Caput 9

CAPT II In quo de spe in Deo. IPES IN DEO, est virtus a Spiritu Sancto cordibus nostris infuPsa, quam futura beneficia Dei, in¬primis vero complementum in¬

choatae salutis & vitam aeternam gratis dandam propter Christum, & mitigationem praesentis crucis, vel liberationem ab illa ju xta consilium Dei, indubitato exspectamus nixi divinis tantum gratuitisque promissionibus & meritis Christi gratiaque Dei in Christo per fidem jam apprehensis, 1. Petr. 1. v. 13. Psal. 40. v. 2. Psal. 52. v. 11. Psal. N3o. vers. 7.

Spes in Deo est a nobis collocanda, ut sequentia argumenta ostendunt:

I. Quia id Deus a nobis requirit, ut Psal. N3o. v. 7. Exspectationem habeat seu speret Israel in Iehova. Psal. 27. v. 14. Exspecta Iehovam, confirmare, & fortificabit cor tuum: itaque exspecta Iehovam

II. Quia spes in Deo collocata adfert ingens emolumentum, sicut dicitur Jesa. 40. v. 30, 31. Defetiscuntur quidem pueri & defati gantur, & juvenes prorsus impingunt: At exspectantes Iehovam mutant vires, adscendunt pennis velut aquilae: currunt, neque defatigantur, pergunt, nec defetiscuntur.

III. Quia apud Jehovam est benignitas, & plurimum apud eum redemtionis & ipse redimet Ecclesiam ab omnibus iniquitatibus jus, Psal. N3o. v. 7, 8.

IV. Quia auxilium nostrum & scutum nostrum est, Psal. 33. v. 20. & Psal. 25. vers. 15. Oculi mei jugiter ad Iehovam respiciunt: quia ipse educit e reti pedes meos.

V. Quia spes in Deo non pudefacit, Rom. 5. v. 5. hoc est, non frustratur sperantes; Nam frustrationem pudor semper consequitur: Solent enim qui sua spe frustrantur, quum res longe aliter acciderint, quam speratant, pudore suffundi. Sic metonymia effecti ponitur pudefactio pro frustratione. Psal. 42. v. 12. & 43. v. 5. Spera in Deo: Nam adhuc celebraturus sum eum, omnimodam salutem faciei meae, & Deum meum.

VI. Quia spem in Deo & alij sancti posuerunt & pudefacti non sunt, quorum exemplum nos imitari decet, Jesa. 33. v. 2. Iehova, gratiam fac nobis, te exspectamus. Ita exemplum est in Davide, Psal. aovers. 2.

Spei in Deo causa efficiens princeps est Deus bonorum omnium. largitor: sicut dicitur 1. Petr. 1. ver. 3. Benedictus esto Deus & Pater. Domini nostri Iesu Christi, qui ex multa sua misericordia regenuit. nos in spem vivam.

Causa instrumentalis ejus est fides salvifica ex qua nascitue, dicente Apostolo Hebr. 11. v. 1. Fides est hypostasis seu subsistentia eorum. quae sperantur, id est, est fundamentum sper. Ideo enim futura bona speramus & per patientia constanter exspectamus, quia divinis promissionibus credinius. Causa impellens ad eam sunt beneficia antea a Deo accepta.

Finis sper summus est gloria Dei in quo spe ponimus: subalternus est beatitudo & salus aeterna fidelium, ut dicitur Jesa. 30. ver. 18. Deus uris est Iehova, beati omnes qui exspectant eum. Unde spes salutis est galea qua munimur adversus hostes, I. Thes. 5. v. 8.

Effecta spei multa sunt: nam spes in Deo collocata reddit homi nem magis ac magis pium: efficit ut homo de se humiliter sentiat totus autem a Deo pendeat: efficit ut nihil suis operibus, sed omnigratuitae bonitati tribuat: efficit ut homo certus sit de futuris bonis per solam Dei misericordiam & propter meritum Christi consequendis; efficit ut forti animo feramus adversa omnia & constanter perseveremus in officio tum erga Deum, tum erga proximum faciendo efficit bonum eum qui illam habet, & opera ejus bona: efficit gaudium in mediis afflictionibus, Rom. 12. v. 12.

Spei Christianae subjectum & sunt Christiani, iique soli. Ut enim fides salvifica est tantum verorum Christianorum: ita etiam spes Christiana; vnde spes piorum dicitur: idque tum viventium adhuc in terra, quibus spes simpliciter tribuitur: tum etiam sanctorum defunctoum & jam quo ad animas in coelum translatorum, spem tamen ad huc aliquam habentium: nam sperant & exspectant futuram resurrectionem & gloriam corporum suorum, sperant conjunctionem universalem omnium sanctorum & supremam gloriae Dei manifestationem, quam credunt, sicut Hebr. 11. v. 1. fides dicitur ὑπυςασις τῳίο λπιζομδμων: Quo pertinet quod legitur Apocal. 6. v. 9, 10, 11. Quum vero aperuisset sigillum quintum, vidi sub altari animas eorum quimactati fuerant propter verbum Dei, & propter testimonium quod tuebantur. Clamabant autem voce magna dicentes, Usquequo Domine, qui sanctus es & verax, non judicas ac sanguine nostrum vindicas, eum reposcendo ab iis qui habitant in terra? Tum datae sunt singulis stolae albae, & dictum est eis, ut requiescerent adhuc palulum temporis, usquequo compleantur etiam conversi eorum & fratres eorum, qui trucidandi sunt sicut & ipsi Subjectum ejus recipiens proximum est cor, ut Scriptura loquitur, uod est sedes affectuum, non sensitivae partis, sed intellectivae, hoc est; voluntas ipsa, quae & appetitus mentis appellatur

Spei locus simpliciter est in terra viventibus adhuc anima & corpore: in coelo secundum quid animabus justorum sperantibus extremum complementum promissionum divinarum: complemento ille praestito nullus in coelo deinceps spei locus erit. In inferno autem damnatis neque jam neque deinceps in aeternum ullius boni spes est erit ve¬

Subjecta quibus tanquam fulcris spes piorum nititur, tria sunt: S promissienes Dei gratuitae: gratia Dei in Christo: & meritum Christi. Synecdochice Christus fide vera apprehensus est totius spei nostrae immobile fundamentum, quo niti firmiter possumus & inchoatae falutis complementum exspectare. Proinde Apostolus Christum vocavit spem nostram, 1. Tim. 1. v. 1. & spem illam gloriae Col. 1. v. 27.

Subjectum citca quod spes piorum occupatur seu objectum in quod fertur est primo DEUS, unde Deus spei dicitur Rom. 15. v. 13. & spes ipsa in censum refertur virtutum Theologicarum, id est, quae a Spiritu Sancto cordibus nostris infusae, feruntur immediate in Deum; Hinc toties in Scriptura dicitur, Deum esse spem nostram, velut, Psal. 71. v. 5. & fideles profitentur, se in Deo spem ponere, ut Psal. 62. v. 6, 8. & 73. v. 21. Quum vero Deum dicimus esse spei objectum, intelligimus simul, bonitatem, gratiam, clementiam, potentiam, justitiam Dei: nec solum Patrem, sed etiam Filium & Spiritum Sanctum

Deinde objectum spei sunt beneficia a Deo promissa, nempe venia, gratia & gloria; quam fideles certo a Deo exspectant: vnde spetriplex a Patribus antiquis statuitur, veniae, grattiae & gloriae,

Spes veniae, est qua exspectamus veniam & remissionem omnium. peccatorum nostrorum propter meritum Christi. De hac dicitur 2. Corinth. 3. v. 12. Itaque quum hujusmodi spem habeamus, multa in loquendo cvidentia utimur, id est, quum in Christo speremus, ipsum sanaturum quos Lex vulneraverat parrhesia utimur.

Spes gratiae, est qua exspectamus gratiam & ex ea omnia beneficia alia tum spiritualia tum corporalia quibus in statu gratiae nos Deus. ifficit & se affecturum nos promisit, etiamsi supra naturam essent, sicut ad Rom. 4. vers. 18. dicitur de Abrahamo quod contra spem sub spe credidit. Eadem spes mandatur Chabalt. 2. v. 3. Adhuc visio ad constitutum tempus, quam effabitur suo tempore, neque fullet: si cunctabi tur, exspecta eam, nam veniendo veniet, ac non tardabit. De eadem intelligenda & haec. Psal. 25. v. 3. Etiam ulli exspectantes te, ne erubescant. & v. 21. Integritas & rectum custodiant me, quia exspecto te¬

Spes gloriae, est qua exspectamus resurrectionem carnis & vitam ac salutem aeternam in statu gloriae secundum promissionem a Deo factam. De hac spe multa leguntur in novo Testamento, ut Act. 2. 1 26. caro mea commorabitur cum spe: & cap. 23. v. 6. ait Paul. de spo & resurrectione mortuorum ego in judicium vocor. Et cap. 24. v. 15. spem habeo in Deo, fore, quam etiam ij ipsi exspectant, resurrectionem mortuorum. Roman. 5. v. 2. gloriamur sub spe gloriae Dei. Nominatur etiam spes Evangelj Coloss. 1. v. 23 quia Evangelium promittitvitam & gloriam aeternam propter Christum. Spes salutis 1. Thess v. 8. Spes vitae aternae. Tit. 3. v. 7. Metonymice autem ipsa vita & gloria aeterna quam speramus, nominatur spes. ut Rom. 8. ver. 24. Spes si cernatur non est spes. Sic vita aeterna nominatur spes justitiae Gal. v. 5. quia per Christum gratis justificatos manet. Vita & gloria aeterna nominatur spes vocationis. Ephes. 1. ver. 18. beata spes. Tit. 2. v. 13: spes viva 1. Petr. 1. v. 3.

Vita autem & salus aeterna, quae nobis in Evangelio Jesu Christiest patefacta, oblata & promissa, est perseveranter ad finem usque speranda:

I. Quia Deus id mandat, 1. Petr. 1. vers. 11. II. Quia in tantae rei exspectatione defatigari non debemus, quam summo desiderio ipsi etiam Angeli exspectant. 1. Petr. 1. v. 12.

III. Quia tantum beneficium Deus ipse ad nos usque deferendum curat, 1. Petr. 1. vers. 13.

IV. Quia si totus mundus instaurationem exspectat: multo ma gis nos eam constanter exspectare convenit, Roman. 8. vers. 19, 20, 21, 22, 23.

Adiuncta spet. I. Spei adjuncta esse debet praepatatio animi, ne in cursu spei impediamur, 1. Petr. 1. vers. 13. ἀναζασαμδνον ζασ εσφυας τ ανοιασ υμῶν: succinctis lumbis mentis vestrae: Sumta est similitudo ex more veterum, quum enim logioribus tunicis & vestibus uterentur, non poterant nisi fuccincti iter facere: Sic opus est animi praepa ratione ad ingrediendum iter sper II. Spei conjunctam esse necesse est puram & sanctam vitam, atque inprimis sobrietatem, 1. Petr. 1. v. 13

III. Spem oportet constantem esse usque ad finem, tantisper dum re sperata potiamur, 1. Petr. 1. v. 13. σελεἰως ἐλπίσατt, ad finem usque sperate

IV. Spei tempus quo durat est, dum revelabitur Jesus Christus, & obtineamus plene salutem promissam: non autem erit in aeterna felicitate postquam Christus totam Ecclesiam ad Patrem adduxerit, eamque ei stiterit, Rom. 8. v. 23, 24. 1. Cor. 13. v. 13. 1. Petr. 1. v. 13

V. Spes salutis aeternae certa est & firma, id est, complementum salutis nostrae, resurrectionem videlicet ex mortuis, adventum gloriae magni Dei ac Servatoris nostri Jesu Christi, plenam denique caelestis haereditatis possessionem certo & constanter exspectat,

Certa autem est & firma non tantum quod ad objectum attinet in quod respicit, nimirum, bonitatem, gratiam, clementiam, potentiam Dei, per quae nihil stat quin unusquisque servetur: sed etiam quo- ad subjectum, videlicet voluntatem sperantis cui inest, quam Deus verbo & Spiritu suo ita confirmat, ne unquam ab eo deficiat.

Verum spei certitudo unde est. RESPONSIO: Sicut non ex humanis promissionibus nascitur: I sic neque humanis meritis alitur, aut nititur, sed primo solam divinarum promissionum veritate, multis modis confirmata & in cordibus. nostris obsignata.

Secundo, solam ejusdem promittentis Dei efficaci omnipotentia, tum erga omnes credentes declarata, tum vero maxime in Christo palam exserta, quum nimirum illum suscitavit a mortuis & sedere fecit in supercoelestibus ad dexteram suam,

Tertio solam Christi in quem credimus & in quo speramus, obedientia atque meritis, quibus nititur, quibus sustentatur.

Spei in Deo collocandae contraria est tum desperatio & dubitatis de accipiendis beneficiis Dei, tum spes in creaturis aut figmentis humanis. Desperatio, est peccata sua majora aestimare, quam meritum Filij. Dei, & misericordiam Dei in Filio Dei Mediatore oblatam repudiare; ideoque non exspectare a Deo beneficia credentibus promissa, sed horribili sensu irae Dei & metu futurae abjectionis in poenas aeternas: cruciari, ac Deum tanquam crudelem tyrannum exhorrescere atque odisse, Gen. 4. v. 13. 1. Thess. 4. v. 12.

Dubitatio de accipiendis beneficiis Dei, est peccatum, quum quis ambigit de vita aeterna, & defensione ac liberatione in rentationibus. Spes in creaturis, aut figmentis humanis, est peccatum, quum quis auxilium & vitae aeterne donum exspectat a rebus creatis, aut figmentis humanis, quod a solo Deo per Mediatorem Christum exspectandum erat: quemadmodum Papistae in sanctis & reliquiis spem ponunt. Nam in Antiphona Salve Regina, dicunt ad Mariam, spes nostra salve; in Breviario Romano, ad completorium: Et in cantico Ambroij & Augustini in laudem Mariae transformato dicunt: In te dulcit Maria speramus, nos defendas in aeternum, Officio N. Virginis reformato, & jussu Pij V: edito, in exemplari Rorschachij excuso, anno 1598. Ibidem lectione secunda diei Dominici, dicunt ad eandem: Ties unica spes nostra. In hymno, Vexilla Regis prodeunt, dicunt ad lignum crucis: O crux ave SPES UNICA hoc passionis tempore. Papi stis opponimus quod scribit Augustinus quarto tomo, libro de cater chizandis rudibus, cap. vigesimoquinto: Nec tamen etiam in istis bonis qui te vel praecedunt vel comitantur ad Dominum, spem tuam collocare debes: quia nec in teipso debes quantumcunque profeceris, sed in ills qui eos & te justificando tales facit. Securus es enim de Deo quod non mutatur, de homine autem imprudenter securus es. Et capite vigesimoseptimo: Ipsa Trinitas Deus est, in quo Deo, spes omnis ponenda est: in homine non est ponenda, qualiscunque ille fuerit: Aliud est inim ille a quo justificamur.

In figmentis autem humanis spem collocat, quum quis propter bullas seu diplomata impij Antichristi Romani, ipsiusque indulgentias, vel propter sua bona aliqua opera, praesertim a Deo non praecepta, ut peregrinationes votivas ad sepulchra sanctorum, aedificationes monasteriorum, donationes Ecclesiasticas, vel assumtum monachalem cucullum, &c. se vitam aeternam adepturum falso sperat

Spei in Deo repugnant impedimenta ejus: Ifalsae & vanae opiniones, quum sibi temere pollicentur & frustra exspectant homines ea quae Deus non promisit, 1. Petr. 1. v. 13.

II. Intemperantia: qui enim vel cibo vel potu vel aliis carnis illecebris, vel mundi curis sunt ebrij, in illis spes locum habere nequit, 1. Petr. 1. vers. 13.

III. Merita humana: Nam spes non nascitur, nec pendet a nostris meritis seu operibus: alioqui enim saepe falleret.

Spes comparatur anchorae Hebr. 6. v. 19. quoniam sicut anchora. in profundum maris projecta totam navim firmat: ita etiam spes in ipsa usque coelorum adyta penetrat

Conveniunt fides salvifica & spes: I. In causa efficiente communi: nam utraque est donum a Spiritu Sancto animis nostris infusum

II. In adjuncta certitudine: nam par est utriusque certitudo. Quantum habemus fidei, tantundem etiam habemus spei.

Differunt vero fides & spes: nam Fides ex se gignit spem, sic ut spes sit posterior fide ejusque comes individua,

Fides est certa de veritate Dei persuasio, quod nec mentiri nobis, nec fallere, nec irrita esse queat: Spes exspectat fore, ut promissiones. suas Deus praestet.

Fides credit promissioni divinae: Spes patienter exspectat praestationem promissionis

Fides Deum veracem credit: Spes exspectat ut in temporis occasione veritatem exhibeat,

Fides credit Deum nobis esse Patrem: Spes exspectat ut se talem ra nos semper gerat Fides datam nobis vitam aeternam credit: Spes exspectat ut aliquando reveletur. Fides accipit praesentia beneficia Dei vel etiam in spe posita, repraesentat ac veluti oculis subjicit: Spes exspectat futura

Fides fundamentum est, cui Spes incumbit. Fides alit spes ac sustinet. Ut enim exspectare a Deo nemo quicauam potest, nisi qui prius ejus promissis crediderit: ita rursus fide nostrae imbecillitatem, ne velut fessa concidat, sustineri ac foveri papienter sperando & exspectando oportet. Ita Spes estfidei alimentum & roburi.

Haec de spe: sequitur