Caput 6

Cap. Sextum, De auctoritate iuris Pontificij prudentium.

ATque hic quidem liber concludi iam poterat, nisi Theologiae iuris pontificij prudentia iungeretur, essetque proinde hoc etiam loco explicandum, quantum iuris huiusmodi prudentium auctoritas Theologo ad argumentandum conferat. Sunt enim quidam vsqueadeo in ea facultate doctis infensi, vt illorum auctoritatem ab usu prorsus Theologiae remotam esse arbitrentur. Nos vero huiusmodi doctorum auctoritas quanti sit Theologo facienda, paucis ostendemus, illo principio sumpto, Theo logis, qui pontificum canones ignorent, nimisque, multa deesse ad vsus Theologiae necessarios.

Principio enim si a Theologis animarum cura non est aliena, sed potius animas regere, eorum, quasi peculiare munus est, procul dubio canonici iuris scientia est illis necessaria. Nam quemadmodum non est in Abbatem eligendus, nisi qui ante fuerit in regula competenter instructus, vt c. officij. de electio. Inno. tradit, ita ne cura quidem ecclesiam gubernandi est ei committenda, qui ecclesiasticas regulas nescit. Theologus igitur, qui vel episcopus vel parochus futurus est, nisi canones ante didicerit, quibus fideles debent in Christiana religione & ecclesiae caeremonijs institui, non habebit profecto ad rem hanc publicam gerendam Theologiae officinam satis instructam. Atque hinc illa sunt ex Caelestino, Leone, Augustino, septima synodo, concilio Cathaginen. concilio Toleta. 4. concilio Aurelianen. 4. Quae partim a Gratiano, partim a Burchardo referuntur. Quibus omnibus locis idem omnino praescribitur, hoc est, sacerdotes Canonum ecclesiasticorum oportere esse peritos. Episcopis item iuris ca nonici intelligentiam esse necessariam. facile ostenditur ex cap. accedentibus. de excessi. praelat. Vbi definit Pontifex, ad Episcopum pertinere de causis matrimonialibus cognoscere, publicas poenitentias vel iniungere, vel tollere, indulgentias concedere. At haec omnia nisi sciat, quomodo & quatenus per ius liceant, nulla ratione rite apere potest. Qua de re quoniam late disserunt InnocenHostien. Anto. de Butri. Cardin. Abbas, & caeteri iurisperiti in cap. Cum in cunctis. de electio. & in cap. Nisi cum pridem. de renun. & in c. 1. de consanguini. & affini. Gratianus quoqe. 21. dis: Cosmus in pragma. sanctione Gallicana. titu. de collatio. 5. taliter. Ioannes de Anania in ca. quia nonnullis. de magistris. August. de Anco. in libr. de potestate eccles: quaest. 108. arti. 3. Anton. 3. part. titu. 5. cap. 2. nos hic nihil superaddemus. Solum argumentabimur, canonici iuris cognitionem Theologo esse pernecessariam. Cum enim Theologi propria functio sit, ex- hortari fideles in doctrina sana, ijdem quippe Theologi, qui magistri animarum esse dicuntur, doctor vero ecclesiae non diuinas modo leges, verum etiam ecclesiasticas populum docere debeat, absurdum sane est, auferre a Theologi munere canonum disciplinam. Nam licet in scriptura sacra praecepta viuendi maiori ex parte tradantur, sed, vt Cardina. Turrecrema: in proemio decreti docet, doctrina morum in fpecie, secundum gradus singulos & ordines officiorum ecclesiae, sine iuris ecclesiastici cognitione non habetur. At sermones morales absoluti esse nequeunt, si generatim & non speciatim habeantur, vt Aristo. in ethicis suis monet. Ad disciplinae igitur ecclesiasticae cumulum theologus n mirum sacraecclesiae leges debet addiscere Confirmat autem hoc vel maxime Conci. Lateranen: sub Innocen. 3. in capit. Quia nonnullis. de Magistris. Praecipit enim, quod theologus in ecclesia Cathedrali ad docendum constitutus, sacerdotes doceat in sacra pagina, & in his praesertim informet, quae ad animarum curam spectaro noscuntur. Atqui in canonibus plurima sunt instituta, quae ad animarum pertinent curam, canones igitur non habet theologus ignorare.

Praeterea, omnis doctrina diuinitus inspirata vtilis est ad docendum, arguendum, & corripiendum, vt perfectus sit homo Dei ad omne opus bonum instructus. 2. Timoth. 3. At canoues ecclesiastici instinctu Spiritussancti sunt editi, vt Damasus ait. 25. quaestione prima. cap. Violatores.

Praeterea Theologi a summo pontifice & episcopis asciscuntur, tanquam adiutores & comministri, non solum in praedicationis officio, verum etiam in audiendis confessionibus & poenitentijs iniungendis, ac caeteris eiusmodi, quae ad salutem animae pertinent: vt ex ca. inter caetera. de ossi. iudi. ordina. tun etiam rerum experimento do cemur. Confessiones autem audire, ac poenitentias, iniun gere sine iuris peritia vix quisque, potest. Nam, quod Caio tanus dicit, poenitentes in excommunicationibus, suspensionibus, irregularitatibus, alijsque eiusmodi poenis, ad iuri speritos remittendos esse, ne confessor ipse alterius facul tatis onere praegrauetur, id ignoro prorsus, quemadmodum sine magnis incommodis fieri queat.

Primum enim interdum in poenas iuris incurrunt foeminae, quas pro conscientiae remedio iurisperitorum adire domos absurdum erit, ac certe parum muliebri verecundiae consentaneum. Deinde etiam, cum iurisperiti & scientiam & verba locare soleant, ad confessionis sacramentum non nisi prius data pecunia erit accessus. Adde, quod homines vel sacerdoti verentur sua peccata detegere. Quod si ad iurisperitos etiam relegentur, sacramenti huius onus grauius efficietur, quam vt ferri ab imbecillis possit. Sed quid ego incommoda numerare pergo, in quae confessores incidant necesse est, atque adeo poenitentes, si confessores ipsi canonum sunt ignari? Cum manifestiora sint, quam vt indicare debeamus. Fatendum est igitur iuris peritiam theologis magno vsui futuram. Nec adeo longe repetita argumenta conquirere opus est, cum passim ipsi videamus, quanta canonum multitudine theologorum sint referta volumina, illorum praesertim, qui indices quaestionum scripsere, quas summas nuncupare consueuimus. Vbi quantum ius canonicum theologis conferat, vel ipsi iudi ces esse possunt, qui, quantumuis eximia doctrina polleant, has & legunt, & amant epitomas. Sed & summa ipsa Caietani, si, quae ex iure canonico multa continet, demas, magna ex parte imperfecta reperietur.

Praeterea, cum ad theologum nullae causae frequentius referantur, quam matrimonij, si non respondeat, indoctus habebitur, sin circa iuris peritiam respondeat, ne dicam impudens, erit imprudens. Nam, vt Alexand. cap. primo. de con. & aff. tradit, causae matrimonij non sunt tractandae per quoslibet: sed per viros discretos, & qui sta tuta canonum non ignorent. Adhaec, summorum pontificum decreta a iure diuino, hoc est, a libris vtriusque testamenti dimanasse creduntur, id quod habes de tranlla. epist. cap. 1. & de accusa. cap. Qualiter & quando. secundo. Cum ergo Theologia ex eisdem fontibus suos riuulos ducat, inepte nimirum theologus faciet, nisi opera summorum pontificum velit vti: qui cum multorum consilijs exquisitis, tum spiritu sancto suggerente, ex diuinis oraculis dogmata & leges, siue ad fidem siue ad fidelium mores, & ecclesiasticos ritus, & caeremonias collegerunt. Item theologica facultas non est eiusmodi, vt tantummo do animo rem cernat, sed etiam aliquid molitur & facit. Est enim, vt scholae verbis vtar, partim speculatiua, partim practica, quemadmodum Diuus Thomas, prima part. quaestione prima. articulo quarto demonstrat. At iuris canonici disciplina Theologia quaedam practica est, vt Aluarus Pelagius docet libro de planctu ecclesi, secundo articul. 2O. tum, quia eius facultatis finis est, dirigere animas per canonicas leges in salutem aeternam: tum etiam, quia in solo volumine decretalium multi casus & articuli continentur, vtiles & necessarij tam in consilijs animarum & poenitentiae foro, quam in regendis & disponem dis ecclesijs & rebus ecclesiasticis. Agit enim liber ille de baptismo, de sacra vnctione, de celebratione missarum, de Matrimonio, de ordinibus, & caeteris sacramentis: de statu Monacho. de clericorum honestate, de voto, de iureiurando, atque alijs eiusmodi. De Symonia, de periurio, de vsuris, de furtis, & reliquis id genus criminibus. de irregularitate, suspensione, excommunicatione, interdicto, poenisque similibus. Quae omnia si theologus igno ret, non solum idiota erit, vt cap. ex multa. de voto. Inno centius Vocat, sed in multis, praesertim quae ad actionem pertinent, & ad mores Christianos, hallucinabitur. Atque vtinam theologi, qui iuris canonici sunt penitus ignari, vel a decernendis conscientiae casibus abstinerent, ne imperiti risui haberentur, cum de his nonnunquam respondent vt magistri, quae nunquam vt discipuli didicerunt, vel certe ea essent modestia praediti, vt iurisperitos consulerent, ne diuinando de sensu proprio responde rent. Quod si docere vellemus in quot errores theologi nonnulli ob iuris pontificij ignorationem incurrerint, facillimum quidem esset, nisi esset longum, & alio nostra ora tio properaret. Sentiamus igitur, id quod positum est, iuris canonici doctrinam theologo esse valde necessariam, eo vel maxime, quod summi pontificis, & conciliorum auctoritas, quae huius doctrinae voluminibus continetur, theologis argumenta subministrat propria theologicae facultatis: vt abunde duobus ante libris demonstratum est.