Sectio 2

SECTIO II Vtrum homo purus posset ad aequalitatem satisfacere pro culpa mortali propria ita ut ex vera iustitia obtineat remissionem eius?

Praenoto. Tunc ex vera iustitia obtinetur remissio alicuius culpae commissae, dum in ordine ad placandam personam offensam, tale ac tantum ponitur opus, ut ne possit amplius manere rationabiliter offensus aversus a reo, quamvis forte vi talis operis non tenetur reum positive recipere in gratiam et amicitiam, verba gratia conferendo peccatori gratiam habitualem, et ius ad gloriam aeternam. Quodsi vero praestito sibi tali opere, ad huc offensus velit continuare aversionem, irrationabiliter aget, et nilominus offensa tolletur, nec reus obnoxius manebit amplius. Quaeritur ergo utrum tale opus possit peccator aliquis praestare pro culpa sua mortali. In varia Authores abiere.

Thomistae negativam defendunt sententiam secuti suum ante signaum Divam Thomam, qui hoc loco quaest: 1 articulo 2, ad 2dum aperto negat, dum auct. diendum quod aliqua satisfactio potest dici dupliciter sufficiens, uno modo perficite, quia est condigna per quanda adaequationem ad recompensationem culpae commissae; et sic humanis puri satisfactio sufficiens esse non potuit pro peccato: Tumquia tota natura humana per peccatum erat corrupta contra Deum commissum quandam infinitatem habet ex infinitate Divinae magestatis tanto enim offensa est gravior, quanto maior est ille, inquam delinquitur. Unde oportuit ad condigna satisfactionem, ut actus satisfacientis haberet efficaciam infinitam, utpote Dei et hominis existens. Alio modo potest dici satisfactio humanis esse sufficiens imperfecte, scilicet 2dum acceptionem eius qui est ea contentus, quamvis ne sit condigna. Et hoc modo satisfactio puri humanis est sufficiens. Idem docet in tertium distinctione 20 quaes. 1 arti: 2do. et in quartum distinc. 14 quaest: 1. Ubi loquens de penitentia infusa, dicit non posse per illam Deo reddi aequivalens possensa, sicut nec potest religio seu gratitudo pro beneficio.

Scotistae affirmativam sententiam tuentur secuti suum ante signarum scotum qui in quarum distinc: 15 quaes: 1 numero 7. Sic loquitur: quantum ad istum articulum potest dici, quod Deus de potentia absoluta posset dedisse peccatori post attritionem, tanquam post dispositionem congruam et meritam de congruo gratiam, per quam motus eius fieret contritio, et sic per satisfactionem delevisse peccatum, quia per illum actum redderet Deo aequivalens illi bono, quod abstulit peccatum. Aliam quoque statim subdit rationem, quia talis actus posset alias esse indebitus Deo, scilicet supererogationis et non praecepti, posset enim Deus per absolutam potentiam humanem solum obligare ad Decalogum. Ergo tunc homo aliqua opera supererogationis exercere posset, atque pro peccatis suis offerre, et tunc inquit saluaretur tota ratio satisfactionis. Similiter distinctione 20/40 intentum, asserit per actum charitatis perfecte poni aequalitatem peccato.

Retentiores excepta schola scoti licet passim neget puram creaturam condigne et ad aequalitatem satisfacere posse pro peccato mortali proprio, multi tamen parum efficaces adferunt rationes assertionis suae, quas hic expendere breviter non oberit.

1ma. Ratio est Durandi in quartum distinc. 4 quaes: 1: quia ita se habet satisfactio sicut gratiarum actio. Sed Deo non possumus satis pro beneficiis gratiis agere ergo nec pro peccatis satisfacere. Contra est quia inde sequitur quod nec parentibus aut praeceptoribus pro notabili offensa possemus satisfacere, cum iuxta Articulum etiam illis ne possimus esse satis grati.

2da est Medinae quia quidquid faciat pura creatura, debetur Deo aelio titulo, possetque iuste alio titulo ab illa exigi.

Contra est quia inde sequitur nec Christi satisfactionem esse pefectum et omnino ad aequalitatem, cum etiam ipsius opera Deus exigere alio titulo potuit.

3tia. Ratio est VasquiisDisputatione 4 cap: 5. numero 6. quia quantum cunque faciat creatura non potest pro toto debito satisfacere, peccator enim per suum peccatum, meritus est negationem omnis auxiliis congrui quod debitum necesse est liberaliter a Deo tolli, alias non nisi naturales et in proportionatissimos eliceret actus peccator. Quodsi contritionem et charitatem habere possemus ex propriis viribus absque ullo auxilio gratiae Dei, tunc inquit Vasques, numero 53. nostra satisfactio perfecta esset: nunc autem minus sufficiens est, quamvis natura sua abstergat et deleat omnem maculam peccati et offensam, quia nimirum fit cum auxilio Dei partem debiti condonantis. Contra hanc rationem opponitur quod talis condanatio quae solum est panae cuiusdam pro peccato debitae, non videatur obstare satisfactioni perfectae pro culpa. I quae tota est ad tollendum per se maculam et offensam simul. 2do. sicut carentiam auxiliis, ita carentiam redemptoris merebatur peccatum, et tamen per gratis datum nobis redemptorem nihil derogatum est condignitali et perfectioni satisfactionis Christi pro peccatis nostris.

4ta Ratio est Lugonis hic Disputatione 5 sectione 4: quia nulla pura creatura tantum ponere potest, ut offensus Deus non possit amplius rationaliter manere aversus et offensus, quidquid enim agat vel pariatur creatura in eum finem, adhuc Deus amplius rationabiliter irasci potest peccatori, eo quod in ipso peccato mortali sit exigentia quaedam ut ne placetur Deus, atque sic per perseverantiam offensionis absterreantur humanes appeccatis. Contra opponitur quod absque tali exigentia suffientem habet vim peccatum ad absterrendos humanes tum enormitate sua tum aeternitate suppliciis quod meretur. Deinde eandem ob causam peccatum deberet etiam exigere, ut nec per misericordiam Dei, nec per satisfactionem Christi pro illo satis fieri possit, sic enim maior adhuc imputaretur terror hominibus. Plura opponit plixe Arriaga Disp: 4 sectione 3.

5ta est Ripaldae in Disputationibus de supernaturali: "quia creatura per peccatum constituitur novo titulo serva Dei, ratione cuius servitutis, Deus aequorit ius novum ad omnia obsequia possibilia purae creaturae etiam aeterna, ita ut possit ea exigere titulo peccati. Si autem pura creatura posset condigne satisfacere pro peccato, eo ipso posset se liberare ab ista servitute quod est inconveniens."

Contra est. Cur maius Deus acquirat ius titulo peccati in omnia obsequia creaturae, quam aequisivit titulo creationis et causae purae? Et tamen hoc iure non obstante Christus condigne satisfecit pro nobis, et nos condigne meremur gloriam aeternam.

Sexta est Cardinalis Palavicini numero 79 et Haunoldi tractatu primo Controversia secunda cap: 1 paragr: 4: Ut aliquis satisfaciat ad aequalitatem pro debito ex gravi debito debet solum facere supra id ad quod tenebatur ante delictum, quantum infra suum debitum fecit delinguendo. Verba gratia: Si quis alteri alapam impiet, debet tantum honoris illi exhibere supra, id ad quod alias tenebatur, quantum infra suum debitum tractavit offensum. Atqui nemo peccator potest Deum tantum honorare supra id ad quod tenebatur ante delictum, quantum despexit post ponendo eius authoritatem et amicitiam bono finito. Ergo, etc. Haec ratio satis bona est; Contra tamen opponitur: Quod defacto pauca Deus determinate ex imposita obligatione exigat ab humane, et supra id quod taliter exigit, potest homo plurimos et praestantissimos elicere actus supernaturales supererogatonos honoris et amoris, alioqui videtur aliquando adaequaturus omne debitum pro offensa si nil aliud obstet.

Septima est Espartaehic quaestione 9. Quod peccatum mortale sit tantum malum, ut excludat ab humane gratiam habitualem et gloriam ac habitus virtutum supernaturalium, non tantum existentes in humane peccante, sed secundum omnes absolute gradus possibiles adeoque infinitos. Atqui nulla opera bona creaturae purae inducere possunt infinitos gradus gratiae et gloriae in animam. Ergo inter illa et peccatum non potest dari aequalitas. Hanc rationem dat etiam Perez. Contra est 1mo. ex hac vi impeditiva bonorum infinitorum videtur peccati malicia esse infinita simpliciter, quod non vult Esparsa 2do Omnia peccata mortalia essent aequalia omnia enim excludunt illa bona. 3tio non posset condigne satis fieri etiam pro veniali, quia etiam hoc impedit bonum infinitum, scilicet unionem hypostaticam. Plura opponit Palavicinius

8ua est Lessii Libro 13 de perfectionibus Divinis capite 46 et 47. Valentiae, Hurtadi, Martinonis, Geniti, etc. quod peccatum mortale in ratione offensae sit moraliter infinitum simpliciter, quia ut docet Aristoteles 5to Ethicorum cap: 5. et manifestum est ab inductione, offensa crescit ex dignitate offensi, et ex vilitate offendentis. Ergo cum inter dignitatem Dei offensi et vilitatem creaturae offendentis sit infinita distantia necesse esse peccatum saltem mortale esse infinitum simpliciter in ratione offensae.

Contra tamen opponitur 1mo: quia illud est malum simpliciter infinitum inratione mali, quo non potest excogitari aliud maius in ratione mali, sicut illud est bonum simpliciter infinitum, quo non potest excogitari vel esse maius bonum quale est Deus. Atqui inter peccata mortalia unum est maius alio, ingenere mali et offensae. Contra 2do. quia dignitas Dei offensi non auget gravitatem peccati, nisi quatenus existit intentionaliter in mente et affectu seu voluntate peccantis, seu inquantum apparet offendentum, et inquantum hic se opponit illi per actum voluntatis. Atqui cognitio qua peccator cognoscit Deum esse bonum infinitum, est valde imperfecta et limitata: conatus etiam voluntatis quo se opponit illi dignitati et legibus eius, est satis imperfectus. Ergo non potest infinitudo Dei transfundere in actum peccati infinitatem simpliciter in ratione maliciae vel offensae. Hanc rationem declarat Suarez, hic disp. 4 sectione 7. Contra est tertio. Etiam peccatum veniale deberet dici infinitum simpliciter. Contra est quarto, si per possibile vel impossibile gratia infinita daretur creaturae purae, saltem tunc posset ad aequalitatem satisfacere, essent enim actus illius infiniti valoris. Haec et plura videri possunt apud Arriagam, Lugonem, Palavicinum Perez et caeteros.

PARAGRAPHVS I Sententia et Ratio Soarii Defenditur

Dicendum 1mo. Non potest ulla pura creatura ad aequalitatem satisfacere pro culpa mortali propria, ita ut ex vera iustitia obtineat remissionem eius. Ita Suarius.

Rationem fundamentalem dat hanc disp. 4. sectione 7, et sequentibus: Quia ut ad aequalitatem satisfiat pro offensa seu iniuria personali, debet in persona satisfaciente, tantum esse dignitatis, quantum est in persona laesa. Atqui pura creatura quibuscunque gratiis supernaturalibus dignificetur, nunquam pertingere potest ad tantam dignitatem, ac est in Deo offenso. Ergo nullo modo potest satisfacere ad aequalitatem pro culpa mortali. Minor est manifesta, quamvis enim sit gratia ordinis cuiusdam Divini et participatio naturae Divinae tamen tota eius dignitas tam physice quam moraliter est limitata; et quamvis multiplicaretur in infinitum, adhuc infinita esset distantia a dignitate Dei offensi. Maior in qua vis est probatur: quia sicut iniuria personalis crescit ex dignitate persone offensae, ita satisfactio decrescit, ex vilitate per sonae satisfacientis, ut patet inductione, et ex communissimo sensu hominum, ex quo manavit vulgare illud: honor est in honorante, iniuria autem in persona iniuriata. Id est tanta est iniuria personalis, quantam est persona iniuriata, et tantus est honor qui alicui exhibetur, quanta est persona honorans. Si enim plebeius aliquis viro Principi colasum infligat, et mox se ad plantas eius abiiciat pro nihilo hoc reputatus: si vir nobilis idem praestet in ordine ad veniam obtinendam, pluris aestimatur: Si Palatinus quispiam, ad huc pluris. Proportionatur itaque satisfactionis valor dignitati personae satisfacientis, et vilescit cum vilitate eiusdem. Cum ergo pura creatura non interveniente unione hypostatico, nullo modo possit eo atolli, ut ne infinite distet a Deo, satisfactio eius aequalis esse non potest, consequenter non debetur ei remissio culpae mortalis ex vera iustitia. Rationi huic acquiescunt Arriaga, Perez, Derodes, Moraiosci, Haunoldus, et optime confirmatur obiectionum solutione.

Inferes hic 1mo: non tantum pro propria sed etiam aliena offensa gravi non posse satis fieri ad aequalitatem a quacunque pura creatura utrobique enim satisfaciens infinitae> distat a dignitate Dei offensi.

Inferes 2do. Per nullum actum contritionis vel charitatis, sive is procedat a pura creatura solis auxiliis supernaturalibus, sive etiam gratia sanctificante elevata, adaequari posse iunuria personalem, quae Deo irrogatur per quodvis peccatum mortale, eo quod infinita eius bonitas dignitas, et excellentia et non solum authoritas praecipientis oppositum postponatur libere vilissimo bono creato. Dixi non posse adaequari iuniuriam personalem; materialis enim seu potius realis iniuria, quae consistit in eo, quod per peccaminosum actum subtractus sit Deo actus honestus qui eliciendus erat circa propositum obiectam, et ad quem Deus ius habebat: haec inquam realis iniuria bene compensari potest per supernaturalem aliquem et intentsum actum charitatis, qui morali bonitate sua aequivaleat aut nobilior sit illo actu quem peccans elicere debuit fugiendo peccatum, atqui hoc libenter concedimus Scoto. Proinde diligenter semper distinguenda duplex quaedam iniuria (sive ea sit rigorosa, sive latius sumpta, parum refert ad solutionem huius difficultatis.) quae in omni peccato mortali invenitur scilicet realis et personalis, eo quod omne tale peccatum sit aversio a Deo postpositio voluntaria Dei et convensio ad creaturam, probatioque creaturae.

Inferes tertio. Ex suppositione Divinae voluntatis de praestanda condigna et ad aequalitatem iustitialem satisfactione pro peccato mortali; omnino necessariam fuisse unionem hypostaticam non tamen Incarnationem, aut assumptionem naturae rationalis corporeae. Ratio primi quia aliter fieri non potuit sufficiens proportio inter personam offensam et personam satisfacientem, nisi haec esset Deus. Ratio secunda. quia etiam si Deus assumpisset naturam Angelicam, atque sic pro peccatis generis homini satisfacere voluisset, sufficiens esset proportio inter satisfacientem et offensum, consequenter opera satisfactoria omnino digna fuissent remissione peccati.

Dicendum secundo Non potest purus homo etiam ut est membrum Christi satisfacere, ad aequalitatem et ex perfecta iustitia pro peccato mortali. Ita Suarez disputatione: 4, sectione 10 contra Caietanum, Sotum, etc.

Probatur. quia haec dignitas quae est esse membrum Christi, non plus quo ad rem superaddit homini puro, quam quod ipsius opera bona fundentur in mentis et satisfactione Christi, id est quod ex meritis Christi accipiat homo non tantum gratiam habitudinem, sed etiam actualem ad bene agendum, et quod opera ipsius propter Christi iustitiam ex Divina promissione acceptentur, ac denique quod defectus valoris ac condignitatis qui est in meritis hominis Christiani, suppleatur et compensetur satisfactione ac meritis Christi. Atqui haec omnia non tribuunt eam intrinsecam dignitatem et valorem operibus huius Christiani, ut omn ino moraliter secundum se aequivaleant gravi offensae Divinae. Ergo non potest purus homo, etiam ut est membrum Christi satisfacere ex perfecta iustitia et ad aequalitatem pro peccato mortali sive proprio sive alieno. Minor in qua vis probatur. Datis illis omnibus auxiliis per Christum adhuc homo satisfaciens infinite distat a Deo offenso. Ergo opera illius non possunt omnino aequivalere offensae Divinae, iuxta procedentem conclusionem. Firmatur quia Christus non ita nobis applicat merita sua, ut tam perfecto modo satisfaciamus pro peccatis nostris, sicut ipse, sed inferiore quodam, non enim elevat nos per unionem quandam hypostaticam secum, sed solum per moralem, tanquam membrum cum capite, et per gratias supernaturales. Ergo, etc.

Tantum igitur proprie loquendo, ut advertit Suarez, recte dici potest, nos iustificari, nobisque remitti peccatum ex perfecta iustitia scilicet Christi, non vero nos ipsos satisfacere ex perfecta iustitia, vel vigore iustitiae. Sicut S: Augustinus explicuit in Enchiridio capite 41 illud secundae ad Corin. 5 Eum qui non noverat peccatum pro nobis peccatum fecit ut afficiamur iustitia Dei in ipse. Iustitia inquit Augustinus non nostra sed Dei, nec in nobis sed in ipso. Proinde illae locutiones quibus subinde actiones membrorum tribuuntur capiti, vel sunt impropriae vel metaphoricae ut cum Psal: 21 in persona Christi dicitur: longe a salute mea verba delictorum. Utique Christus non habuit proprie sua delicta sed aliena sibi imposita, vel assumpta ad satisfactionem.

Dicendum tertio. Potest homo purus per opera supernaturalia verba gratia: contritionis et charitatis, pro culpa propria mortali satisfacere, ex iustitia quadam imperfecta. Ita Suarez et caeteri.

Probatur. Qui non potest pefecte satisfacere debito suo, si compenset eo modo quo potest, et quo exigit et contensus est creditor, satisfacit ex iustitia quadam saltem imperfecta. Atqui ita se potest gerere peccator erga Deum, imo ita se gerit dum conteritur. Ergo, etc. minor probatur primo non potest satisfacere homo purus perfecte ad aequalitatem pro offensa ut probatur. Secundo dum conteritur facit id quod potest cum auxilio Divino sibi concesso, avertitur a creaturis, et converitur ad Deum, dolet et amat, adeoque actu honesto quo debebat fugisse peccatum, reddit aequalitatem actis vel meliorem. Tertio. Actum talem exigit Deus a peccatore, ut Ezechielis 18. Si impius egerit paenitentiam et fecerit iustitiam, vita vinet. Et plurimus in locis idem sonat sacra scriptura. Ergo, etc. Praeterea si Deus tales actus/actibus appeccatore exigeret solum ut talem qualem conditionem seu dispositionem in ordine ad iustificationem, sufficeret exigere ab illo consensum in amicitiam Divinam et propositum non peccandi pro caetero. Iam vero non ita fit, sed exigitur amor et dolor super omnia: Ergo signum est haec peti in recompensationem et acceptari quando fiunt. Adde quod haec compensandi obligatio ne sit mere positiva seu ex lege solum et praecepto actuali Divino, sed oriatur ex natura ipsius actus graviter peccaminosi, qui est contemptus quidam et post positio impudentissima Dei, non solum ut legislatoris, sed ut summae maiestatis et excellentiae proinde nil de est actui perfecte paenitentis ad rationem satisfactionis ex iustitia quadam imperfecta. Dices. Remissio peccati gratis datur. Ergo non datur propter satisfactionem ex ulla etiam imperfecta iustitia. Respondeo Concedo Antecedens. nego Consequentiam, quia satisfactio imperfecta non potest efficaciter per se inducere strictam obligationem seu verum debitum remittendi culpam, sicut sausa quae solum est inadaequata ex se, non potest efficaciter praestare effectum. Ergo vi illius praecisae potest. Deus non condonare culpam. Quod ergo de facto per merita Christi suppleat defectum illius satisfactionis remittatque peccatum, id gratiae et misericordiae est, adeoque remissio actualis simpliciter gratis fit. Non tamen ita gratis fit ut homo ne debeat praestare quidquam de suo. Sed de his in prima parte de paenitentia uberius.

PARAGRAPHVS II Soluuntur Obiectiones contra primam Conclusionem.

Obiiciunt Scotistae: Per actum contritionis et charitatis supernaturalis compensatur adaequalitatem quidquid est sublatum boni, vel irrogatum mali per culpam mortalem. Ergo ad aequalitatem et ex iustitia satisfacere potest pura creatura per culpa sua mortale. Antecedens probatur inductione damnorum ex peccato emergentium: nam primo peccatum avertit a bono incommutabili ad commutabile. Secundo privat subiectum gratia et amititia Dei et coniunctione cum fine supernaturali. Tertio reddit dignum odio Divino. Quarto inducit reatum poenae aeternae. Quinto ladit honorem Dei. Atqui haec omnia resarcit perfecte contritio supernaturalis et actus charitatis. Ergo, etc. Probatur minorem resarcit primum qua contritio supernaturalis est conversio creaturae ad Deum et finem supernaturalem: et quidem perfectius convertit quam peccatum averterat, quia hoc averterat solum virtualiter et interpretative: contritio convertit forlr et expresse detestando peccatum propter Deum summe dilectum. Resarcit secundum restituendo amititiam actualem cum Deo. Resarcit tertium reddendo subiectum dignum amore Dei. Resarcit quartum, quia delet maculam tollitque reatum paenae aeternae. Rescarcit quinto quia est perfectissimum obsequium quod creatura potest praestare Deo. Ergo, etc. Respondeo nego Antecedens ad probationis Antecedens respondeo, quid quid sit sit de compensatione aliorum de qua in materia de paenitentia ex professo agitur: nego quintum membrum, non enim potest contritionis vel charitatis actus perfecte compensare contemptum et offensam Deo illatam per peccatum grave.

Vrgetur. Illa est condigna satisfactio qua tantum ponitur quantum sufficit ad placandum Deum offensum, sed per contritionem et charitatem tantum ponitur, nam contritio quae Deum profert omnibus creaturis tantum placet Deo, quantum illi displicuit peccatum quo protulit> creaturam Deo. Ergo, etc. Respondeo Concedo maiorem, nego minorem, et probationem eius, plus enim est Deum a vilissima creatura grativer offendi, quam ab eadem amari, et creaturis omnibus proferri; non multum aestimant Principes quod a plebeio aliquo amentur et proferantur omnibus subditis suis, plurimum autem offenduntur et offensam plurimi faciunt, si a subdito aliquo graviter despiciantur seu postponantur.

Vrgetur. Deus tantum amat carentiam peccati quantum odit existentiam eius, sed posito praecepto verba gratia de actu charitatis eliciendo peccatum formaliter vitatur per elicitum actum charitatis. Ergo Deus tantum amat actum charitatis quantum odit peccatum. Respondeo nego maiorem, signum manifestum inaequalitatis est quod sola carentia peccati non sit suffiens fundamentum ut Deus nobis aliquid bona praestet. Iam vero pro existentia peccati infinitis suppliciis nos subiecere potest et subiecit. Ergo haec maius est malum in genere moris quam illa bonum. Ergo magis Deus existentiam peccati odit, quam amat carentiam eius. Et nos ipsi defacto magis movemur quando actu iniuriamur, quam nobis complacemus in absentia iniuriae.

Vrgetur Tantum placet lux quantum displicent tenebrae, tantum placet bona valetudo, quantu displicet aegritudo. Ergo tantum placet Deo actus perfectae contritionis et charitatis, quantum displicet aversio. Respondeo misso antecedente nego Consequentiam, disparitas est quia tenebrae totam suam aestimabilitatem habent ab oppositione cum eo bono utili quo per illas privamur, adeoque per se non magis displicent, quam placet illud bonum utile. Similiter et bona valetudo respectu aegritudinis. Iam vero preccatum non tantum aestimabile est ex eo quod Deo subtrahat actum charitatis, qui a peccante eliciendus erat, vel aliam gloriam extrinsecam; nec ex eo solum quod plurimis maximisque bonis nos spoliet: sed potissimum ex voluntario gravissimo contemptu ac postpositione actuali Dei, ratione cuius in genere moris longe odibilius est peccatum, quam ratione damni quod infert Deo vel nobis.

Obiicitur secundo. Peccatum nullam iniuriam rigorosam infert Deo, sed inobedientiam dicit, non enim laedit nonum Dei infama vel vita, nec quidquam aufert ab ipso quod resarciri deberet per restitutionem, quia Deus ex creaturis nec crescit nec descrescit. Ergo peccatum in ratione offensae non crescit ex laesa persona Dei: Tunc erim tantum aggravat persona offensa peccatum, dum laeditur ipsa eius dignitas ut si percutiatur vel interficietur vel derogetur eius famae, alias dignitas personae extra nec est malitia peccat; nec viciat actum et posset condigne pro illo satisfieri a pura creatura. Respondeo transeat Antecedens, quia potest simpliciter negari loquendo universaliter de peccatis mortalibus. Consequentiam nego ad probationem Respondeo. recte dictum est quod tunc aggravat persona offensa peccatum dum laeditur eius dignitas. Sed inductio exemplum non est sufficiens facta, non enim tantum laeditur personae dignitas si percutiatur, interficiatur, vel fama eius derogetur: sed etiam si inurbaniter tractetur, si in publico consensu aliis lonoge inferioribus postponatur, si negligatur dum ad maiora officia et venerationem indigni et viles promoventur. Quae omnia deteriore modo irrogantur Deo per actum peccaminosum.

Vrgetur. Dum quis peccat contra legem Principum Politicorum non eo ispo gravem contemptum facere et per transgressionem legis committere videtur gravem offensam in personam Principis. Ergo nec peccatum quodvis grave commissum in Deum importat talem contemptum et offensam. Respondeo misso Antecedente nego Consequentiam. Disparitas est quia Principes politici non ferunt leges et praecepta principaliter propter se sed propter bonum subditorum nec tam curant per legum observationem honorem et amorem suum, seu ut actu ipsi praeferantur cuius bono inferiori, quam integritatem et utilitatem Respondeo: Iam vero Deus quidquid praecipit, principaliter propter se, et ultimate hoc intendit ut ametur pro omnibus, praeferaturque actu omni bono creato, non tantum per iudicum intelectus, sed etiam per affectum voluntatis. Hinc est quod secundum scripturam et Patres omnia praecepta Divina dicuntur fundari in charitate, et qui charitatem non habet, nihil est, licet non praecepta solum, sed etiam consilia Christi impleat. Per peccatum magis amatur et eligitur potius bonum creatum quam Increatum, quod utique fieri non potest sine gravi contempta et offensa Dei. Dixi misso antecedente: quia etiam in policitis magis aestimari solet transgressio legis ab ipso summo Principe latae, quam aministrorum aliquo.

Obiicitur tertio. Contritio est forma se ipsa santificans et expellens peccatum. Ergo per illam satisfit condigne pro peccato etiam mortali. Antecedens probatur. contritio se ipsa constituit amicum Dei, atqui amititia Dei non stat cum inimitia peccati Ergo, etc. Maior probatur: Contritio se ipsa est amor quidam benevolentiae cui respondet aemulus amor Dei. Ergo in homine contrito ex utioque hoc amaore conflatur amititia ad aequata. Ergo contritio se ipsa constituit amicum. Respondeo nego Antecedens. probationis maiorem distinguo: Constitunt imperfecte et inchoative Concedo, complete et perfecte. nego. Similiter distinguo minorem. Amititia inchoata et imperfecta non stat cum inimititia peccati nego, completa et perfecta concedo minorem, et nego Consequentiam, ad probationem minoris. Respondeo distinguendo respondet aemulus amor vi solius exigentiae conditionis nego vi liberalis Dei promissionis qua dignatur nos gratis iustificare concedo. Contritio solum est dypositio ad gratiam sanctificantem et condonationem peccati, potestque ad summum dici mereri eam de congruo.

Vrgetur. Homo contritus non perseverat in aversione habituali hoc enim nihil aliud est quam ita se humane, ut inditio prudentum censeatur in eodem effectu persistere, quod utique de vere contrito dici non potest. Ergo contritio se ipso tollit peccatum. Respondeo distinguo Antecedens: contritus non perseverat in aversione habituali philosophica quae nimirum consistit in morali permanentia eiusdem affectus mali erga Deum, Concedo. non perseverat in aversione Theologica loquendo de contritione sumpta secundum se, nego. haec enim aversio propter actum peccaminosum praeteritum, dicit negationem condignae satisfactionis vel liberalis condonationis adeo factae, quae negationes tolli non possunt solo actu contritionis ut pote a persona vili procedente adeoque valde impportionato.

Obiicitur quarto. Deus dat de facto maius praemium per actu supernaturali bono, quam sit paena quam infligit pro peccato mortali, ut communiter docetur. Ergo signum est quod magis sibi complaceat in actu bono, quam displicentiam habeat in peccato. Ergo per actum supernaturalem bonum a pura creatura elicitur poterit ad aequalitatem satisfieri pro peccato. Respondeo primo. Ex hoc argumento sequitur quod de facto homo levissimo actu supernaturali condigne satisfaciat pro innumeris et gravissimis peccatis. Respondeo secundo nego Consequentiam. Quod enim Deus det maius praemirum pro merito humanis iusti, quam poenam pro peccato, id non praevenit ex maiore aestimatione meriti supra peccatum, sed quod proprium Dei sit misereri semper et parcere et misericordiae recordari etiam cum iratus fuerit, amat enim devincire sibi creaturas, potius aureis suae charitatis fumieulis, quam iudentibus inferni.

Obiicitur quinto. Qui reddit totum quod abstulit satisfacit ad aequalitatem, sed homo per actum contritionis et charitatis, reddit totum quod Deo abstulit. Ergo, etc. Respondeo distinguo maiorem, satisfacit ad aequalitatem si propter damuum reale non intervenit etiam iunria personalis, Concedo, secus nego. Applica minori eandem distinctionem.

Vrgetur. Qui ad nil amplius tenetur, satisfacit condigne tam praedamno quam offensa, sed homo faciens satis pro peccato quantum potest, ad nil amplius tenetur, cum ultra posse nemo obligetur. Ergo, etc. Respondeo distinguo qui ad nil amplius tenetur ratione impotentiae suae satisfacit condigne nego. ratione aequalitatis a se inductae et iuris extincti Concedo. Eandem distinctio minori applicanda. Respondeo secundo qui ad nil amplius agendum tenetur satis facit condigne si nec teneatur ad faciendum in super concedo si adhuc teneatur ad faciendum nego. Respondeo tertio Arriaga, qui ad nil amplius tenetur tam absolute quam conditionataeconditionate satis facit condigne Concedo, qui ad nil tenetur absolute, tenetur tamen ad quid, idem eum poterit aut si posset, satisfacit condigne nego.

PARAGRAPHVS III Soluuntur Obiicitiones contra Rationem eiusdem Conclusionis Fieri Solita

Praenoto: Ratio fundamentalis minorae conclusionis: quare pura creatura non potest satisfacere ad aequalitatem pro peccato mortali? quia scilicet debet esse aequalis dignitas offensi et satisfacientis, alias satisfactio erit inaequalis et impportionata offensae. Contra quam rationem.

Obiicitur primo. Hic sequitur quod nullus plebeius per quaecunquae opera possit satisfacere ad aequalitatem pro gravi offensa Principis, etiam si innumera opera heroica praestaret, et vitam ipsam principis cum praesentissimo suae vitae periculo servareat. Atqui hoc est contra commune sensum. Ergo data ratio non probat insufficientiam purae creaturae ad satisfaciendum Deo pro peccato mortali. Respondeo nego Consequentiam, nam quando cunque non est distantia simpliciter infinita interpersonam offensam et offendentem potest condigni satisfieri si non per unum, saltem per multiplicata in eum finem in signia opera: per haec enim ipsa dignificatur et evehitur operans, si non politice et quo ad potestatem gubernativam, certe moraliter seu quo ad prudentum aestimationem aequalitatem sufficientem sortiatur cum persona offensa alias eminentiore: Cum etiam apud Ethnicos decantatum sit, quod nobilitas sola est atqui unica virtus. Cuius intuitu parem sibi reputavit Sanctum Ioannem Evangelistam Angelus Apoc. 19 et 22 renuitque humilem cultum a procidente in terram: conservus tuus sum. Hinc est quod dum videmus alicuius valde insigne facinus, etiam si plebeius sit appellamus heroem, et magnis parem, simulque inclinamur in reverentiam eius atque venerationem, cui deinde pedissequa accedit praemotio ad officia honorata, a quibus ille non fit dignior sed illustrior. Dum ergo asseritur quod satisfacientis cum offenso debeat esse aequalis dignitas sensus non est quod omnino debeat esse in simili officio honorato constitutus, aut par alteri quo ad naturam seu perfectiones naturales: sed quod iudicio prudentum tanti debeat aestimari, quanti offensus, sive interim fundamentum huius aestimationis sit in ipsa natura sive in dignitate politica, sive in actibus virtutum sive aliis dotibus. Unde ulterius apparet, quod cum nulla creatura etiam infinitas gratiis instructa tanti aestimari mereatur quanti Deus, sed infinities abeo superetur semper, non posse actus illius habere condignitatem satisfaciendi Deo ad aequalitatem pro offensa gravi. Econtra cum fieri possit ut unta creatura in genere moris tanti aestimatur quanti quaecunque altera, satisfacere etiam poterit condigne pro offensa eius gravi. Dixi in genere moris, non enim obstat quod forte in genere physico, seu secundum naturam aequipari non possint ut homo cum Angelo.

Obiicitur secundo. Per illam rationem conclusionis illatam non potest saluari impotentia purae creaturae in ordine ad satisfactiendum pro gravi offensa Dei, nisi simul admittitur peccatum mortale esse infinitum simpliciter in ratione offensae. Ergo secundum se ratio illa non est sufficiens. Probatur Antecedens quia si peccatum in ratione offensae solum est infinitum secundum quid, adhuc sequitur pro illo satisfieri posse ad aequalitatem a pura creatura, quia res finita licet sit superioris ordinis, potest adaequari mortaliter saltem per multiplicationem vel intensionem rei quae est inferioris ordinis, sicut quo ad valorem mortalem compensatur aarum per argentam vel etiam aes multiplicatum. Respondeo nego Antecedens probationis nego sequelam, huius probationem distinguo: aliqua res finita potest aequari per aliam inferioris ordinis Concedo. Omnis nego. Nam non tantum in naturalibus multae species inferioris gradus non aequivalent uni superiori, sed etiam in moralibus. Sic peccata venialia, licet multiplicentur, non aequivalent uni mortali. Visio beatifica non compensatur per visiones obiectorum creatorum et specie infinitorum. In iuria etiam facta in vita vel fama, dicitur communiter a Theologis in compensabilis per peccunias.

Vrgetur Non est ratio quare peccatum mortale constituitur potius in classe earum rerum superioris ordinis quae compensari non possunt per multiplicationem inferiorum, quam in classe earum quae possint. Respondeo rationem esse in ipsa enormitate peccati mortalis, quod malorum odium quae sunt aut esse vel cogitari possunt est maximum ex genere suo ob rationem gravis offensae Divinae. Unde si quid est aut cogitari potest in-compensabile per alia inferioris ordinis tale debet esse potissimo iure peccatum. Deinde, si valde difficilis est compensatio pro iniuria personali a vili persona Principibus terrenis facta: infinicies magis adeoque absolute incompensabilis sit opertet offenda Dei gravis etiam si forte in se finita sit.

Obiicitur tertio. Ad satisfactionem aequalem sufficit aequalitas satisfactionis cum offensa seu iniuria illata, etiam si non sit aequalitas inter personam satisfacientem et offensam. Ergo data ratio non subsistit. Respondeo nego Antecedens nam ut supra dictum, et communis est hominum sensus, satisfactio vilescit a vilitate personae, ac proinde aequalis esse nullo modo potest nisi satisfaciens fiat aequalis offenso.

Vrgetur. Hinc sequitur quod nec pro peccato veniali possit a pura quantumvis sancta creatura praestare satisfactio ad aequalitatem, quod est contra commune sensus Theologorum: nam et isto offenditur Deus, et offendens non potest fieri Deo aequalis in ordine ad satisfactionem. Respondeo cum Suarez et aliis negando sequelam, rationem negationis dat Suarez dispu: 4 sec: 11 quia peccatum veniale non cum proprie offensa et iniuria Dei, non enim proprie est contra Deum ut ultimum finem cum non avertat ab illi, sed retardat, neque dissoluit amititiam Dei, nec minuit per se ullum gradum gratiae sanctificantis. Unde mirum non est quod p levi offensione possit a persona amica per > gradus charitatis supernaturalis, qui sit totalis conversio et adhaesio ad Deum, condigna praestari satisfactio. Et quis neget plebiium posse satisfacere condigne pro in urbanitate aliqua quam principi exhibiut, etiamsi ad dignitatem maiorem non eveluntur ut aequalis fiat Principi? Cum ergo facilius praeporcionentur actus satisfactori, personarum etiam vilium culpae leoiguam gravi offensae, recurrere non oportet ad dignitatem satisfacientis ut ab ea dignificentur.

Vrget. Derodes hic disputatione 1 sec: 3, para: 5. Peccato veniali contilia tribuunt veram offensam non quo homo a Deo tanquam fine sed qua vere a vertatur a Deo ut legislatore, et eum rationabiliter iratum, saltem leviter relinquat. Firmatur a pari quia peccatum mortale ideo gravem continet iniuriam et offensam Dei quia est stra Dei voluntatem et violat aliquam eius legem. Sed hoc praestat etiam peccatum veniale, ergo est vera Dei offensa. Respondeo Suarez quod peccatum veniale sit verum peccatum, quod sit oppositum voluntati et alicui legi Divinae, offendatque defacto Deum etiamsi leviter tantum et meretur penam proportionatam saltem temporalem. An autem propter haec debeat dici proprie et in rigore offensa et iniuria Dei quaestio erit de nomine, cuius decisio pendet a declaratione, quid proprie significet ly offensa? ad quod Respondeo offensam proprie dicere contemptum alterius dissolutionem amititiae. Patet id etiam ex communi sensu quando enim advertinus nos egisse, quod alteri verba gratia superiori desplicet, si tamen nobis consciis simus quod nil notabile contra honorem et dignitatem illius personae admiserimus, adeoque plumamus de contrinuatione boni affectus vel amititiae: Censemus defacto personam talem vere a nobis offensam non esse, sed solum simpliciter voluntati ipsius satisfactum non esse, et displicentiam causatam licet sine aversione. Unde ad argumentum Respondeo directe: ex hoc solo quod homo per peccatum veniale aliquomodo avertatur a Deo ut legislatore, non potest inferri, quod in peccato veniali sit propria ratio offensae Dei, ut patet exproxime dictis. Ad Confirmationem Respondeo causalem maioris adaequatam non esse, ideo enim principaliter peccatum mortale dicit proprie offensam Dei quia per illud sciens volens opponit se creatura voluntati vel legi Divinae, cum contemptu quodam dissolutive amititiae inter Deum et hominem: hoc autem non fit per veniale peccatum. Hinc ut vides peccata venialia habent se ut inurbanitates quaedam et levitates quibus offendi aliquomodo solent Principes, mortalia vero habent se ut crimina laesae maiestatis: proiende per absolutam Dei potentiam potest satisfieri pro quocunque peccato veniali ad aequalitatem a pura creatura, secus pro mortali. Dixi per absolutam potentiam, nam secundum praesentia Dei decreta, ut scriptura et concilia testantur, non fit remissio ullius peccati, nisi ex mentis Christi, et valor operum nostrorum supernaturalium totus impenditur alteri designato praemio, scilicet augmento gra tiae et gloriae aeternae.