ATTRIBUTA DEI, sunt quae Deo adscribuntur in Scrituris Sanctis, non tam ad essentiam naturamque Dei explicandam quam ad declarandum nobis aliquo modo pro nostro captu illud quod de Ipso a nobis cognosci potest. Quanqua ex illis potius quis & quos modo non sit, qua quis & quomodo qualisque sit a nobis cognoscatur.

eAxiomata: I. Quicquid de Deo dicitur, non est Deus, quia est ineffabilis II. Nulla attributa divina essentiam naturamque Dei sufficient ter explicant: quia illa est infinita: Infinitum autem per id quod finitum est, digne satis, pleneque explicari non potest.

III. Attributa DEI in Scripturis tradita nostram notitiam de Deo, tum insitam tum acquisitam, juvant & perficiunt

Damascenus libro primo εκδυσεωσ της οθρουgα πιςεως cap. 1. ait: ponπον τῶυ δεῖον κα ἀκαταληπτον Ineffabile est divinum numen & incomprohensibile. Nam essentia Dei quid & qualis in se sit, comprehendi a creato intillectu, & humano sermone efferri non potest: ideo Spiritus Sanctu demisit se ad nostrum captum, & attributis quibusdam essentiam suam, descripsit.

Attributa divina primo vel affirmativa sunt, vel negativa Affirmaciva, sunt quae perfectionem aliquam in Deo ponunt, ut indicent & Deum perfectum esse in se & autorem omnium perfectionum in creaturis: ut cum dicitur Iehova, sapiens, bonus, potens.

Negativa, sunt quae imperfectiones creaturarum a Deo removent. quum Deus dicitur infinitus, immensus, incorruptibilis, immortalis Attributa divina secundo vel propria sunt, vel figurata. Attributa divina propria, sunt quae Deo proprie competunt, ac proinde etiam proprie de Deo dicuntur, si tem significatam inspicias; exsi improprie, si modum significandi

Distingui debet vox are per vocem significata. Si voces consideres quibus attributa Dei efferuntur, nulla proprie attribuitur Deo: Quia nulla omnino vox est, quae vel rei creatae natura plene & integre significet: muli Ominus divinam naturam ἐλoς exprimet seu describet. Vox quaelibet. finita est & humano captui accomodata: quaelibet autem proprietas Dei essentialis est infinita & omnium creaturarum captum prorsus excedit. Sine vero rem spectes, quae voce significatur, illa Deo proprie convenit. Hinc fit. ut nullum attributum de Deo affirmetur, quod de eodem non possit negaci suo modo. Videatur Philo Judaeus libro de Abrahamo, item de migratione Abrahami, item de somniis, & libro primo de vita Mosit.

Eaque non sunt σuυώνυμα, quamvis rem simplicissima signent. Ratioaunt non est, quia distinguantur formaliter secundum natura rei, quod falso docuit Scotus: sed quia unicae rei multiplices virtutes & operationes, nos variis conceptibus effigiamus, quum uno non possimus

Quaedam ex illis de solo DEO enunciantur & nulli creaturae unquam ne analogice quidem attribui possunt, ut nomen Iehovae, eique equipollentia, Quae vero ex illis de Deo & creaturis enunciantur; sunt Deo & creaturis communia, non συνωνυμως, neque oμωγυμςως, sed κα ἀναλο¬ γιμν: ut Deus, bonus, sapiens, Rex, &c.

Distributiones propriorum attributorum Dei sunt praecipuae duae; PRIMO attribura divina propria sunt tum nomina divina, tum proprietates Dei essentiales.

Multi & veteres & recentes nomina & proprietates Dei pro eodes sumunt, sic ut proprietates etiam appellent nomina. Sed quum nos proprietati vocum studere debeamus, nomina Dei a proprietatibus essentia. libus distinguere malumus.

Nomen Dei αμωνυμως dicitur. Primo enim significat notam, quae Deus proprie designatur, & a creaturis discernitur Gen. 32. 29. Ro. ganti Jacobo & dicenti, indica quaeso nomen tuum, dixit, quorsum ver logas de nomine meo? & illic benedixit ei. Exod. 3. 15. Edixitque iterum Deus Mosi, sic dicito filiis Iisraelis; Iehova Deus patrum vestrorum, Deus Abrahami, Deus Isaaci, & Deus lacobi misit me ad vos: hoc est nomo, meum in saculum, & hoc memoriale meum in omnem atatem. Et c. 15. 4. Currus Pharaonis & copias eius praecipitavit in mare; delectusque prae fectorum eius demersi sunt in mare algosum

Secundo accipitur pro Deo ipso Deut. 28. 58. Nisi observans feceris omnia verba Legis huius, quae scripta sunt in libro hoc: timendo nomen gloriosissimum & summe reverendum istud, nempe Iehovam Deum, tuum: Omnino mirabiles efficiet Iehovaplagas tuas. Psal. 5. v. 12. Et laetabuntur omnes recipientes se ad te, in seculum canent quos protectus es: & exsultabiii in te amantes nominis tui. Ps. 20. v. 2. Exaudiat te Iehovae tempore angustiae, te in edito collocet nomen Dei lacobi. Et Psal. 116. t. Si nomon Iehovae invoco, dicendo; obsecro Iehova, libera animam meam. Et Psal. 7. 18. Celebrabo Iehevam secundum iustitiam eius; & psallam noini Iehovae excelsi. Proverb. 18. 10 Turris robusta est nomen Jehovae, quo accurrens justus, in edito collocatur.

Tertio idem est quod fortitudo & favor Dei, Psal. 118. 10, 11, 12. 11. nomine Iehovae enervavi eas, id est, fortitudine & favore Dei

Quario accipitur pro voluntate & mandato Dei, Deut. 18. vors. 19. Erit autem, ut quisquis non auscultaverit verbis meis quae loquuturus est in nomine meo, ego reposcam ab illo. 1. Sam. 17. 45. Ego venio ad te in nomine Iehovae exercituum.

Quinto accipitur pro fide, cultu, invocatione, celebratione & professione Dei. Mich. 4. v. 5. Omnes populi ambulabant quisque in nomino Dei sui: nos autem ambulabimus in nomine Iehovae Dei nostri in saculus & in aeterni. Matt. 28. 19. Profecti ergo docete omnes gentes, baptizantes eos in nomen Patris & Filii & Spiritus Sancti. Act. 21. 13 Ego nen solum vinciri, sed & mori paratus sum Hierosolymis pro nomine Domini Iesu.

In praesenti autem tractatione nomina Dei prima significatione sumuntur, quorum talis est descriptio¬

Nomina divina, sunt quibus Deus in sacris literis se appellat aut immediate per se, aut per sanctos viros, Prophetas nempe & Apostolos suo Spirii:u afflatos, ut iis, quantum nobis ad salutem utile & necessarium est, quis & qualis sit explicetur

Quod Prov. 30. 4. Agur Filius Iahe de Deo dicit: Quod est nomen ejus? & quod nomen Filii ipsius? si noveris? Inde non efficitur, nullum esse Dei nomen: cum etiam ipse Agur, qui hoc loquitur, mox Deum nominet, nomine Iehova & Eloah: sed significare tantum voluit, Deum eiusque Filium non esse ulli netum natura, sed ex gratia se cognoscendum praebere. Neque obstat nobis Justinus Martyr, qui in Paraenesi ad Graecos ait ὑδεν ονομα επι θεοῦ κυριολογειο δμωαον. τα το ογόματα εἰς δηλωσιν καν δγνωστον το χστοκειμδον κειτη πζαγμτον, πολον α δφορανονταν. hoc est: Fieri omnino non potest, ut proprium aliquod Deo nome attribuatur, propterea quod nomina ad designationem & discretionem subjectarum rerum imponantur, quae variae sunt & multae. Neque Damascenus, qui ait φ θειον ἀκμτάληηιον, πατσ κι εινώνυμον, hoc est Numen incomprehensibile & omnino absque nomine esse. Nam Justinus & Damascenus loquuntur de naturali comprehensione & nomenclatura Dei, qualis dari nequit. Deinde, quum nullum omnino nomen sit, quod vel rei creatae naturam plene & integre significet: multo minus ullum erit nomen, quod divinam naturam plene & integre describat, ne ipsum quide nomen Iehovae. Hac ratione Deus est ἀνώνυμος

Porro aos jam ea nomina dunt axtat considerabimus, quae no caro & sanguis, sed Spiritus Dei nobis revelauit. Non enim proferemus illa, quae suprosititius Dionysius Arcopagita confinxit, licet divina appellet, sed alio sensu, quam :unt a nobis dicuntur. Divina enim ille appellat, quae de Deo dici possunt, licet non sint a Deo ipso profecta: At nos divina voca mus, quae non solum de Deo dici possunt, sed etiam a Deo ipso de se sunt usurpata;. Eaque eo sine considerabomus, qui in definitione ponitur?

Nomina divina quaeda in Veteri sunt Testamento, quaedam in Novo. Quae in Veteri sunt Testamento alia essentiam Dei, designant, alia eius essentia propria

Nomina essentiam Dei designantia sunt Iehova, lach, EheieJEHOVA fHi7 quod in versione Fibliorum Graeca redditur Ruριο non ex superstitione Judaica, orta ex mala interpretatione procepti Decalogi, Non sumes nomen sehova Dei tui in vanum: qua nomen illud JEHOVAE statuitur non debere pronunciari nisi a Pontifici Maximo die decimo Tisri, idque ἐν ἀγίoις, ut Philo Iudaeus lib. tertio devita Mosis refert; ne videlicet profanetur, si extra Sanctuarium Jerosolymitanum proferatur: sed quia Graece communiter nec scribi nec emunciari potuit litera Vav quae est digamma AEolibus solis inter Graecos notum, quod caeteri Graeci exprimere ac proinde nec scribere poturrunt: in Germanica versione sλζθεQθn Gallica? Eternel, in Bonemica Sospobin: est nomen solius veri Dei proprium. Exod. 15. 3. Iehova est bellicosissimus, nomen etus est Iehova. Psal. 83. 19. Vt cognoscatur, te, cui soli nomen est Iehova, excelsum esse supra universam terram. Jes 42. 8. Ego sum lehova, illud est nomen meum; & gloriam meam alteri non dabo, & laudem meam sculptilibus. Et c. 48. 2. Quamvis a civicate sancta se vocent, & Deo Israelis imitantur, cuius nomen est Iehova. exercituum, Jerem. 16. v. 19. Iehova robur meum & munitio mea perasugiumque meum in die angustiae. Divinam significat essentiam, individua & singularem, creaturis incommunicabilem, & prae ceteris quaecunque sunt exsistentem, & facientem ut alia omnia exsistant

Nomen JEHOVAM ductum est a radice PTITH vel P PTIid est, fuit: praefixa litera iod quae nomen format: sicut in λο8ν, PPNUI. Un de Graece redditur o ἐν a Philone Judaeo lib. de Abralhamos item in libre le somniis, & lib. primo de vita Mosis: & aClemente Alexandrino lib5. Stromatum, & a Theodoreto in Exodum quaestione 15, & in epitome divinorum decretorum capite de Spiritu Sancto, Tἐπξαγρα μματον nomen dicitur, quod quatuor literis constet, nimirum consonis: nam si vos cales tres adiungas, septem elementis constat: unde Deus ἐπτακιφωιης dicitur in oraculo: κι σφρορα κι καγ εκασον ἀει θεόν ἐπτακιφωνlν. Et ab aus tore epigrammatis: Eπ τεόμε φωνκρνλα θεον μεγαν αφθετον αινet

Tργμματάττ πάγτον ακαματον ωατιρα Eigi δι ἐγωπτάητον χιλυσ αφθετοσ, η τα λυραδη

Hζμοσαμιιν δεωε Sρανίηιo μελη Nam nomen PPPTPPJEHOVAH septem elementis, videlicet quatuos consonantibus & tribus vocalibus scribitur & exprimitur. Nec enim tantum vocales, sed etiam consonantes φωνηεντα vocant: sicut Flavius Josephus quatuor literas nominis PHIP vocat τέτίαρα φωνηεντα.

Philo Judaeus libro tertio de vita Mosis, nomen hoc dici τετξκχραμ¬ ματον existimat ad denotandam omnium perfectionem in Deo: Quater. nioni (ait) insunt omnia, punctum, linca, superficies, soliditas, mensurae universorum, & musicae symphoniae potissimae, diatessaron tatione supertertia, diapente sesqualtera, diapason dupla, disdiapason quadrupla. Quin & alias ineffabiles virtutes habet quaternatius, &c. Hinc dicitur, Deum esse mensuram omnium

Iudei illud vocarunt PBDPI QU id est, nomen illud expositum; quia id veteres Hebraeorum per nomina tum duodecim, tum quadraginta duarum literarum exposuerunt, & melius adhuc atque distinctius a Messia exponendum fuisse dixerunt. Nomina illa duodecim & 42. literarum recitat Rabbenu Haccadosch in Galarazeiia. Nome duodecim lite. ard est UPTDHIPHPIAHAN Pater, Filius & Spiritus Sanctus. Nomen, autem quadraginta duarum lii crarum e. οτοN ὕιλρςε πηονηbον :Xροσηbη

ποηογορνν θPNη πωοη Pater Deus, Filius Deus Spiritus Sanctus Deus: tres in uno, unum in tribus. Addit Rabbenu Haccadosch: Notate debes haec nomina esse ex divinis arcanis, quae a quocunque occultari debent, quousque veniat Messias justus noster

Rabbi Mosche Ben Maimon, qui etiam Rambam vocatur, eande nominis Iehovae expositionem tradit in lib. More, c. 61. & 62. primae partis: & isseverat, priores sanctos patres Iudaeorum quotiescunque in Scriptura nomiquaruor literarum occurrebat, his nominibus illud exposuisse: illosque hant expositionem nemini tradidisse nisi filiis suis atque discipulis, qui tales essent, ut illud scire mererentur, sed videntes postea nominis huius abusum, neminem ulterius id docuisse: & Simeonem justum ultimum e doctoribus Magnae Synagogae, ultimum etiam populo benedixisse cum nomine Iehovae, ut referunt in Talmud Babylonico, tractatu loma, cop. 4.

Nunc aute Iudaeis illud est: ἵι εκφώγητον, αρεττον, id est, ineffabile: quod nullis amplius habeant templi, in quo duntaxat hoc sanctissimum nomen debeat eniciari, alicqui illud profanari. Et quoties octurrit in veteri federe, legut pro eo vel Adonai; vel Elohim, si nomen Adonai proxime praeredat, veluti Ezech. 16. v. 30 Atque hic mos pronunciandi Adonai vel Elohim pro Jehovah, iam tepore Theodoreti fuit, qui scribit in Epitomae divinorum decretorum, fuisse hoc nome ἀνεκφονήτον, i, e, ineffabile apud Heb.

Ego salvo aliorum iudicio, sentio, nomen HebretP Pefferri posse & licere: nam Dei iussu a Mose in Scripturam Sacram relatum est, quod nequaqua factum fuisset, si a fidelibus legi & pronunciari Deus noluisset Deinde expresso Dei mandato a Sacerdotibus ad benedicendum populi, sanctificatis enunciatum fuit in benedictionibus & quideter, ut legitur Nu. 6. v. 22. & sequentibus: & fatentur Hebraet scriptores ipsimet, veluti in Codice Talmudico Sotah c. 7. & in Scholiis ad c. 11. Codicis Sanhedtin. Adhaec quicquid est memoriale Dei exercituum, illud profecto pronunciari & memorari aequum est. Atqui hoc ipsum nomen est memoriale Dei exercituum, ut legitur Hos. 12. 5. Iehova Deus exercitum, lehova est memoriale eius. Tum pronunciatum fuit ad mortem usque Simeonis illius iusti, (qui Domino Iesu nato superstes fuisse creditur) ut Rabhini Iudaeorum ipsimet tradunt, quod paulo ante monuimus. Imo & post. Christi adscensionem in coelum adhuc pronunciatum fuit: nam Philo Iudaeus, qui Caii Caligula temporibus vixit, & celeberrimae famae fuit, id hunc modum li. 3. de vita Mosis scribit; Adhaec χρυσον πεταλον, id est, lamina autea quasi corona insculpta erat quatuor literis nominis illius, quod solis autes linguamque sapientia purgatis fas est audire nominareque in sacris, praeterea nemini: id Theologi ajunt esse tetragrammaton, &c. Insupet planum est inde: pronuncietum fuisse ab Hebraeis, quia Sentiles & Christiani linguae Hebraeae non assuti, illud ab Hebraeis audierunt pronunciati, ei se non rette pronunciationem perceperint, ut in linguis peregrinis accidere solet, quae ab exteris plerunque non recte percipiuntur & imitatione vitiosa perperam efferuntur. Ita Orpheus pronunciavit ido: Diodorus. Siculus lib. 1. partu. 2. refert παροι τυις Ιυδείσις ΜωσυT IAst επικαλαδον θεον, apud Iudaos Musis Deum nominari Iαῳ: Irenaeus Martyr lib, sec c.16. ait Deum abHebraeis vocari Jaoth: Tertullianus adver jus Vaelentinianos c 14. Jao: Epiphanius haeresi 13. Jaoth: Origenesite contra Celsum l.6. Cleinens Alexandrinus Stromatuml. 5. mysticum Dei. nome, quod τεπξαχζαμμον vocit, lu8 dici perhibet. Eusc. l. 4. Demostrat Evangelicaec. ult putans nomen Josuae Hebraice componi ex PHHPPE Qy) exponit lπσωτήρία, Theodoret in Epitome decretoru divinorum ait, a Samaritanis nomen illud pronunciari Iαζαι, quod est quasi IIi vel PPIP. Unde apparet: Iudaeos templo Ierosolymitano a Romanis sole aequato ex superstitione quadam hoc nomen nunamplius proniiciare voluisset Eut rarius salte pronunciasse, quia iudicariit, fas non esse illud proferre nisi ἐν αγσις. Hieron. Commetar. in Ps. 8 nffirmat PPHTP legi posse Iehova, ut in emendata Mariani Victorii editione excuditur: Basiliensis editio habetiaho. Vide plura de nomine Iehova Fagium in expositione c. 28. Exo. Paraphraseos Chaldaicae quae Thargum vocatur: Galatinum li. 2. c. 10. 11 12. Reuchlinum seu Capnionem li. 3. in Cabala: Porchetum c.1. & & secundae partis victoriae suae adversus Iudaeos: Guilielmum Postellum cap. 3. li. 1. de Orbis terrae concordia: Antonium Margaritam in lib. de ritibus ac ceremoniis Iudaeorum: Marcus Marinus in Arca Noe, in nomine PNVPait, Ethnicos suum Iovem ab hoc denominasse, quum priscis o mnibuna fuerit de rebus diuvinis Theologia, quae a Graecis postea ad fabulas versa est, Haud absurda est Marini conjectura, quandoquidem abEnnio & Suida Jovis dicitur nominativo casu: nec Cretensem, aut alis quenquam mortale, notarunt eavoceveteres Romani. Bellarminus li. 1. deChristo, c. 7. ait melius efferri per vocem Ihje, id est, erit, quam per vocem Iehova quae nuper excogitata sit. Sed Bellarminum refellunt supra citati autores. Nolim tamen cum quoquam contendere super nominis hujus PHHP pronunciatione, sive quis legat Jehova, sive Adonai, aut continue praecedente vel sequente Adonai, Elohim, de qua lectione vide Johannis Buxtorfii fidissimi diligentissimique linguae Sanctae in nostra Bas diensi Academia Professoris Epitomen Radicum Hebraicarum & Chaldaicarum. Sed quum omnino distinguendum sit nome hoc ab aliis quibus Deus in Scriptura nominatur, praesertim quum conjuncta occurrun& singula explicanda sunt distincte, veluti Psal. 8. v. 2. & 10. pronuncietur sane cum Petro Galatino, & aliis JEHOVA

Interdum autem communiter omnes tres personas Deitatis significat, veluti Jes. 6. 3. & 5. Et clamans alter ad alterum dicebat, sanctus sanctus, sanctus est Iehova exercituum: implet totam hanc terram gloria ejus. Quamobrem dixi, Hei mihi, quod exscindor; quia vir pollutus labiis sum, & in medio populi polluti labiis habito, cum rege illum Ichovam exercituum viderint oculi mei. Nam de Patre intelligendum locillum nemo dubitaverit: DeFilio interpretatur Joh. c. 12. 41. Haec dixit. Esaias quando vidit gloriam ejus, & loquutus est de eo: De Spiritu Sa cto interpretatur Paulus Act. 28. 25. Quum autem inter se discordes essent, digressi sunt postquam Paulus hoc verbum dixisset, Bene sane Spi ritus Sanctus loquutus est per Esaiam Prophetam patribus nostris. Exo 17. 2. dixit Moses ad populum Israeliticum: Quid tentatis Iehovam

Interdum singulas personas denotat: veluti Deum Patrem, ut Ps 2. 2. Sistunt se Reges terrae & proceres consultant simul contra Iehovam & contraChristum ejus. Item Psal. 110. Dixit Iehova Domino meo. Sede a dextris meis. Bach. 1. 10. dicit Filius Dei de Patre suo: Hi sum quos misit Iehova ad perambulandum terram: & quot es Filius Dei appellatur Angelus Jehovae, ut Zach. 1. 11, 12. Et re spondentes angele Iehovae stanti inter myrtos, dixerunt, perambulavimus terram; & eccotota terra desidet, & tranquilla est. Tunc loquutus Angelus Iehovae dixit: o Iehova exercituum, quousque tu non miserturus es Ieruschalaimorum, &civitatum Iehudae: in quas indignatus es jaseptuaginta annis? & passim? Interdum significat Filium Dei, ut Gen. 18. v. 1. Apparuit Abrahae molehova in planitie Mamre, & passim toto capite. Et c. 19. v 24. Iehova demisit super Sodomam& Gomorrham pluviam sulphuris & ignis, a Iehova e caelis, id est, Filius demisit pluviam illam a Patre: quia Filius est is per quem Pater judicia sua exsequitur, & is non a seipso, sed o mnia a Patre operatur. Jesa. 25. 9. Hic est Iehova quem exspectamus, exsultabimus & laetabimur de salute eius. Jes. 60. 2. Super te orietur Ieho va, id est, Messias ille promissus. Zach. 3. 2. Dicebat autem Iehova Satanae, increpet Iehova te o Satan, increpet te inquam Iehova. id est, dicebat Filius Dei Angelus ille magni consilii; Deus Pater depellat verbo potente suo a tribunali suo & adimat tibi facultatem accusandi losuam summum Sacerdotem. Ps. 16. v. 8. Propono mihi lehovam iugiter: quia a dextra mea est, non dimoveber. Hoc Psalmi loco David de Christo Filio Dei loquitur, ut interpretatur Petrus Act. 2. v. 25.

Nomen hoc ita proprium Dei est, ut nulli prorsus competat creaturae, sicut dicit Jesa 45. 8. Ego sum Iehova, illud est nomen meum, & gloriam meam alteri non dobo, & laudem meam sculptilibus.

biiciunt Photiniani & recentes Samosateniani, altari a Mose ex structo hoc nomen fuisse inditum, Exod 17. v. 15. Tunc exstruxit Mose altare; tuius vocavit nomen, Iehova vexillum meum: Hinc colligunt non esse proprium Dei solius.

Sed illi primo falluntur amphibolia phraseos, vocare nomen, quam hoc loco significatur, titulo hoc Mosen ornasse altare, ut perpetuum esset monimentum Jehovam esse vexillum & protectionem Israelis. Deinde faliaciam divisionis committunt, dum verba Mosis discerpunt, & ex illis solis nomen Iehovae altari accommodant: quum tota haec oratio, Iehovae vexilli mei, vel Iehovae vexillo meo, vel Iehova vexillum meum, quocunque modo Latine vertas, sensus enim manet i dem, tota, inquam, oratio haec incisa seu insculpta fuerit altari, ceu titulus aliquis, quo altare fuit insignitum, ut ostenderet Moses, se Deo acceptam ferre protectionem & rerum bene gestarum felicitatem: ac proinde se altate hoc ad Jehovae sui vexilli gloriam ac laudem ex struxisse: quemadmodum usitate etiamnum Epitaphiis & aliis publicis tabulis inscribi solet D. O. M. S. id est, Deo Optimo Maximo Sacrum aut sacratum. Nominatur Iehova vexillum Mosis, per Metonymiam, quia Jehova per Mosen populo fuo in conflictu cum Amalelitis vexillum erexit & in perpetuum erigit:

Secundo objiciunt, hoc nomen urbi Jerosolymorum tribui Jerem 33. v.16. Diebus illis servabitur Iuda, & Ierosolyma habitabit securo & hoc est nomen quo vocabunt eam, Iehova iustitia nostra. Ezec. 48: v. 35. Nomen vero civitatis ab eo die futurum est, Ibi Iehova.

Sed dictum Jeremiae mala versione est depravatum; verba enim Hebraes sunt, EDγPPTTIIPTPPNτνUIN PIIIReddita debent. Et ii qui vocabit eam, (est) Iehov. Vustitia nostra. Nam PHest pronos men masculini generis: ac praedicitur, eum qui vocaturus sit urbem Jerosolymorum, nimirum ad promissam salutem de qua loquitur praedicatione Evangelii, esse Jehovam justitiam nostram. Hoc igitur nomen a Jeremia tribuitur Messiae & non urbi Jerosolymorim. Deinde in dicto Ezechielis primo vitanda est amphibolia in phrasi, nomen civitatis ab eo die futurum est, qua duntaxat significatur, de civitate Jerosolymorum seu Ecclesia dictum iri, de ea hanc famam futuram. Secundo cavenda est fallacia διαιρίσεως: nam non solum nomen Jehovae praedicatur de urbe Jerosolymorum, sed totum hoc complexum: Ibi Iehova, nimirum habitat in sempiternum Tria autem hoc nomine significantur: ex quibus nominis hujus asus intelligitur? I. Deum ex se & per se semper fuisse, esse & futurum esse: seu Deum esse essentiam ex se & per se subsistentem: quemadmodum hoc nomen declaratur Apocal. 1. v. 4. Gratia sit vobis & pax a Qui ist, & Qui erat, & Qui venturus est. Et c. 16. v. 5. Iustus es Domine, Qui es, & Qui eras, & Qui eris, quod haec judicaris.

II. A Deo omnium rerum creatarum essentiam esse: sicut dicitur Actor. 17. 28. In ipso vivimus, movemur & sumus. Rom. 11. v. 36. Ex eo & per eum & in ipsum sunt omnia

III. Deum suis promissis & comminationibus dare esse quasi reale (ut ita loquar,) hoc est, dare illis complementum, esse veracissinum & constantem in servandis promissis & comminationibus: efacere ut promissa sua & minae sint & realiter exsistant. Hoc tertio significato dicitur Exod. 6. v. 12. Ego sum Iehova: Apparueram quidem Abrahamo, Isaaco & lacobo nomine Dei fortis omnipotentis: at nomine meo Iehova non cognitus sum illis. Sensus est, Deum Patribus fuisse patefactum per potentiam in creatione mundi, in ejusdem perditione per aquas diluvii, in collatione multorum in eos beneficiorum, unde Patres cognoverint, eum esse potentem & sufficientem ad omnia ea bona illis praestanda, quae promiserat: sed nomine Iehovae non fuisse eis cognitum, hoc est, Deum nondum declarasse reipsa se esse Jehovam, quia nondum exhibuerat sua promissa, hoc est, nondum edus xerat populum Israeliticum ex AEgypto, & introduxerat in terram promissam Abrahamo, Isaaco & Jacobo. Hinc Exod. 20. 2. ait: Ego lehova Elohim, qua eduxi te e terra AEgypti Jer. 16. v. 20, 21. An factuvus esset sibi homo deos? atqui isti non sunt dii. Idcirco ego faciens ut experiantur illi vice hac, demonstrabo his manum meam & potentiam meam, ut cognoscant nomen meum esse Iehovam. In primis per Ezechielem, quum judiciorum suorum, quae comminatus fuerat, exsecutionem certam Deus praedicit, istud addit, ut agnoscant, ut experiam tur me esse Iehovam, ut c. 6. v. 13. & 14. & c. 7. v. 27. & c. 11. 10, & passim

Haec tria significata nominis Jehovae, explicat ipse Deus Jesa. 42. 95336, 38. Vos testes mei estis, dictum Iehovae, & servus meus quem elegi: ut sciatis & credatis mihi, intelligatisque me ipsum esse, ante me non esse formatum Deum, & post me non futurum. Ego, ago sum Iehova, & nullus est praetir me Servator. Ettam antequam esset dis, ego ille sum; &nemo e manis mea erisit: quum operor, quis avertat illam? Ideo nomen hoc PHHPP Judaei appellant NTPIM quia nobis in memo, riam revocet divinam majestatem, essentiam & operationem: Unde solus Deus est ἀυτυανος, quum revera ipse sit αυτοών & ἀυ¬ οaι, & omnium rerum origo & fons quae in ipso sunt & moventur.

Nominis ejusdem consideratio exhibet consolationem eximiam Deus noster est Jehova: Ergo dabit nobis certo quaecunque nobis promisit, Exod, 6. v. 5, 6, 7. Idcirco dic filiis Israelis, ego sum Iehova; itaque eximam vos ne subjecti sitis oneribus AEgyptiorum, & cripiam voE servitute eorum :redimamque vos brachio exserto & iudiciis magnis. Et assumens vos mihi in populum, ero vobis Deus: sic experiemini miisse Iehovam Deum vestrum eximentem vos ne subiecti sitis oneribus EEgyptiorum. Denique introducam vos in eam terram quam sublate manu mea iuravi me daturum Abrahame, Isaaco & lacobo: & daboeam vobis in haereditatem, ego sum Iehova

Tantum de primo nomine Dei Hebraico, quod exstat

in Veteri Testamento SECUNDUM nomen essentiam Dei designans est JAH, ePe cum Mappile in TTut fortius exprimatur: etsi in compositione puncturm Mappile abjiciat, ut in Cantico Caticorum cap. 6. v. 6. PPPHPPylls flammae Dei, & in nomine proprio Prophetae PPPTP Eecharja: Est? tamen in voce PHPPyrT laudate Iah. Est autem idens quod o dν. Qui EST, Exstat Exod 15. 2. Robur meum & carmen Tah, qui fuit mihi saluti. Psal. 68. v. 5. Extollite eum qui in sidet amoenitatibus de nomine eius Tah. Et Psal. 94. v. 7. Dicentes, non respicit Tah; neque animadvertis Deus Iacobi. & v. 12. Beatus ille vir quem castigas Iah, & quem ex legi tua doces. Psal. 118 14. Robur meum & carmen Tah. & v. 17, 18. 19. Non moriar, sed vivam ut enarrem opera Iah; Sovere castigavit me Tah; sed morti non tradidit me. Aperite mihi portas iustitiae, ut ingressus per ea celebrem Iah. Jesa. 38. 11, alt Ezechias rex in scripto suo: Non sum visurus Tah, Iab in terra viventium

Hoc etiam nomen a radice P PTI, quae significat fuit, deducitur & divinae essentiae nomen est, sicut Jehova, hoc est, quo significatur, Deum esse, & cunctis rebus ESSE tribuere.

Cum vult Sacra Scriptura aliquid angere, postponit ei hoc nomen, ut Jerem 2. 31. vocatur terra P TPyQNI caliginis Iah, id est; maximae caliginis, q. d. admodum caliginosa

Rabbi Schelomoi putat a timendo ductum: cui & Thargum adstipulatur, pro PPsaepius vertens PPyPPItimorem. Consentaneum est decurtatum esse ex nomine Tetragrammato PIIr, do quo nuper dictum

Et hoc igitur nomen etiam essentiam divinam significat: Licet Rae David Rimchi tantum nomen? THP velit esse proprium nomen

Interdum nomenJali cum aliis nominibs conjungitur: ut Jesa. 12. v. 2. Robur meum & carmen est Ialbi Iehova, qui fuit minisaluti. Ps. G8:ES8 19. Etiam rebelles habitando captivos facis, Iah Deus

TERTIUM nomen essentiam Dei designans est Eheje, PTPIN quod exstat Exod. 3. 13, 14. Dixit Moses Deo, ecce, me veniente ad filios Israelis; quum dixero eis, Deus patrum vestrorum misit me ad vos: si dicerent mihi, quod est nomen ejus? quid dicerem illis? Dixit itaque Iehova Moschi, Cheie, qui sum: dixitque ita dices filiis Israelis, Eheie misit me advos:

Hoc etiam nomen a radice P PTI quae significat fuit, est dedus ctum: & denotat Dei essentiam ac simul essentiae propria, nimirum aeternitatem & immutabilitatem, hoc est, indicat Deum qui ab aeterno in aeternum, & immutabilem tum in essentia tum in promissis. Ergo hoc nomen idem significat cum superioribus duobus. Ad hoc nomen allusit Christus Joh 8. v. 58. Prius quam Abrahamus exsisteret, ego sum. Hoc testimonium ergo est Deitatis aeternae Christi: quia qui Abrahamo apparuit & loquutus est; Angelus Jehovae seu aeternus Dei Filius fut

Omnis creatura & temporaria est & mutabilis: nulli igitur creaturae hoc nomen competit.

Nomina divina in Veteri Testamento occurrentia, quae designant propria Dei essentiae, sunt; El, Elohim, Schaddai, Adonai, Helion, &c.

QUA RTUM igitur nomen estE2, yN quod significat, δυνάτον, iχυχον, potentem, fortem, cujus se potentia tam longe exserit, ut di omnia suam quamcunque. habent virtutem & potentiam acceptam ferre debeant. Proinde Deus PN a fortitudine appellatur: tum quod ipse essentia sua sit fortissimus, atq; adeo ipsa fortitudo: tum quod fortitudinem aliis tribuat: Unde ab Immanuele Tremellio & Francisco Iunio reddi solet, Deus fortis: quemadmodum etiam verti debet Jes. 9. v. 6. Quoniam puer natus est nobis: filius datus est nobis: & est principatus ipse super humerum eius: & vocabit, Inimuum Iehova) nomen eius ad mirabilem, consiliarium, Da PyN Deum forte, robustissimum, patrem aeternitatis, principe pacis. Verba illa TOPyNLutherus vertit, trasstipelo) & contendit ita esse vertendum. ac manifeste rejicit altera interpretationem, veriore. Sed versioni Lutheri repugnat primo significatio nominis 7N, quod absolute potentem significat, & adjectivuum est: non ergo est substantivum trasst. Deinde Lutherus, conmate distinguit trasst a sequenti heso) at in textu Hebraeo nome, nullum habet accentum e Syntacticis, qui soli orationem distinguunt: sed habet duntaxat Etymologicum accentum Munach, qui vocem acuit.

QUiNTUM nomen est ELOHIM CPPPyN a singulari PHyN quod nomen est potentiae & fortitudinis magnarumque virium, sicut yN Mercerus tamen & Cevallerius docent, hoc nomen proprie judicem sonare. Tribuiturque proprie vero Deo: Angelisvero & hominibus. admitatione dignis, praesertim qui aliis praesunt, tribuitur per Metaphoram propter communicatam a Deo potentiam atque officium aliis opem ferendi, eosque defendendi, sustentandi, fovendi, mundum regna, urbesque regendi, diis denique fictis, per κατριχρισιν, quod illis sui cultoresvim divinam tribuant. Singulare autem hoc. nomen raro usurpatur, & de vero Deo dicitur Chabal. 3. v. 3. PPyN Deus ab Austro veniet. & Job. 12. v. 4. Clamans ad Deum. Et huic singulari etiam plurale nomen jungitur, ut Job. 35. v. 10. UOUPPyN TPN, ubi est Deus factores met? hoc pertinet ad denotandum mysterium Sancte Triados. Frequentius autem in plurali numero reperitur, idque ad demonstrandam pluralitatem personarum in essentia Dei: Nam dequo nomen plucale Elohim proprie ac non per tropum aliquem set figurate dicitur, in eo plures sint personae, quam una, necesse est. Inter dum autem tres personas Deitatis significat, ut, Gen. 1v. 1. Deuter, 6. vers. 4. Interdum duas, ut Genes1 vers. 2. [PPPyN PHPHEtSpiritus Elohim, id est, Patris & Filii. Interdum per Synecdochen etiam unam, sed quae non sit sola & ab aliis personis separata, ut Genes. 1. 1 26. de Patre intelligitur. Et dixit Deus, Faciamus hominem, &c. Dixit Deus, nempe Pater Filio & Spiritui Sancto, tanquam autor & foncreationis, & omnium operum divinorum. Hosc. 12. vers. 4. dicitur quod Jacobus Patriarcha robore suo principe se gesserit DPPyN TIN cum Deo, id est, cum aeterno Dei Filio, qui mox etiam TNyOmaleaci, id est, Angelus dicitur. De Mose quidem nomen Elohim etiam pluraliter dicitur Exod. 4. v. 16. Tu vero sis ei (Aharoni) vice Elohim, & cap. 7. vers. 4. Dixit Iehova Mosi, vide constitui te vice Elohim Phaaoni. Sed improprie & tropice de Mose hoc nomen dicitur pluraiter: & subest hic etiam mysterium Sanctae Triados, quia Moses, ut legatus personam veri Dei Trinuni apud Aharonem & Pharaonem gessit, exponens illis voluntatem illius Trinuni Dei. Proinde hoc nomen etiam verbo vel nomini plurali interdum jungitur, ut ἐμφατκωτορωε, pluralitas personarum in divinis exprimatur. Genes. 20. v. 3. DPPPNPTN JXTTH errare vel vagari me fecerunt dii, id est, Deus me fecit errate, verha sunt Abrahami. Sic Genes. 35. 7. OPPPPNIHPyIa apparuerunt Dii, id est, apparuit Deus. Sic 2. Samuel. 7. v. 23. [PPPyN PPyTHiverunt Di, id est, ivit Deus ad redinen sum sibi Gentem in populum. Sic Josu. 24. v. 19. 3?T DUθεi DPPPyNP Quoniam di sancti ille. ser. 10 v. 10. Dupt DPrPyR NITITIUN DHPPN PTITPI Iehova vero Dii veritatis, dii vi ventes. Licet interdum etiam singularibus verbis, nominibus & prohominibus jungatur, ut Genes. 1. vers. 1. Deut. 6. v. 4. Jos. 24. vers. 15.

SEXTUM nomen est ScHAODAITQ, id est, omnipotens. Hoc nomine se Deus solitus est appellare, cum Patriarchas alloquebatur, ut Gen. 17. v. 1. inquit ad Abrahamum PIU γN PN, Ani ElSchaddai. Ego sum Deus fortis omnipotens, Graecis est παυτόκργτuρ. Significat autem omnipotentiam Dei, tum ad benefaciendum, ad protegendum, ad beatos efficiendum, ad praestandum promissa; unde plene persuasus fuit Abraham, eum posse facere quod promisera tum ad puniendum, perdendum & exequendum minas. Graecis etiest, αυζιρκης, qui sufficit, qui sufficiens est sibi, & aliis sufficientiam tribuit. Ideo hoc nomen ne quidem humanae Christi naturae competit, quia nec sibi ipsa sufficiens est, & omnem suam sufficientiam a divine natura habet. Nomen hoc nunquam apud Hebraeos, nisi de solo Deo usurpatur

SEPTIMUM nomen est ADONAIPIN Dominus, quod proprie etiam soli Deo competit: Analogice vero creaturis. Et de vero Deo dicitur etiam plurali numero, ad mysterium S. Triados denotandum,

Malach. 1. vers. 6. AN DPPPIN DN) & si Domini ego: ubi POPIN est plurale nomen? δN vero pronomen singulare. Dani. 9. 17. dicitur de Christo seu Rege Messia: Fac ut luceat facies tua supesanctuarium tuum, quod desolatum est. PPIN PPD) propter Dominum. Nomen hoc? PIN quoties de Deo usurpatur, habet semper subNun vocalem Zamete. Porro nomen hoc Judaei vocant? TT hoc est confessum & certum: & 134. in locis reperiri Massoretae tradunt

OCTAVUM nomen Dei est HELJON PPPTI id est, Excelsus seuAltissimus. ExstatPsal. 3. 9. Psallam nomini tuo Excelse. Et Ps. 9 1. 9. Ex celsum statueris habitaculum tuum. Et Psal. 92. 9. Te autem o Excelse; in seculum esse Iehovam, Dan. 4. v. 17. Vt agnoscant viventes, dominaeri Excelsum in regno hominum, Et v. 24, 25. Haec interpretatio est Regis & decretum Excelsi est quod superventurum est Domino meo Regi. Nite depellent homines a se, & cum bestiis agri futura est habitatio tua, herbamque ut bobus tibi gustandam dabunt, & rore caeli te intingent, se ptemque tempora praeteribunt te:usque dum noscas dominari Excelsam in regno hominum, & cui vult dare illud. Et v. 34. Excelso benedixi. Idque Deo tribuitur, quod prae omnibus creaturis, etiam Angelis, ut in altissimo & supremo gradu, essentia & gloria omnem humanum sensur. xcedat, Huic nomini Hebraeo respondet Graecum ψψισος, id est, Altissimus, quod usurpat Angelus Gahriei, cum Luc. 1. v. 32. ad Matiam ait de Christo, & deς υψιστα κληθεσετιι, & Filius altissimi vocabitur.

Hactenus pleraque nomina divina in Veteri Testamen¬

ro occurrentia. In Novo Testamento frequentissima sunt Θeos & Rυριος Nomen Θeis, DEus, quum simpliciter & absolute ponitur, significat ipsam aeternam essentiam divinam, & nulli creaturae hoc significato convenire potest. Institutum est enim nomen hoc ad aliquid significandum super omnia exsistens & omnia complectens sua potentia: hoc intendunt significare nominantes Deum. Proinde recte dixit Ambrosius, nomen Dei esse natura, hoc est, naturam seu essentiam divinam significare; non autem officii proprie loquendo

Porro interdum nomine Dei intelligitur tota Sacrosancta Trinitas, ut Matth. 4. v. 7. Non tentabis Deminum Deum tuum. Et v. 10. Dominum Deum tuum adorabis, & illum solum coles. Interdum unapersona S. Trinitatis, ut Pater. 1. Tim. 2. v. 5. Unus enim est Deus, unus etiam mediator Dei & hominum homo Christus Iesus. Vel Filius 1. Tim. 3.16. Deus conspicuus est in carne, justificatus est in Spiritu, &c. Vel Sp. ritus Sanctus Actor. 5. 4. non es mentitus hominibus sed Deo,

Rυριος cum Deo absolute tribuitur, rospondet Hebraeo nomini: sehova, Deus autem ita est Dominus, ut sit αυτεκυριος, hoc est, a scipso Dominus.

Oecutrunt etiam ista: ὕψισος, Altissimus seu Excelsissimus. Act. 7. 48. Excelsissimus ille in manufactis templis non habitat. Πaτης τῶν φω¬ τον, Pater luminum. Jac. 1. 17. Omnis donatio bona, & omne integrum donum est superne, descendens a Patre luminum, apud quem non inest transmutatio, aut conversionis obumbratio. Sic autem vocatur, non tantum quia ipse essentia sua lux est 1. Joh. 1. vers. 5. & in luce habitat Dan. 2. v. 22. 1. Joh. 1. v. 7. eaque inaccessa, 1. Tim. 6.16. sed etiam quia autor est lucis, seu luminis omnis, tum naturalis, sive in communinatura, sive in Angelis & hominibus, quos luce rationis illustravit: tum luci gratiae, quae ad lucem naturae singulari beneficio accessit, in Angelis inde ab initio creationis ipsorum constanter, in hominibus. autem partim initio creationis ante lapsum, partim post lapsum perregenerationem, accensa in regeneratis luce fidei, 2. Cor. 4. luce bonorum operum, quae opponuntur peccatis tanquam operibus tenebrarum, Rom. 13. v. 12. luce consolationis. Psalm. 27. v. 1. praelucente luce verbi Dei, Psal. 119. v. 105. luce Evangelii, I. Joh. 5. v. 35. 2. Cor. 4. v. 6. de luce illa mundi, nempe Christo, Matth. v. 16. Lucae 2. vers 32. Johan. 1. vers. 4, 5, 9 & cap. 3. v. 19. & cap. 6. v. 12. cujus itidem praecones, imo etiam omnes fideles credentes in Christum sunt lux,¬ Matth. 5. 14. Ephes 5. 8.

Reperiuntur in Novo Testamento haec etiam nominaEli. Matt. 27. 46. Eli, Eli, lama-sabachthani, hoc est, Deus mi, Deus mi, cur deseruisti me? Item Eloi. Marc. 15. v. 34. Eloi, Eloi lamma- sabachtani, id est, Deus mise quibus illud Hebraicum, hoc vero Syria¬

n est. Abba, quod nomen est Syriacum, & idem est quod Pater, Rom. 8. 15.

Rήριος σαρκωῳ, Dominus Sabaoth, hoc est, exercituum, Ro. 9. v. 29. Nisi Dominus Sabaoth reliquisset nobis semen, facti fuissemus ut Sodoma, & Gomorrhae similes facti fuissemus. Jac. 5. 4 Vociferationes eori qui messuerunt, in aures Domini Sabaoth introierunt. Hoc nomine summa potentia Deo tribuitur: exercitui enim nomine intelliguntur quaecunque supra caelum, in caelo, & inde a terrae centro ad convexam usque caeli apsidem ordinata exstant, quibus omnibus in caelo & terra cohonestatur Deus, sicuti Imperator numerosis suis exercitibus Nomine igitur Sabaoth, id est, exercituum comprehenduntur innumerae legiones Angelorum, Gen. 32. v. 1. 2. Iacob vero abiit itinere suo, veneruntque ei obviam Angeli Dei. Dixitque Iacob cum videret eos, acies Dei haec est: quapropter vocavit nomen loci illius Machanajima. 2. Reg. 0. 17. Et orans Elisaus dixit, o Iehova aperi quaeso oculos eius ut videat: &aperiente Iehova oculos pueri illius vidit quod ecce mons ille plenuerat equis & curribus igneis circa Elisaeum. Dan. 7. v. 10. Acuius conspectus flumus ignis manabat prodiens, cui milliis mille ministrabant, & eoram quo mytias myriadum stabant: donet judicio considente librinorti sunt. Ingens multitudo populi, veluti populi Dei seu Ecclesiae Exod. 7. v. 7. Educamus exercitus meos, populum meum, filios Israelis terra AEzypti judiciis magnis. Vel conjunctim Angeli & homines fideles quorum princeps est Filius Dei, Jos. 6. v. 2. Quin & hostes quos Deus adducit ad puniendos impios sunt exercitus Dei: item animalia, verno tempore germina, flores, fructumque nascentemperdentia, Jocl2. 6. & c. 2. 11. & 25. tum & innumera multitudo stellarum Tantum de nominibus diuvinis: sequitur de proprietatis bus Dei essentialibus.

PrevBack to TopNext

On this page

Caput 6