Quaestio 4

Quaestio IIII QUarto quero ea penultimo circa prologum. vtrum deus inquantum de sit subiectum in theologia nostra. Arguitur quod non: quia deus non est subiectum in theologia. ergo nec inquantum deus est subiectum in ea: consequentia patet: quani antecedens probatur: tum quia deus est omnino simplex. Nullum autem simplex potest esse subiectum scientie. Quod probat primo: quia oporte subiectum sciente esse aliquo modo notum et aliquo modo ignotum: Nam confusa cognitio subiecti presupponit in scientia et inquiritur distincta. Simplex autem aut nullo modo est notum aut notum totaliter: vt patet ex modo metaph.

⁋ Item 7o meta. dicitur: quod in sin plicibus non est quastio neque doctrina. vbi autem non est quaestio non est scientia: cum omnis conclusio sientie sit questio: igitur. Tum quia deus est res singularis et nullum singulare est subiectum scientie: cum non habeat partes subiectiuas quarum passiones et proprietates in scientia inquiruntur: est de singularibus non est scientia: vt patet 7o metha.

⁋ Ad ooitum idem et sub eadem ratione est obiectum theologico nostre et theologie beatorum: ergo deus inquantum deus est obiectum theologie nostre. Consequentia patet: quoniam deus inquantum deus est subiectum scientie beatorum iuxta illud prime Ioham. videbimus eum sicuti est. Antecedens probatur: Nam idem est subiectum theologie nostre et fidei nostre. sicut colligitur ex verbis Aug. 3. de tri. dicens "propter ista. 3. fidem spem caritatem in animo edificanda omnium diuinorum librorum machinamenta consurgunt". Et libro 14. dicit: "quod huic scientie tribuit illud tantummodo quo fides saluberrima (que ad veram beatitudinem ducit) gignitur nutritur etc". Per hoc inuens quod circa idem subiectum fides et theologia versantur. Idem vero subiectum est nostre fidei et visionis beatorum. sicut probant verba apostoli prima ad corum. Uidemus nunc per speculum in enigmate: tunc aut facie ad faciem. igitur etc.

⁋ Inquaestione erunt articuli 2o. Nam primo videbitur quid sit ratio sublecti scientie inquantum huius modi. 2o videbitur de quaesito. Quantum ad primum dicit dector quidam in prima lectura sua: quod ratio primi subiecti est continere in se primo virtualiter omnes veritates habitus: seu sicut dicit in lectura parisien. notitiam omnium veritatum habitus.

⁋ Pro batur primo sic: subiectum primum continet propositiones immediatas: quia subiectum illarum continet praedicatum. et ita euidentiam totius proponis. propositiones vero immediate continent conclusiones: igitur subiectum propositionum immediatarum continet omnes veritates illius habitus. igitur subiectum scientie continet omnes veritates scientie.

⁋ 2o primitas hic accipitur ex id est poste. ex diffinitione vniversalis secundum quod dicit adequationem. obiectum aut se habet ad habitum: sicut causa ad effectum: non est autem causa adequata: nisi contineat virtualiter totum effectum. igitur etc.

⁋ 3o in reportationibus ad idem sic arguit. In essen tialiter ordinatis necesse est stare ad aliquod primum simpliciter. sed cognoscibilia alicuius scientie habent essentialem ordinem inter se in cognoscibilitate: quia conclusiones cognoscuntur ex principiis: et principia tandem (etiam si sunt immediata) cognoscuntur ex terminis: terminus etiam praedicati principii cognoscitur ex ratione subiecti: quia principia communiter sunt per se 2o modo: igitur subiectum cadit in diffinitione praedicati 7o metha. In isto igitur ordine tandem statur ad aliquod subiectum simplex quod est subiectum principii vel principiorum ex cuius notitia cognoscuntur omnia pertinentia ad scientiam: et ipsum non est cognoscere ex aliis: illud igitur recte dicitur subiectum primum scientie: quia in se continet primo virtualiter notitiam pertinentium ad scientiam.

⁋ Exponit aut quod dicit primo virtualiter continere: quia illud est primum quod non depedet ab alio: sed alia ab ipso. ita primo continere est non dependere ab aliis in continendo: sed alia ab ipso: hoc est per impossibile circunscripto omni alio in re: manente intellectu eius adhuc contineret: nihil autem aliud continet nisi per rationem eius.

⁋ hec opinio non apparet mihi contra vera neque eius motiua. Ad cuius falsitatem ostendendum praemitto: quod subiectum et passio in proposito possunt dupliciter accipi. vno modo pro terminis mentalibus: quorum vnus vel formaliter secundum se vel equiualenter est de altero praedicabilis in 2o modo dicendi per se. ita quod ille qui sic potest de altero praedicari dicatur patio: et ille de quo praedicatur dicatur subiectum. Dico autem formaliter secundum se: si mentalis proportio essentialiter componatur ex distinctis partibus: quarum vna dicatur subiectum: aa vero praedicatum vt multi opinantur. Si vero propositio huiusmodi non sic componat: sed sit actus eque simplex vt aliquis terminus mentalis qui non est propositio equiualens: tamen in significando pluribus talibus terminis et propositioni vocali vel alteri coposite modo predicto: aut etiam que equiualiet mentali composite: si quae foret talis: tunc in quam talis patio mentalis non nisi equiualenter dicitur praedicari de subiecto. Alio modo possunt ista accipi pro rebus ipsis pro quibus termini supponunt: vel quas significant. Ista satis nota sunt ex vsu communi scolastico.

⁋ hoc praemisso pono sex conclusiones Prima est accipiendo subiectum et passione 2o modo non omne subiectum scientiae vel principii contitet virtualiter primo suam passionem.

⁋ 2a quod no subiecti non sic contim. 8. primo virtualiter noticiam passionis: et si subiectum et paetio primo modo accepta non sunt aliud quam notitit incomplexe subiecti et passionis 2o modo acceptorum: vt aliqui volunt tunc idem est dictu primo: modo accipendo subiectum et passionem: quod subiectum non contim passionem.

⁋ 3a quod notitia incomplexa subiecti et notitia passionis incomplexa. 2o modo acceptorum subiectum et passio ad intellectum iam datum non continent virtualiter primo ipsum primum seu propositionem immediatam: que est euidens notitia.

⁋ 4a quod verum principium non continet primo virtualiter aliud seu vna praemissa aliam.

⁋ 5a quod subiectum scientie non contitet virtualiter primo omnes veritates illius scientie. Ex quo concluditur quod ratio assignata per doc. istum non est ratio primi subiecti scientie. 6o dicetur que sit ratio primi subiecti scientie

⁋ Primam conclusionem probo primo sic. si quodlibet subiectum scientie continent sic suam passione: quelibet huiusmodi passio esset alia res ali ipso subiecto actualis vel potentialis. Consequens est falsum. consequentia patet. quia talis continentia virtualis est continentia causalis et effectiua secundum istum doctorem. quod patet tam in ratione sua 2a qua dicit quod obiectum seu subiectum quia indresenter vno pro altero vtitur. se habet ad habitum: sicut causa ad effectum: et ex hoc concludit quod virtualiter continet. Item manu propria postquam exposuerat quid est primo virtualiter continere magis hoc ipsum declarans addidit in margine. idem inquit est a. vt habitualiter cognitum continere b. quod est speciem a. in memoria posse gignere speciem b. in intelligenia. patet igitur quod loquitur in hac materia de continema virtuali causae effectiue. Constat autem quod omnis res sic ab alio contenta: est alia res ab illo: actualis vel potentialis: actualis inquam: si actu ipsa est: potentialis vero si non est actu.

⁋ Sed falsitatem consequentis probo: et sumo gratia exempli: lineam rectam finitam: vel angulum rectilineum de vtroque enim probatur primo euclidis quod est diuisibilis in duo media. Si ista passio est alia res etc. Uel est aliqua res actu existens in linea qua ipsa linea est formaliter diuisibilis quae vocatur. diuisibilitas: vel linea non est diuisibilis per huiusmodi diuisibilitatem quam habet actualiter. sed per diuisionem quam habet possibiliter. Si detur primum possibile erit per dei potentiam esse lineam absque tali natuam patet. Tum quia accidens potest esse sine subiecto: et per consequens subiectum sine accidente: Tum quia deus potest non causare illam diuisibilitatem. et similiter suspendere actionem linesse respectum eius: sicut suspendit actionem ignis in camino puerorum: et sic erit linea et indiuisibilis: quod implicat incompossibilia: cum omnis linea sit magnitudo: in primo mo dicendi per se. Si detur 2m. igitur linea quando diuiditur causat diuisionem in seipsa: quod est absurdum.

⁋ Praeterea aut talis divisio recipitur in linea antequam sit diuisa: aut post: aut simul: dum est primo recepta in linea: linea est primo diuisa. Non primum: quia tunc diuisio esset in linea: et tamen linea non esset diuisa: quod videtur implicare: et praeterea: non apparet quare vel quo linea postea erit diuisa. Nec 2m: tum quia linea prius esset diuisa quam haberet diuisionem: quod secundum illam imaginationem implicat: sicut quod aliquid sit album antequam habeat albedi nem.

⁋ Praeterea. ad quid postea superueniret illa diuisio. Si detur 3m. igitur vel in quoalibet parte linesse diuise recipitur tota diuisio: vel pars diuisionis in parte linesse: et si vtrumque horum detur. sequitur quod vel quelibet pars erit diuisa vel in aliquo erit diuisio: et ipsum non erit diuisum: que absurda sunt penitus. Eodem modo modo posset argui de angulo.

⁋ Item esse annihilabile est passio communis omni creature. si igitur annihilabilitas sit alia res actualiter existens in creatura. poterit deus illam annihilare: et creatura remanebit inannihilabilis Et si sit aliqua res possibilis esse in creatura. sequitur quod creatura potest eam in se causare: et sic se annihilare: et vlterius cum annihilatio recipietur in creatura: creatura erit et non erit: erit quidem exquo recipit in se entitatem: non erit vero: quia erit annihilata: ita de multis aliis passionibus posset ostem di quod non sunt tales res distincte a suis subiectis: immo de omnibus talibus que praedicando reddunt propositionem de possibili Secudo patet consequentis falsitas de passionibus de deo dictis: sicut creatium incorruptibile et alie multe que de ipso praedicanin 2o modo dicendi per se. et tamen nulla significat aliquam rem a deo aliam que sit passio dei.

⁋ 2o ex eodem potest argui acprincipale sic. Nulla res ab aliquo virtualiter sic contenta est in deo. igitur non omne subiectum 2o modo continet virtuali ter prassione id est id quod significat: et pro quo supponit passit primo modo dicta: antecedens et consequentia clara sunt.

⁋ 3o nulla creatura continent primo aliquam rem virtualiter. igitur non omne subiectum etc. consequentia patet. quia multe passiones conueniunt creaturis. antecedens probatur. quia impossibile est aliquam rem esse vel fieri quin imendiate a deo saltem partialiter causaretur.

⁋ 4 arguitur secundum intentionem philosophi nam spericitas est passio de celo et astris demonstrabilis. et tamen esto quod sit res distincta a celo: non tamen virtualiter continetur ab eo: cum ipsum celum secundum intentio nem philosophi. non sit causa effectiua sue spericitatis: cum illa sit eterna: et res eterne secundum eum non habeant causam agentem proprie dictam. vt patebit 2o lib.

⁋ 2a conclusio probatur primo sic. omnis notitiaprimo continens virtualiter aliam notitiam continet primo virtualiter omnem aliam notitiam sine qua causaliter illa haberi non potest. hoc patet ex expositione eorum de primo virtualiter continere: sed non cuiuslibet subiecti notitia continet virtualiter omnem notitiam: sine qua causaliter notitia passionis non potest haberi. igitur etc. Magistr ior nota est in his passionibus: quae connotant res distinctas a subiecto: sicut esse informabile: quod est passio materie: esse beatificabile: quod est passio rationalis creature. esse risibile: quod est passio hominis: et sic de multis aliis. Constat autem quod notitia materie non continet primo virtualiter notitiam forme. cuius tamen notitie tia causaliter praexigitur ad notitiam illius passionis. Similiter nec notitia creature rationalis. primo virtualiter continet notitiam btintu dinis. nec notitia hominis: risus seu actus ridendi. et hec omnia probantur: quia nulla notitia vnius rei continet primo virtualiter notitiam alterius cloquor de rebus creatis) aut enim intuitiva continet intuitiuam: aut intuitiua abstractiuam: aut abstractiua in uitiuam: aut abstractiua abstractiuam. non primum. tum quia per notitiam intuitiuam vnius rei non potest haberi intuitiua alterius. vt probabitur infra. dinctine e tum quia multo magis huiusmodi notitia potest causari ab ipsamet re cuius est intuitiua: et per consequens non primo virtualiter continet a notitia intuitiua alterius. nec 2m: quia vel abstractiuam communem et confusam: hoc non: quia talis est ab aliquo poterit causari: vel propriam et distinctam: et hoc non etiam: quia nulla talis potest haberi nisi praehabita intuitiua eiusdem rei: vt infra ibidem probabitur. nec 3m potest dici. Tum quia abstractiua non potest esse prima: et per consequens nec primo continere. Tum quia multo minus per abstractiuam vnius rei potest haberi intuitiua alterius quam per intuitiuam. Et secundum non est possibile. vt probatum est. Nec quartum etiam potest dari propter causas iam tactas.

⁋ Confirmatur. quia vt cuilibet occurrit numquam naturaliter quis haberet distinctam notitiam de risibilitate seu de esse risibile abstractiuam vel intuitiuam: nisi quia perciperet intuitiue vel per cepisset actum ridendi. et per consequens nunquam per solam notitiam quam habere posset naturaliter de homine posset habere notitiam huius passionis.

⁋ Praeterea passio corporis radiosi est posse causare calorem in corpore illuminabili et calefactibili. Et passio reubarbari est esse purgatiuum colere: quinimmo sunt passiones immediate de eis cognoscibiles absque demonstratione: quelibet enim harum est immediata. omne radiosum est calefactiuum: et omne reubarbarum est purgatiuum colere. Et tamen nec notitia cor poris radiosi primo virtualiter continet notitiam illius passionis: cum non contineat notitiam primam calorum. Nec notitia reubar. continet primo notitiam sue passionis: cum non contineat primam notitiam colere: sine cuius notitia illa passio cognosci non potest. Unde quantumcumque homo videret corpus radiosum vel reubar. nisi et perciperet vel percepisset calorem: et coleram per aliam notitiam non causatam ab illa visione: nunquam cognosceret quid sit posse causare calorem: aut posse coleram purgare. Similiter posset dici de multis aliis rerum passionibus.

⁋ Praeterea ad hominem sic. si notitia subiecti contineret sic notitiam passionis. igitur per cuiuscumque renotitiam: absque cuiuscumque alterius rei notitia. posset euidenter cognosci de illa quaelibet passio eius. consequens est falsum. quantumcumquoe enim quis intueatur solem vel triangulum nunquam ex hac notitia praecise: et per consequens nec ex aliqua alia notitia primo cognosceret euidenter solem esse calefactiuum: aut angulos trianguli valere duos rectos. quinimmo ad cognoscendum primum requiritur notitia calorum qua numquam per vllam notitiam intuitiuam solis prcise potest haberi. et ad congnoscendum 2m requiritur notitia anguli recti: et notitia anguli extrinseci: vel alicuius alterius quod sit medium deueniendi in praedi¬ ctam notitiam: sicut docet experientia.

⁋ Item esse a deo con seruabile sine subiecto: esse perpetuabile: esse annihilabile sunt passiones accidentis corporalis sensibilis et a nobis distincte cognoscibilis: et tamen per nullam notitiam intuitiuam (quam de huiusmodi accidente possumus habere) possunt tales passiones a nobis euidenter de illo cognosci. Consequentia patet secundum dicta eius. Nam notitia passionis et subiecti. cotinent primas propositiones: et ille continent conclusiones. igitur de primo ad vltimum. notitie subiecti continet omnes conclusiones: et hoc consequens satis expresse ipse dat supra in eius probatione prima.

⁋ 3a conclusio probatur. nam multe sunt propones immediate quae sunt principio artis et scientie in quibus praedicanipassiones proprie de subiectis: nec tamen ad eas sumendas sufficit notitia incomplexa etiam distincta subiecti: et notitia dicitustincta passionis: quales sunt ille que sumuntur per viam sensus et experientie: vt docet. Praeterea in prohemio metaph. et 2o post. in fine. vbi gratia. omne reubarbarum purgat coleram. vel omnis talis herba curat talem infirmitatem. Smne corpus luminosum post corpus opacum si oppositum sit sibi: causat vmbram. et multe similes. Constat enim quod quis potest distinctam notitiam incomplexam habere de reubarbaro: et de colera etiam: et de eo quod est purgare: qui tamen non cognosceret quod omne reubarbarum est purgatiuum colere: et de facto hoc in multis homnibus contingit. quinimmo per huiusmoi notitias simplices praecise nunquam illud cognoscere quis poterit: immo quod plus est: etiam si quis nouit quod hoc singulare reubarbarum est purgatiuum colere: illud: et sic de pluribus: ad habendum notitia vniversalem: quod omne reu barbarum et: necessario requiritur quedam alia notitia vniuersalis non causata ex illis singularibus: qualis est secundum aliquos si aliquod absolutum vel proprietas consequens absolutum competit alicui indiuiduo: cuilibet indiuiduo eiusdem rationis potest aliquod simile competere: aut alia aliqua vniversalis notitia et euidens: cuius virtute saltem partialiter: quod in aliquibus singula ribus est expartum: euidenter sit notum omnibus talibus conuenire.

⁋ Si militer est in alio exo de corpore luminoso. nam possibile est quod aliquis cognoscat per visum corpus luminosum. vbi gratia. solem: et cognoscat etam vmbram: quam aliquod aliud luminosum sibi od cultatum per interpositionem corporis opaci causat. ignorans a quo vmbra quam videt causatur: et an corpus aliquod luminosum illam causat vel non: iste talis per homo simplices notitias precise nunquam cognosceret omne corpus luminosum esse causatiuum vmbre post corpus opacum: et quod plus est: non cognosceret quod hoc corp luminosum vel illud est causatiuum vmbre: nisi plures alie notitie concurrant: de quibus ad praesens non est serundumo prolixior faciendus.

⁋ Ex his patet quod notitie incomplexe subiecti distincte et praedicati seu passionis non continent primo virtualiter notitiam complexa principii.

⁋ 4a conclusio probatur primo sic. quia alicuius demonstrationis vtraque praemissa est immediata. ergo aliquod principium non continet aliud eiusdem demonstrationis. consequentia tabet ex dictis istorum qui dicunt in 3a ratione sua: quod si principio sint immediata cognoscuntur ex terminis: quamuis hoc dictum eorum non sit vniversaliter verum: cum non omnis propositio immediata sit per se nota. vt patet ex praecedenti conclusione. igitur nec ex terminis nota.

⁋ 2o in demonstrationibus geometricis: quarum vtraque praemissarum resoluitur mediate vel immediate in communes conceptiones vel petitiones et neutra in aliam

⁋ 5a conclusio probatur. primo quia subiectum seu notitia subiecti non continet primo virtualiter propositiones immediatas. igitur nec conclusionem. patet consequentia qui propositiones immediate quae sunt praemisse in demratoe continem virtualiter conclusionem etiam secundum istum. igitur vel ipse praemisse continent primo virtualiter conclusionem: et si sic. igitur subiectum non continet primo. cum secundum stum doctorem standum sit in tali ordine cognoscentis ad vnum primum: vel non continet primo: et tunc deducitur eorum continentia in aliud. aut igitur in aliud a subiecto: et habetur principale propositum scilicet quod subiectum non primo continet: vel reducitur in subiectum: et tunc sequitur quod subiectum cotinet propositiones immediatas: cuius oppositum est antecedens assumptum. Antecedens probat. tum quia subiectum principii non continet primo passionem. vt patet ex prima conclusione. nec notitiasubiecti notitiam passionis: vt patet ex secunda. igitur nec notitiam principii: cum notitia principii non possit sine notitia subiecti et praedicati haberi. Tum quia notitia subiecti et cum notitia praedicati non continet primo notitiam complexam principu seu principium ipsum: vt patet ex 3a conclusione. igitur nec notitia subeiecti scientie: quod est etiam alterius principii subiectum continet primo propositiones ipsas immediatas. Tum quia eadem communis conceptio ad plurium conclusionum diuersorum subiectorum notitiam immediate concurrit. vt patet scientibus geometriam. igitur a nullo subiecto illarum primo virtualiter continetur.

⁋ 2o si quodlibet subiectum sic continet omnem veritatem scientie. igitur vel quodlibet subiectum contineret primo notitiam cuiuslibet cause vel effectus: per quam vel per quem conclusio demonstratur: vel nulla scientia haberetur per causam vel effectum. Falsitas consequentis quantum ad 2am partem patet per omnes. Quantum autem ad primam partem patet ex dictis: quoniam nulla res creata continet primo virtualiter primam notitiam alterius rei: vnde nec notitia cause continet primam notitiam effectus: nec econverso alioquin ad omnia producibilia a sole cognoscenda sufficeret incoplexa notitia solis: quod est falsum.

⁋ Item tunc surdus a natiuitate cum possit habere notitiam de causis sonorum: posset etiam de sonis propriam notitiam habere: et qui a natiuitate caret odoratu posset habere scientiam de odoribus cum ipse per tactum posset habere notitiam de qualitatibus primis et elementis quae sunt causae odorum. vt patet in de sensu et sen. sed hec omnia falsa sunt. igitur etc. consequentia vero nota est: quoniam praemisse: exprimentes causam non possunt esse note sine notitia cause. Et similiter exprimentes effectum sine notitia illius.

⁋ Ex hac conclusione vlterius infero quod aliud dictum huius doctoris est falsum scilicet ratio sub qua: vel conceptus sub quo aliquid est subiectum in aliqua scientia: est contentiua primo virtualiter omnium veritatum illius scientie: vnde per hoc probat ipse: quod deus non est subiectum theo modo sub aliqua ratione communi: nec subaliqua ratione attributali: nec sub aliqua ratione respectiua ad extra. Falsitas autem huius patet ex dictis: quoniam si non omne subiectum comtinet sic veritates cuiuslibet scientie: igitur nec inquantum tale vel tale: sub tali vel tali conceptu vel ratione est contentiuum: nec ipsa ratio sub qua est subiectum: est contentiua omnium veritatum illius scientie.

⁋ hoc etiam 2o sic ostenditur instando in multis. corpus enim humanum: vt communiter dicitur est subiectum in medicina vel saltem in aliqua parte eius: inquantum scilicet ipsum est susceptiuum sanitatis vel infirmitatis: seu inquantum est sanabile vel egrotabile: de illo autem inquantum huiusmodi considerat medicus quod ipsum ex talibus vel talibus mebris est compositum et humoribus talibus complexionatum. nec tamen ista sibi competunt inquantum est sanabilis et egrotabilis: sed potius econverso

⁋ Item homo consideratur am morali philosopho inquantum est susceptiuus virtutis et vitii: et propterea considerat de ipso quod est liberi arbitrii et operatiuus secundum electionem: nec tamen quia est susceptiuus virtutis et vitii: ideo est liberi arbitrii: cum illud sibi per prius competat.

⁋ Celum quaque a phyco consiedratur inquantum tali motu est mobile. Et ex hoc probat de ipso quod est essentia 5a simplex sperica: quod est eius motor eternus: et a magnitudine separatus: quarum nullam. veritatem continet celum primo: quia sic mobile est vel mouetur: quamuis ex hoc ille inferantur.

⁋ Praeterea dictum esset verum sequeretur quod cuiuslibet scientie subiectum esset subiectum eius sub propria intrinseca et quiditatiua ratione sua: consequens est falsum: vt patet in multis aliis scientiis de eisdem rebus sub alia et alia ratione consideranti bus. cum tamen ratio propria quiditatiua non sit nisi vna: vt patet in exenm plis propositis. et de astrolomia: et phyca considerantibus corpora celestia sub aliqua posteriori ratione ipsius.

⁋ Praeterea sequeretur quod omnis scientia demonstraret suam conclusionem a priori: quod certum est apud omnes esse falsum. probatur consequentia. quia omnis scientia resoluit ad proposiones immediatas. Si igitur et ille resoluantur ad subiectum secundum rationem pin quam primo continet virtualiter veritatem conclusam: cum illa continentia sit secundum opinionem causalis: vt supra probatum est: omnis scientifica reso lutio vltimate stabit ad causam. Dicetur forsitan quod iste doctor non intendit dicere quod subiectum per rationem sub qua est subiectum contineat virtualiter passiones suas et veritates consideratas de eo secundum quod continet notitiam passionum et veritatum. Sed hoc vtique falsum est quod patet. Nam in eadem quaestione soluendo quoddam argumentum dicit: homo ideo est subiectum moralis scientie: vel medicine: pro eo quod continet virtualiter rationem sanitatis. ideo enim sanitas hominis talis est: quia cor pus humanum est sic complexionatum.

⁋ Item in eadem quaestione improbans oppositum dicentium quod christus est subiectum theo modo ait sic. contra idem est ratio posita ad solutionem prime quaestionis: quia veritates necessarie de pratre et filio et spum secondo de trinitate impossibile est contineri primo virtualiter in christo: quia si verbum non fuisset incarnatum ille veritates fuissent necessarie.

⁋ Ex his patet quod loquitur de continentia non solum notitie veritatis: sed de ipsa veritate nota: seu de sic esse sicut significat ipsa notitia vera vel veritas quae est signum: nec solum de notitia passionis: sed de eo quod ipsa notitia vel passio predicabilis significat. Nunc dicendum est quid est ratio propria subiecti scientie. Ad quod praemitto quod vt supra tactum est: subiectum potest accipi duplicite scilicet pro termino qui subiicitur in propositione habente partes distinctas: quarum vna dicitur subiectum: et altera praedicatum. Et 2o modo potest accipi pro eo pro quo talis terminus in propositione supponit. 2o quod scientia potest accipi dupliciter. Uno modo pro aliquo vno habitu vnius conclusionis demonstrate: seu de sic esse sicut ipsa significat. Alio modo pro collectione plurium habituum conclusionum diuersarum pertinentium ad vnam scientiam totalem: illa scilicet vnitate quae superius in praecedenti quaestione declarata est.

⁋ Si loquamur de subiecto 2oa modo et scientia primo modo: dico quod subiectum scientiae est illud quod scitur per illam esse tale. Et ratio subiecti seu esse subiectum. est sciri esse tale vel tale. vbi gratia. huius scientie qua scitur: omnem lineam rectam finitam esse diuisibilem in duo media. subiectum est linea. ipsa enim scitu esse diuisibilis etc. et ipsam esse subiectum huius scientie: non est aliud quam ipsam sciri esse diuisibilem etc. eodem modo de aliis.

⁋ hoc patet ex communi sententia dicunt enim omnes quod illud est subiectum de quo sciunt proprieta tes et passiones. Illud autem est quod scitur esse tale vel tale.

⁋ Praeterea hoc solo posito aliquid est subiectum scientie. et hoc solo remoto nihil est subiectum scientie. vt patet. igitur etc.

⁋ Si vero loquamur de subiecto primo modo sic illud est subiectum quod subiicitur in conclusione mentali: qua est euidens notitia ex praemissis demonstrationis causata: vel alia notitia sibi equivalenti. quod dico: quia possibile esset talem scientiam haberi a deo immediate: et est ab habitu aliquo causato ex notitiis seu conclusionibus ex praemissis demonstratonis causatis. hoc verum est. supposito quod talis conclusio mentalis non sit actus simplex esentialiter et tatum obie ctiue complexus. sed esentialiter sit composita ex subiecto et praedicato sicut propositio vocalis et scripta. sicut multi opinantur. et sic subiectum scientiae est pars scientie actualis: hoc probatur: quia subiectum scientiae vel est ipsa conclusio vel praedicatum conclusionis: vel subiectum vel medium aut aliqua vel vtraque praemissarum: sed non medium nec praedicatum vt certum est. non conclusio nec aliqua praemissarum: quia subiectum secundum omnes est aliquid incomplexum. Etiam quia conclusio homod est scientia actualis seu actus sciendi vt in pria quaestione patet. igitur non est subiectum scientie. Similiter vtraque priemissa vel est scientia vel intellectus: subiectum autem scientiae neutrum horum est. Sed si propositio huiusmodi mentalis non sit ex talibus diuersis parti bus composita: sed sit secundum se eque simplex: sicut actus intellectus qui non est affirmatio vel negatio. Et dicitur simplex intelligentia quamuis sit de obiecto complexe enuncimabili enunciatione vocali vel scripta: tunc talis scientie nullum erit subiectum hoc modo. sed tantum 2o modo dictum.

⁋ Si vero loquamur de scientia 2o modo dicta: sicu eius sunt plures conclusiones et plura obiecta scita. sic est sunt plu ra subiecta. Uerum quia quandoque talia subiecta habent ordinem inter se vtpote: quia subiectum vnius scientie partialis accipiendo 2o modo subitct est principium vel pars: aut passio subiecti alterius scientie partialis: sicut subiectum logitie libri praedicamentorum pars est subiecti libri pyar. Et tillud iterum pars est subiecti libri priorum. Et subiectum phyo probantis aliquod dne materia vel de forma pars est subiecti scientie considerantis de corpore naturali composito ex materia et forma vel aliquam aliam analogiam seu ordinem habent inter se. talis scientie dicitur esse aliquod vnum primum subiectum: puta illud ex his subiectis ad quod cetera ta lem ordinem habent. Et propter quod perfectius cognoscedum cetera osiderantur: sicut medicie primum subiectum est corpus sanabile inquantum huiusmodi. Nam quaecumque in medicia totali partialiter considerantur: attributionem habent ad ipsum inquantum huiusmodi vel sicut causatiua sanitatis vel conseruatiua: aut significatiua: aut alio aliqua modo. vt patet ex 4o meta. et hoc solum est vocari primum subiectum primi tate attributionis: quandoque talia subiecta non habent talem ordinem inter se: eis tamen est aliquod commune: cuius per se passiones in aliquo parte illius totalis scientie considerantur: et in aliis partibus passiones partium subiectiuarum. vbi gratia cuiusmodi est phyca: in aliquo enim eius parte consideratur: de corpore mobili ad vbi. Et in aliqua de mobili ad formam. et sic de aliis generibus corporum mobilium: quibus commune est corpus mobile: de quo consideratur. in libro phyco. Similiter in aliqua parte logice consideratur de syllato thopico. in aliqua de syllo demratiuo. quibus communis est syllogismus simpliciter. de quo consideratur in libro priorum: et illud tale commune consueuit vocari primum subiectum in illa totali scientia: primum inquamprimitate communitatis vel praedicationis: quandoque tamen aliquid dicitur subie ctum primum vtraque primitate. respectu tamen aliorum et aliorum subie ctorum partialium scientiarum: sicut syllus secundum aliquos est lo modo primum subiectum vtraque primitate: respectu enim slli dialetici et demon stratiui est primum primitate communitatis: et resectu propositionum et terminorum est primum primitate attributionis. Ita patet etiam de subiecto medicine quod dicitur corpus sanabile. Ipoeum enim respectu corpo ris huani: de quo specialiter in aliqua partiali medicia consideratur. et respectu corporis equini: et respectu aliarum specierum corporum sanabilium: est primum secundum communitate. Respectu aut partium seu membrorum humanorum: humorum et aliarum rerum causatiuarum vel conseruatiuarum sanitatis: aut aliter ad ipsum analogiam habentium: est primum per attributionem: et ita in multis scientiis secundum diuisionem generalem scientiarum acceptis contingit: quod subiectum primum earum est vtraque primitate primum et ratio subiecti prmi sic accepti est esse primum subiectum aliqua tali primitate: et sub illa ratione dicitur esse primum subiectum: sub qua est huiusmodi primitate vel primitatibus primum. Et ista patet discurrendo per ea quae communiter assignantur subiecta in scientiis: vt satis per exempla prius posita declaratur: quam etiam per rationem: quoniam non apparet aliter qualiter tot partiales scientie dicantur ad vnam scientiam totalem pertinere: cum huiusmodi vnitas ex vnitate subiecti consurgat: vt in procedenti quaestione declaratum est

⁋ Confirmatur per Praeterea pro poste. capitulo penul. dicentem. vna scientia est que est vnius generis subiecti scilicet subiicibilis (vt communiter exponitur) quecumque ex primis componitur: et partes et passiones harum sunt per se: per partes intellige communiter subiectiuas vel alias.

⁋ Ad rationes alterius opinionis patet ex dictis. Nam prima assu a mit falsum: et in eo quod dicit subiectum continere propositiones immediatas: et in eo quod dicit subiectum continere praedicatum: si hec intelligantur de quolibet subiecto: non enim omne subiectum taliter continet: vt probatum est.

⁋ 2a etiam non valet: assumit enim quod subiectum Ar continet adequate virtualiter habitum: quod vtique falsum est. cum enim habitus causetur ex notitiis que sunt conclusiones: et ille ex praemissis quas subiectum non continet primo virtualiter: vt probatum est: patet quod subiectum non primo et adequate cotinet habitum.

⁋ Ad 3m dico primo rg ad maiorem quod in essentialiter ordinatis statur ad vnum primum totale siue ad plura partialia quae sunt ad vnum totale: et hoc idem ipse dicere habet. vult enim quod volitio causetur. saltem partialiter ab intellectione. intellectio vero ab obiecto a intellectu simul. et hic est status: quia nec intellectus reducitur in obiectum tanquam in causam: nec econvers sed vtrumque est causa partialis immediata respect intellectionum: quarum neutra causat in virtute alterius: sed per se: et per propriam virtutem.

⁋ Sic dico quod in hoc ordine statur ad praemissas quae sunt partiales causare. et neutra in altera continetur virtualiter.

⁋ 2o ad minorem dico quod deficit multipliciter. si sumatur ad propositum suum. loquitur enim ille de omnibus cognoscibilibus vnius totalis scientie quenadmodum omnium veritatum geometralium dicitur esse vna scientia: et sic de aliis. Sed constat quod non omnes veritates scientie sic sumpte habent essentialem ordinem inter se: quin immo multe sunt que nul lo modo in sui cognoscibilitate dependent. Patet de prima et quarta primi euclidis. et sic sunt multe alie tam in dicta scientia quam in aliis. 2o deficit: quia si inter cognoscibilia scientie includutur propositiones immediate: sicut ipsemet assumit: ordo essentia lis non est inter praemissas. cum neutra per alteram cognoscatur: vt supra probatum est. 3o deficit in eo quod ponit praemissas cognosci ex terminis si vniversaliter de quibuslibet praemissis immedia tis intelligat: vt oportet ad propositum suu. tunc enim quelibet immediata propositio et quodlibet principium sciente esset per se notum: quod falsum est: vt patet supra. 4o deficit in eo quod dicit praedicatum principii contineri in subiecto si intelligat de continentia totali et adequata vt eum intelligere oportet. hoc siquidem falsum est: vt supra probatum est.

⁋ Ad probationem cum dicitur: quod prin cipia sunt comuiter etc. concedo. et vlterius concedo: quod subiectum cadit in diffinitione predicati: sed non solum subiectum complet diuisionem: sed praeter ipsum aliud cadit in diffinitione praedicati. Et ideo non totaliter subiectum continet ipsum praedicatum vel notitiam eius. Quantum ad 2m articulum distinguendum est de theomda: sicut superius distinctum est. Nam potest accipi pro habitu vnius conclusionis theologice tantum: siue de sic esse: sicut conclusio significat. et potest accipi pro collectione multorum talium habituum. vt de sic iam dicebatur. Si primo modo: dicendum quod alicuius theo modo deus est subiectum: et alicuius non. Est enim subiectum illius: qua aliquod one ipso probatur. illius autem qua nihil de ipso: sed de alio probatur non est subiectum. Exemplum primi: deus potest per se ipsum quicquid mediante creatura. aut aliquid tale. Exemplu secundi: creatura est annihilabilis: accidens potest conseruari sine subiecto. Et aliud in quibus de creatura aliquid enunciatur.

⁋ Si vero accipiatur theomoia 2o modo. pono tres conclusiones conformes doctrine Doc. noster fratris Egidii. prima est quod deus inquantum deus est subiectum primum theo modo nostre. 2a quod non inquantum deus absolute: sed contracte est subiectum. 3a quod ratione talis conctionis congrue potest dici quod de inquantum glorificator vel glorificatiuus est subiectum theo moso no stre.

⁋ Primam conclusionem probo primo sic. quod deus inquantum deus sit sub iectum primum in theomia. Ex subiectis partialium theologiarum. Illud est primum totalis theomodo subiectum ad quod cetera subiecta theologica (inquantum huiusmodi subiecta scilicet theologica sunt) habent per se analogiam et ordinem: ipsum vero ad nihil aliud inquantum huiusmodi ordinatur. sed deus est huiusmodi igitur etc. Marior est nota ex dictis in primo articulo. Minor declaratur: quoniam quecumque alia intrant considerationem theologicam vel considerantur inquantum sunt effe ctus dei manifestantes eius potentiam. iustitiam vel misericoridam dispositionem et prouidentiam: vel inquantum praecepta dei: et documenta manifestantia eius voluntatem: siue quid ei placeat: vel displiceat: et gnesertialiter nihil omnino intrat considerationem theologicam: nisi secundum quod ipsum aliquo modo attributionem habet ad deum.

⁋ Confirmatur per Aug. 2o de ciui. dei. vbi dicit quod in sacra scriptura: "aut hei praecepta insinuantur: aut mirabilia narrantur: aut dona laudantur: aut beneficia postulantur": innuens per hoc quod nihil in ea continetur nisi inquantum analogatur modo aliquo ad deum Quie vero sit subiectum sub ratione deitatis: siue inquantum deus: declaro. Constat enim quod aliqua considerantur theologice de deo que non competunt sibi: nisi inquantum deus est. verbi gratia quod sit trinus et vnus: immensus: omnipotens: sapientia: bonitas: magnitudo. Et generaliter omnis perfectio aut plenitudo per essen tiam: et multa alia similia: ita quod huiusmodi non considerantur a theologo de deo sub alia ratione: quam sub ratione deitatis. Cetera vero que considerantur de personis diuinis singulariter: vt actus notionales et proprietates etiam de eis verificantur inquantum sunt deus: tento ly inquantum specificatiue tantum: non autem redupli catiue: que etiam de creaturis considerantur in attributione ad deum: etiam considerantur inquantum attributionem habent vltimate ad ipsum inquantum deus est: sicut de omnibus diligenter consideratis posset ostendi.

⁋ 2am conclusionem probo: si deus sub ratione deitatis absolute esset subiectum theo modo nostre: deus esset comprehensibilis per theoiam nostram actu habitam vel possibilem haberi: consequens est falsum: nulla enim notitia: et nullis notitiis creatis vel crea bilibus deus comprehendi potest: alias non veraciter incomprehensibi lis crederetur. consequentia probatur. quia ad omnem habitum habentem aliquod subiectum sub aliqua ratione absolute spectat considerare quaecumque illi pueniunt secundum illam rationem. Ex hoc enim p. probat quod ad phycum spectat considerare de continuo infinito et finito loco et tempore et similibus: quia ea conueniunt corpori secundum quod mobile est. Ex hoc etiam probat quod ad metaphnium spectat considerare de vno ea multo: eodem et diuerso: priori et posteriori: et similibus. quia ipsa conueniunt enti secundum quod ens: quod est metaphysio per se primum subiectum. probatur etiam ratione. quia non est ratio quare potius habeat considerare aliqua eorum que per se competunt subiecto sub ratione qua eius subiectum est: quia alia.

⁋ Praeterea s aliqua sic. et aliqua non. ergo non est eius subiectum sub tali ratione absolute: sed contracte scilicet ad illa que de ipso inquantum tale consi derat: si igitur theomia nostra vel aliqua alia creata vel creabilis habet eum pro subiecto inquantum deus est absolute. ergo habet considerare de ipso: verificari et cognosci potest: et per consequens comprehendere vel credendo si talis theologia sit fides tantum: vt nostra est: vel videm do si sit notitia qualis est beatorum. vnde potest aliter in eadem virtute argui ad propositum: deus non est subiectum theo modo beatorum. inquantum deus absolute. alias ipse esset creata scientia et comphensi bilis. ergo nec inquantum deus absolute est subiectum nostre theormis: patet consequentia quoniam fides vie: nec infusa: nec acquisita: excedit in credendo scientiam patrie in videndo. vt scilicet plus de deo credamus nunc quam tunc visuri sumus. alias fidei plene non succederet visio sicut innuunt communiter verba sanctorum: nec veniente quod perfectum est euacuaretur quod ex parte est: vt dicit aposto.

⁋ hec pro certo fuit intentio dicti Doctores nostri: sicut patet per qo rationem eius ad hanc quaestionem: infert enim quod theormia esset infinita si ergo haberet deum pro subiecto sub aliqua ratione deitatis. id est deum inquantum s deum absolute absque contractione ad aliqua de ipso cognoscibilia. cum vt sic infinite veritates sint de ipso agnoscibiles: quanto enim scientia plurium est veritatum: tanto perfectior: et per consequens si infinitarum infinita: quod consequens impossibile reputauit. Ego autem quia non simpliciter reputo impossibile a deo creari aliquam infinitam notitiam de seipso. infinitam inquam non simpliciter: sed in specie sua: sed vtique impossibile teneo aliquam creari ipsum conprehendentem: sicut omnis fidelis tenet. idcirco ad istud et non ad illud inconueniens deducendo conclusionem probaui.

⁋ 3a conclusio faciliter declaratur. Nam vt vult Augu. 14. de tri. theologia ea capit in sua consideratione: quibus fides saluberrima (que ad veram beatitudinem ducit) gignitur et nutritur etc. Ex quo innuitur quod deus sub eadem ratione est obiectum theolo gie et fidei: ac etiam visionis patrie. et per consequens secundum illam contractionem videtur obiici fidei et theologie: secundum quam obiicitur visioni glorie: et cum hoc ad illam ordinetur satis congrue potest talis contractio per illam denominari: vt dicatur inquantum deus glorificator vel beatificator sit subiectum theo mus. cui tamen hoc non placet. Aliter tamen exprimat contractionem illam dummodo fateatur quod non inquantum deus absolute: sed contracte sit subiectum theologie: quia nec illud ille doctor vult: vt patet. 3. suo quoli. q. 2. nec aliud ego intendo.

⁋ Contra tamen hanc opinionem arguitur multipliciter.

⁋ Et primo quidam Doctor arguit: cui opinio in praecedenti articulo est reprobata duplici via. Primo quidem pstendendo quod deus sub ratione deitatis est subiectum theologie. primo sic. sub illa ratione deus est subiectum primum theoms. sub qua continet primo virtualiter veritates scibiles de deo: usmodi est ratio diuine essentie. igitur. maior (vt dicit) patet ex prius dictis per eum in quaestione illa. minor probatur. quia ratio essen tie est prima. et cetere posteriores quasi proprietates et acci¬ dentia eius.

⁋ Secundo sub eadem ratione deus est obiectum primo intellectus sui: et prime scientie possibilis haberi de eo. Est autem obiectum primum intellectus sui sub illa ratione sub qua conti net cognitionem omnium cognoscibilium: et sub tali etiam est obiectum prime scientie possibilis haberi de ipso.

⁋ Secunda via contra opinionem procedit negatiue: ostendendo quod non sub speciali ratione est subiectum sic. Ratio sub qua aliquid est obiectum primum excedit in perfectione cognoscibilitatis omnia cognoscibilia in illa scientia. ratio glorificatoris aut alia quecumque specialis non est huiusmodi igitur etc. Marior patet: quia sicut primum subiectum habet primo continere omnia que continentur in scientia. ita rati scilicet prima subiecti debet esse ratio prima continendi: et per consequens perfectior in cognoscibilitate. Minor probatur. quia relatio rationis non potest esse perfectior in cognoscibilitate quocumque ente reali. quia nec in entitate. Relatio autem glorificatoris ccum sit ad extrais est rationis.

⁋ 4o nihil sub ratione contracta potest esse subiectum scientie prime possibilis haberi de ipso. ratio glorificatoris est contracta. igitur. maior probatur. quia ex primo metaphyce: cum scientia considerante aliquid sub ratione contracta prior est alia: considerans illud sub ratione absoluta: quia certior. vnde dicitur ibi quod ea que est ex paucioribus: certior est ea que est ex ad ditione: vt arismetica geomedia.

⁋ 5o nihil potest esse subiectum prime scientie de ipso sub alia ratione que non facit vnum per se cum ipso: huiusmodi sunt omnes ratio es contracte quae assignantur. igitur etc. Mi nor patet. quia quelibet talis ratio si esset realiter distincta: esset rea liter accidens illi: cuius assignatur prima ratio. Marior probatur. aut il la ratio contingenter inest ipsi subiecto: aut necessario. Si contingen ter igitur non est ratio aliquid sciendi de ipso: quia illa non est necessaria necessitate cognita de subiecto. si necessario. igitur ipsa est co gnitio de subiecto per rationem subiecti: et ita non est prima ratio vir tualiter cognoscendi omnia alia de subiecto: nec per consequens prima ratio subiecti in scientia.

⁋ 6o ab aliis sic: cum dicis quod sub ratione glorificatoris est subiectum theomrio: aut per rationem glorificatoris intelligis id quo formaliter deus glorificat (et illud non est nisi deitas et essentia diuina: et sic conceo quod sub absoluta ratione deitatis) aut intelligis respectum et denominationem ad glorificatum quo formaliter deus dicitur glorificator: et tunc sequi tur quod vna denominatio circa deum erit ratio subiectiua huius scientie: quod esse non potest.

⁋ 7o ab eodem sic. sub illa ratione deus non est subiectum in theologia: sub qua non insunt ei veritates que determinantur in ea: sed trinitas et alie veritates non sunt in deo sub ratione glorificatoris (non enim est trinus inquantum glo rificat: immo erat trinus anteque glorificaret) igitur deus vt glorificator non est subiectum huius scientie.

⁋ 8o alius sic. ratio glorifi catoris est ratio attributa subiecto theo modo. ergo non est ratio subie cti. Antecedens probatur. quia ista est propositio theologica: deus est glorifi cator: et ista. deus est reperator: deus est beatificator et similes

⁋ 6o ab aliis. nobilissimus habitus debet habere nobilissimum sub lectum sub nobilissima ratione: theormia est habitus nobilissimus: et deus sub ratione deitatis est nobilissimum subiectum sub no bilissima ratione. igitur etc.

⁋ Confirmatur. quia vnus habitus ex. cedit alium nobilitate vel ex dignitate obiecti: vel certi tudine demonstrationis: vt dicit Commentator primo de anima Cum igitur theoemoda excedat in dignitate metaphycam et non in cer titudine demonstrationis (vt certum est) oportet igitur quod eam excedat in dignitate subiecti: sed metaphyca salte in aliqua sui parte habet deum pro subiecto: ac per hoc theomodo illam partem non excedit: quia nobilius habet subiectum. igitur quia sub ratione nobilissima subiectiua. hoc autem non esset nisi habent deum pro subiectu: sub ratione deitatis.

⁋ 2o nulla scientia probat suam rationem subiectiuam de subiecto: theo modo probat deum esse glorificatorem. igitur. ratio glorificatoris non est sua ratio subiectiua.

⁋ Ad primam dico primo quod conclusio non est contra me: concedo enim quod sub ratione deita tis est subiectum: sed non sequitur ex hoc: quod sub ratione deitatis absolute: quod ego nego. 2o dico quod ratio fundatur in falso de illa continentia virtuali: sicut patet in primo articulo.

⁋ Praetere esto quod subiectum scientie proprie dicte sic primo virtualiter contineret omnes veritates scientie secundum rationem sub qua est subiectum: adhuc non sequitur quod ita sit de subiecto theo modo: cum theomia non sit scientia proprie dicta. quod confirmatur. quia hic non habet locum probatio doctoris: eo quod theologia non resoluat ad propositiones immediatas nocebat.

⁋ Ad 2m dicendum quod per primam scientiam possibilem haberi tas ex terminis: quarum subiectum contineat praedicatum vt dedude deo vel intelligitur scientia de deo simpliciter prima (qualis est scientia qua deus nouit se: et sic nihil concluditur ad propositum: cum de illa non sit quaestio praesens) vel intelligitur scientia prima in genere scintiarum creatarum vel creabilium: et tunc dico quod vel maiori intelligitur simpliciter quod sub eadem ratione etc. et sic concedo conclusionem qui non est contra me. vel intelligitur quod sub eadem ratione simpliciter: puta quod sicut absolute est obiectum intellectus sui sic absque contractione sit obiectum scientie creabilis vel create: et tunc simpliciter nego illam.

⁋ Ad 3am dico primo quod maior si sumatur vniversaliter es falsa: quoniam vt tunc arguebatur in articulo primo: cuiuscumque scientie subiectum esset subiectum sub quiditatiua et prima ratione sua: quod est falsum. probatio etiam maioris falsum assumit: vt supra probatum est.

⁋ Item esto quod in scientiis proprie dictis illud conce deretur: non tamen oportet hoc de nostra theologia concedere: vt iam dixi. 2o dico quod illa ratio procedit ex falsa imaginatione: imagi natur enim quod illa ratio contracta sit quedam ratio specialis distincta contra rationem essentie: et addita illi: siue per modum quem Doctores qui eam fecit ponit de rationibus attributalibus: siue pear aliquem am: quod ista positio non intendit: sed per rationem speciale vel contractam intendit ipsammet rationem deitatis non secundum omnem modum quo considerabilis est: et secundum omnem veritatem de ipsa scibilem: quod non sic obiicitur alicui intellectui creato: sed ipsam. deitatem restrictam in ratione obiecti ad determinatum considera tionis modum et gradum vel terminum veritatum: que de ipsa sciri possunt. Et capiendo istum sensum de positione ista et primum exclu dendo potius volui dicere quod deus non est subiectum sub ratione deitatis: vel inquantum deus absolute: sed contracte: quam quod non sub ratione divinitatis absoluta: sed sub ratione contracta vel specialiper illa enim aduerbia absolute et contracte non datur intelligi ta cant.

⁋ Ad 4m dico quod contractio potest dupliciter intelligi scilicet vel lis specialis ratio addita: qualem arguentes contra istam positionem suspiper additione alterius rationis minus communis (quemadmodum consueuit dici quod genus contrahitur per differentiam: et sic non accipitur hic: et per consequens ratio non procedit ad propositum) vel per re strictionem consideratonis et exclusionem vniversalis comprehensionis: quo hic intelligo. Et tunc si maior intelligatur de scientia prima in lis est sola scientia dei ratio non vadit ad propositum.

⁋ Ad 5m dicendum genere creatarum est simpliciter falsa. Si vero de prima simpliciter qua primo quod procedit ex falsa imaginatione de ratione contracta. vt supra dictum est. 2o dico quod si ro sit efficax concludit secundum arguen tem quod ratio bonitatis faciet vnum per accidens cum deitate: quod (vt puto) non concederet. patet consequentia. Nam ratio bonitatis est vna ratio specialis sub qua posuerut aliqui deum esse subiectum in theomis: quam opinionem ibide per rationem istam ipse vult reprobare. Quntione de continentia virtuali rationis subiectiue.

⁋ Ad 6um di datur etiam illa ratio in suis probationibus super illa falsa imagina co quod per rationem glorificatoris intelligo illud quo deus glorifi cat et deitatem ipsam: sed restrictam obiectiue siue in ratione ob iecti ad eum gradum vel latitudinem sue cognoscibilitatis secundum quem glorificat et beatificat intellectum creatum: sicut supra dictum est.

⁋ Ad 7m dicendum quod vadit secundum falsam imaginationem de ratione glorificatoris: sicut et 3m.

⁋ Ad 8m eodem modo: et cum hoc addo: quod si ratio valeret: posset eodem modo argui quod deus non sit subiectum sub ratione essentie: quod est contra doctorem sic arguentem. hoc patet etiam: quia hec propositio est theologica. deus est: sicut probatur ex illo verbo apostoli ad hebreos. Accedentem ad deum oportet credere: quia est.

⁋ Ad quoium concedo quod sub ratione deitatis. non tamen absolute: sed contracte vt dictum est. alis non nobiliori modo obiiceretur nobiliori scientie scilicet scientie dei: quam minus nobili scilicet create: cuius oppositum assumit ratio: hac tamen contractione non obstante nobiliori modo obiicitur theomirie: quam metaphyce vel alii habitui hbuano: qui illis si obiicitur sub ratione deitatis obiicitur cum maiori restrictione: cum nullus alius tot veritates de deo consideret quot theolomia. Et ex hoc patet ad confirmationem.

⁋ Ad xmtum dicendum quod false imaginat de illa ratione glorificatoris: sicut et alie praecedentes.

⁋ Ad principalem nego antecedens. et vlterius dico: quod simplex potest esse obiectum scientie. Et cum probatur primo. quia oportet quod subiectum aliquo modo sit notum: et aliquo modo ignotum. Dico illud esse verum de notitia complexa: que est affirmatio vel negatio: et taliter contingit simplex esse notum et ignotum. hoc est. potest aliquid sciri de ipso et aliquid ignorari. Dictum autem philosophi intelligendum est de notitia diffinitiua: quae non est affirmatiso vel negatio: sicut clare patet per Commentatorem ibidem. Cum enim non omneat partem et partem non potest pars cognosci: et pars ignorari: sicut in rebus compositis.

⁋ Ad aliam probationem dicendum quod philosophus non absolute dicit in simplicibus non esse quaestionem neque doctrinam: sed de quaestione propter quid: que querit quiditatem: ad quam respondetur causa formalis de materia vel alia causa forme in materia sicut agens et finis: que in simplicibus substantiis non conue niunt. Sed tamen alius modus quaestionis reliquitur circa substantias simplices qui sufficit ad scientiam. Unde verba philosophi vbi allegant sunt ista. Palam ergo quoniam in simplicibus non est quaestio neque doctrina. Sed alter modus quaestionis talium. ecce quod alique modum quaestionis dicit esse circa simplicia. aliquem vero negat scilicet illum de quo immediate locutus est: et ille est de quo dictum est. Unde Commentator ibidem exposito dicit. Mani festum est quod in rebus simplicibus non compositis non queritur per quare nec per quid: sed quaestio in istis alio modo erit: et idem dicit co mento praecedente. Confirmatur ex intentione eorumdem qui plura in 1i2. meta. nituntur de simplicibus demonstrare.

⁋ Ad aliam probationem antecedentis. cum dicitur quod nullum singulare potest esse subiectum scientie. nego.

⁋ Ad primam probationem: dicendum quod non est necessium quod subiectum scientie habeat partes subiectiuas. nec istud dicit philosophus: sed vult quod vnius scientiae genere est considerare subiectum et partes eius supple si habet partes.

⁋ Ad aliam qua probatur de singula ribus non esse scientiam. dico hoc esse intelligendum de singularibus corporalibus: vt patet ex tex. manifeste. et hoc tamen requi rit sanum intellectum qui dicet alibi: de incorporali autem singulari posse esse scientiam non negat philosophus: quinimmo concederet: cum ipse de deo multa conetur demonstrare in diuer sis locis philosophie.