ad deum quae est productiuus vel mediate vel immediate respectu notitie genite ipsius intellectus. non tamen sequitur quod respectu notitie genite alterius. sicut est de principiis pro ductiuis respectu motus localis. Unde idem argumentum penitus est de agentibus respectu motus localis et respectu notitie genite.

⁋ Si dicatur quod non est simile. quia motus localis dicit imperfectionem. hoc non sufficit. quia eodem modo alii dicerent: quod notitia genita dicit imperfectionem: sicut notitiacreata: vel sapientia crea ta.

⁋ Secundo principaliter ostendo quod prima ratio non concludit. iquia non est plus de ratione intellectus habentis obiectum intellectuale sibi praesens esse principium productiuum notitie gente: quam est de ratione principiorum esse productiuum notitie com clusionis. vel de ratione terminorum principii per se noti¬ producere notitiam principii. vel de ratione actus sit generatum habitum. sed in deo est notitia prin cipiorum et notitia terminorum. et etiam actus intelligendi. et tamen secundum istos ab istis nihil producitur. nec aliquod istorum manet ibi sub ratio ne principii productiui. ergo eodem modo non potest sufficienters probari quod intellectus vel obiectum maneat ibi sub ratione principii productiui.

⁋ Si dicatur quod no est simile. quia in deo notitia principiorum et notitia con clusionis non differunt realiter. nec notitia terminorum et principii. nec actus et habitus. et ideo vnum non potest esse causa vel productiuum alterius. hoc non sufficit. quia eadem facilitate diceretur: quod intellectus ha bens obiectum intelligibile sibi praesens. et notitia quaecumque diuina non differunt realiter. et ideo vnum non potest esse productiuum alterius.

⁋ Preterea secunda ratio non concludit. quia hec est simpliciter impossibilis. obiectum vt est inimemoria producit se ipsum vt est in intelligentia. quia ex hoc sequeretur: quod simpliciter idem producit seper rationem de qua dictum est dis ii. scilicet quod a determina bili sumpto cum determinatione non distrahente nec diminuente cuiusmodi est omnis determinnatio reduplicatiua: ad determinabile sumptum per se est bona consequentia. et ideo formaliter sequitur. obiectum vt est in memoria producit se velut est in intelligentia. ergo obiectum producit se. illa tamen propositione concessa. non valet argumentum. quia sicut est imperfectionis quod obiectum habet esse secundum quid per te: ita secundum alios est imperfectionis quod ali quid producatur. et ideo dicerent quod impossibile est aliquid produci nisi sit imperfectum. sed in deo nihil est imperfectum. ideo dicerent quod nihil ad intra posset produci Unde dicerent: quod auferendo quicquid imperfectionis est non remanebit obiectum gignere aliquid. quia dicit imperferctionem: quamuis non in producente: tamen in producto neces sario dicit imperfectionem secundum eos. et huius oppositum non probatur.

⁋ Preterea tertia ratio non concludit quia per idem argumentum probaretur quod deus necessario cau sat. et necessario finit aliquid sicut causa finalis. quia causare aliquid non dicit imperfectionem. similiter etiam finire. quia si dicerent imperfectionem: non possent competere deo. ergo si necessitas in qualibet conditione entis quae non est ex ratione sua imperfecta est simpliciter perfe ctionis. ergo etiam in causatione tam causae efficientis quam finalis. quod est manifeste falsum. etiam secundum eos

⁋ Si dicatur quod non est simile: quia quamuis causare non dicat imper fectionem in causante: dicit tamen imperfectionem in causato. et ideo non potest competere deo ad intra.

⁋ hoc non sufficit. quia eadem facilitate dicerent alii. quod producere quamuis non dicat imperfectionem in producen te. dicit tamen imperfectionem in producto. et ideo non potest con petere deo ad intra. Dicerent ergo ad rationem breuitur quod necessitas competit omni conditioni entis quaie non dicit imperfectione. et est conditio penitus absoluta et non connotatiua. vel saltem non est connotatiua neces sitanter in alio. Uerbi gratia ens diuiditur per actum et potentiam et actus ibi simpliciter absolute accipitur. et ideo actus erit necessario. sed ens diuiditur per creatiuum et creabile. et creatiuum est extremum aliquo modo perfectius. ideo creatiuo necessitas attribuitur: sic dicendo creatiuum est necessarium vel necessario est. et quando necessitas vnius connotat necessitatem in alio tunc non oportet. sicut ens diuiditur per creans et creabi le. causam et causatum: et sic si haec esset neccessaria. creans est hec erit necessaria. creatum est. sicut si hec esset necessaria. causa est. et hec est necessaria. causatum est. et ideo necessitas isti conditioni entis non attribuitur. vel saltem non necessario attribuitur sibi: quamuis haec poss concedi. creans necessario est. vel causans neces sario est. sed ista: deus creat: deus causat. non erit: necessaria. sed tamen contingens. et ideo quaelibet talis. cre ans necessar o creat. causans necessario causat est simpliciter impossibilis. quia ponit necessitatem: non solum in illo quod est causa vel creans. sed etiam in alio.

⁋ Preterea confirmatio non concludit. quia dicerent alii quod productio naturalis non est prima: sed pre ductio voluntaria. et illa est ad extra non ad intraSimiliter philosophi dicerent quod productio naturalis esset pri ma sed non ad intra: sed ad extra. nec eius oppositum potest probari: sicut postea ostendetur

⁋ Preterea quarta ratio non concludit. quia in forma illius rationis est fallacia consequentis. arguendo a superiori ad infe rius sine distributione. Unde non sequitur relationes secundi modi opposite possunt competere eidem. ergo iste re lationes illius modi. scilicet relatio producentis et produ cti possunt competere eidem. si autem accipiatur quod omnes relationes illius modi possunt competere eidem: tunc est maior falsa. quia iste relationes causa et causatum non possunt competere eidem. et ita de multis aliis.

⁋ Si dicatur quod quae ratione relationes motiui er mobilis possunt competere eidem creato: eadem ratione relationes producentis et producti possunt competere eidem increato

⁋ hoc non probat. quia dicerent alii quod non est simile. quia idem simpliciter potest esse motiuum et mobile. sed impossibile est quod idem sit producens et productum. et ideo non est simile.

⁋ Ad primam confirmationem dicerent. quod non consurgit precise ex illimitatione voluntatis quod potest fundare relationes oppositas tales. sed consurgit ex actiuitate voluntatis respectu alicuius effectus. etiam posito quod nullum actum posset producere. et ex potentia passiua ad illum eudem effectum. sed omne tale et omne consimile repugnat deo. Dicerent quod ta les relationes opposite non possent eidem competere.

⁋ Ad aliam probatione confirmantem dico: quod probaret quod causa et causatum non possunt com petere eidem. quia sunt relationes opposite. et ideo dicerent quod sicut aliqua relatiue opposita possunt competere eidem et aliqua non. ita eodem modo aliquem relationes correlatiue possunt compete re et aliqua non. et ideo illa propositio quod omnes tales equaliter includunt negationem esset neganda ab eis. nec probatur

⁋ Ideo ad questionem dico quod per nullam rationem na turalem potest probari esse plures personas in diuinis sed quod sunt plures persone quarum vna est pater et alia filius. et quod filius vere generatur a patre est sola fide tenendum.

⁋ Ad argumentum principale in contrarium dico quod non omne genitum habet esse post non esse. et maxime vbi genitum est eadem natura et essen tia cum generante: quod in solo deo est possibile Et quando dicitur quod non haberet esse circumscripto patre. ergo ex se habet non esse. Dico quod consequentia non valet. et maxime. quia pater eadem res et cum filio. et ideo sicut non sequitur filius non habet esse circumscripto filio. ergo ex se habet non esse. ita propter identitatem essentie quae est vna numero cum patre et filio: non sequitur. filius non habet esse circum scripto patre. ergo filius ex se habet non esse.