Caput 64

Commentaria Ferrariensis

POSTQUAM determinavit Sanctus Thomas de Deo secundum quod est rerum omnium finis, nunc vult de regimine ipsius universali, secundum quod omnem creaturam gubernat, determinare .

Circa hoc autem duo facit: primo, agit de ipsa divina providentia secundum se; secundo, de eius conditionibus, cap. xciv. — Circa primum duo facit: primo, agit de providentia et gubernatione divina secundum quod ad omnia communiter se extendit; secundo, ut se extendit particulariter ad homines, cap. xxxiv. — Circa primum duo facit: primo, agit de ipsa providentia; secundo, de ordine executionis divinae providentiae, cap. rxxvir.

Circa primum duo facit: primo, ostendit in communi Deum universa sua providentia gubernare; secundo, ostendit in particulari de aliquibus quod sub divina providentia contineantur, capite sequenti,

I. Quantum ad primum, ponitur haec conclusio: Deus sua divina providentia gubernat et regit universa.

Ad evidentiam huius conclusionis, antequam probetur, considerandum est quod providentia et gubernatio se habent sicut ratio practica, quae scilicet ordinatur ad alicuius operationem, et executio rei ordinatae per cognitionem: sicut se habent ratio domus producendae in mente domificatoris existens, et productio domus. Nam providentia, proprie loquendo, nihil aliud est quam idea et exemplar ordinis rerum in suos fines, cum proposito talem ordinem in rebus exequendi. Unde, definiens eam, Sanctus Thomas, Prima Parte, q. xxm, a. 1, ait quod est ratio ordinis rerum in finem: accipitur enim in hac definitione ratio pro conceptione practica in mente divina existente, regulativa ordinis rerum ad suos fines; sicut ars divina est exemplar rerum secundum quod egrediuntur a Deo et in suis gradibus collocantur. - Quamvis etiam, extenso nomine providentiae, ipsa excogitatio ordinis rerum in finem, quae dicit actum divini intellectus terminatum ad ideam et exemplar talis ordinis, possit providentia nuncupari, Attendendum tamen quod nomine rationis ordinis rerum in finem non accipitur exemplar quo repraesentatur tantum ipsa habitudo et ordo uniuscuiusque rei ad suum proprium finem: sed quo etiam repraesentantur practice et disponuntur in mente divina ea quae conferunt ad finis assecutionem, et ea quae a finis consecutione possunt impedire. Patet I Sent., d, xxxix . Providendo enim Deus universo, in mente sua disponit ad quem finem unaquaeque res sit ordinanda; et quae illi sint conferenda tanquam utilia ad finem; atque etiam quae sint removenda a natura tanquam impedientia finis assecutionem; sicut, quia homo ordinatur ad rerum cognitionem per intellectum, datur sibi corpus taliter complexionatum quod intellectivae cognitioni deservire possit, non autem corpus asini aut equi, quod magis talem cognitionem impediret.

Considerandum quoque quod dupliciter possumus loqui de conferentibus ad finem et impedientibus ab eo.. Uno modo, respectu primi et principalis provisi, quod est universum. Et tunc intelligendum est ad providentiam pertinere disponere et tribuere omnia conferentia ad finem, et removere omnia impedimenta, tam extrinseca quam intrinseca: quia providentia respectu ipsius universi est non solum de ordine ad finem, sed etiam de eventu finis, qui est manifestatio et communicatio divinae bonitatis tali modo, et ordo partium in universo qui ad talem communicationem et manifestationem ordinatur. - Alio modo, respectu eorum quae secundario providentur, tanquam scilicet ad perfectionem universi ordinata. Et tunc ad providentiam pertinet removere omnia intrinseca impedimenta a natura: ut scilicet res non habeat in natura sua aliquid per quod sit improportionata fini proprio ad quem ordinatur. Non autem ad ipsam pertinet removere omnia extrinseca impedimenta ab omnibus huiusmodi: quia non omnia sic sunt provisa ut omnino finem consequantur, sed aliqua sic sunt provisa ut habeant ordinem et proportionem ad suum finem, sed tamen possint a consecutione finis impediri.

Cum ergo dicitur quod Deus sua providentia gubernat universa, datur intelligi quod apud ipsum est practica conceptio et idea ordinis uniuscuiusque rei ad suum finem, quod significatur nomine providentiae; et quod operatur ad hoc ut omnia ad suos fines dirigantur, quod nomine gubernationis exprimitur.

IL. Probatur itaque conclusio primo sic. Omnia ordinantur ad bonitatem divinam sicut ad finem. Ergo Deus, ad quem principaliter illa bonitas pertinet, sicut substantialiter habita et intellecta et amata, est omnium rerum gubernator.

Probatur consequentia. Quia quandocumque aliqua ordinantur ad aliquem finem, omnia dispositioni illius subiacent ad quem principaliter pertinet ille finis. — Probatur exemplo exercitus, et artium subordinatarum. Partes enim exercitus, et eorum opera, ordinantur ad bonum ducis, scilicet ad victoriam: et ideo ad ducem pertinet totum exercitum gubernare. Similiter ars quae est de fine, imperat et dat leges arti quae est de iis quae sunt ad finem: ut civilis militari, militaris equestri, et ars navis gubernatoria navifactivae.

2. Advertendum quod, cum dicitur bonitatem divinam esse a Deo substantialiter habitam et intellectam et amatam, quod possumus accipere ly substantialiter ut determinativum omnium sequentium, Aliter enim a nobis intelligitur et amatur bonitas divina, et aliter a Deo. A nobis enim intelligitur et amatur, non tanquam existens de substantia nostra, sed tanquam aliquid a nostra substantia extraneum. Ideo non substantialiter intelligitur aut amatur, sed accidentaliter, prout omne extraneum ab aliquo dicitur illi accidentale. Non etiam actus quo eam intelligimus et amamus, est nostra substantia, sed accidens. Ideo et hac quoque ratione ipsam non intelligimus et amamus substantialiter. A Deo autem intelligitur et amatur tanquam propria substantia, et tali actu qui est sua substantia: ita quod in ipso intelligens, intellectum, et intellectio; similiter amans, quod amatur, et ipse actus amandi; sunt unum substantialiter in ipso. Et propterea bene dicitur quod est ab ipso et intellecta et amata substantialiter. — Possumus etiam accipere ut determinativum tantum ly habita: ita quod sit sensus quod est habita tanquam eius substantia, et est principaliter intellecta et principaliter amata.

III. Secundo. Deus utitur omnibus dirigendo ea ad finem. Ergo etc. — Probatur consequentia. Quia dirigere ad finem est gubernare. — Antecedens vero probatur. Quia omnia quae habent quocumque modo esse, sunt effectus Dei facti propter finem qui est ipse. Quicumque. autem facit aliquid propter finem, utitur illo ad finem.

IV. Tertio. Deus est prinum movens non motum. Et per intellectum, ut ex superioribus patet, est movens. Ergo movet omnia per intellectum ad suos fines. Ergo gubernat omnia quae moventur in finem: sive moveantur corporaliter; sive spiritualiter, sicut desiderans dicitur moveri a desiderato.

Probatur [prima] consequentia. Quia primum movens non minus, sed magis movet quam secundaria moventia: cum sine eo non moveant alia. Et omnia quae moventur, propter aliquem finem moveantur, ut supra est ostensum. — Secunda vero consequentia probatur. Quia nihil aliud est regere et gubernare per providentiam quam movere per intellectum aliqua ad finem.

2. Circa id quod addidit Sanctus Thomas conclusioni, scilicet, sicut desiderans dicitur moveri a desiderato spiritualiter, advertendum quod, licet motus proprie non dicatur nisi in corporibus, transumptum tamen est nomen notus ad significandum omnem operationem, etiam immanentem in agente. Et sic dicitur aliquod operans tali operatione moveri dum operatur: licet suus motus non sit actus existentis in potentia, sed actus existentis in actu. Et hoc dicitur moveri spiritualiter: quia videlicet ille motus non est accidens corporale et extensum, sed spiritualis operatio. Cum ergo hic dicitur quod desiderans movetur a desiderato spiritualiter, intelligitur quod movetur ab ipso, non quemadmodum corpus movetur ab aliquo per receptionem alicuius formae partibiliter, sed secundum quod operans dicitur moveri ad operationem ab eo quod est suae operationis aliquo modo causa, Et quia desideratum est causa desiderii per modum finis, ideo dicitur desiderans a desiderato spiritualiter moveri.

Cum ergo Deus sit primum movens non motum, non solum in genere causae efficientis, inquantum omnis causa efficiens in virtute eius operatur, sed etiam in genere causae finalis, inquantum nihil habet rationem appetibilis nisi ex participatione ipsius, qui est primum appetibile; idcirco gubernat omnia quae moventur ad finem, sive corporaliter moveantur sive spiritualiter; aut scilicet tanquam ab efficiente, aut tanquam a fine.

V. Quarto. Corpora naturalia moventur propter finem, licet finem non cognoscant: sicut probatum est superius, Scilicet cap. mr, ex hoc quod semper in eis accidit quod melius est vel frequentius; et etiam quia non aliter fierent per artem. Ergo tota operatio naturae ab aliqua cognitione ordinatur. Ergo a Deo, mediate vel immediate. Ergo etc.

Probatur prima consequentia, Quia impossibile est quod aliqua non cognoscentia finem operentur propter finem, et ordinate in ipsum perveniant, nisi ab aliquo cognoscente finem moveantur: ut patet de sagitta. — Secunda quoque probatur. Quia omnis inferior ars et cognitio a superiori principia accipit: ut in scientiis speculativis et operativis apparet.

Ad evidentiam secundae probationis antecedentis, considerandum quod, cum ars imitetur naturam quantum potest, ut dicitur II Phys. ; si ars faceret ipsas res naturales sicut facit res artificiales ad earum similitudinem, eas eodem modo faceret sicut natura facit. Manifestum est autem quod ars faceret eas propter aliquem finem: quia manifestum est quod agentis per intellectum est propter aliquem finem operari. Ideo et naturam oportet in operibus suis aliquem finem intendere. Et haec est ratio quam intendebat Sanctus Thomas per illa verba, et non aliter fierent per artem.

Circa secundam consequentiam et eius probationem, considerandum quod, sicut est ordo in causis moventibus et finalibus, ita quod inferior causa non agit nisi in virtute causae superioris; ita tam in cognitionibus practicis quam speculativis est similis ordo, quod inferior scientia non causat suarum conclusionum cognitionem nisi in virtute superioris et nobilioris cognitionis, Et quia virtus scientiae continetur in principiis, ideo oportet in illius principiis salvari virtutem superioris scientiae: quod fit inquantum a superiori scientia illa accipit tanquam nota. Patet enim in scientiis nostris quod omnes. scientiae accipiunt principia a Metaphysica, quae est superior, inquantum in earum principiis salvatur virtus primorum | principiorum, quae a Metaphysico consideratur. In practicis etiam patet quod inferiores artes regulantur secundum principia sibi tradita a superiori arte: sicut ars militaris a civili accipit principia quibus regulatur; et ars factiva navis accipit cognitionem qualiter oporteat esse navem, a. gubernatoria arte. Et ideo, cum cognitio et ars divina superior sit omni alia arte et cognitione, oportet ut ab ipsa omnis alia ars, omnisque alia cognitio, reguletur et dirigatur. Et idcirco, si aliqua diriguntur in finem ab aliqua inferiori cognitione, necesse est ut etiam a cognitione divina talis ordo dependeat, inquantum illa cognitio inferior a superiori cognitione dirigitur et regulatur.

VI. Quinto. In universitate rerum sunt res distinctae et contrariae in unum ordinem convenientes: cum quaedam quorundam operationes excipiant, et quaedam a quibusdam iuventur, vel etiam operentur, idest, fiant et producantur: accipitur enim hoc loco operantur in passiva significatione. Ergo etc. — Probatur consequentia. Quia ea quae sunt secundum naturam distincta, non conveniunt in unum ordinem nisi ab uno ordinante colligantur in unum.

2. Ad evidentiam huius rationis, considerandum est quod, cum duplex sit ordo universi, ut dicitur XII Metaph. , scilicet ordo partium universi inter se et in toto, et ordo universi totius ad Deum tanquam ad finem; proprie loquendo, ut dicitur Verit, q. v, a. 1, ad 9 , dispositio respicit ordinem partium ad invicem, quia disponi dicuntur aliqua secundum quod in diversis gradibus collocantur a Deo; providentia vero respicit illum ordinem qui est totius ad finem. Quod non solum circa universum intelligendum est, sed etiam circa unamquamque rem particularem: quia dispositio respicit ordinem partium rei, si habet partes, et ordinem quem habet in universo ad alias partes; providentia vero respicit ordinem ipsius ad suum finem, est enim idea sive exemplar ordinis uniuscuiusque rei ad suum finem, in mente divina existens ., Quod autem dicitur Prima, q. xxm, a. 1; et I Sent., d. xxxix, q. n, a. 1, dispositionem respicere utrumque ordinem; intelligendum est, non secundum proprietatem vocabuli, sed secundum eius extensionem et translationem. Quia enim ordo partium universi est propter ordinem ipsius ad Deum, sic enim ordinantur ut ipsum universum consequi possit divinae bonitatis similitudinem, et ut in ipso divinae bonitatis abundantia manifestari possit: ideo nomen dispositionis extensum est ad significandum etiam exemplar sive ideam talis ordinis in finem. Patet ista expositio ex ipsis Sancti Thomae verbis. Nam in Prima Parte, ut ostenderet se loqui non secundum proprietatem vocabuli, sed secundum quandam nominis extensionem, dixit, non absolute quod dispositio sit talis, sed quod dispositio potest dici tam ratio ordinis rerum in finem, quam ratio ordinis partium in toto.

3. Posset etiam dici quod ordo rerum in finem dupliciter accipi potest. Uno modo, ex parte rei ordinatae tantum: quando scilicet res habet dispositionem per quam est tali fini conveniens et proportionata; sicut ordo medicinae ad finem, ex parte ipsius, est ut sit taliter disposita quod sit sufficiens talem morbum curare aut tales humores educere, et ad huiusmodi effectum proportionem habet. — Alio modo potest accipi ordo ad finem ex parte applicationis rei ad consecutionem sui finis: secundum quod ipsa actualis applicatio ad consequendum finem potest dici ordo ad finem; sicut, cum quis sumit medicinam, dicitur ipsam ad sanitatem actualiter ordinare, inquantum eam propter consequendam sanitatem sumit.

Si accipiatur ordo ad finem primo modo, sic pertinet ad dispositionem: quia ad ordinem partium inter se aut in toto consequitur ordo et proportio ipsius ad finem; non sunt enim partes convenienter ordinatae nisi ex ipsis resultet in toto convenientia et proportio ad finem. Et sic uterque ordo ad dispositionem pertinet. Dum enim Deus similitudinem suae bonitatis statuit communicare creaturis, excogitat in mente sua partes universi sic inter se ordinandas esse, et ex ipsis sic ordinatis universum esse futurum aptum fini quem intendit, scilicet ad manifestationem bonitatis suae, eo modo quo ipsam vult manifestari; et secundum istum ordinem excogitatum proponit creaturas efficere. Et hoc est disponere apud seipsum universum. Ad hunc sensum loquitur Sanctus Thomas in Prima Parte et I Sententiarum.

Si autem accipiatur ordo ad finem secundo modo, sic ad providentiam pertinet. Nam providentia est exemplar et idea non solum proportionis, sed etiam directionis et applicationis rerum ad finis assecutionem, et eorum quae ad ipsum consequendum conferre possunt aut etiam possunt impedire, cum proposito perducendi eas ad finem suo modo, scilicet fallibiliter aut infallibiliter; illis quae ad hoc conferre possunt, in tali natura inductis; et quae impedire possunt, a natura exclusis, ut I Sezt., loco praeallegato constat. Ad hunc sensum locutus est in Qu. de Veritate: talis enim ordo ad finem non ad dispositionem, sed ad providentiam pertinet.

4. Si autem magis alicui placeat Capreoli expositio, in Primo, d. xr, a. 2, dicentis quod correxit in Qu. de Veritate id quod in I Sententiarum dixit, illam sequatur. Sed meminerit quod dicitur I Sententiarum, in Prima etiam Parte dici; Capreolum autem saepenumero, ad alia proposita, dixisse tenendum esse quod in Summa tenuit Sanctus Thomas, quoniam illud sit eius ultimum testamentum. Huic enim non concordat si dicamus ea quae in Prima Parte dixit, esse in Qu. de Veritate retractata. Quare melius erit utrumque dictum salvare, aut aliquo modorum dictorum, aut alio aliquo. meliori, quam dicere unum per aliud retractatum.

5. Sed licet dispositio divina a providentia secundum rationem distinguatur, quia tamen dispositio providentiam concomitatur et ordinatur ad ipsam, ideo saepenumero actum dispositionis Sanctus Thomas attribuit providentiae, et ex ipso providentiam divinam concludit. Quod sane in hac ratione facit. Nam ex eo quod res distinctas in unum ordinem universi colligit, concludit ipsum gubernatorem et ordinatorem omnium esse, indifferenter utendo nomine gubernatoris et ordinatoris diversarum naturarum in unum.

VII. Sexto. Eorum quae circa caelestium corporum motus apparent, assignari non potest ratio ex necessitate naturae: cum quaedam ipsorum plures habeant quibusdam, et omnino difformes. Ergo oportet illorum motuum ordinationem esse sub aliqua providentia: et per consequens omnium inferiorum motuum et operationum, quae per illos disponuntur. ,

Ad evidentiam huius rationis, considerandum est quod, cum natura determinetur ad unum, ubi in iis quae rei alicui conveniunt, videtur aliqua multiplicitas et variatio, oportet illud non naturae, sed alicui alteri principio attribuere. Ideo, cum motus caelorum varii sint; et unius caeli sint plures motus etiam difformes, ut motus ab oriente et motus ab occidente, et motus trepidationis . octavae sphaerae; ipsos in naturam referre non oportet, quasi ideo caelum illis motibus moveatur quia natura ad illos motus impellat; sed in aliquod principium quod illos caelestes motus ad aliquem finem dirigit et ordinat. Et secundum hoc procedit haec ratio.

Advertendum tamen quod non intendit Sanctus Thomas motus caelorum naturales nullo modo esse: sunt enim naturales ex parte materiae, inquantum caelum habet in sua natura aptitudinem ut talibus motibus ab intellectu moveatur, ut inquit II. PAyzs. , et in plerisque aliis locis. Sed vult ipsos non esse naturales ex parte formae et ex parte principii activi, ut possit dici quod ex necessitate naturae quae est forma, proveniunt, et non ab agente per intellectum et voluntario sunt ordinati. 5

VIII. Septimo. Inveniuntur aliqua tanto perfectius ordinata quanto sunt Deo magis propinqua: ut patet in corporibus caelestibus, quae nunquam deficiunt ab eo quod est secundum cursum naturae, sicut inferiora corpora; et in substantiis intellectualibus, quae neque etiam mutabiles sunt. Ergo Deus est causa totius ordinis rerum. Ergo etc. — Probatur prima consequentia. Quia si aliquid tanto participatur perfectius ab aliquibus quanto alicui rei magis appropinquat, signum est quod illa res sit causa eius quod diversimode participatur. Declaratur in calidis ex appropinquatione ad ignem. Hoc autem provenit quia, quanto aliquid propinquius est causae, tanto plus participat de effectu .ipsius. i

IX. Octavo. Id quod est maxime bonum in rebus creatis, est bonum ordinis universi, quod est maxime perfectum: secundum Philosophum, XII Metaph.; et etiam ut in Gen. 1 datur intelligi. Ergo bonum ordinis universi est id quod est praecipue volitum et intentum a Deo. Ergo Deus suo intellectu et voluntate omnia gubernat. — Probatur prima consequentia. Quia intellectus et voluntatis divinae, per quae Deus operatur, ut in superioribus patet, finis ultimus est bonitas eius, ut scilicet eam rebus communicaret. Res autem participant divinam bonitatem, per modum similitudinis, inquantum sunt bonae. — Secunda vero consequentia probatur. Quia nihil aliud est gubernare aliquam rem quam ei ordinem imponere.

2. Circa probationem primae consequentiae, adverte quod ex istis duabus propositionibus, scilicet, Bonitas Dei est finis ut communicetur, et, Res participant divinam bonitatem, per modum similitudinis, inquantum sunt bonae, relinquit Sanctus Thomas tanquam manifeste sequens quod quanto res sunt magis bonae, tanto sufitt magis volitae et magis intentae, quia bonitati divinae magis assimilantur. Ex quo patet quod, si ordo universi.est maxime bonum in rebus creatis, est etiam maxime volitus et intentus. Quae erat consequentia probanda.

3. Circa hanc propositionem, Intellectus et voluntatis divinae non potest esse alius finis. ultimus nisi bonitas | eius, ut scilicet eam rebus communicaret, advertendum primo, ut in ante habitis de mente Sancti Thomae Potentia, q. rnt, a, 15, ad 14, dictum est, quod hoc non sic intelligitur quasi ipsa divinae bonitatis. communicatio sit ultimus divinae voluntatis finis, tunc enim ipsa similitudo communicata, et per consequens aliquid creatum esset finis Dei: sed quia sua bonitas est suus finis, ex cuius amore eam vult communicare.

Advertendum secundo, quod idcirco Sanctus "Thomas de ultimo fine mentionem facit, quia, cum per ultimum finem intelligat finem operantis, quem scilicet per suum opus principaliter intendit, relinquere vult non esse inconveniens Deum agere ad alium finem praeter suam bonitatem, qui scilicet non sit ultimus ipsius finis, sed sit finis operis, ad quem videlicet res creata perducitur: puta assimilatio ad Deum, aut quodcumque aliud ad quod res creata ordinatur.

X. Nono: et est confirmatio praecedentis rationis. Bonum ordinis universi est propinquissimum in rebus creatis bonitati divinae, quae est finis divinae voluntatis. Ergo hunc ordinem maxime curat Deus, Ergo etc. — Probatur prima consequentia, Quia unumquodque intendens aliquem finem, magis curat de eo quod est propinquius fini ultimo: cum hoc sit etiam finis aliorum. — Antecedens vero probatur, Quia ad illud bonum ordinatur: ut patet in partibus, quae ordinantur ad esse totius.

XI. Decimo, ex eodem fundamento arguitur. Ordo rerum creatarum secundum distinctionem naturarum et graduum ex divina sapientia procedit. Ergo et ordo operationis, Ergo etc. — Probatur prima consequentia. Quia per operationem res magis appropinquant ad ultimum finem, eo quod per ipsam res consequatur suam ultimam perfectionem: cum ultimus finis et perfectio rei sit vel operatio, vel operationis terminus aut effectus, sicut eius perfectio prima est forma, ut dicitur II. de Anima, text. 5. — Secunda etiam probatur. Quia ordinare actiones aliquarum rerum ad finem est ipsas gubernare.

2. Circa istam propositionem, Ultimus finis rei et perfectio est vel operatio, vel operationis terminus aut effectus, considerandum est, ut etiam in praecedentibus . est ostensum, quod operatio aut effectus operationis dicitur ultimus finis et perfectio rei, non secundum quod perfectio nominat actum existentem in perfectibili, si universaliter loquamur, cum non omnis operatio maneat in operante, accipiendo operationem pro quocumque actu secundo: sed secundum quod nominat ultimam actualitatem rei. Res enim illi operationi suo modo coniuncta, vel effectui, non remanet in potentia ad ulteriorem actum, ita quod operatio vel eius effectus rem in potentia constituat ad ulteriorem actum, sicut forma constituit rem cuius est forma, in actu quidem primo, sed in potentia ad actum secundum. Quando enim ex operatione nihil relinquitur, ut in operationibus immanentibus invenitur; aut etiam in aliquibus operationibus transeuntibus; tunc ipsa operatio est ultimus finis et ultima rei perfectio, quia est ultimum ad quod res ordinabatur; et ipsa res unita tali operationi, sive subiective sive secundum virtutem.qua ab ipsa egreditur operatio, habet ultimum suum complementum, quod est uniri quomodocumque actualiter suae operationi. Quando autem aliquid per ipsam operationem efficitur, ut in domificatione accidit, tuncterminus sive effectus talis operationis est ultimus finis et ultima rei perfectio: quia ultimum ad quod est in potentia, est effectus; et per quandam continuationem suae virtutis cum effectu constituitur ultimate in actu; ita quod non constituitur ex ipso effectu res operans in potentia ad ulteriorem actum, sed est eius potentia ultimate completa. :

CONFIRMATUR conclusio auctoritate Psalmi, ubi Dens vocatur Dominus et Rex: regis enim et domini est suo imperio regere et gubernare subditos. — Confirmatur etiam quia divino praecepto rerum cursus ascribitur /ob. 1x, et in Psalmo. ,

Per hoc excluditur error antiquorum Naturalium, dicentium omnia ex necessitate materiae, et consequenter a casu, et non ex ordine providentiae, provenire.