Baptismus

BAptismus Primo de eius diuisione. Nam baptismus est lotio. quia baptizo in greco idem est quad lauo in latino. Unde Iudith. xii. libr dicitur de ea: quod descendebat in vallem Betulie et baptizabat se idest lauabat

¶ Queritur igitur quottuplex est baptismus Respondetur quod quantum nunc spectat ad propositum nostrum prima sui diuisione duplex et scilicet baptismus Ioannis et haptismus christi. Primus itaque baptismus dicitur Ioannis qui praecessit baptismum christi. Sed videtur quod no debeat dicit baptismus Ioannis: quia ille baptismus non fuit a Ioanne institutus: sed a deo. Ideo dixit Ioan. i. Qui me misit baptizare. Et iterum christus interogauit iude os Mat. xxi. baptismus Ioannis de celo erat an ex hominibus: Si ex hominibus: ergo no erat credendum quia omnis homo mendax. Si de celo: ergo a deo fuit institutus

¶ ContraSi a deo fuisset institutus adhuc maneret: sed cessauit statim postquam Ioannes in carcerem fuit missus: ergo etc. Respondetur secundum sanctum Bona. in. iiii. di. ii arultimo. q. i. Quod baptismi Ioannis deus fuit principalis institutor. sed Ioannes fuit plenarius et praecipuus. Plnarius: quia deus nihil ibi faciebat quod per ipsum Ioannem. non fieret. totum enim administrabat: quia tantum exterius lauabat. Precipuus vero: quia deus per ipsum instituit et quod officium baptizandi commisit: vt nullus baptizaret illo baptisr. o nisi ipse: vel aliquis eius auctoritae. et indeest quod nominabatur a Ioanne: et cessauit Ioanne cessante. Sed in christi baptismo nullus erat administrato. plenarius: quia ibi est interior regeneratio quae solum fia deo non ministerio humano. Nullus etiam precipuues quia christus instituit baptisma suum non per aliquem hominem sed per seipsum. Nulli etiam sic commisit officitur suum nisi vt alii eius auctoriatae baptizarent. Ideo non denominatur ab eis baptismus christi: nec cessat eis cessantibus. per hec patet ad argumenta etc.

¶ Sed diceres Cum euangelium non tantum denominetur ab auctore principali: sed etiam a scriptore: vt euangelium Ioannis: quaere no similiter baptismus

¶ Respondetur quod euangelista fuit administrator eplenarius. quia quantum ad verba et non quantum ad intellectum: verba enim per se dicebant: non omnino eadem quae christus in praedicando dixerat. rursus sensum seruabant. sed illi primum illuminati fuerunt et postmodum exprimebant in sacramentis non sic. quia apostoli signa a se non habebant: sed a christo sunt instituta. rursus pergratiam quae erant purgati alios non purgabant. Ideo non sic dicitur baptismus Matthei sicut euagelium dicitur

¶ Utrum baptismus Ioannis fuerit sacramentum noue legis conferens gram ratione operis operatiArguitur quod sic. quia fuit signum sacre rei scilicet baptismi christi: vt dicit magister in littera. et habuit certam materiam: qua aquam: et certam formam. quia dicitur Act. xix. Baptizaba ioannes dicens. In eum qui venturus est: ergo videtur quod fueri sacramentum noue legis. Secundo arguitur quod conferebat gratiam. quia dicitur Mat. iii. Erat Ioanes baptizans et praedicans baptismum poenitentie in remissionem peccatorum. sed remit sio peccatorum non fit sine gratia: igitur baptismus Ioannis conferebat gratiam. In conrium tamen est quia omnia sacramenta noue legis sunt a christo instituta et conferunt gratiam. Sed baptismus ioannis nec fuit a christo institutus nec gratiam conferebat sine spiritu sancto. quod idem est. quia dicitur Actur. Ioannes quidem baptizauit aqua: vos autem baptizabimini spiritu sancto. Respondetur secundum Guill. in iiii. dist. ii quo baptismus ioannis potest intelligi tripliciter. aute passiue solum. Et sic dicitur baptismus ioannis ille baptismus flaminis: quia in vtero fuit baptizatus et a peccato originali mundatus. Secundo baptismus ioannis dicitur quo aliquem baptizasset: in forma tamen baptismi christi: sicut in nuit Scotus in praesenti dist. q. ii in reportatis parisi us dicens. quod potuit fieri vt baptizato christo aliquem baptizauerit in for ma baptismi christi. Tertio dicis tur baptismus ioannis ille in quo ioannes proprie figura bat christum. baptizabat enim isto baptismo: in nomine venturi vt dictum est sua Act. xix. Et de isto baptismo est quaestio. Diondum igitur ad quaestionem quod ex quo baptisimus Ioa. fuit sacre rei signum et resvisibilis signti gnificas baptismum christi qui est res sacramnta: Ideo sacramefuit capiendo sacramentum prout conuenit sacramentis no. le. Sed non fuit sacramentum no. le. quia non conferebat gratiam ratione operis operati: quia non efficiebat aliquid quod non esset operatio IoGatra autem non potest ab homine dari. ergo licet baptismus Ioan. significaret baptismum christi: non tamen mudabat animam a peccato sicut baptismus christi. ideo Mat. iii. dicebat. Ego baptizo in aqua: vbi dicit gloria Ego tantum corpora lauo: quia peccata soluere nescio. et sicut nascendo et praedicando praecedosic baptizando ad christi baptismum assuefacio.

¶ Ad primum argumentum patet responsio

¶ Ad secundum dicit san. Tho. m. iiii. di. ii quod illa auctoritas: Crat Ioam. baptizans et praedicas baptismum poenitentie in remissionem peccatorum. vt illa duo scilicet baptizans et praedicans referantur ad diuersa baptismata: hoc modo erat Ioam. baptizams scilicet suo baptismo: et praedicams scilicet baptismum christi: qui est in remissionem peccatorum. Si autem illa duo volumus referre ad ide scilicet ad baptismum Ioam. sic dicitur ese in remissionem peccata rum. quia Ioannes a se baptizatis imponebat dignos frictus poenitentie agere quibus consequerentur remissionem peccatorum illiquo vere penitebant. Hinc est quod pueri non erant baptizandi baptismo Ioam. quia erat ad annunciandum penitentiam quae adultis et non pueris competit. Sed di. Si baptismus Ioan. fuit baptismus poenitentie: quaere innotenchristus voluit illo baptismo cum non indigeret baptizari. Respondetur quod sicut circumcisio non erat christo in remedium peccati: sic nec baptismus Ioam. sed quo ad alios qui per ipsum ad praesentiam praeperabantur. Uoluit tamem baptizari christs illo propter plures causas. quarum tres tangit gloMar. i. Primo propter humilitatem implendam. ido Mat. iii. cum diceret Ioam. Ego debeo a te baptizari.: dixit ei iesus. sine modo: sic enim decet nos implere omnem iusticiam id est perfectam humilitatem: quia perfecta iusticia reddit vnicuique quod suum est. Sic humilitas omne bonum quod habet non sibi attribuit sed deo reddit e Secundo ideo christus voluit baptizari baptismo Ioan. vt ipsum approbaret tanquam a deo institutum.

¶ Tertio propter hoc vt tactu sue mundissime carnis aquis vim regeneratiuam daret. Sed hec ratio non placet doctoribus nostris: praescrtim Sco. qui dicit quod nullam vimaquis inherentem christus tribuit suo baptismo. quod sic probatur. Si data est huiusmodi vis aquis quaeritur quomodo: Sidicatur quod tactu sue mundissime carnis: scquiretur quod si baptizans mergeret aliquem in aqua etiam si nulla verbaproferret esset baptismus. Sed dicit ille quod simul est in ad et verbo illa virtus. Contra hoc: quia impossibile est vnam formam absolutam: sicuti esset illa virtus subiecti ue fore in diuersis subiectis disparatis: sicut sunt aqua et verbum. Ceterum si solus tactus sue mundissime carnis fecit: cum pluries aquos tetigerit vt quando erat prieet lauabatur: et dum suas manus abluebat tunc illam virtutem pluries tribuit. Rursus si solus tactus sue carnis aquas sanctificauit eis illam donans virtutem: sed tur quod aque quas non tetigit illam virtutem non habent: et per consequens in solis aquis iordanis baptisma esset celebradum. Si dicatur quod talis virtus ad ceterasa quas deriua tur hoc nihil est: quia deriuatio in talibus sola continuitate fit. mult e autem sunt aquae quae non sunt continue aquis iordanis: et per conseques non omnis aqua pura esset congrua sacramento baptismi quod est falsum. Ulterius quaeritur de ista vi aut est de bonis maximis. et tunc esset sicut fi des: spes et charitas. aut qualibet alia virtus: quod nullus dicit. Aut secundo de bonis mediis. et tunc eque nobilis esset sicut anime substantia: quod non est verum. Aut tertio ipsa vis esset de bonis minimis: et tunc videtur quod non influat in animam. Ex quibus patet quod non influat in animam: sed quod in aqua cum verbo fiat baptismus hoc habet ex pactodiuino. deus enim nobiscum fedus pepigit quod in taliaqua elemento debite baptizando per gratiam assisteret nisi ex parte nostri obex proueniret. Ad hoc autem quod dicitur de conse. di. iiii. Nunquam aque baptismi purgare credentium peccata potuissent nisi contactu dominici corporis sanctificate fuissent. Dicendum quod illa sanctificatio nihil aliud intelligitur nisi ordinatio praedicta a christo. Idem est dicenum ad gloi.

¶ Quarto ideo christus voluit baptizari secundum Aug. in quaestionibus noui et ve. testa. vt exemplum daret his quai futuri erant filii dei per fidem: vt sicut christus fuit baptizatus sic et ipsi baptizarentur.

¶ Sed d. cur christus magis elegit in iordane baptizari squaem in alia aqua: Respondetur quod propter congruentiore figuram baptismi christ: Cum enim populs israeliticus exisset de terra egypti per desertum: tunc inter eam et promissionis terram mediabat ior danis fluuius: ita quod nullus eorum poterat intrare terram promissionis nisi transeundo iordanem. Ita imaginandum est quod baptismus christi est sicut quidam fluuius medius inter hunc modum et caelorum regnum quod est terra promissionis ver: ad quam per fluuium baptismi christi opertet omnes nos transire. Iuxta illud Ioan. iii. Nisi quis renatus etc.

¶ Utrum baptizati baptismo Ioam. nis tenebantur etiam baptizari baptismo christi: Arguitur quod non: quia dicit Magister in littera quod qui spem non posuerunt in baptismo Ioannis: et patrem et filium et spiritum sanctum crdebant non sunt postea baptizati. praeterea in receptione sacramentorum quod datur non est iterandum: sed quod omittitur cautesupplendum. vt patet extra de cle. per saltum promo. Sed in baptismo Ioan. dabatur ablutio exterior. igitur si deficit interior est supplenda. Quod sic videtur factum fuisseo sicut dicitur Actus. viii. Samaritani qui fuerunt baptizati a Philippo baptismo Io. quia non receperant spiritumsa ctum: vt dicitur ibide. Et tamen illi no fuerunt rebaptizati baptismo christi: sed Petrus et Ioam. illuc missi per apostolos solum imponebat illis manus. ergo videtur quod baptizati baptismo Ioam. non tenebantur rebaptizari. In oppositum dicitur Actu. ix. quod Paulus rebaptizauit quosda qui erant baptizati baptismo Io. vnde dicitur de conse. di. iiii. et sunt verba Aug. super Ioam. Si quos baptizauit Ioam. iterum sunt rebaptizati: non autem quos iudas baptizauit. Quos enim Iudas baptizauit: baptiza¬ uit et christus. Respondetur quod de hac quaestione secundum doctores olim fuerunt opiniones. Una dixit quod baptizati baptismo Io. si non habebant fidem trinitatis: sed posuerunt spem suam in baptismo Ioam. quo scilicet eis sufficeret ad salutem isti erant rebaptizadi baptismo christi. d. quo bus dicitur Actus. xix. quod cum Paulus peragratis partibus superioribus venisset Ephesum: et inuenisset quosdam piscipuios: dixitque ad eos si spiritum sanctum accepissent credentes. et illi dixerunt ad eum: sed neque si spiritus sanctus sit audiuimus. ille dixit eis. In quo ergo baptizati estis. Qui dixerunt. In baptismate Ioa. Dixit autem eis Paulus. Ioam. baptizauit baptismate poenitentie populum dicens in eum qui venturus esset post ipsum vt crederent: hoc est in iesum. hi autem baptizati sunt in nomine domiunt iesu. Deinde in ista opinione existentes dixerunt quod qui baptizati erant baptismo ioannis: et hebebant fidem trinita tis: illi non erant rebaptizandi baptismo christi scilicet sufficiebat quod eis imponeretur manus ex quo habuerunt ablutionem exteriorem cum fide trinitatis. de quibus dicitur Actus. viii. Cum audissent apostoli qui erant hierosolymis: quia Sama ria accepisset verbum dici. miserunt ad eos Petrum et Ioannem: qui cum venissent orauerunt pro ipsis vt acciperent spiritum sanctum. nondum enim in quemquam illorum descenderat ero baptizati tantum erant in nomine domini Iesu: tunc imponebant manus super eos et accipiebant spiritum sanctum. et hec fuit opinio Magistri sen. vt patet in textu: sed hec non tenetur. Est ergo alia opinio quinpotius rei veritas est quod omnes baptizati baptismo Ioan. fuerunt rebaptizandi: quia baptismus Ioam. solum assuefaciebat non regenerabat et impositio manuum non characterizabat animam: et sic baptismus Ioam. erat tanquam dispositio ad christi baptismum. Sed dispositionc introducta congruum erat vt introduceretur et forma.

¶ Ad argumentum dicendum quod hoc non tenetur Magister

¶ Ad secundum vero dicendum quod verum est quando sacramentum confertur: sed in baptismate Ioam. nihil sacramenti conferebatur baptizato. Ablutio enim exterior sine determinatis verbis et certa intentione nihil sacramenti confert qualis fuit baptismus Ioam.

¶ Ad tertium dicendum secundum san. Bonauen. vbi supra in soluto vltimi argumenti. Quod sama ritani baptizati erant a Philippo baptismo christi: sicut inuit gl. Et quod non receperant spiritum sanctum intelligi tur visibiliter. quia ille non era t Philippus apostolus sed discipulus de septem diaconibus vnus: ideo baptizare potust et praedicare: sed non manus imponere ad dandum spiritum sanctum visibiliter. Si enim apostolus esset manus imponere potuisset quod solis episcopis conuenit: ideo apostoli miserunt ad eos Petrum et Ioa. vt illis manus imponerent: sicut fit modo in confirmatione. ergomnes baptizati baptismo Ioan. rebaptizabantur. quia Ioan. baptizatos a se mittebat ad christi baptismum suscipiendum.

¶ Sed quereres an apostoli fuerunt baptizati baptismo christi: vel tantummodo baptismo Ioan. Et videtur quod sic: ita quod quidam fuerit prius disciplicli Ioan. baptiste: sicut Andreas et Ioan. vt patet Ioa scilicet et illius baptismo baptizati: non aut postea baptismo christi quia non inuenitur in canone quod iterum fuissent rebaptizati. Preterea christus dominus habuit principalem potestatem di¬ mittendi peccata: et virtutem suam non alligauit sacramentis potu it cum ipsis dispensasse: et sine baptismo etiam ex specialipriuilegio sanctificasse. ergo etc. Respondetur secundum san. Tho. et Sco. in. iiii. ac Lyra super i. c. actus apostolorum. Quod licet non inueniatur in canone biblie: tamen creditur quod apostoli fuerunt baptizati baptismo christi. Hoc enim dicit glo. super illud Ioan. xiii. Qui lotus est non indiget nisi vt pedes lauet. Et hoc videtur valdeprobabile: quia christus dominus fecit eos sacerdotes in vltima cena conferens eis potestatem conficiendi corpus christi d. Hec quotienscumque feceritis etc. Et contulit illis post resurrectionem potestatem absoluendi dicit. Io. xx. Quorum remiseritis peccata etc. Contulit etiam eis potestatem et officium baptizandi solemniter. vt patet Mar. vl. Cum tes docete omnes gentes: baptizantes eos. Ordo autem sacerdotii praesuppionit baptismum: et similiter absoluendi potestas a peccato: nec est verisimile quod christus dominus non baptipzatos mitteret baptizare. ergo fuerunt omnino baptizati licet non legatur vbi et quando: quia argumentum ab auctorite negatiue non vale: praesertim cum dicatur Ioan. xx. Multa Ide et alia signa fecit iesus etc. nec valet dicere quod christus dominus potuit dispensare cum illis quod nullus negatsed nulla videtur ex hoc fuisse vtilitas: nec necesitas dispensandi: quia nec ex hoc fuissent gratiores deo: nec fuissent docto. efficaciores i eccesia: imo ex hoc mintus efficaces quia alios docuissent quod ipsi non fecissent minus certe vt magister in moralibus. secundm Gre. qui non vult opere implere quod docet alios. christus dominus voluit in se recipere baptismum saltem Io. antequam legem baptizandi aliis imponer: ideo bene de eo Actu. i. dicitur. Cepit Iesus facere et docere. Si enim christus voluit baptizari antequam aliis imposuit legenbaptizandi videtur omnino quod apostoli exemplum magistri imitati fuerunt baptizati: patet ad argumenta.

¶ Sed di. quid sit tenendum de beata virgine Maria: Respondetur quod tenendum est quod ipsa non fuerit baptizata baptismo Ioan. eo quod nihil ei contulisset. erat enim promptissima ad suscipiendum legem christi. ideo dicendum quod fuit baptizata baptismo christi. Ex quo christus dixit. Nisi quis renatus fuerit ex aqua et spiritu sancto etc. nec valet si dicatur quod ex hac legce vni uersali ipsa fuit excepta: et fuit in ea ratio dispensandi: quia baptismus nullum contulisset augmentum gratiae eo quod tantam habuit gratiam quod in ea crescere non potuit: quia hoc beneficium estsolius filii dici. ideo gratia in ea fuit aucta vsque ad horam sue assumptionis in caelum: et fuit vere baptizata. tum propter generalem legem baptismi. tum propter impressionem characteris in anima eius. tu etiam propter augmentum meriti et gratiae. sicut eim meruit educatione filii: sic receptione baptismi. Unde in die Penteco. non est dedignata sedere in cenaculo sion: et ibi cum apostolis expectare aduentum spiritus sancti vt cius donis et gratia copiosius infundeietur. ergo verisimule est quod ipsa amore speciali filii sui sit baptizata. Secundus quoqe est baptismus christi. et circa hunc quaeritur.

¶ Utrum baptismus xisoi sit vnicus. Et arguitur quod sic: quia dicitur Eph. iiii. Unus deus vna fides: vnum baptisma. ergoetc. Sed in contrarium est Aug. li. iiii. de vnico baptismo. et de conse. di. iiii. c. baptismi vicem. quod triplex est christi baptimus scilicet fluminis. de quo Ioam. iii. Uenit Iesus in teram iudeam et baptizabat et iste proprie dicitur baptismus. Secundus est baptismus sanguinis Ioan. xii. Baptismo hoc habeo baptizari. Ter tius est baptismus flaminis. de quo Act. i. Uos aut baptizabimi spiritu sancto non post multos hos dies etc. Respondetur quod licet baptismus sit triplex: vt dictum est: est tamen vnus in effectu principali: quia quodlibet baptisma habet animam mundare: et ad vitam eternam ducere.

¶ Utrum baptismus flaminis sine ba¬ ¬¬ ptismo fluminis sufficiat ad salutem: Et quod non videtur auctoritae christi Ioan. iii. Nisi quis renatus fuerit etc. Sed nullus sic renascitur nisi baptizaretur baptismo aquae ergo nullus intrat in regnum celorum sine illo. Io Act. x. Cornelius et qui erant cum eo prius receperant spiritum sanctum: tamen post. ea baptizati sunt baptismo aquae Item si aliter quam perbapti simum aquae potest quis saluari. ergo baptismus aquae non est sacramentum necessitatis. ergo non peccant qui nolunt baptizari. sed hoc est manifeste falsum ergo sine haptismo aquae non est salus. ergo nullus alius sufficit fine hoc Cotra hoc arguitur per verba xpisoan. xi. Omnis qui viuit et credit in me non morietur in etnum. Sed iusti credunt et fideles antequam baptisarentur. ergo si moriantur in tali fide non moriuntur in eternum. vnde dicit Amb. et habetur. in. iiii. di. iiii. Ille quem regeneraturus eram gratiam quam poposcit non amisit. ergo ille qui moriturus erat non regeneratus erat saluus sine baptismo aquae ergo baptismus poenitentie sine isto dat salutem. Responde scilicet Bonaue. in. iiii. di. iiii. ar. vl. q. i. Quod baptismus flaminis et baptismus fluminis vterque est necarius ad salutem: sed primus est nccessarius: non quia sit in praecepto sed quia sine il pro lonullus libatur a culpa: et quoniam omnes pecores nascimur pioet nullus saluari potest nisi liberetur a peccato: ideo nullus sinepaptismo flaminis siue paruus siue magnus potest saluari. Baptismus autm fluminis est necessarius: quia deus instituit hb praecepto. ergo est necessarius ad salutem. Sed quoniam deus neminem obligat ad impossibile: vt dicit Hiero. Et iterum glo. super illud psalmus. Etei in corde iniquitates operami etc. Quod non potes facere et vis deus factum reputat: ideo baptismus aqua non sic est necessarius quin si assit voluntas et desit possibilitar non saluetur aliquis sine ipso. ergo baptismus flaminis sine baptismo flumis sufficit: et hoc est quod dicit Aug. quod quis potest saluari non percepto sacramento baptismi: sed non potest sacramento contem pto. tunc aut contennit cum baptizari potest: et locus et tempus se offert et necligit: et tunc est priuatur baptismo flaminis: quia a gratia cadit. Et per iam dicta patet reapon sio ad argumenta. pro

¶ Utrum baptismus aquae sit dignior quam baptismus sanguinis: Arguitur quod sic: quia baptismus aquae tribuit gratiam gratum faciente per quam adquiritur aurea sed baptismus sanguinis ducit ad aureolam que est accidentale premium. ergo si premium substantiale praecedit accidentale. ergo baptismus ordinatus ad praemium substantiale: et praemium hoc praecedit aliudo. ergoetc. praeterca rmedium illud quod plures curat et a pluribus etpericulosioribus morbis sanat melius est et vtilius. Sed baptismus aquae plrepersonas sanat: et a pluribus morbis quam baptismus sanguis quia ab omni culpa tam mortili quam veniali. ergo est remedium mclius vtilius et nobilius. Contra hoc arguitur: processus est ab ieperfecto ad perfectum. sed a baptismo aquae ad baptismum saguis recto ordine proceditur et non retroceditur. ergo ille ha¬ ptismus in quo est status perfectionisem dignior. praetea quod prximius est fini est certius efficacius: et ponit in altiori gradu illud est simpliciter nobilius et melius: et tale est baptismus sanguis: quia stati sine impedimto introducit ad gloriam: nec tantum ad quirit gloram simpliciter sed gloriam eminentem. ergo est melior. Respondet ilicet Bona. vbi supra. q. ii quod dignitatis praeminentia in his baptismatibus conspicitur ex consideratione effectuum eorum. Utriusque autem effectus est in liberando a malo et ordinando in bonu: et vtroque modo se habent sicut excedentia et excessa. nam maior efficacia in liberando a malo prtest esse lc extensiue vel intemsiue. Si extensiue baptismus aquae excedit: quia plures personas libat et a pluribus morbis: quia a peccato mortali et veniali. Baptismus autem sanguis libat paucos: et solum a veniali libat: et non a mortili: quia praesuppo nit charitatem: alias nihil valent ad salutem. Similitr in ordinando ad bonum maior potest excessus attendi dupliciter. autem extensiue aut intensiue. Si extensiue sic praecedit baptismus aquae: quia dat gratiam gratis datam scilicet characterem et grgatiam gratum facientem quae disponit ad gloriam et praemium essentia le. Baptismus autem sanguinis gratiam gratumfacientem non tribuit sed consummat: nec tribuit characterem per quem distinguitur anima et disponitur ad gratiam. vtroque modorum praedictorum baptismus sanguis excedit intensiue sicut exceditur extensiue. nam efficacius et melius liberat a malo cul pe et pene quia secundum actum et potentiam omnem resecat. Similiter efficacius ordinat ad bonum: quia stati introducit ad gloriam: et gloriosiorem palmam hoc baptismo baptizatus consequitur. ergo raspondendum ad quaestionem quod se habent sicut excedentia et excessa. Si tamen quaeras quod magis praecellat. dicendum quod baptismus martyrii sicut ostendunt rationes inducte. Unde dicit Augug. ad fortunatum loquens de comparatione horum baptismatum quod baptizatus confitetur fidem suam coram sacerdote: martyr coram persecutore ille post confessionem aspergitur aqua hic sanguine. Ille per impositionem manus pontificis recipit spiritum sanctum. hic templum efficitur spiritus sancti. Nullus enim cfficitur templum spiritus sancti nisi accipiendo gratiam. Ideo dicit Sco. in. iiii. dist. iiii. q. i. quod datur ca sus in quo posset peccatum mortale dimitti in martyrio sine contritio ne prouia: vt si quis ad instans perduraret in mortali peccato: et ab instanti necessitarctur ad insistendum toto corde circa actus distrahentes a consideratione de peccato commisso: vtpote quia stati exponeret se necessario artits simo martyrio: tunc putat quod dimitteretur sibi illud mortale. et hoc nunquam fit sine gratia. Nec obstatur huic quod dicitur. i. Cor. xiii. Si tradidero corpus meum ita vt ardeam: charitatem autem non habuero nihil mihi prodest: quia ibi loquitur de his qui charitatem pote rant per aliam viam bene inuenire: ideo pueri in originali peccato existentes si pro christo occidebantur saluabiutur: licet caruerint charitate antequam ipsi occiderem tur: et ideo vere dicitur martyrium baptismus: Unde verba san. Bona. indigent moderatione.

¶ Sed quereres. Cum multa sint genera martyriorum quare martyrium potius nominatur baptismus sanguinis quam ignis aut aque aut alterius clementi: tamen in singulis aliqui legantur passi: Respondetur secundum scilicet Bonauen. quod in martyrio deponitur vita carnis et illa vita est in sanguine: sicut dicitur Gen. ix. Tota vi¬ ta est in saguine. Uel ideo dicitur martyrium baptismus sanguinis: quia omne genus martyrii ibi habet finem. Nam ab omnibus aliis legimus saconos aliquos libatos praeter quam a pena gladii vbi sanguis funditur. Ideo dicitur Heb. xi. In occisione gladii mortui sunt. et hoc ideo. quia hoc genus martus rii est a mala hominis voluntate immediate. Sed alia genera penarum sunt a creaturis operantibus naturaliter. Et quia martyr deo obedit congruum est vt ci ad manifestationem diuine bonitatis obtemperant cetera per na turam. mala aut voluntas quae contra deum nititur et vult resiste re domino iusto: dei iudicio sinitur male agere cum vult Ideo nec est congruum vt martyri subiiciatur nec vt a ma so prohibeatur. Et ideo deus martyres huic pene subiacere disposuit: et vt nullus euandat. magis ergo nominari congruebat de hac quam de alia: quia ab hac vnigenitum non cripuit. quid ergo mirum si alios non eripiat ne seruus videatur maior domino suo et discipulus magistro.

¶ Utrum baptismus sanguis sit sacramentum: Arguitur quod sic. quia sacramentum est inuisibilis gratiae visibilis forma. sed hoc est in martyrio: quia est signum gratiae inuisibilis in corde. et manifestatur amor dei per sanguinis effusionem ergo etc. Unde Aug. Quicumque non perccepto regenerationis lauacro pro confessione christi moriuntur: tantum eis valet ad dimittenda peccata quantum si abluerentur sacro fonte baptismi. Respondetur secundum sanctum Tho. in. iiii. di. iiii quod baptismus sanguinis non est omnino sacramentum: quia non supplet vicem baptismi fluminis quo ad sacramentalia: vt est ipsssio characteris supplet quo ad idquod est res tantum: quando saltem articulus necessitatis sacramentum baptismi excludit. Sicut enim baptismus aquae libat ab omni culpa et pena: sic baptismus sanguis

¶ Ad argumentum dicendum quod baptismus sanguinis no est sacramentum: quia deficiunt ei omnia quae sunt de ratione sacramei scilicet repraestentatio ex similitudine: signi ficatio ex institutione: sanctificatio ex verbi prolatione: quorum quodlibet deficit. Ratioant illa quod est in uisibilis gratiae visibilis forma: est truncata et est supplenda si cut magister suppleuit in. iiii. di i. quod similitudinem gerat et caum existat quorum vtrumque deficit in proposito. ergo etc.

BAptismus secum do de eius quidditate siue diffinitione cum diffinitio indicet quid est esse rei. et per diffinitionem veniatur ad alicuius rei noti ciam. Ideo quaeritur quid sit baptismus. Et magister i. iiii. dis. iii. sic diffinit. Baptismus dicitur intinctio id est ablutio corperis exterior facta sub forma verborum praescripta. Sed ista diffinitio videtur esse mala: quia notificatio debet conuenire notificatori praecise. sed hec non est talis: quia cum lauatur pamnus est ablutio corporis et potest fieri sub forma verborum praescripta. et sic esset baptismus: quod falsum est. Et ideo aliam diffinitionem ponit Hugo di. Baptismus est aqua abluendis crimibus sanctificata.

¶ Sed contra si baptismus set aqua cum aqua semper aqua sit: aquae semper esset baptismus quod falsum est. quia non est nisi dum aliquis baptizatur. Et ite rum quando aliquis baptizaretur in mari tunc ma re esset baptismus: et flumen quod non est rationale. Prcterea probatur quod nec aqua nec tictio sit baptismus. quia baptismus manet recedente aqua et ablutione in baptizato. ergo etc. Et quod maneat videtur. quia semper denominat et nunquam iteratur. Respondetur secundum Guil. in. iiii. di. iii. quod baptismus fumdatur in exteriori ablutione. et quod formale suu et complementum est quidam respectus ita quod baptismus est in praedicamento relationis. Ubi notadum quod de esse baptismi triplex famosa opinio occurrit. Prima est Berardus. glosatoris diescreti. i. q.ic. vbi dicit: quod cauendum est ne asinus bibat sacramentum. et hec si hebeat veritatem debet accipi inquantum aquae est remotum fundamentum baptismi. vel ex eoquod in aliquibus ecclesis reseruatur aqua in pasca aut penteco. consecrata vt inde baptizentur pueri. Et huic opinio ni conuenit diffinitio Hugionis praedicta. Secunda opinia dicit quod sacramentum baptismi est ipsa intinctio in aqua: et hec magis veritati appropinquat. tangit enim proprium baptismi fundamentum. Et huius opinionis fuisse videtur magister in littera: vt patuit supra in sua diffinitione. et consonat illi quam dat Aug. dum dicit quod baptismus est tinctio in aqua. Tertia opinio est eorum qui ponunt proprie esse conplementum baptismi. et hi dicunt quod baptismus sicut alia sacramenta formaliter nominat quandam respectum. cuius opinionis est Scotus. in. iiii. dist. iii. q. i. Qui sic diffinit baptismum di. Baptismus est ablutio hominis aliqualiter consentientis facta ab alio simuls verba certa cum intentione de bita proferente significans efficaciter ex institutione diui na ablutionem anime a peccato. In qua diffinitione tria tanguntur. Primum est ex parte baptismum suscipientis dum dicitur: quod baptismus est ablutio. Ubi nota quod in baptismo concurrit lotio tribus modis dicta. Nam ille quimergitur dicitur lauare et ideo baptizari. Similiter et aqua dicitur lauare et corpus lauari. et sic dicitur lotib hominis lauatis aqua lauantis et hominis loti. quia vero in baptismo hec triplex lotio necessario concurrit per illam potissime describitur quae alias claudit et praesupponit. et hec est lotio corporis passiua quae immediatius respicit baptismum: et prae supponit duplicem lotionem praedictam: quia facta et ab homine et ab aqua Ex quo patet quod non principaliter aqua seu lauacrum sicut sentire videtur sanctus Bona. in. iiii. di. iii. ar. i. q. i. Sed est ablutio exterior vel verlus relatio in hac ablutioe fundata. Dicitur hominis. patet quod hoc sacramentum angelis non competit nec alteri creature. Dicitur tandem aliqualiter consentientis. patet quod coacti nullum consensum habentes non recipiunt baptismum. Secundum quod tangitur est ex parte baptismum ministrantis facta ab alio simuls verba certa cum intentione debita proferente. Ubi primo innuitur quod nullus potest seipsum baptizare. Secundo insinuatur quod ille quobaptizat proferat verba: ita quod si vnus baptizet et alius verba proferat non erit baptismus. Tertio aliquid innur tur ex parte rationis dum dicitur: cum intentione debita: vt scilicet ad minus credat et intendat facere quod facit ecclesia alias nullum esset baptisma. Tertium quod tangitur est ex parte ipsius baptismi du dicitur: sercans efficaciter ex institutoediuina ablutionem anime a peccato in hoc quod primo dicitur: sercas efficaci ter differt hoc sacramentum a sacramentis ve. le. quae dempta circumcisione tantum sercabant. sed baptismus signat et etiam efficit: dum secundo additur: ex institutione diuina innuitur vnde habet efficaciam scilicet ex pacto dei. Sed dum tertio concluditur ab lutionem a peccato signatur finis ad quem est baptismus institutus scilicet ad mundandum mentem a peccato: et maxime origina i contra quod est institutus. conseter aut mortale et veniale si inueniat vt in adultis auferet. Ex praedictis patet quod baptismus non est nisi ablutio vel contactus corporis humani ab aqua: licet ad hoc quod ille contactus vel ablutio sit et vere dicatur baptismus requiruntur multa alia scilicet quod fiat in aqua elementari. fiat cum debita intentione: et fiat cum certa forma verborum. Ille eim terminus baptismus supponit solum pro ablutione: sed conotat omnia alia quae in diffinitione positast Sicut si dicatur vestitus Petrus non solum requiritur petrus et vestis: sed etiam requiritur quod vestis adiaceat illi. Sic in proposito intelligendum est de baptismo. Et baptismus proprie non est aggregatum ex forma verborum et tinctione: sed solum tinctio vel ablutio. et hoc innuit Aug. dum dicit. Accedit verbum ad elementum id est ad ablutionem in aqua elementari cum qua lotione verba simul proferuntur. et subdit: et fit sacramentum clicet ablutio: et non dicit quod fuerit sacramentum scilicet verba et ablutio: sed dicit et fit sacramentum scilicet ipsa ablutio propter formam verborum: et alia quae ad baptismum requiruntur. sicut ergo lotio intelliitur in baptismo in aqua elementari: ita corpus intelligitur humanum: alias vt supra dictum est: pannus lotus est baptismus Unde secundum Innoc. in rubrica de baptismo. In baptismo sunt tria sicut in sacramento altaris. Unum quod est res tantum sacramfer scilicet gratiae infusio et peccati remissio. Secundum quod est sacramentum scilicet qua abluens: et ablutio passiua intellige cum debita verborum forma aliter non. i. q. i. detrahe. Tertium quod est sacramentum et res scilicet character.

¶ Utrum ad complementum baptismi ¬ sit necsaria fides alicuius articuli: Arguitur quod non: quia baptismus est praeuius ad virtutes tamquam primum sacramentorum quod primendo characterem disponit ad fidem: sed prous paet esse sine posteriquri. ergo baptismi sacramentum est integrum cum defectu fidei.

¶ In contrarium dicit Amh. et habetur in littera. iiii. li.o sen. di. iii. Qdbaptismus est fidei sacramentum. ergo si fides dest llud quod prencipaliter respicit baptismus. ergo non est integrum. Responde scilicet Bona. in. iiii. di. iii. ar. i. q. iii. Quod fides non tantum neccessaria est sacramento baptismi: sed et omnibus sacramentis specialiter tamen baptismo. Cuius ratio est: quia in fide est prima ratio viuendi et prima ratio eleuandi supra naturam propter primam ratio nem viuendi neccessaria est in sacramentis: quoniam gratia sacramentalis comparatur ad virtutem passionis vt ad meritum: sed ad virtutem trinitatis: sicut ad principium effectiuum. Ad hoc autem quod virtus passionis magis operetur in sacramentis quam alibi: necesse est quod copuletur aliquo modo huiusmodi signis: hoc autem non potest esse sine eo in quo est prima vnio. et hec est fides per quam me ritum capitis sit membrorum. Similiter ad hoc quod virtus diuina specialiter et mirabiliter influat supra naturam necessaria est fidei virtus in quae prima ratio est eleuandi potentiam supra naturam: et hec est fides. Ratioant congruentie est. quia sicut dicunt quoddam velamen gratiae interioris de tamen aliquo modo illuniat ad cognoscendum: sic fides ve lamen dicit future beatitudinis: et tamen hoc velamen potius est illuminans quam obscurans. hec ratio ergo est generalis quare fides necessaria est omnibus sacramentis: sed specialiter appropriatur baptismo: quoniam baptismus est iaua sacramentorum sic fides ia nua virtutum. Et rurss: quia in hoc sacramento magis explicite fit professio fidei quam in alio tum in actum. tum in verbo. In actum est professio passionis fidei per immersionem: sed in verbo professio fidei trinitatis. Unde maior efficacia est in hoc sacramento quam in alio. ergo necessaria est fides alicuius articuli ad complementum baptismi

¶ Ad argumentum dicendum quod quamuis baptismus sit praeuius ad virtutes respectu suscipientis non respectu ecclesie in qua suscipitur sacramentum. Per praedicta patet argumentorum sufficiens solutio.

BAptismus tertio de eius forma est notandum quod autentica forma baptismi triplex reperitur Prima fuit tempore primitiue ecclesie dum baptizabant apostoli in nomine christi: et hac forma sunt vsi apostoli. vt dicit san. Bonauen. vbi supra. ar. ii q. ii. spiritus sancti instinctu: quia nomen christi tunc erat in contumelia et vituperio vt hoc facto eleuaretur et honoraretur quo facto desinit. vnde creditur quod si quis baptizaret modo illa forma non esset baptismus. Sco. tamen dicit quod hoc non audet dicere. Secunda forma est grecorum quae talis est baptizetur seruus christi in nomine patris et filii et spiritus sancti amen. Sanctus Tho. dicta di. q. ii addit nomen baptizandi vt scilicet sic dicatur. Baptizetur seruus christi Petrus etc. Ratio autem forme huius baptisimi ortum habuit secundum Scotum. dis. iii. q. ii ex illo verbo Pauli. i. Cor i. hoc autem dico quod vnusquisquae vestrum dicit. Ego quidem sum Pauli ego apollo etc. Gloriabantur enim de ministris baptismi quasi ipsis baptisimus esset ascribendus: ideo redarguit illos: et ne fieret scisma ordinatum fuit inter illos ne minister exprimeretur nec actus in indicatiuo sed in optatiuo modo vt totum deo interius baptizanti deputaretur. Utrum autem fiat verus baptismus apud eos hac forma: dicendum quod sic nisi ecclesia reuocauerit de quo non est expressum in iure. Addit Sco. quod melius potuisset suscipiens exprimi nomine proprio quam sub hoc complexo seruus christi: quia non baptizatur seruus christi sed baptizatur quis vt fiat seruus christi loquendo de seruitio spirituali quo christianus est seruus christi. Tertia est forma latina quae habetur extra de bap. et eius effe. c. si quis. et est decretalis Alexandri tertii qua talis est. Ego baptizo te in nomine patris et filii et spiritus sancti amen. In qua forma primo exprimitur mister cum dicitur: Ego baptizo. Secundo baptizatus dum dicitur te. Tertio ille cuius virtute fit baptismums scilicet in nomine patris et filii et spiritus sancti etc.

¶ Utrum integritas forme baptismi necessario consistat in his verbis praedictis. ego baptizote etc. Arguitur quod non: quia actio magis debet attribui principali agenti quam secundario. Sed principalis baptizans est christus. secundum illud Ioan. i. Hic scilicet christus est qui baptizat. ergo magis debet dici: christus te baptizat quam quod dicitur de ministro Ego te baptizo etc. Item verba non dicunt dirigi ad eum qui non est sensus verborum perceptiuus: sed pueri baptizandi non possunt tunc percipere sensum verborum illorum. igitur non debet dici ego te baptizo. praeterea christus dans formam Mat. vl. dixit. Euntes docete omnes gentes: baptizantes eos in nomine patris et filii et spiritus sancti: cum sacramenta habeant ab eo efficaciam: et ab ipsius institutione hebeant materiam et formam sequitur quod praedicta verba non sint praecise forma baptismi. In contrarium tamen est decretalis extra de bap. et eius effe. Respondendo ad quaestionem secundum intentionem Sco. quod materia et forma in sacramento non accipitur proprie sicut in naturalibus vbi vnum est subiectum alterius: et aliud est ipsi subiecto inherens. Sed accipitur metaphorice et per quandam similitudinem Ideo quando sunt duo quasi fundamenta ad aliquod sacramentum requisita: et vnum eorum est principalius et actualius. aliud vero potentialius: aut vnum eorum est spiritualius: aliud vero minus spirituale: tunc illud actualius et spiritualius solet metaphorice scribus forma respectu alterius. Et aliud scilicet minus principale et minus spirituale dicitur materia respectu prioris. Et quia ad sacramentum baptismi requiruntur ablutio et aqua: et etiam requiruntur certa verba: et verba sunt principaliora in sercando quam ablutio et aqua propter istam principalitatem verba dicuntur forma sacramenti et ablutio vel aqua materia eius dicuntur. Similiter verba sunt spiritualiora quam ablutio et aqua: ratione cuius etiam dicuntur forma et sensibilia vt ablutio et aqua materia: ita intelligatur etiam in aliis sacramentis. Unde secundum eundem Sco. In sacramentis aliquod est necessarium simpliciter scilicet ex parte sacramenti: et est illud quo non existente non est sacramentum. Et aliquod est neccessarium aliqualiter scilicet ex parte ministri sine quo minister dispensando sacramentum peccat. In forma itaque baptismi sunt aliqua verba pertinentia ad eam principaliter. et sunt illa que exprimunt actum baptizandi et suscipientem baptisimum: et ideo requiritur quod exprimatur actus et etiam suscipiens sicut christus Mat. vl. dixit. Euntes docete etc. vbi exprimitur inuocatio sancte trinitatis sine qua non fit baptisimus. Aliqua sunt in forma baptismi quae exprimunt ministrum: et hoc non est necessarium exprimere ergo si omittatur ego erit baptismus vere: quia in verbis prime et secunde persone certus includitur nominatiuus. Similiter in forma greca non exprimitur mister: sed dicitur baptizetur seruus christi: et non dicitur a quo Unde pro clariori huius noticia secundum san. Bonauen. Tho. et Sco. Quando minster baptismi super debitam materiam dicit. Ego te baptizo in nomine patris et filii et spiritus sancti fit baptismus. Potest autem in rebus corporalibus quattuor modis contingere mutatio scilicet in substantia: in quantitate: in qualitate et vbi. Sic etiam circa verba baptsimi potest fieri quattuor modis. Primo in substantia vt scilicet verba forme predicta dimittantur: et loco eorum alia ponantur. et hoc dupliciter. Uno modo quod mutentur verba: et tamen maneat eadem significatio sicut quando in alio idiomate eadem verba forme dicantur: et tunc vere confertur baptismus: quia tunc forma non mutatur nisi vocaliter: peccaret tantum baptizans ex officio qui idioma mutaret in quo est consuetum sue ecclesie baptizare Alio modo potest fieri mutatio verborum in substantia ita quod non solum verba mutentur sed etiam significatio. et iterum dupliciter. Uno modo quod loco illorum vel aliquorum ponatur aliud omnino disparatum quo ad vocem et significatum: vt loco totius diceretur sic. Ego baptizo te in nomine sancte Marie ex sancte Catarine: et sancti Nicolai: vel loco patris ly marie etc. tunc enim non esset baptismus. Secundo fit mutatio secundum substantiam: secundum vocem et significationem: sic loco nominum personalium ponantur nomina nocionalia. vt si diceretur. Ego baptizo in nomine genitoris geniti et spiraminis non esset baptismus: quia licet sercent idem: non tamen eodem modo. licet Hosti. dicat oppositum cui in hoc non est credendum. Secundo non potest fieri mutatio forme in quantitate verborum. et hoc dupliciter. Uno modo aliquid addendo et nihil subtrahendo. et hocontingit tripliciter. Primo sic quod illud additum sit non consonans siue no existens. vt si simplex sacerdos dicat. Ego baptizo te si sum existens in nomine patris etc. Secundo sic quod illud additum sit diminuens aut distrahennature divine dignitatem vel personarum equalitatem: vt si dicatur. Ego baptizo te in nomine patris maioris et filii minoris: vel sibi esset repugnans cui additur vt dicendo. Ego baptizote in nomine patris geniti et filii geintoris Tertio quod illud additum non sit diminuens aut distrahebes neque repugnans persone cui additur: tamen ille addens per hoc intedit nouam formam introducere: credens formam hucusque seruatam non sufficere: et istis tribus monis si sit tollitur virtus baptismi. Secundo modo fit mutatio forme aliquid subtrahendo et nihil loco eius addendo: et hoc est vel dictio integra necessario requisita ad formam baptismi: tunc non est baptismus vel subtrahitur dco non necsario re quisita: et tc est baptismus licet subtrahens peccet: quod si sub traherm non maliciose syllabam per syncopam tunc manet baptismus dummodo non intendat noua formam inducere. Tertio contingit fieri mutatio forme quo ad qualitatem. puta verba incorrecte proferendo: vel ea frangendo vel corrumpendo. et si fit maliciose talis peccat grauiter et non baptizat. Si fiat ex igorantia idiomatis vel impotentia loquantis: et adhuc manet sercatio verborum: tunc erit baptismus. sicut habetur de conse. di. iiii. c. retulerunt: quod cum quidam sacerdos grecus apud latinos vellet seruare formam latinam dicebat baptizans. in nomine patria et filia et spiritusi sancta: et papa respondit quod sic baptizati non sunt rebaptizandi Quarto contingit fieri mutationes in verbis baptismi quo ad situm vel vbi. vno modo per tramspositionem: vel alio modo per interpositionem. Per transpositionem dupliciter. Uno modo ex certa malicia. Alio modo ex simplicitate aut lapsu ligue: et talis tramspositio mutat totalem sensum pretionis. vt dicendo. Ego patris baptizo filii: tunc non est baptismus. Si autem non mutatur sententia orationis tunc est baptismus. vt si dicatur. Ego baptizo te in filii et patris et spiritus sancti nomine. Secundo per interpositionem vt si immergendo diceret. Ego baptizo telilla aqua est nimis frigi da in nomine patris et filii et spiritus sancti. Et si talis in erpositio cent ita longa vel mora tanta quod fieret oratio omnino dis continuata tunc forma baptismatis deberet reicipi: alias eset verus baptismus si non fiat ex malicia. Et compendiosius intelligatur si omittatur ego in forma baptismi erit baptismus. Si autem omittatur te non erit baptisimus nisi loco illsus nominetur persona baptizanda. Item si loco baptizo dicatur linio non erit baptismus. Similiter multi si baptizarent et dicerent. nos baptizamus non sset baptismus: secus si vnus baptizando diceret: nos baptizanus: quia sacramentum conferretur. Similiter si omittatur patris et filii et spiritus sancti: et loco illius dicatur in nomine trinitatis non erit baptismus

¶ Ad argumentum dicndum secundum san. Tho. quod agens principale in baptismate sercatur in inuocatione ternitatis qua iuisibiliter effectum agit gratuitum in anima: et ideo circa actum exteriorem materialem ponitur agens secunda¬ tu scilicet nister sacramenti.

¶ Ad secundum dicendum quod maiorem vade illis verbis quae solu proferuntur causa significationis quae frustra proferrentur ad res non perceptiuas sensus eorum. Maior autem non est vera de illis quae proferuntur causa conficiendi vt fit in sacramentis: et talia opertet proferri etiam ad res non intelligentes. Minor autem ad res non sentientes. ideo dicimus ad sal. exorcizo te creatura salis. nec hoc videatur mirum in operibus diuinis: cum etiam in operationibus et in incanta tionibus sic verba videmus proferri: sicut cum incantantur serpentes etc. Ad tertium patet ex praedictis.

¶ Utrum expressio vocalis sit de essentia baptismi: Argutur quod non: quia dicit Aug. superIoanm. Accedit verbum ad elementum et fit sacramentum: non quia dicitur secd quia creditur. igister si verbum non proferatur sed im mente credatur fict verum baptisma. Unde etiam saluator nostr baptizatus est sine forma verborum expressa. igitur ad eius exemplarpossumus et nos baptizari sine expressione verborum. Respondetur secundum omnes doctores quod in baptismo necese est exprimiverbum vocale: quia deus vim contulit verbo vocali: ita quod sine expressione verborum non fieret baptismus. Cuius ratio est per fecta fidei professio vtscilicet sit in facto et verbo. Et propte ter fectam significationem actoris ipsius baptismi scilicet verbi incarnati qui optime significatur per verbum vocale. Unde Aug. super Ioa. et habetur in littera. detrahe verbum: et quid est aqua nisi aqua. Et quod intelligat de verbo vocali patet quia interim dicitur in littera. In ipso verbo aliud est sonus transiens et aliud virtus manens.

¶ Ad argumentum dicendum quod in autoritate Aug. opertet suppleri aliquid vt scilicet dicatur: accedit verbum ad elementum: et fit sacramentum non solum scilicet quia dicitur: sed quia creditur scilicet ab ecclesia. non eim opertet quod credatur a baptizante scilicet sufficit fides ecclesie: nec est simile de baptismo christi et nostro. quia in christi baptismo aqua non fuit sanctificans. igitur non opertuit verbum vocale exprimi. vel dicitur quod maior fuit in christi baptismo expressio trinitatis quam vocalis: quia plus est expressio in facto quam in solo verbo: quia pater in voce ibi apparuit: filius in carne: spiritus sanctus in columbe specie: et in hoc fuit praefigurata vera forma baptismi.

Aptismus qua to de eius materia. Nam baptismi materia propinqua est ablutio et eius ma teria remota est aqua naturalis fluida. propter primum non fit in oleo vel vino baptismus propter secundum non fit baptismus in aqua rosacea vel alia huiusmodi. propter tertium non fit in niue vel glacie.

¶ Arguitur contra praedicta quod materia baptismi non debet esse aqua: quia baptismus est principium vite spiritualis: et maxime est sacramentum necessi tatis. Sed aer habet maximam conuenientiam cum vita: quia est calidus et humidus: et est comunissimum elementum vt nulli propter eius penuriam posset esse periculum: sicut quando peruulis est periculum propter defectum aquae ergo baptismus debet fieri in aere et non in aqua

¶ Secundo arguitur sic: quia sicut dicit apostolus Rom. vi. per baptismum configuramur christi sepituolture Sed christus fuit sepultus interra. ergo baptismus dicbtet fieri in terra et non in aqua. Tertio sic: ex christi latere fluit ma teria in qua constitutus est baptismus. vt patet extra de cele. mis. in quadam. Sed illud quod fuxit ibi non fuit aqua elementalis sed phlegma. quia in corpore mortuo non est humor qui sit aquae elementalis: ergo illud quod ibi fuit per vulnerationem illud exiuit. ergo pura aqua non est materia baptismi. Respondetur quod aqua naturalis vt praedictum est: est materia baptismi. Cuius ratio est secundum san. Tho. i. iiii. di. iii. q. iii. et Bona. ibidem ar. iii. q. ii Quia aqua est frigida: mudi ficatiua: lucida: necessaria: et communis. Que quidem proprietates spiritualiter bene conueniunt baptismo. Nam baptismus est ad reprimendum estum concupicentie. et ille effectus sercatur per frigiditatem. et ideo decens est vt in hyeme non ac cipiatur nimis calida aqua ad baptizandum: vt maneat illa sercatio. Secundo baptismus est ad mundandum animam a peccato originali per gratiam lauantem: et ille effectus per conditionem aquae sercatur quae inter omnes liquores magis mundat.

¶ Tertio baptismus est ad illustrandum metem claritate fidei. et hec sercatur per tertiam proprietatem aquae quae est lucida et tramsparens. Quarto baptismus est necessarius ad intro ducendum ad viam salutis: et hoc secatur per quartam proprietatem aquae quae necessaria est omnibus hominibus et est brutis. Ideo dicit philosophus. xviii. de animalibus quod aqua est principium animalium. Quinto. quia lex illa cuius baptismus est initiatiuus est communis omnibus ad salutem. et hoc sercatur per aquae communitatem: ideo necessarium fuit baptismum institui in aqua qua abundant pauperes et diuites: vt nul lus propter mater ie defectum se excusare posset. ergo debuit institui in aqua pura: naturali: fluida: Dicit tamen san. Tho. quod duplex est permixtio aquae. Una quae tollit eius speciem: et per alterationem transit in rem alterius speciet sicut per putrefactionem aut aliquam digestione mutatur in vinum: autem per additionem alterius liquoris soluitur species aquae. Sicut si modica aqua multo vino misceatur vel alteri liquori: et tunc non erit materia baptismi. sicut nec in brodio: nc in sputo: nec in phlegmate: nec sin sanguine: ne arena fluente: nec in saliua: nec in ceruisia: nec in vrina et huiusmodi. Alia permixtio est quae non tollit specim aquae sicut quando alteratur aqua scndum aliquod accidens: et ma net substantialiter: vt in aqua calefacta. vel quod additur est tante quantitatis quod non mutat speciem aquae: vel non recedit a sua natura per accidentia disponentia ad corruptionem. ergo in aqua maris quae quamuis sit alterata propter admixtionem vaporum terestrium adustorum. quae permixtio secudum philosophum. ii mehte ororum est causa salsedinis mari. et etiam in aquis sulphureis potest fieri baptismus et in necessitate etiam in lixiuio. quia colata per cineres non mutat aquae specimm: ideo iterum si coletur per argillam redibit aqua similiter in aq pluuiali

¶ Item in aquis resolutis ex glacie et niue: non autem quamdiu manet in ipsis. Similiter nec in aqua laua vel linteo aut spongia ibibita antequam exprimatur. nec in aqua farina commixta siue in pasta. Potest tamen in aqua arenosa: quia arena non mutat aquae specim. Uerumtamen si aliam aquam quis inueniat et in nimis turbidis aut ad putrefactionem dispositis baptizaret propter irreuerentia sacramenti peccaret. secus si necessitas vrgeret. et talis aqua esset salte apta ad lauandum tunc excusaretur.

¶ Ad praemum argumentum dicitur quod licet aer habeat aliqulem conuenientiam cum vita et sit communior quam aqua: tamen pro pter praedictas proprietates aque magis ipsa conuenit materie baptismi: potissime quia aqua solidior aere: ideo magis tactus sensus perceptibilior et est certior quod requiritur in sacrmentis. Ad secundum dicit san. Tho. quod sepultura christ est sercata per baptismum: sed non est contenta: quia non causat eam institutio autm mere sacramentalis attenditur principaliter quantum ad sercationem rei contente id est rei quam sacramentum causat: et tali sercationi magis conuenit aqua

¶ Ad tertium raspent Innoc. quod aqua quae fluxit de latere chri non fuit phlegma: sed fuit vera aqua quod probat ex verbis euangeliste dicetis. Exiuit sanguis et aqua: et qui vidit testimonium perhibuit veritati profecto non aquam sed phlegma dixisset euangelista si sifuisset vera aqua. Probat etiam a posteriori per materiam baptismi: nec in hoc inquam verum religionis nostre fuisset ontesum sacramentum: cum per sacramentum baptismi non reger: aremur i phlegmate: sed in aquae probat etiam per figuram quae de hoc praecessit in ve. te. quando Moyses percussit silicem: et ex ea non phlegma sed aqua manauit. Et ad probationem rabtent quod vel illa aqua vel fuit ibi creata denuo miraclose: vel fuit decomponentibus resoluta. Idem dicit san. Tho. quo scilicet de latere christi exiuit vera aqua et naturalis.

¶ Utrum baptismus suerit ante christus passionem institutus: Arguitur quod sic: quia christus ante suam passionem dixit Ioan. iii. Nisi quis renatus fuerit ex aqua et spiritu sancto no potest etc. Et ab illo tempore obligauit omnes: ergo tunc fuit institutus. In contrarium arguitur quod tunc baptismus non fut institutus quia baptismus numquam fuit sine forma sua: sed eius forma fuit instituta post passionem suam quando Mat. vl. dixit discipiulis suis. Euntes docete omnes gentes: baptizantes eos in nomine patris et filii et spiritus sancti. Respondetur secundum Sco. i. iiii. di. iii. Quod christus dominis deus et homo instituit baptismum per se quod fuit rationabile quod in no. le. sacramentum per quod itratur in eius obsuantiam tale institueretur quod esset euidens in sermone: quia ipsa est lex veritatis euacuans vmbras: et quod eset coptosum in gratiae collatione: quia ipsa est lex gratiae Io. i. Grtia. ¬ et veritas per ihscum christur facta est. Et quod esset facile: quia iugum christi suaue est et onus eius leue Mat. xi. Et quod cent commune: quia ad legem Moysi elegit vnum populum tantn. ad lengem vero nouam totum modum: quia in omnem terram exiuit sonus. eorum. sed baptismus est talis. igitur rationabile fuit ipsum a chro institui in noua lege. Cuidentur enim baptismus sercat mundationem anime a peccato quae est effectus principalis baptismi et dat gratiam copiose propter quod dicitur aqua refectionis in palmus. Super aquam refectionis educauit me. Est etiam facilis: quia nullo modo periculosus sicut fuit circumcisio. Est insuper communis omni sexui et etati. Sed manet dubium quando fuerit institutus. Magister dicit in littera quod de hoc sunt varie estimati ones sibi: tamen commodius videtur quod institutio es facta fuit quando christus baptizatus fuit a Ioan. in iordane: tunc esnim trinitatis mysterium innotuit quae trinitas hominem interitus baptizat. Scotus autem aliter sentit dicit quod sacramentum baptisimi non fuit tunc institutum quando ipse dominus baptizabatur a Ioanne: quia ille christi baptismus non fuit cum illa forma verborum quae necessario requiritur ad christi baptisimum: sed fuit cum forma Ioan. Qui baptizauit in nomine venturi: nec fuit suus baptismus proprie sacramentum. Sed nec Ioan. iii. fuit baptismus institutus cum dominus Nicodemo in secreto dixit. Nisi quis renatus fuerit ex aqua etc. quia non est verisimile sacramentum tam necessarium in conclauitora persona privata institui qui non debuit esse praeco istius institutionis. Dicit deinde Scotus quod institutio baptismi non est dilata vsque ad tempus ascensionis: cum Mat. vlti dixit: Baptizantes eos in nomine etc. patet hoc. quia discipliuli christi ante tempus ascensionis: imo antepassionem baptizabant baptismo christi. Unde Io. in. dicitur quod discipuli Ioannis bap. dixerit ad eum. Rabbi cui testimonium perhibuisti: ecce baptizat: et omnes ve niunt ad eum. Et sequitur in c. sequenti. quamquam Iesus non baptizaret sed discipuli eius coram eo. Ex his concluditur quod tempus institutionis baptismi christi fuit tunc cum discipuli eius baptizabant vel ante. Ex quo enim baptizabant discipicli baptismo christi opertuit quod instituisset. His dictio Seoti consonant dicta Bona. dicentis. quod christus sacramentum baptismi primo insinuauit instituendum. secundo instituit. et tertio institutum confirmauit. Insinuauit quod dem istituendum facto et verbo. Facto quando baptizabatur a Ioanne: vbi insinuauit ceteros incredulos baptizandos. Uerbo aut insinuauit cum Nicodemo dixit Nisi quis renatus fuerit etc. Instituit aute baptismum suum cum ipse per discipulos suos baptizare cepit: et facto et verbo. quia dicitur quod baptizabat saltem per discipulos in surpraesentia. Et iterum cum discipulos ad praedicandum et baptizandum misit Mat. x. di. In viam gentium ne abieritis. Confirmauitque baptismum suum prius institutum ite rum facto et verbo. Facto quidem cum de latere ipsius profluxit non tantum sanguis sed et aqua Uerbo autem confirmauit quando post resurrectionem sua discipulos ad praedicandum et baptizandum misit di. Matt. ultimo. Euntes docete omnes gentes etc

¶ Ad argumentum dicendum quid sit patet ex iam dictis. Ad contrarium vero dicendum secundum san. Tho. quod forma baptismi fuit prius instituta ante christi passionem eo quod discipuli prius in ea baptizabant. sed iterata et resumpta fuit in ascensione. quando illos gentibus praedicandum et in nomine trinitatis baptizandos misit di. Baptiz antes tos in nomine pris et filii et spiritus sancti

BAptismus quinto qoo ad modum quomodo scilicet debeat conferri queritur Utrum sel tantum sit immergendum: Et quod sic videtur de conse. di. iiii. ex concilio toletano quorto: propter vitandi scismatis scandalum vel hcetici dognti vsum simplam tenenus baptismatis immerssionem. ergo vter quod hereticum sit ter mergere. Item hoc ratione videtur: quia hec est vera peressentiam Baptismus est ablutio vel tictio in aqua ergo si sit triplex tictio: triplex erit baptismus. ergo si nullo modo licet baptismum iterari nullo modo licet ter mergi. Sed contra de conse. di. iiii. ex canonibus apostolorum. Si prae sbyter aute episcopus non trinam immersionem vnius mysterii celebrat sed sel mergat quod a quibusdam iubetur in morte domini deponatur: ergo necessaria est trina mersio. Respondet san. Bona. in. iiii. di. iii. ar. iiii. q. i. quod vnitas vel pluralitas mersionum non est de substantia baptismi sed solum de bene esse. quia quotiemscumque immergat dum tamen. debito modo et si ne magna dilatione verba proferat baptismus est. Est tamen de congruitate sercationis. quia qui baptizat est vnus in essentia. et trinus in personis. similiter et mors christi est vna in essentia sed tribus diebus fuit in corde tere et ideo vtrumque morem seruat eccenia. Sed romana ecceia tamquam praecelles trinam secuat immersionem propter sercationem trinitatis. tum etiam tridu¬ ane sepiuolture. Si quaeritur quotienssit ibi mergendum: Respon. secundum morem ecesie: qui autem propria auctoritae mutat peccat: ideo dicitur quod deponendus est: non quia n baptizet: sed quia propria auctoritae noua itroduceret. per hoc patet ad argumenta. Ad illud autem quod obiicitur quod baptismus est tictio. dicentur quod non est per essentiam nisi addatur forma praescripta. Si tamen tictio fiat cum imuocatione ternitatis baptisma est: et si in vna protulit omnia verba non debetamplius mergere: quia baptisma consummatum est. Si quando fit trina mersio. in prima debet nominari patr. in secunda filius. in tertia spiritus sanctus: quia non est completum sacramentum quusque terminatum sit verbum. Incipitur enim cum verbo et contermiatur Queritur quantum operteat paruulum immergi ad hoc quod sit ba¬ eptismus Arguitur quod totum corpus: quia signum est passionis et mortis christi. ergo sicut christs totus passus est et mortuus totus homo nessario mergitur. Item baptismus est remedium contra concupiscentiam sed concupiscentia est intoto corpore: quia tota caro est infecta. ergo etc. Item si sufficerm aliquam partem mergi cum pars per quam trans rusum est originale: et in quae viget concupiscentia sint membra genitalia magis sufficeret illam partem imergi quam aliam: sed nullus dicit quod sufficiat. ergo debet immergi totum. Contra. apostol paptizauerit tria milia hominum vnadie: et constat quod non nergendo: quia non haberent aquam ergo aspergendo: sed aspergi non ptest totus homo ergo etc. Respondet ide scilicet Bona. vbi supra. q. ii quod praesumitur quod apostoli baptizauerit aspergendo. et mos ille seruatur adhuc in pluribus ecclesis: et maxime in ecceia gallicana. Seruari autem potest propter hoc quod est integra ratio sacramenti: et fuari debet cum ncsitas iminet: aut propter infirmitatem baptizantis: quia manus sunt debiles: vel quia rudis est et timetur ne ledat puerum. vel propter infirmitate vel impotentiam baptizati: vtpote si non esset totus natus. Mos tamen communis eccie est baptizare immergendo: secundum quod tradit Magister i littera et sancti dicunt. Et modus est iste. sacerdos enim debet puerum tenere per latera: et versa facie ad aquam debet mergere: ita quod habeat caput primo versus orientem. secundo versus aquilonem. tertio versus meridiem. Hec tamen ad solemnitatem spectant potest igitur vtroque modo baptizari: tamen securius est baptizare mergendo: et si satis est de aqua totum corpus dicbet immergi Si preimum sufficit quod immergi possit pars principalis vt caput et pectus: vel caput tantum ls facies tantum: quia sunt ibi omnes sensus: et ibi maxime viget operatio anime. Et secundum illam ma xime attenditur ratio imaginis secundum corpus qualecumque fuerit: non sic aut est de genitalibus. et per hoc patetrnsio ad argu. praedcan¬

¶ Utrum cathecismus debeat praecedere baptismum: Arguitur quod non: quia cathecismus a catheci zo cathecizas dicitur quod est instruo instruis: sicut Gal. v. diciur Communicet autm ei qui se cathecizat in omnibus bonis. vnde instruens fide dicitur cathecizans: et instructus dicitur cathecizatus. Si frustra adhibetur ei instructio qui non est perceptiuus sicut puer ante vsum rationis. ergo ad minus in pueris non debet praecedere cathecismus baptismum: alias fiet contra illud Mat. vii. Nolite sanctum dare canibus id est docternam sanctam quae non est commit tenda immundis. Confirmatur: quia in cathecismo requiritur professio fidei christiane religionis. Sed hoc puer per se facere non potest: nec alius pro eo: quia nullus potest per alterius votum obligari. probatur confirmatio: quia assistentes aut respondent in per sona: aut in persona peruuli. In persona sua: non quia quia sacerdos querit a paruulo. Si vero in persona paruuli. Dicunt ergo falsum cum tunc non tredat. ero cathecismus non de precedere baptismum In contrarium est communis consuetudo ecclesie catholice. Cuius. ratio est: quia forma a domino data est obseuanda generaliter Sed dominus Mat. vl. baptismo praemittit doctrinam di Ite docete omnes gentes etc. Respondetur secundum san. Tho. in iiii. dist. vi. ar. ii. q. ii quod cathecismus dcbet praecedere baptismum. Sicut ei in artibus et scientiis humanis sunt aliqua communia quibus incognitis ars et scientia ignoratur: et tamen ills cobnitis. nec tamen omnia quae pertinent ad scientiam cognoscuntur. sic in materia fidei sunt aliqua quae omnem credentem decet habere et de his est cathecismus et erat etiam in primatiua eceiaAlia autem sunt magis specialia in doctria fidei quae postmodum aut inspiratione diuina: aut studio aut doctrina sciuntur. Ex quo patet quod differunt doctrina fidei et catheci smus: quia fidei doctrina includit noticiam non solum conium sed omnium quae ad salutem pertinent: maxime si sit perfecta. Cathecismus solum dicit instructionem conium: si cut sunt articuli incarnationis: natiuitatis: passionis: resurrectionis: ascensionis: aduentus ad iudicium et similia ergo cathecismus in adultis debet praecedere baptismum propter duas causas. vt baptizandi instruerentur de credendis: et vt se obligarent voluntarie ad dei imperia facienda quasi non coacte sed voluntarie illa impleturi erant peruuli vero et si non possunt doceri: possunt tamen per patrinos obigari: ideo fit in eis cathecismius et propt rationem obligandiet propter vnsformltatem vt coansiter omnes baptizantur: sicut consimitem effectum recipiunt.

¶ Ad primum argumentum dicidum quod quamuis puer tunc no sit actu perceptibilis discipline: habet tamen in radice quantum ad potentiam rationis quam he ex natura: et quantum ad habitu fidei quem recipit in baptismo.

¶ Ad confirmationem dicit san. Tho. quod quamuis puer confiteri non possit fidem: tamen alius vicem eius supplet dicendo credo: vt sit sensus. sacramentum fidei scilicet baptismum praesto sum suscipere. Et secundum Aug. et Bonaue. illa restonsio non est falsa. quia vt dicit Aug. in epistola ad onifacium. frequenter signum accipitur pro signato: sicut solemus dicere. cras erit resurrectio domini: cum tamen erit festum qua agitur et significatur resurrectio domini. Similiter videns fumum dicit se videre ignem. Ad illud autem quod dicitur quod per vo tum alterius nullus obligari potest: verum est de votis super crogationis: sed non de votis ad salutem necessariis. ergo si puer non haberet alium doctorem patrini obligarentur ad instruendum baptizatum de his quae sunt de neccessitate fidei. Et ic scilicet Tho. quod pro tali promissione moderno tempore non est magnum periculum: quia perentes pueri sunt christiani: et satis probabiliter potest estimari quod pucrum in fide et bonis moribus nutriant: secus autem erat in primitiua ecclesia quando cum infidelibus conuersabantur.

¶ Utrum exorcismus praecedat baptismum: Arguitur quod non: quia non videtur esse alicuius efficacie quia si pellit demones aut spiritualiter aut corporaliter: non spiritualiter: quia tunc sic expelliter quando expellitur culpa. Si quantum ad corporalem lesionem. ergo solum obsessis debet fieri exorcise. mus. Item si decedat aliquis exorcizatus. quaero vtrum alquid conferat exorcismus si nihil stultum est expectare: si aliquid quaero quid: Si minores tenebras contra tenebre sunt caretia visionis diuine. hac autem omnes sunt equaliter priuatiItem si alium effectum non habet nisi demonem pellere: cum multo efficactus pellatur inbaptismo debermt statim bapti zari et nullo modo exorcisari. In contrarium est ommunis consuetudo ecclesie. Et Aug. libro de symbolo dicit. Paruulus exorcisatur vt potestas diaboli expellatur. Respondetur secundum scantum Bona. vbi supra. q. ii quod exorcismus est ad solemnitatem baptismi et ad cohibendum diabolum vt non possit occidere paruulum nec ita fortiter vexare adultum vt retrahat a baptismo: ergo non est frustra exorcismus. nam primo exufflatur ideo vt virtus diaboli exterior expellatur et interior expellenda sercetur. Secundo signum crucis fit in frote et pe et ctore vt demon cogscat se expellendum tam in occulto cordis quam in aperto confessionis. Textio sal in ore ponitur vt sercetur quod per baptismum saporsapintie praepretur et fetor fomitis restringatur. Quarto fit linitio aurium et narium cum sputo vt significetur gratia ad discernendum et obediendum. Quinto fit inunctio in pectore et scapulis vt significetur gratia vnctionis ad deum amandum et eius onera portanda. Sexto post baptismum fit inunctio chrisma tis in virtice vt fignificetur apertio mentis imputribilis ad eterna contemplandum. Septimo vestitur vestimento mundo et albo vt significetur candor innocentie et stola resurrectionis. Ultimo ponitur cereus in manibus vt sit lucerna pedibus eius verbum domini. Et quia homine peccante diabolus accepit potestatem in hominem. et omnia quae in vsum eius veniunt. ideo quando cumque aliquid sanctificandum est ad cultum diuinum prius exorcizatur id est adiuratur exire diabolus. et sic liberatum a potestate diaboli deo consecretur. Et hoc patet in benedictione aq quando ecesia consecratur. ex quo igitur prima consecratioe hominis sit in baptismo: ideo opartet quod prius exorcisetur

¶ Utrum demones possint arceri et pelli ab homine rebus corporalibus qualis est exorcismus Arguitur quod sic quia dicitur i. Reg. xvi. Dauid tollebat citharam et percutiebat manu sua: et refocillabatur Saul et leuius hebebat. recedebat enim ab eo spiritus malus Item Tob. vi. dixit angelus Raphacl de iecore piscis quod si sum carbones ponatur fumus eius extricat omne genus demo niorum siue a viro siue a muliere. Item in musica Guidonis dicitur quod sunt quidam demones qui melodiam sustinere non valent. Item Iosephus de iudaico bello dicit quod in exerci tu Titi cum obsideret hieruslum erat quidam quie per lapidem anuli demones expellebat a corporibus obsessis. Salomodo etiam dicitur fecisse exorcismos ad expellendos demones: ista autem sunt quaedam sensibilia ergo rebus corporalibus de mones arceri possunt. Sed contra Iob. xli. dicitur. Non est potestas si teram quae ei comparetur. dicitur de diabolo Ex quo patet quod est maior virtus demonis et superior quam cuiuscumque rei corporalis. minor autem potestas non habet efficaciam super maiorem sed econuerso. Respondet Lyt. super c. xvi. primi lir. Reg. quod sacra scriptura et fides catholica asserit demones esse de natura angelica et quod naturalia remanserit in eis integra quamuis sint per maliciam depraeuati. opartet conseter dicere quod nla res sensibilvel corporalis potest in eis aliquid agere directe lisctindirecte cum sint omnino spirituales substatie per quod possint ad aliquid compelli nec per consequens ab obsessis corporibus expelli. diuina autem virtute quae superior est potest hoc fieri immediate vel mediantibus cis angelis qui frequentur in tlibus sunt executores diuine voluntatis. Uidetur tamen rationabiliter concedendum quod per melodi am seu per aliqua alia sensibilia possunt afflicti a demonibus afflictionem leuius ferre. Uno modo quia ictus actiuorum sunt in patiente praedisposito: vt dicitur. ii de anima. Demones autem non possunt materiam corporalem secundum suam voluntatem transmu tare. sed hoc faciunt mediantibus actiuis corporalibus. pro pter quod in suis actibus homines affligendo aliquando considerant dispositionem materie corporalis. Unde et dicuntur aliqui lunatici: vt habetur Matth. iiii. et xvii. qui secundum variam dispositionem lune affliguntur a demonibus ex diuina tamen permissione. quia luna habet dominium super humida. et secundum hoc cercbrum hominis quod inter omnes partes corporis est magis humi dum magis est aptum ad suscipiendum actionem demonis vno tempore quam alio secundum varium lune motum. Et eodem modo ad contrarium per melodiam seu per aliam rem sensibilem potest causari dispositio in corpore huma no per quam minus subiicitur actioni demonum. et sic afflictio ab eis causata diminuitur et alleuiatur

¶ Alio men. potest hoc contingere. quia ad afflictionem requiritur perceptio Delectctio enim est coniunctio conuenientis cum conuenienti cum perceptione eiusdem. ita quod vbi nulla est perceptio nulla est delectatio. et eodem modo est de tristicia seu afflictio ne que est de praesenti malo: seu coniunctio cum per ceptione eiusdem. et ideo illud quod diminuit perceptioni huiusmodi diminuit et alleuiat afflictioni. Melodia antm attrahit ad se mentis attentionem et per consequens ab alio retrahit. et sic potest alleuiare afflictionem a demone causatam

¶ Ad primum igitur dicendum quod per melodiam virtute naturali Saul leuius poterat ferre vt dictum est. sed per eam vt sic demon non recedebat: sed magis virtute diuina immediate vel mediantibus angels sanctis et merito Dauid qui laudes diuinas in cithara canebat pro salute Saul. sicut et per orationes sanctorum frequenter lecunt demones expulsi ab obsessis melodia. etiam ad hoc faciebat non agendo in demonem: sed inquantum deuotionem Dauid excitabat. Sicut et. iiii. Reg. iii dicitur quod Helizeus fecit adduci praesalten vt mens eius in deum eleuaretur. eodem modo in proposito

¶ Ad secundm dicendum quod fumus illius iecoris non expuliter demonem sed meritum orationit Tobie: quod per fumi odorem designabatur. et hoc patet per iod quod ibidem dicitur quod angelu¶ Raphael apprehendit demo nem et religauit eum in superioribus egypti: et ita dicunt verbaangeli intelligi

¶ Ad tertium dicendum quod dictum Guido. non est curandum cum nullius sit auctoritis. tamen potest dici vt praedcenmm est de Dauid. vel propter maliciam ipsius: vtpote si fiat ac hoc quod per hoc reuerentia deo debita demonibus tribuatur cuius sunt cupidi. et sic recedunt non sicut coacti sed voluntarie: vt tales homines in errore teneant et sua seruitute quod maxime desiderant. Et eodem modo dicendum est de illo quod in exercitu. Titi demones expellebat. in cuius experimen tu pelui cum aqua inuisibiliter euertebat: quod hoc arte magis ca faciebat per pacta cum deiumonibus inita tacita vel expisa quibus fingunt se expelli vt homines inerrore teneant. De exorcismis veroa Salomone confectis Dicendum quod si confecit eostempore quo hebebant spirintum dei repellebantur demones virtute diuina sicut supra dictum est de orationibus sanctorum. Si vero confecit eos postquam fuit idolatra repellebantur arte magica: vt predictum est. Unde denotandum est quod exorcismus est triplex. Primus quem fecerat Salomon. Secundus fit in benedictione aqua: vbi etiam dicitur exorcisote creatura aque. Tertius est qui prae cedit baptismum.

¶ Utrum exorcismus paruulorum de¬ § beat sequi cathecismum: Arguitur quod non: quia exorcismus est ad expulsionem mali: sed cathecismus ad instructionem boni. Sed prius est malum expellere quam bonurm inserere. ergo exorcismus debet praecedere cathecismu In contrarium tamen dicit Magister in litter. di. vi. Illa inquit interrogatio et responsio fidei fit in cathecumino cui additur exorcismus. ante baptismum enim fit cathecuminus: et exorcismus post cathecismum sequitur exorcismus vt ab eo qui iam fide instructus est aduersaria virtus pellatur. Respondet san. Bonauen. vlti. questione litterali. Quod ista duo possunt tripliciter ordinari. autem ratione eius ad quod sunt: autm ratione eius qua dispensatur: aut ratione eius in quem fiunt. Si ratione eius ad quod sic quia cathecismus est ad perfectionem intellectus: et exorcismus ad id quod respicit affectum: quia ad suggestionem diaboli expellendam cathecismus praecedit. et sic ante exorcismum est cathecismus. Si ratione eius a quo: quia cathecizatio est ab ordine lectorum: et exorcizatio ab exorcistis. et lectorum ordo praecedit: sic ante exorcismum est cathecismus. Si ratione eius ad quod sic dicendum quod adultus est prius capax doctrine quam gratiae: peruulus econtrario: et ideo in adultis praecedit cathecismus: in paruul econtrario exorcismus. et ideo ordo mutatus est secundum aliquas ecclesias: nec seruatur ille qui consueuit esse in primi tiua ecclesia: quia tunc baptizabantur adulti non peruuli.

¶ Quid si solennitates omittamtur: Respondetur secundum doctores in c. i. extra de bap quod debent suppleri: licet non essent necessarie. Aduerte tamen quod baptismus debet fieri cum chrismate illius anni aliter punitur sacerdos si contra fecerit nisi in necesitate vt patet de conse. di. iiii. c. Si quis.

¶ Utrum requiratur quod aqua sit sanctifica uta a sacerdote qua quis baptizat: Respondet san. Bonauen. in. iiii. di. iii. quod no de necessitate sed de congruoita tamen quod nisi necesitas hoc requireret peccaret mortaliter sacerdos baptizans in aqua non sanctificata per orationem

¶ Quid faciendum de eo qui dubitatur

¶ acerdotis. ndn fuisse baptizatus: Respondetur quod si dubium est iuris vtpote quia doctores diuersa opinantur. vel si dubium est facti notabile: vtputa quia inuenitur puer proiectus nec apparet quod fuerit baptizatus: tunc baptizandus est isto modo. Si tu non es baptizatus ego te baptiso in nomine patris et filii et spiritus sancti amen. Ex alio vero dubio non debet quis rebaptizari. Aduerte tantum secundum quod dicitur de conse. di. iiii. c. cum pro paruulis. quod adultus baptizandus non potest constituere pro se procuratorem ad respondendum vt fit in paruulis: sed per se repenti

¶ Queritur quando quis debet baptizari: Respondetur quod autem sunt paruuli: et sic statim sunt baptizandi. tum propter periculum mortis. vt dicitur de conse. dist. iiii. c. venerabilis. tum etiam quia demones non tantum possunt super eos. vnde non excusantur a peccato illi qui tantum differunt peruulorum baptismum propter pompam: nec creditur quod etiam illi euadant peccatum mortale qui pueros baptizant in domo non seruata debita solemnnitate quando nulla subest necessitas: sed solum faciunt propter expectationem compatrum autem propter maiorem popam postea fiendam. et licet postea deferant ad ecclesiam et suppleant omissas solemnni tates: non tamen suscipientes efficiuntur patrini: quia non tenent ad baptismum: etiam si iterum baptizarentur: cum se mel sint vere baptizati. Si vero sunt adulti sic si non imminet periculum mortis per septem menses cathecizati inter cathecuminos debent teneri et instrui in fidevel tempore arbitrario: vt patet de conse. di. iiii. c. iudei. cum sequen. Si vero imminet periculum mortis: statim sunt baptizandi fide eis exposita: vt dicitur de conse. di. iiii. ne quod absit. Et tempus propriatum talium adultorum: qui non sunt in periculo mortis: est pasca et pentecoste: vt patet de conse. di. iiii. c. de cathecuminis. et dicto. c. venerabilis.

BAptismus sexto de ipsius ministro: nam secundum Guill. i. iiii. dist. v. conferre sacramentum baptismi potest in pposito intelligi tripliciter. Primo auctoritatiue. et hoc modo solus deus confert huiusmodi sacramentum. ipse enim solus est qui baptizat intus: sicut est qui solus peccata dimittit. Secundo baptizans intelligitur meritorie. Sic christus in sua benedicta passione sacramentum contulit baptismi: dum in cruce ex eius latere sanguis pro fluxit et aqua. huiusmodi enim aqua significauit sacramentum baptismi. Tertio baptizans intelligitur solum ministerialiter. et sic quilibet sacerdos vel quilibet viator in casunecesitatis debitis conditionibus habitis potest conferre sacramentum baptismi. ideo istud sacramentum est come.

¶ Sed contra praedicta videtur quod dicit Mag. in littera. di. v. et sunt verba Aug. dicens: Ego dico et nos dicimus omnes quia oportet esse per quos baptizatur: iustos opertet esse tanti iudicis ministros: similiter ministri iusti si volunt. si autem noluerint esse iusti qui sedent in cathedra moysi securum me fecit magister meus scilicet christus: de quo spiritus sanctus dicit: Hic est qui baptizat. Et sic si malus baptizatnon peccat: quia facit id ad quod tenetur. Respondetur secundum supca. Bonauen. in expositione litterali. Quod iste qui baptizat aut cst in peccato notorio aut occulto. siue sic siue sic distinguendum est: quia autem est necesitas et timetur scandalum: et tunc non peccat baptizando sed in hoc quod negligit se praeparare: et cum timore et reuerentia ad sacramentum accedere. Si autem non est necesitas nec timetur scandalum: si non baptizet non debet baptizare: sed prius se praeparare ad iustificationem. quod si no facit non tantum peccat negligeo do: sed etiam sacramento contumeliam faciendo: et vsurpando id ad quod non est idoneus. Si autem notorius est peccat scandalizando. et ideo dicit Aug. quod mundos opertet esse mistros. non enim peccat quia facit: sed quia non facit vt debeto

¶ Utrum soli sacerdotes siue clerici habeant ptatem baptizandi: Arguitur quod sic: quia si propter necessitat em solam confertur potestas baptizadi omnibus etiam laicis. ergo cum sacramentum poenitentie sit sacramentum necesitatis: videtur quod in ca¬ su illo diebet quilibet absoluere etiam laicus. Pretea si in casu necessitatis indultum est videtur quod si aliquis laicus baptizet praeter necessitatem debet rebaptizari

¶ Respondet sanctus Bona. vbisupra dict v. ar. i. q. i. Quod sacramentum baptismi est sacramentum ecclesiasticum necessarium et primum. Quia ecclesia sticum: ideo eius ministratio primo et principaliter est commissa clericis: et inter hos sacerdotibus. Quia vero necessarium et sacerdos non semper adest: ideo eius administratio extenditur etiam ad laicos diuina misericordia faciente quae neminem vult perire. Quia vero primum ideo a nullo alio dependet. et ideo huius ministerii potestas se extendit ad omnes qui posunt facere ea quae de integritate sacramenti sunt: et quicunque faciat est sacramentum. Iste ergo excluditur solus qui non pot. propter quod Notandum quod baptismus sicut alia sacramenta est sacramentum et vnum et verum et integrum. Quia sacramentum: ideo est signum vi sibile: et ideo debet habere dispesatorem visibilem vt hominem non non spiritum. Quia vero vnum: ideo debet tradi ab vno dispensatore. non a pluribus. Quia verum ideo non debet idem esse sed alius. quia in forma duplex persona exprimitur scilicet baptizo te. Quia vero integrum: ideo concurrunt in eo necessario duo scilicet verbum et sacramentum. Uerbum autem debet dici. et quia dicere est cum intentione proferre: ideo necesse est quod hebeat dis cretionem et non sit stultus. et opertet quod habeat locutionem et non sit mutus. Quia vero in elementum debet mergere opertet quod non sit mancus. Omnis ergo talis ptest baptizare in casu ne cessitatis. praeter causam vero necesitatis solus sacerdos debet paptizare. et si alius facit quamuis baptizet tantum grauiter peccat.

¶ Ad primum argumentum dicendum quod poenitentia et si sit sacrmentum necessarium non tamen primum sed eorum quae iam sunt in ecclesia. et illud sacramentum est adultorum tantum qui possunt adire sacerdotem interiorem cum carent exteriori: sed non sic baptismus quia est remedium paruulorum.

¶ Ad secundum dicendum est quod potestas non tantum data est in casu necessitatis sed etiam impo sita vtsi alias fecerit peccet: tunc vero non peccat si facit imo peccat si non facit. nihilominus tamen si fecerit factum est.

¶ Utrum in articulo necessitatis possit a sathana baptizari: esto quod se transfigurat in angelum lucis. Arguitur quod sic. quia omnia verba forme potest dicere et omnem actu facere quem alius facere potest: Respondet dem sanc. Bona. ibidem quod sathanas non potest baptizare quia non competit ei admistratio sacramenti sensibilis. Cuius triplex est ratio. Prima est quia spiritus est. administratio autem sacramentorum per christum hominem instituta est per homines ad saluest hominum dispensanda. Secunda ratio est: quia spiritus malignus est ita praecisus ab ecclesia quod nec est memborum actu nec potentia: ideo administratio quae descendit a capite christo non peruenit ad eum. Tertia ratio quia in omnibus sinistram habet intentionem. Sicut enim christus omnia bene facit ita diabolus omnia male. ideo etiamsi faceret actum et diceret verbum non tamen intenderet baptizare sed potius deludere. Unde si beatus vel angelus baptizaret esset baptizatus: quia credendum esset quod deus dispensauerit ptatem ills dando dummodo esset certus quod esset angelus vel sanctus paradisi. Unde angelus ecclesiam dedicauit et illam papa consecratam iudica uit: vtque in legenda de scon Michaele archangelo. Solet etiam poni talis casus: habeant consortium mutus et man cus. alter non potest baptizare: quia deficur ei verbum. alter non potest: quia deficit ei tactus. videtur quod ambo simul possint totum supplere et baptizare propter necesitatem. Respondetur quod non possunt. cuius ratio. aut enim dicit baptizamus aut baptizo. si dicat baptizamus mutat formam. si dicat baptizofalsum dicit. quia cum sit mancus non mergit: et ita non potest ibi saluari quod est de integritate sacramenti. Si aute duo baptizent: quorum vterque mergit et dicunt verbum. si dicunt ambo baptizamus neuter baptizat: quia forma mutatur. si vero dicunt baptizo: alter eum baptizat scilicet qui prius loquitr et complet. alter vero omnino nihil facit: secundum. supra Bonauen. lit Pe. de pal. teneat quod esset baptizatus: sed primum est tutius Dicunt tamen aliqui quod si diceret quilibet eorum nos: se solum volens exprimere. sicut solent loqui magne persone et hono rabiles: sicut papa et reges: quod esset baptismus. Unde non est simile dicere: haptizo vos: et dicere: nos baptizamus: quia in primo no mutatur forma baptismi: quia sensus est: baptizo te et te: sed in ista: nos baptizamus. nos secundum Prisci. ingeminat singulare suum id est ego et tu. vel ego et ille. et ideo forma mutatur.

¶ Utrum infidelis vel hereticus possit conferre sacramentum baptismi: Arguitur quod non: quia dicitur Ecci. xxiiii. Ab immudo quis mundatur. Et Amb. et ponitur. i. q. i. non sanat. baptismus perfidi non mundat sed polluit. et probat per illud Ro. iiii. Omne quod non est ex fide peccatum est. Et Augustinus. vt habetur. i. q. i. Separati forma habere possunt: virtus in eis esse non potest: queadmodum sensus non sequitur membrum quando amputatur a corpore. Item aridum memborum non pot influere vitam in aliud membrum. Sed malus minister vt hereticus et infidels est membrum aridum ecclesie: quia sine gratia quaest vita anime. ergo etc. Preterea sicut ad baptismum requirit debita materia et forma: ita et minister idoneus. Sed si sit materia indebita et forma indebita: non erit baptismus. sed malus non est idoneus minister. ergo a simili etc.

¶ In contrarium est magister i littera: vbi per multas auctritaes probat effecti bapti smi non impedire maliciam ministri: vbi inter alia dicit: Quid facum tibi minister malus vbi dominus est bonus: nec qui plantat nec qui rigat est aliquid: sed qui incrementum dat et deus. Si superbus fuerit minister cum diabolo computatur: sed non contaminatur donum christi quod per illum fluit purum. per lapidem canalem trasit aqua ad aridos. in canalilapideo nihil generatur. sed hortus fructus plurimos affert ergo per malum mistrum bonus baptismus confertur

¶ Respondetur quod alio modo est loqui de baptismo infidelium simpliciter. et alio modo est loqui de baptismo her eticorum. quantum ad primum secundum Inno. extra de baptis. c. i. non est necese quo ad effectum baptismi: quod sciat baptizans quid sit baptismus id est quod infundatur gratia: vel quod sit sacramentum. nec etiam opertet quod credat hoc ipsum: immo si contrarium credit et reputat trufam et dieiceptionem: baptismus tamen habet effectum suum. neque requiritur quod baptizans sciat quid sit ecclesia: nec quod gerat in mente facere quod facum ecclesia: immo si contrarium gereret in mente id est non facere quod facum ecclesia: sed tamen facit: quia formam seruat nihilominus baptizat: dummodo baptizare intendat: et non tantum lauare. vnde si quis in necessitate vadat ad infidelem et dicat ei: baptiza me. docendo ipsum seruare formam. Si ille baptizat eum secundum itentionem petentis intendens facere qua alii baptizantes faciunt: esset baptismus. Landul. tamen in iiii. di. v. q. ii dicit quod si non intendit facere quod facut ecclesiaquod non est baptismus. Quia in quit sicut furioss et amens quia nihil intendere possunt: non baptizan t. sic videtur quod intentio baptizandi requiratur. et hoc potest dici intendere quod intendit ecclesia. Sed opinio Inno. est verior licet hec tutior propter ea a malo et infideli potest bonus baptismus recipi: sicuti a malo doctore bona doctrina. Cuius tres congruetias assignat Sco. in. iiii. di. v. q. i. Prima est quia si baptismus non possit conferri nisi a bono: tunc non esset in magnum remedium viatorum. sed vt communiter in detrimentum Cum enim nullus est certus de bonitate propsia: nihilominus de bonitate aliena. si igitur ex bonitate ministri dependeret baptismus: numquam esse posset aliquis certus si vere recepisset baptismum an non: quod esset multum inconueniens Si tum contra hoc obiicias quod nec modo potest homo esse certus quia noscit dispositionem propriam. Respondet Sco. quod hoc non obstat: quia bene potest esse certus quod intendit recipere baptismum. et hoc sufficir ex parte suscipientis. Si iterum obiicias quia homo non potest esse certus de intentione ministri: quae tamen neccessario requiritur Respondet idem quod licet homo non sit omnino certus: tamen probabiliter potest praesumere quod minister talem actum exercens intendat facere id ad quod actus secundum se est ordinatus. non autem ita posset esse certitudo de bonitate ministri. Secunda congruentia: quia baptismus est sacramentum necestis maxime quo ad paruulos qui non habent aliud remedium per quod salui fieri possint. igitur omnia ad ipsum pertinentia debent esse communissima et notissima. bonitas aut moralis et gratuita est valde rara et multum ignota. ergo non requiritur ministri bonitas. Tertia congruentia sumitur ex parte suscip ientis. quia omnino iniustum videtur vnum pro alterius iniquitate puniri. quia iste alter nullo modo communicat iniquitati istius: ita quod possit sibi imputari. sed ille baptitandus disponit se ad gratiam quantum potest. Si ergo malicia minisfri impediret: ille puniretur propter culpam alienam nullomodo sibi imputandam. Addit Sco. Quia baptismus est vnum signum practicum dei. ideo congruit deum assistere ad causandum illud quod signat scilicet gram in anima siue a bono siue a malo conferatur. Ideo dicit magister in littera: Si quos baptizauit ebriosus: homicida: adulter: si baptismus christi est: christus baptizauit. Ex quo patet quod ille auctoritaes Maledicam benedictionibus vris: Malach. ii Et Hie ro. ibidem. Quicquid a vobis benedicetur: a noe malediceo tur. Et Ecci. xxxiiii. Ab immundo quis mundabitur. et consimiles debent intelligi inquantum sunt mali. baptismus autennon est a malis inquantum sunt mali: sed inquantum sunt dei ministri Secundo modo loquendo de heretici quidam conantur dicere quod ipsi non conferant sacramentum et rem sacramenti. et sic probant. here sis non est ecclesia. ergo baptismus heresis non est baptismus ecclesie. et ita hereticus non baptizat. Respondet Aug. quod est falsa illatio. sicut non sequitur. egyptus non est paradisus. ergo fluuius egypti non est fluuius paradisi. est enim fallacia conseti ab inferiori regatiue ad superius. sicut sic arguendo: asi nus non est homo. go genus homis scilicet animal: non est genus asini. planum est quod non sequitur. sic in proposito. Propterea secunum scilce Bona. notandum quod tripliciter potest quis ab heretico baptizari. qui licet suscipiat sacramentum baptismi: non tamen rem eius id est gratiam. Primo quando ab eo baptizatur consentiendo suo errori. sheresi: et sic intelligit illud Aug. de conse. di. iiii. ecclesia paradiso compata indicat non posse quidem foris baptismum eius recipere: sed salutem beatitudinis extra eam nec accipere nec habere. Secundo quando ad hereticum vadit baptizandus in contemptum ecclesie: licet heresi non consentiat. de quo potest intelligi autgms. Qui foris ecceiam baptizantur non sumunt baptismum ad salutem: sed ad perniciem. Tertio quando ad hereticum vadit nondum tamen praecisum: spe tamen alicuius commodi. hoc etiam modo non suscipit rem huiusmoi sacramenti. Si vero nesciat discernere baptizandus: an sit hereticus vel non. si cut sunt paruuli. vel sit hereticus occultus. vel tertio casus immineat necestis: tunc recipit et rem sacramenti et ipsum sacramentum: nisi ponat obicem: quia baptizant baptismo ecclesie: nec postea sunt rebaptizandi. De talibus dicit Augum contra Donatum. Iacob filios genuit ex vtero liberarum et ancillarum. Sic deus per hereticos velut per ancillas: et catholicos velut per liberas in baptismo filios procreat spirituales. Unde nonnlti asserit doctorum: quod et peruuli scismaticorum et hereticorum baptizati si decedant ante vsum rationis: saluabuntur per verum baptismum susceptum.

¶ Ad primum argum. dicendum: quod verum est si baptizandus vadit ad hereticum vt baptizetur tribus predictis causis.

¶ Ad secundm dicendum. quod non est simile omni no in hoc de membris corporis mystici et de menbris corporis naturalis. quia in corpore mystico non semper deriuatur gratia a deo ad alia membra per mistros: quemadmodum in corpore naturali deriuatur vita per membra propinquiora ad membra remotiora. sed ipsa gratia a deo immediate causatur in suscipientibus rite sacramentum.

¶ Ad tertium dicendum secundum Tho. quod debitum dicitur dupliciter. Uno modo debitum necestis: et sic debitus minister est quilibet homo. Alio modo de bitum dicitur congruitatis: et sic opertet esse ministrum bonum et iustum. Et sicut vult Aug. aquam etiam oportet esse mundam in qua fit baptismus in reuerentiam sacramenti: tamen si illa sit immuda nihilominus in ca fit baptismus.

¶ Utrum suscipiens sacramentum baptismi a malo ministro peccet mortaliter: Uidetur quod sic: quia est certa regula in theologia quod cooperans alicuti ad mortaliter peccandum peccat mortaliter: cum hoc sit agere contra fraternam charitatem. sed recipiens baptismum scienter a malo cooperatur illi in actu baptizandi: in quo peccat mortaliter. ergo non est suscipiendum baptisma a malo: quia suscipiens peccat mortaliter.

¶ In oppositum huius diciu de conse. di. iiii. c. romanus. et allegat magister in littera. quod pototifex non attedit hominem qui baptizat: sed deum et si paganus sit qui baptizat. Respondetur secundum s. Tho. quod suscipiens baptismum a malo sacerdote non peccat propter duas cans etiam extra casum necestis. Primo: quia subdito non pratet esse certum quod ille sacerdos sit in peccato mortali: quia potuit conteri et in instanti gratiam recuperare. Secundo: quia ille petit quod iustum est. debet enim a suo sacerdote petere sacramenta et ille potest reddere quod debet non peccando: vt si se per poenstentiam disponat ad gratiam. Ad argutum. respondet Sco tus. quod ille qui petit baptismum a suo malo sacerdote non cooperatur illi directe ad peccatum mortale. petit cnim ab eo actum sibi debitum: quia nullius malicia excusat a soluendo debitum quod tenetur. immo quantum est ex actu petentis baptismum magis necetat sacerdotem ad praenstentiam quam ad pec candum quia illa ministratio sacrmeti debet sibi esse occasio pis penitendi vt digne ministret. Et scilicet Bona. dicit quod non pec cat qui ad suum sacerdotem etiam malum pro sacramento accedit. imo ipsum vitans et recusans magis peccat in hoc casucum ideo ipset vitat quia credit sacramentum per ipset dispensatum esse viciatum quod non potest pollui per malicia cuiuscumque mistri.

¶ Queritur qualis intentio sufficiat ad baptizandum: Respondetur secundum magistrum in. iiii. di. vi. et allegat Augustinus in libro de baptismo. quod sine intentione non sit baptismus di. Si totum ludicre et inimice et ioculariter ageretur vtrum approbandus esset baptismus qui sic daretur diuinum iudicium per alicuius reuclationis miraculum patrtione int iorandum esse censerenm. videtur tamen sapientibus non fuisse baptisma. Sed contra arguitur. quia itentio no rquiritur in baptiante quia non habens fidem potest baptizare: vtque de conse. di. iiii. c. rhomanus. Sed talis non habet intentionem. quia nullus vult fieri quod non credit posse fieri. Preterea Aug. super Ioan. Non timeo cbriosum in actu baptizandi. sed perfecte ebrius non potest habere vsum rationis: igitur nec itentionem. Respondetur secundum Landul. in. iiii. di. vi. q. iii. et Sco. eadem dis. quod actualis intentio de necessitate non requiritur in baptizante: nec sufficit habitualis tantum. quia licet possit exire in actum nunque tamen exit. virtualis aute semper est necessaria. Ille enim dicitur actualiter intendere qui habet actum elicitum respectu huius quod inendit. Dicitur autm intedere habitualiter qui habet habitum ipsum inclina tem ad talem actum. Uirtualiter vero intendere dicitur qui in virtute alicuius intentionis habite actualiter facit omnia quae facit. Ut si aliquis intendit in principio celebrare missam si proferendo verba sacramenti distrahitur non habet actualem intentionem quia tunc est distractus. Nec tantun habet habitualem: quia talem etiam habet dormiens. sed habet virtualem quae se habet medio modo: et talis sufficit. quia deus non obligat hominem in exequendo actus sacramentorum ad impossibile seu nimis difficile. Quia cuvoluntas intendit aliquid excqui mouet potentias inferio res ad exequendum talem actum. Et licet cesset actualiter talis intentio voluntatis: manet tantum executio potentie actualis Exemplum. cum in me sit actualis intentio eudi ad ecclesiam impero pedes moueri. et licet in medio motus cesset intentio actualis: manet tantum virtualis. Ad primum dicendum quod non habens fidem de fine vltimo non intendit istum ordinare per baptismum ad finem vltimum. credens tamen ipset ascribi posse scote christianorum siue credat illam valere siuenon potest intendere illum ascribi illi scote et generalius intendere facere per illum actum quod christiani intedunt facere circa eos quos baptizant Ad secundm dicendum quod per ebriosum accipitur ille qui non est absorptus in ratione: sed bene est alteratus. talis autem ebrietas non impedit quin baptismus ab eo collatus sit bonus. Si vero totaliter est impeditus vsus rationis tunc non potest conferre baptismum. Postquam vero vtitur cone potest baptizare: qui tamen dicitur ebriosus propter consuetudinem.

¶ Utrum quis debeat potius baptizari a malo sacerdote quam a bono laico: Respondet Landul. vbi supra dis. v. q. ii quod sic: quia bonitas ministrorum non tantum spectat ad sacramentum quantum auctoritas intellige quando paratus est baptizare. alias non expedit

¶ Utrum credens baptizare mascu¬ lum et baptizaret feminam vere conferat sacramentum: Respondetur secundum Hostien. quod si simpliciter baptizat est baptizata Similiter si intendit baptizare personam sexus cuiuscumque sit sed si solum intenderm baptizare masculum tantum: sic noesset baptizata etc. Alius casus. sit aliquis sacerdos cecus et hebeat duos cathecuminos scilicet Petrum Paulum: et intendat hodie baptizare petrum et cras palilum. et isti inter se disponunt quod decipiant sacerdotem. et Paulus veniat hodie offerens scie in persona petri: et petarur cras similiter faciat: vtrum isti ambosint baptizati autneuter eorum Respondent doctores quod ambo sunt baptitati: et dant de hoc exemplum. Quia Isaac dum crederet se benedicere Esau primogenitum: benedixit Iacob. patet per id quod non retractauit benedictionem suam sed dixit Benedixi illi et erit benedictus. Et ratio fuit: quia pater tulit intentionem suam in illum quem tenebat manibus: licet error esset adituctus vt crederet eum esse Esau. Sic etiam sufficit ad veritatem baptismi quod sacerdos intendat baptizare quem i manibus tenet. et si credit hunc esse masculum femel lam vere baptizauit: quia in animabus non est discretio sexus sicut in corporibus et baptismus est specialius pro animabus quam corporibus. secus esset si absolute intenderet haptizare masculum et esset femella: vt supra dictum est

¶ Alius iterum casus. Sit aliquis sacerdos cecus qui intendebat baptizare vnum puerum et offerunt ei duos: et non habeat ma gis noticiam vnius quam alterius: nec magis intendat vnum quam reliquum: sed in generali intendat baptizare vnum puerum et tamen ponantur duo: et fundat aquam super vtrum que dicens Ego te baptizo in nomine patris etc. quaeritur vtrum vterque puer aut alter tantum sit baptizatus Respondetur quod nullus eorum est baptizatus. non enim ambo: cum nec forma verborum ad ambos se extendat nec intentio baptizantis Nec alter eorum est baptizatus: quia qua ratione vnus illorum non est baptizatus eadem ratione alius. Secus autem esset si ad vnum eorum distincte intenderet verba proprie scilicet quem lauando ma nu tangeret quia tunc ille vere esset baptizatus

BAptismus septino quantum ad eum qui est baptizandus. et scirca hoc quaeruntur pla Utrum sint baptizandi peruuli: Arguitur quod no. Primo. sic Baptismus est remedium contra peccatumsciliecet paruuli non haoet peccatum: quia nec vsum rationis. Et secundum Augugs. libro de vel ra religione. peccatum est adeo voluntarium quod si non esset voluntarium non esset peccatum ergo etc. Secundo sic dicitur Mat. vl. Qui vero non crediderit condennabitur: sed paruulus non ptest credere igitur non potest saluari: ergo frustra baptizaretur Tertio. sicut pearuuli etsi baptizarentur non tamen reciperent effectum baptismi qui est gratia: quod sic probatur. quia sine fide impossibile est placere deo Heb. xi. paruuli vero non recipiunt fidem. quia dicitur Rho.x. Fides ex auditu. peruuli autem per instructionem auditus non possunt habere fidem: ergo non debent paruuli baptizari. In contrarium dicit Dionysius c. vltemo celestis hierar. quod domini nostri duces scilicet apostotor probauerunt infantes recipi ad baptismum. Ratio etiam ad hoc inuitat: quia circumcisioni successit baptismus. et pueris conferebatur circumcisio in remedium salutis. ergo et baptismus debet conferri ne pereant. quia dicit Augugis. de fide ad Petrum Firmissime tene paruulos qui sine sacramento baptismi de hoc seculo transeunt eterno supplicio puniendos. quia origiale peccatum carnali conceptione contraxerunt. ergo debent baptizari. Respondetur secundum sanctu Tho. in. iiii. di. iiii. quod laudabile est vt puer quanto citius fieri potest baptizetur. Primo propter imbecillitatem nature: quia defacili mori posset et dam nari. vt ergo periculum damnationis euiterur: debet baptismo praeueniri. Secundo propter in festationes demonum: qui non habent tantam potestatem in pueris baptizatis: neque quatum ad nocumenta spiritualia neque quantum ad carnalia. Nec huic obstat quod christi actio est nostra instructio. et christus expectauit baptizari vsque ad trigesimum anum sic debemus et nos. quia christus non indiguit baptismo pro se nec inde suscepit gratiam vt iuuaretur sicut paruuli. Sed baptizari christus voluit vt ipsum baptisma institueret: et nobis baptizandi praeberet exemplum. Ipse quidem merito baptismum suum protelauit. quia in manibus eius fuit mors et vita. non sic autem est in manibus nostris.

¶ Ad primum argumentum dicendum quod Aug. ibi loquitur de peccato actuali: non de originali. quod etia quodammodo potest dici voluntarium scilicet primi parentis.

¶ Ad se cundum dicendum quod illa auctoritas saluatoris intelligitur de fide actuali. Modo in bapti mo peruulis infunditur habitus spei: fidei et charitatis: qui sufficit ad salutem.

¶ Ad tertium dicendum quod paruuli no saluantur sine fide christiana. vnde dicit Aug. ad Bonifacium: Cum offeruntur peruuli ad percipiendum griamm: non tam ab eis quorum gestantur manibus: quamuis etiam ab ipsis si fideles sunt: quam ab vniuersa societate sanctorum atque fidelium Ab omnibus namque offerri intelliguntur quibus placet vt offerantur. ergo baptismus prodest paruulis. immo tutius est in pueritia baptizari: quando nullum potest interuenire impedimentum baptismi: quam in etate adulta quando multipliciter impeditur.

¶ Utrum puer in vtero matris possit baptizari: Et videtur quod sic: quia baptismo flaminis et sanguis potest puer baptizari in vtero. vt patet de ioanne pap. Luc. i. et de hieremia eiusdem. i. Similiter baptismo sanguis. Dicit enim Sco. in. iiii. di. iiii. ar. i. q. i. et Pet. de pals. quod si mulier praegnans pro fide occidatur puer in vtero existens saluabitur: sed non nisi baptismo sanguinis: ergo multo magis baptismo fluminis qui est communior quam baptismus flaminis et sanguis.

¶ In oppositum huius dicit Isido. quod qui natus secundum adam non est renasci per baptismum non potest. Cui consonat illud. i. Cor. iii. Non prius quod spirituale: sed prius quod animale: deinde quod spirituale. Respondetur quod olim in ecclesia isurrexerat opinio dicentium: quod puer natus a matre infideli debet baptitari mox natus non autem a matre fideli: quia inquiunt: non otest arbor bona fructus malos facere. sed cum mulier christiana sit purgata a peccato originali non potest parere puerum cum peccato originali. quia nemo dat quod non habet. Iste tamen error est eliminatus: quia licet persona sit purgata ab originali: non tamen natura: modo parentes non transfundunt personam sed naturam. Sta¬ tuit ergo quidam papa: vt puer natus a matre christiana: renascatur per baptismum. et quia gratia praesupponit naturam: ergo opertet quod nascatur anteque renascatur. ideo in vtero matris puer non potest baptizari. similiter etiam natus corio coopertus: quia aqua illum lauare non potest propter peslem secundinam. Si tamen partim est in vtero et partim extra vterum et pars extra vterum sit principalior pars corporis: puta caput: potest baptizari: nec postmodum erit rebaptizandus. Si autem sit pars minus principalis vt pes vel manus: tamen in tali membro est tota anima intellectiua: et ita puer baptizetur in pede vel in manu vel alio membro iam nato. et credendum est quod deus suprpleat defectum: cuius signum est: quia si taliter baptizati moriuntur in sacro loco sepeliantur. Si vero tales post ea sani nascantur: debent rebaptizari: vt patet extra de baptis. et eius effectu. c. de quibus. tamen cum conditione dicendo sic si tu non es baptizatus.

¶ Ad argtum. dicendum: quod non est simile de baptismo flaminis et sanguinis ac fluminis: quia baptismius est vere sacramentum no. le. et requirit actum practicum: non sic autem praedicta baptismata. nec valet quod si puer in vtero potuit contra here peccatum originale. ergo etiam in vtero possit baptizari. quia facilius est destruere quam edificare. contractio originalis est tamquam destructio: baptizatio vero est ad gratiam edificatio. christus enim hoc sacramentum instituit solum iam natis. nec hoc obstat si dicatur: quod si radix sit sancta scilicet mater. ergo et puer siue fructus. quia licet pomum sequatur conditionem aliqualem arboris non tamen omnimodam similitudinem. quia arbor dura: pomum vero molle. arbor amara: pomum dulce. Ex quibus patet responsio.

¶ Utrum adultus carens vsu rationis sit baptizadus: Arguitur quod non. quia in adultis post baptismum non solum originale sed etiam actuale peccatum tollitur. sed ad tollendum actuale requiritur proprius motus liberi arbitrii: quem carens vsu rationis non habet. ergo huiusmodi non est baptizandus

¶ Preterea nulli contradicenti est dandus baptismus. sed hiusmodi frequenter contradicunt et reluctantur. ergo etc.

¶ In contrarium est quod pueri sunt baptitandi qui nullum habent vsum rationis: vt est dictum. ergo a simili. Respondetur secundum sanctum Tho. in. iiii. di. iiii. et. vi. quod adultus qui nunquam vsus est ratione nec speratur in futurum vsurus: vt qui a natiuitate fuit ames vel furiosus: et nunquam habuit lucida interualla: est baptizandus et recspit sacramentum et eius effectum sicut et paruuli. Si vero vsus aliquando ratione: et postea effectus est amens vel furiosus: si ante amentiam vel furiam immediate voluit baptizari: debet baptizari: si saltem non speretur quod vnquam redeat ad vsum rationis. patet quia nemini praecludit deus viam salutis. Et dixi notanter mmediate: ita quod inter consensum talem et impedimentum vsus rationis non venerit. motus voluntatis contrarius: Sicut aliquando voluisset: et postea poenitentia ductus noluisset: et sic incidisset in amentiam: non esset baptizandus sed iudicandus dissentiens habitualiter saltem.

¶ Ad primum dicendum quod sicut in adulto habente vsum rationis disponit ad gratiam motus liberiarbitrii quem tunc habet: ita in amente: qui tempore sanitatis consensit: disponit ad gratiam motus liberi arbitri. scilicet consensus: quem habebat dum sanementis erat

¶ Ad secundum dicitur: quod effectus baptismi recipitur in mentem et ideo impediri non potest nisi ex contradictione mentis Illi autem qui non habent rationis vsum: non contradicunt mente: sed magis phantasia ducti. ergo talis contradictio effectum baptismi non impedit.

¶ Utrum adultus vtens ratione non tamen consentiens in baptismum recipiat baptismum et eius effectum: Arguitur quod non. quia nullus dissentiens contrahit matrimonium carnale: igitur nec spirituale. quia in baptismodo contrahitur matrimonium quoddam spirituale: vbi anima desponsatur et coniungitur deo. ergo etc.

¶ In oppo situm arguitur per hoc quod dicitur extra de baptismo et eius effectu. c. maiores. Qui terroribus atque suppliciis violenter attrahitur et ne detrimentum incurrat: baptismi suscipit sacramentum. talis sicut qui ficte ad baptismum accedit: characterem suscipit christianitatis impressum

¶ Respondetur secundum Guil. in. iiii. di. iiii. quodissentiens potest intelligi triplicer scilicet contrarie: negatiue: et priuatine. Contrarie dicitur quis dissentiens quando habet actum positi uum oppositum consensui sicut est oppositum inter nolle et velle: tunc dicendum quod si simpliciter dissentiat: dato quod non reclamet: non est baptizatus. vt si quis vi ducatur ad baptismum. verumtamen tales possunt cogi ad seruandam fidem. nec ecclesia in hoc potest dici quod faciat iniuriam: quia melius est eis seruare fidem quam libere peccare. Si vero simpliciter consentiat: et secundum quid dissentiat: vt sunt hi qui timore merces in mare proiiciunt: vt dicitur. iii. Eth. talis voluntas est voluntas. Similiter i timore mortis volunt baptizari: tales simpliciter sunt baptizati: et suscipiunt characterem: et tandem non sunt rebaptizandi: vt dictum est supra. extra de bapc. maiores. Si autem secundo sit dissensus priuatiue per scilicet habuit aliquando consensum et modo non habet: lie non habeat actum contrarium priori consensui: sicut sunt furiosi ex casu: et tales possunt baptizari in sua furia vt praedictum est. si tamen speretur illius sanitas: melius est vt expectetur. Idem est dicendum de dormiente prius habente consensum. Unde Augustinus. lib. confels. amicum suum de cuius morte dubitabat: asserit dormientem fuisse baptizatum: nec postmodum fuit rebaptizatus. Si vero se tertio sit dissensus negatiue id est non consensus: tunc si est vtens rationc et habeat solum consensum virtualem: potest baptizari: quia multi baptizandi non habent quando baptizantur actualem voluntatem. quia scilicet tales distrahuntur ad alia. Est enim impossibile viatori ne de vno mentaliter discurrat ad aliud. ideo sufficit si solum habeat consensum habitualem. Unde non est simile in sacramento matrimonii et baptismi: quia in matrimonio est contractus ambarum partium: ideo mutuus et actualis consensus requiritur: vel ad minus virtualis hic autem in baptismo non est talis contractus: sed magis adoptio dei: qui baptizatos adoptat in filios. In adoptione autem sufficit consensus actualis adoptantis. Ex quo patet quod illa responsio quam facit patrinus pro puero aut adultus pro se non est de essentia baptismi: sed de solemnitate. Ex praemissis patet respen sio ad argumenta proposita etc.

¶ Utrum fictus recipiat baptismum et eius effectum: Arguitur quod sic. quia talis accipit effectum baptismi scilicet gratiam: ergo a fortiori recipit baptismum et characterem. Antecedens patet per illud Gal. iii. Omns qui in christo baptizati estis christum induistis. Sed nullus induit christum nisi accipiat gratiam per quam fiat conformis christo. In contrarium tamen dicit Aug. libro de onima. et allegat magister in littera: quod omnis qui iam sue voluntatis arbiter constitutus est cum accedit ad sacramentum ficdelium nisi peniteat eum veteris vite nouam inchoarenon potest. Respondet Guil. vbi supra quod fictus non recipit sacramentum baptismi id est gratiam baptismalem. Dicitur et primo ille fictus qui non est dispositus ad baptismum propter peccatum mortale quod habet in actu. et iste quidem bene recipit sacramentum baptismi exterius. Suscipit se cundo characterem interius: vt dicitur extra de baptis. et eius effectu. ca. maiores. Sed tertio non suscipi gratiam veruntum non est rebaptizandus. Unde fictione re cedente recipit virtute baptismi gratiam delentem omnem culpam: et etiam omnem penam satisfactoriam: dempta pena illius peccati in quo erat fictio. pro quo illi est imponenda poenitentia.

¶ Sed contra praedicta arguitur. Nam sulceptio baptismi cum fictione est mortua: quia non est in ea gratia collata. ergo non viuificatur talis baptismus recedete fictione: sicut nec cetera bona opera facta extra charitatem Respondet sanctus Tho. quod baptismus non solum habet efficaciam ex opere operante: sed magis ex opere operato. Et illud opus operatum est opus dei et non hominis. licet ergo opus operans illius ficti fuerit motuum et nunquam viuificetur: opus tamen operatum non potest esse totaliter mortuum. Huic concordat sanctus Bona. dicens. Sacramentum baptismi cum non sit iterabile imprimit characterem. et illce habet omnem efficaciam recedente fictione quam habuisset ante. Unde illa quae praecesserunt baptismum remittit quantum ad penam et culpam. quae autem postea commisit virtute poenitentie remittuntur. Non autem aufert baptismus omnem penam pro originali peccato debitam. quia quaedam magis est pena nature quam persone scilicet famesitis: mors etc. Baptismus enim principalius respicit per sonam quam naturam. ideo pene nature manent vt exercite mur in illis et mereamur. Si vero ita sit quis fictus quod omnino nihil intendat recipere: nec ecclesiam aliquid sibi conferre intendat nec ipse recipere quod intendit ecclesia: talis non accipit sacramentum baptismi et en rebaptizandus. cogi tamen potest ad obseruandum legechristi etc.

¶ Ad argumentum dicit Scotus quod baptizatus induit christum quantum ad hoc quod christi familie niumeratur quamuis non semper merito. Non enim quilibet baptizatus induit christum per gratiam. Primum itaque indumentum est commue omnibus baptizatis secundum speciale tantum

¶ Queritur quomodo monstrum sit bapti

¶ filiorum dei. zandum: Respondetur secundum Landul. in. iiii. distin. vi. q. ii quod si perpendatur duas habere animas: vtputa duo habet capita: quattuor pedes: duas spiinas in dorso et huiusmodi. tunc baptizetur quilibet per se et intingatur in loco quilibet per se. Si vero dubitatur an sint due anime: vtputa quia habet quattuor manus et vnum caput: vel duas spinas in dorso: tunc debet baptizari principalis absolute: et alius postea sub conditione scilicet dicendo: Si tu non es baptizatus: ego te baptizo etc. Nec baptizet intentione vaga: sed determinando se ad vnum: alias nihil faceret secundum Hyricum in quilibet. Secundum enim Scotum euidentissimum si gnum discernendi duas esse animas est per actum intelle ctus et voluntatis: puta per scire et nescire: per velle et nolle de eodem. sed illud non potest iudicari nisi de monstro adulto. quale dicitur fuisse in francia habens duoca pita: quorum vnum volebat continere et sobrie viuere aliud vero lasciuire et epulari. et cum vnum paros suum excederet: reliquum clamabat se grauari. licet autem sit probabile si sint duo capita: duas esse animas: non tamen est omnino certum.

¶ Utrum paruuli infidelium siue iudeorum sint baptizandi inuitis parentibus Arguitur quod non. quia aut redderentur parentibus et nihil illis proficeret baptismus: immo fieret in contumeliam fidei christia ne: quia postea nutrirentur a parentibus in errore parentum. Aut non redderentur: et tuc illis fieret iniuria: quia bum paruuli sunt ius habent in eis parentes. Respondetur quod de hac questione fuerunt diuerse opinio nes: quibusdam dicentibus quod non essent baptizandi: aliis econtrario asserentibus quod sic. Sed modo praeualuit opi nio Scoti et Landul. in. iiii. di. iiii. quod paruuli talium etiam inuitis parentibus sunt baptizadi: non quidem per priuatas personas: sed per principes aut eorum dominos et educandi religiose et caute: ne occidantur a parentibus. Oldra. in consiliis suis idem tenet dicens: quod iu dei sunt serui facti per passionem christi. et fuit mada tum executioni datum per Constantinum: vt notat Hostien. extra de iudeis. c. consuit. Hoc idem tenet sanctus Tho. in epistola ad ducissam lothoringie. Nam cum sint serui princeps qui est eorum dominus potest eos vendere. Per istam rationem tenet Archidia. di. liiii. c. fraternitatem. quod potest auferre bona eorum cum non habeant ea nisi vt peculium. et allegat. c. iudei. extra de iudeis. vbi statuitur: quod si conuertantur non auferantur eis bona. ergo si non conuertuntur: possunt eis auferri a contrario sensu. sed melius dicitur eo. titulo. c. sicut iudei. vbi prohibetur quod sine iudicio terrene potestatis nullus eis auferat bona: vel offendat. ergo principes ex causa legiti ma possunt. ergo Aureo. Landul. et Sco. bene dicunt quod paruuli iudeorum et infidelium possunt baptizariinuitis parentibus.

¶ Ad argumentum dicendum quod licetpersona priuata no posset auferre paruulos iudeo rum et infidelium et baptizare: princeps tamen habent regimem reipublice potest. Cum enim in paruulis magis habeat dominus ius dominii quam parentes: sequitur quod principi qui maxime debet zelare pro dominio seruando. summi domini scilicet dei non solum licet. sed etiam debet auferre paruulum a dominio patris volentis educare illum contra cultum diuinum: et in contumeliam dei cum inferior potestas non obliget contra superiorergo bene faceret princeps si paruulos iudeorum et infidelium reciperet et baptizaret illos.

¶ Utrum iudei adulti et infideles alii sint compellendi ad baptismum: Arguitur quod non. quia dicitur extra de iudeis. c. sicut iudei. et di. xlv. de iudeis. vbi probibetur compulsio. ergo cogi non debent: nedum iudei sed et alii infideles ratione identitatis. Preter ea icitur Esa. xxxi. et recitat ad Ro. xi. Apostols: Reliquie israel salue erunt. Et dominus Lu. xxi. Generatio hec non praeteribit donec omnia fiant. ergo iudei non sunt cogedi ad baptismum: et per consequens nec alii infideles. Respondetur quod duplex est coactio scilicet directa et in difecta. et opinio Scoti in. iiii. di. iiii. ar. iii. q. iiii est vera de coactione indirecta. hoc est: ita sunt angariandi et in seruitutem redigendi quod eis eueniat volum tas conuertendi. ideo dicit Scotus: Credo religiose fieri si ipsi parentes cogerentur minis et terroribus a suscipiedum baptismum: et ad seruandum post ea susceptum: quia esto quod ipsi non essent omnes vere fideles omnio tamen minus malum esset eis non posse ipune legem suan illicitam seruare: et tandem educati filii eorum in tertia et quarta generatione fierent vere fideles. Ad hoc facit quod consilium tholetanum dis. xlv. commendat sisebutum tanquam principem religiosissimum: quia infideles coegit ad fide. Alia scilicet compulsione seu coactione compellere ad baptismum non licet: sed admonitionibus et inducti onibus. sicut christus fecit praedicando: in cuius potestate omnia erant. et similiter fecerunt apostoli: quia dicitur. xv. q. i. non est. Uoluntarium sibi militem eligit christus. voluntarium sibi seruum actionatur diabolus.

¶ Ad primum patet responsio ex praedictis.

¶ Ad secudum dicendum. quod iudei tempore antichristi adherebunt ei: vt dicit dominus Ioan. v. Ego veni in nomine patris mei et non recepistis me. si alius venerit in nomine suo illum suscipietis. Et illi qui antichristo adheserant in eius destructione conuertentur. Dicit Scotus. quod pro tam paucis et tam tarde conuertendis: de quibus nulla erat propagatio filiorum in legechristiana non opertet tot iudeos in tot partibus mundi tantis temporibus sustinere in lege sua perstare: sed sufficeret aliquos paucos in aliqua insula sequestratos permitti legem suam seruare. De quibus tandem illa prophetia et euangelium impleretur. modo vero. in plerisque christianorum terris viuunt sicut domini

¶ De aliis autem infidelibus dicendum quod illi qui coguntur ad baptismum reclamant: vel etiam si non reclamant: sed penitus dissentiunt: non sunt baptizati coram deo. tamen qui non reclamant coguntur ad obseruantiam baptismi: non autem reclamantes. Nec in hoc potest ecclesia argui: quod nolenti et non reclamanti faceret iniuriam. minus enim malum illiest quod inuitus seruet christianam legem quam impune permit tatur agere contra eam. minus enim malum est inuitum bona facere et mala vitare: quam libere mala agere et bona omittere. Neque causari potest de huiusmodi coactione si timore mortis supplicii vel damni temporalis passus est se baptizari: quia Arist. iii. ethic. talem vocat voluntarium et solum secundum quid inuoluntarium. nam de eo qui proiicit mer ces in mare propter hoc solum vt saluet vita: dicit eum A rist. simpliciter voluntarie proiicere: eo quod voluntarie mouet manus ad proiectionem: et potentiam motiuam suavoluntas mouet imperando ci. et hoc facit voluntas libere: quia cogi non potest simpliciter: sed solum secundum quid id est sub conditione: quia nollet proiicere si alio modo vitam posset saluare. Sic in proposito: qui propter metum vel com modum consentit baptizari: ille simpliciter vult baptizari: et solum secundum quid non vult scilicet si alias sine baptismo posset consequi intentum tunc nollet baptizari.

¶ Utrum prius iustificati teneantur adhuc ad baptismum: Arguitur quod non. quia baptizatus baptismo sanguinis non tenetur ad baptismum fluminis igitur nec baptizatus baptismo flaminis. Tenet consequentia per rationem identitatis. quia sicut baptizatus batismo sanguinis statim euolat. sic etiam baptizatus baptismo flaminis.

¶ Item nullus tenetur iniuriari sacramento: sed hoc fieret si iustificatus baptizaretur. Iniuria enim est facere sacramento quantum est in se quod sit signum falsum. Sed hoc faceret talis suscipiens: quia sacramentum careret signato: eo quod non daret gratiam.

¶ In oppositum est Ioan. iii. Nisi quis renatus fuerit etc Item baptismus circumcisioni successit. Sed ioannes baptista sanctificatus in vtero legitur octaua die circumcisus: Luce. i. ergo etiam sanctificatus in vtero erit baptizandus. Respondet Scotus in. iiii. di. iiii. quod post baptismum promulgatum per modum praecepti quilibet qualitercumque iustificatus qui non impleuit illud praeceptum: et cum quo deus non dispensauit specialter scilicet vt ad hoc non teneretur: alias tenetur ad baptismum in affectu: et pro loco et tempore si ma net nobiscum viator quousque potest commode recipere in effectu. probat sic. quia lex vniuersaliter promulgata omnes alligat. tale fuit praeceptum de baptismo recipiendo. et hoc fuit rationabiliter factum. Primo: quia congruum fuit omnes de lege christiana habere vnum signum in quo conuenirent inter se et distinguerentur ab aliis. et maxime illud esset signum per quod ingrederentur ad obsuantiam illius legis et efficerentur de familia christi. Secundo quia quilibet tenetur esse membrum ecclesie militantis: et non solum in praescientia diuina: sed etiam quantum ad noticiam aliorum membrorum quia tenetur cum aliis membris communicare in his quae pertinent ad obseruantiam legis. et eas non scandalizare. Si vero non ac ciperet sacramentum baptismi: per quod fit membrum ecclesie: secundum eiusdem ecclesie iudicium iam non esset aptus ad communitatem cum aliis membris in multis actibus pertinentibus ad ecclesiam: et actiue scandalizaret ecclesiam quod contenneret communicare cum ea. Tertio: quia qui potest ex actu facili magnam gramm aco rere: si negligat illum actum: videtur gratiam contemnere. vel saltem eam non ita appreciare quantum est appreciabilis. sed illequi non baptizatus qualitercumque aliter sit iustificatus per actum baptismi potest acquirere gratiam magnam: et si habet gratiam illa augeretur. si igitur negligat: videtur contenere gratiam. Ex quibus sequitur quod tam beata virgo maria quam apostoli et disci puli christi fuerunt baptizati. Dicit enim quaedam glo. super illud Ioan. xiii. Qui lotus est etc. quod probabile est quod apostolti fuerint baptizati: quia christus in cena fecit eos sacerdotes: conferens eis potestatem conficiendi corpus suum. Ordoautem sacerdotii praesupponit baptismum saltem de congruo. extra de presby. non bap. c. veniens. Et clarius dicit Lyra supper i. c. Actur. apostolorum. vt supra dictum est Adargumentum dicendum quod baptizatus baptssmo sanguinis si manet nobiscum viator tenetur ad baptismum fluminis pro loco et tempore. Hoc autem bene est possibile. Si cut de quibusdam legitur quod bis facti sunt confessores: quia sustinuerunt bis pro fide per quos tantum non sunt mortui. Si autem baptizatus baptismo sanguinis moritur non est obligatus ad sacramentum baptismi. quia sacramenta non habent locum nisi prostatu vie etc.

¶ Notandum quoque quo etiam baptitati baptismo flaminis scilicet in contritione vera tenentur ad baptismum fluminis sicut multi contriti de suis peccatis. Si autem morte praeueniantur sine baptismo flumninis saluabuntur sicut latro ille ad dexteram saluatoris pendens: de quo magister dicit in littera dist. iiii. Ec cehic habes non solum passionem sed etiam fidem et contritionem conferre remissioni vbi non contemnitur sacramentum: vt in latrone illo ostenditur: qui non per passionem sed per fidem saluatus est sine baptismo. Hec ille. Dicitur tamen martyr ille latro large sumendo nomen martyrii. Triaenim requiruntur ad perfectum martyrium scilicet pena mortis: sicut in beatis Laurentio et Stephano. et sic Ioannes cuangelista non dicitur martyr: quia licet passus sit in feruentis olei dolio: tamen ibi non est mortuus. Secundo requiritur patiendi voluntas. et sic innocentes non dicuntur proprie martyres qui non voluntarie passi sunt. Tertio requiritur causa. et sic vt dicit magister latro non dicitur martyr proprie: quo dammodo tamen dicitur martyr secundum quid. Unde Hiero. Christus latronem de cruce inuitauit ad paradisum. et ne quis putaret aliquando seram esse conuersionem homicidii penam fecit esse martyrium

¶ Ad secundum dicendum est quod ille non iniuriatur sacramento ncc ibi signum est falsum. quia vel confertur gratia aliqua: et tunc est signum praecticum verum. vel nula comfertur siue scilicet pus peruenit ad terminum suum gratiae. et tunc adhuc est signum verum praecticum: non respectu eius quod est gratia in fieri: sed respectu eius quod est eius in esse

¶ Utrum in baptisandis requiratur ptritio de peccatis ante baptismum factis Arguitur quod non. quia dicit Amh. super epistolam Rho. ix. Baptismus non re quirit planctum: non gemitum: sed solam fidem: et omnia gratis condonat. Preterea hoc probatur etiam ratione. quia baptismus non est minoris efficacie quam poenitentie sacramentum. Sed vt dicit Scotus in. iiii. di. xvii. q. vnica. Attritus confitens quamuis non habcat actum talem qui sufficiat ad meri tum: de congruo tantum habens voluntatem suscipiendi sacramentum ec clesie: et sine obice mortalis peccati actualiter sibi facto vel in voluntate inherentis non ex merito sed ex pacto diuino recipit effectum sacramenti poenitentie. ergo a fortiori in baptismo qui est sacramentum primum et commissimum non requiritur comtritio de peccatis ante baptismum perpetratis: alias poenitentia deberet precedere baptismum.

¶ In contrarium tamen dicit Augugis libro de poenitentia. et allegat magist. in. iiii. dis. iiii. di. Omnis qui iam sue voluntatis arbiter constitutus est cum accedit ad sacramentum fidelium nisi peniteat cum veteris vite nouam non potest inchoare. ab hac poenitentia cum baptizantur soli peruuli immunes sunt. Item Alexan. de ales in. ii ii dicit quod cum adultus venit ad baptismum de necessitate debet dolere et penitere de omnibus mortalibus quorum recordatur: et etiam de venialibus in genere: et forte de maioribus venialibus particulariter dolendo quod commisit seu quod sit in culpa alicuius peccati etiam venialis: quod si non fecerit: gramm non recipit baptismalem. Scotus tamen in. iiii. di. iiii. clarius dicit pue licet non doleat de veniali: per quod non tollitur effectus gratie baptismalis: sed tantum complementum: quia non delet illud veniale de quo non dolet. et sic dicitur fictus simpliciter vel secundum quid. Ficte simpliciter accedit ad baptismum qui habet in §o se mortale de quo non vult penitere: sed recedente fictione id est adueniente contritione habebit effectum scilicet remissi onem peccatorum. Respondetur quod hoc non accipitur contritio prope. prout est dolor de peccatis cum gratia: sed pro dolore qui excludit actualiter obicem mortalis peccati in actu. et sic intelliguntur argumenta in oppositum. vnde dicit sanctus Bona. in expositione litterali. quod Aug. in praemissis verbis non oquitur de poenitentia sacramento: sed de poenitentia virtute tantum. cuius actus prcedit in adultis baptismi sacramentum. nec tamen oportet quod actus poenitentie formate qui dicitur contritio praecedat: sed sufficit quod actus informis vtpote attritio. Atteri enim est penitere. et sic non requirit baptismus illum gemitum qui est contritio: nec requirit satisfactionem de peccatis ante baptismum commissis: sed bene post ipsum perpetratis: vt picit sanctus Bona. in. iiii. di. iiii. ar. ii. q. iii.

Aptismus octauoquo ad eius effectum: de quo quaeruntur plura.

¶ Utrum baptismus in suscipientibus digne deleat omnem culpam: Arguitur quod non: quia diuersorum morborum diuerse sunt medicine: sicut dicis Grego. Quod non sanat oculum: sanat calcaneum. ergo cum culpe sint diuerse non tantum specie sed genere: vtpote priginalis et actualis et mortalis. ergo ad hoc quod curetur necc est quod diuerse adhibeantur spirituales meditine: sed baptismus est vnicum sacramentum. ergo non delet omnem cul pam. Preterea esto quod aliquis accedat ad baptismum cum motu venialis peccati. aute datur ei effectus sacramenti autem non. si non: ergo est fictus. sed quicumque est fictus peccat mortaliter. ergo veniale peccatum illi est mortale: quod stultum videtur dicere hoc. Si autem non est fictus: ergo recipit gratiam. et constat quod illa non delet culpam: quia tunc simuls esset et non esset gratia. ergo baptismus non delet omnem culpam. vnde si baptismus deleret omnem culpam et conferret gram: cetera sacramenta essent superflua. quia omnia sacramenta ad hoc sunt ordinata.

¶ In contrarium est quod si baptizatus statim morero tur euolaret statim: sicut dicunt sancti et Beda. quod baptismus aperit caelum. sed nullus euolat statim in quo est aliqua culpa: quia nullum coinquinatum intrat in illud. ergo paptismus delet omnem culpa. Respondet sanctus Bona. vbi. supra. ar. i. q. i. quod in sacramento baptismi si plene percipiatur eius efficacia. omnis culpa deletur: et restituitur homo in pimam innocentiam quantum ad animam. Huius ratio causa lis fuit diuina liberalitas: quae tantam huic sacramenco contulit efficaciam. Cuius triplex ratio congruitatis potest assignari. Prima est ex parte eius contra quod baptismus proprie et scilicet originale: quod inter omnia peccata Ieiores in anima relinquit sequelas. et cuius corruptio evniuersalis et magna. et ideo congruum fuit vt deus institueret magne efficacie remedium in contrarium vt sicut in corruptione illius morbi manifestatur rigor diuine iusticie: sic etiam in remedio manifestaretur dulcor diuine misericordie. et hoc est quod dicitur Ro. v. Sed non sic delictum ita et donum. Si enim per vnius delictum nulti mortui sunt: multo magis gratia dei et donum in gratiam vnius hominis iesu christi in vniuersos abundauit. Secunda ratio congruitatis est ratione eius ad quod et scilicet ad regenerandum. nam in hoc sacramento transfertur homo a potestate tenebrarum in adoptionem filiorum dei. vbi naxime aperitur diuina largitas. et hoc est quod dicitur ad Titum. iii. Per lauacrum regenerationis et renouationis spiritus sancti: quem effudit in nos abundic. Tertia congruitas est ratione ordinis: quia illud est primum inter omnia sacramenta: et fundamentum ad alia sacramenta. ideo placuit diuine misericordie huic sacramento perfectam dare efficaciam ad delendum omnem culpam

¶ Ad primum argumentum dicendum quod sicut diuersi sunt morbi spirituales: sic diuerse sunt medicine sacramentales ordinate principaliter ad illos: vt contra originale baptismus contra mortale poenitentia: contra venialo extrema vnctio. Si autem morbus habeat alium morbum coniunctum: et medicina perfectam habeat virtutem curandi: non tantum curat principalem: sed etiam annexum. Et sic facit baptismus.

¶ Ad secundum dicendum quod qui dam voluerunt dicere quod quando quis accedit ad baptisimum cum veniali: tunc tale efficitur mortale: non quia idem peccatum quod sit veniale sit mortale: sed quia additur contemptus: qui est mortalis. Sed hoc durum esset dicere: ideo dicit Scotus et Bonauen. vbi supra. quod est fictio duplictur scilicet simpliciter: et secundum quid. Fictio simpliciter au fert totum effectum: et hec est ex voluntate mortaliter peccandi. Fictio autem secundum quid est venialis: quae non impedit ingressum gratiae: sed complementum gratiae: vnde in tali non habet perfectum effectum: quia solum illud veniale non deletur.

¶ Utrum baptismus deleat omnem penam: Uidetur quod non. quia videmus paruulos baptizatos qui nullam culpam commiserunt post baptismum multis cruciatibus subiacere: et constat quod non iniuste. et go baptismus non absoluit ab omni pena

¶ Item videtur quod non debeat absoluere ab aliqua pena: quia dicit Augustinus Aut deus punit aut homo. Et iterum. ii. Timo. ii. Iustus est: seipsum negare non potest. Cum ergo dimittere malum impunitum sit relinquaere vniuersum inordinatum et sic facere contra iusticiam. videtur quod deus in baptismo non deberet ab omni pena absoluere.

¶ Contra hoc arguitur per illud quod dicitur Ro. Sine praestentia sunt dona dei. Glo. gratia dei in baptismo non requirit gemitum aut planctum aut aliquid aliud opus. ergo videtur quod baptizatus nullius pene sit debitor. Item Augustinus docathecismo: Baptizatus es: mundatus es: et restitutum est corpus tuum ad statum primi hominis. Si enim primus homo nullius pene fuit debitor. ergo similiter videtur quod nec baptizatus. Respondetur secundum sanctum Bonauen. vbi. sugpoa q. ii quod distinguendum est in penis. Quedam enim penesunt eternales: et quedam temporales: ab omni eterna li absoluit baptismus delendo omnem culpam. In temporali vero distinguendum. quia quedam contrahuntur: quedam assumuntur. Contrahuntur autem sicut fames sitis et passiones contemporanee vite. Quedam imponuntur et assumuntur: vt ieiunia et corporalia et spiritualia exercitia. Baptismus ergo absoluit ab omni pena eternali. absol uit nihilominus ab omni pena temporali satisfactoria siueassumpta non autem ab omni contracta: vtpote a fame siti et nfirmitate. quia hoc remedium baptismi remittit penas personales et non naturales: vt de remissione quilibet deo sit gratus. et per penalitates naturales exerceatur et mereatur

¶ Ad argumentum ergo dicendum est quod Au gu. dicit quod corpus restitutum est in statum primi hominis. quod intelligitur quantum ad innocentiam: non quantum ad naturam.

¶ Ad secundum quod obiicitur quod aut punit deus autehomo: dicendum: quod homo aliqua penam habuit cum peccauit: aliquam cum conteritur. residuum vero soluit christus de suo: et sic non remanet impunitum etc.

¶ Utrum digne recipientes baptisimum omnes equaliter recipiant eius effectum: Arguitur quod sic. quia dicit Augustinus. lib. de vnico baptismo. Baptizari vnus alio magis non dicitur vel minus. ergo equaliter. Item baptismus efficaciam habet a passione christi. sed christus equaliter se obtulit pro omnibus. ergo et sacramentum equaliter habet efficaciam pro omni bus. Contra dicitur Matth. xxv. Dedit vnicuique secud propriam virtutem. sed vnus magis dispositus est quam alius. ergo vnus plus accipit a deo in baptismo quam alter. Respondetur secundum sanctum Bora. vbi supra q. iii. quod sicut supra dictum est: prima res baptismi est character. secunda est infusio gratie. tertia est restitutio innocentie. Quantum ad characterem non est magis vel minus. vnus enim alio non est magis baptizatus. Quantum ad secundum scilicet innocentiam equliter. sed quia vnus non est magis innocens alio. Quantum ve ro ad tertium quod est gratia est magis et minus. Sed gratia duplicem habet actum scilicet delere peccatum et habilitare ad bonum. Quantum ad dletionem peccati maiorem in habet effectum in eo qui plura commisit. sed non propter hoc tamen est maior: quia modica gratia potest delere omnem culpam. Quantum ad habilitationem ad bonum in eo qui magis disposuit se maiorem habet efficaciam. et ideo ipsa maior. quia ex hac parte attenditur augmentum gratiae. Cui concordare videtur Seotus in. iiii. di. iiii. art. iii. q. ii Comparatur inquit gratia que est effectus baptismi ad tria scilicet ad deum largientem: ad christum in passione merentem. et tertio ad gratiam suscipientem. Quo ad primum scilicet deum largiente patet. licet enim deus disposuerit ad minus in tanto gradu in baptismo gratiam attribuere: non videtur ratio quare non plus possit vni quam alteri: cum suam potentiam non alligauerit sacramentis: immo exquo ab eterno secundum diuersas mansiones electos praelegit: verisimile est quod in haptismo multo plus vni quam alteri tribuit de dono gratiae. Quo ad secundum etiam scilicet christum promerentem videtur ve¬ risimile est: exquo pro toto genere humano patiebatur: maxime tamen pro clectis. quia secundum quod videbat patrenm suum deum vnum praelegisse alteri: pro tali maxime suam passionem offerebat. et magis pro illis qui sunt sub neua lege quam qui sub circumcisione. et hoc de communi. Quo autem ad tertum scilicet cratiam suscipientem peruuli tunc de sed equaliter sunt dispositi: tamen aliunde venit aliquando dipositio: vt forsitan meritis parentum beati Nicolai prouenit vt bis scilicet quarta et sexta feria semel sugeret vbera. Unde hic infert Scotus quod praeligendus est bonus sacerdos ad baptizandum puerum malo sacerdote. Bone enim orationes quas facit bonus sacerdos multum iuuant puerum ad habendum maiorem gratiam. Si autem baptizandi sunt adulti certum est quod secundum quod se magis disponunt maiorem percipiunt gratiam. Unde et ceteris paribus adulti in baptismo maiorem percipiunt gratiam quam paruuli. tamen paruuli baptizantur anteetate adulta propter euitandum periculum: ex quo baptismus est sacramentum necessitatis. Ex quibus videtur sanctus Tho. in. iiii. dist. iiii. ar. ii. q. iii. nimis indistincte locutus. Dicit enim simpliciter pueris paruuls in baptismo equalem conferri gratiam ratione passionis christi et fidei ecclesie

¶ Sed diceres. Quid de pueris paruulis qui cum deferuntur ad baptismum moriumtur: Respondet sic magister in littera

¶ Paruulis enim non sufficit fides ecclesie sine sacramento: qui si absque baptismo fuerint defuncti etiam cum deferuntur ad baptismum damnabuntur. Dicit tamen sanctus Bona. in expositione litte: quod si paruulus cum defertur ad baptismum occisus est a persecutorem ne baptizetur moritur pro baptismo: ideo in sanguine suo pie creditur baptizatus. Si autem alia de causa occiditur quantumcunque deferatur et pro eo oretur damnatur: quia non percipit meritum passio nis christi¬

¶ Utrum christus secundum quod homo in bapti. mmo dimittat peccata: Arguitur quod sic. quia Matt. ix. dicitur

¶ Ut autem sciatis quia filius hominis habet potestatem in terradimittendi peccata: et dixit paralytico: surge et ambula. Sed non oportebat cum tali signo sanitatis probare quod deus habet potestatem dimittendi peccata. hoc enim iudei confitebantur. igitur voluit ostendere quod secundum quod hoc mo haberet potestatem dimittendi peccata. Item christus secundum quod homo omnem plenitudinem gratiae recepit a deo et potestatem quam creatura potest recipere. Sed vt dicit magister in littera dil. v. li. iiii. quod deus potuit dare potentiam creandi gratiam crcature. sed illud quod deus potuit conferre creature alteri contulit christo. ergo secundum quod homo potest dimittere peccata

¶ In contrarium arguitur. Illud quod in solius dei no conuestit homini christo. sed dimittere peccata est solius dei: vt dicitur Esa. liii. Ego sum qui deleo iniquitates vras propter me. Respondet sanctus Thon. quod triplex est potestas dimittendi peccata in baptismo. Primau ptas auctoritis: et hec est solius dei. et ista potestas christo conuenit secundum quod deus et non secundum quod homo. quia deus hanc potestatem dimittendi peccata nulli potuit communicare ita quod creatura creet gratiam: quia hoc excedit limites creature. Ad cre ationem enim requiritur infinita potentia. quia infini¬ ta distantia est inter ens et nihil seu non ens: et talis potestatis non est capax creatura. Alia potestas est potestas ministerii quae illis competit qui sacramenta ministrant: in quibus diuina virtus secretius operatur. illis enim est datum vt possint exterius ministra re: et verbum ad elementum proferre. Tertia ist media inter has duas: que dicitur potestas excellentie. et hanc christus secundum quod homo pre aliis habuit Que quidem attenditur quantum ad tria. Primo quatum ad hoc quod baptismus habet efficaciam suam ex merito passionis christi: et non aliunde. ideosimplicier ter loquendo non est melior baptismus quidaturae meliore quantum ad sacramentum. Secundo excellen tia attenditur quantum ad hoc quod christus poterat sine sacramentis effectum sacramentorum quasi domins et institutor sacramentorum: sed non alii. Tertio attendi u tur excellentia quantum ad hoc quod ad inuocationem nominis eius dabatur remissio peccatorum. In primitiua enim ecclesia baptizabant ad tempus in nomine christi. nec factum fuit in nomine Petri vel Pauli. Et dicunt communiter doctores quod banc potestatem excellentie potuit eis dare ecclese scilicet ministris: licet nulli dederit nisi christo. Primam partem velle videtur Magister in littera: cum dicit: Ministerium dedit christus seruis: sed potestatem sibi retinuit. quam si vellet poterit seruis dare. Hoc videtur intelligendum de potestate excellentie quam deus poterat dare non solum christo secundum quod homo: sed etiam ceteris ministris. Circa secundapartem simile innuit Magister cum posterius dicit: sed noluit: ne seruus in seruum spem poneret. vna enim hec est causa ne homo in puro homine speraret. Secundo ne tot essent baptismata quot institutores baptismi. quia baptismus denominatur ab eo in cuius nomine fit: et ab co qui instituit: et ideo multa essent baptismata: si multis esset data potestas excellentie. et exinde posset fieri scisma in ecclesia: vt vnus diceret: ego sum cephe: et ego pauli: ego apollo. et sic non esset perfecta vnitas in ecclesia. T ertio hanc excellentie potestatem sibi retinuit christus: vt per hoc ostenderet quod ipse est vnum caput ecclesie: a quo omnia ecclesie membra accipiunt motum et sensum.

¶ Sed dceres: vtrum deus potuit dare ministris potistatem cooperationis in dimittendis peccatis. Respondencommuniter doctores. quod deus non potuit creature communicare potestatem cooperationis respectu gratie per modum efficientis: eo modo quo agentia nasturalia cooperantur deo in productione: sicut in productione ignis aut alterius rei naturalis. videtur enim eis quod quia gratia eleuat hominem ad quandam vitam que est supra conditionem omnis creature. Est enim (vt dicunt sesse gratie super esse naturale et hominis et angeli. Et ideo agens quod effectiue sibi assimilet animam per gratiam oportet quod sit super omnem virtutem creatam: et talis cooperatio excederet terminos creature. Et dicit sanctus Bonauentura: quod talem cooperationis potestatem non potuit deus communicare creature. nec de illo intellexit Augustinus. quem Magister pro se allegat. sed intel¬ lexit de illa potestate cooperationis qua aliquis dicitur cooperari. quia simul cum illo efficiant. sed quia aliquo dono sibi dato aliquid facit: quo facto de us facit scilicet solo nutu mentis sine actu sacramentis Sicut beatus petrus dicitur mortuos suscitasse: infirmos curasse: et habere virtutem curandi: non quia ipse faceret ista miracula: quia dicitur in Psalmus Tum es solus qui facis mirabilia. Sed quia deus nutu beati petri faciebat sine aliquo visibili sacramento: sic diceretur aliquis animas purgare: et deo in his cooperari: si adhuc esset ei data consimilis gratia ad purgandas animas. sed hoc noluit eis dare: vt dicit Aug. Et Magister in littera videtur velle quod deus potuit communicare creature: quod tanquam secundarium et instrumentale agens cooperaretur ad productionem gratie in anima: sicut ignis cooperatur deo instrum entaliter ad productione ignis. Et dicit idem Bona uen. quod non sit ei in hoc vsquequaque consentiendum

¶ Ad primum argumentum respondet sanctus Tho. quod christus dominus qui se sepe in euangelio nominat filium hominis: vt ostendat quid pro nobis misericorditer dignatus est fieri. Ille inquam filius hominis habuit potestatem auctoritatis dimittendi peccata: non secundum quod homo: sed secundum quod deus. ideo hoc probauit per miracum lum in sanatione cuiusdam paralytici: quod ille homo esset deus: cui natura obediebat.

¶ Ad secundum patet responsio ex predictis. non enim tenetur Magister in hoc loco a doctoribus.

¶ Utrum in baptismo imprimatur charuacter: Arguitur quod non. quia circumcisio non impressit characterem: vt dicit sanctus Tho. in. iiii. di. iiii. ar. i. q. iiii. igitur nec baptismus. tenet consequentia. quia circumcisioni successit baptismus et in remedium contra eundem morbum. Quod autem circumcisio non impressit characterem probatur: quia character circumcisionis fuit set eiusdem rationis cum charactere baptismi. Et tunc sequeretur quod circumcisus non fuisset baptizandus. consequens est falsum: vt patuit. supra. Et patet consequentia: quia duo accidentia eiusdem speciei no possunt manere in eodem subiecto. Preterea nobilior est fides et charitas quam sit baptismus. quia baptismus loquendo formaliter nominat ablutionem exteriorem in ordine aut ad fidem aut ad charitatem. fides autem aut charitas virtutes sunt anime: et ita de maximis bonis. Sed nec fides nec charitas imprimunt characterem. quod sic probatur. quia si sic: tunc in lege nature et ante circumcisionem fuisset character: sicut fides et charitas. quod non conceditur. tum quia fides sufficienter distinguit fidelem ab infideli sine charitate. ergo etc.

¶ In oppositum arguitur per Magistrum in. iiii. sen. cuius ratio est quod baptismus imprimit characterem: quia est sacramentum irreiterabile. vt patuit supra. igitur imprimit aliquem effectum indelebilem. quia si omnes eius effect possent deleri: ipsum posset iterari. sed nullum effectum habet indelebilem nisi characterem. ergo baptismus imprimit ipsum. Respondetur secundum Scotum in. iiii. di. vi. quod transferendo verbum ex verbo character significat idem quod figura. et ita accipitur ad Heb. i.

¶ Ubi enim nos habemus figura substantia in greco habetur character. et hoc modo figuras impositas quibus mediantibus scribitur dicimus characteres. Hoc etiam modo dicimus characteres in incantationibus quasdam figuras protractas. hoc modo potest accipi in Apoc. character bestic figura in fronte vel in manu alicuius quem significat pertinere ad familiam bestie. Generalius autem accipitur character pro signo. Et hoc modo ablutio baptismi potest dici character: quia quod dam signum est. Forma etiam verborum potest dici character sicut Magister loquitur de charactere in. iiii. di. vi. Aliis omnibus acceptionibus pretermissis loquendo de charactere: sicut spectat ad propositum dicunt theologi communiter quod per charactere intelligitur quoddanspirituale impressum suscipientibus sacramentum non iterabile. Cui rei attribuunt aliquas proprietates. Prima quod est forma assimilatiua alii habenti. et sic assimilat adinuicem baptizatos omnes. Secunda quod est forma distinctiua a non habente eam. et sic character distinguit baptizatos a non baptizatis. Tertia quod est e signum rememoratiuum suscepti sacramenti: non solum quo ad illum qui suscipit: sed etiam quo ad alios scilicet beatos et damnatos: qui istum per characterem signatum noscunt per illud signum: et sine signo illo non nosceret eum baptizatum fore. et hoc erit beatis ad maiorem gloriam: damnatis vero ad maiorem confusionem. Quarta proprie tas characteris quod est signum configuratiuum christo: cuius sacramentum suscipitur. et sic est signum ostendens illum christo esse obligatum eo modo quo suscipiens sacramentum obligatur per eius susceptionem. Ex his sequitur quod character non est gratia gratum faciens: nec est virtus aliqua infusa: quia tales virtutes non semper imprimuntur suscipienti sacramentum irrciterabile: vt patet de ficto. character autem semper imprimitur. Insuper character est indelebilis: virtutes autem omns sunt delebiles. Quod autem character imprimatur in baptismo: Scotus in. iiii. di. vi. ar. iiii. q. ii sic probat: Illud enim sentiendum est de sacramentis ecclesie quod romana sentit ecclesia: vt patet extra de here. c. ad ab olendum. Romana autem ecclesia videtur innuere characterem imprimi in sacramento baptismi: vt potest patere extra de bap. et eius effectu. c. maiores. qui ficte accedit ad baptismum: characterem accipit christianitatis. et ibidem in fine. Tunc characterem sacramentalis imprimit operatio: cum obicem voluntatis contrarie non inuenit obsistere. Congruentia vero vt ponatur character in anima est talis. Congruum enim est vt vnus in curia regis nouiter intromissus signum habeat distinctionis tam interius quam exterius: et maxime in legenoua: vt cognoscatur ouis christi consignata. Deind doctur. communiter concedunt quod character est vna qualitas absoluta subiectiue in anima existens: et ei inherens: et ab ea essentialiter distincta. Sed de qua specie qualitatis sit in hoc sunt diuersificati. quidam dicunt quod sit de prima specie qualitatis quasi media inter habitum et dispositionem. Inquantum est de difficilir mobilis couenit cum habitum. Inquantum vero disponit ad vlteriorem perfectionem scilicet ad gratiam conuenit cum dispositione. Et sic tenet sanctus Bona. in. iiii. dis. vi. qa iii. Sacus vero Tho. ar. i. q. i. distin. vi. li. iiii. ponit characterem in secunda specie qualitatis quia est potentia quaedam supernaturalis quae homopotest in actione hierarchica: eo sunt administrationes et receptiones sacramentorum et aliorum quae ad fideles pertinent. Melius tamen videtur tenere Bona. quia in eadem specie qualitatis est charitas quae est virtus supernaturau scilicet in prima specie qualitatis in qua est et virtus adquisita: vt iusticia: nulla tamen opinionum est falsa. quia Scotus. in. iiii. di. vi. ar. iiii. q. iii. ponit de characte tres opiniones: et quamlibet reddit satis probabilem. Prima est quod character sit respectus extrinsecus aduceniens solum. Secunda: quod sit in prima specie qualitatis Tertia: quod sit in secunda. Qui quidem character subie ctiue est in voluntate non in intellectu. quod probatur sic In eo subiectiue habet poni character in quo id ad quod disponit. sed de communi cursu dispositio et habitus sunt in eodem subiecto maxime in spiritualibus: vtque in dispositione ad virtutem: et virtute et in praeambulis ad scientiam: et scitientia. Character autem est dispositio ad gratiam. gratia autem cum sit idem quod charitas est subiectiue in voluntate: quod sic confirmatur. quia character est signum obligatorium: vt praedictum est. obligatio autem maxime aspicit voluntatem sicut et meritum. Nec obuiat huic si dicatur quod character est reformatiuus aliqualiter totius anime seu imaginis dei quae consistit in tribus potentiis: quia stat bene quod in vna potentia sit subiectiue: et tamen eo tota triiectiue est in voluntate: et tamen totam animam reformat. ex qua patet quod defecit in hoc sanctus Tho. qui ar. i. q. iii. ponit in intellectu subiectiue characterem t anquam in principaliori potentia: quia inquit voluntas ex intellectu oritinatur: et per consequens intellectus est perfectior. reformando autem perfectius minus perfectum reformatur. Sed contra. rium videtur quia reuera nec intellectus originatur a volum tate nec voluntas ab intellectum: sed ambe potentie ab ipsa essentia anime si fas sit dicere cum qua sunt idem realiter et si non sint idem formaliter

¶ In eundem defectum venit sanctus Bona. ii di. vi. q. iii. quarti. qui similir ter posuit characterem in intellectu subiectiue. Qui dam vero dixeruit de charactere quod non sit aliqua qualitas ab soluta anime impressa: sed est solum ipsa anima ipius baptizati. Ambas illas opiniones tractat Scotus: et hincinde soluit rationes earum et nullam finaliter praeacceptat ex ambabus positionibus. prima tantum tenetur modo vt melior et communior

¶ Ad argumentum autem dicit Scotus quod potest concedi quod circumcisio imprimebat characterem aliquem sicut baptismus: quia ipsa fuit prima ianua salutis in lege moysaica sicut baptismus in lege euanm gelica. Licet sanctus Tho. dicat oppositum et probet vt supra argutum est scilicet quod alias circumcisus non esset baptizandus. quia exquo tam circumcisio quam baptismus imprimit characterem: et ita essent duoaccidentia eiusdem rationis in eodem subiecto quod negant philosophi. Dicendum quod character impressus per baptismum et character impressus per circucisionem differunt sicut perfectum et imperfectum. Character enim est nomen commune. et possunt plures characteres in vno homine reperiri. sicut patet in sacerdote in quo est character baptismi: confirmationis et ordinis. et sic patet.

¶ Ad secundum dicendum quod nobilitas non facit principaliter ad imprimendum characterem: sed comntitutio in aliquo determinato gradu. hoc autem non facit principaliter fides vel charitas: cum sint communes omnibus bonis. sed tantum baptismus fluminis: confirmatio et ordo. Dicit enim Guil. in. iiii. di. iii. quod in ege nature fuerit alicuius characteris impressio saris probabiliter potest dici in eo quod originale munda bat siue esset sola fides parentum in paruulis: non tamen inquantum fides sed inquantum erat contra illud peccatum: vt de nouo quis ascriberetur in familia dei. seuiliquod sacramentum in adultis cum ipsa fide: quia character non datur ad actum alicuius virtutis vel scientie: sed eo ad actum distinguendi fideles ab infidelibus: vt patut supra. Unde christus dominus licet fuerit baptizatus bastismo ioannis: non habuit characterem. quia ioannis baptismus non imprimebat illum. quia sibi nouum populum non consignabat: sed christo insignari pre parabat. Secundo licet fuerit spiritu sancto confirmatus a sui ortus initio: non tame in sacramento confirma tionis per ipsum instituto. Tertio licet fuerit sacerdo in eternum: non tamen eo modo quo character imprimitur in sacramento ordinis. ergo christus non habuit characterem.

¶ Utrum character sit indelebilis. nitas potentiarum reformatur. sicut charitas quae sub aArguitur quod s quia nullum accidens per accidens inherens subiecto est indelebile. sed character cum insit in anima est accidens per accidens. ergo. Maior patet quia tale accidens ortum non habet ex principiis subecti: et ita non necessario inest. Minor etiam patet. quia character aduenit anime post esse completum: que aliquando fuit sine charactere. ergo potest ad esse vel abesse praeter subiecti corruptionem. ergo character non est delebilis etc. Preterea character est imperfectior ipsa fide. sed fides euacuatur in patria: vt dicit Apostolus. ergo multo magis character

¶ In ptrarium est Magister in littera. Respondetur secundum omnes doctores communiter. quod solum sacramenta initerabilia imprimunt characterem. et illa sunt tria scilicet baptismus: confirmatio: et ordo. quod declarat Bonauen. sic Quia vt dictum est character est signum distinctiuum et etiam signum vnitiuum multorum in vno statu fidei et ideo solum in illis sacramentis imprimitur que repiciunt statum fidei determinatum. Tres autem vt dicit unt status fidei scilicet genite: roborate et iam multiplicate. Et secundum hoc sumitur tripsex distinctio in populo scilicet bonorum a malis: fortium ab infirmis: et clericorum a laicis. quia ergo tantum tria sunt sacramenta que respiciunt statum fidei determinatum. baptismus primum: quia ibi fides gignitur. confirmatio secundum: suia ibi fides roboratur: quia ibi homo vt pugil inungitur ad preliandum. Tertium est ordo: quia ibi homo ad dei speciale ministerium assumitur: et sic a laicis distinguitur. Ideo ista tria sacramenta tantum imprimunt characterem. Quod Scotus pulchre per exemnplum sic declarat. In mundana enim politia nullus hapet determinatum gradum in familia regis: ex hoc solum quia comedit vel bibit in domo regis. vel quia post offensam dominus reconciliatur ei. nec ideo quia multi plicat personas in illa politia. nam isti actus possunt esse commnes omnibus in quocumque gradum illius politie constituantur. Sed aliu gradum habet aliquis quando recipitur in familiam domini: alium quando praeficitur vt miles ad defendendum rempu. alium quando constituitur vt summus sub domino ad constituen dum alios in gradibus determinatis in familia: vt senascalus vel qualitercumque tale officium nominetur. Sic inproposito tria sacramena scilicet eucharistia ad nutritionem spiritualem: et matrimonium ad generationem corporalem et poenitentia ad reconciliationem institutum in nullo certo gradum constituunt in ecclesia: immo possunt esse commnes omni bus in quocumque gradum sint. Sed primus gradus in ecclesia est recipi in familiam christi: quod fit in baptismo. Secundus gradus est constitui militem ad defensionem fidei christiane: quod fit in confirmatione. Tertius constitui in patrem et pastorem ad itroducendum alios in ec clesiam: quod fit in ordine. Et sicut in politia illa non oportet nec congruit illos tres gradus iterari: bene tamen iterari possunt nutritio: procreatio et reconciliatio. Ita in proposito tres ordines non decet iterari ideo character dicitur in eis conferri.

¶ Ad arg. primum dicendum quod characteris indelcbilitas potest ad tria conparari. Primo ad potentiam creatam: et illa numquam potest deleri: cum contrarium non habeat: nec demerito perditur: sicut charitas. aut obliuione sicut scientia: et cum in subiccto sit incorruptibil scilicet anima: quae non est eius causa. Secundo comparatur ad potentia dei ordinata: sic etiam non est delebilis: quia deus sic ordinauit vt in tribus sacramentis imprimatur. Tertio comparatur ad potentiam dei absolutam et sic est simpliciter delebils. potentia enim dei quae ipsum in esse posuit potest ipsum simpliciter destruere: ex quo est omnipotens.

¶ Ad secundum dicendum quod licet character loquendo simpliciter sit imperfectior fide: tamen fides euacuatur in patria: et non character: quia fides enigma seu obscuritatem habet adiunctum: quae repugnat statui glorie: non autem sic character. ideo potest cum statu perfecto vel imperfecto manere. nec requiritur quod fide sit perfectior. quia licet scientia sit imperfectior ipsa: tamen bene manebit in patria.

¶ Queritur: quid si puer morcretur quando baptizans dixit Ego te baptizo in nomine patris: antequam compleat forma verborum Respondet Rich. in. iiii. di. iii. ar. ii. q. iii. Pie credendum est quod deus suppleat defectum. vnde et in cimiterio debet sepeliri. Similiter si sacerdos impediretur ne totum compleret: esset baptizandus sic: Situ non es baptizatus etc

¶ Utrum non baptizatus credens se baptizatum saluetur: Responder decretalis quod sic: vt patet ex tra de praesbytero non bap. c. apostolica. non tamen suscipit characterem ordinis: nec est vere praesbyter: vt patet de praesbytero non bap. c. i. et. c. veniens. Si tamen celebrat ignorants creditur quod conficiat non potestate ordinis quem non habet: sed virtute ecclesie secundum Innocen. Alb. etiam dicit quod pu¬ tat talem conficere non in potetate sua: sed in potstate ecclesie. descendit enim tunc a virtute spiritus sancti vegetantis ecclesiam potestas in illum: ne ecclesia decipiatur et illum excusat ignorantia inuincibilis.

Baptismus nono scilicet quo ad ipsius vnitatem: circa quam quaritur: vtrum baptismus possit iterari: Et videtur quod sic: quia eucharistia potest iterari: quae est sacramentum excellentissimum: igitur et baptismus. quia non videtur ratio diuersitatis

¶ In contrarium huius dicitur de conse. dist. iiii. Baptizare hereticum qui hec signa sanctitatis percepit omnino est peccatum: catholicum vero immanissimum scelus est. Respondetur quod ab omnibus tenetur pro indubitato: quod non licet iterare baptismum. et si de facto iteretur: de facto nullam habet efficaciam. Et Scotus quod causa huius iterationis est institutio diuina: cuius non potest dari alia causa prior nisi quia voluntas cius. Est tamen illa institurio rationabilis ex quattuor causis quas assignat sanctus Tho. Prima sumitur ex morbo: contra quem baptismus principaliter est scilicet originale peccatum: quod non iteratur. ergo nec medicina itera ri debet. Secunda sumitur ex parte effectus sacramenti: quia inbaptismo deletur culpa et pena totaliter. et ideo si liceret frequenter iterari et semper habeter et efficaciam esset quedam prouocatio ad peccandum. quia vt dicit beatus Grego. Facili tas venie incentiuum praebet delinquendi. Tertia sumi tur ex sua significatione: quia homo per baptismum configuratur morti christi: qui semel tantum mortuus est. Quarta sumitur ex ipso sacramento: quia character quem imprimit indelebiliter manet: vt patuit. supra vnde fieret iniuria sacramento si baptismus iteraretur quasi ipsum sacramentum non suffecisset. Et iterum baptismus est quaedam regeneratio: cuiuslibet generatio est tantum semel.

¶ Ad argumentum quod eucharistie sacramentum perficitur in consecratione eius: ideo nunquam super eandem debet iterari consecratio. vsus autemeius non est ipsum sacramentum: ideo potest fieri pluries.

¶ Utrum quis iterans baptismum scienter vel ignoranter incurrat aliquam penam: Arguitur quod non: maxime si ignoranter iterauerit. quia diciut tur extra de regu. iuris. non dicitur iteratum quod nescitur esse factum

¶ In oppositum huius est quod dicitur de conse. di. iiii. Quibis ignoranter baptizati sunt non indigent pro eo penitere: nisi quod secundum canones ordinari non possunt: nisi magna necessitas cogat

¶ Respondet Scotus in. iiii. di. vi. quod baptismus iterari potest vel iterum conferendo vel iterum suscipiendo: et siue sic siue sic aut scienter aut ignoranter. Et quidem ignoranter posset distingui: vel ignorantia iuris: vel facti. Ignorantia autem iuris in facto isto siue in conferete siue in suscipiente non excusat. Quando enim super aliqua quod est de iure diuino illicitum: additur pena cano nica: vt illud amplius euitetur: non est necessaria ad hoc vt incurratur illa pena canonica: scientia iuris cano nici: sed sufficit quod teneatur scire preceptum diuinum: et si illud transgrediatur incurrit penam canonicam: etiam si nesciat a iure canonico penam esse inflictam. hoc modo enim percutiens clericum quia facit contra preceptum diuinum de charitate fraterna: et si nesciret sententiam latam a canone super tali facto: tamen incurrit eam. Et occidens hominem: licet nesciret canonem punientem occidentem pena irregularitatis: tamen fit irregularis. et eodem modo in omnibus istis: quia talis dat operam rei illicite: de qua redcibtet scire quod sit illicita: et si nesciat nullo modo debet eam exequi quousque consulat peritos: per quos sciat ipsam illicitam Loquendo vero de ignorantia vel scientia facti: hoc est quod sciatur vel ignoretur istum esse baptizatum et nunc iterum bapt pari. Dico quod si isto modo scienter est iteratio: suscipiens et conferens est irregularis. sicut habter extra de apostatis ex litterarum. Sed differentia est si publice fiat vel in occulto. quantum ad hoc enim facilius dispensatur in vna irregularitate quam in alia. In priuata forte per episcoptum: in publica nisi per papam. patet ibi. et intelligitur hoc si sit iteratio absolute. Si enim propter aliquod dubium verisimile vtatur formus illius capituli de quibus est dubium: non est irregularis. Si aute fiat ista iteratio ignoranter: dicitur quod suscipiens iterato licet igrgorantur: est irregularis. quod probatur per illud de conse. diiiii. qui bis baptizati sunt. vt patuit. Et patet quod istui capituolum loquitur de ignorantia facti. si enim cet de ignerantia iuris operteret penitere. nec illud quod subditur ma gna necestas tollit quin talis sit irregularis. illud eim additur propter hoc quod in tali neceste esset dispensandum cum eo

¶ stud dicerent canoniste: sed non videtur maioris ponderis secundum rationem de baptizato quam de baptizante. quia secundo baptizans ignorans prius ipsum esse baptizatum non est irnregularis. non enim tenetur quisque sacerdos facere strictam inquisitionem an vetula baptizauerit peruulum in domo Non videtur autem magis puniendus qui secundo baptizatur ignorantur quam quae secundo baptizat: immo minus: quia iste videtur quaerere salutem sua: nc sit in dubio. Neque etiam auctoritas huius capituli: qui bis. satis est certa. nullus enim potest in fligere irregularitatem toti ecclesie nisi caput totius ecclesie. Illud autem capistuolum sicut intitulatur ibi accipitur et poenitentiali Theodori qui fuit episcopus cantuarie. igitur quantum eon huius auctoritas nullum rtobur habet ad infligendam penam irregularitatis. igitur opertet dicere. quod quodcumque incorporatum in corpore decretorum a Gratiano: confirmatum sit qa papa. Uel multa talia ibi posita non ligant totam eo clesiam. Unde autem possit doceri quod papa omnia illa capitula ibi posita confirmat: non est manifestum: nec etiam eo modo quo est manifestum de omnibus capitulis positis in decretalibus. Ibi enim in proemio Grego. ix. scribens doctoribus in iure canonico mandat: quod contenti sint in scholis et in iudiciis hac compilatione. Et Bonifacius. viii. in proemio sexti libro mandat quod de comstitutionibus editis a tempore Gregorii. ix. vsque ad tempus suum: ille solum rtobur habeant quae ibi institute sunt. Et si dicas quod licet theodorus non potuerit condere ius: tamen innuit papam condidisse: cum dicit: canones. Responsio. hoc deberet glosator apponere. quia hoc sset glosa necessaria: sed nullam potuit ostendere: vbi sit canon super hoc editus. Unde hoc sicut in aliis multis locis patet inutilis occupatio glosarum in iure canonico: quae multiplicant concordantias et v auctoritaes ad vnum vocabulum: et postea in fine nihil ad propositum. Et alibi vbi est etiam verbum maximi ponderis a quo dependet vis totius capituli: transeunt pede sicco. sicut pet de Ber. in multis decretalibus vbi ponitur illud verbum sub interminatione anathematis. vebi gratia: de sagittariis disputat an ista verba exprimant sententiam latam vel sit tantum comminatio: ibi mittit et remittit: et nihi concludit. posset igitur dici quantum occurrit quod ignoram tia facti dum non sit trufatica sed probabilis. sicut totaliter ex cusat conferentem a pena ista: ita suscipientem. Uniuersa liter enim pena canonica non incurritur nisi a latore canonis inferatur. vbi igitur non inuenitur ex vi verborum inflicta: simpliciter dicendum quod nulla est. non enim verba constitutionum penalium sunt amplianda sed restringenda: iuxta illam maximam iuris: pene non sunt ampliade sed restringende. Hec Scotus. Ad arguntum patet ex iandictis: quia si ignorantia est probabilis: tunc excusat etc. et sic ignorantia iuris non excusat. quia est contra ius diuinum. Si vero rebaptizat quis ignorantia facti: exhibita prius diligentia debita: omnino excusat. ergo secundum Sco. rebaptizatus scienter est irregularis. ignorater vero si postquam sciuit et ratum habuit similiter est irregularis. di i list confirma. et i. q. vi qui in qualibet. Si autem no ratum habuit: licet tamen ignoranter est rebaptizatus ignorantia facti secundum Hostien. non est irregularis.

¶ Nota quod non contrahitur irregularitas pro it ratione aliorum sacramentorum nisi pro iteratione baptismi: secundum Sco. in. iiii. di. iiii. q. vlti. quia non inuenitur in iure ex praessum: et non sunt ampliande pene.

BAptismus decimo quantum ad eum qui baptizatum tenet quaeritur: quis potest tenere ad baptismum:

¶ Respondetur quod non potest tenere abbas: mona chus vel religiosus: vt patet de conse. di. iiii. non licet. et xvi. q.scilicet placuit. tamen si tenent sunt compatres: tamen frater minor peccaret mortaliter: quia contra eorum faceret regulam

¶ Utrum pater vel mater possit suum filium sic tenere: Respondetur quod non: si sunt in matrimonie vt patet. xxx. q. i. ad limina. alias contraherent cognationem spiritualem. nec possunt baptizare nisi in necesta¬

¶ Utrum non baptizatus possit tenere ad baptismum: Respondetur quod non: vt patet de conse. di. iiii. in baptismate. licet baptizare possit: quia baptizas est de necessitate sacramenti: non autem tenens ad baptismum. et si tenet erit compater: sed bene baptizans cum sit vere pater spiritualis.

¶ Queritur quot debent tenere ad baptismum: Respondetur quod vnus tantum: vt patet de conse. dist iiii. cum in cathecismo. et. c. non plures. sed tamen de consuetudine non seruatur. tamen quicumque tenent puerum dum baptizatur efficiuntur patres spirituales. qui autem non tenent etiam si proferant verba non erut: quia non leuauerit puerum de sacro fonte.

¶ Queritur ad quid tenentur leuantes de baptimo: Respondetur. Tenentur admonere quos tenuerit vt castitatem custodiant: iusticiam diligant: et charita. tem teneant: et ante omnia simbolum et orationem dominicam debent docere: vt patet de conse. di. iiii. c. vos ante omnia. Et Augustinus in quodam sermone: Uolo omnes quod cogscatis tam viri quam mulieres vos pro peruulis quos suscepistis fideiussores apud deum extitisse. Ideo dicit sanBona. i. iiii. di. vi. ar. vl. q. i. quod si peruuli non habenalium doctorem obligantur patrini ad instruendum ipsoin his quae sunt de necessitate fidei et morum. vel ad hoc quod facerent instrui: vel ad hoc quod illi crederent liseruarent. nuc quia multos habent doctores non tenentur