Et videtur quod communis: quia illa est scientia communis quae determinat de omnibus: sed theologia determinat de omnibus. ergo etc. maior de se patet. minor declaratur: quia dicit Magister in principio primi sententiarum "sacrae paginae tractatum circa res vel signa a praecipue versari": sed omnis doctrina est de rebus vel de signis: ut dicit Augustinus primo de doctrina christiana circa principia. ergo ista scientia versatur circa omnia: quia versatur circa ea circa quae versatur omnis doctrina.

praeterea Videmus in humanis scientiis quod scientia maxime abstracta est scientia maxime communis. cum igitur theologia maxime sit abstracta erit maxime communis.

Praeterea. Sapiens est artifex: quia ut scribitur primo metaphysica libro 2 "sapientis est scire omnia". ergo sapientia erit ars sive scientia communis: sed ista scientia maxime st sapiens: iuxta illud Ecclesiasticus 6 "sapientia enim doctrinae secundum nomen est illius". igitur maxime est communis.

Praeterea. Ista scientia omnibus se coopeat: unde Augustinus primo de trinitate capitulo 1 ait: quod "sacra scriptura etiam parvulis congruens: nullius generis rerum verba vitavit": sed quod omnibus congruit et etiam parvuli: maxime de omnibus debet tractare: quia talia sunt quae nullus ignorat: sed sunt quasi locus ranue in domo: ut dicit Commentarius in 2o metaphysica sed talia tractare spectat ad communem scientiam. ergo etc.

In contrarium est: quia non possunt causae duae scientia communes: quod si possunt de opposita. Si sunt duae scientiae communes. aut ergo quilibet earum considerat de ente in eo quod ens: et tunc una ab alia non distinguitur. aut una considerat et non alia: et tunc una est communis et non alia. aut neutra considerat de ente in eo quod ens et tunc neutra a communis existit.

praeterea Ad scientiam communem pertinet probare principia aliarum scientiarum: unde et philosophus quando negabantur sibi principia philosophiae naturalis induens habitum metaphysici disputavit contra negantes principia: ut patet ex primo physicus in disputatione contra Parmenidem et Melissum: sed ista scientia non probat principia aliarum scientiarum, ergo.

Respondeo dicendum quod ut pateat veritas huius quaestione 4 oportet nos videre. Primo: quod omnis scientia communitate et abstractionem quam habet: consequitur ex subo subiect. Secundo: an sit idem scientiam causae magis abstractam: et magis communem: et minus abstractam: et magis: specialem. Tertio: quod est dicere scientiam esse communem. Quarto et virtus videndae sunt duae: quas habet sacra scriptura ad caeteras scientias: et bis visis apparebit veritas quaestione

Primum declaratur sic: quia ab illo eodem a quo aliquid habet esse et speciem: habet et illud per quod diversificatur species et esse. et ratio est: quia per illa eadem entia in esse specifico differunt: per quae in esse specifico reponuntur: et ideo divina per quam differunt singula dicit totam speciem et totam substantia diffiniti: ut videtur velle philosophus in 7o metaphysica capitulo de unitate diffinitionis: et quia per illud idem per quod aliquid in esse constituitur ab aliis distinguitur: patet quod ab eo a quo aliquid trahit esse: trahit et illud quod esse diversificat. Sed cum habitum sit quod scientia trahit esset et speciem a subiecto: consequens est quod ab eodem trahat communitatem et abstractionem: cum esse commune et esse abstractum: essentialem divinam constituit in doctrinis: ut patet per philosophum 6o metaphysica. qui cum distinxisset triplex genus abstractionis: quia quidam scientia abstrahit a materia sensibili hac: sed non simpliciter: quia est de rebus inseperabilibus et mobilibus: sicut scientia naturalis Quaedam autem abstrahit a materia sensibili simpliciter: sed non intelligibili: quia est de rebus inseparabilibus et immobilibus: sicut mathematica. Quaedam autem abstrahit ab omni materia sensibili et intelligibili: quia est rerum inseparabilium et immobilium: ut metaphysica. Conclusit ex hoc triplici genere abstractionis tres essentiales differentias philosophiae .o. modi igitur essentiales philosophiae sunt tres mathematica: naturalis et divinus. Rursum esse commune et speciale faciunt essentialem differentiam in scientiis. unde et isto modo philosophus principio 4 metaphysica. distinguit metaphysica ab omnibus aliis particularibus scientiis .o. unius quidem scientiae scientiarum est consideratio de ente per se et de rebus quae sunt entis per se: et ista scientia non est una earum quae dicuntur particulares.

Declarato primo quod per subiectum scientia consequitur esse commune et abstractum: quia ista essentiale differentia in scientiis faciunt: declaratur 2m quod non est idem esse magis abstractum et magis commune: ut quidam ratio proponebat. Nam licet maior abstractio: et maior communitas: in hoc conveniant quod utraque sumit originem ex subiecto: potest tamen esse maior abstractio ubi minor communitas reperitur. unde et in 6o metaphysica dicitur. quod si non esset aliqua subiecta alia a substantiis existentibus natura: tunc prima scientia esset naturalis. et appellat ibi primam scientiam: scientiam magis communem et magis universale: quia tunc metaphysica. non esset: nihilominus tamen adhuc mathematica. quae remaneret esset magis abstracta quam naturalis: non tamen magis communis.

Tertium autem sic ostenditur: quia si scientia communitatem quam habet et specialitatem ex subiecto trahit: tunc talis erit scientia quale erit subiectum suum. igitur scientia communis habebit pro subiecto commune: scientia specialis speciale. verum quia hoc est per se et proprie: quia scientia communis ex subiecto communi communitatem trahit: et specialis ex speciali specialitatem: ut potest patere ex habitis: et ea quae sunt proprie et per se: sunt talia in eo quod talia: ut patet per philosophum in primo physicorum 1 capitulo 74 qui vult quod ea proprie facit medicus: quae facit in eo quod medicus: scientia communis non solum habebit pro subiecto: commune quocumque modo sumptum: sed habebit commune in eo quod commune: et specialis speciale in eo quod speciale. Patet igitur quod dicere scientiam communem: nihil aliud est quam dicere scientiam quae habet pro subiecto aliquid commune in eo quod commune: et non est dicere scientiam communem id est abstractam: ita quod magis communis sit scientia magis abstracta.

Quarto autem declarandae sunt differentiae: quas habet sacra scriptura ad caeteras scientias. istae autem ad praesens sunt 4or. prima: quia aliae habentur per humanam inventionem. istam autem per divinam inspirationem. unde et Augustinus loquens de sacra scriptura: per quam cognoscitur deus in principio ii de trinitate ait. Quod ipsam deus inspiravit: quod si ista differentia non facit differentiam essentialem quantum ad ipsos habentes scientiam: quia quaelibet scientia per rationem investigabilis: per inspirationem haberi posset: facit tamen essentialem differentiam. si consideremus ipsas scire in se: quia aliquae scientiae sunt quae per rationem investigabiles existunt: ut scientiae traditae a philosophis quae rationem non excedunt: doctrina tamen sacra de se est apta nata per inspirationem haberi: quia ad ipsam directe ratio non attigit: unde et primo divinis nominibus scribitur. Universaliter itaque non est audendum dicere neque intelligentia quod de super essentiali et occulta divinitate: praeter divinitus nobis ex sacris eloquiis expressa: ipsius enim super rationem et intellectum est cognitio.

Ex ista differentia sequitur 2a: quod ista scientia directe et principaliter: nec est de sensibilibus: nec de his quae sunt in sensibilibus: nec habet sensibilia quasi partem subiecti sui: quod nulli scientiae per rationem invente congruit: quod sic patet. nam scientia per rationem humanam inventa modum humanum sequitur. modus autem humanus est ut cognitio a sensu incipiat: unde et philosophus in primo posteriorum vult quod nostra cognitio incipit a sensu: et deficiente sensu necesse est et illam scientiam deficere quae secundum illum sensum est. habet ergo scientia nostra essentialem comparationem ad sensibilia. igitur omnis talis scientia: vel erit de sensibilibus ut naturalis et quae ad naturalem reducuntur. vel de his quae sunt in sensibilibus ut mathematica vel habet sensibilia substantia sui partem: ut metaphysica. Sapientia autem divinae nobis inspirata: modum divinum sequitur: unde dicitur primo de divinis nominibus quod facit ipsos animos superlucens radius extentos bene ponderate et recte et commensurabili amore instarum illuminationis et quia sacra pagina sequitur modum et mensuram divinae sapientiae: sicut divina sapientia pro obiecto principali habet seipsam: quia deus nihil intelligit extra se: per se et primo: sed intelligendo se: intelligi omnia: ita in sacra pagina solius dei cognitio principaliter est licentia: et propter cognitionem dei intenta est cognitio omnium aliorum.

Tertia differentia est: quia omnes aliae scientiae pro obiecto principali habent aliquod universale. ista autem proprie loquendo nec habet universale nec particulare. oportet igitur universale aliquod in aliis scientiis esse obiectum: quia cum omnes aliae scientiae habeant aliquam per se analogiam ad ipsa sensibilia: etiam secundum quod scientiae sunt et scientificum particularium non possit esse scientia: oportet in talibus universale esse obiectum: propter quod in 7o metaphysica. dicitur quod particularium non est scientia neque diffinitio. Illud autem quod principaliter in ista scientia intenditur nec est universale nec particulare: cum sit deus.

Quarta differentia est: quod nulla scientia potest tot cognoscere in propria forma: quod ista. et ratio est: quia cum aliae scientia considerent universale aliquod: particularia contenta sub illo universali non cognosceret secundum ea quae insunt eis inquantum particularia sunt: sed inquantum rationem illius universalis induunt. Scientia aut divina: quia modum divinae sapientia sequitur: licet pro obiecto principali habeat deum ipsum: sicut ipsa scientia dei: poterit tamen in propria forma omnia alia cognoscere quae considerant singulae scientiae: sicut et deus potest: et si non tantum. Quia si aliquod habentes ista scientiam talia non cognoscunt: hoc non est ex parte eius quod ipsa scientia non sit apta nata cognitionem talium praebere: sed ex parte nostra: quia eam imperfecte possidemus.

His visi quaestio de facili solvitur: quia cum quaeritur: utrum theologia sit communis vel specialis: si consideramus suum obiectum primum et principale: nulla scientia est a deo specialis ut ista: quia in ista scientia unius solius rei: absolute loquendo: cognitio intenditur. In aliis autem scientiis cum habeant pro obiecto universale non intenditur in eis unum realiter: sed unum secundum ratione. Iuxta illud Commentator in primo de anima commento 2o intellectus facit universalitatem in rebus. universalis ergo unitas non est unitas rei: sed rationis sive intellectus. Si autem consideremus ea quae ista scientia habet non pro obiecto principali: cum nulla scientia ad cognitionem tot rerum in propria forma se possit extendere: ut ista communissima dici debet. Sed quia in omnibus advertendum est: quod est per se et principaliter: magis quam aliud: quia secundum philosophum in fine 5 Ethica de his quae sunt per accidens non est cura arti. simpliciter debet concedi quod sit scientia specialis.

Ad primum dicendum quod non sufficit quod consideret de omnibus ut sit scientia communis: sed oportet quod consideret de omnibus principaliter inquantum uniuntur in aliquo communi universali vel analogo: ut metaphysica. quae considerat de omnibus inquantum uniuntur in ente quod theologia non facit: sed per se et primo considerat de deo solo: ut patuit.

Ad 2m dicendum quod illa proprio non est universaliter vera: quod quanto scientia est magis abstracta: tanto est magis communis: ut patuit per instantiam in philosophia naturali et mathematica.

Ad 3m dicendum quod sciens istam scientiam eset sciens quoddammodo omnia: et ideo maxime sapiens dici debet: non tamen propter hoc est artifex communis: quia per se et primo unius rei: dei scilicet cognitionem habet.

Ad 4m dicendum quod ista scientia se coaptat omnibus: et assumit quaedam communia quae omnibus intelligibilia existunt: ut exempla et talia ut parvulos in fide ad dei cognitionem inducat: sed hoc non est propter istam scientiam: quia ipsa quantum est de se indigeat talibus. Sed quia nos sic apti nati scimus manuduci in deum: et ideo deus pater sic providit: ut nos ad se induceret proponendo quasdam varietates velaminum secundum quod nostra natura postulat: unde et primo de caelesti hierarchia scribitur:quod neque possibile est nobis aliter lucere divinum radium: nisi varietate sacramentorum velaminum anagoge id est sursum ducendo circumvelatum: et his quae secundum nos sunt providentia praesentia communaliter et proprie praeparatum: quia scilicet sic providit deus pater nos sursum ducere: ut nostra requirebat natura.